Turkiye’nin Tarım Vizyonu ve Gelecegi

Gokhan Ozertan

Bogazici UniversitesiEkonomi Bolumu

6 Mart 2017

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 1 / 13

Dunya Tarımında Gelismeler

Tarımın fiziksel, sosyal ve ekonomik cevresi

Iklim Degisikligi; arz ve talep baskıları

Yesil Buyume, dusuk karbon ekonomisi

Kurumlar (kamu, ozel sektor, sivil toplum) ve deger zincirleri

Biyoekonomi: gıda, kimya, enerji, lojistik, atık yonetimi

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 2 / 13

Tarımda Degisiklikler, Sorunlar

DegisikliklerPiyasalarBeslenme kosullarıVerimlilik (produktivite)BITOgrenme (arastırma, uretim, yayım)

SorunlarKırsal kalkınmaIklim degisikligi: adaptasyonOrtak HareketAr-Ge ve Inovasyona yatırımBITUlkelerarası farklılıklar

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 3 / 13

Tarımda Degisiklikler, Sorunlar

DegisikliklerPiyasalarBeslenme kosullarıVerimlilik (produktivite)BITOgrenme (arastırma, uretim, yayım)

SorunlarKırsal kalkınmaIklim degisikligi: adaptasyonOrtak HareketAr-Ge ve Inovasyona yatırımBITUlkelerarası farklılıklar

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 3 / 13

Tarımsal Inovasyon Sistemleri

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 4 / 13

Gıda Zincirinde AKIS Aktorleri

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 5 / 13

Tarımsal Inovasyon Sistemleri

Destek OrganizasyonlarıFinansUlasım ve pazarlamaaltyapısıTicari ve ciftci orgutleriEgitim Sistemi

Arastırma Organizasyonları

Ulusal ve uluslararasıarastırma organizasyonlarıUniversitelerOzel arastırma kurulusları

Talep OrganizasyonlarıTuketicilerHammadde tuketicileriUluslararası emtia pazarlarıPolitika yapıcılar

Duzenlenmis Bilgi Kullanıcıları,zımni bilgi ureticileri

CiftcilerTuccarlarGirdi saglayıcılarGıda islemecilerNakliyeciler

Aracı OrganizasyonlarSTKYayımDanısmanlarOzel sektor, girisimcilerCiftci orgutleri

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 6 / 13

Tarımda Inovasyona Neden Ihtiyac Var?

Inovasyon:Yeni ya da onemli oranda gelistirilmis bir urun, surec, ticari ya daorganizasyonel yontem;Is, calısma, yer, organizasyon ya da dıssal iliski.

Dogrusal bir sistem degil: farklı aktorleri ve kurumları baglayan birsurec.

Teknoloji transferi: bilgi, uretim, adaptasyon, egitimden olusan birag.

Kamusal Ar-Ge’nin verimlilik etkisi uzun zamanda goruluyor,15-25 yıllık gecikme yasanabiliyor. Daha sonrasında etkiler uzunsure gozlemleniyor

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 7 / 13

Tarımda Inovasyona Neden Ihtiyac Var?

Inovasyon:Yeni ya da onemli oranda gelistirilmis bir urun, surec, ticari ya daorganizasyonel yontem;Is, calısma, yer, organizasyon ya da dıssal iliski.

Dogrusal bir sistem degil: farklı aktorleri ve kurumları baglayan birsurec.

Teknoloji transferi: bilgi, uretim, adaptasyon, egitimden olusan birag.

Kamusal Ar-Ge’nin verimlilik etkisi uzun zamanda goruluyor,15-25 yıllık gecikme yasanabiliyor. Daha sonrasında etkiler uzunsure gozlemleniyor

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 7 / 13

Tarımda Inovasyona Neden Ihtiyac Var?

Inovasyon:Yeni ya da onemli oranda gelistirilmis bir urun, surec, ticari ya daorganizasyonel yontem;Is, calısma, yer, organizasyon ya da dıssal iliski.

Dogrusal bir sistem degil: farklı aktorleri ve kurumları baglayan birsurec.

Teknoloji transferi: bilgi, uretim, adaptasyon, egitimden olusan birag.

Kamusal Ar-Ge’nin verimlilik etkisi uzun zamanda goruluyor,15-25 yıllık gecikme yasanabiliyor. Daha sonrasında etkiler uzunsure gozlemleniyor

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 7 / 13

Tarımda Inovasyona Neden Ihtiyac Var?

Inovasyon:Yeni ya da onemli oranda gelistirilmis bir urun, surec, ticari ya daorganizasyonel yontem;Is, calısma, yer, organizasyon ya da dıssal iliski.

Dogrusal bir sistem degil: farklı aktorleri ve kurumları baglayan birsurec.

Teknoloji transferi: bilgi, uretim, adaptasyon, egitimden olusan birag.

Kamusal Ar-Ge’nin verimlilik etkisi uzun zamanda goruluyor,15-25 yıllık gecikme yasanabiliyor. Daha sonrasında etkiler uzunsure gozlemleniyor

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 7 / 13

Turkiyenin Inovasyon Performansı (OECD, 2016)

Tarımsal Ar-Ge’deki brut harcamalar 2000 ortalarından itibaren uckattan fazla buyumus; OECD bolgesinde katma degere gore endusuklerden

Ozel sektor katkısı dusuk, Tarım-gıda sisteminde Ar-Geyogunlugunda genel bir gecikme mevcut

Kamu ve universiteler Ar-Ge’deki temel aktorler

Uluslarası isbirliginde aktif ama ilerleme/gelisme gostermiyor

Bilim, Teknoloji ve Inovasyon: Yonetisim ve desteklerde ilerlemevar, ancak kalite ve etkide sorun var. Tarımsal Gıda oncelikli Alan.

Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi: yuksek verimlilik,uretici-gıda sektoru arasındaki entegrasyonu kuvvetlendirme, gıdazinciri boyunca katma degeri artırma, dogal kaynaklarınsurdurulebilir kullanımı

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 8 / 13

Turkiyenin Inovasyon Performansı (OECD, 2016)

Tarımsal Ar-Ge’deki brut harcamalar 2000 ortalarından itibaren uckattan fazla buyumus; OECD bolgesinde katma degere gore endusuklerden

Ozel sektor katkısı dusuk, Tarım-gıda sisteminde Ar-Geyogunlugunda genel bir gecikme mevcut

Kamu ve universiteler Ar-Ge’deki temel aktorler

Uluslarası isbirliginde aktif ama ilerleme/gelisme gostermiyor

Bilim, Teknoloji ve Inovasyon: Yonetisim ve desteklerde ilerlemevar, ancak kalite ve etkide sorun var. Tarımsal Gıda oncelikli Alan.

Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi: yuksek verimlilik,uretici-gıda sektoru arasındaki entegrasyonu kuvvetlendirme, gıdazinciri boyunca katma degeri artırma, dogal kaynaklarınsurdurulebilir kullanımı

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 8 / 13

Turkiyenin Inovasyon Performansı (OECD, 2016)

Tarımsal Ar-Ge’deki brut harcamalar 2000 ortalarından itibaren uckattan fazla buyumus; OECD bolgesinde katma degere gore endusuklerden

Ozel sektor katkısı dusuk, Tarım-gıda sisteminde Ar-Geyogunlugunda genel bir gecikme mevcut

Kamu ve universiteler Ar-Ge’deki temel aktorler

Uluslarası isbirliginde aktif ama ilerleme/gelisme gostermiyor

Bilim, Teknoloji ve Inovasyon: Yonetisim ve desteklerde ilerlemevar, ancak kalite ve etkide sorun var. Tarımsal Gıda oncelikli Alan.

Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi: yuksek verimlilik,uretici-gıda sektoru arasındaki entegrasyonu kuvvetlendirme, gıdazinciri boyunca katma degeri artırma, dogal kaynaklarınsurdurulebilir kullanımı

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 8 / 13

Turkiyenin Inovasyon Performansı (OECD, 2016)

Tarımsal Ar-Ge’deki brut harcamalar 2000 ortalarından itibaren uckattan fazla buyumus; OECD bolgesinde katma degere gore endusuklerden

Ozel sektor katkısı dusuk, Tarım-gıda sisteminde Ar-Geyogunlugunda genel bir gecikme mevcut

Kamu ve universiteler Ar-Ge’deki temel aktorler

Uluslarası isbirliginde aktif ama ilerleme/gelisme gostermiyor

Bilim, Teknoloji ve Inovasyon: Yonetisim ve desteklerde ilerlemevar, ancak kalite ve etkide sorun var. Tarımsal Gıda oncelikli Alan.

Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi: yuksek verimlilik,uretici-gıda sektoru arasındaki entegrasyonu kuvvetlendirme, gıdazinciri boyunca katma degeri artırma, dogal kaynaklarınsurdurulebilir kullanımı

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 8 / 13

Turkiyenin Inovasyon Performansı (OECD, 2016)

Tarımsal Ar-Ge’deki brut harcamalar 2000 ortalarından itibaren uckattan fazla buyumus; OECD bolgesinde katma degere gore endusuklerden

Ozel sektor katkısı dusuk, Tarım-gıda sisteminde Ar-Geyogunlugunda genel bir gecikme mevcut

Kamu ve universiteler Ar-Ge’deki temel aktorler

Uluslarası isbirliginde aktif ama ilerleme/gelisme gostermiyor

Bilim, Teknoloji ve Inovasyon: Yonetisim ve desteklerde ilerlemevar, ancak kalite ve etkide sorun var. Tarımsal Gıda oncelikli Alan.

Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi: yuksek verimlilik,uretici-gıda sektoru arasındaki entegrasyonu kuvvetlendirme, gıdazinciri boyunca katma degeri artırma, dogal kaynaklarınsurdurulebilir kullanımı

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 8 / 13

Turkiyenin Inovasyon Performansı (OECD, 2016)

Tarımsal Ar-Ge’deki brut harcamalar 2000 ortalarından itibaren uckattan fazla buyumus; OECD bolgesinde katma degere gore endusuklerden

Ozel sektor katkısı dusuk, Tarım-gıda sisteminde Ar-Geyogunlugunda genel bir gecikme mevcut

Kamu ve universiteler Ar-Ge’deki temel aktorler

Uluslarası isbirliginde aktif ama ilerleme/gelisme gostermiyor

Bilim, Teknoloji ve Inovasyon: Yonetisim ve desteklerde ilerlemevar, ancak kalite ve etkide sorun var. Tarımsal Gıda oncelikli Alan.

Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi: yuksek verimlilik,uretici-gıda sektoru arasındaki entegrasyonu kuvvetlendirme, gıdazinciri boyunca katma degeri artırma, dogal kaynaklarınsurdurulebilir kullanımı

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 8 / 13

Kurumlar

Butce kısıtlarının yanısıra kurumsal kısıtlarPatika (yol) bagımlılıgıKurumsal ve politika degisikliklerinde yavaslıkStratejik vizyon eksikligiLiderlik ve yonetimMerkezi ve milli tarımsal yapı←→ OrtaklıklarKalifiye bilimsel calısanInovasyon surecleri ile zayıf baglantı ve diger aktorlere karsısorumluluk eksikligi

IyilestirmelerPlanlamaFinansal yonetimHesap verilebilirlikCok paydaslı yonetimGelismis arastırma-yayım baglantılarıEgitim ve ogretim

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 9 / 13

Kurumlar

Butce kısıtlarının yanısıra kurumsal kısıtlarPatika (yol) bagımlılıgıKurumsal ve politika degisikliklerinde yavaslıkStratejik vizyon eksikligiLiderlik ve yonetimMerkezi ve milli tarımsal yapı←→ OrtaklıklarKalifiye bilimsel calısanInovasyon surecleri ile zayıf baglantı ve diger aktorlere karsısorumluluk eksikligi

IyilestirmelerPlanlamaFinansal yonetimHesap verilebilirlikCok paydaslı yonetimGelismis arastırma-yayım baglantılarıEgitim ve ogretim

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 9 / 13

Kurumlar ve Ortak Harekete Engeller

Fırsatcı yaklasımlarGuven eksikligiTesvik mekanizmalarıKural koyma ve uygulamada yasanan eksikliklerParcalanmıs piyasalar, farklı teknolojik uygulamalar, ortak calısmakulturunun eksikligi, iletisim kanallarındaki zayıflıklar, yetersizinovasyon yetenegi

Interaktif inovasyon modeliKatılımcı, yan yana inovasyon modeli: ciftciler, firmalar,arastırmacılar, ara aktorler (danısman, girdi tedarikcileri, uzmanlar,dagıtımcılar), tuketiciler bir arada inovasyon uretiyorBirlikci girisimcilik (holistic entrepreneurship)

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 10 / 13

Kurumlar ve Ortak Harekete Engeller

Fırsatcı yaklasımlarGuven eksikligiTesvik mekanizmalarıKural koyma ve uygulamada yasanan eksikliklerParcalanmıs piyasalar, farklı teknolojik uygulamalar, ortak calısmakulturunun eksikligi, iletisim kanallarındaki zayıflıklar, yetersizinovasyon yetenegi

Interaktif inovasyon modeliKatılımcı, yan yana inovasyon modeli: ciftciler, firmalar,arastırmacılar, ara aktorler (danısman, girdi tedarikcileri, uzmanlar,dagıtımcılar), tuketiciler bir arada inovasyon uretiyorBirlikci girisimcilik (holistic entrepreneurship)

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 10 / 13

Cozum Onerileri - 1

Uretim Sistemleri butuncul ve direncli, degistirilmeleri cok zor. Yenimodellerin ekonomik, cevresel ve sosyal surdurulebilirligi gozonunde bulundurması gerek

Tuketicilerin satınalma gucu artarken, ureticiler icin yeni imkanlarolusuyor (yerel uretim ve dagıtım agları, ekoturizm)

Orta donemli faydalar←→ kısa donemli fedakarlıklar: tuketim,yatırım, Ar-Ge harcama dengesi

AKIS’in cok yonlu olusunu dikkate alarak, hangi seviyede (ulusal,bolgesel) ve ne tur (yapısal, tesvik) politikalarınındesteklenecegine karar vermek

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 11 / 13

Cozum Onerileri - 1

Uretim Sistemleri butuncul ve direncli, degistirilmeleri cok zor. Yenimodellerin ekonomik, cevresel ve sosyal surdurulebilirligi gozonunde bulundurması gerek

Tuketicilerin satınalma gucu artarken, ureticiler icin yeni imkanlarolusuyor (yerel uretim ve dagıtım agları, ekoturizm)

Orta donemli faydalar←→ kısa donemli fedakarlıklar: tuketim,yatırım, Ar-Ge harcama dengesi

AKIS’in cok yonlu olusunu dikkate alarak, hangi seviyede (ulusal,bolgesel) ve ne tur (yapısal, tesvik) politikalarınındesteklenecegine karar vermek

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 11 / 13

Cozum Onerileri - 1

Uretim Sistemleri butuncul ve direncli, degistirilmeleri cok zor. Yenimodellerin ekonomik, cevresel ve sosyal surdurulebilirligi gozonunde bulundurması gerek

Tuketicilerin satınalma gucu artarken, ureticiler icin yeni imkanlarolusuyor (yerel uretim ve dagıtım agları, ekoturizm)

Orta donemli faydalar←→ kısa donemli fedakarlıklar: tuketim,yatırım, Ar-Ge harcama dengesi

AKIS’in cok yonlu olusunu dikkate alarak, hangi seviyede (ulusal,bolgesel) ve ne tur (yapısal, tesvik) politikalarınındesteklenecegine karar vermek

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 11 / 13

Cozum Onerileri - 1

Uretim Sistemleri butuncul ve direncli, degistirilmeleri cok zor. Yenimodellerin ekonomik, cevresel ve sosyal surdurulebilirligi gozonunde bulundurması gerek

Tuketicilerin satınalma gucu artarken, ureticiler icin yeni imkanlarolusuyor (yerel uretim ve dagıtım agları, ekoturizm)

Orta donemli faydalar←→ kısa donemli fedakarlıklar: tuketim,yatırım, Ar-Ge harcama dengesi

AKIS’in cok yonlu olusunu dikkate alarak, hangi seviyede (ulusal,bolgesel) ve ne tur (yapısal, tesvik) politikalarınındesteklenecegine karar vermek

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 11 / 13

Cozum Onerileri - 2

Tarım Sektorune Yonelik Stratejik Vizyon Olusturma

Tarımsal Inovasyon Politikalarını Tarım Politikasına ve GenelBilim-Inovasyon Politikalarına Entegre Etmek

Tarımsal Inovasyon Onceliklerini Olusturma ve Koordine etme;daha sonra fonlamaları planlama

Inovasyon sistemlerinin farklı parcalarının ve dıssal baglantılarınortak calısması ve aralarındaki etkilesimin artırılması

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 12 / 13

Cozum Onerileri - 2

Tarım Sektorune Yonelik Stratejik Vizyon Olusturma

Tarımsal Inovasyon Politikalarını Tarım Politikasına ve GenelBilim-Inovasyon Politikalarına Entegre Etmek

Tarımsal Inovasyon Onceliklerini Olusturma ve Koordine etme;daha sonra fonlamaları planlama

Inovasyon sistemlerinin farklı parcalarının ve dıssal baglantılarınortak calısması ve aralarındaki etkilesimin artırılması

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 12 / 13

Cozum Onerileri - 2

Tarım Sektorune Yonelik Stratejik Vizyon Olusturma

Tarımsal Inovasyon Politikalarını Tarım Politikasına ve GenelBilim-Inovasyon Politikalarına Entegre Etmek

Tarımsal Inovasyon Onceliklerini Olusturma ve Koordine etme;daha sonra fonlamaları planlama

Inovasyon sistemlerinin farklı parcalarının ve dıssal baglantılarınortak calısması ve aralarındaki etkilesimin artırılması

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 12 / 13

Cozum Onerileri - 2

Tarım Sektorune Yonelik Stratejik Vizyon Olusturma

Tarımsal Inovasyon Politikalarını Tarım Politikasına ve GenelBilim-Inovasyon Politikalarına Entegre Etmek

Tarımsal Inovasyon Onceliklerini Olusturma ve Koordine etme;daha sonra fonlamaları planlama

Inovasyon sistemlerinin farklı parcalarının ve dıssal baglantılarınortak calısması ve aralarındaki etkilesimin artırılması

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 12 / 13

Tesekkurler

Gokhan Ozertan Tarımın Gelecegi 6 Mart 2017 13 / 13