GMO Prednosti i Nedostaci

5/11/2018 GMO Prednosti i Nedostaci - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/gmo-prednosti-i-nedostaci 1/12

SVEUČILIŠTE U RIJECI

MEDICINSKI FAKULTET

Ak. god. 2011./2012.

GENETSKI MODIFICIRANA HRANA

(PREDNOSTI I NEDOSTACI)

Seminarski rad

Kolegij: Prehrana-izvor zdravlja i bolesti

Integrirani preddiplomski i diplomski sveučilišni studij medicine

Mentor: Dr.sc. Jadranka Varljen, Studenti: Patrik Rodek

Karlo Ratković

Rijeka, prosinac 2011.



Sadržaj

Uvod ........................................................................................................................................................ 1

1.Potencijalna korist za poljoprivredu i govedarstvo .............................................................................. 1

1.1 Bolja otpornost na stres ................................................................................................................. 1

1.2. Dulji rok valjanosti ....................................................................................................................... 1

1.3. Veća hranjiva vrijednost............................................................................................................... 2

1.4. Produktivnije domaće životinje .................................................................................................... 2

2.Potencijalna korist za okoliš ................................................................................................................. 3

2.1. Smanjenje posljedica proizvodnje ................................................................................................ 3

2.2. Sankcija oštećene i manje plodne zemlje ..................................................................................... 3

2.3. Više hrane s manje tla .................................................................................................................. 4

2.4. Bioremeditacija ............................................................................................................................ 4

3.Potencijalne koristi za ljudsko zdravlje ................................................................................................. 4

3.1. Cjepiva i lijekovi ............................................................................................................................ 4

3.2. Identifikacija gena odgovornih za alergije .................................................................................... 4

Zaključak.................................................................................................................................................. 5

Nedostaci genetski modificirane hrane................................................................................................ 6

Uvod ........................................................................................................................................................ 6

4. Alergije ................................................................................................................................................ 7

4.1. Alergenost novog gena ................................................................................................................. 7

4.1. Alergenost proteina kao produkta ekspresije gena ....................................................................... 7

5. Toksičnost ili kancerogenost.............................................................................................................. 7

6. Prenošenje rezistencije na antibiotike, pesticide i herbicide ............................................................. 7

Zaključak ................................................................................................................................................. 9

Literatura............................................................................................................................................... 10



1

Uvod

GMO je skraćenica za, u narodu omražen, Genetički Modificiran Organizam. Razlog velike

nepopularnosti GMO-a je taj što radi profita i straha od odbijanja, konzumanti GM hrane nisu

bili pravilno upoznati sa onime što konzumiraju. Na taj su se način kršila osobna uvjeren ja

pojedinaca; kao što je to slučaj kod vegetarijanaca, neznanje da povrće i voće koje jedu u sebi

sadrži mali dio životinskoga genoma. Osim lošeg glasa i mnogo argumenata protiv GMO-a,

od kojih je velika većina nedokazana, ljudi nisu upoznati sa pozitivnim stranama manipulacije

genima i njihovoj primjeni u poboljšanju kvalitete života.

1.Potencijalna korist za poljoprivredu i govedarstvo

1.1 Bolja otpornost na stres

Kad bi se povećala otpornost na štetočine, ugradnjom nekih jednostavnih mehanizama

obrane, ne štetnih za ljude, bila bi manja vjerojatnost od propadanja usjeva. Slične pogodnosti

bi mogle rezultirati bolju otpornost na teške vremenske uvjete, kao što su mraz, ekstremne

topline ili suše – to bi zahtijevalo manipuliranje sa složenijim kombinacijama gena i drugačiji

pristup proizvodnji usjeva.

1.2. Dulji rok valjanosti

Genetička modifikacija voća i povrća može im smanjiti osjetljivost na vanjske čimbenike i

smanjiti sklonost kvarenju. To bi pomoglo kod širenja trgovačkih veza (brojni se plodovi već

kod transporta pokvare) te bi se izbjeglo nepotrebno bacanje velike količine proizvoda koja se

nije uspjela prodati.



2

1.3. Veća hranjiva vrijednost

Umetanjem gena u žitarice, po put pšenice i riže, možemo povećati njihovu hranjivu

vrijednost. Jedan od primjera je „Zlatna riža“, tj. riža u koju su umetnuti geni odgovorni za

stvaranje preteča vitamina A, urod je bogatiji vitaminom A nego kod obične riže. Kako riža

hrani više od 50% svijetske populacije to bi bio dobar način da se smanji nedostatak vitamina

A u prehrani, što je jedan od problema zemalja u razvoju. Mnogi proizvodi sa sličnim

svojstvima još su u razvoju.

Obična i zlatna riža

1.4. Produktivnije domaće životinje

Geni se mogu umetnuti u goveda da povećaju njihov prinos mlijeka ili da se kod odreĎenih

vrsta više razvijaju željene karakteristike. Ujedno može se može povećati otpornost životinja

na odreĎene nametnike i bolesti.

Poželjne karakteristike kod bika



3

2.Potencijalna korist za okoliš

2.1. Smanjenje posljedica proizvodnje

Genetski modificirana otpornost na štetočine i bolesti može uvelike smanjiti upotrebu

kemikalija potrebnih za zaštitu bilja, što se već dogaĎa. Poljoprivrednici uzgajaju (BT)kukuruz, pamuk i krumpir koji više nije potrebno prskati s bakterijskim insekticidom protiv

Bacillus-a thuringiensis-a jer oni već u sebi imaju antitijela. Znanstvenici rade na stablima

koja će imati nižu kolčinu lignina koji je sastavni dio stanica u drvenastih biljaka. To bi moglo

smanjiti potrebu za korištenjem štetnih kemikalija u proizvodnji celuloze i papira. Te

promjene ne samo da mogu smanjiti utjecaj štetnih tvari na okoliš, već takoĎer mogu

poboljšati zdravlje ljudi koji se nalaze u blizini poljoprivrednih posjeda te zdavlje

industrijskih radnika.

Običan i BT kukuruz

2.2. Sankcija oštećene i manje plodne zemlje

Tlo u razvijenijim zemljama postaje sve slanije zbog zanemarivanja stanja sustava za

navodnjavanje. Genetskim modifikacijama moglo bi se proizvesti sorte tolerantne na sol.

Drveće se takoĎer može poboljšati i izmijeniti da postane tolerantnije na sol i sušu te bi se

ujedno moglo koristiti za rehabilitaciju oštećenog tla. Iako postoje neka napredna istraživanja

u ovom području, tolerancija na sol i sušu može se jedino razviti kao rezultat kombinacije

vrlo složenih gena, pa će do prvog pozitivnog rezultata doći mnogo kasnije od onih sa

insekticidima i herbicidima.



4

2.3. Više hrane s manje tla

Poboljšana produktivnost GM hrane mogla bi značiti da poljoprivrednici u sljedećem stoljeću

više neće morati krčiti mnogo tla za za proizvodnju velike količine usjeva. Same biljke će

umjesto toga imati veče prinose.

2.4. Bioremeditacija

Rehabilitacija oštećenog tla je isto tako moguća kroz razne sorte genetički modificiranih

biljaka koje mogu obnoviti hranjivu vrijednost i strukturu tla.

3.Potencijalne koristi za ljudsko zdravlje

3.1. Cjepiva i lijekovi

Slično kao kod već dugo prisutnog razvoja biotehnoloških cjepiva za ljude, korištenje molekularne biologije za razvoj cjepiva i lijekova za domaće životinje dokazuje se vrlo

uspješnim i obećavajućim. Biljke su projektirane za proizvodnju cjepiva, proteina i drugih

farmaceutskih proizvoda. Ovaj proces naziva se "pharming".

Karikatura „Pharming“ ploda

3.2. Identifikacija gena odgovornih za alergije

Iako su neki zabrinuti zbog prijenosa alergijskih gena (primjer brazilskog oraha kao mogu ćeg

prijenosa alergena putem GM hrane), molekularna biologija takoĎer se može koristiti za

lociranje i indentifikaciju alergena, te ih je moguće ukloniti. Brazilskog orah je zapravo i

doveo do identifikacije alergijskih proteina.



5

Zaključak Iako je za sada genetički inženjering na lošem glasu, prije ili kasnije zbog povećanja ljudske

populacije i brzine kojom zagaĎujemo zrak, vodu i tlo znanstvenici će morati, radi prespore

prilagodbe organizama, intervenirati u poboljšanju otpornosti biljaka, životinja, pa možda i

ljudi. Ukoliko se ne promjenni ljudska osviještenost o zagaĎenju okoliša, genetički

inženjering tada neće biti samo alternativa ili predmet proučavanja, već doista jedini način

produženja opstanka ljudske vrste.



6

Nedostaci genetski modificirane hrane

Uvod

Bez obzira na činjenicu što još uvijek nije dokazan štetan učinak GM hrane na zdravlje stav

javnosti je uglavnom negativan. Dokaz da velik dio populacije ne odobrava takve proizvode

je i provedena anketa Zelenih u Poljskoj 2006.g. u kojoj se 76% stanovništva izjasnilo protiv

GM hrane. Poljska vlada bila je protiv razvoja GM usjeva u Poljskoj, ali je podržavala uvoz

istih u zemlju. U Hrvatskoj je slična situacija. Oko 75% ispitanika niti odobrava GM hranu

niti ju želi konzumirati. I ankete ostalih europskih zemalja pokazale su slične rezultate.

Možemo reći da je za Europu općenito karakterističan otpor prema takvoj hrani. Kroz njega

možemo isčitati i osnovnu razliku izmeĎu percepcije znanosti kod Amerikanaca i Europljana.

Dok prvi gledaju na znanost kao nešto što nužno nosi napredak i dobro, Europljani su

skeptičniji, pa tako čak dvije trećine ukupnog stanovništva smatra GMO kao prijetnju zdravlju

i okolišu.

U laboratoriju Hrvatskog zavoda za javno zdravstvo vrši se kontrola prisutnosti GMO-a u

hrani. Prema zak onskoj regulativi u Hrvatskoj, hrana koja sadrži udio GMO-a veći od

kritičnog (0.9%) mora biti posebno označena na deklaraciji. GM hrana se kod nas trenutačnone proizvodi.

U Americi GM hrana ima jednak tretman kao i konvencionalno proizvedena hrana, ali su

proizvoĎači zbog sve više zahtjeva potrošača za informacijama o tome što jedu, dobrovoljno

počeli označavati proizvode koji nisu genetički modificirani.

Proizvodi bez GMO



7

4. Alergije

Učestalost nutritivnih alergija u posljednjih desetak godina u Americi se višestruko povećala

pa je opravdana bojazan da se taj porast može pripisati konzumiranju genetički modificirane

hrane.

4.1. Alergenost novog gena

Moguće je prenošenje alergena iz jedne biljke u drugu što se desilo kod prenošenja gena

brazilskog oraščića u soju ili iz soje u krumpir ili rajčicu.

4.1. Alergenost proteina kao produkta ekspresije gena

Budući su geni odgovorni za stvaranje bjelančevina, a bjelančevine su često uzrokom alergija

prisutna je opasnost da će modifikacija gena dovesti do nekontroliranog stvaranja novih

proteina koji će povećati broj alergijskih reakcija.

5. Toksičnost ili kancerogenost Prijenosom gena mogu se prenijeti i neželjena svojstva kao svojstvo poticanja stvaranja i

izlučivanja prirodnih toksina koji mogu biti štetni za one koji konzumiraju GM hranu.

6. Prenošenje rezistencije na antibiotike, pesticide i herbicide

Stvaranje gena koji su otporni na antibiotike može dovesti do bolesti koje bi bile otporne na

antibiotike i lijekove (zabrinutost je upućena iz krugova Britanskog medicinskog udruženja).

Moguće je prijenos gena rezistentnog na antibiotike s namirnice (transgenog organizma) na

bakterije (mikrobiološku floru) probavnog (gastrointestinalnog) sustava čovjeka koje bi u tom

slučaju postale otporne na taj antibiotik.

Postoji opasnost da GM biljke, otporne na herbicide, svoju rezistenciju prenesu na druge

biljke. Moguć je:

bijeg transgena s ciljane vrste na korov putem peludi, što bi bilo izrazito loše i značilo

stvaranje superkorova i

bijeg transgena kroz rasap sjemena.

Osim tri navedena najznačajnija moguća štetna učinka prisutni su i slijedeći rizici:

Mogućnost interakcije između transgene DNK i ljudske ili životinjske

stanične DNK



8

Pri proučavanju mogućnosti interakcije izmeĎu transgene DNA i ljudske ili životinjskestanične DNA, utvrĎeno je da su fragmenti DNA, resorbirani iz gastroinestinalnog trakta

štakora, vezani kovalentnim vezama za njegovu DNA stanice jetre.

Opasnost pojave novih virusa

Mozaični virus cvjetače (CaMV), promotor koji se upotrebljava u većini GM namirnica,utvrĎen je intaktan i u tkivu štakora. Njegova aktivnost je potvrĎena i u ljudskim stanicama.Isto tako, genetičkim inženjeringom proizveden virus boginja u staničnim kulturamarekombinira s prirodnim virusima i tako stvara novi hibridni virus s nepredvidivim i

potencijalno opasnim karakteristikama.

Širenje transgena životinjskim i ljudskim izmetom u okoliš

Mogućnost modifikacije prirodnih prehrambenih lanaca

Potencijalna opasnost od infekcija i mutacija

Nepredvidiv utjecaj na duži vremenski period.

Svoj negativan stav prema GM hrani izrazio je i Princ od Walesa u s vome članku podnaslovom „Sjeme katastrofe“.

Princ od Walesa

Američka akademija zaštite okoliša (AAEM) pregledala je dostupna istraživanja (u kojima suživotinje bile hranjene GMO hranom) i izdala podsjetnik svim liječnicima da ljudimapropisuju organsku biološku prehranu , jer je GMO hrana povezana s problemima

neplodnosti, imunološkog sistema, gastrointestinalnim problemima, oštećenosti organa,

disfunkcionalnom regulacijom kolesterola i inzulina, te ubrzanim starenjem.



9

Zaključak :

Mnogi stručnjaci, protivnici GMO-a smatraju da genetički izmijenjene namirnice mogu bitiopasne za zdravlje jer nismo upoznati s popratnim pojavama koje mogu biti uzrokovane

modifikacijom gena. Ne zna se kako će se gen druge vrste ponašati u novoj sredini (genomudomaćina). Stavljanje gena jedne vrste u drugu (npr. riblji gen u rajčicu) predstavlja povredugranice meĎu vrstama. Protivnici GM hrane smatraju da je ona u funkciji kapitala koji teži zašto većim profitom smanjenjem troškova proizvodnje.

Ohrabruje činjenica da se sve veći broj tranzicijskih zemalja okreće organskoj proizvodnji.

GMO rajčica

Karikirano GMO voće

http://www.123rf.com/photo_9477766_red-apple-with-lime-fillings-genetically-modified-organism.html

http://www.123rf.com/photo_7553414_flesh-kiwi-cut-ripe-orange-product-of-genetic-engineering-computer-assembly.html







10

Literatura:

http://www.csa.com/discoveryguides/gmfood/overview.php

http://en.wikipedia.org/wiki/Genetically_modified_organism

http://en.wikipedia.org/wiki/Genetically_modified_food

http://www.zdravlje.hr


http://budnost.forummotion.com/t80-gm-food-genetski-modificirana-hrana

http://www.who.int/foodsafety/publications/biotech/20questions/en/

http://www.hugi.hr/files/Hrana_dobivena_iz_biljaka_oplemenjenih_GIom.pdf







http://www.zdravlje.hr/


















Documents

GMO Prednosti i Nedostaci