Główne działania na poziomie kraju :

Priorytet inwestycyjny 10.1. Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji

elementarnej, kształcenia podstawowego i średniego

OBSZAR EDUKACJI – kształcenie ogólne

Główne działania na poziomie kraju: Tworzenie warunków dla nowoczesnego nauczania poprzez rozwijanie metod aktywnego i praktycznego

uczenia się na wszystkich etapach edukacyjnych: o modernizacja treści i metod kształceniao opracowanie przykładowych programów nauczaniao rozwijanie oferty publicznych elektronicznych zasobów edukacyjnych

Wzmocnienie jakości pracy szkół i placówek, w tym ich oceny, kontroli i monitoringu, poprzez wsparcie działań instytucji nadzoru pedagogicznego, egzaminów zewnętrznych, wzmocnienie zdolności systemu edukacji do wykorzystywania wyników i wniosków z badań edukacyjnych, nadzoru pedagogicznego oraz wyników egzaminów zewnętrznych, w tym przygotowanie szkół i placówek do korzystania z tych wyników

Wzmocnienie wybranych mechanizmów i procesów zarządzania i monitoringu polityki oświatowej i placówek edukacyjnych na różnych szczeblach zarządzania oraz wspieranie rozwoju kompetencji kadry kierowniczej oświaty (kuratoriów oświaty, organów prowadzących itp.)

Priorytet inwestycyjny 10.1. Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji elementarnej, kształcenia

podstawowego i średniego

OBSZAR EDUKACJI – kształcenie ogólne

Główne działania na poziomie regionów:

Tworzenie warunków dla nowoczesnego nauczania poprzez rozwijanie metod aktywnego i praktycznego uczenia się na wszystkich etapach edukacyjnych:

1) rozwijanie umiejętności wykorzystania nowoczesnych technologii w nauczaniu wszystkich przedmiotów oraz zakup sprzętu ICT, według standardów ujętych w programie rządowym Cyfrowa szkoła

2) budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych jako podstawy do uczenia się przez całe życie (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli oraz wyposażenie szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania)

3) programy rozwoju szkół i placówek na rzecz stosowania metod nauczania i wychowania oraz form organizacyjnych, sprzyjających kształtowaniu u uczniów kreatywności, innowacyjności oraz pracy zespołowej (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli oraz wyposażenie szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania).

4) wspieranie szkoły w zakresie pracy z uczniem młodszym w szkole i placówce na każdym kolejnym etapie kształcenia

5) działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe)

6) przeciwdziałanie rozwarstwieniu społecznemu i segregacji w tym wsparcie dla szkół i placówek z obszarów/środowisk defaworyzowanych (w oparciu o wyniki badań edukacyjnych)

1) rozwijanie umiejętności wykorzystania nowoczesnych technologii w nauczaniu wszystkich przedmiotów oraz zakup sprzętu ICT, według standardów ujętych w programie rządowym Cyfrowa szkoła

W latach 2005 – 2008, w ramach SPO RZL 2004 – 2006 realizowany był projekt „Pracownie komputerowe dla szkół”. W ramach projektu zakupiono 19 954 pracownie komputerowe z dostępem do sieci Internet dla szkół różnych typów. Szkoły otrzymały różnorodny sprzęt komputerowy pozwalający na prowadzenie zajęć przede wszystkim w pracowni komputerowej, a tylko w ograniczonym zakresie w innych salach lekcyjnych.

W 2008 roku kuratoria oświaty przeprowadziły badanie sposobu wykorzystywania sprzętu komputerowego znajdującego się w szkołach, w tym posiadanych przez nauczycieli kwalifikacji do korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w pracy dydaktycznej. W badanych szkołach tylko średnio 3% zajęć z przedmiotów innych niż informatyka było prowadzonych z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych w pracowniach komputerowych oraz średnio 3,5% z wykorzystaniem komputera przenośnego i wideoprojektora. W ocenie dyrektorów szkół barierami w szerszym stosowaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych w dydaktyce szkolnej była mała liczba posiadanego przez szkołę sprzętu mobilnego.

Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 na poziomie regionów

W chwili obecnej odsetek szkół dla dzieci i młodzieży posiadających dostęp do Internetu wynosi 80,8%, ale szybkość łącza internetowego w szkołach jest zdecydowanie niewystarczająca dla celów edukacyjnych.

Średnio każda szkoła posiada jedynie 1 tablicę interaktywną oraz 2 projektory multimedialne, a liczba uczniów przypadających na 1 komputer w szkołach dla dzieci i młodzieży wynosi 9 (dane SIO, stan na 30.09.2012 r), co jeżeli nie uniemożliwia to istatnie utrudnia stosowanie nowoczesnych metod nauczania.

Stan wyposażenia polskich szkół w nowoczesne pomoce dydaktyczne, w szczególności sprzęt komputerowy, znacznie odbiega od średniej unijnej.

Zgodnie z danymi opublikowanymi przez GUS („Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2008-2012”, GUS, Warszawa 2012) odsetek gospodarstw domowych z dziećmi wyposażonych w komputery wynosił w 2012 roku 94,6%, a dostęp do Internetu w domu posiadało w 2012 roku 91,5% gospodarstw domowych z dziećmi.


Cyfrowa szkoła – pożądany model funkcjonowania szkół

Cyfrowa szkoła to taka, która lepiej realizuje swoją misję i wizję wykorzystując technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) w procesie edukacyjnym, zarządzaniu oraz współpracy z rodzicami.

Podstawowe cechy cyfrowej szkoły: każdy, poszczególny uczeń jest w centrum aktywności szkoły, nauczyciele realizujący programy nauczania są dla uczniów przewodnikami po

świecie wiedzy, środki dydaktyczne wykorzystujące TIK są jedynie narzędziami, umożliwiającymi

uczniom i nauczycielom szeroki dostęp do elektronicznych zasobów edukacyjnych oraz potrzebnych informacji,

uczniowie wykorzystują komputery i Internet do twórczej pracy oraz przetwarzania informacji w szkole i w domu,

TIK wspomaga zarzadzanie szkołą i współpracę z rodzicami uczniów.


Rządowy program „Cyfrowa szkoła” próbą wypracowania modelu optymalnego wdrożenia TIK do powszechnej edukacji

Program ma charakter kompleksowy (doskonalenie nauczycieli w zakresie stosowania TIK w pracy z uczniem, opracowanie i udostępnienie bezpłatnych e-podręczników, doposażenie szkół w sprzęt komputerowy i inne nowoczesne pomoce dydaktyczne), a działania realizowane przez szkoły mają upowszechnić wśród nauczycieli stosowanie nowoczesnych metod, form i technik nauczania. Uczniowie mają odkryć i docenić komputer jako bardzo użyteczne narzędzie wspomagające proces uczenia się i zdobywania kompetencji oraz umiejętności potrzebnych do funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym.

Efektem programu ma być wypracowanie rekomendacji dla wieloletnich działań na rzecz powszechnej cyfryzacji szkół.


Nowa rola TIK w szkole

Planowana interwencja przewidująca wykorzystanie TIK w edukacji ma zmienić model

funkcjonowania szkoły, w tym pragmatykę procesu uczenia się - nauczania, tak aby wykorzystując potencjał intelektualny uczniów i nauczycieli zapewnić osiągnięcie optymalnych efektów edukacyjnych przez każdego z uczniów, uczynić edukację atrakcyjną i dać większą satysfakcję nauczycielom z wykonywanych obowiązków.

TIK umożliwia rozwój indywidualnych karier edukacyjnych już we wczesnych etapach edukacyjnych.

TIK ułatwia wdrażanie metod i form twórczej edukacji. Wykorzystywanie TIK będzie się wiązało, że zmianą roli i pozycji nauczyciela w szkole. TIK zmienia model doskonalenia zawodowego nauczycieli, umożliwiając tworzenie sieci

współpracy w zakresie wymiany dobrych wzorów i praktyk. TIK w szkole to także zmiana sposobu zarządzania TIK zmienia formy współpracy szkoły z rodzicami


Zastosowanie TIK w szkole, to epokowa zmiana w edukacji, która wymaga zarządzania i koordynowania na poziomie centralnym.Regionalna realizacja umożliwi lepsze zaspakajanie indywidualnych potrzeb szkół, nauczycieli i uczniów.


Wskaźniki: 1. Liczba szkół wyposażonych w ramach programu w sprzęt TIK do prowadzenia zajęć lekcyjnych (wskaźnik

produktu)2. Liczba nauczycieli objętych wsparciem w zakresie TIK (wskaźnik produktu)3. Liczba nauczycieli prowadzących zajęcia z wykorzystaniem TIK (wskaźnik rezultatu długoterminowego)

Komentarz: 4. Wskaźnik mierzy liczbę szkół dla dzieci i młodzieży, w tym szkół specjalnych (samodzielne i funkcjonujące w placówkach)

wyposażone w sprzęt TIK (nowoczesne pomoce dydaktyczne, w tym mobilny sprzęt komputerowy) do prowadzenia zajęć lekcyjnych. Zakup sprzętu TIK - według standardów ujętych w programie rządowym „Cyfrowa szkoła”. Funkcjonalności szkoły cyfrowej zostaną opisane w ramach badania ewaluacyjnego programu, którego wyniki będą dostępne w III kwartale 2013 r.

5. Wskaźnik mierzy liczbę nauczycieli objętych doskonaleniem umiejętności w zakresie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych do nauczania wszystkich przedmiotów. Zgodnie z wytycznymi MEN – na podstawie standardów ujętych w programie rządowym „Cyfrowa szkoła” – komponent e-nauczyciel.

6. Wskaźnik mierzy liczbę nauczycieli realizujących programy nauczania z wykorzystaniem nowoczesnych pomocy dydaktycznych, takich jak: komputery, tablice interaktywne, projektory multimedialne, wizualizery i inne wykorzystujące technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK). Za pomiar wskaźnika odpowiada Instytucja Zarządzająca, która zleca przeprowadzenie badania ewaluacyjnego.

2) Budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych jako podstawy do uczenia się przez całe życie (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli oraz wyposażenie szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania)


Podstawa programowa kształcenia ogólnego - kształtowanie u uczniów umiejętności kluczowych dla rozwoju kreatywności, innowacyjności i przedsiębiorczości, w tym umiejętności myślenia matematycznego i wykorzystywanie ich w życiu codziennym.

Wprowadzona reforma systemu edukacji - wzmocnienie roli przedmiotów matematyczno-przyrodniczych w procesie kształcenia.

Wyodrębnienie części matematycznej i przyrodniczej na egzaminie gimnazjalnym.

Wprowadzenie egzaminu z matematyki jako egzaminu obowiązkowego na maturze.

Dominujący obecnie w szkołach model kształcenia oparty jest na biernym przekazywaniu wiedzy, a nie kształtowaniu umiejętności rozumowania naukowego.

Bariery utrudniające stosowanie na lekcjach metod aktywizujących uczniów - brak nowoczesnych pomocy dydaktycznych i przestarzałe pracownie przedmiotowe.

Skutek - niewystarczające zainteresowanie uczniów kształceniem w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i informatyki a w efekcie niesatysfakcjonujące wyniki osiągane przez uczniów w trakcie egzaminów zewnętrznych oraz badań międzynarodowych.


Wyniki badania PISA 2009

Matematyka - Polska znajduje się w grupie przeciętnych krajów OECD, w porównaniu z innymi krajami OECD. Średni wynik z matematyki osiągnięty przez polskich uczniów wyniósł 495, podczas gdy najwyższy uzyskany wynik spośród krajów europejskich wyniósł 541 i należał do Finlandii.

Rozumowanie w naukach przyrodniczych – w porównaniu do badania z roku 2006 nastąpiła poprawa wyników, ale nadal Polska mieści się nieznacznie powyżej średniej wśród krajów OECD. Średni wynik w tym badaniu osiągnięty przez polskich uczniów wyniósł 508, podczas gdy najwyższy wynik spośród krajów europejskich osiągnęła Finlandia i wyniósł on 554.

W badaniach PISA ponad 60% polskich uczniów deklarowało, że nie wykonywało na lekcjach doświadczeń w laboratoriach, a 52% stwierdziło, że nie wymagano od nich zaplanowania w jaki sposób dane zagadnienie można zbadać w laboratorium.


Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku

Matematyka – średnia 47 %

Gimnazjaliści lepiej radzili sobie z umiejętnościami badanymi za pomocą zadań zamkniętych, ale gorzej rozwiązują zadania otwarte, wymagające twórczego, niealgorytmicznego myślenia (poziom wykonania tych zadań wyniósł 35% i 18%).


Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku

Przedmioty przyrodnicze – średnia 50%

Najtrudniejsze dla uczniów było zadanie sprawdzające umiejętność planowania doświadczenia. Tylko 14% gimnazjalistów poradziło sobie z jego rozwiązaniem.


Matura – zdawalność matematyki w 2012 roku

Średni wynik uzyskany na maturze z matematyki (poziom podstawowy) w 2012 r. wyniósł 56%. Do egzaminu z matematyki na poziomie rozszerzonym przystąpiło ponad 57 tys. absolwentów (ok.15%)


Duże zapotrzebowanie na pracowników posiadających wykształcenie techniczne – w Polsce i innych krajach UE - absolwenci szkół technicznych już obecnie nie mają problemów ze znalezieniem pracy.

Tendencja ta będzie się nasilała - bez rozwoju nowych technologii polska gospodarka będzie postrzegana jako mało innowacyjna i konkurencyjna.

Czołowe miejsca w rankingu poszukiwanych zawodów w Polsce - inżynierowie i technicy zwłaszcza w branży budowlanej oraz specjaliści z branży informatyki i telekomunikacji.

System kształcenia musi uwzględniać te uwarunkowania i z tego powodu już w tej chwili istotne jest położenie szczególnego nacisku na rozwój kompetencji uczniów w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych.


Do czego dążymy?

Zmiana sposobu nauczania z wykorzystaniem nowoczesnych pomocy dydaktycznych (wyposażenie pracowni przedmiotowych) - samodzielne dochodzenie przez uczniów do wniosków na drodze doświadczeń empirycznych

Uatrakcyjnienie lekcji – zwiększenie zainteresowania uczniów przedmiotami matematyczno-przyrodniczymi

Wzrost poziomu kompetencji uczniów

Lepsze wyniki egzaminów zewnętrznych z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych

Większy odsetek studentów na kierunkach technicznych i przyrodniczych

Wzrost aktywności zawodowej młodzieży – spadek bezrobocia wśród młodzieży.


Wskaźnik: Liczba szkół, których laboratoria zostały doposażone w ramach programu

Komentarz: Wskaźnik mierzy liczbę szkół dla dzieci i młodzieży, w tym szkół specjalnych (samodzielne i funkcjonujące w placówkach), których laboratoria zostały doposażone do nauczania przyrody, biologii, chemii i fizyki poprzez doświadczenia i eksperymenty, zgodnie ze standardami doposażenia szkół podstawowych opracowanymi przez Centrum Nauki Kopernik i standardami doposażenia szkół ponadpodstawowych (gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne) opracowanymi przez Ministerstwo Edukacji Narodowej/IBE.


Regionalna realizacja zadania z uwzględnieniem wypracowanych na poziomie centralnym rekomendacji dotyczących wyposażenia szkolnych pracowni przyrodniczych umożliwi lepsze zaspakajanie indywidualnych potrzeb szkół, nauczycieli i uczniów oraz zwiększenie zainteresowania uczniów kształceniem ścisłym i przyrodniczym

3) Programy rozwoju szkół i placówek na rzecz stosowania metod nauczania i wychowania oraz form organizacyjnych, sprzyjających kształtowaniu u uczniów kreatywności, innowacyjności oraz pracy zespołowej (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli oraz wyposażenie szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania).


UWARUNKOWANIA

W dobie gospodarki opartej na wiedzy, kreatywność i innowacyjność obywateli uznawana jest za kluczowy mechanizm zmiany i rozwoju. Tym samym jednym z wyzwań rozwojowych polityki publicznej w zakresie wzmacniania kapitału społecznego w Polsce do roku 2020 jest rozwój postaw obywateli nakierowanych na szerokie wykorzystanie potencjału kreatywnego oraz szeroko pojętą współpracę („Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego”). W tym kontekście istotne jest kształtowanie u uczniów w toku edukacji szkolnej postaw sprzyjających kreatywności i innowacyjności oraz rozbudzanie chęci do podejmowania wspólnych działań.


Na kształtowanie u uczniów postaw sprzyjających kreatywności i innowacyjności oraz pracy zespołowej został położony nacisk w zapisach podstawy programowej kształcenia ogólnego dla wszystkich etapów edukacyjnych

Wyniki badania PISA dotyczącego wybranych, kluczowych kompetencji młodzieży pod koniec obowiązkowego kształcenia w szkole pokazują, że: polscy uczniowie dość dobrze radzą sobie ze standardowymi zadaniami wymagającymi schematycznego

zastosowania posiadanej wiedzy i umiejętności. gorzej natomiast wypadają uczniowie jeśli chodzi o ich umiejętności twórcze.


BARIERY W ROZWOJU KREATYWNOŚCI W SZKOLE w praktyce szkolnej dominującą pozycję ma kształcenie promujące zapamiętywanie i aplikację

schematów, zajęcia w szkole prowadzone są prawie wyłącznie w tradycyjnym systemie klasowo-lekcyjnym, nauczyciele najczęściej korzystają z gotowych, uniwersalnych programów nauczania, niewykraczających

poza treści podstawy programowej, system oceniania i promowania przede wszystkim nastawiony jest na premiowanie powtarzalności, brak tradycji kształcenia dla rozwoju twórczości i innowacyjności oraz rozwijania form pracy grupowej, brak bazy dobrych praktyk w zakresie wsparcia innowacyjności i kreatywności w nauczaniu i uczeniu

się, brak funduszy na finansowanie zmiany organizacyjnej i metodycznej sprzyjającej rozwojowi postaw

kreatywnych i innowacyjnych w szkole, niewielkie metodyczne i organizacyjne wsparcie szkół w zakresie zarządzania zmianą na rzecz

budowania postaw kreatywnych i innowacyjnych w nauczaniu i uczeniu się oraz promocji form pracy grupowej.


Programy rozwoju szkół i placówek, realizowane z uwzględnieniem wypracowanych na poziomie centralnym wytycznych dotyczących kształcenia u uczniów kreatywności, innowacyjności oraz pracy zespołowej (w tym wspierania rozwoju kompetencji nauczycieli), będą miały wpływ na rozwijanie u uczniów i nauczycieli postaw niezbędnych dla funkcjonowania we współczesnym świecie.

Wskaźnik: Liczba uczniów objętych wsparciem w ramach programu

Komentarz: Wskaźnik mierzy liczbę uczniów (szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych) objętych wsparciem bezpośrednim w ramach programu. Moment objęcia wsparciem rozumiany jest jako dzień rozpoczęcia udziału w projekcie.


• Określenie celów wsparcia• Określenie podmiotów, którym zostanie udzielone wsparcie• Określenie grupy beneficjentów ostatecznych• Określenie standardów doposażenia infrastrukturalnego szkół• Określenie algorytmu podziału środków finansowych i zasad finansowania• Określenie mechanizmów doposażenia infrastrukturalnego szkół• Określenie sposobu realizacji, jeżeli wcześniej był przeprowadzony program

pilotażowy• Określenie mechanizmów doskonalenia nauczycieli • Określenie harmonogramu realizacji poszczególnych działań

ZAKRES DZIAŁAŃ WYMAGAJĄCYCH KOORDYNACJI

Główny cel:

przygotowanie szkoły w zakresie rozwiązywania problemów wynikających z pokonywania

progów edukacyjnych przez ucznia, w tym zwłaszcza problemów adaptacyjnych:

- przy rozpoczynaniu obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego

- przy przechodzeniu z edukacji przedszkolnej do klasy pierwszej szkoły podstawowej

- przy przechodzeniu z edukacji wczesnoszkolnej do kształcenia przedmiotowego (III – IV

klasa)

4) Wspieranie szkoły w zakresie pracy z uczniem młodszym w szkole i placówce na każdym kolejnym etapie kształcenia


Rok szkolny 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013

% sześciolatków w I klasie

0,98 4,25 9,40 19,43 17,65

Odsetek dzieci w wieku sześciu lat, które rozpoczęły naukę w szkołach podstawowych w kolejnych latach szkolnych ogółem (Źródło: System Informacji Oświatowej)

Niewielki spadek wskaźnika w roku szkolnym 2012/2013 wynika z przesunięcia wieku rozpoczynania obowiązku szkolnego przez dzieci 6-letnie do 1 września 2014 r.


Dotychczasowe działania legislacyjne:

nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych

innych ustaw – marzec 2009

nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych

innych ustaw – styczeń 2012

nowe rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego

oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,

nowelizacja rozporządzenia w zakresie kształcenia nauczycieli

nowelizacja rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w

publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach

nowelizacja rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy

psychologiczno – pedagogicznej

zmiany systemowe dotyczące doskonalenia nauczycieli


Planowane działania dotyczą poziomu krajowego i regionalnego

Proponowane na poziomie krajowym działania będą obejmowały:

diagnozę obszarów ryzyka związanego z przekraczaniem progów

edukacyjnych przez dziecko młodsze

opracowanie materiałów edukacyjnych oraz przygotowanie programów

szkoleń i warsztatów dla nauczycieli zakresie pracy i współpracy z uczniem

młodszym

monitorowanie przygotowania szkoły do pracy z uczniem młodszym


DPlanowane działania dotyczą poziomu krajowego i regionalnego

Proponowane na poziomie regionalnym działania będą obejmowały wsparcie

organów prowadzących szkoły podstawowe i placówki w zakresie:

diagnozy potrzeb konkretnej szkoły

przygotowania wsparcia dla konkretnej szkoły przez powołane do tego instytucje

przygotowania oferty wsparcia dla ucznia młodszego

współpracy z rodzicami ucznia młodszego

Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 na poziomie regionów Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej

na lata 2014-2020 na poziomie regionów Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 na poziomie regionów

Wypełnienie zobowiązań wynikających z art. 24 Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, zgodnie z którymi należy zapewnić osobom z niepełnosprawnościami dostęp do włączającego systemu kształcenia umożliwiającego integrację na wszystkich poziomach edukacji

Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia poprzez wspieranie jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wpisują się w założenia Karty praw podstawowych Unii Europejskiej - TYTUŁ III - RÓWNOŚĆ - Artykuł 26 - Integracja osób niepełnosprawnych - Dziennik Urzędowy 303, 14/12/2007 P. 0008 – 0008, artykułu o brzmieniu „Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności”.

Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).

Rozpoznawanie i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawanie indywidualnych możliwości psychofizycznych, wynikających m.in. z niepełnosprawności.

System oświaty powinien zapewnić każdemu dziecku uczęszczającemu do przedszkola, szkoły lub placówki wsparcie w rozwoju i pomoc psychologiczno-pedagogiczną stosownie do jego potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Pomoc ta powinna być zapewniona jak najwcześniej po rozpoznaniu takiej potrzeby i jak najbliżej dziecka – w środowisku jego nauczania i wychowania.


Ponadto przepisy wydane na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy o systemie oświaty nakładają na przedszkola, szkoły i oddziały ogólnodostępne, przedszkola, szkoły i oddziały integracyjne oraz przedszkola, szkoły i oddziały specjalne oraz ośrodki, obowiązek zapewnienia dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu wydanym przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną oraz odpowiednich, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne tych uczniów, warunków do nauki, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych.

Działania zrealizowane w ramach priorytetu III Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, projekcie systemowym „Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi” przez MEN w latach 2010-2011


Od 2010 roku wprowadzona jest w przedszkolach, szkołach i placówkach nowa formuła kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz udzielania im pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zgodnie z którą przedszkola, szkoły i placówki zobligowane są do rozpoznania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów oraz udzielania im wsparcia po stwierdzeniu takiej potrzeby.

W realizowanym przez MEN w latach 2010-2011 w ramach priorytetu III POKL projekcie systemowym pn. „Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”, przeprowadzony został w łącznie 103 szkołach podstawowych i gimnazjach pilotaż nowych rozwiązań w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Szkoły biorące udział w pilotażu zostały doposażone w pomoce odpowiednio do diagnozy i terapii (szkoły podstawowe) lub terapii (gimnazja) specyficznych trudności w uczeniu się. Kadra brała udział w szkoleniach i spotkaniach konsultacyjno-informacyjnych mających na celu przekazanie wiedzy na temat pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Kontynuacja działań zrealizowanych, w ramach priorytetu III Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, projekcie systemowym „Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi” przez MEN w latach 2010-2011

Proponowane działania umożliwią: pozyskanie przez przedszkole, szkołę lub placówkę sprzętu specjalistycznego, pomocy

dydaktycznych koniecznych do rozpoznawania potrzeb, wspomagania rozwoju i prowadzenia terapii dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów niepełnosprawnych oraz podręczników szkolnych dostosowanych do potrzeb uczniów niepełnosprawnych;

organizowanie i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zapewnienie dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym warunków kształcenia odpowiednio do rozpoznanych indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka oraz jego możliwości psychofizycznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;

kadra pedagogiczna szkół i placówek zostanie przygotowania do efektywnego stosowania pozyskanych pomocy dydaktycznych i sprzętu specjalistycznego w pracy z dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.


Podjęte działania przyczynią się do likwidacji barier w dostępie do edukacji, co przyczyni się do zwiększenia szans edukacyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Realizacja tych zadań wymaga doposażenia w sprzęt specjalistyczny i pomoce dydaktyczne służące zarówno rozpoznawaniu potrzeb, wspomaganiu rozwoju, jak i prowadzeniu terapii w celu wyrównywania deficytów rozwojowych oraz przygotowania pracowników przedszkoli, szkół i placówek do pracy z dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Doposażenie przedszkoli i szkół w sprzęt specjalistyczny, pomoce dydaktyczne oraz podręczniki szkolne dostosowane do rodzaju niepełnosprawności ucznia oraz rozwijanie umiejętności nauczycieli w zakresie pracy z uczniami niepełnosprawnymi, jest konieczne w celu zapewnienia tym uczniom odpowiednich ze względu na ich specyficzne potrzeby warunków do uczenia się i rozwoju, co będzie wypełnieniem zobowiązań wynikających z art. 24 Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, zgodnie z którymi należy zapewnić osobom z niepełnosprawnościami dostęp do włączającego systemu kształcenia umożliwiającego integrację na wszystkich poziomach edukacji.



Od chwili wykrycia niepełnosprawności dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole organizuje się wczesne wspomaganie rozwoju na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Im wcześniej udzielone wsparcie, tym większa szansa na zmniejszenie deficytów rozwojowych i zwiększenie szans edukacyjnych dziecka. Oferta w tym zakresie wciąż jest jednak niewystarczająca.

Mapa obrazuje odsetek dzieci w wieku 0-7 lat objętych zajęciami wczesnego wspomagania rozwoju.


O liczbie dzieci i młodzieży, którzy wymagają objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną świadczy m.in. liczba wydanych opinii przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne.

Mapa przedstawia odsetek populacji uczniów i wychowanków placówek wychowania przedszkolnego, którym wydano ww. opinie.

Im większa intensywność koloru tym w danym powiecie wydano więcej opinii, co wskazuje na większe zapotrzebowanie na pomoc psychologiczno-pedagogiczną.


Mapa przedstawia odsetek dzieci, którym wydano opinie, w odniesieniu do populacji wychowanków placówek wychowania przedszkolnego (przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, inne formy wychowania przedszkolnego).Dane te odzwierciedlają wysokie zapotrzebowanie na objęcie pomocą psychologiczno-pedagogiczną wśród dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym.


Przedszkola, szkoły i placówki zobligowane są do rozpoznania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów oraz udzielania im wsparcia.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna powinna być zapewniona jak najwcześniej po rozpoznaniu takiej potrzeby i jak najbliżej dziecka – w środowisku jego nauczania i wychowania.

Mapa obrazuje odsetek uczniów szkół ogólnodostępnych korzystających z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w poszczególnych powiatach.


Mapa obrazuje odsetek wychowanków placówek wychowania przedszkolnego korzystających z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w poszczególnych powiatach.

Biorąc pod uwagę dane dotyczące odsetka dzieci, którym wydano opinie , mapa wskazuje, że nie wszystkie dzieci korzystają z pomocy psychologiczno-pedagogicznej.


Mapa przedstawia odsetek populacji uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczęszczających do szkół ogólnodostępnych.

Szkoła zobowiązana jest do realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu, przy jednoczesnym stworzeniu warunków do nauki, zapewnieniu sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych oraz zapewnić zajęcia rewalidacyjne, zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, adekwatnie do rozpoznanych potrzeb ucznia.


Intensywność koloru na mapie świadczy o wysokim odsetku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczęszczających do placówek wychowania przedszkolnegow poszczególnych powiatach.


Mapa przedstawia odsetek nauczycieli posiadających kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych.

Biorąc pod uwagę przedstawione dane dotyczące odsetka dzieci i młodzieży niepełnosprawnych uczęszczających do szkół ogólnodostępnych, należy uznać, że przygotowanie nauczycieli w zakresie pracy z tymi uczniami jest niewystarczające do potrzeb.


W placówkach wychowania przedszkolnego odsetek nauczycieli posiadających kwalifikacje do pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi kształtuje się na bardzo niskim poziomie.

Uzasadnia to potrzebę podjęcia działań mających na celu zwiększenie kompetencji nauczycieli w tym zakresie.


Do czego dążymy?

Cel główny:

Każde dziecko ma zdiagnozowane potrzeby rozwojowe i edukacyjne;

Każde dziecko ze zdiagnozowanymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi otrzymuje wsparcie i pomoc psychologiczno-pedagogiczną odpowiednio do rozpoznanych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych;


Cele operacyjne:

publiczne przedszkola, szkoły i placówki są wyposażone w sprzęt specjalistyczny, pomoce i środki dydaktyczne, służące do rozpoznawania potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, wspomagania ich rozwoju oraz prowadzenia działań terapeutycznych, w celu wyrównywania deficytów tych uczniów;

we wszystkich przedszkolach, szkołach i placówkach są nauczyciele posiadający kompetencje oraz kwalifikacje niezbędne do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniami niepełnosprawnymi.

Główne bariery w realizacji działania:

niska frekwencja osób uczestniczących w szkoleniach, brak zainteresowania specjalistów organizowanymi szkoleniami;

trudności z pozyskaniem liderów prowadzących szkolenia i opracowujących materiały szkoleniowe;

niechęć przedszkoli, szkół i placówek do wykorzystywania pozyskanego wyposażenia i brak chęci do wdrażania działań wynikających z indywidualizacji podejścia do ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnego.


Przeciwdziałanie rozwarstwieniu społecznemu i segregacji

w szkołach/placówkach oświatowych, w tym wsparcie dla szkół i placówek

z obszarów/środowisk defaworyzowanych

Segregacja i rozwarstwienie społeczne, w tym na obszarach defaworyzowanych, ze względu na:- różny status ekonomiczny i społeczny- różny poziom wiedzy i umiejętności – w szczególności w zakresie języków obcych (różnice w zakresie wyników egzaminacyjnych są największe) - różnice kulturowe- utrudniony dostęp do specjalistów- inne

Grupy defaworyzowane to m.in.:- mieszkańcy terenów wiejskich- osoby niepełnosprawne, chore- osoby przedwcześnie kończące edukację- osoby żyjące w ubóstwie- osoby dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi - osoby doświadczające przejawów dyskryminacji - inne

Rozpoznanie zakresu wpływu segregacji i rozwarstwienia społecznego na jakość pracy szkół powinno być oparte o rzetelną diagnozę problemów i potrzeb (dokonaną lokalnie).

Pomoc powinna być adekwatna do rozpoznanych potrzeb.

Podejmowane działania:- podnoszenie wiedzy i umiejętności uczniów- budowanie aspiracji edukacyjnych uczniów- rozwijanie poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego, w tym doradztwa edukacyjno-zawodowego- promocja działań w społecznościach lokalnych, w tym promujących zdrowie, bezpieczeństwo - zaangażowanie młodzieży w działania profilaktyki rówieśniczej

Podejmowane działania:- kształcenie umiejętności społecznych i życiowych uczniów- utworzenie programu stypendialnego dla uczniów pochodzących z obszarów wiejskich- rozwój bazy dydaktycznej szkół i placówek położonych na obszarach wiejskich- rozbudowa bazy sportowej i rekreacyjnej- tworzenie świetlic środowiskowych- zwiększenie oferty zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych

Podejmowane działania Wspomaganie nauczycieli w pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach• Wspomaganie szkoły powinno wynikać z analizy indywidualnej

sytuacji szkoły/placówki i odpowiadać na jej specyficzne potrzeby, co oznacza, że punktem wyjścia wszelkich działań adresowanych do nauczycieli danej szkoły lub placówki będzie rzetelna, angażująca społeczność szkolną diagnoza potrzeb przeprowadzana przez dyrektora szkoły/placówki przy pomocy ww. placówek. W procesie wspomagania powinny być uwzględniane wyniki sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych oraz wyniki i wnioski z nadzoru pedagogicznego, w tym wnioski z ewaluacji wewnętrznej i zewnętrznej .

Podejmowane działania

Organizowane stosownie do potrzeb szkoły wspomaganie w każdym przypadku powinno obejmować: • pomoc w zakresie diagnozowania potrzeb lub problemów,• ustalenie sposobów działania prowadzących do zaspokojenia

potrzeb szkoły lub rozwiązania problemów,• zaplanowanie, adekwatnych do zdiagnozowanych potrzeb

szkoły oraz jej możliwości, form wspomagania i ich realizacja,• wspólną ocenę efektów i opracowanie wniosków z realizacji

zaplanowanych form wspomagania.

Wskaźnik:

Liczba szkół i placówek objętych wsparciem w ramach programu.

Wskaźnik mierzy:- liczbę szkół i placówek, które podjęły działania

na rzecz przeciwdziałania rozwarstwieniu społecznemu i segregacji,

- liczbę szkół i placówek z obszarów/ środowisk defaworyzowanych, które uzyskały wsparcie.

Efekty projektu:

W wyniku interwencji/realizacji programu nastąpi zmniejszenie zjawiska rozwarstwienia i segregacji, co będzie miało wpływ na poprawę jakości pracy szkół i placówek.

Documents

Główne działania na poziomie kraju :