Gjuhë shqipe dhe letërsi 12 mësuesi - Media Printmediaprint.al/uploads/books/Gjuha-12-liber-mesuesi-me-korrigjime... · 8.2 Tragjedia “Abeli” ... Plani mësimor lëndën Gjuhe

SH

T

PI

A

BO

TU

ES

E

Gjuh shqipe dhe letrsi

msuesi12

Libr Gjuh shqipe dhe letrsi 12msuesiLibr

www.mediaprint.al

ISBN: 978-99956-93-74-9

Librat e msuesit dhe planet msimore pr t gjith titujt q ne disponojm, mund ti gjeni dhe ti shkarkoni pa pages nga faqja e internetit www.mediaprint.alPr m shum informacion mund t na shkruani n adresn e emailit: [email protected] t na kontaktoni pran redaksis n numrin e telefonit: 04 2256158.

mimi 400 lek

Nertila Jana

Nertila Jana

KLIKONI KTU

www.mediaprint.al

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12Teksti msimor Gjuh shqipe dhe letrsi 12 sht hartuar nga:Dr. Agron Tufa, Ma. Ingrit Prizreni, Nertila Jana

Nertila Jana

Autore: Nertila Jana

Redaktore gjuhsore:

Dizajni:

Kopertina :

Elona ali

Mirela Ndrita

ISBN: 978-99956-93-74-9Botimi i par: 2011

Titulli: Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Shtypi: Mediaprint

T gjitha t drejtat e autorit lidhur me kt botim jan ekskluzivisht te zotruara/rezervuara nga Shtpia Botuese Mediaprint sh.p.k..Ndalohet do prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shprndarje, kopjim, fotokopjim, prkthim, prshtatje, huaprdorje, shfrytzim dhe/ose do form tjetr qarkullimi tregtar, si dhe do veprim cnues me fardo lloj mjeti apo apo forme, pjesrisht dhe/ose trsisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese

Ky botim, n trsi dhe/ose n pjes t tij, ndalohet t transmetohet dhe/ose prhapet n do lloj forme dhe/ose mjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetr, t ruhet, depozitohet ose prdoret n sisteme ku mund t cnohen t drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese Mediaprint sh.p.k..do cnim i t drejtave t autorit passjell prgjegjsi sipas legjislacionit n fuqi.

Kontaktet:www.mediaprint.alShtpia Botuese Sektori i Shprndarjes dhe Marketingut: Shtypshkronja:Kutia Postare 7467 - Tiran Tel.: 04 4500605

Cel.: 069 40 50 380Tel.: 04 2258 156 Cel.: 069 40 44 441Cel.: 069 20 79 021Cel.: 069 40 44 443 Cel.: 069 40 20 201

[email protected] [email protected] [email protected]

Komente dhe sugjerime jan t mirpritura n email: [email protected]

T gjitha t drejtat jan t rezervuara

Mediaprint sh.p.k.

S H T P I A B O T U E S E

Tel.: 04 4500605

VisiDesign

Drejtoi botimin: Anila Bisha

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12 5

PRMBAJTJA

Plani msimor Gjuh shqipe dhe letrsi 12................................................................................... 7 Kreu 1 Teksti eseistik dhe kulturologjik ................................................................................ 23 1.1 Teksti dhe komunikimi. Shkrimtari dhe koha ......................................................................... 23 Njsia e kombit dhe shpirti i kombit ........................................................................31 Kohezioni dhe koherenca tekstuale ...................................................................................36 1.2 Rexhep Qosja Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vrtet ....................................38 Kreu 2 Teksti shpjegues ...............................................................................................................41 Shqipria si mu duk .........................................................................................................41 Natyra e gjuhs s simboleve ...........................................................................................46 Kreu 3 Arti letrar dhe idet filozofike t Kamys ................................................................50 3.1 Analiza letrare dhe ideore e romanit I huaji ......................................................................50 Koment Telegrami .....................................................................................................58 Takimi me priftin .............................................................................................................61 Koment Takimi me priftin .......................................................................................64 Kreu 4 Teksti binds argumentues .......................................................................................66 4.1 Mbi natyr tArtit, Gjergj Fishta .............................................................................................66 4.2 Ideali, Branko Merxhani...........................................................................................................67 Shkrimi i tekstit binds argumentues ............................................................................67 4.3 Biblioteka e Babelit, Borges ......................................................................................................72 Kreu 5 Teksti poetik ..................................................................................................................74 5.1 Si lule cikur n kalim nga plori .............................................................................................74 Gjergj Fishta, Metamorfoza ...........................................................................................78 Koment Metamorphozis ................................................................................................80 5.3 Varrimi i t vdekurve, Eliot ...................................................................................................86 5.4 Krahasojm poezit Pelegrin dhe ndr e prer ..............................................................90 Kreu 6 Fatos Arapi dhe poezit e tij ............................................................................................93 Migjeni nj poet me ndrgjegje t re poetike .................................................................98 Metafora poetike e Migjenit ............................................................................................100 Koment Ekstaza pranverore ............................................................................................102 Koment Dy buz ..............................................................................................................105 Koment Z. B. ...................................................................................................................108 Koment Nj nat ..........................................................................................................110 Kreu 7 Teksti tregimtar .............................................................................................................114 7.1 Metamorfoza ............................................................................................................................114 Koment Metamorfoza .....................................................................................................115 7.2 Bylbylat e Plepishtit, Ernest Koliqi .........................................................................................119 Koment: Bylbylat e Plebishtit .........................................................................................122 7.3 Muri, Satri ............................................................................................................................124 7.4 Shkrettira e Tartarve .............................................................................................................133 Koment: Shkrettira e Tartarve .....................................................................................136


7.5 E madhe sht gjma e mkatit ............................................................................................140 Koment: Fragment nga E madhe gjma e mkatit .......................................................142 Kronik n gur. Rrfim i dykuptimt pr botn ......................................................................147 Funksioni i qytetit si personazh ........................................................................................150 Metafora, metonimia, personifikimi, hiperbola dhe grotesku .........................................151 Koment: Kapitulli i par ..................................................................................................154 Analiz Koment: Kapitulli i par ....................................................................................156 Kreu 8 Mbreti Lir ose pasoja e pushtetit t pakufishm .....................................................158 Historia e krijimit t tragjedis Mbreti Lir (1607) ...................................................................158 Mbreti Lir ose pasoja e pushtetit t pakufishm ...................................................................161 Nga Hamleti tek Anti-Hamleti. Rrafshe krahasuese t tragjedis Mbreti Lir .....................163 Koment: Akti i par Skena I. N pallatin e Mbretit Lir ...............................................................165 Koment nga Akti i Dyt, Skena IV ...............................................................................................167 8.1 Drama Shtpia e Bernarda Albs .......................................................................................170 8.2 Tragjedia Abeli ....................................................................................................................178 Koment Abeli ..................................................................................................................183 8.3 Duke pritur Gogon ...........................................................................................................184 Koment: Akti i dyt ........................................................................................................186 8.4 Tragjedia Tiranozauri Kasem Trebeshina ............................................................................191 Koment: Tiranosauri .......................................................................................................193 8.5 Drama Sinkopa ..................................................................................................................196 Koment: Drama Sinkopa .............................................................................................198


Plani msimor lndn Gjuhe Shqipe dhe Letrsi 12 Numri i orve gjithsej: 120

Detyra me shkrim: 8 or

Analiz vepre: 5 vepra x 6 or = 30 or

Studim teksti: 82 or

Kreu I. TEKSTI ESEISTIK DHE KULTUROLOGJIK (14 or)

Msimi 1 or

Letrsia dhe muret - Aurel Plasari (4 or)

1 Objektiva: T lexoj dhe t kuptoj tekstin T lexoj nj tekst n shqipen e vjetr T reflektoj mbi prmbajtjen e tekstit T asimiloj konceptin e komunikimit T analizoj teknikat komunikative t tekstit

2 Objektiva: T analizoj aspektet e komunikimit n tekstin Letrsia dhe muret T njihet me nocionin tekst

3 Objektiva: T analizohen idet e tekstit Letrsia dhe muret

4 Objektiva: T thelloj njohurit e veta mbi karakteristikat e eses T analizoj esen Letrsia dhe muret nga pikpamja e

karakteristikave t nj teksti eseistik Msimi 2

or do t thot t shkruash? - Sartri (3 or)

1 Objektiva: T lexuarit dhe t kuptuarit e tekstit. T reflektuarit mbi esen do t thot t shkruash?

2 Objektiva: T studiohen idet e eses s Sartrit

3 Objektiva: Nxnsi duhet t thelloj njohurit mbi shkrimin e eses. Nxnsi duhet t analizoj tiparet eseistike t tekstit t Sartrit

Msimi 3 or

Njsia e kombit dhe shpirti i kombit - Eqerem abej - 3 or

1 Objektiva: T lexoj dhe t reflektoj mbi tekstin T kuptoj dhe t analizoj prmbajtjen e tekstit T asimiloj konceptet kulturologjike t tekstit

2 Objektiva: T thellohen njohurit mbi tiparet e tekstit kulturologjik T analizoj karakterin kulturologjik t eses Njsia e kombit dhe

shpirti i kombit.


T dalloj tiparet eseistike t tekstit 3 Objektiva:

T rimerren konceptet e koherencs dhe kohezionit n tekst T analizohen tiparet eseistike t tekstit T thellohen njohurit mbi huazimet n gjuhn shqipe

Msimi 4 or

Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vrtet - Rexhep Qosja (3 or)

1 Objektiva: T lexohet dhe t kuptohet teksti Moderniteti i keqkuptuar dhe

moderniteti i vrtet. T reflektohet mbi modernitetin, bazuar n tekstin msimor

2 Objektiva: T thellohen objektivat mbi shkrimin e eses kulturologjike T analizohet aspekti esestik i eses Moderniteti i keqkuptuar dhe

moderniteti i vrtet 3 Objektiva

T thellohen njohurit e nxnsve mbi mjetet lidhzore n tekst. T analizohen aspektet gjuhsore t stilit t shkrimit t Rexhep Qoses

Detyre me shkrim Nr. 1

1 or

Shkrimi i tekstit eseistik - 1 or Objektiva:

T shkruarit e nj eseje sipas parametrave klasik t saj me pes paragraf

T shkruarit sakt dhe n mnyr t prqendruar t hyrjes dhe mbylljes T shkruarit e nj brendie koherente, duke prdorur mjetet e duhura

kohezive T prdorurit e nj gjuhe t zgjedhur t ligjrimit t shkruar

KREU 2. TEKSTI SHPJEGUES (7 or) Msimi 1

Or Shqipria si mu duk - Faik Konica (3 or)

1 Objektiva: T lexohet, shpjegohet dhe t kuptohet teksti i Konics T vlersohet profili eseistik dhe politik i Konics

2 Objektiva: T thellohen njohurit e nxnsve mbi tekstin shpjegues T studiohet karakteri eseistik dhe shpjegues i tekstit Shqipria si mu duk

3 Objektiva: T thelloj njohurit me karakteristikat gjuhsore t shkrimit t tekstit

shpjegues T analizoj tiparet gjuhsore t shkrimit Shqipria si mu duk T prsris konceptet e arkaizmave dhe barbarizmave

Msimi 2 or

Natyra e gjuhs s simboleve - Erich From (3 or)

1 Objektiva: T lexohet dhe t kuptohet teksti T ushtrohen me prdorimin e shenjave t piksimit

2 Objektiva: T qmtohet teksti Natyra e gjuhs s simboleve nprmjet eses shpjeguese T prsriten pes onomatopeja, homonimia, homofonia dhe homografet

3 Objektiva: T identifikohen simbolet konvencionale n foto


T rimerren njohurit mbi riprpunimin e eses 1 or Detyr me shkrim II.

1 Objektiva: Nxnsi duhet t ripunoj esen e vet dhe t dshmoj se sht i aft ta

prmirsoj objektivisht at Analiz 1

6 or Alber Kamy (6 or)

1 Objektiva T kuptoj shkaqet e lindjes s ekzistencializmit T asimiloj dhe t jet i aft t dalloj tiparet e ekzistencializmit si

drejtim letrar T prshkruaj absurdin T evidentoj aspektet e jets s Kamys q ndikuan n krijimtarin e tij T dalloj n veprat e Kamys tiparet ekzistencialiste n ngjarjet dhe n

veprimet e protagonistve 2 Objektiva:

T skematizoj fabuln e romanit T dalloj dhe analizoj tiparet ekzistencialiste n veprimet dhe sjelljen

e Mersoit T jap gjykimin e tij pro ose kundr Mersoit T sintetizoj idet filozofike t romanit

3 Objektiva: T lexoj dhe t kuptoj fragmentin pr koment T parafrazoj veprimet e Mersoit T shpjegoj mardhnien e Mersoit me shoqrin. T prshkruaj temperamentin e Mersoit dhe shfaqjen e absurdit n kt

fragment 4 Objektiva:

T komentoj marrdhnien e Mersoit me shoqrin. T analizoj stilin e autorit T shpreh mendimet e veta t argumentuara pr Merson dhe idet q

prcjell vepra. T prpiqet t dalloj kndvshtrimin e Kamys pr Merson.

5 Objektiva: T argumentoj sjelljen e Mersos prball priftit T reflektoj mbi filozofin ekzistencialise pr vdekjen, duke u nisur

nga veprimet dhe fjalt e Mersos T komentoj prjetimet e Mersos m kt fragment

6 Objektiva: T interpretoj me intonacionin e duhur fjalt e priftit dhe t Mersos T shpreh mendimin e tij duke u vendosur n vend t Mersos T shpreh pikpamjet e tij n nj letr argumentuese mbi

domosdoshmrin e heqjes s dnimit me vdekje T analizoj rolin e personazheve t tjer n roman T analizoj fragmentet dhe veprn n prgjithsi nga pikpamja e stilit

dhe figuracionit KREU III. TEKSTI PRSHKRUES (7 or)

Msimi 1 or

Vitet Drit - Italo Kalvino (3 or)


1 Objektiva: T kuptuarit e tekstit Vitet Drit T analizuarit e tekstit fantastik

2 Objektiva: Nxnsi t theksoj njohurit pr karakteristikat e tekstit prshkrues. Nxnsi t analizoj karakterin prshkrues t tekstit: Vitet drit

3 Objektiva: T rikujtoj tiparet e shkrimit t tekstit prshkrues T vlersohet rrfimi i Kalvinos pr nga teknikat prshkruese, eseistike

dhe rrfimtare Msimi 2

or Krahasimi i teksteve t Markezit

1 Objektiva: T analizohet teksti: Sikur Zoti t m falte pakz jet T nxirret n pah karakteri prshkrues i eses

2 Objektiva: T komentohet fragmenti nga romani Njqind vjet vetmi T evidentohen tipare t realizimit magjik n tekst T nxirret n pah karakteri prshkrues i ktij fragmenti

3. Objektivat: Ti prgjigjet pyetjeve mbi tekstet e krahasuara T kuptoj se far sht t menduarit kritik T msoj etapat e nj shkrimi kritik

1 or Detyr me shkrim III. SHKRIMI I TEKSTIT KRITIK VLERSUES 1 Objektiva: T realizohen teknikat e shkrimit t eses vlersuese

KREU IV. TEKSTI ARGUMENTUES ( 10 or) Msimi 1

or Mbi natyr tartit - Gjergj Fishta - 3 or

1 Objektiva T lexoj tekstin dhe ta parafrazoj at T dalloj idet e Fishts pr Artin dhe t bukurn T analizoj kto ide duke i pasuruar me prvojn personale

2 Objektiva: T komentoj mbi idet e Fishts pr artin dhe t bukurn T diskutoj mbi konceptin e t bukurs si n art dhe n jet duke

komentuar dhe fotot n tekst 3 Objektiva

T thelloj njohurit pr tekstin binds argumentues T analizoj tekstin Mbi natyr tartit, duke u mbshtetur n tiparet e

tekstit argumentues Tezat, nntezat, faktet, opinionet, metodologjia, mesazhet etj

Msimi 2 or

Ideali - Branko Merxhani (3 or)

1 Objektiva T lexoj tekstin duke dalluar idet e autorit T ndaj tekstin n paragraf duke i parafrazuar ata

2 T komentoj pikpamjet e autorit pr idealin dhe shoqrin T analizoj aktualitetin e ideve t autorit T gjykoj mbi prfundimet n t cilat mbrrin autori


3 Objektiva: T thelloj njohurit mbi draftimin e tekstit binds argumentues T analizoj tekstin Ideali duke u mbshtetur n tiparet e tekstit

argumentues Tezat, nntezat, faktet, opinionet, metodologjin, mesazhet etj

Msimi 3 or

Biblioteka e Babelit - Borges (3 or)

1 Objektiva: T lexoj tekstin dhe ta parafrazoj at T dalloj qndrimet dhe opinionet e Borgesit pr temn q trajton. T analizoj qndrimet e autorit

2 Objektiva: T komentoj idet e Borgesit pr librin dhe bibliotekn T analizoj prfundimet e autorit duke i pasuruar me prvojn personale

3 Objektiva: T analizohen aspektet bindse-argumentuese t eses s Borgesit T analizohet struktura e eses dhe metodologjia e shkrimit t saj e

prdorur nga autori T jap gjykimet e veta mbi esen

1 or

Detyr me shkrim IV. Shkrimi i eses bindse - argumentuese

Analiz e veprs letrare

or

Romani Karpa - Martin Camaj (6 or)

1 Objektiva: T nxitet nxnsi pr leximin e romanit Karpa T ndrtohet profili i shkrimtarit Martin Camaj dhe kontributi i tij n

letrsin shqiptare 2 Objektiva:

T zbrthehet simbolika e romanit duke u nisur q nga titulli dhe shpjegimet e autorit pr veprn

T prshkruhet konteksti alegorik dhe paradoksal mbi t cilin sht shkruar kjo vepr

T shpjegoj karakteristikat antiutopike t romanit duke ilustruar me paragraf nga teksti

3 Objektiva: T analizoj universalitetin e ngjarjeve t ksaj vepre T zbrthej nntekstin e prsritjes ciklike t ngjarjeve dhe

personazheve n roman. T zbrthej simbolikn e romanit

4 Objektiva: T dalloj strukturn rrethore t romanit, duke ilustruar me shembuj. T analizoj strukturn rrethore t romanit dhe simbolikn q ajo mbart. T analizoj domethnien e trukeve t autorit n kt vepr T gjykoj mbi prfundimet dhe mesazhet q prcjell vepra.

5 Objektiva: T lexohet dhe kuptohet fragmenti duke e lidhur me fabuln e veprs T prshkruhen personazhet dhe simbolika e tyre. T komentohet se si lidhet antikiteti ilir me bashkkohsin n kt fragment


6 Objektiva: T dalloj kontekstin social estetik ku Camaj ngre rrfimin T analizoj prfundimet estetike t Camajt n tekst duke u nisur nga

universaliteti i tyre T analizoj thelbin estetik dhe etik t personazheve T dalloj dhe analizoj mesazhet q prcjell autori prmes ngjarjes dhe

fatit t personazheve. KREU V. TEKSTI POETIK (16 or)

Msimi 1 or

Si lule cikur n kalim nga plori - Katuli (3 or)

1 Objektiva: T lexoj dhe t kuptoj poezin. T asimiloj konceptin tekst poetik.

2 Objektiva: T komentoj poezin nga pikpamja kuptimore T evidentoj informacionin historik, social, politik, psikologjik q

mbart poezia T analizoj botkuptimin e Katulit n poezi

3 Objektiva: T rikujtoj studimin metrik t poezis T rikujtoj konceptin e liriks dhe t thelloj dijet mbi figurat e mendimit T analizoj poezin nga pikpamja metrike dhe stilistike

Msimi 2 or

Metamorfoza - Fishta (3 or)

1 Objektiva: T lexuarit e poezis me intonacionin e duhur q krkon lloji i poezis

satirike duke krijuar efektet e duhura n klas T kuptuarit e poezis Metamorfoza dhe sqarimi i paqartsive gjuhsore T reflektuarit mbi poezin

2 Objektiva: T dalloj se poezia sht shkruar me an t logjiks s prmbysur,

duke e vn veten n vend t kundrshtarit. T identifikoj kontekstin historik t poezis T komentoj poezin:

1. duke shpjeguar: a.Shkaqet e metamorfozs s heroit b.Gjendjen n t ciln jetonin shqiptart (t varfrit dhe t shndrruarit), c.Ironin dhe sarkazmn e poetit. 2. Duke argumentuar: a.Shkaqet e ktij shndrrimi b.Arsyet pse Fishta identifikohet me ata q ai bn objekt t satirs s tij; c.T dalloj temn dhe motivet e poezis

T dalloj kontekstin historik t poezis T prshkruaj gjendjen shpirtrore t poetit, por edhe t vetn si lexues

pas analizs s poezis

3 Objektiva: T thelloj dijet mbi figurat letrare t satirs, paradoksit dhe inversionit T dalloj mjetet gjuhsore me ann e t cilave Fishta realizon

demaskimin e fuqishm satirik t tij dhe t shpjegoj funksionin e tyre n poezin satirike

T dalloj veorit metrike dhe stilistike t poezis


Msimi 3 or

Varrimi i t vdekurve - Tomas Sterns Eliot (3 or)

1 Objektiva: Te njihet me figurn prej shkrimtari t Eliotit dhe me poemn e tij

Tok e shkret T lexoj dhe t kuptoj fragmentin Varrimi i t vdekurve

2 Objektiva: T rikujtohet teknika e analizimit t nj poezie. T analizohet fragmenti Varrimi i t vdekurve

3 Objektiva: T analizohet fragmenti Varrimi i t vdekurve T zbrthehen veorit metrike dhe stilistike t poezis

Msimi 4 or

Krahasojm poezit Pelegrin dhe ndrr e prer Dritro Agolli (3 or)

1 Objektiva T njihen me poezin e Dritro Agollit. T analizojn poezin Pelegrin

2 Objektiva T analizohet poezia ndrr e prer.

3 Objektiva T msohet shkrimi i nj eseje mbi poezit. T krahasohen poezit Pelegrin dhe ndrr e prer

Msimi 5 or

Fatos Arapi dhe poezia e tij (3 or)

1 Objektiva: T njihen me poezin e Fatos Arapit si poezi novatore T njihen me evolucionin e krijimtaris poetike t Fatos Arapit

2 Objektiva: T lexoj dhe t kuptoj poezin Atdheu T komentoj poezin

3 Objektiva: T rikujtoj figurat e similituds, sinekdoks, personifikimit,

oksimeronit T dalloj figurat letrare t poezis n funksion t veorive t artit t

Arapit T analizoj tiparet metrike t poezis

Detyr me shkrim (5or)

Shkrimi i tekstit poetik (1 or)

1 Objektiva T zhvillohet fantazia krijuese e nxnsit; Nxnsi t shpreh artistikisht ndjenjat dhe mendimet e veta

Analiz e veprs letrare

or

Vargjet e lira Migjeni (6 or)

1 Tema: Migjeni - nj poet me ndrgjegje t re poetike Objektiva:

T plotsoj njohurit mbi jetn e Migjenit T kuptoj dhe t shpjegoj novatorizmin e Migjenit n letrsi


T argumentoj dallimet e krijimtaris s Migjenit me autort paraardhs

T dalloj tematikn e krijimtaris s Migjenit duke ilustruar sipas cikleve poetike

2 Objektiva: T dalloj metaforn si form e veant e shprehjes poetike t Migjenit T evidentoj karakteristikat e ndrtimit t metafors nga Migjeni, duke

ilustruar me shembuj nga poezit e tij T komentoj fuqin shprehse figurative t gjuhs s Migjenit n

poezit Vjeshta n parakalim dhe Shpirtnat shtegtar T dalloj idet e poetit dhe t zbrthej simbolikn e gjuhs s tij

3 Objektiva: T dalloj temn dhe motivet e poezis Ekstaz pranverore T prshkruaj atmosfern e prgjithshme dhe ndjesit q prcjell

poezia te lexuesi T shpjegoj funksionin e figurave stilistike dhe detajeve t zgjedhura

nga autori pr t krijuar prfytyrime dhe emocion T diskutoj mbi mesazhin q prcjell poezia

4 Objektiva: Poezia Dy buz:

T prcaktoj llojin temn dhe motivet e poezis Dy buz T prshkruaj prjetimet e heroit lirik T dalloj figurat letrare dhe t analizoj funksionin e tyre n shprehjen

e ndjenjave T analizoj rimn, ritmin dhe llojet e vargjeve n kt poezi T diskutoj mbi mesazhin q prcjell poezia

5 Objektiva: Poezia Z.B:

T shijoj prjetimet q prcjell poezia Z.B. duke e lexuar at me intonacionin e duhur

T komentoj poezin duke u ndalur: a- N fuqin e sintetizimit t vargut t Migjenit b- N funksionin e figuracionit dhe n krijimin e atmosfers s

poezis dhe gjendjes shpirtrore t heroit lirik c- N temn dhe motivet e saj

6 Poezia Nj nat. Objektiva:

T komentoj pikvshtrimin e poetit pr gruan n poezit e tij T prshkruaj gjendjen shpirtrore t heroit lirik T komentoj idet prfytyrimet,mesazhet q prcjell poezia T analizoj stilin dhe figuracionin e poezis T krahasoj 4 poezit e komentuara te dashuris T shkruaj nj ese mbi tekstet poetike t Migjenit me tem Dashuria

dhe gruaja KREU VII. TEKSTI TREGIMTAR (16 or)

Msimi 1 or

Metamorfoza Kafka (3 or)

1 Objektiva: T prshkruaj prshtypjet q i krijon kjo metamorfoz e befasishme e

personazhit kryesor q n fjalin e par t romanit . T argumentoj mbi fijet lidhse t jets dhe komplekseve t Kafks


dhe pasqyrimit t tyre n personazhin e Gregorit por edhe n krejt krijimtarin e Kafks.

T analizoj alegorin dhe metonimin q ka prdorur Kafka dhe funksionin e tyre pr t pasqyruar gjendjen n t ciln ndodhet individi dhe marrdhniet e individit me shoqrin.

T analizoj trukun artistik t Kafks n pasqyrimin e situatave absurde n roman

T diskutoj mbi efektin ndjesit dhe mesazhet q prcjell novela tek lexuesi

2 Objektiva: T dalloj realen nga fantastikja n fragment T shpjegoj funksionin e fantastikes dhe alegoris s metamorfozs s

personazhit kryesor T shpjegoj duke u nisur nga gjendja e Gregorit gjendjen e njeriut dhe

trysnin n t ciln gjendet ai n prgjithsi T komentoj shqetsimin e familjes pr vonesn e Gregorit n pun T dalloj veori t stilit t Kafks n kt fragment

3 Objektiva: T zbuloj n fragment detajet e krkuara n funksion t analizs s

tekstit T jap mendimin e vet pr natyrn e personazheve dhe raporteve q

ata krijojn, duke ilustruar me shembuj nga fragmenti. T sintetizoj mesazhet universale t novels T plotsoj sakt dhe n mnyr t prmbledhur tabeln e analizs

prfundimtare t novels Metamorfoza Msimi 2

or Bylbylat e plepishtit - Ernest Koliqi (3 or)

1 T ndrtohet profili i shkrimtarit Ernest Koliqi dhe vendi i tij n letrsin shqipe

T ritregohet fabula e tregimit Bylbylat e Plepishtit n klas dhe t diskutohet mbi problematikn q trajton

2 T prcaktoj temn q trajtohet dhe kndvshtrimin e autorit pr temn T analizoj ndryshimin e kndvshtrimit e t dy djemve pr vajzn

shkodrane dhe arsyet e ktij ndryshimi T mbaj nj qndrim individual n dnim t stereotipit gjinor si nj

fenomen i dmshm pr nj shoqri t prparuar T prshkruaj personazhet botn e brendshme dhe botn e jashtme T diskutoj mbi aktualitetin e problematiks q trajton Koliqi

3 T sintetizoj mesazhet q dalin nga tregimi T bjn nj tregim me t njjtn tematik por me kontekst bashkkohsin

ku t dnojn stereotipin gjinor dhe mendsin patriarkale T analizojn tregimin pr nga bukuria e gjuhs figuracionit dhe stilit T dalloj tipare t dialektit t gegrishtes duke i prqasur me formn e

tyre n toskrisht T vlersoj bukurin e dialektit n kt tregim

Msimi 3 or

Muri - Sartri (3 or)

1 Objektiva: T dalloj tiparet ekzistencialiste n veprn e Sartrit T shpjegoj konceptin e liris n krijimtarin e tij


T analizoj simbolikn e murit duke u nisur nga ngjarja e novels. T shpjegoj prjetimet e qenies para ekzekutimit

2 Objektiva: T lexoj me vmendje fragmentin dhe gjat leximit t prqendrohet n

shtjet e shtruara pr diskutim nga msuesja n tabel: a. Prjetimet ekzistencialiste t personazheve b. Bota njerzore, dhuna e saj mbi njeriun transformimet q pson njeriu prball saj

T prshkruaj prjetimet emocionale dhe psikologjike t personazheve n momentet t tilla t skajshme t ekzistencs

T komentoj fjalt veprimet dhe mendimet m domethnse t personazheve n kt fragment

3 Objektiva: T prcaktoj kndvshtrimin e autorit pr ngjarjet T argumentoj humanizmin e Sartrit pr njeriun me shembuj nga

fragmenti T ilustroj me shembuj nga fragmenti, takimin e heroit rrfimtar me

absurdin T argumentoj efektin q krijon tek lexuesi dhe mesazhet q prcjell

personazhi i zhveshur nga pozicioni social politik apo ideologjik T krahasoj mnyrn e rrfimit t Kamys, Sartrit dhe Kafks

Msimi 4 or

Shkrettira tartare - Dino Buxati (3 or)

1 Objektiva: T njihet me jetn dhe veprn e Buxatit T prshkruaj tiparet e krijimtaris s Buxatit dhe prshtypjet q ajo i

ka ln si lexues T dalloj temat dhe dhe problematikn e veprs s Buxatit T komentoj se si reflektohet jeta e Buxatit n veprn Shkrettira e

tartarve . T shkruaj nj ese krahasuese, duke u nisur nga vepra Shkrettira e

tartarve pr t mbrritur n prgjithsime universale t jets njerzore

2 Objektiva: T lexoj fragmentin n mnyr aktive duke analizuar jo vetm tekstin

por edhe nntekstin T prshkruaj prjetimet e personazhit duke njjtsuar fatin e tij me

fatin e njeriut n prgjithsi. T argumentoj mbi situatat e dhimbshme dhe absurde n t cilat

gjendet personazhi yn. T sintetizoj mesazhe nga fragmenti

3 Objektiva: T interpretoj simbolet n roman T analizoj mnyrn e perceptimit t kohs nga Drogo, duke sjell dhe

shembuj t tjer nga realiteti. T krahasoj Drogon me Merson, prball vdekjes T analizoj veori t stilit t autorit si fabula lineare dhe vertikale,

koha ciklike, simbolika dhe alegoria e veprs etj Msimi 5

or E madhe sht gjma e mkatit - Mitrush kuteli (3 or)


1 Objektiva: T prcaktoj veorit e ndrtimit t ksaj novele n planin rrfimtar

dhe ideor T shpjegoj tematikn dhe mesazhet q burojn nga vepra T analizoj rrjedhn e kohs n kt vepr

2 Objektiva: T parafrazoj ngjarjen e fragmentit T zbuloj domethniet dhe kuptimet q prcjell fragmenti T prshkruaj me detaje nga pjesa por dhe me fjalt e veta gruan si

forc dhe dobsi njerzore T analizoj prjetimet e Tat Tanushit, luftn psikologjike q ndodh

brenda tij 3 Objektiva:

T prshtat fragmentin n nj pjes drame dhe ta luaj at para klass T dalloj figurat letrare n fragment T analizoj pasurin gjuhsore figurative t Kutelit T analizoj veorit e rrfimit t Kutelit, duke ilustruar me detaje nga

vepra T zbuloj mesazhet e fragmentit duke u mbshtetur n veprimet dhe

prjetimet e Tat Tanushit T jap mendimin e vet mbi mkatet e Tat Tanushit dhe dnimit t tij, si

dhe mbi simbolikn e mkatit si tipar njerzor n prgjithsi Detyr me shkrim 6

or

Shkrimi i tekstit tregimtar (1 or)

1 Objektiva: T thellohen njohurit pr shkrimin e tekstit tregimtar T shkruajn n mnyr t pavarur nj tekst tregimtar duke u

mbshtetur n mnyr t prgjithshme n rregullat e shkrimit t tij Analiz e

veprs letrare 6 or

Vepra letrare Kronik n gur (6 or)

1 Objektiva: T zbrthej titullin metonimik t romanit T parafrazoj ngjarjet q ndodhin n roman, duke prcaktuar vendin

dhe kohn e rrfimit T shpjegoj pse romani sht vepr letrare dhe jo biografi T dalloj funksionin e rrfimit si kronik duke argumentuar zgjedhjen

e autorit T dalloj veorit e stilit t Kadares

2 Objektiva: T shpjegoj metodn e prdorur nga Kadare, pr t prfshir qytetin si

personazh T komentoj antropomorfizimin dhe shpirtzimin e qytetit n shembujt

e sjell n tekst T komentoj mardhnien e qytetit me banort T analizoj perceptimin figurativ fminor t romanit, duke prcaktuar

dhe rolin e tij ky n fizionomin e romanit

3 Objektiva:


T dalloj figurat e metafors, metonimis, personifikimit, hiperbols dhe groteskut

T shpjegoj mnyrn e ndrtimit t tyre nga shkrimtart n prgjithsi dhe Kadare n veanti

T komentoj mundsit shprehse q i japin ato veprs letrare duke ilustruar me shembuj nga Kronik n gur

T krijoj nj tekst origjinal ku t prdor figurat e msiprme 4 Objektiva:

T shpreh mendimet e tij pr prshtypjet e mnyrs me t ciln rrfehen ngjarjet duke dalluar pikvshtrimin e romanit

T ndrtoj hartn e tekstit T ushtrohet n ndarjen e tekstit narrativ n fragmente rrfimtare dhe t

dalloj temn pr do fragment. T argumentoj prcaktimin e tems s fragmenteve t gjetura

5 Objektiva: T komentoj pjest kur djali shpjegon dukurit sipas kndvshtrimit

fmijror duke dalluar figurat letrare dhe funksionin e tyre. T dalloj tipare t realizmit magjik n fragment dhe t shpjegoj

funksionin e tyre T prshkruaj djalin me an t nj pesvargshi. T shkruaj nj ese me t njjtn tematik, duke ruajtur gjithashtu tipare

t stilit t Kadares 6 Objektiva:

T thellohen njohurit mbi shkrimin e nj punimi shkencor mbi nj roman

T provoj t shkruaj nj tez krkimore mbi veprn Kronik n gur, duke u mbshtetur n njohurit e marra KREU VII. TEKSTI INFORMATIV (4 or)

Msimi 1 or

Teksti informativ

1 Objektiva: T dalloj tiparet e tekstit informativ T dalloj lloje t ndryshme t tekstit informativ duke analizuar t

veantat dhe t prbashktat mes tyre T ushtrohet n shkrimin e tekstit informativ

2 Teksti rregullator Objektiva:

T dalloj tiparet e tekstit rregullator T njihen me tekste rregullator dhe t analizojn tiparet e tyre T ushtrohen n shkrimin e tekstit rregullator (memo ,CV etj)

3 Realizimi dhe shkrimi i intervists Objektiva:

T njihen me fazat e shkrimit t intervists T analizojn teknikat e shkrimit t intervists n intervistn e marr

nga gazetari R. Kalemi Detyr me shkrim VII

Shkrimi i tekstit informativ (1 or)

Analiz e veprs letrare (6 or)

Mbreti Lir - Shekspir (6 or)


1 Objektiva: T argumentoj zgjedhjen e Shekspirit pr t br subjekt t veprs s

tij nj fabul kaq t njohur T dalloj risit q solli Shekspiri n prpunimin e subjektit te veprs. T plotsoj hartn e tekstit duke dalluar linjat e subjektit T shpreh mendimin e tij origjinal pr sa i prket mnyrs s sjelljes s

Lirit dhe pasojave t ksaj sjelljeje 2 Objektiva:

T komentoj mesazhet q prcjellin personazhet nprmjet fjalve dhe marrdhnieve q krijojn.

T analizoj karakteret e mprehta t pens s Shekspirit, duke plotsuar dhe komentuar bioskedat pr personazhet

T krahasoj Lirin dhe Glosterin, bazuar n tragjedin e secilit T lidh temn e tragjedis me realitetin gjithkohor dhe hapsinor,

duke ilustruar me shembuj nga letrsia dhe jeta e prditshme 3 Objektiva:

T dalloj dhe argumentoj ndryshimet q i bri Shekspiri prralls T dalloj fillin kuptimor q lidh tragjedin me absurdin e shek. 20 T ndrtoj lidhjen shkak pasoj pr veprimet e Lirit T krahasoj Hamletin me Mbretin Lir T dalloj kndvshtrimin e Shekspirit pr Mbretin Lir

4 Objektiva: T lexoj me intonacionin e duhur fragmentin t ndar n role T prshkruaj personazhet duke u nisur nga fjalt dhe mnyra e sjelljes

s tyre T zbuloj mesazhet universale qe prcjell Shekspiri nprmjet fjalve

t personazheve T mbaj qndrim pro ose kundra si dhe t argumentoj lidhur me arsyen e

konfliktit t tragjedis dhe pasojave q do ta shoqrojn at n shum plane 5 Objektiva:

T lexoj bukur me role fragmentin T dalloj idet dhe mesazhet q prcjellin debatet mes Lirit dhe

vajzave T dalloj dhe argumentoj situatat absurde n t cilat gjendet Liri n

kt fragment T analizoj gjendjen shpirtrore n t ciln ndodhet Liri T argumentoj si do t sillej n nj situat t ngjashme n jet

6 Prezantim individual Tema: Mbreti Lir i tejkalon te gjith kufijt e tragjedis me risit q solli n dramaturgji. Objektiva:

T analizoj t veantat e tragjedis - Nga pikpamja skenike - N rrjedhn e ngjarjeve. - N ndrtimin e linjave t subjektit - N rolin e personazheve dytsore KREU VIII. TEKSTI DRAMATIK (16 or)

Msimi 1 Or

Shtpia e Bernarda Albs - Lorka (3 or)

1 Objektiva: T dalloj problematikn e drams dhe mnyrn e thurjes s konfliktit


T shpjegoj si jan konceptuar marrdhniet mes personazheve, duke zbuluar arsyet e nj marrdhnie t till

T lexoj dramn n role duke krijuar emocion dhe duke u prpjekur t mishroj me an t t folurit dhe gjesteve personazhet e drams

T komentoj detajet e sjella nga autori si plotsim pr mnyrn e sjelljes veprimit dhe karakterit t personazheve

T komentoj dialogun mes motrave duke ndaluar n momentet m domethnse dhe m t mprehta t dialogut t tyre

T parafrazoj situatn paradoksale n t ciln gjendet vajzat e Bernards

2 Objektiva: T dalloj shkaqet e situats s krijuar n shtpin e Bernarda Albs. T analizoj sjelljen e personazheve duke mbajtur qndrim komentuar

apo vlersuar T portretizoj personazhet, duke ndaluar n tiparet kryesore t

karakterit t tyre T dalloj konfliktin tragjik si dhe t diskutoj pr zgjidhjen e tij

3 Objektiva: T marr pjes aktive n lojn me role me ndrprerje t improvizuara duke

treguar zgjuarsi n zgjedhjen e fjalve dhe prgjigjeve T analizoj kuptimet e figurshme dhe kuptimet e drejtprdrejta t

fjalve duke shpjeguar se si lindin t parat nga t dytat T analizoj stilin e Lorks T dallojn n historin e drams, piktakime me realitetin shqiptar

duke mbajtur qndrim dhe duke sjell arsyet e ktij qndrimi Msimi 2

Or Abeli - Ethem Axhiademi (3or)

1 Objektiva: T ndrtoj profilin e autorit Ethem Haxhiademi T prcaktoj temn dhe konfliktin tragjik t veprs T dalloj shkaqet q lindn konfliktin dhe pasojat e rnda t ktij

konflikti T shpreh qndrimin e vet prball sjelljes s personazheve T analizoj personazhet duke plotsuar bioskedn pr secilin T analizoj elementt e harts s tekstit, duke argumentuar mbi

mesazhet q krkon t prcjell autori 2 Objektiva:

T evidentoj shkaqet dhe pasojat e tragjedis duke marr parasysh dhe kontekstin historik moral dhe social shqiptar.

T jap mendimin e vet origjinal pr zgjidhjen e konflikteve familjare me pasoj krimin n familje sot.

T diskutoj mbi mnyrn artistike t shprehjes s mesazheve nga autori

T analizoj kndvshtrimin e autorit n vepr. T analizoj pasurin gjuhsore figurative t veprs

3 Objektiva: T aktivizohen n veprimtarin praktike n klas: Gjyqi i Kainit

A. duke argumentuar B. duke prgatitur pyetje t vrteta C. duke vlersuar D. duke gjykuar


Msimi 3 Or

Duke pritur Godon - Beket

1 Objektiva: T prcaktoj novatorizmin e Beketit n letrsi T kuptoj dhe t shpjegoj tiparet e teatrit t Beketit veanrisht

prdorimin e gjuhs nga Beketi. T shpjegoj interpretimet pr dramn N pritje t Godos T analizoj domethniet dhe mesazhet q burojn nga vepra T analizoj funksionin e kohs dhe t hapsirs n vepr

2 Objektiva: T lexojn pjesn t ndar n role duke sjell n klas sa m shum

atmosfer. T dalloj shfaqjen e absurdit n fragment dhe si e shfrytzon at Beketi

pr t zbuluar t vrteta jetsore pr njeriun T analizojn sjelljen e personazheve duke zbuluar n fjalt dhe veprimet e

tyre mesazhe universale pr qenien dhe vendin e saj n bot T analizoj tiparet e gjuhs dhe ligjrimit mes personazheve. T ilustroj me detaje nga fragmenti funksionin e kohs dhe hapsirs

ne vepr 3 Objektiva:

T komentoj kndvshtrimin me an t t cilit Beketi pasqyron jetn njerzore

T dallojn tiparet e teatrit t absurdit n kt fragment T bj prmbledhjen e veprimeve dhe bisedave t personazheve dhe t

argumentoj mbi rezultatin q do t ver re Msimi 4

Or Tiranozauri - Kasm Trebeshina

1

Objektiva: T kuptoj veorit e letrsis disidente ,kushtet n t cilat u shkrua ajo

dhe prkatsin e letrsis s Trebeshins n kt lloj letrsie T prcaktoj temn e veprs dhe mnyrn origjinale t trajtimit t saj

nga Trebeshina T dalloj tiparet e drams s Trebeshins mes absurdit dhe paradoksit T prshkruaj diktatorin dhe marrdhniet q ai krijon me t gjith

personazhet rreth tij. T mbaj qndrim kundr diktaturave t do lloji n shoqrin njerzore

2 Objektiva: T komentoj bisedat e personazheve duke zbuluar nnteksin e tyre. T analizoj duke u nisur nga shembujt n fragment paradoksin n

vepr si n fjalt e personazheve ashtu dhe n proedimet kohore dhe efektin q ka te lexuesi

T prshkruaj tiparet e Gideonit dhe t njerzve q e rrethojn at si dhe t diktaturs q ata prfaqsojn

3 Objektiva: T prshkruaj fatin e personazheve ne fragment T analizoj procedimet kohore n fragment duke ilustruar me shembuj T analizoj universalitetin e mesazheve t veprs

Msimi 5 Or

Sinkopa - Anton Pashku


1 T dalloj tiparet e drams s Anton Pashkut T kuptoj qllimin e autorit n kt vepr, duke dalluar objektin e

drams s tij dhe mnyrn si realizohet ai T analizoj personazhin kryesor, dualizmin e tij si dhe rolin q marrin

personazhet e tjer n vepr. T kuptoj dhe analizoj simbolikn e veprs si dhe elementt e teatrit

t absurdit T zbuloj mesazhet q prcjell autori me kt dram

2 T dalloj veorit e ndrtimit t ksaj drame T dalloj n mendimet e Xhexheut, marrdhnien e tij me shoqrin

dhe t hetoj shkaqet e ksaj marrdhnieje T kuptoj prtej paradoksit t frazave dhe absurdit t mendimit

kuptimet q prcillen T hetoj marrdhniet mes lumnis, shpress dhe lumturis

prfaqsimin e tyre n botn e Xhexheut dhe n botn e do njeriu 3 T analizoj tregimin duke plotsuar hapat e harts s ngjarjes.

T analizoj simbolikn e drams. Detyr me

shkrim VIII

T aftsohen nxnsit n shkrimin e drams


Kreu I Teksti eseistik dhe kulturologjik 1.1 Teksti dhe komunikimi Shkrimtari dhe koha

Ora e par

Objektiva: Nxnsi t jet i aft:

T lexoj dhe t kuptoj tekstin;

T parafrazoj tekstin;

T reflektoj mbi prmbajtjen e tekstit;

T ngrej pyetje mbi tekstin dhe t prgjigjet duke ilustruar, argumentuar apo shpjeguar;

T reflektoj mbi foton n tekst duke evidentuar mesazhin e eses prmes saj;

T bj prmbledhjen analitike t eses.

Organizim i ors s msimit

Metodat e prdorura: Klaster, stuhi mendimesh, insert, shpjegim, diskutim, pun e pavarur.

Struktura PNP

Parashikim. Njihen nxnsit me objektivat e ktij kapitulli. Rikujtohen n nj klaster tiparet e tekstit eseistik.

-Njihen nxnsit me temn e msimit dhe objektivat e ors s msimit Letrsia dhe muret.

-Stuhi mendimesh: Si e kuptoni titullin e eses? Cila mund t jet tematika dhe problematika q mund t trajtoj kjo ese?

-Shkruhen n tabel mendimet m interesante t nxnsve.

Model: Eseja mund t trajtoj shtjen e universalizmit t letrsis. A duhet t ket kufij ajo apo ti prkas mbar njerzimit n do koh. Pra a duhet t ket mure (kulturore), a mund t ket mure dhe a i kaprcen letrsia muret?

Ose ndoshta mund t flas pr pengesat muret q i vendosen letrsis dhe shkrimtarve ose pr shkmbimet kulturore apo kaprcimet q letrsia dhe arti u bjn ktyre mureve.

Pyetje nga msuesja: A kemi punuar n vitin e kaluar nj shkrim me tem t till si kjo q ju po parashikoni se mund t jet objekt i ksaj eseje.

Prgjigje: Nxnsit kujtojn fjalimin e Kadares n marrjen e mimit Asturias ku ai thekson se si komunikojn popujt nprmjet letrsis edhe n periudhat m t forta t izolimit hapsinor ose t rikujtojn ese t estetve, shkrimtarve, kritikve t tjer.

-Ndrtim njohurish: Ftohen nxnsit n nj lexim n heshtje t eses duke prdorur teknikn Insert.

V - + ?


V-E njohur, - E pabesueshme ose ndryshe nga ajo q ata mendojn, + Informacion i ri dhe ? e paqart pr ta.

U lihet nxnsve koha n dispozicion pr t lexuar tekstin dhe pr ta pajisur at me shenja.

Pasi nxnsit mbarojn leximin dhe pajisjen e tekstit me shenja diskutohet nse ata e kan t qart tashm se cila sht shtja q trajton eseja dhe dallojn sa i jan afruar ata me intuitn e tyre n fazn e parashikimit tems q do t sjell kjo ese.

Shembull

Eseja trajton temn e universalizmit t letrsis dhe kulturs si mjet i pakufijshm njohs mes popujve. Marrdhniet, ndeshjen mes kulturave dhe prfitimet q i vijn kulturave nga shkmbimi dhe komunikimi dhe qarkullimi i vlerave artistike dhe estetike. Iden se letrsia i prket t gjith njerzimit dhe se megjith kufijt hapsinor letrsia i kaprcen muret....

Diskutohen pyetjet q kan ngritur nxnsit gjat leximit dhe sqarohen nga msuesja dhe nga nxnsit t cilt kan prgjigje pr pyetjet.

Bhet perifrazimi i paragrafve dhe shembujve q ka sjell autori n favor t tems q trajton nga disa nxns.

Ndaluni te:

Roli i Ovidit n fillimet e letrsis italiane, frnge dhe rumune.

Mendimet e Gtes pr letrsin e prbotshme, vlersimin e letrsis antike greke, studimin historik t kulturave.

Roli i Pisistratit n shkrimin prhapjen dhe botimin e veprave letrare.

Voskopoja si qendr e takimit dhe shkmbimit t kulturs pasuria e madhe e librave n bibliotekn e saj.

Gjetja e nj knge folklorike shqiptare n mes t nj vepre t Konrad Kizer si dukuri e udhtimit dhe ndrveprimit mes letrsive por dhe e zhvillimit t letrsis n Shqipri.

Diskutohet mbi foton n libr dhe evidentohet n t individi mendimtar mes ideve, kohs, s shkuars, s ardhmes dhe murit.

Nxnsit shprehin mendimet e tyre duke argumentuar nse ky personazh me mendimet e tij, sht ngritur mbi murin e paragjykimeve t kohs q ka kaluar dhe po prjeton? Prcaktohet mesazhi i fotos dhe detajet q ojn te ky mesazh.

Prforcim. Nxnsve u jepet si detyr e pavarur t reflektojn dhe t prcaktojn karakterin e eses duke ilustruar me shembuj pr alternativn e zgjedhur.

h) c+d+e+g;

Shpjegon ---- Deri n astin kur Gteja shqiptonte kto fjal, pakkush e kish prdorur termin letrsi e prbotshme, por kjo nuk do t thot se ndrgjegjja e saj nuk kish nisur t merrte form nprmjet nj sre faktesh e praktikash letrare, si shprehje rrethanash t caktuara historike...etj.


Bind-argumenton

Ky sht teksti q mbahet, me t drejt, si aktkrijimi i teoris s letrsis s prbotshme.

Po t gjykonim nga perspektiva e historis s letrsis, do t thoshim se internimi n Tomis i vlejti Ovidit dy vepra n vargje: Tristia (T trishtmet) dhe Epistulae ex Ponto (Letra nga Ponti), drguar s shoqes dhe miqve.

sht, me siguri, i pari homazh poetik pr brigjet e Dobruxhs, Rumanis ballkanike

Gjithsesi, n historin e letrsis rumune fillimet e poezis mbeten t shnuara nn shenjn e Ovidit. Po mos vall vetm t poezis rumune? Ovidi qe poet i nj shtati t till dhe vepra e tij poetike mbarte n vete nj tharm t till, sa pa t, me siguri, ndryshe do t kishin qen fillimet e poezis frnge apo t asaj italiane.

Mediton: Pa shnime e pa libra, npr at ranishte t errt me afka t hirta, vrtet mund t mos shkruaja dot, po mund t mendoja gjer e gjat pr fatin e poetit e t poezis.

Kulturologjik sepse tema dhe trajtimi i saj kan pr objekt kulturn, letrsin, artin. Teksti sht i pasur me t dhna e shembujt e sjell jan nga kultura, letrsia dhe historia dhe krkojn nj lexues t kulturuar me shije njohuri dhe dije kulturore pr ta kuptuar dhe shijuar.

Detyr shtpie: Bni prmbledhjen analitike t eses Letrsia dhe muret.

Ora e dyt


T thellohet n konceptin e komunikimit njerzor duke dalluar tiparet q i mbivendosen komunikimit;

T analizoj aspektet e komunikimit n tekstin Letrsia dhe muret: Dhnsin, marrsin, qllimin e autorit, kontekstin, mesazhet q prcillen, veorit gjuhsore t tekstit si dhe zbrthimin e simboleve n t;

T vlersoj esen Letrsia dhe muret;

Organizimi i ors s msimit

Metodat e prdorura: Pyetje prgjigje, prmbledhje e strukturuar, Grupet e ekspertve, diskutim, tabela e vlersimit.

Struktura PNP

Parashikim: Pyetje prgjigje.

Hapi i par

Msuesja pyet? Cili sht funksioni kryesor i letrsis? Pse shkruhet ajo?

Nxnsit do t kthejn prgjigje pak a shum t ksaj forme:


Letrsia shkruhet pr knaqsi shpirtrore (estetike), vlera njerzore (etike), prqasje kulturore, etj. Midis shkrimtarit dhe lexuesit krijohet nj lidhje subjektive e cila m s shumti varet nga lexuesi sepse sht ai q przgjedh nivelin e leximit.

Hapi i dyt

N kt faz t msimit u krkohet nxnsve q t rikujtojn skemn e komunikimit. Nj nxns e ndrton at n tabel. Shpjegohet tabela bashkarisht.

Diskutohet mbi qllimin komunikativ t titullit t eses: Letrsia dhe muret.

Ndrtim njohurish

Hapi i par

Msuesja bn nj prmbledhje t strukturuar t procesit t komunikimit dhe tipareve t tij.

Hapi i dyt: Grupet e ekspertve:

Krijohen grupet e ekspertve me nga 4 antar secili.

1. Njshat kan pr detyr t dallojn personalitetin q rrfen pra dhnsin si dhe marrsin q i drejtohet teksti Letrsia dhe muret.

Shembull

Duke hulumtuar n tekst si dhe duke shfrytzuar materialin biografik nxnsit do t vijn n prfundimin q dhnsi sht nj personalitet i cili e njeh mir letrsin dhe ligjsit e saj madje ai vetprezantohet n kt fush duke shtuar: Nuk jan pyetje befasuese pr kdo q merret, gjithsesi, me teorin dhe praktikn e letrsis

Pra dhnsi sht nj studiues i letrsis dhe si i till teksti i tij m s shumti i drejtohet nj rrethi t ngusht marrsish, atyre q u interesojn ligjsit e letrsis dhe t shkmbimit kulturor letrar. Ky marrs mund t jet nj studiues letrsie, nj student por edhe nj lexues i apasionuar pas letrsis i pajisur me kultur letrare, (m pak nj marrs i zakonshm pa formimin e duhur kulturor dhe letrar).

2. Dyshat kan pr detyr t ndrtojn kontekstin historik t ksaj eseje.

N nj nga ditt e mes shtatorit t ktij viti.

Periudh shndrrimesh e ndryshimesh t thella q kan prfshir si Lindjen ashtu dhe Perndimin,

Si po hyjm n mijvjearin e III.

Tani n t dal t shekullit XX;

Pra bhet fjal pr vitet n t dal t shekullit t XX vitet e ndryshimeve t mdha dhe hapjes s komunikimit lindje-perndim, rnia e murit t Berlinit, ndryshimet politike q po ndodhin n Shqipri.

3. Treshat kan pr detyr t dallojn mesazhet q prcillen n tekst duke ilustruar me shembuj nga teksti.

a. Ja disa nga mesazhet: Ovidi qe poet i nj shtati t till dhe vepra e tij poetike mbartte n vete nj tharm t till, sa pa t, me siguri, ndryshe do t kishin qen fillimet e poezis frnge apo t asaj italiane.


b. Letrsia kombtare nuk do t thot kushedi far. Ka ardhur koha e letrsis s prbotshme dhe gjithsecili duhet t ndihmoj n vendosjen e epoks s saj.

c. Kur takohen dy ose m shum kultura, kjo i shtyn njerzit t hetojn sesi zakonet dhe mnyra vetjake e jetess nuk jan e vetmja e mundshme, se ato as nuk jan dhn nga zoti, as nuk jan pjes e natyrs njerzore

d. Qarkullimi i vlerave nga letrsia n letrsi i detyrohet, n pjesn m t madhe, kmbimit t drejtprdrejt t librave n gjuht origjinale.

4. Katrat kan pr detyr t analizojn gjuhn dhe stilin e autorit duke u mbshtetur tek: veta, koha e foljes, llojet e frazave, leksiku, karakteri teknik i eses; terminologjia, fjal t reja nse ka, karakteri emocional i shkrimit, teknika me ann e s cils ka nxjerr prfundime, figuracioni. (N kt rol msuesi zgjedh nxnsit e nivelit m t lart.) Model: Autori vendos nj komunikim t drejtprdrejt fatik me lexuesin marrsin e tij. Ai i drejtohet atij sikur e ka t bashkpranishm gjat shtjellimit t fakteve.

P.sh.:

Nuk jan pyetje befasuese pr kdo q merret, gjithsesi, me teorin dhe praktikn e letrsis

Ec e prgjigju ather, po munde, pyetjes: Si po hyjm n mijvjearin III?

Interesante do t ishte ta ilustroja situatn...

Po marr Voskopojn, qendr tri kulturash t rndsishme ballkanike...

Ja teksti q nxorn Toderiu dhe Polena:

Te studiuesit rumun duhet t kem lexuar etj.

Kt ai e bn nprmjet kohs s rrfimit n t tashmen n vetn e par, pyetjeve retorike dhe funksionit fatik pra tipareve t ligjrimit gojor q i jep eses s tij.

Leksiku i zgjedhur me fjalor t pasur, me terma nga fusha e letrsis, me fraza t zhdrvjellta.

Karakteri teknik i eses: hyrja interesante me pyetje retorike, me ide q trheqin lexuesin, shembuj interesant dhe n funksion t argumentit, ndrthuret e sotmja me t kaluarn, historia me letrsin dhe gjuhsin, citohen autor, jepet mendimi personal, ndrthuret objektivizmi me subjektivizmin etj. nxnsit do t ilustrojn pr do rast me shembuj.

Figuracioni sht n funksion t formatit t eses me ngarkes t leht figurative dhe pa dmtuar objektivitetin e saj shembuj

Autori ngre teza, citon, sjell shembuj, shpjegon, konkludon etj.

Ekspertt pasi punojn s bashku kthehen n grupet baz dhe shtjellojn shtjen e prgatitur prej tyre.

Hapi i tret

Pun e pavarur me gjith klasa:

Nxirrni n pah raportet q Aurel Plasari vendos midis s kaluars dhe s tashmes n tekst duke u mbshtetur n shembullin n tabel dhe nxirrni prfundimet tuaja.


E kaluara E tashmja

Ovidi pat qen nj nga poett m t vlersuar n botn mondane t Roms.

Pa shnime e pa libra, npr at ranishte t errt me afka t hirta, vrtet mund t mos shkruaja dot, por mund t mendoja gjer e gjat pr fatin e poetit e t poezis.

Hapi i katrt

Diskutim. Jepni mendimin tuaj, duke e argumentuar me shembuj prkats nse teksti Letrsia dhe muret ka karakter vetm letrar, apo shtrihet edhe n shkenca t tjera humane.

Prforcim: Jepni vlersimet pozitive, neutrale dhe negative mbi esen duke argumentuar qndrimet tuaja:

Vlersime Argumente Pozitiv

Negativ

Neutral

Detyr shtpie:

Zbrtheni simbolet e mposhtme n tekst:

a. Ovidi poet elegjiak, simbol i kulturs romake, poet i bukuris dhe i krijimit t mitit tek Metamorfoza.

b. Gtja simbol i romantizmit, i dijes dhe i vlerave t krijimit. c. Letrsi e prbotshme tejkalimi i kufijve t letrsis kombtare n

mbarkombtare. Hapi i par drejt universalizmit t letrsis. d. Soloni dhe Pisistrati simbole t prhapjes s kulturs n Athin. e. Athina- qendra kulturore m e madhe n Greqin Antike. f. Homeri m i pari shkrimtar epik n letrsin antike. g. Njeriu i bukur pikpamje romantike e revokimit fizik t bukuris. h. Voskopoja qendra me akademin, shtypshkronjn e par n Ballkan gjat shek.

XVII-XVIII. i. Kulti falik simbol i krijimit.

Ora e tret


T krahasoj komunikimin me goj dhe komunikimin me shkrim n nj diagram Veni;

T analizoj esen Letrsia dhe muret duke analizuar idet komentuar prshkruar dhe shpjeguar shembujt e citimet e sjella nga autori;

T shpreh mendimin e vet lidhur me rndsin e shkmbimit t kulturave;

T diskutoj mbi foton n tekst Shkmbimi kulturor dhe t shpreh idet q i prcjell ajo.


Metodat e prdorura: Lexim n dyshe, diagram veni, grupet e ekspertve, diskutim me t gjith klasn.

Struktura PNP

Lexim dhe diskutim i detyrave t shtpis.

Parashikim

Hapi i par

Trhiqet vmndja e nxnsve me pyetjen. N sa mnyra realizohet komunikimi mes njerzve? Shembuj.

Komunikim me goj. Komunikimi n jetn e prditshme. Cilat jan kushtet q duhet t prmbush komunikimi me goj?

Komunikimi me shkrim. Veorit.

Ndrtim njohurish

Hapi i par

Pasi nxnsit sjellin shembujt e tyre mbi dy llojet e komunikimeve u krkohet t lexojn n dyshe materialin informues n tekst duke plotsuar njohurit e tyre si dhe t realizojn diagramin e Venit pr dy llojet e komunikimit.

Komunikimi me shkrim T prbashktat Komunikimi me goj

Punohet n tabel diagrami i Venit me t gjith dyshet.

Hapi i dyt

Ndahet klasa n grupe ekspertsh.

1. Njshat do t punojn me paragrafin e par t eses duke ndalur n pyetjet e mposhtme:

1. far e bn universale figurn e Ovidit sipas kndvshtrimit t autorit?

2. Komentoni vargjet e Ovidit kushtuar perandorit dhe nxirrni mesazhin e tyre.

3. Analizoni figurn e Ovidit nga perspektiva e historis s letrsis dhe e kontributit t tij n letrsin evropiane.

2. Dyshat do t punojn me paragrafin e dyt t eses duke ndalur dhe shpjeguar pyetjet e mposhtme:

1. Rilexoni qndrimin e Gtes mbi poezin dhe komentojeni at n prqasjen e tij si pasuri e njerzimit n t gjitha vendet e n t gjitha koht.

2. Kush sht poeti sipas Gtes?

3. Shpjegoni cili sht modeli i letrsis s prbotshme sipas Gtes dhe si e ka sqaruar ai at.

4. Prpiquni t provoni sipas Aurel Plasarit, pse biseda e Gtes me Ekermanin mbahet si nj nga astet e para t krijimit t teoris s letrsis s prbotshme.

5. Evidentoni kundrshtit q ka hasur teza e Gtes.

6. Si realizohet procesi i afrimit t letrsis kombtare? Komentoni shkaqet.


7. Prkufizoni modelin me vler universale sipas Gtes.

3. Treshat do t ndalojn n paragrafin e tret duke analizuar pyetjet

1. Vlersoni kontributet historike e civile t Solonit dhe Pisistratit.

2. Interpretoni kontributet kulturore t Solonit dhe Pisistratit duke i krahasuar ato.

3. Nxirrni prfundimet tuaja mbi mrekullin athinjote t par nga kndvshtrimi i Poperit.

4. far e shtyn njerzimin prpara sipas Karl Poperit. Analizoni duke u mbshtetur n shembujt q ka sjell ai.

5. Kush sht Homeri dhe cila sht rndsia e veprave t tij?

6. Komentoni vargjet q Pisistrati i kushton Homerit.

7. Vlersoni aspektin universal t njeriut t bukur.

4. Do t ndalojn n paragraft e mbetur duke punuar me pyetjet:

1. Cila ka qen mnyra e prhapjes s letrsis pr shekujt e mparshm? Po sot si sht?

2. Prshkruani Voskopojn si qendr kulturore t Shqipris s shek. XVII-XVIII.

3. Komentoni shprehjen latine Habent sua fata libelli.

4. Thoni se far ruhet n bibliotekn e Kshtjells Shantiji dhe far rndsie ka ky objekt i ruajtur pr kulturn shqiptare.

5. Pr far flitet n tekstin q mendohet se sht i shkruar n shqipen e vjetr?

6. Prpiquni t shpjegoni domethnien e kultit falik n lidhje me karakterin luftarak t shqiptarve.

Pasi ekspertt diskutojn n minutat e lna n dispozicion kthehen n grupet baz ku do t shpjegojn shtjet e tyre si ekspert.

Hapi i tret

U krkohet nxnsve t vzhgojn me kujdes foton n tekst dhe t shprehin mendimet q ju zgjon ajo si dhe t dallojn mjetet me t cilat prcillen idet e saj.

Nxnsit formulojn n mnyr t pavarur mesazhin q prcjell foto dhe n fund bhet nj przgjedhje e mesazheve m t arrira.

Prforcim: Diskutim me t gjith klasn. Duke u nisur nga idet q prcolli teksti thoni mendimin tuaj mbi rndsin e shkmbimit t kulturave. Argumentoni duke ilustruar edhe me shembuj q i vreni si ndikime t kulturave t tjera n kulturn ton.


Njsia e kombit dhe shpirti i kombit

Ora e par


T lexoj dhe t kuptoj tekstin;

T dalloj objektin e shkrimit t abejt dhe te prcaktoj kndvshtrimin e tij;

T dalloj n tekst karakteristikat e prbashkta q ka sjell abej pr kombin shqiptar si dhe opinionet e studiuesve t huaj;

T prshkruaj kto karakteristika duke dalluar pikat e forta dhe pikat e dobta t shqiptarve;

T komentoj dhe analizoj idet q prcjell piktura e zgjedhur pr ilustrimin e tems.

Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Lexim i imt me kodim teksti, pyetje-prgjigje.

Struktura PNP

Parashikim

Njihen nxnsit me temn dhe objektivat e ors s msimit.

Stuhi mendimesh.

Si e kuptoni titullin e shkrimit? Evidentoni raportet n t cilat vendosen njsia kombtare dhe shpirti kombtar n titull.

Nxnsit shprehin mendimet e tyre pr titullin.

Model: Fjala njsi nnkupton shkrirjen n nj, trsin, njjtsimin t prbashktat gjeografike zakonore morale materiale t kombit t cilat prbjn shpirtin e tij at q karakterizon t gjith shqiptart pavarsisht dallimeve etj.

Ndrtim njohurish

Hapi i par: Lexim i imt me kodim teksti

U krkohet nxnsve t lexojn tekstin brenda nj kohe t caktuar dhe t krkojn n t informacionet e mposhtme duke e pajisur me nnvizime me ngjyra gjat leximit. Msuesja shkruan n tabel informacionet q duhet t gjejn nxnsit dhe ngjyrat q duhet t prdorin:

Informacion pr mnyrn e ndrtimit t banesave nga shqiptart (kafe).

Informacion pr veshjet dhe kostumet popullore (kuqe).

Informacion pr objektet e kulturs materiale (e verdh).

Informacion pr pamjen e jashtme t shqiptarve ( blu).

Informacion pr karakterin dhe moralin e shqiptarit (jeshile).

Nnvizim i emrave t studiuesve dhe t mendimeve t tyre pr shqiptart (lejla).


Hapi i dyt

Pasi nxnsit mbarojn leximin dhe kodifikimin e tekstit bhen disa pyetje t prgjithshme nga msuesja pr shkalln e kuptueshmris s tekstit gjat leximit t par t tij:

Cila sht pyetja q Eqrem abej ngre mbi historin e kulturs shqiptare?

Shqipria duhet konsideruar si nj njsi apo si nj mozaik?

Si e kan par studiuesit e ndryshm n koh t ndryshme Shqiprin sipas informacionit q sjell abej?

N mesin e shekullit t kaluar studiuesit me kultur t lart mendore si Hajn apo Ami Bou e kqyrn Shqiprin si nj trsi e njjt prkundrejt viseve t tjera t Ballkanit.

Por kjo ndrroi me lindjen e specializimit n shkenc. Specialistt iu kthyen tashti vetm nj aspekti t formave t jets shqiptare ose nj krahine t vendit, pa kqyrur trsin.

- Cila sht teza q do t mbroj abej n gjith kt shkrim. Gjejeni at n tekst.

Por njsia sht. sht njsi etnike e kulturo-historike, e rrjedhur nga njsia gjeografike. Do vetm q t zbulohet. Pr ta kuptuar duhej rrahur vendi nga njra an n tjetrn. Ather shlyhen ndryshimet e theksuara, trajta lokale t jets kalojn me ngadal njra n tjetrn dhe bashkohen domosdo n nj trsi t njllojt.

-Informacionet e sjella nga abej t cilt ju i gjett gjat leximit t tekstit far prforcojn dhe me qllim jan sjell dhe analizuar nga ai?

Nxnsit do t dallojn se informacionet pr shqiptart t cilt ata i ngjyrosn gjat leximit jan karakteristikat e prbashkta t t gjith shqiptarve dhe jan sjell e analizuar nga abej pr t ilustruar dhe prforcuar tezn q ai ngre se Shqiptart jan nj trsi.

Hapi i tret

Pasi msuesja bindet pr shkalln e kuptueshmris s tekstit nga nxnsit kalon n zbatimin e njohurive t marra gjat leximit.

Ndahet klasa n grupe.

Grupi i par: Prshkruani kulturn e baness s popullit shqiptar dhe analizoni se si reflektohet ajo nprmjet karakterit t shqiptarve.

Grupi i dyt: Nxirrni n pah karakteristikat thelbsore t kostumeve shqiptare dhe tregoni dini pr kostumin tradicional t krahins suaj.

Grupi i tret: far dshmojn objektet e kulturs materiale pr njsin shqiptare. Kush e ka vn n dukje kt?

Grupi i katrt: Shkruani nj pesvargsh pr pamjen e jashtme t shqiptarve, duke u mbshtetur tek qndrimi i abejt.

Diskutohet puna n grupe e nxnsve duke prforcuar tiparet e prbashkta pr t gjith shqiptart.

Hapi i katrt

U krkohet nxnsve t vzhgojn foton n libr dhe t reflektojn mbi t duke ndaluar n pyetjet e mposhtme:


Prgatitja e nuses Paja Jovanovi, 1859

Pr far flet piktura n foto?

Piktura Prgatitja e nuses ka n fokus prgatitjen e nuses n qytetin e Shkodrs. Fabula e saj sht marr pikrisht nga ky moment t cilin piktori e ngriti n nivelin e nj riti artistik. Piktura sht e kompozuar n nj mjedis familjar n nj shtpi karakteristike dhe ka shtat personazhe t cilat mbartin individualitet etnografik. sht mjedis graror ka reflekton edhe kontekstin sociologjik t kohs. Grat mbartin psikologjin e familjes ndoshta patriarkale por n harmoni me veten. Drita n piktur sht vendosur nprmjet ngjyrs s bardh dhe e bardha sht ngjyra karakteristike e veshjes shqiptare. Qendra e pikturs sht nusja.

Komentoni pikturn pr nga detajet e kompozicionit, veshjet karakteristike shqiptare, mjedisi, psikologjia e grave, ndriimi i pikturs etj.

Shpjegoni me aq sa mundeni far t prbashkta nga kultura ballkanike transmeton kjo piktur dhe far veorie unike t shqiptarve reflekton ajo.

Diskutoni mbi ndikimet e prgjithshme ballkanike n kulturn shqiptare.

Prforcim: N kt faz t msimit u krkohet nxnsve t shkruajn pa ndaluar nj shkrim t lir mbi idet q iu zgjoi shkrimi i abejit mbi trsin dhe shpirtin e kombit shqiptar t cilit ata i prkasin.

Lexohen disa nga shkrimet e nxnsve

Detyr shtpie

Shkruani nj prmbledhje analitike t tekstit: Njsia e kombit shpirti i kombit.

Ora e dyt


T dalloj mendimet e studiuesve t ndryshm prfshir dhe at t abejt pr shqiptart;

T vihet n vend t ktyre studiuesve dhe t shpreh opinionet e tyre nga pozita e tyre;

T shpreh mendimin dhe qndrimin e vet t argumentuar prball ktyre mendimeve;

T thellohet n analizn e tipareve dhe karakterit t shqiptarve;

T shfrytzoj dijet historike por edhe ti pasuroj ato me informacion mbi figurn e Sknderbeut dhe Ali Pashs dhe t marr pjes n mnyr aktive n diskutimin mbi rolin e ktyre figurave n historin e Shqipris;

T shpreh qndrimin e vet mbi mesazhet dhe prfundimet e eses.


Metodat msimore: Pun n grupe, empatia, karrigia e nxeht, diskutim.

Kontroll dhe diskutim i detyrave t shtpis.

Kjo or msimore do t ndrtohet m shum mbi diskutimin dhe aktivizimin e nxnsve n zbatimin e materialit teorik t marr n orn e kaluar.

Hapi i par

Paraprgatitje pr karrigen e nxeht.


Grupi 1. Ka si detyr t punoj me figurn mendimet dhe qndrimet e studiuesit Ami Bou.

Grupi 2. Ka si detyr t punoj me mendimet dhe qndrimet e studiuesit J. Ph. Fallmerayer.

Grupi 3. Ka si detyr t punoj me mendimet dhe qndrimet e studiuesit Herbert Louis.

Grupi 4. Ka si detyr t studioj dhe t prgatitet pr argumentimin pro ose kundr ktyre studiuesve duke prdorur mendimet dhe qndrimet e abejt.

Do t rilexohet teksti prkats dhe nxnsit n grup do t prgatiten pr rolin n karrigen e nxeht. do grup do t zgjedh prfaqsuesin q do ti prfaqsoj n karrigen e nxeht.

Hapi i dyt

Ulet n karrigen e nxeht e para msuesja e cila vihet n rolin e abejt. Ajo prezantohet:

Un jam studiuesi E. abej. Filloni nga pyetjet.

Nxnsit mund t prdorin pyetje t tilla p.sh:

Pse i keni kushtuar kaq shum vmendje n shkrimet tuaja gjuhs shqipe dhe historis s shqiptarve?

Nga e keni marr shtysn kur shkruat kt shkrim?

tregon mnyra e baness s shqiptarve pr njsin dhe prbashksin e tyre? Etj

Msuesja pasi jep modelin e metods ia l radhn studiuesit Ami Bou n karrigen e nxeht.

Grupi prkats zgjedh nxnsin q sht paraqitur m mir n diskutimin n grup. Fillojn pyetjet nga auditori:

Si i njihni ju shqiptart? Me cilt popuj evropian do ti krahasoni ata?

Model prgjigjeje: Nga vizita q kam br n Shqipri dhe nga studimi i sjelljes dhe karakterit t shqiptarve do t thosha se Shqiptart jan nj popull krenar dhe tepr i zgjuar. Un do ti krahasoja ata me zvicerant dhe tirolast pr sa i prket cilsive t tyre fizike.

Ku e bazoni ju kt opinion tuajin?

I njoh shqiptart si populli i prgjigjeve t shpejta e therse par excellence. Problemi kryesor i tyre sht se jan mbrapa me civilizimin por nse ato do t civilizoheshin me kto veti karakteri q ata shfaqin do t bheshin jo zvicerant e Lindjes, po frngj t holl, d.m.th. nj nga ata popuj t cilt mbi do gj tjetr mojn pushtimin.

A mund t na shpjegoni m mir kt prfundim tuajin?


Po un mund t shtoja si prforcim t asaj q shpreha m lart se Jeta me rreziqe sht aq fort elementi i tyre (i shqiptarve) sa fatkeqsit n luft nuk peshojn aspak pr ta.

Kshtu me radh t gjith personazhet sipas grupeve. Nxnsit jan t lir q duke u nisur nga teksti por edhe nga njohurit e tyre t bjn pyetje nga m t larmishmet.

Ata mund t shfrytzojn pr t formuluar pyetje pikat e mposhtme:

Si mund ta analizoni shprehjen: Karakter dramatik ka dhe historia shqiptare me fytyrat e saj kryesore pr nga historia dhe aktualiteti.

Komentoni shprehjet: Natyra e ushtarit sht nj trajt e prbashkt karakteri, nj atribut konstant i ktij kombi. sht kryesisht figura e lufttarit me t ciln kombet e tjera e paraqesin m mir shqiptarin.

Vini n kontrast rezervimin dhe karakterin e hapur t popullit shqiptar.

Shpjegoni thelbin e dhelpris s lindur t banorit t maleve ndr shqiptar.

Ilustroni me shembuj jetsore qndrimin e . Briques mbi karakterin e popullit shqiptar.

Analizoni se si sht e organizuar jeta shqiptare.

Prshkruani mallin e toks si tipar shques t popullsis shqiptare.

Komentoni domethnien e shprehjes Forca e rezistencs s gjuhs shqipe dshmon autenticitetin e kombit n raport me popullin shqiptar.

Hapi i tret

Pasi mbaron loja me karrigen e nxeht bhet nj debat i hapur me t gjith klasn pr qndrimin e nxnsve pro ose kundr ktyre prfundimeve. Ata do t prdorin argumentin si prforcues t mendimeve t tyre. Debati do t orientohet n mendimet e: J.Ph.Fallmerayer: Shqiprin e quan vendin e vullnetit t fort dhe t mendjes s shkurtr. Shqiptari i msuar m shum t veproj me rrmbim sesa t rrij e t mendoj. Karakter dramatik ka dhe historia shqiptare me fytyrat e saj kryesore. Kjo cilsi na shfaqet dhe n poezin popullore t shqiptarve.

Herbert Louis: Te do shqiptar shohim nj njeri q vepron me kok t tij. Secili, i zgjuar qoft a i trash, disponon prmbi nj fuqi vendimi t konsiderueshme dhe sht msuar t rrezikoj n veprimet e tij kamjen edhe gjakun.

Historiant anojn nga mendimi se prarja e toks shqiptare n pjes t izoluara dhe dyndjet centrifugale t popullit nuk e kan ln Shqiprin kurr t shfaqet si njsi n kuptimin historik t fjals.

Pr t argumentuar qndrimet e tyre nxnsit do t sjellin shembuj nga historia, letrsia dhe nga figurat historike si Sknderbeu apo Ali pash Tepelena.


Kohezioni dhe koherenca tekstuale Ora e katrt


T prforcoj njohurit pr koherencn dhe kohezionin n nj tekst;

T prforcojn njohurit pr neologjizmat dhe huazimet n gjuh;

T analizojn tekstin Njsia e kombit shpirti i kombit duke dalluar n t:

a. Elementt e koherencs dhe kohezionit;

b. Neologjizmat;

T analizoj strukturn e eses.

Metodat e prdorura: Tabela e koncepteve, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe.

Struktura PNP

Parashikim

U krkohet nxnsve t plotsojn tabeln e koncepteve duke u nisur nga njohurit e tyre ekzistuese pr konceptet e mposhtme:

Koncepti Prshkruaje Funksioni

Koherenca

Koherenca lidhet me bashkimin e njsive logjike e kuptimore q lejojn ndrtimin e nj teksti t unifikuar n form dhe prmbajtje.

Koherenca i jep tekstit harmoni mes paragrafve dhe lidhje t strukturuar t mendimeve.

Kohezioni

Kohezioni realizohet duke respektuar prkimet e numrit dhe gjinis mes kryefjals dhe kallzuesit (msuesi shpjegon) ose ndrmjet emrit dhe mbiemrit (trndafili i bardh) dhe duke ruajtur rendin e zakonshm t fjalive n fjali.

Kohezioni i siguron tekstit harmonin e forms, mosprsritjen e t njjtave fjal duke shfrytzuar sinonimin frazeologjin, si dhe prshtatjen korrekte numr, gjini, ras, koh etj

Neologjizmat

Neologjizmat jan fjal t reja q krijohen n nj gjuh pr t emrtuar koncepte t reja apo pr t pasuruar gjuhn

Pasurojn gjuhn duke krijuar fjal t reja sipas zgjedhs kuptimore t gjuhs.

Huazimet

Huazimet jan fjal t huaja q hyjn n prdorimin e nj gjuhe pr t emrtuar koncepte apo dukuri por jan me origjin nga gjuh t tjera.

Jan t rndsishme kur plotsojn nevojat e gjuhs n ato raste kur nuk ka nj fjal pr t emrtuar dukurin sidomos kur dhe vet ajo sht e huazuar.

N fillim nxnsit e plotsojn tabeln me njohurit ekzistuese t tyre dhe pas prmbledhjes s strukturuar t msueses dhe leximit t tekstit i japin asaj pamjen prfundimtare.


Ndrtim njohurish

Prmbledhje e strukturuar nga msuesja. Punohen shembujt n tabel. Rishikim i Tabels s koncepteve.

Ndahet klasa n grupe me detyrn t punojn me tekstin pr t gjetur:

Grupi i par: Evidentoni n tekst disa raste kur emrat jan zvendsuar nga premra dhe thoni se si mund t zvendsohen ndryshe.

Emri sht zvendsuar nga premri mund t zvendsohej nga kulla, t shqiptarit kostumet raca dinarike shqiptari etj

t ciln ky ktyre e cila i cili,

q q t cilve q q

Grupi i dyt: Identifikoni n tekst rimarrjet me ann e sinonimeve dhe jepni sugjerimet tuaja se me cilat sinonime t tjera mund t zvendsohen rimarrjet e abejt.

Fjala Rimarrja me an t sinonimit Ndritohesh t ken sy njsi rezervimi sjelljen kokfort etj.

i elej vshtrimi trsi t njllojt i matur, i mbyllur kryelart t pafre,

Grupi i tret: Nnvizoni fjalt e reja pr ju n tekst dhe zbrtheni kuptimin e tyre n kt prdorim.

Fjalt e reja Kuptimi

N kt tabel nxnsit mund t nnvizojn fjalt q ata si kan dgjuar ndonjher m par dhe do t zbrthejn kuptimin me njri tjetrin si dhe me msuesen.

Diskutohet puna n grupe.

Pasi mbarohet me elementt e kohezionit t tekstit kthehemi te koherenca e tekstit

Lihen nxnsit n grupet ekzistuese pr disa minuta t punojn me pyetjet:

1. Ndani tekstin n paragrafin hyrs, trupin e eses dhe mbyllje.

2. Prkufizoni me fjalt tuaja tezn q ngre Eqrem abej n esen e tij.

3. Shkruani gjith nnpikat me ann e t cilave Eqrem abej ka prpunuar tezn e njjt s njsis dhe shpirtit t kombit shqiptar.

4. Listoni prfundimet n t cilat ka dal autori:


Prforcim

Rilexoni mbylljen dhe analizoni se si Eqrem abej e ka ln t hapur tezn e vet mbi njsin dhe unitetin e kombit shqiptar.

sht e vrtet se krahinat kufizore shqiptare kan lidhje t thella me fqinjt e tyre ballkanik, lidhje kto q rrjedhin m shum prej natyrs dikur shqiptare t ktyre tokave q sot jan br t huaja: mirpo vall a mos nuk lidhen m ngusht pjest shqiptare ndrmjet tyre, gjurmimi i ksaj shtjeje sht nj nga detyrat kryesore t studiuesve shqiptare.

Diskutohet mbi kt shtje.

Detyr shtpie

1. Prpiquni t zbuloni origjinn e fjalve si:

erodoj ________ ;

pekuniar___________;

gjeografi____________;

konfesion____________.

2. Analizoni t gjitha prdorimet kuptimore t fjals nj n tekst, duke prfshir edhe rastet kur prdoret si parashtes.

1.2 Rexhep Qosja - Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vrtet Ora e par


T lexoj dhe t kuptoj tekstin Moderniteti i keqkuptuar dhe Moderniteti i vrtet;

T reflektoj mbi modernitetin bazuar n tekstin msimor.

Struktura: PNP

Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Grupet e ekspertve, Pesvargsh.

Parashikim: Stuhi mendimesh

Msuesja shkruan n tabel: MODERNE

Pyetje: Si e perceptoni ju modernen? sht modernia pr ju? Po jomodernia a ka qen dikur moderne? Si mendoni ju far e bn nocionin modernitet t pacaktuar?

Po n letrsi dhe art cilat vepra quhen sot moderne? Pse?

Listohen idet e nxnsve n tabel.


Ndrtim njohurish

Njihen nxnsit me temn dhe objektivat e ors.

Duke qen se msimi sht i gjat rekomandohet nj lexim i shpejt i gjith tekstit me z pr t gjith klasn nga nxns t ndryshm dhe m pas copzim i msimit n paragraf duke e rilexuar dhe analizuar me grupe ekspertsh.

Shpjegohen fjalt e vshtira.

Ndahet klasa n grupe ekspertsh.

1. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti i keqkuptuar duke iu prgjigjur ktyre pyetjeve:

Si qndron nocioni modernitet n raport me kohn?

Prkufizoni modernitetin si nj nocion:

- njohs: Moderniteti sht nocion njohs sepse nnkupton nj raport m shum apo m pak t caktuar ndrmjet kulturs s nj kohe dhe t shoqris n t ciln krijohet ajo.

- vlersues: Nocioni modernitet, ndrkaq, pa t drejt prdoret edhe si nocion vlersues, sepse n momente dhe n mjedise t ndryshme me prdorimin e tij nnkuptohet vlersimi i veprave, i eksperimenteve krijuese, i dukurive apo i proceseve artistike, n kt mes letrare, fare t ndryshme, q paraqesin, vrtet, ose q duhet t paraqesin vlera aktuale apo me perspektiv historike.

Si abuzohet n kuptimin e vlersimit me nocionin modernitet mes liris s prdorimit dhe etiketimit?

Identifikoni n tekst qndrimin e Rexhep Qoses ndaj kuptimit modernitet n kritikn shqiptare.

Shpjegoni historin e fatit t thjeshtuar t nocionit modernitet sipas Qoses.

Tregoni shkaqet pse autori yn ka vendosur q n parim t shpjegoj at ka nuk sht moderne n letrsin e nj kohe.

2. Kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe stolisjet romantike duke iu prgjigjur pyetjeve t mposhtme:

Kush sht Sharl Bodleri pr modernitetin?

Prshkruani karakterin e letrsis shqipe n shekullin e XIX mes tradits dhe modernitetit.

Dalloni tematikat dhe format q nuk jan m moderne n letrsin e sotme. Po pr poezin mund t thuhet?

3. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe rrfimi dhe tu prgjigjen pyetjeve t mposhtme:

Prkufizoni se far nuk quhet proz moderne.

Perifrazoni kndvshtrimin e Rexhep Qoses mbi fabuln.

Nxirrni prfundimet tuaja mbi raportin proz-fabul n kontekstin e modernitetit.


4. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe estetika dhe tu prgjigjen pyetjeve t mposhtme:

Jepni mendimin tuaj se cila kritik nuk mund t quhet moderne dhe cilat jan pasojat e saj.

Prkufizoni se far sht moderniteti vetvetiu:

5. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Vetdija pr modernitetin si vetdije mbi trsin dhe tu prgjigjen pyetjeve t mposhtme:

Prligjni karakterin trsor t modernitetit dhe shpjegojeni at nprmjet arsyetimeve t Rexhep Qoses.

Komentoni shprehjen Sa m e re, m e paharxhuar, m e panjohur t jet thnia poetike aq m befasuese do t jet nj vepr me shprehsin e saj, por vet moderniteti i saj varet prej ndjeshmris, prej fryms, prej pamjeve t krijuara n t: ato prcaktojn karakterin e saj modern apo konvencional.

Listoni se far nuk lejon moderniteti n krijimtarin e sotme letrare dhe shpjegoni pse. P.sh., prmbajtja sentimentale, romantike, folklorizuese, glorifikimi i veorive m shum a m pak t njohura t saj.

Analizoni raportet modernizm-konformizm.

6. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe vetdija kritike si dhe Funksioni projektues i modernitetit duke iu prgjigjur pyetjeve t mposhtme:

Argumentoni pse moderniteti ka n thelbin e tij lirin.

Krahasoni modernitetin nprmjet t shkuars, t tashmes dhe t ardhmes.

Prmblidhni n tre fraza rndsin e vetdijes mbi modernitetin dhe rolin e krijuesit t vetdijshm pr t nesrmen.

Prforcim

Shkruani nj pesvargsh mbi modernitetin.

Detyr shtpie

Pyetja 17. Rilexo tekstin me kujdes dhe bj nj evidenc t asaj q nuk mund t jet moderne sipas Rexhep Qoses.


K r e u II Teksti shpjegues Shqipria si mu duk Objektiva: Nxnsi t jet i aft:

T lexoj tekstin duke dalluar, komentuar dhe shpjeguar pikpamjet dhe idet q sillen n t;

T vlersoj profilin eseistik dhe politik t Konics.

Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar me ndalesa, Klaster, Pun n grupe.

Struktura PNP

Parashikim: Stuhi mendimesh.

Kujtoni se far dini pr Faik Konicn si shkrimtar.

Klaster n tabel pr jetn dhe veprn e Konics.

Shkruhet n tabel titulli i eses Shqipria si mu duk.

far kuptoni nga titulli i shkrimit?

Nxnsit japin prgjigje t ndryshme t cilat renditen n tabel.

Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar me ndalesa.

Ndalesa e par: Komentoni kontrastin ndrr-zhgjndrr n t cilin eseisti parathot se do ta vendos rrfimin e tij.

Model: Nga fjalt e Konics kuptojm se autori e kishte idealizuar vendin e tij dhe nj nga arsyet e ktij idealizimi ishte largsia dhe malli prej atdhetari i cili e bnte t mos shihte prtej ndjenjave t tij. Por realiteti ishte krejt ndryshe dhe kt Konica do t na e thot m posht.

Ndalesa e dyt: N vit ka ndodhur ngjarja e rrfimit dhe si e kuptojm ne kt?

Ngjarja ka ndodhur n vitin 1929. N kt vit Konica ndrton rrfimin e tij n kt ese.

Ndalesa e tret: Kontrastoni figurn e autorit n raport me shprehjen q prmbante pusulla drguar nga autoritetet e vendit: T thyesh qafn e t shkosh me vaporin q niset sot pr n Brindizi, se skemi nevoj ktu pr njerz si ty. Komentoni dhimbjen n rrafshin personal dhe t prgjithshm.

sht shum paradoksale q nj komb si yni i cili kishte dhe ka gjithmon nevoj pr figura t shquara si Konica t ket autorite t tilla q verbazi dhe brutalisht mohojn kontributin e ktyre njerzve kaq t ndritur t kombit.

Konica me dhimbje shprehet: Duke qen se ata dhe un rrojm n dy bot shpirtrore t ndara me miliona male dhe dete njra nga tjetra, - nevoj mund t kishin ata nga un ose un nga ata?

Ndalesa e katrt: Prkufizoni nga konteksti fjaln esll.

Nnkupton i zgjuar nga ndrra dhe realist i prgatitur pr gjithka madje edhe pr m t keqen e mundshme.


Ndalesa e pest: Identifikoni se kujt i kushtohet prshkrimi q Konica u bn pritshmrive t veta n episodin N Bari dhe analizoni domethnien e ktij prshkrimi. Ky prshkrim i kushtohet atyre njerzve t paaft t administrats shqiptare t cilt mbanin poste q nuk u takonin pasi nuk ishin t aft nga ana intelektuale pr to. Konica na e thot kt nprmjet nj hiperbole.

Ndalesa e gjasht: Eseisti na ka prezantuar nprmjet kontrastit me dy fytyra t ndryshme t administrats shqiptare t kohs. Nxirrni prfundimet tuaja.

Nga nj an studenti apo idealisti q nuk di as alfabetin dhe nga ana tjetr kryekonsulli zoti Mark Kodheli, zyrtar i gjall e i zot dhe burr m njerzi t rrall.

Vm re se dika ka ndryshuar se pritshmria e Konics nuk po realizohet se ai po konstaton se Shqipria ka filluar t prfaqsohet nga njerz t aft.

Ndalesa e shtat: Komentoni dramn institucionale, shoqrore dhe kohore n shprehjen Letra G do t jet vshtir pr t nxn, - qenka si nj mur i fort kundr t cilit duhet prmbledhur artileria m e rnd e trurit pr t ar udh m tutje.

Ironia e Konics pr paaftsin e zyrtarve t kohs prjetohet si nj dram e madhe institucionale shoqrore pr vendin.

Ndalesa e tet: Nnvizoni frazn ku autori shprehet me romantizm kundrejt vendit t tij. Interpretojeni kt prqasje n planin personal, intelektual dhe politik.

Zemra m qllonte dhe gjaku m valonte nga gzimi.

Ndalesa e nnt: Lexoni me kujdes frazn: Ashtu kuptova se n t vrtet kisha arritur n Shqipri, nj vend i bekuar me nj mij bukurira po i shkelur nga nj turm, e cila ushqen nj far urrejtje kundr bukuris. Si mendoni, a ka t drejt Konica n kt qndrim?

Ndalesa e dhjet: Komentoni shprehjen: Kshtu, n qoft se n Shqipri bukuria sht e prbuzur dhe e shkelmuar, ska dyshim se fisnikria, nj nga virtytet e vjetra t kombit shqiptar, sht ende e gjall dhe merr nj fuqi t re nga shembulli i atij q duhet t jet dhe sht pasqyra e mirsive t shpirtit e t sjelljeve

Vazhdohet kshtu deri n fund duke prdorur si ndalesa pyetjet e mposhtme:

- Perifrazoni se kishte ndodhur me madhshtin e Durrsit dhe dalloni dramn historike dhe dramn shoqrore t ktij qyteti.

- Shpjegoni romantizmin dhe realizmin q paraqet Konica teksa merr udhn nga Durrsi pr n Tiran.

- Cila sht pyetja q ngre Konica mbi kryeqytetin e Shqipris? Si mendoni, a sht e drejt kjo pyetje?

- Prshkruani profilin e mbretit nprmjet arritjeve dhe reputacionit t tij. Po ju far mendimi keni?

- Ku ndodhet heroi yn rrfimtar? Shpjegoni zhvillimin e vendit nprmjet zhvillimit t infrastrukturs s vendndodhjes s Konics.

- Si prfundon rrfimi i Konics Shqipria si mu duk? far tregon kjo pr profilin politik t tij?


- Zbrtheni nga pikpamja social-ekonomike dhe politike frazn prmbyllse: Ashtu, pa br m fjal, shkova n Pallat t paraqitem prpara fytyrs m historike t Shqipris q n kohn e Sknderbeut.

Pasi lexohet teksti deri n fund ndahet klasa n grupe me detyrat:

Grupi i par: Pyetja 1. Identifikoni nga leximi i tekstit: a. rrfimtarin; b. vendin e rrfimit; c. kohn s cils i dedikohet rrfimi; d. qllimin; e. mnyrn e rrfimit.

Grupi i dyt: Pyetja 15. Rilexoni fragmentin ku Konica shpjegon kthimin e tij n Durrs n vitin 1913. Krahasoni n koh kt qytet, duke pasqyruar n tabeln e mposhtme t gjitha detajet q ka prmendur autori.

Durrsi 1913, Durrsi pas vitit 1920, Durrsi pas vitit 2010.

Grupi i tret: Pyetja 16.

Konica e thot her pas here n mnyr t drejtprdrejt se eseistika e tij sht me prirje realiste. Sillni tre shembuj n vijim, ku ai e deklaron kt qndrim.

P.sh.: i dehur nj her e mir, sot shkoj n Shqipri as me enthuziazm, as me frik, i gatitur pr do ngjarje.

Grupi i katrt: Pyetja 32.

Sqaroni duke u mbshtetur n tekst prirjet e Shqipris pr emigrim n vitet 1920, duke identifikuar shkaqet dhe disavantazhet sociale t ktij emigrimi.

Diskutim i puns n grupe.

Detyr shtpie

Pyetjet 19 dhe 20. Identifikoni regjimin politik t Shqipris n vitin 1924, duke u mbshtetur tek treguesit e tekstit dhe thoni se dini pr aktivitetin politik t Konics n at koh.

Ndrtoni profilin e mbretit sipas prshkrimit t autorit dhe thoni kuptoni pr elitn shqiptare t viteve 1920.53

Ora e tret


T thelloj njohurit n karakteristikat gjuhsore t shkrimit t tekstit shpjegues;

T analizoj tiparet gjuhsore t shkrimit Shqipria si mu duk;

T prsris konceptet e arkaizmave dhe barbarizmave.

Si or q i kushtohet analizs gjuhsore t tekstit kjo or do t organizohet si nj or ushtrimesh ku do t prdoren metoda t puns n grup dhe puns s pavarur.

Hapi i par

Lexohet orientimi gjuhsor si t shkruajm nj tekst shpjegues n libr.

Punohet nj klaster me njohurit e marra n tabel.


Rikujtohen njohurit mbi arkaizmat dhe barbarizmat.

Hapi i dyt


Grupi i par. Pyetja 1.

Evidentoni n ese pes emra t prgjithshm dhe abstrakt t cilt jan shpjeguar nga Konica n tekst. Shkruani sqarimet pr ta sipas autorit n formn e nj prkufizimi.

P.sh. Njeriu q e shkon kohn me ndrra t plqyera ka frik t zgjohet.

a. Nj ndrr e zhdukur nuk prsritet.

b. T tilla plag sshrohen plotsisht kurr dhe n qoft se mbyllen ln prjet nj shenj n shpirt t njeriut.

c. Trimi i panjohur humbi ktu nj rast t rrall t shptoj mmdhen ose t dy dherat bashk e n at mnyr t mbetet i pavdekur n histori.

d. Shenja e par q e shquan studentin shqiptar sht q ky ose nuk e di fare alfabetin ose ka nxn vetm nj pjes t tij, m t shumtat her ka arritur gjer n letrn G g dhe ktu ka ngecur.

e. Ashtu kuptova se n t vrtet kisha arritur n Shqipri, nj vend i bekuar me nj mij bukurira, po i shkelur nga nj turm, e cila ushqen njfar urrejtjeje

Documents

Gjuhë shqipe dhe letërsi 12 mësuesi - Media Printmediaprint.al/uploads/books/Gjuha-12-liber-mesuesi-me-korrigjime... · 8.2 Tragjedia “Abeli” ... Plani mësimor lëndën Gjuhe