Gjeneralmajor Gjunkshi: integrimi i plotë në NatO ... · PDF fileprogresi që kanë bërë FA prej Konferencës së 5-të të vitit së kaluar? Integrimi është kryefjala e Forcave

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 2013 1

E premte, 15 shkurt 2013

Botim Qendror i Ministrisë së MbrojtjesViti i 67-të i botimit Nr. 6 (8159)

ushtria

w w w. m o d . g o v. a l / g a z e t a u s h t r i a ( t e l . 1 6 - 5 7 ) e - m a i l : g a z e t a u s h t r i a @ m o d . g o v. a l

KapitEN FEti Vogli, Kthim pas Një Viti speciale

Zhvillohet në KDs takimi mbi aspektet e arsimimit,

trajnimit dhe stërvitjes

Loti i përjetshëm në syrin e nënës

Imami: NATO duhet të hapë dyert për vendet e Ballkanit Perëndimor

Ekipi i Gardës Kombëtare të New Jersey-it viziton ambientet e Komandës së FT

IntervIstë për agjencInë ItalIane “nOva”

faqe 5

faqe 4

analiza

në shp të Farsh-së

Menaxhimi i mbetjeve në strukturat e MM dhe Fa

vIzItOjnë dhe BrIgadën e MBështetjes rajOnale

faqe 10-11

Atë e gjen mes tyre. Le të kthehesh pas një viti pas shumë vitesh përsëri Bedri Voglin dhe Qanie Voglin i gjen duke kuvenduar me të. Atje në shtëpinë e tyre në lagjen Vogël të Komunës së Baldu-shkut këta dy prindër të thjeshtë zemër-bardhë dhe punëtorë do të hapin krahët të të presin. E dinë që vizitorët miqtë, dashamirësit dhe shokët do të rikthehen për të disatën herë në këtë shtëpi. Shtëpia e tyre është shumë e pastër dhe dhoma ku ata presin miqtë duket se i përket kapiten Feti Voglit. Kapiteni ka një vit që ndëroi misionin e tij që nuk...

Qëllimi i takimit ishte vlerësimi i ecurisë së arsimimit, trajnimit dhe stërvitjes, me qël-lim përmirësimin e këtij procesi shumë të rëndësishëm për Forcat e Armatosura për të ardhmen.

Diskutim mbi konceptin e zhvillimit të Batalionit të Parë të Këmbësorisë së Ft

Ja qëllimi i takimit

pas apelit të kryqit të kuq

akademia e nënoFicerit

Zhvillohet takimi i dytë i grupit koordinator të iniciativës së shshP të Fa të Ballkanit

Efektivat e shkollës së trupës Bunavi dhurojnë vullnetarisht gjak

Zhvillohet takimi i parë për krijimin e “Forumit të Nënoficerit në FA”

faqe 4

faqe 7

faqe 7

Gjeneralmajor Gjunkshi: integrimi i plotë në NatO,

kryefjala e Fa për vitin 2013

Ministri i Mbrojtjes z.Arben Imami: Mjedisi, çështje prioritare për Forcat e Armatosura

Zhvillohet konferenca, “Forcat e Armatosura dhe Mjedisi”

faqen 2-3

Flet ShShP të FARSH-së: SHBA-ja aleati ynë kryesor strategjik, asistenca ka qenë dhe vijon të jetë e prekshme në çdo aspekt

faqen 9-11

Viti 2013 shënon përfundimin e asgjësimit të të gjithë sasisë së municioneve të tepërta. Synimi ynë është që ky proces të përfundojë brenda 6-mujorit të parë, duke shtuar kapacitetet e linjave të demontimit industrial dhe bërjen e tyre më efektive

Qëllimi i kësaj konference ishte sensibilizimi i aktorëve kryesorë të FA për rëndësinë e sjelljes moderne ndaj mjedisit në pajtim me standardet kombëtare të NATO-s dhe BE-se; evidentimi i problemeve themelore, analiza e gjendjes së mjedisit

në strukturat e Ministrisë së Mbrojtjes dhe përgatitja e propozimeve dhe rekomandimeve për përmirësimin e gjendjes

kol (r) r.rustemi, kap.r.i. a. demollari, kol. l.nikollari

Qëllimi i vizitës në FT ishte rritja e kapaciteteve dhe aftësive të FT-së në kuadër të menaxhimit të materialeve logjistike si dhe vlerësimin e progresit të bërë në repartet dhe n/repartet gjatë vitit 2012, dhënia e rekomandimeve në lidhje me përmirësimin e procesit të menaxhimit dhe dokumentimit të vlerave materiale

faqe 8 faqe 5

faqe 4

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 20132 intervista

stafiDrejtor i Publikimeve:

Lavdrim Lita

Kryeredaktor: Mina Hysa

Gazetarë:

Bejdo Malo

Alba Musaraj

redaktore korrektore: Elona Shimaj Mako

Graphic Designer:Afërdita Hysaj

Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH-së, gjeneralmajor Xhemal Gjunkshi, në një intervistë për gazetën “Ush-

tria”, flet rreth vizitës të zhvilluar së fundmi në SHBA, për takimin e 168-të të shefave të Mbrojtjes së vendeve të NATO-s, në Bruksel; për procesin e automatizimit të të dhënave së per-sonelit në FA, takimin për integrimin me ACT dhe si u vlerësua progresi që kanë bërë FA prej Konferencës së 5-të të vitit të kaluar, si ka ecur bashkëpunimi në fushën e Mbrojtjes me vendet anëtare të NATO-s, me ato të rajonit e veçanërisht me FSK; ecuria e misioneve paqeruajtëse si dhe objektivat për vitin 2013.

Gjeneralmajor Gjunkshi, para pak kohësh zhvilluat një vizitë të rëndësishme në SHBA. Si i konsideroni marrëdhëniet me SHBA-në?

Së pari, dua t’ju falënderoj për mundësinë që më dhatë për të komunikuar me lexuesin e gazetës “Ushtria”. Është fakt për të gjithë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë aleati ynë kryesor strategjik. Mbështetja dhe asistenca e SHBA-së ka qenë dhe vijon të jetë e prekshme në çdo aspekt. Falë kësaj mbështetjeje, Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë kanë hedhur hapa të rëndësishëm në drejtim të transformimit dhe mod-ernizimit, si një anëtar me të drejta të plota në NATO. Shqipëria është një aleate e vendosur e SHBA-së në luftën kundër terrorizmit dhe një anëtare e denjë e NATO-s, duke kontribuar në mënyrë aktive atje ku është angazhuar Aleanca. Për sa i përket vizitës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dua të theksoj se ajo përfshinte çështje të rëndësishme, që kanë të bëjnë me intensifikimin e bashkëpunimit në terren, zgjerimin e bashkëpunimit në kuadër të Programit së Part-neritetit me Gardën Kombëtare të New Jersey-it, si dhe eksplorimin e fushave të reja me interes dy

palësh. Gjatë kësaj vizite, pata takime të rëndësishme me ko-mandantin e Komandës Qendrore Amerikane, gjeneralin James Mat-tis, me zëvendëskomandantin e Ko-mandës së Operacioneve Speciale, gjenerallejtënant John Mulholland, zëvendëskomandantin e Byrosë së Gardës Kombëtare të ShBA-ve, gjenerallejtënant Joseph Lengyelsi dhe me zëvendësshefin e Shtabit të ACT, gjeneralmajor John B. Lil-land. Gjatë këtyre takimeve u vlerë-sua bashkëpunimi i deritanishëm ndërmjet Forcave tona të Armato-sura si dhe u konfirmua forcimi i mëtejshëm i marrëdhënieve në fushën e mbrojtjes. Aktualisht, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nëpërmjet Zyrës së Bashkëpunimit (ODC) dhe ekipit të CUBIC pranë Ministrisë së Mbrojtjes, japin një kontribut të rëndësishëm në zbatimin projekteve në të gjitha fushat e bashkëpunimit reciprok. Dëshiroj të theksoj edhe një herë se marrëdhëniet dypalëshe në fushën e mbrojtjes më SHBA-në i konsideroj të shkëlqyera.

Së fundmi morët pjesë në takimin e 168-të të Shefave së Mbrojtjes së vendeve të NATO-s,

në Bruksel. A mund të na thoni disa nga angazhimet dhe dety-rimet e FA-së që rrjedhin prej këtij takimi të rëndësishëm?

Takimi i shefave të Mbrojtjes së NATO-s dhe të vendeve partnere, pati në fokus diskutimin rreth strukturave dhe kapaciteteve ush-tarake, në kuadër të angazhimeve dhe detyrave themelore të mbrojtjes kolektive dhe menaxhimit të kriza-ve. Ky takim përcaktoi vizionin për strukturën e Forcës dhe të Ko-mandës së NATO-s, të cilat duhet të jenë të afta, të ndërveprueshme

dhe gjithashtu të veprojnë së bash-ku me vendet partnere, për t’i bërë ballë gjithë spektrit të sfidave të ar-dhshme. Me ndryshimin progresiv të ritmit operacional në Afganistan, shefat e Mbrojtjes së NATO-s kon-firmuan angazhimin se strukturat dhe kapacitetet ushtarake do të jenë në përputhje me detyrat themelore të Aleancës. Në këtë takim u ri-konfirmua gjithashtu angazhimi për vijimësinë e operacionit KFOR në Kosovë si dhe për të siguruar forcën e nevojshme, në përmbushje të misionit. Gjatë këtij takimi të rëndësishëm, në cilësinë e shefit të Shtabit të Përgjithshëm të FA së RSH, ri-konfirmova gatishmërinë e vendit tonë për të kontribuar në sigurinë dhe paqen në rajon dhe më gjerë, duke qenë pjesë e aktive e angazhimeve të NATO-s.

Sapo u mbyll takimi për in-tegrimin me ACT. Si u vlerësua progresi që kanë bërë FA prej Konferencës së 5-të të vitit së kaluar?

Integrimi është kryefjala e Forcave të Armatosura për vitin 2013, pasi ashtu siç është vlerësuar në Direktivën e Mbrojtjes, ky do të jetë viti i integrimit të plotë në NATO. Takimi më i fundit me ek-spertët e ACT-së pati për qëllim iden-tifikimin e ecurisë së transformimit të Forcave tona të Armatosura në çështje të rëndësishme, si Rishikimi Strategjik i Mbrojtjes, plotësimi i de-tyrimeve që përcaktohen në “Librin

Blu” si dhe progresi i bërë në fushën e Menaxhimit të Burimeve Njerë-zore. Takimi i parapriu zhvillimit të Konferencës së 6-të të Integrimit dhe ishte i rëndësishëm për vetë faktin se evidentoi problemet e mundshme dhe kërkesat për mbështetje nga NATO, në interes të zhvillimit të mëtejshëm të kapaciteteve për ri-konceptimin e Planit të Integrimit për periudhën 2013-2014. Dua të përmend këtu se kryetari i ekipit të ACT, gjenerali Lilland vlerësoi pozitivisht progresin e bërë nga FA, sidomos në fushën e menaxhimit të burimeve njerëzore si dhe shprehu besimin se Forcat e Armatosura shqiptare do të finali-zojnë me sukses procesin e integ-rimit të plotë në Aleancë.

Në analizën vjetore të Forcave të Armatosura për vitin 2012, ndër të tjera u vlerësua procesi i automatizimit të të dhënave së personelit në FA, si pjesë e rëndë-sishme e menaxhimit të burimeve njerëzore. Sa i rëndësishëm është ky proces?

Stadi aktual i zhvillimit të Forcave së Armatosura, krahas të tjerave dikton nevojën e ndryshi-meve rrënjësore edhe në fushën e menaxhimit të personelit. Dixhi-talizimi i të dhënave të personelit është vetëm një nga objektivat tanë në këtë fushë. Gjatë vitit të kaluar strukturat e Ministrisë së Mbrojtjes dhe Shtabit të Përgjithshëm, në bashkëpunim të ngushtë me kom-paninë CUBIC, kanë realizuar automatizimin e menaxhimit të burimeve njerëzore dhe Tabelave të Organizimit dhe Pajisjeve. Ndër-thurja e sistemeve të mësipërme do të mundësojë menaxhimin e plotë të forcës njerëzore, oficer, nënoficer, ushtar profesionist dhe punonjës

Gjeneralmajor Gjunkshi: Integrimi i plotë në NATO,

kryefjala e FA për vitin 2013

Flet për gAzetëN “USHtrIA”, SHeFI I SHp të FArSH-Së: SHBA-jA AleAtI yNë kryeSor StrAtegjIk, ASISteNcA kA qeNë dHe vIjoN të jetë e prekSHme Në çdo ASpekt

Viti 2013 shënon përfundimin e asgjësimit të të gjithë sasisë së municioneve të tepërta. Synimi ynë është që ky proces të përfundojë brenda 6-mujorit të parë, duke shtuar kapacitetet e linjave të demontimit industrial dhe bërjen e tyre më efektive. Janë me qindra kilometra rrugë të ndërtuar dhe të ri-konstruktuara, mbi 60 ura

tip “Bejli” që Forcat e Armatosura kanë ndërtuar kudo në Shqipëri, nga veriu në jug... mina hysa

3ushtriaE prEmtE, 8 shkurt 2013

forcë të aftë për realizimin e mi-sionit të saj kushtetues. Asistenca jonë ndaj FSK-së ka konsistuar kryesisht nëpërmjet mbështetjes në procesin e rishikimit të doku-

menteve kryesore strategjikë e të sigurisë, nënshkrimit të mar-rëveshjeve të nevojshme ligjore, mbështetjes me trajnim, etj.

Cila është ecuria e misioneve paqeruajtëse?

Në kuadër të angazhimeve

intervista

civil si dhe do të sigurojë marrjen e raporteve të ndryshme për kuali-fikimet, arsimimin, gradimet etj. Gjithashtu, automatizimi i plotë do të përfshijë edhe pajisjet që janë aktualisht në përdorim të Forcave së Armatosura.

Si ka ecur bashkëpunimi në fushën e Mbrojtjes me vendet anëtare të NATO-s, me ato të rajonit e veçanërisht me FSK?

Në epokën e sotme të global-izmit ku bashkëpunimi ndërkom-bëtar është në rritje, sfidat ndaj sigurisë ndërkombëtare dhe masat për përballimin e tyre mbulojnë një spektër të gjerë që shtrihet në politikë, diplomaci, çështje ushtarake, ekonomi, informatikë dhe teknologji, etj. Bashkëpunimi ndërmjet vendit tonë dhe vendeve të tjera partnere dhe aleate në fushën e mbrojtjes është në funk-sion të transformimit së mëtejshëm të Forcave të Armatosura, për të përballuar më mirë detyrat që lidhen me detyrimet kombëtare e ato kolektive të mbrojtjes, përbal-limin e kërcënimeve asimetrike, të emergjencave civile si dhe përgjegjësitë ndërkombëtare që bu-rojnë nga anëtarësimi në organizma të ndryshme ushtarake.

Në këtë kontekst, Forcat e Armatosura të Shqipërisë kanë tashmë kanë plane bashkëpunimi dypalësh me shumë vende anëtare të NATO-s apo partnere si dhe bashkëpunojnë fuqimisht në kuadër të iniciativave rajonale, të tilla si “Karta e Adriatikut”, Iniciativa e shefave të Shtabit të vendeve të Ballkanit, etj.

Përsa i takon bashkëpunimit në fushën e mbrojtjes ndërmjet vendit tonë dhe Kosovës, dëshiroj të theksoj se nga ana jonë i është kushtuar një rëndësi e veçantë. Ky bashkëpunim është intensifikuar ndjeshëm dy-tre vitet e fundit dhe është konkretizuar me plane am-bicioze bashkëpunimi, me qëllim transformimin e FSK-së në një

të Republikës së Shqipërisë në luftën kundër terrorizmit, Forcat e Armatosura janë angazhuar dhe marrin pjesë aktive në operacio-net ndërkombëtare, në misionet e ndryshme jashtë vendit, si pjesë e pandarë e operacioneve të drejtuara nga partnerët strategjikë. Përmen-dim pjesëmarrjen me personel EOD në misionin “ALTHEA” në Bosnje-Hercegovinë, angazhimi në kuadër të misionit “ISAF” në Afganistan, misionin “KFOR” në Kosovë si dhe përfaqësimin në “SEEBRIG”. Bazuar në zhvillimet e politikave të Aleancës për tranzicionin në Afganistan, reflektuar edhe në Direktivën e Mbrojtjes, angazhimi i Forcave të Armatosura në opera-cionin ISAF të drejtuar nga NATO do të vijojë në përputhje me nivelet e angazhimit të miratuara për peri-udhën 2013-2014. Tashmë, synohet rritja e cilësisë së përfaqësimit me personel trajnues si dhe pjesëmar-rja me oficerë shtabi në Komandat Rajonale, në varësinë e të cilave vendi ynë ka dislokuar trupa. Shtabi i Përgjithshëm ka planifikuar dhe mbështetur me cilësi kon-tingjentet e ekipeve të këshillimit (MAT), forcave speciale “Eagle” dhe përfaqësuesve tanë në misionet trajnuese dhe shtabet e Komandave Rajonale në Afganistan. Në të njëjtën kohë, me masat për vijimin e pjesëmarrjes së personelit tonë në operacionet KFOR dhe EUFOR, Shtabi i Përgjithshëm ka filluar punën përgatitore edhe për anga-zhime të ardhshme në operacionet e drejtuara nga OKB-ja.

Viti 2013 është viti përfun-

dimtar për asgjësimin e të gjithë sasisë së municioneve të tepërta. Rëndësia e këtij procesi për Forcat e Armatosura dhe ven-din tonë në përgjithësi?

Asgjësimi i municioneve të tepërta përbën një nga objektivat

e rëndësishme për Forcat e Ar-matosura, pasi lidhet me sigurinë e qytetarëve të vendit tonë. Në vitin 2009 kishim mbi njëqind mijë ton municione të tepërta dhe me parametra të rënë, të cilat ishin magazinuar në 31 ra-jone deposh, të shtrira pothuajse në të gjithë territorin e vendit. Kuvendi dhe Qeveria Shqiptare kanë dhënë mbështetjen e plotë ligjore, duke ndikuar që ai të jetë i siguritë dhe transparent. Në zbatim të këtyre detyrimeve, Ministria e Mbrojtjes dhe Shtabi i Përgjithshëm gjithashtu i kanë kushtuar rëndësi të posaçme këtij procesi. Bordi Drejtues i Asgjësimit të Municioneve, drejtuar nga zëvendësministri i Mbrojtjes, z. Ekrem Spahiu, me pjesëmarrjen e të gjithë aktorëve dhe faktorëve të përfshirë në këtë proces, hartuan një plan veprimi, që do të ndiqej deri në përfundimin e asgjësimit të mu-nicioneve. Falë kësaj pune seri-oze dhe gjithëpërfshirëse, është bërë e mundur që ky proces të vijojë normalisht dhe brenda afateve kohore të deklaruara. Viti 2012 shënoi përfundimin e procesit të demontimit në poli-gone të hapura, ku u asgjësuan rreth 26 mijtë ton municione, të cilat nuk mund të asgjësoheshin në linjat e demontimit në uzinat ushtarake. Deri në fund të vitit 2012, në total, janë demontuar rreth 78 mijë ton municion.

Realizimi i planit të veprimit është bërë i mundur falë përkush-timit dhe profesionalizimit të të gjithë aktorëve së përfshirë në këtë proces, si nga drejtoritë në Shtabin e Përgjithshëm, Uzinat Ushtarake, Brigada Logjistike, e cila ka mbajtur një peshë të rëndësishme në transportimin e municioneve dhe në demon-t imin nëpërmje t Qendrës së Asgjësimit të Municioneve dhe Eksplozivave. Viti 2013 shënon përfundimin e asgjësimit të të gjithë sasisë së municioneve të tepërta. Synimi ynë është që ky proces të përfundojë brenda 6-mujorit të parë, duke shtuar kapacitetet e linjave të demon-t imit industrial dhe bërjen e tyre më efektive. Parësore në këtë proces është ruajtja e jetës së njerëzve, që është e lidhur më zbatimin e rreptë të masave të sigurisë si dhe ruajtja e mje-disit. Asgjësimi i municioneve të tepërta që kemi aktualisht, do të bëjë të mundur që deri në fund të vitit 2013 të reduktohen 10 grup-depo, gjashtë prej të

cilave brenda 6-mujorit të parë, që do të thotë më pak kosto për Forcat e Armatosura, më shumë siguri për qytetarët shqiptarë.

Angazhimi i FA në përbal-limin e emergjencave civile është detyrim kushtetues. Si i gjen ky fillim viti këto struktura?

Forcat e Armatosura, në përm-bushje të misionit kushtetues, kanë qenë dhe vijojnë të jenë ak-tive në përballimin e situatave të emergjencave civile, sa herë që kërkohet mbështetje nga Drejtoria e Përgjithshme e Emergjencave Civile apo organet e qeverisjes qendrore dhe lokale. Rasti më i fundit i angazhimit të strukturave së Forcave të Armatosura ka qenë gjatë muajit janar të këtij viti, në Urën Vajgurore, Berat, ku efek-tivë të Batalionit të Këmbësorisë në Poshnje, realizuan evakuimin e banorëve të bllokuar nga vërshimi i ujërave të lumit Osum. Ajo që i karakterizon ushtarakët e Forcave tona të Armatosura, është gatish-mëria e lartë, profesionalizmi dhe shpirti i sakrificës. Me këtë rast, dua të sjell në vëmendjen e lexuesit shembullin e pilotëve të Bazës Ajrore Farkë, të cilët më datën 13 janar, në kushte të vështira të terrenit dhe të motit, morën për-sipër rrezikun për të transportuar me helikopter oficerin e Policisë së Shtetit, Dëshmorin e Atdheut Musa Skura. Kontributi i Forcave të Armatosura ka marrë vlerësimet pozitive nga autoritetet më të larta shtetërore, organet e pushtetit lokal dhe nga komuniteti, anem-banë vendit. Pak ditë më parë, me zëvendësministrin e Mbrojtjes, z. Ekrem Spahia, ishim të pranishëm në një ceremoni mbresëlënëse në Komunën Vig-Mnel, Shkodrës, ku u përurua një urë tip “Bejli”, kontribut i Forcave të Armatosura. Janë me qindra kilometra rrugë të ndërtuar dhe të ri-konstruktuara, mbi 60 ura tip “Bejli” që Forcat e Armatosura kanë ndërtuar kudo në Shqipëri, nga veriu në jug. Strukturat e Forcave të Armato-sura janë përherë në gatishmëri të plotë, për t’ju përgjigjur çdo situ-ate emergjente, si në dimër ashtu dhe në verë, sa herë të kërkohet ndërhyrja e tyre.

Disa nga objektivat më mad-hore të FA për vitin 2013?

Siç e përmenda edhe gjatë intervistës, viti 2013 do të jetë viti vendimtar i realizimit të procesit të integrimit të plotë në NATO. Finalizimi i paketës së re të objektivave, dokumenteve strategjikë dhe zbatimi i planit të implementimit së detyrimeve që rrjedhin prej tyre do të jenë prioritet i punë së Shtabit të Përgjithshëm dhe strukturave të Forcave të Armatosura.

Konsol id imi i s t ruk turës , ruajtja dhe zhvillimi i mëtejshëm i aftësive operacionale të forcave për të përballuar sfidat e mjedisit të sotëm të sigurisë përbën një tjetër objektiv madhor të punës sonë për këtë vit. Me rëndësi të veçantë do të fokusohemi në pro-cesin e standardizimit, nëpërmjet ratifikimit dhe zbatimit praktik të STANAG-ëve të NATO-s. As-gjësimi i municioneve të tepërta si dhe përsosja e procesit të planëz-imit në strukturat e FA-së, do të jenë gjithashtu, objektiva shumë të rëndësishëm ku do fokusohemi në mënyrë të veçantë.

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 20134

Ekipi i Gardës Kombëtare të New Jersey viziton ambientet e Komandës së Forcës Tokësore

Ekipi i Gardës Kombëtare të New Jersey viziton Brigadën e Mbështetjes Rajonalezyrtare

ruhen materialet logjistike, mirëmbajtja, administrimi dhe furnizimet logjistike. Më konkretisht, ekipi pa dhe u njoh nga afër me ambientet logjistike të batal-ionit së dytë të këmbësorisë, batalionit komando dhe ambientet e batalionit të forcave speciale. Në përfundim të vizitës, koloneli Mahon dhe ekipi që e shoqëronte dhanë disa rekomandime në lidhje me përmirësimin e procesit të menaxhimit, furnizimit dhe dokumen-timit të vlerave material.

Nënkolonel Shpëtim Hysa

kërkimit dhe shpëtimit urban për dy grupe kërkim-shpëtimi si: K/gaz me ajër, jastëkë ngritës, kamera kërkimi nën rrënoja, sharra beton-prerëse, sistem komunikimi të kamerave, trekëmbësh ngritës me çikrik, prerëse metalesh, aparat për prerje me oksigjen, bombola oksigjeni, aparate për zbulimin e CO si dhe kanë kryer stërvitje trajnuese me qëllim njohjen, përdorimin dhe trajnimin me pajisjet e dhuruara. Ky bashkëpunim ka vijuar edhe gjatë viteve 2007-2012. Gjeneralbrigade Abaz Lleshi në përfundim theksoi vazhdimin e bashkëpunimit të mëtejshëm përsa i përket trajnimit të personelit së Brigadës nëpërmjet programit IMET, trajnimin me specialistët amerikanë të pajisjeve të kërkim shpëtimit, aktivitetet e bash-këpunimit në fushën e mjekësisë për dhënien e ndihmës së parë n/reparteve që angazhohen në operacione luftarake, aktivitetet e bashkëpunimit dhe trajnimin në fushën e kërkim shpëtimit për për-ballimin e EC (zjarreve, përmbytjeve, tërmeteve, bllokimeve të rrugëve nga

Forcat e Armatosura të Re-publikës së Shqipërisë kanë pasur dhe vazhdojnë të kenë një bashkëpunim të frytshëm

me SHBA-në në të gjitha drejtimet. Në kuadër të bashkëpunimit në fushën logjistike , një ekip i Gardës Kom-bëtare të New Jersey-it i kryesuar nga kolonel Daniel Mahon më 13 Shkurt 2013 vizitoi ambientet e Komandës së Forcës Tokësore. Qëllimi i kësaj vizite ishte rritja e kapaciteteve dhe aftësive të FT-së në kuadër të menaxhimit së materialeve logjistike si dhe vlerësimin e progresit të bërë në repartet dhe n/repartet e Forcës Tokësore gjatë vitit 2012, dhënia e rekomandimeve në lidhje me përmirësimin e procesit të menaxhimit dhe dokumentimit të vler-ave materiale. Në komandën e Forcës Tokësore ekipi u prit nga komandanti i Forcës Tokësore, gjeneralmajor Zyber Dushku, kolonel Adi Ndoni, shefi i Shtabit të Forcës Tokësore si dhe shefja në Shtabin e FT-së. Gjeneral Dushku pasi i uroi mirëseardhjen në Komandën e Forcës Tokësore ekipit të Gardës Kombëtare të New Jersey-it, falënderoi SHBA-në dhe Gardën Kombëtare të New Jersey-it, për ndihmën dhe bash-këpunimin e ofruar nga ana e tyre në të gjitha drejtimit dhe në veçanti në mbështetjen logjistike. Më pas, gjen-erali bëri një rezyme të shkurtër për punën që është bërë dhe bëhet nga Ko-manda e Forcës Tokësore dhe strukturat vartëse të saj për ruajtjen, mirëmbajtjen dhe menaxhimin sa më efikas të vler-ave materiale të logjistikës. Në fjalën e tij, kolonel Daniel Mahon, falënderoi

Më datë 13.02.2013 në ambientet e BrMR-së zhvilloi vizitë pune një ekip i Gardës Kombëtare të New Jersey krye-suar nga nënkolonel Daniel Mahon.

Qëllimi kryesor i kësaj vizite ishte rritja e kapaciteteve dhe aftësive të BrMR-së në kuadër të menaxhimit të materialeve logjistike duke marrë në konsideratë vlerësimin dhe progresin e bërë në fushën logjistike gjatë vitit 2012 si dhe dhënia e rekomandimeve në lidhje me përmirësimin e procesit të menaxhimit dhe dokumentimit të vlerave materiale.

Ekipi u prit nga komandanti i Brigadës së Mbështetjes Rajonale, gjeneralbrigade Abaz Lleshi. Gjen-erali, pasi uroi mirëseardhjen, shprehu falënderimin mbi bashkëpunimin shumë të afërt midis dy vendeve tona si dhe ndihmesën e madhe që ka dhënë dhe po jep SHBA në fushat kryesore të FA si dhe për ndihmesën e veçantë që ka dhënë për BrMR-në, sidomos në fushën e donacioneve të pajisjeve së kërkim-shpëtimit.

gjeneralmajor Dushkun për pritjen e ngrohtë dhe miqësore që i rezervuan si dhe vlerësoi angazhimet e Forcës Tokësore për kontributin e dhënë në misionet paqeruajtëse për vendosjen e paqes dhe sigurisë në zonat e nxehta të globit. Ai ofroi mbështetjen maksimale të SHBA-së për krijimin e një date-base të logjistikës, për menaxhimin e mate-rialeve logjistike. Më pas, ekipi i sho-qëruar nga nënkolonel Albert Xhetani, shefi i Logjistikës në FT, vijoi vizitën për të parë më nga afër ambientet ku

Në vijim, gjenerali i njohu me mi-sionin dhe detyrat që kryen brigada në menaxhimin e emergjencave civile, të tilla si: Zjarret, përmbytjet, zhbllokimi i rrugëve nga dëbora etj. Gjithashtu, ai vlerësoi bashkëpunim me ekipin amerikan këshillues CUBIC, për kon-tributin e tyre në lidhje me strukturën e BrMR-së për krijimin e një formati të ri dhe me aftësi të mëdha në përbal-limin e emergjencave civile. Për sa i përket fushës logjistike, janë bërë shumë përmirësime si në procesin e menaxhimit ashtu dhe të dokumentimit të vlerave materiale. Të gjitha pajisjet e kërkim-shpëtimit administrohen, mbahen dhe ruhen sipas kërkesave të rregullores. Bashkëpunimi i Gardës Kombëtare të New Jersey ka filluar shumë herët në vitin 2002, më pas me donacione konkrete (rreth 20 artikuj) me mjete e pajisje për kërkim-shpëtimin nën rrënoja (ose gjatë tërmeteve), në vitin 2004. Në vitin 2005, Garda Kombëtare e New Jersey ka dhuruar për Batalionin e Kërkim-Shpëtimit pajisje speciale të

Qëllimi i kësaj vizite ishte rritja e kapaciteteve dhe aftësive të FT-së në kuadër të menaxhimit të materialeve logjistike si dhe vlerësimin e progresit të bërë në repartet dhe n/repartet e Forcës Tokësore gjatë vitit 2012, dhënia e

rekomandimeve në lidhje me përmirësimin e procesit të menaxhimit dhe dokumentimit të vlerave materiale.

Diskutim mbi konceptin e zhvillimit së Batalionit të Parë së Këmbësorisë të FT

Diskutim mbi konceptin e zhvillimit të Batalionit të Parë së Këmbësorisë të Ft

Zhvillohet takimi i dytë i grupit koordinator të iniciativës së shshP të Fa së Ballkanit

Në ambientet e Ministrisë së Mbrojtjes u zhvillua pasditen e djeshme takimi mbi konceptin e zhvillimit të Batalionit të Parë të Këmbësorisë, Forca Tokësore. Në takim ishin të pranishëm ministri i Mbrojtjes, z. Arben Imami, shefi i Shtabit të Përgjithshëm së FA, gjeneralmajor Xhemal Gjunkshi, drejtori i Kabinetit të MM, Znj. Donika Çapi, zëvendësshefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA, gjen-eralbrigade Sandër Lleshi, komandanti i Forcave Tokësore, gjeneralmajor Zyber Dushku, drejtorë drejtorish në MM dhe SHPFA. Ministri i Mbrojtjes, z. Arben Imami, duke vlerësuar punën e bërë nga Komanda e Forcave e Tokësore, u fokusua në drejtime të rëndësishme që kanë të bëjnë me çështje të trajnimit të personelit, arritjen e standardeve të larta në përgatitjen fizike, etj. Ministri Imami vlerësoi gjithashtu bashkëpunimin dypalësh me Forcat e Armatosura të Austrisë, Sllovenisë dhe Malit të Zi, në drejtim të përgatitjes fizike të personelit si dhe trajnimeve gjuhësore. Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA, gjeneralmajor Xhemal Gjunkshi, theksoi se Batalioni i Parë i Këmbësorisë është ngritur sipas direktivave të ministrit të Mbrojtjes dhe direktivave të NATO-s. Gjeneralmajor Gjunkshi duke vlerësuar punën e bërë nga Komanda e FT, nën drejtimin e gjeneralmajor Zyber Dushku për bashkëpunimin e shkëlqyer me FA të Austrisë, vuri theksin në trajnimin dhe stërvitjen sipas standardeve të NATO-s. Për të krijuar kushtet e përshtatshme për përvetësimin e gjuhës gjermane, së shpejti në batalionin e Këmbësorisë në Vaun e Dejës do të hapet kursi për mësimin e gjuhës gjermane.

Në vijimësi të punës përgatitore të Iniciativës të Shefave së Shtabit të Përgjithshëm së FA të vendeve të Ballkanit, u zhvillua të mërkurën paradite takimi i dytë i grupit koordina-tor, me pjesëmarrjen e përfaqësuesve ushtarakë nga Bosnje-Hercegovina, Bullgaria, Greqia, Maqedonia, Mali i Zi, Serbia, Turqia dhe Rumania. Takimi u drejtua nga kolonel Nazmi Cahani, drejtor i Drejtorisë së Planifikimit dhe Monitorimit të Mbrojtjes. Qëllimi i takimit është përgatitja e detyrimeve finale të takimit së radhës të SHSHPFA së Ballkanit, që do të zhvillohet në vendin tonë gjatë muajit maj si dhe ndjekja e zbatimi i detyrave që rrjedhin nga takimet paraardhëse të grupit koordinator dhe nëngrupeve të punës. Në funksion të realizimit së takimeve vjetore të shefave së Shtabit të Përgjithshëm së FA të vendeve të Ballkanit, janë ngritur dhe po punojnë tre grupe pune: Grupi koordinator, nëngrupi për edukimin, trajnimin dhe stërvitjet dhe nëngrupi i punës për kërcënimet asimetrike. Përfaqësuesit e vendeve anëtare të kësaj iniciative kanë diskutuar aspekte të rëndësishme së bashkëpunimit për organizimin me sukses të takimit së radhës së SHSHPFA të Ballkanit, të tilla si rivlerësimi i termave të referencës së iniciativës, vlerësimi i lidhjeve dhe koordinimit midis anëtarëve të grupit koor-dinator dhe të nëngrupeve të punës si dhe realizimi i detyrave nga ana e këtyre nëngrupeve. Iniciativa e SHSHP të FA së Ballkanit është pa dyshim një ndër organizmat që gjeneron bashkëpunim në fushën e mbrojtjes në rajonin tonë. Kjo iniciativë është krijuar në vitin 2007, me qëllim rritjen e frymës së bashkëpunimit ushtarak ndërmjet vendeve të rajonit.

dëbora, aktivitetet e bashkëpunimit në fushën xheniere për njohjen e minave dhe taktikave të reja në vendosjen, heqjen dhe demontimin e tyre.

Nënkolonel Mahon siguroi koman-dantin e BrMR-së, gjeneralbrigade Abaz Lleshin për mbështetje dhe asistencë në mirëmbajtjen e pajisjeve si dhe për trajnimin e personelit të batalionit së

kërkim shpëtimit që përdorin mjete speciale.Vizita e ekipit vijoi në ambi-entet logjistike të batalionit së kërkim shpëtimit ku u panë nga afër ruajtja, administrimi i vlerave materiale. Ekipi shprehu vlerësimet maksimale për punën e bërë në drejtim të ruajtjes dhe administrimit të vlerave materiale.

Nënkol.l Mimoza Metko


që filloi në vitin 2008. “Ligji dëshmon të gjitha ndryshimet që janë bërë brenda Shërbimit Informativ Ushtarak, në katër vitet e fundit”, shpjegoi z. Imami, duke theksuar se Agjencia e re e Inteligjencës Ushtarake ka një bashkëpunim aktiv me strukturat respektive të vendeve të tjera anëtare të NATO dhe Bashkimit Europian. http://www.agenzianova.com/speciali/102/intervista-a-imami

Imami: NATO duhet të hapë dyert për vendet e Ballkanit Perëndimor

tjera për një sistem radar për kontrollin e hapësirës së përbashkët ajrore dhe detare. Në fund, ministri Imami theksoi sesi edhe brenda kufijve të vendit të saj, Shqipëria ka ndërmarrë një sërë reformash në politikën e sigurisë. Ligji mbi riorganizimin e Shërbimit Infor-mativ Ushtarak, i miratuar së fundmi nga Parlamenti Shqiptar, për ministrin është kurorëzimi i një procesi të gjatë,

“Jetojmë në zona të ndryshme të së njëjtit “liqen”, siç është deti i vogël i Adriatikut dhe Shqipëria bën thir-rje për një forcim të mëtejshëm të bashkëpunimit rajonal, në veçanti për mbikëqyrjen e hapësirës detare kundër çdo lloj kriminaliteti”. Pikërisht për këtë, ministri i Mbrojtjes së Shqipërisë kujtoi sesi Shqipëria dhe Italia po punojnë së bashku edhe me vende të

Siguria e një vendi është e lidhur ngushtë me atë të vendeve me të cilët kanë kufij të përbashkët dhe pikërisht

për këtë arsye NATO duhet të hapë dyert për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor”. Kjo është deklarata e ministrit të Mbrojtjes së Shqipërisë, z. Arben Imami, dhënë në interv-istën për agjencinë “NOVA”. Për Shqipërinë, ka theksuar z. Imami, hyrja në këtë Aleancë të madhe, ka qenë një moment vendimtar, duke nënvizuar se mbi 96% e popullsisë shqiptare mbështet rolin e Shqipërisë në NATO. “Në asnjë vend tjetër NATO nuk gëzon një mbështetje kaq të gjerë, - ka vazhduar ai, - gjë e cila tregon se interesi ynë kombëtar është i fokusuar tek Aleanca, prandaj nuk kemi dyshime për të ardhmen tonë”. “Ne mendojmë se politika me dyer të hapura e NATO-s, me shpresë anëtarësimin e Maqedonisë, Malit të Zi, Bosnje-Hercegovinës dhe Kosovës në Aleancë, do të forconte sigurinë në Ballkan”, vijoi ministri Imami, duke kujtuar se vendet e Ballkanit Perëndimor bashkëpunojnë tashmë në kuadër të Kartës së Adria-tikut, iniciativë rajonale e krijuar në vitin 2003. Qëllimi i kësaj organizate është nxitja e aderimit të vendeve të Ballkanit në NATO, me kontributin e Shteteve të Bashkuara të Amer-ikës. Kroacia dhe Shqipëria u bënë anëtare të Aleancës së Atlantikut në vitin 2009, ndërsa ish-Republika Ju-gosllave e Maqedonisë u pengua për shkak të konfliktit që ka me Greqinë për emrin e saj. Në vitin 2008, u bënë pjesë e Kartës së Adriatikut edhe Bosnja e Mali i Zi. “Hyrja e Maqedonisë në NATO do të forconte sigurinë e Aleancës ashtu siç do ta forconte edhe hyrja e vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor”, - ka vazh-duar z. Imami. “Nuk është e lehtë të marrësh pozicion pozitiv apo negativ përkundrejt hyrjes së Maqedonisë në NATO, sepse si Maqedonia ashtu edhe Greqia janë dy vende shumë afër Shqipërisë, ndaj shpresojmë që të zgjidhin sa më shpejt mosmarrëvesh-jet e tyre”, - shpjegoi më tej ministri. “Hyrja e Maqedonisë në NATO është në interesin tonë të përbashkët”, duke nënvizuar se “shpeshherë ndodh që probleme të vogla rëndojnë gjendjen dhe pengojnë zgjidhjen e duhur”. Ministri Imami, gjithashtu kujtoi sesi prezenca e NATO-s në Kosovë kontribuoi në garantimin e stabilitetit dhe sigurisë në rajon. “Bashkëpunimi midis shteteve që ndajnë të njëjtët kufij dhe të njëjtat kërcënime është thelbësor, - vijoi ai - dhe pikërisht për këtë ne e mbështesim Kartën e Adria-

tikut si bashkëpunëtore për paqen. Për Shqipërinë edhe bashkëpunimi me Italinë është me rëndësi të madhe strategjike. Italia dhe Shqipëria kanë një raport të veçantë, një histori të përbashkët dhe një bashkëpunim të ngushtë brenda rajonit të Adriatikut dhe Italia është një vend i rëndësishëm për të gjithë rajonin e Ballkanit Perën-dimor”, është shprehur z. Imami.

Agjencia italiane “NOVA” më 5 shkurt 2013, ka botuar një intervistë me ministrin e Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë, z. Arben Imami, i cili mori pjesë në punimet e Asamblesë së 58 të Shoqatës së Këshillit të Atlantikut, që u mbajt në Romë.

intervista

Zhvillohet në KDs takimi mbi aspektet e arsimimit, trajnimit dhe stërvitjes

Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA, gjen-eralmajor Xhemal Gjunkshi, mori pjesë në ta-kimin e zhvilluar në ambientet e KDS, me rastin e përfundimit të Stërvitjes “Preza 12-2”. Qëllimi i takimit ishte vlerësimi i ecurisë së arsimimit, trajnimit dhe stërvitjes me qëllim përmirësimin e këtij procesi shumë të rëndësishëm për Forcat e Armatosura për të ardhmen. Në këtë takim merrnin pjesë zëvendësshefi i Shtabit të Përgjith-shëm të FA, gjeneralbrigade Sandër Lleshi, komandantët e Forcave, drejtorë të Drejtorive në MM dhe SHPFA, përfaqësues të CUBIC si dhe pedagogë të Akademisë së Forcave të Ar-matosura. Në fjalën e mbajtur me këtë rast, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA, gjeneralmajor Xhemal Gjunkshi, vlerësoi procesin e arsimimit, trajnimit dhe stërvitjeve, si një element shumë të rëndësishëm në performancën e një Force të Armatosur. “Jemi një vend anëtar i NATO-s dhe gjithnjë e më tepër duhet t’i adaptohemi për-

vojës së NATO-së edhe në drejtim të arsimimit, trajnimit e stërvitjes, pavarësisht se kjo është përgjegjësi kombëtare”, ka theksuar ndër të tjera gjeneral Gjunkshi. Në përfundim të takimit, gjeneral Gjunkshi la detyra karshi institucioneve

arsimore dhe Komandave Kryesore të FA, me qëllim evidentimin e mangësive të shfaqura dhe marrjen e masave konkrete për përmirësimin e këtij procesi kaq të rëndësishëm për Forcat e Armatosura.

Qëllimi i takimit ishte vlerësimi i ecurisë së arsimimit, trajnimit dhe stërvitjes, me qëllim përmirësimin e këtij procesi shumë të rëndësishëm për Forcat e Armatosura në të ardhmen


kolonel (r) zaim kuçi, analist në qksm

analiza

Në fillim të muajit janar 2013, në vlerësimin global të rrezi-kut terrorist tashmë evident që kërcënon botën, Franca

vendosi që të ri-angazhohet ushtarakisht në Republikën e Malit, në favor të paqes në Afrikën Veriore, me qëllim mos-rënien nën kontroll të kësaj pjese të këtij konti-nenti nga grupet ekstremiste të botës së keq-civilizuar. Operacioni ushtarak në Mali u duk si një zbatim konkret i ven-dimit të deklaruar francez në rishikimin e dokumentin të saj strategjik, për mëvetësi, që vendos veton në vendimmarrjen për interesat kombëtare. Shumë analistë të fushave të ndryshme hodhën një sërë hipotezash në vlerësim të dy qytetërimeve që çuan në zbatimin e forcës nga ana e francezëve për të zgjidhur konfliktin midis Perëndimit të civilizuar dhe botës arkaike të ekstremistëve radikalë. Operacioni vlerësohet si një konflikt i armatosur i organizuar nga terroristët me qëllimin e tyre të afërt, kapjen shtetit të Malit dhe të fqinjëve rreth tij, përftuar nga dobësitë që kalon ky vend dhe shtetet e tjerë në këtë kontinent dhe më pas, duke u nisur nga kjo bazë mbështetëse të realizonin qëllimin e largët të tyre, mësymjen drejt Europës, drejt Perëndimit. Lëvizjet e shumta të grupeve radikale terroriste, rrjetet e kry-engritësve dhe ato kriminale në Afrikën Veriore, të forcuar nga vërshimi i armëve nga depot e Gedafit ka sjellë paqëndruesh-mërinë në mbarë rajonin.

Ky terren i përforcuar terroristësh në këtë zonë të prapambetur, përbën një kërcënim të ri për Perëndimin dhe analistë të ndryshëm shtrojnë pyetjen: A do të jetë Afrika Veriore një fushë-betejë e re për Europën dhe Perëndimin? Britanikët shprehen të shqetësuar se vendi po hyn në një tjetër betejë kundër terrorizmit, me dërgimin e trupave (200 vetë) në Mali në një rol jo-luftarak, ndërkohë po tërheq forcat ushtarake nga Afganistani. Në vlerësim të kësaj situate, më shumë se 16 vende të BE-së kanë vendosur të marrin pjesë në këtë operacion të mbështetjes së paqes. Në analizë të situatës themi se edhe vendi i ynë do të ishte një terren vlerësimi për veprime të mundshme terroriste nga rebelët, pasi RSH si vend i BE-së, ndodhet në zonën gjeografikisht të favorshme të “veprimeve luftarake” të tyre dhe është një vend aktiv, pjesëmarrës me trupa, në luftën kundër terrorizmit, më shumë se kaq, konsiderohet si një vend “bastion” islamik prej tyre.

Shtrirja gjeografike e Malit në 1.240 milionë kilometra katrorë, me një popullsi prej 15.5 milion banorësh, ku gati gjysma e popullsisë jeton poshtë nivelit botëror të varfërisë prej 1.25 USD në ditë, është terren tepër i favorshëm për terroristët. Këtij aktualiteti i shtohet dhe feja ku Islami u shfaq në Afrikën Perëndimore në shekullin e XI dhe si pasojë, 90 % e popullsisë është myslimane (sunite dhe sufite), rreth 5 % janë të krishterë (krye-sisht katolikë) dhe pjesa tjetër besojnë në tradita indigjene animiste. Ndërsa struk-tura ekonomike e vendit përqendrohet në agrikulturë dhe peshkim, ndërkohë që burimet natyrore më të rëndësishme përfshijnë arin dhe kripën.

Mali u kolonizua nga francezët në vitin 1892, duke u bërë pjesë e asaj që

për rreth 70 vjet u quajt Sudani francez. Në vitin 1958, e ri-quajtura Republikë Sudaneze fitoi autonomi të plotë të brendshme dhe iu bashkua Komunitetit Francez. Në fillim të vitit 1959, Republika Sudaneze dhe Senegali formuan Federatën e Malit, e cila u pavarësua nga Franca në vitin 1960. Pak muaj pas shpalljes së pa-varësisë, Senegali u tërhoq nga Federata, kështu që ish-Federata e Malit u shndërrua në Republikën e Malit.

Kriza përgjatë viteve 2012-2013 në Republikën e Malit, ishte momenti i duhur për vlerësim terreni të terroristëve të kudo-ndodhur dhe shpërndarë në kontinentet rezidentë. Konkretisht, në janar të vitit 2012, Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Azawadit nisi një fushatë ushtarake kundër Qeverisë së Malit për pavarësi ose autonomi të zgjeruar për Malin Verior. Kjo lëvizje mori kontrollin e plotë të rajonit që nga prilli i vitit 2012. Në mars të vitit 2012, presidenti i Malit u përmbys nga një grusht shteti kundër mënyrës së tij të menaxhimit të krizës. Ushtarakët morën kontrollin e vendit dhe pezulluan kushtetutën. Si pasojë e paqën-drueshmërisë së krijuar, rebelët morën tre qytetet më të mëdha të veriut brenda tre ditëve. Në prill të vitit 2012, Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Azawadit de-klaroi përmbushjen e synimeve të veta dhe ndërpreu ofensivën ushtarake. Një ditë më pas, shpalli pavarësinë nga Mali, pavarësi e panjohur nga komiteti ndërkombëtar. Në prill të vitit 2012, Komuniteti Ekono-mik i Afrikës Perëndimore negocioi me juntën ushtarake dhe si rezultat, presidenti legjitim i vendit dhe kreu i juntës dhanë dorëheqjen, për t’i lënë vendin një qev-erie ad-interim të kryesuar nga kryetari i Asamblesë Kombëtare, deri në zgjedhje te reja. Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Azawadit fillimisht u mbështet nga grupi islamik Ansar Dine (Mbrojtësit e Be-simit). Pas largimit të ushtrisë së rregullt Maliane nga Azawadi, grupi Ansar Dine nisi imponimin e Sheriatit mbi popullsinë. Me gjithë përpjekjet e para për të sheshuar diferencat, të dy këto grupe nisën luftimet midis njëri-tjetrit. Në korrik të vitit 2012, Lëvizja Kombëtare për Çlirim humbi kon-trollin e pjesës më të madhe të territorit të Azawadit, i cili ra në duart e Ansar Dine dhe Lëvizjes për Bashkim dhe Xhihad në Afrikën Perëndimore.

Grupet rebele: Ansar Dine kërkon vendosjen e ligjeve Islamike në të gjithë vendin. Janë sunitët të cilët kërkojnë mbajtjen e unitetit të Malit dhe kthimin e këtij vendi në një teokraci të ngurtë. Al-

Kaeda në Magrebin Islamik është krahu veri-afrikan i Al-Kaedas, me rrënjë në Algjeri që përbëhet kryesisht nga luftëtarë të huaj, të cilët kërkojnë të shpërndajnë ligjin islamik dhe çlirimin e malianëve nga trashëgimia koloniale franceze. Njihet për rrëmbimin e qytetarëve perëndimorë. Lëvizja për Bashkim dhe Xhihadi në Afrikën Perëndimore është një fraksion i Al-Kaedas ne Magrebin Islamik, që ka si synim nisjen e xhihadit në të gjithë Afrikën Perëndimore. Ka nisur një fush-atë dhune kundër separatistëve Tuaregë. Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Azawa-dit është një grup politik laik i dalë nga popullsia Tuareg, që kërkon pavarësinë e atdheut të tyre të quajtur Azawad.

Synimi i terroristëve: Terroristët kërkojnë shtrirje, terren dhe pushtet me forma dhe mjete të modernizuara. Ata janë të mirë-organizuar në forma edhe në shtet, funksion hierarkik shoqëror i paraq-itur si “vlerë” deri në flijim. Këtu lloga-ritet forca që detyron qenien njerëzore të kthehet në bishë vrasëse-kamikaz.

Gjeografikisht, ata jetojnë në një ter-ren të caktuar e të njohur, por janë shtetet dhe individët e fortë që i mbështesin dhe i lejojnë ata të veprojnë në mënyrë diskrete në shoqëri dhe të jenë pothuajse të paduk-shëm. Çdo organizatë terroriste prodhon një mitologji të veten legjitimizuese duke stimuluar ndjenjën e krenarisë së të qenit pjesë e kësaj aristokracie dhe të bashkë-ndarjes së këtij kodi nderi të turpshëm. Duke shfrytëzuar varfërinë e tejskajshme të popullsisë së Malit, kontradiktat e brendshme, paaftësinë e institucioneve në ndërtimin e shtetit, ata marrin pushtetin në duart e tyre dhe e përdorin Malin si bazë nisje për operacione të mëtejshme terroriste. Të motivuar në realizimin e qël-limit të tyre, sipas francezëve, terroristët kanë ngritur teorinë se Franca ka ideuar “Pranverën Arabe” dhe se, me marrjen e pushtetit në Mali, kishin parashikuar fillimisht kryerjen e akteve terroriste në tokën franceze. Pozicioni gjeografik, sipërfaqja, popullsia e madhe dhe besimi fetar në Republikën e Malit, vlerësoheshin nga terroristët si terren i përshtatshëm për aktivitetin e tyre. Synimi i Francës: Përveç lirimit të shtetasve të saj të marrë peng nga islamistët, duke qenë dhe vend aktiv në luftën globale kundër terrorizmit, ndjehet e kërcënuar nga aktet terroriste në Francë. Për këtë, krahas forcimit të masave së sigurisë në territoret franceze duke shtuar forcat e reagimit të shpejtë “ Vigipirate’’, ajo ndërmori dhe operacionin ushtarak për

asgjësimin e celulave terroriste dhe kthimin e institucioneve demokratike në Republikën e Malit.

Franca, vlerëson se është e rrezikuar më shumë se shtetet e tjera të Europës nga radikalizmi i komunitetit malian në territorin francez, i cili është prezent në periudhën post-kolonialiste.

Aktet terroriste ndaj qytetarëve francezë nëpër botë apo direkt në terri-torin e saj, e vënë Francën në shënjestër afatgjatë të ekstremizmit islamik. Opera-cioni “Serval”: Nga detyrat fillestare për të kthyer mbrapsht repartet përparuese të xhihadistëve, francezët u përqendruan në veri të Malit, ku u angazhuan avionë dhe helikopterë luftarakë për të bombarduar kampet e trajnimit dhe depot e municio-neve të rebelëve dhe njëkohësisht kanë avancuar me forca të këmbësorisë për kapjen e objektivave.

Trupat në operacion kanë pasur shpesh të papritura si në elementin terren dhe në popullatë. Francezët duhet të përballojnë dy koncepte: “Lufta në gjirin e popullatës” dhe veprimin ndaj një “kundërshtari të paduk-shëm”. Ky operacion ka gjetur një mbështetje të gjerë ndërkombëtare, të vendeve të konti-nentit afrikan, të BE-së si dhe në mënyrë të veçantë nga SHBA-ja.

Realizimi i Misionit, mësimet e nxjerra: Operacionet ushtarake në Mali u zhvilluan në një terren të konsideruar tepër të vështirë: Lufta në gjirin e popul-latës. Duke qenë se tregu publik është terreni ku terroristët manipulojnë dhe ve-projnë, pikërisht këtu u përqendrua zona ofensive e francezëve, për të çrrënjosur në origjinë këtë formë lufte të njerëz-imit. Në këtë operacion, forcat franceze treguan aftësi operacionale të lartë, të sigurt në forcën e tyre për të fituar. Ato ishin trupa që kishin eksperiencë luftimi, pasi kryerja e stërvitjeve është bërë në përshtatje me kundërshtarin, kohën e motin si dhe terrenin në këtë kontinent. Në këtë operacion u treguan performanca e mjeteve të mbrojtjes dhe pajisjet luftarake të luftëtarit në fushë betejë. Nga ana e organizmit, u tregua si një forcë modeli e ndërveprimit të forcave tokësore (speciale) me ato ajrore dhe kombinimi i veprimeve të tyre me pjesën civile në terrenin e zhvillimit të veprimeve luftarake. Fillimisht, opera-cioni u vlerësua si i vështirë pasi Franca ishte krejt e vetme dhe nuk u parashi-kuan armatimi i rëndë i rebelëve dhe ndërhyrja ushtarake filloi me vonesë, kohë që favorizoi lëvizjen e tyre drejt jugut të vendit duke kapur objekte

dominuese dhe ajo që ishte shqetësuese ishte fakti që ata kishin hyrë dukshëm në qytete, fshatra e familje, duke krijuar celulat terroriste dhe me civilë vendas. Forcat ushtarake të vendeve afrikane mbërritën me shumë vonesë. Megjithatë, trupat franceze realizuan misionin në zbatim të konceptit të tyre në realizimin e objektivave ushtarake duke ruajtur konceptin “zero të vdekur” (një pilot helikopteri). Së fundmi, operacioni francez në Mali (dhe ai në Libi) për poli-tikën franceze ishte momenti i duhur për të treguar forcën e saj ushtarake, forcën e politikës së pavarur franceze për të ven-dosur veton në emër të lirisë së popujve, demokracisë së ngritur në strategjinë e saj kombëtare, tipare tashmë që ajo i realizoi më së miri në operacionet e kohëve të fundit. Për të krijuar identitetin europian të mbrojtjes, Franca kohët e fundit ka tërhequr Anglinë, duke iu bashkuar Gjer-manisë dhe shteteve të tjera europiane ose e thënë ndryshe, në zhargonin evropian “Europa e Mbrojtjes”.

Analistët shprehen se e ardhmja e afërt dhe e mesme Afrikës Veriore është kthyer në një çështje politike të madhe së Perëndimit që tejkalon rrethet parla-mentare, diplomatike apo gazetareske të specializuara. Pranohet se përplasjet në botën e sotme janë më të forta e për këtë lufta është e gjatë, e komplikuar dhe vdekjeprurëse. Pak ditë më parë, sekretari i Shtetit të SHBA-së, Joe Biden, deklaroi në Paris se SHBA-ja ka mbështetur gjerësisht Francën në luftën kundër terrorizmit, duke vlerësuar suksesin e trupave franceze në këtë luftë. Situata aktuale e përmirësuar në Mali sjell vlerësimin se ka ardhur momenti që të ndryshojë misioni: Nga operacione luftarake në mbështetje të paqes. Ai de-klaroi se Franca e plotësoi misionin e saj dhe se Kombet e Bashkuara dhe BE-ja duhet të marrin situatën në dorë, ruajtjen e paqes dhe rimëkëmbjen e vendit. Anal-istët thonë se formuluesit e politikave në Uashington janë të kënaqur të luajnë një rol mbështetës, ndërsa fuqitë europiane kanë marrë pozicionin udhëheqës në përballimin e kërcënimeve terroriste. David Cameron ka rënë dakord te dërgojë të paktën 200 trupa britanike në Mali me mision stërvi-tor dhe për të shtuar lidhjet e sigurisë me Algjerinë. Deri tani 16 vende të BE-së kanë vendosur të marrin pjesë në këtë operacion të mbështetjes së paqes. Fillimisht, është krijuar një detashment me 550 vetë të vendeve të BE-së, të cilët do të stërvitin forcat maliane të shoqëruar me kapacitete në mbështetje të operacioneve së stabilizimit dhe rindërtimit (250 milionë euro). Në këtë angazhim europian, në kuadër të integrimit të vendit tonë në BE, ndoshta pjesëmarrja për përfaqësim me trupa, një grup i vogël do të kishte besueshmëri, duke sjellë si sh-embull Rumaninë që do të përfaqësohet me 10 vetë. Për nga siguria, në fazën aktuale së shkatërrimit të konsiderueshëm të grupeve terroriste dhe në vlerësim të situatës së pritshme, themi se operacioni sipas shkallës së rreziqeve tashmë vlerësohet me më pak rrezik për trupat. Pjesëmarrja me kontribute trupash në këtë operacion, që do t’i besohet BE-së dhe OKB-së, do të ishte një lëvizje e duhur diplomatike-politike e RSH.

Pritshmëria e operacionit: Forcat pjesëmarrëse europiane dhe ato afrikane, për vijimin e operacionit, për nga qëllimi, organizimi dhe shtrirja e grupeve terror-iste në kontinentin afrikan do të përbal-len me një betejë guerrilase afatgjatë në shkretëtirën e Saharasë.

Konflikti në Republikën e Malit, një Afganistan i ri, fushë-betejë e re për Europën dhe Perëndimin

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 2013 77kds

Zhvillohet takimi i parë për krijimin e “Forumit të Nënoficerit në FA”

eksperiencës, rritja e mundësive për arsimim dhe diskutim të hapur mes tyre dhe eprorëve. Të pranishmit ranë dakord se duhet të zbatohen stan-dardet, ku ndër to është edhe unifikimi i uniformës. Në diskutimin mbi etikën e komunikimit, marrëdhëniet mes trupës apo ato oficer-nënoficer u ra dakord se duhet t’i besohet e t’i lihet më shumë përgjegjësi nënofi-cerit, kryesisht atyre në pozicione si këshilltar komandantësh apo pozicione të tjera të rëndësishme. K/Kapter Popshini gjatë diskutimit të tij u shpreh: “ANO-ja është bërthama e arsimimit të n/oficerit dhe për këtë arsye janë shumë të rëndësishme kurrikulat e kurseve si dhe futja në to e “mësimeve të nxjerra”. Një mënyrë tjetër për të treguar kapacitetet tona është edhe mësimi i gjuhës së huaj. “Një ndër

Në zbatim të direktivës së MM për “Zhvillimin e korpusit të Nënoficerëve” më datë 12.02.2013 në

Akademinë e Nënoficerëve “Thom-son” u organizua një takim me nënoficerët më të lartë të FA. Ky takim kishte si qëllim kryesor të tijin krijimin, për herë të parë në FARSH, e “Forumit të Nënoficerit të FA”, i cili do të përzgjedhë dhe “Nëno-ficerin më të mirë të vitit”. Takimi u drejtua nga kryekapter Proletar Panxha, këshilltar për nënoficerët pranë kabinetit të SHSHPFA, si dhe u zhvillua me anë të diskutimeve të të gjithë nënoficerëve të lartë në rolin e këshilltarëve të komandantëve të komandave, njësive apo ata me detyra të rëndësishme në FA. Të pranishëm në takim, në rolin e vëzhguesit, ishin dhe komandanti i Akademisë së Nënoficerëve, kolonel Arben TOSKA, zv/komandanti i ANO, n/Kolonel Muhamed Guza, përfaqë-sues i zyrës së ODC, major Mark Berlenbach dhe nënoficeri Robert Neëlin, kordinator për operacionet pranë ambasadës së SHBA. Takimi u hap me fjalën e kryekapter Durim Valisi, këshilltar për nënoficerët i komandantit të ANO-së, me një urim mirëseardhjeje për të gjithë nënofi-cerët e pranishëm, dhe veçanërisht për përfaqësuesin e zyrës së ODC dhe komandantin e ANO, Kolonel Toska për mbështetjen që i japin trupës së n/oficerëve. Ai gjithashtu theksoi rëndësinë e këtij takimi dhe simbolikën e mbajtjes së tij në ANO. Më pas takimi vazhdoi me një brif-ing të mbajtur nga k/kapter Proletar Panxha për rolin e n/oficerit në FA. Në fund të prezantimit të brifingut n/oficerët e pranishëm diskutuan rreth detyrave të tyre dhe marrëdhënieve që ata kanë dhe duhet të kenë me

Ky takim kishte si qëllim kryesor të tijin krijimin, për herë të parë në FARSH, të “Forumit të Nënoficerit në FA”, i cili do të përzgjedhë dhe “Nënoficerin më të mirë të vitit”

kryekapteret e pranishme u shpreh se duhet që dhe n/oficerët të jenë pjesë në komisionet e karrierës me anë të përfaqësuesve të tyre, duke marrë në konsideratë se në vitin 2013 do t’i kushtohet një rëndësi e veçantë n/oficerit. Faza e dytë e takimit konsistoi në diskutimet mbi dhënin e një impulsi n/oficerit si dhe çështjes së përzgjedhjes së “Nënoficerit më të mirë të vitit”. U diskutua për aktivizimin e Forcave për të zgjedhur 10 n/oficerët më të mirë në bazë force dhe për përzgjedhjen e n/oficerit më të mirë të vitit të krijohet një ekip moni-torues. Nga diskutimet e shumta, duke marrë parasysh se n/oficerët vijnë nga fusha të ndryshme, për të bërë sa më të saktë vlerësimin e tyre u ra dakord paraprakisht që në vlerësimin e tyre të shqyrtohet:

disiplina, karriera, përmbushja e detyrave të dhëna, fluksi i detyrave të ngarkuara gjatë vitit, kushtet fizike, niveli i gjuhës angleze sipas STANAG 6001, vetëzhvillimi dhe prezantimi i një teme mbi: FARSH, NATO, N/oficerin etj. Diskutimet mbi këtë çështje u lanë të hapura për tu diskutuar përsëri në takimin e ardhshëm të Forumit. Në fund të takimit komandanti i ANO-së kolonel Toska, mori fjalën dhe përshëndeti të pranishmit duke u shprehur se ishte një privilegj që Forumi i Nënoficerit të fillonte në ANO. Ai gjithashtu u shpreh: “Mos u ndalni vetëm te kjo iniciativë, por ndërmerrni dhe projekte të tjera, pasi do të keni gjithmonë dhe mbështetjen time”. Komandanti i ANO i sugjeroi të pranishmëve që takimin tjetër fo-rumi ta mbajë në datë 27.02.2013 së bashku me disa vizitorë nënoficerë të vendeve të huaja, për të shkëm-byer më shumë eksperienca me njëri tjetrin. Kolonel Toska ju drejtua n/oficerëve: “A kemi gjeneratë që të marrin përgjegjësitë që kërkohen? Korpusin e n/oficerit duhet ta ndry-shojmë, por kjo kërkon përkushtim, njohje të anglishtes, kompjuterit etj. E rëndësishme është të komunikoni, të shkëmbeni ide me njëri-tjetrin, të krijoni lidhje e kontakte, nëse krijoni forume zëri juaj është më i lartë për tu dëgjuar. ANO do jetë gjithmonë pranë jush dhe do mirëpresi çdo sugjerim tuajin.” Me fjalën e Komandantit të Akademisë u mbyll dhe takimi për krijimin e “Forumit të Nënoficerit të FA”, i cili do të vazhdojë të mblidhet në mënyrë të vazhdueshme për trajtimin e çështjeve që lidhen me zhvillimin dhe rritjen e nënoficerit të FA.

N/Togere Morena Halilaj, shefe e BCU, ANO

oficerët, duke qenë të mendimit se duhet të krijohen marrëdhënie më të ngushta me oficerët. Diskutimi vazhdoi dhe me çështje të tjera de-likate si: arsimimi, besimi që oficerët kanë ndaj tyre, linjat e komunikimit si dhe infrastruktura e stërvitjes. U theksua gjithashtu dhe mbështetja e vazhdueshme e MM dhe SHSHP për vështirësitë që ata kanë. Disa nga vështirësitë që ata listuan ishin: nevoja e një trupe të specializuar ushtarakësh të specialiteteve të ndryshme, kuptimi nga n/oficerët i standardeve, njohja e shkurtimeve në gjuhën Angleze etj. Një problem tjetër që ata parashtruan ishte mos ecuria në gradë e ushtarëve profesionistë PRII. Diskutimi va-zhdoi me trajtimin e çështjeve që lidhen me të ardhmen dhe se çfarë duhet përmirësuar. Ndër të cilat u përmendën: vënia në përdorim e

Efektivat e shkollës së trupës Bunavi dhurojnë vullnetarisht gjak

Pas kërkesës së bërë nga shoqata e Kryqit të Kuq Shqiptar për dhurim vullnetar gjaku pranë Komandës së Doktrinës dhe Stërvitjes , efektivat e Shkollës së Trupës Bunavi më datë 12.02.2013, duke dhuruar gjak në mënyrë vullnetare janë solidarizuar me nevojat e kërkesës për gjak. Ky solidaritet është pritur më së shumti nga kursantët e SIB të cilët kanë treguar dëshirën dhe gatishmërinë për të përqafuar këtë vepër humane. Kjo tregon edhe njëherë se përveç operacioneve në ndihmë të popullsisë të kryera nga ShT në periudhën e shuarjeve të zjarreve edhe këtë herë këto efektiva vinë në ndihmë të nevojave për të shpëtuar jetë. Duke u nisur me moton e kryqit të kuq shqiptar “Dhuro Gjak! Shpëto Jetë!”, këto efektiva kanë shpëtuar plot 24 jetë pasi 24 ishte numri i personave të cilët dhuruan gjak. Numri i efektivit të cilët u përgjigjën në këtë fushatë dhurimi ishte më i madh, por për arsye gatishmërie dhe operacionale të repartit nuk mund të dhuronin të gjithë. Nga qendra shëndetësore e Shkollës

së Trupës u morën të gjitha masat për krijimin e kushteve dhe realizimin me sukses të gjithë procedurës së dhurimit të gjakut. Ky poçes u ndoq me kujdes nga mjekët e Qendrës Shëndetësore të ShT, gjithashtu edhe nga mjek të speciali-zuar të Kryqit të Kuq. Gjatë këtij procesi nuk pati probleme shëndetësore, ky kontribut nuk ndikoi aspak në zhvillimin normal të mësimit dhe gatishmërisë. Këtë herë Shkolla e Trupës në Bunavi nëpërmjet kursantëve të saj lëshon një mesazh të fortë humanizmi e cila duhet të përqafohet nga të gjithë. Mjaftojnë vetëm pak minuta për të dhuruar një sasi të vogël gjaku dhe ky veprim kaq i shkurtër por madhështor mund të zgjasë një jetë, mund të shpëtojë një fëmijë, por mund të shpëtojë edhe vetë atë. Natyra e ushtarakut nuk mund të anashkalojë asnjë rast kur i jepet mundësia për të shpëtuar jetë dhe nuk kishte se si të ndodhte ndryshe me këto kursantë ku përveçse ndjenjës humane ndjejnë edhe detyrimin e tyre për të ardhur në ndihmë aty ku ka më shumë nevojë vendi.

Tregohen të gatshëm për të dhënë kontributin e tyre në përgjigje të kërkesës së bërë nga Kryqi i Kuq Shqiptar

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 20138 reportazh

Bejdo malo

Një fluturim me Një mbret të ajrit

Kapiten Feti Vogli, Kthim pas një VitiLoti i përjetshëm në syrin e nënës

Atë e gjen mes tyre. Le të kthehesh pas një viti, pas shumë vitesh përsëri Bedri Voglin dhe Qanie Voglin i

gjen duke kuvenduar me të. Atje në shtëpinë e tyre në lagjen Vogël të Ko-munës së Baldushkut këta dy prindër të thjeshtë zemërbardhë dhe punëtorë do të hapin krahët të të presin. E dinë që vizitorët miqtë, dashamirësit dhe shokët do të rikthehen për të disatën herë në këtë shtëpi. Shtëpia e tyre është shumë e pastër dhe dhoma ku ata presin miqtë duket se i përket kapiten Feti Voglit. Kapiteni ka një vit që ndëroi misionin e tij që nuk u mëposht po dha jetën nga një plumb i pabesë. Bedriu të del të pret para derës së shtëpisë dhe të fton me shumë mirësi që të pish një raki e kafe me të. Në dhomën e miqve të jep dorën edhe Qania, një grua e imët me lot të përjetshëm në sy. Ata të rehatojnë me zakonet më të mira të trevës së Tiranës. Biseda me ta rrjedh ashtu si gurgullima e lumit të Zhullimës që u kalon pranë shtëpisë. Në këtë shtëpi ka lindur dhe është rritur Feti Vogli. Një shtëpi e ndërtuar bukur rrëzë një kodre dhe e rrethuar më pyje, në tre anët e saj dhe përpara saj, shtrihet një luginë e bukur. Shtëpinë e Fetiut e rrethojnë shtëpitë e tërë njërzve të fisit të tij. Edhe ata janë pjesë e këtij rikthimi të kapiten Feti Voglit. Bedriu të lë të flasësh i pari, që të të bëjë më të lehtë situatën që krijohet sa herë i venë miq për të rikujtuar djalin e tij të madh se dritën e syrit siç e quan ai. Për të shkrirë atë “ngricë” krejtësisht të natyrshme që krijohet vetvetiu në kësi rastesh e fillojmë me fjalët. “Bëhuni të fortë, ka një fjalë të urtë. Ja dha gurit dhe plasi, ja dha njeriut dhe e mbajti”. Po është e vërtetë thotë Bedriu, ky burrë me trup shumë të drejtë rreth të pesëdhjetave. Në sytë e tij në thellësi shikon një mallëngjim, shikon një dhim-bje dhe një lot që shndrin dhe mbulon tërë retinën e tij. Ai e ka të vështirë në momentet e para që të përqendrohet plotësisht, pasi tek ai “dhemb që ne i shpiem gjuhën, dhimbja është e madhe dhe e pashërueshme”. Gjithsesi ai është shtylla e shtëpisë, është ai që do të japë më të mirën për tërë miqtë që vijnë dhe kurajon nuk e fsheh. Me fjalë të buta të thëna si ai bahçevani që papritur dhe pakujtuar “tufani” i ka shkaktuar një gjë të papritur thotë se, “rrotë e fatit më ka dënuar, por shpresat kurrë nuk mi ka dërrmuar.....”, “mirë ishte të mos kishte ndodhur” thotë ai “po jeta kështu e ka”. Për të lehtësuar gjendjen e tij i themi që “Edhe dardha nuk i mban të gjitha kokrrat ndaj njeriu duhet të bëjë durim dhe të ketë kurajo”. Ai

fillon rrëfimin e tij: “Ishte një djalë i mrekullueshëm, fjalëpak shumë punë-tor, kishte vetëm 2 vjet e gjysmë që kishte ikur nga ne, se jetonte me ne këtu në Baldushk dhe shkonte çdo ditë në punë. Mbaroi shumë mirë dhe u diplomua dhe kur u emërua në Bunavi, ne në fillim u trishtuam se na u duk larg, por për dy vjet e gjysëm pamë që djali ynë ishte rritur shumë, ishte bërë burrë, ishte bërë i fortë, ishte bërë zot i vetes së tij dhe i peshonte fjala. Mbi të gjitha kishte shumë miq e shokë, kishte kolegë me të cilët ai vinte. Ishin dy vite shumë të mrekullueshme dhe ia kemi kaluar shumë mirë. Mbaj mend shumë kujtime dhe ai në Vlorë ia kaloi për bukuri..... Ishte fillimi i karrierës dhe isha krenar për të. Kur erdhi në Tiranë, tregon me tej, Bedriu, krijoj familje dhe lindi Egi, trëndalfilishtja e shtëpisë sonë. Në Zall-Herr ai punonte me përkushtim.” Për momentet e vështira të marrjes së lajmit dhe tërë hollësive të tjera, e ke shumë të vështirë ta pyesësh këtë burrë shumë fisnik. Të duket sikur ai t’i ka thënë të gjitha dhe ti sikur ja ke thënë të gjitha dhe ai sikur

i di të gjitha. E ndan me sy dhimbjen, trishtimin, kujtimin. Një dialog shumë i gjatë me sy i tregon të gjitha. Kërkon me çdo mënyrë që ta largosh bisedën nga ajo që ke bujtur në shtëpinë e tij me shumë zemrëmbardhësi, por kur ngre kokën shikon se në murin përballë janë shumë korniza me foto nga jeta e Fetiut, student, ushtarak, në Vlorë si oficer, në Zall-Herr si komando special dhe kuptohet shumë foto të bëra në kohën e lirë për të fiksuar moment të mrekul-lueshme të jetës. Nëse e kthen kokën në murin anash përsëri, e njëjta gjë. Nëse e kthen kokën në murin tjetër e njëjta gjë. Po ashtu dhe mbrapa shpinës, po fotografi të tij. Duket se ai dhe gruaja e tij e kanë si dhomë kuvendimi me të birin këtë dhomë. Këtu ai ka fjetur, ka mësuar ka shkëmbyer atë dialogun e ëmbël nënë e bir, baba - bir. Por tërë këtë dialog sysh e prish vetë Bedriu kur i thotë të birit të tij Florencit që shërben në Forcat Tokësore se duhet të sjellë

raki dhe kafe.Nënë…Në krah qëndron një grua e imët

me një lot të përjetshëm në sy, e cila e njeh shumë mirë plotpushtetshmërinë e burrit të saj, të statusit të saj. Ajo është një grua shumë e mirë, punëtore, e drejtpërdrejtë dhe e thjeshtë sepse është e rritur në një mjedis po tiranas si burri i saj. Ajo të mat me sy, të shikon gjatë dhe do që ta kuptosh në dhimbjen e saj. Kur e pyet se si kalon, ajo tregon forcë, karakter, tregon se është një zonjë e madhe që di të përballojë dhimbjen që të jep mesazhin se pavarësisht nga ato që i ndodhin në jetë njeriut, jeta vazhdon. Ajo i ka fjalët të pakta dhe në përgjithësi pohuese. Zemra e nënës rreh krejtësisht ndryshe. Ajo është dhe vuajtja më e madhe e kësaj shtëpie për atë që i ka ndodhur. Ai çmon shumë sajdisjen që i bëjmë dhe sajdisjen e miqve dhe shokëve të djalit të saj. Ka një mirënjoheje shumë të madhe për ministrin e Mbrojtjes Arben Imami, duke kujtuar ato tërë momentet kur ajo së bashku me gjithë fisin, pritën trupin e pajetë të djalit të saj në Rinas.

“Ja bënë nderët si mbret”, cilëson ajo. Ajo vlerëson ambasadorin e SHBA, Aleksandër Arvizu i cili u kujdes që çdo gjë të shkonte sa më me nderim. Vlerë-son shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura gjneralmajor Xhemal Gjunkshi i cili u është gjendur shumë afër në çdo moment dhe në çdo hall që kanë. “Është kujdesur shumë për ne dhe për tërë familjen tonë”, ajo thotë se “dhimjba nuk shuhet asnjëherë dhe shpirti im ma di se sa vuaj”. E kuptojmë dhimbjen e saj dhe i themi se dhe ne prindër jemi dhe fëmijë kemi. Kjo i duhej Bedriut për të lehtësuar situatën dhe për të krijuar një tjetër atmosferë për bash-këshorten e tij të cilën e vlerësonte pa masë dhe donte me çdo kusht, si shtylla e shtëpisë t’ja lehtësonte dhimbjen. Kafeja dhe rakia duket se kanë vendosur paqen e përjetshme. Florenci, vëllai i kapiten Feti Voglit si një amvisë e mire dhe e kujdeshme,

ka sjellë rakitë dhe kafenë. Fjalët, “për të mira dhe gëzime” ata i kanë dëgjuar me mijëra herë dhe duan t’u thuash ndonjë gjë më inkurajuese. Ata të shikojnë në sy dhe presin që të flasësh i pari gjithmonë. Dhimbja i ka mpakur dhe i ka bërë shumë të kujdeshëm. Ta risjellin tërë jetën e birit të tyre me një kronologji për ta admiruar dhe flasin me respekt të madh për tërë shokët, miqtë e tyre për tërë ata që u kanë dhënë dorën. “Mirë ishte të mos na kishte ndodhur se e kishim djalë për të pirë në kupë thotë Qanija, por ja që jeta kështu është. Duhet kurajo dhe duhet që të vazhdojmë jetën. Ata të rrëfejnë

shumë histori që të të largojnë nga dhimbja e djalit të tyre sepse dhe vetë kanë nevojë për këtë ndryshim. Të flasin për tërë “prapësitë” e Egit dhe të thonë se si shikojnë të mëshiruar tek ajo Fetiun. “Ajo na shlodh dhe është kopje e të atit. Edhe ajo do të veshë uniformën e blertë”, të thonë ata. E ka veshur djali tjetër dhe ai të tregon se është ambjentuar me të. Kuvendimi me këta prindër shumë njerëzorë është mbresëlënës. I pyesim për ritet dhe zakonet e një viti dhe ata t’i shpejgojnë me shumë detaje dhe me shumë mirësi. Fetiu tek ata është ende aty. Rri me ta, flet me ta, kuvendon me ta. E shikon tek loti i përjetshëm i nënës së tij por dhe tek ai lot i shndritëshëm, që rri brenda retinës së syrit të babait të Feti Voglit, Bedri Vogli. Nga ajo shtëpi e këndshme, ata na përcjellin me shumë mirësjellje pasi kemi folur me ta shumë gjatë, pasi kemi ndarë tërë bise-dat që lidhen me kapiten Feti Voglin por dhe shumë biseda të tjera të përditshme.

Kemi bërë dy miq shumë të mirë.Florenc Vogli, djali çapkën në karrierë ushtarakeFlorenci është shumë i ri. Sapo ka

mbushur 27 vjeç dhe është tip shumë i shkathët. Gjatë rrugës që udhëtuam nga Tirana për në Baldushk ai na ka treguar për jetën e tij, për punën, për miqtë, për shokët, për kafetë tek “& xhuxhat”, ku ai së bashku me bashkëfshatarët e tij mbid-hen dhe diskutojnë e shkëmbejnë shumë e shumë mendime për ëndërrat e tyre, por dhe kur shpesh kujtojnë edhe kapitenin. E kanë patur mik të gjithë. Nga Sauku deri në Baldushk rruga është shumë e mirë e investuar nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, dhe kalon në luginën e lumit Zhullimë, një prej degëve kryesore të Erzenit. Pasi ke kaluar Vishnjën të del para një fushë e madhe dhe fshati që quhet Fushas. Ai na tregon se tërë kjo zonë është vendlindja e Osman Balit, kësaj figure shumë të dëgjuar por kontraverese të Tiranës. I kanë bërë shumë këngë si për mirë dhe për keq por është njeriu më i dëgjuar dhe më i kamuar në ato vite. Ai ka lënë shumë pasardhës dhe ata kanë begatuar këtë vend. Pasi ke ikur rreth 20 kilometra nga Vishnja del dhe Baldushku, ky fshat me histori dhe që ka sfiduar diktaturën për gjyqin e famshëm të helmimit të lopëve që ishte një sajesë për të shkatërruar një celulë që ishte realisht kundër regjimit. Ai na flet për tërë historinë e kësaj zone dhe ne i themi që historia me e re e kësaj zone tani është emir i Feti Voglit, i kapitenit që në emër të paqes dha jetën në Irak. Ai na shikon në sy dhe e shijon vlerësimin që bëjmë për vëllanë e tij. Ai të flet për jetën e tij dhe të tregon se ku është rritur, si i lindi ëndrra për ushtrak dhe se si ka ecur në jetë. Kuvendimi me të është shumë njerëzor. Me këtë familje ndamë momente shumë të veçanta, me të, me nënën e tij, me babain e tij, të cilët ishin njerëz që dhimbja nuk i kishte mposhtur. Ata ishin ridemesionuar, por ishin po ata njerëz të mrekullueshëm dhe ata njerëz të mirë. Ata njerez që u peshonte fjala edhe në farë e fis, por edhe në kuvend dhe në fshat. Të gjithë ata që takuam na thanë fjalët më të mira për familjen Vogli, për Fetiun, për urtësinë e babait dhe të nënës së tij. Ata na treguan shumë e shumë gjëra të mira nga jeta e tyre. Vlerësonin se si e përballonin dhimbjen dhe se si i respektonin ata që u gjendeshin pranë.

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 2013 9zyrtare

Në mjediset e Qendrës së Kulturës, Medias dhe Botimeve të Mbrojtjes, u zhvillua të martën konfer-

enca me temë: “Forcat e Armatosura dhe Mjedisi”. Të pranishëm në këtë konferencë ishin: ministri i Mbrojtjes, z. Arben Imami, shefi i Shtabit të Përgjithshëm i FA, gjeneralmajor Xhemal Gjunkshi, zëvendësminis-tri i Mbrojtjes, z. Ekrem Spahiu, gjeneralë, drejtorë dhe ushtarakë të lartë të Forcave të Armatosura, përfaqësues nga dikastere të tjera, nga universitetet e Tiranës, shoqëria civile etj. Në fjalën e hapjes që mbajti zëvendësshefi i Shtabit të Përgjith-shëm, gjeneralbrigade Sandër Lleshi, theksoi se, konferenca “Forcat e Ar-matosura dhe Mjedisi” zhvillohet nën kujdesin e drejtpërdrejtë të ministrit të Mbrojtjes, z. Arben Imami. Qëllimi i kësaj konference është sensibilizimi i aktorëve kryesorë të Forcave të Armatosura për rëndësinë e sjelljes moderne ndaj mjedisit në pajtim me standardet kombëtare të NATO dhe Bashkimit Europian; evidentimi i problemeve themelore, analiza e gjendjes së mjedisit në strukturat e Ministrisë së Mbrojtjes dhe përgatitja e propozimeve dhe rekomandimeve për përmirësimin e gjendjes. Gjatë zhvillimit të kësaj konference u mbajtën dhe u trajtuan disa kumtesa si: Edukimi, arsimimi, stërvitja dhe sensibilizimi i personelit të FA për mbrojtjen e mjedisit në veprimtaritë brenda dhe jashtë vendit, mbajtur nga kolonel Dedë Prenga; Menaxhimi i integruar i mbetjeve në strukturat e MM dhe FA, mbajtur nga kolonel (R) R. Rustemi, Standardet dhe kon-ventat ndërkombëtare për mbrojtjen e mjedisit, mbajtur nga Rezart Tër-shana; Ndotja e ajrit, ujit, tokës dhe masat për rikthimin në normalitet, mbajtur nga kapiten Kliton Vide; Kërkesat e STANAG të NATO për mbrojtjen e mjedisit në operacione dhe në stërvitje, mbajtur nga kolonel Nazmi Cahani dhe rrjetet e jashtme inxhinierie në strukturat e FA, mba-jtur nga Engjëll Matraxhi. Ministri i Mbrojtjes, z. Arben Imami duke bërë konkluzionet e konferencës, theksoi se, “kjo konferencë është paraqitja e parë e problematikave tona në fushën e mjedisit dhe nisja e një pune serioze dhe afatgjatë në mbrojtjen e mjedisit si Forca të Armatosura.” “Kultura e mjedisit, u shpreh z. Imami, përbëhet nga ajo që quhet kulturë e mirë ose e keqe. Kultura e keqe në raport me mjedisin është ajo që njerëzimi,

qytetërimi ka pasur për dhjetëra vjet me rradhë ndaj mjedisit, sidomos që nga periudha e industrializimit dhe kjo shkaktoi ndërgjegjësimin tonë si njerëz për impaktin tonë me mjedisin. Progresi është problemi, por pro-gresi është edhe zgjidhja. Nëpërmjet progresit të industrive, teknologjive, shkencës, përfshirë edhe industrinë e luftës, ne e ndotëm këtë mjedis, ndaj unë do t’i bëja thirrje egoizmit njerëzor, çfarë po bëjmë me jetën tonë jo çfarë po bëjmë me jetën e tjetrit, çfarë po bëjmë për jetën e fëmijëve tanë jo për fëmijët e tjetrit dhe në qoftë se jemi në këtë vend, si një institucion që duhet të garantojë siguri, ne nuk mund të shkallmojmë sigurinë mjedisore. Prandaj kam ngulur këmbë dhe vazhdoj të ngul këmbë që ta shohim çështjen e mjedisit si një çështje prioritare”, - është shprehur ndër të tjera ministri Imami. Më tej, z. Imami është ndalur në kul-turën e planëzimit dhe për ngritjen e kapaciteteve të dijes në ushtri. “Nuk e kam fjalën për të lexuar romanca, u shpreh ai, por kur kam folur për dije më të gjëra në të gjitha fushat e cila implementohet brenda nesh, kam folur për një kulturë të planëzimit. Ne kemi arritur të kemi disa rezultate të larta për të krijuar këtë frymë në FA që prodhon kulturë. Prandaj ngritëm edhe Institutin e Studimeve Strategjike, prandaj ngritëm edhe shërbimin për mbështetje dhe kujdes psikologjik, prandaj i kushtojmë vëmendje barazisë gjinore dhe shanseve të barabarta. Këto nuk janë gjëra të tepërta, këto nuk janë lukse, këto janë të domosdoshme për një njeri të qytetëruar dhe për një FA të qytetëruar.” Në këtë kontekst, ministri Imami kërkoi që, siç kemi bërë këtë konferencë, siç kemi bërë edhe para

tre vitesh konferencën për personelin e cila ishte shumë e mirë, të organi-zojmë në të ardhmen edhe konferenca për çështjet e kujdesit psikologjik, për barazinë gjinore dhe shanset e ba-rabarta, për mbrojtjen kibernetike etj. Në vijim të fjalës së tij, ministri Imami tha se, u bënë pothuajse 2-vjet që ne po i kushtojmë një vëmendje të

posaçme çështjes së mjedisit, ne duhet të reformojmë tërësisht pikëpamjet tona për njeriun dhe mjedisin, për vendin e njeriut në botë dhe në natyrë. Këto probleme duhet të perceptohen drejtë nga të gjithë ne me qëllim që të bëhemi një lidership i vërtet edhe për çështjen e mjedisit. Për këtë çështje, përveç vëmendjes institucionale është

krijuar një grup pune i cili po shqyrton të gjitha problematikat dhe do të dalë me disa rekomandime. Gjithashtu është krijuar edhe një strukturë e re, një drejtori e posaçme në varësi të ministrisë së Mbrojtjes për çështjen e mjedisit. Ndërkaq po vijohet të punohet me problemet e legjislacionit dhe bazën ligjore që lidhet me mjedisin. “Tashmë

kemi të gjithë bazën institucionale, kemi strukturën përkatëse, atë administrative e legjislative, ndaj nuk na ngelet gjë tjetër veçse të fillojmë punën për një ushtri miqësore ndaj mjedisit. Le ta bëjmë FA një model sjelljeje për qëndrimin miqësor ndaj mjedisit përkundrejt të tjerëve. Le ta bëjmë këtë FA të rëndësishme, jo vetëm për punën që bën në kuadër të NATO, jo

vetëm për punën që bën për emergjencat, por edhe për atë që bën si një FA me një koshiencë të plotë qytetërimi”, - është shprehur ministri i Mbrojtjes Imami. Më tej, ministri Imami foli për personelin që do të merret me çështjen e mjedisit, personel i cili duhet trajnuar dhe përgat-itur mirë duke bashkëpunuar edhe me ministrinë e Mjedisit dhe me institucionet e tjera që merren me këtë çështje, por edhe në Akademinë Ushtarake duhet të përfshihen në programet e saj tema që lidhen me çështjet mjedisore. Në fund të fjalës së tij, ministri Imami theksoi se, duhen zbatuar të gjitha urdhrat dhe udhëz-imet që lidhen me mjedisin, të ndiqen me seriozitet dhe disiplinë të gjitha kërkesat dhe detyrat e shtruara, që nga grumbul-limi, riciklimi dhe evadimi i mbetjeve që gjenden në njësitë dhe repartet, uzinat ushtarake, etj, vendosja e koshave për hedhjen e mbeturinave që krijohen, realizimi i disa ndërhyrjeve me kosto të ulët por që sjellin efektivitet të lartë, pastrimi i poligoneve të vjetra, etj. Të gjitha rekomandimet e kësaj konference, kërkoi ministri Imami, të përmblidhen dhe mbi këtë bazë të bëhet një plan konk-ret për zhvillimin e politikave mjedisore në Forcat tona të Armatosura. Në fund,

ministri i Mbrojtjes Imami, shefi i Shtabit të Përgjithshëm, gjeneralmajor Gjunkshi dhe personalitetet e tjera vizituan nga afër një fotoekspozitë që ishte hapur me këtë rast në hollin e QKMBM, ku pasqyroheshin foto me pamje nga mjediset e kulturuara ushtarake në njësitë dhe repartet e Forcave tona të Armatosura.

Zhvillohet konferenca, “Forcat e Armatosura dhe Mjedisi

Ministri i Mbrojtjes arben imami: Mjedisi, një çështje prioritare

Qëllimi i kësaj konference është sensibilizimi i aktorëve kryesorë të Forcave të Armatosura për rëndësinë e sjelljes moderne ndaj mjedisit në pajtim me standardet kombëtare të NATO dhe Bashkimit Europian; evidentimi i prob-lemeve themelore, analiza e gjendjes së mjedisit në strukturat e Ministrisë së Mbrojtjes dhe përgatitja e propozi-

meve dhe rekomandimeve për përmirësimin e gjendjes


Ministria e Mbrojtjes ka bërë një punë kolosale për trajtimin dhe largimin e mbetjeve të trashëguara nga e kaluara, në

përputhje me aktet ligjore dhe nënligjore në fuqi, si fazë e kurimit të ndotjeve të shkaktuara nga e kaluara. Sot kemi një FA më të pastër dhe të çliruar nga mbetjet e së kaluarës, nga municioni i vjetër dhe materialet e tepërta, që përveçse ndotën mjedisin shqiptar për vite me radhë për-bënin kërcënim real edhe për popullsinë, duke shkaktuar edhe ndotje mendore. Ka-limi i kësaj faze kritike na jep mundësinë për tu lehtësuar nga ngarkesa e keqe e së kaluarës e të kthejmë vëmendjen drejt trajtimit të mbetjeve që krijohen aktual-isht, me qëllim parandalimin e ndotjes së mjedisit dhe dhënien e kontributit për një Shqipëri të pastër dhe më të sigurt. Motoja e kësaj Konference ”E mbrojmë Shqipërinë duke mbrojtur mjedisin”, shpreh më së miri përmbledhjen konceptuale të të gjithë dokumenteve strategjike kombëtare për mbrojtjen, të ligjeve, konventave, marrëveshjeve, direktivave të BE-së për mbrojtjen e mjedisit dhe shqetësimin e Ministrit të Mbrojtjes, zotit Arben Imami, i cili e ka shpallur mbrojtjen e mjedisit si pri-oritet të punës së Ministrisë së Mbrojtjes. Menaxhimi i mbetjeve është aktualisht një problem botëror. Rritja e numrit të popullsisë botërore, rritja e prodhimit të materialeve të konsumit, shfrytëzimi i materialeve nëntokësore dhe mbitokësore për industrinë e përpunimit dhe prodhimit, kanë rritur sasinë dhe llojet e mbetjeve. Veçanërisht vendet e zhvilluara janë të shqetësuara për këtë problem gjithnjë në rritje dhe po përpiqen të gjejnë mënyra të reja për grumbullimin, ripërdorimin dhe riciklimin e mbetjeve. Tendenca botërore sot është drejt riciklimit të plotë të mbetjeve dhe dërgimit të sa më pak mbetjeve për in-cineratorët dhe lendfillet, të cilat megjithëse reduktojnë masën e mbetjeve përsëri kanë ndikim mbi mjedisin nëpërmjet substan-cave dhe gazeve të dëmshme që prod-hojnë. Zhvillimet botërore, anëtarësimi i Shqipërisë në NATO dhe aspirata e her-shme për të hyrë në Bashkimin Europian, diktojnë nevojën e ecjes në përputhje me standardet e NATO-s dhe BE-së edhe për menaxhimin e mbetjeve. Aktualisht në vendin tonë menaxhimi i mbetjeve, veça-nërisht i mbetjeve urbane, është në nivel të ulët. Mbetjet depozitohen në lumenj, në vende të pa miratuara, pranë qendrave të banuara, në anë të rrugëve ose digjen në ambient të hapur. Mungon sistemi i grumbullimit të mbetjeve, diku ai është i pamjaftueshëm dhe diku jo efektiv. Në se nuk trajtohen siç duhet mbetjet, ato sjellin një sërë efektesh negative mbi njerëzit, florën, faunën, ekonominë, turizmin dhe deri tek siguria. Edhe strukturat e MM dhe FA, si pjesë e pandarë e shoqërisë shqiptare, kanë mungesa në menaxhimin e mbetjeve, ku më shqetësues është funksion-imi i sistemit të menaxhimit të mbetjeve urbane. Anëtarësimi në NATO, ratifikimi i disa STANAG-ëve të saj, pjesëmarrja në operacione, emergjenca dhe stërvitje kërkojnë që strukturat tona të njohin dhe aplikojnë standardet ndërkombëtare edhe në këtë drejtim. Mjedisi është diçka me vlerë. Sigurisht që një strukturë e bukur është më me vlerë; ajri, uji dhe territori i pastër janë tepër të vlerësuara dhe njerëzit preferojnë dhe tërhiqen nga mjediset dhe pamjet e bukura. “Menaxhim i integruar i mbetjeve” sipas ligjit nr. 10463, datë 22.9.2011 “është grumbullimi, transporti, rikuperimi dhe asgjësimi i mbetjeve dhe mbikëqyrja e këtyre operacioneve, kujdesi i mëtejshëm për vendet e asgjësimit, si dhe veprimet e ndërmarra në cilësinë e tregtarit apo agjentit. Po sipas këtij ligji, “Mbetje” është çdo substancë ose objekt, të cilin mbajtësi e hedh, ka ndërmend ta hedhë

konferenca

ose i kërkohet që ta hedhë.Cilat janë parimet për menaxhimin

e integruar të mbetjeve?Ka disa parime dhe koncepte për

menaxhimin e mbetjeve, të cilat ndry-shojnë për vendet e zhvilluara nga ato në zhvillim, për zonat urbane nga ato rurale, për prodhuesit nga qendrat e banuara nga ata industriale. Në vendet e BE-së dhe në vendin tonë janë pranuar dhe zbatohen parimet e mëposhtme:

- Hierarkia e minimizimit të mbetjeve. Mbetjet duhet që të parandalohen që në bu-rim. Në rast se nuk parandalohen duhet që të minimizohen. Mbetjet e prodhuara duhet që të ripërdoren ose të riciklohen. Më pas si alternativë duhet të jetë incinerimi për të fituar energji. Asgjësimi përfundimtar është alternativa e fundit. Siç tregohet në figurën e mëposhtme alternativa më e preferuar është parandalimi i mbetjeve dhe alternativa më pak e preferuar është asgjësimi.

- Ndotësi paguan. Të gjithë prodhuesit ose zotëruesit aktualë të mbetjeve duhet të paguajnë për dëmet që shkaktojnë dhe për masat që duhet të marrin për eliminimin e dëmit, që nga prodhimi deri në asgjësimin përfundimtar. Parimi i afërsisë. Largimi i mbetjeve për asgjësimin përfundimtar duhet që të bëhet sa më afër që të jetë e mundur nga vendi ku ato krijohen, me qël-lim që të minimizohet rreziku që vjen nga transportimi i mbetjeve. Vendet e dorëz-imit të jenë të miratuara nga pushteti lokal. Për qëllime të planifikimit dhe menaxhimit është e rëndësishme që të evidentohen saktë prodhuesit e mbetjeve dhe llojet e mbetjeve që prodhohen.

Cilët janë prodhuesit kryesorë të mbetjeve në strukturat e MM?

Shtëpitë e banimit: Prodhojnë kryesisht mbetje ushqimore, më pas vjen letra, plas-tika, qelqi, metali etj. Dyqanet dhe klubet: Prodhojnë mbetje të pastra për rishitje dhe riciklim, si letër, plastikë, kanaçe, qelq. Mensat dhe kuzhinat: Prodhojnë mbetje ushqimore, letër, plastikë, kanaçe, shishe, mbetje të lëngëta që largohen nëpërmjet tubacioneve. Zyrat dhe klasat: Prodhojnë kryesisht letër, plastikë, kanaçe. Uzinat ushtarake: Përveçse mbetjeve urbane prodhojnë edhe hirëra, skrap. Ndërtimi: Prodhon mbetje si druri, betoni, hekuri, materiale të tjera. Ofiçinat dhe pikat e riparimit: Krijojnë letër, karton, dru të papërdorshëm, materiale paketimi, vajra, graso, bateri, goma të përdorura, skrap. Qendrat shëndetësore dhe infermieritë: Prodhojnë letër, mbetje kirurgjike, mbetje laboratorike, mbetje të autopsisë, ilaçe të skaduara, shishe, kanaçe, age, fashë etj. Veprimtaritë ushtarake, operacionet, emergjencat, stërvitjet, prodhojnë mbetje që janë të njëjta me ato të mensave, kuzhi-nave, zyrave dhe klasave, por edhe mbetje të municioneve të harxhuara. Anijet dhe avionët tanë dhe të huaj: Prodhojnë letër, plastikë, qelq, ushqime. Plazhet dhe zonat e çlodhjes: Prodhojnë materiale plastike, kanaçe metalike, letër. Ndërlidhja, zbu-limi, media: Prodhojnë mbetje elektronike. Mjetet në fund të jetës së tyre: Prodhojnë

skrap, bateri, goma të përdorura. Territoret në përdorim të strukturave: Prodhojnë mbetje bujqësore, si barërat, gjethet e pemëve, barishtet, ferrat etj. Mbetjet e mësipërme që prodhohen nga strukturat e MM dhe FA ndahen në këto kategori: urbane; industriale; spitalore; inerte; të rrezikshme; elektronike; mjetet në fund të jetës, gomat, bateritë/akumulatorët dhe vaji i përdorur. Sipas përbërjes fizike mbetjet ndahen në biodegradueshme dhe jo biodegradueshme. Nga të dy këto kategori veçohen mbetjet e riciklueshme. Nga të dhënat paraprake të grumbulluara rezulton se në një vit nga strukturat e MM dhe FA prodhohet mesatarisht 2,300 ton mbetje të llojeve të ndryshme, pa përfshirë skrapin dhe materialet e tepërta që janë në gjendje në strukturat e MM dhe FA dhe që po trajtohen sipas rregullave dhe udhëzimeve të veçanta të Ministrit të Mbrojtjes. Koha e përafërt që i duhet mbetjeve të tipave të

ndryshme për të degraduar jepet në tabelën më poshtë: Në Ministrinë e Mbrojtjes kemi mbi një vit që kemi filluar punën e dedikuar për mbrojtjen e mjedisit. Miratimi nga Ministri i Mbrojtjes i Dokumentit të Politikave Mjedisore në MM dhe ngritja e strukturave mjedisore i dha shtysë të fuq-ishme kësaj pune. Ka arritje por ka edhe probleme. Cilat janë disa nga problemet kryesore në strukturat e MM dhe FA për menaxhimin e mbetjeve? Siç e theksuam në hyrje të kumtesës është bërë një pune kolosale për të larguar dhe kuruar mje-disin nga mbetjet e së kaluarës. Por, pak punohet për menaxhimin e mbetjeve që po krijohen dhe për të parandaluar ndotjen e mjedisit. Largimi i mbetjeve të së shkuarës e lehtëson së tepërmi punën tonë për të ardhmen. Aktualisht mbetjet urbane janë më problematiket dhe nuk menaxhohen të ndara dhe në përputhje me rregullat në fuqi. Në mjaft raste ato hidhen në vende të pa miratuara nga pushteti lokal, shpesh herë edhe jashtë gardhit rrethues të struk-turës, në breg të lumenjve dhe përrenjve, groposen brenda strukturave ose digjen në ajër të hapur. Anijet e FD mbetjet urbane i hedhin në det dhe nuk i dorëzojnë në portin e origjinës, në përputhje me ligjet tona, marrëveshjet ndërkombëtare dhe direktivat e BE-së. Problem në rritje po bëhen mbetjet elektronike. Ato në mjaft raste groposen, ashtu siç janë, pa u çmon-tuar dhe pa hequr pjesët përbërëse, në të cilat ka edhe lëndë të rrezikshme. Në Uzinat Ushtarake ka mbetje të rrezikshme të demontimit të vendosura në ambientet e jashtme të tyre, sidomos hirëra, të cilat nuk mund të qëndrojnë aty në një afat të gjatë. Në disa struktura të MM dhe FA ka goma, bateri, akumulatorë, vaj të përdorur që nuk janë grumbulluar dhe më pas të trajtohen sipas urdhrave dhe udhëzimeve në fuqi. Ka lëndë të rrezikshme në përdorim, të cilat janë të ndaluara si asbesti/amianti, bakeliti, etj. Shqipëria ka nënshkruar Deklaratën e Parmës të vitit 2010, e cila e detyron Shq-ipërinë që të hartojë programin kombëtar për eliminimin e asbestit/amiantit deri në vitin 2015. Këto lëndë i gjen në mbulesat e

Menaxhimi i mbetjeve në strukturat e MM dhe FA

parqeve, të depove, në instalimet e ngrohje/ftohjes dhe deri tek tavanet e varura. Në strukturat e MM dhe FA ka mbetje inerte të krijuara kryesisht nga prishja e ndërtesave të vjetra, të cilat shëmtojnë mjedisin. Në disa raste mbetjet shëndetësore pavarësisht se janë në sasi të vogla hidhen bashkë me mbetjet urbane, digjen ose groposen brenda vetë strukturave. Kemi një numër të madh ligjesh, standardesh dhe konventash ndërkombëtare, STANAG të NATO-s, kemi një Dokument të Politikave Mjedis-ore në MM, të cilët theksojnë se ndotja e mjedisit është e ndaluar dhe përbën kundër-vajtje administrative deri dhe vepër penale, të cilat ndëshkohen nga legjislacioni ynë dhe ai ndërkombëtar. Të gjithë duam një mjedis të pastër, por pak punojmë për ta pasur këtë mjedis. Nga vlerësimet e bëra nga shkencëtarët e fushës së mjedisit është konkluduar se njeriu e dëmton mjedisin më shumë se sa natyra, e cila ka krijuar një

ekuilibër të mahnitshëm për mbrojtjen dhe rigjenerimin e mjedisit.

Cilat janë shkaqet e kësaj gjendjeje në struktu-rat e MM?

Ka mungesë informa-cioni dhe tradite për sistemin e grumbullimit të mbetjeve dhe rrezikut që vjen nga administrimi i dobët i tyre. Pak ose aspak punohet për edukimin, ndërgjegjësimin dhe sensibilizimin mjedisor të personelit të strukturave të MM dhe FA, për të pasur një mjedis të pastër dhe të bukur. Thuhet se mbetjet duhet të hidhen në vendet e caktuara, por me këtë thirrje nuk zgjid-het asgjë, pa njohur rregullat

dhe procedurat elementare të ndarjes, të largimit, të trajtimit, të transportimit, të cilat nuk njihen. Nuk ka plane për me-naxhimin e integruar të mbetjeve dhe si pjesë e këtij plani nuk ka programe për reduktimin, ripërdorimin dhe riciklimin e mbetjeve. Mungon sistemi i grumbullimit të mbetjeve, ose ai është i pamjaftueshëm ose është jo efektiv. Ka mungesa të ekspertëve, të planifikimit dhe të inves-timeve në infrastrukturën e nevojshme. Infrastruktura e administrimit të mbetjeve është e pamjaftueshme, e amortizuar; makinat e grumbullimit dhe transportimit të mbetjeve urbane janë jashtë standardeve të kërkuara; kontenierët janë në gjendje të keqe. Ka mungesa të planifikimit të fondeve, por edhe mungesë koordinimi me pushtetin lokal dhe me të tretët për të zbutur këtë gjendje. Baza ligjore është e plotë, por ajo njihet pak dhe për pasojë niveli i zbatimit të ligjeve mjedisore është ende në nivel të ulët. Grupet e Menaxhimit të Mjedisit të ngritura në strukturat e MM dhe FA nuk funksionojnë në nivelin e kërkuar. Mungon sistemi i monitorimit, i statistikave dhe rrjeti kompjuterik për të mbledhur dhe përpunuar të dhënat. Kjo bën që të mos njihet gjendja, problemet dhe të mos saktësohen masat që duhen

marrë. Ka mungesa në koordinimin dhe bashkëpunimin me strukturat e pushtetit lokal dhe të tretët. Me qëllim menaxhimin e mbetjeve në përputhje me aktet ligjore dhe nënligjore në fuqi duhet që së pasi nga çdo strukturë e MM dhe FA të hartohen planet e menaxhimit të integruar të mbetjeve. Ky plan konsiston në vlerësimin e aspekteve ligjore, teknike, sociale dhe ekonomike të alternativave të ndryshme që ka një strukturë ushtarake për menaxhimin e in-tegruar të mbetjeve. Çdo alternativë duhet të shoqërohet me analizën kosto-efektivitet. Mbështetja dhe financimi nga palët e treta është një alternativë që siguron zgjidhje të qëndrueshme për menaxhimin e integruar të mbetjeve. Për përgatitjen e këtij plani duhet të ndiqen këto 5 hapa: përcaktimi i problemit dhe specifikimeve bazuar në informacionin e saktë të grumbulluar; grumbullimi i të dhënave dhe inventariz-imi i tyre, sipas strukturave dhe gjendjes faktike të tyre, me qëllim njohjen e sistemit aktual dhe mangësive të tij; vlerësimi dhe zhvillimi i alternativave bazuar në të dhënat e grumbulluara dhe përgatitja e pro-grameve përbërëse të planit; përzgjedhja e planit dhe programeve që do të zbatohen dhe llogaritja e kostos përkatëse; përgatitja e matricës së zbatimit dhe zbatimi i planit dhe programeve. Plani për menaxhimin e integruar të mbetjeve duhet të përmbajë këto pika: një studim për llojin dhe sasinë e mbetjeve që krijon struktura; vendet e kri-jimit të mbetjeve dhe rrezikshmëria e tyre; programin për parandalimin e mbetjeve që në burim; mënyrën e mbledhjes, grumbul-limit, transportimit dhe trajtimit të tyre; ndikimin në mjedis të mbetjeve, duke përfshirë zhurmat, ndotjen e ajrit, erën; programet e ndryshme, si: i grumbullimit, i transportimit, i ripërdorimit, i riciklimit, i kompostimit, i asgjësimit; të cilat përga-titen për çdo lloj mbetje që prodhon struk-tura. Një nga programet kryesore të planit të menaxhimit të mbetjeve është programi i parandalimit të mbetjeve. Ai duhet të marrë parasysh të gjitha burimet dhe proceset që krijojnë mbetje dhe të parashikojë kohën që duhet për t’u zbatuar dhe sasinë e mbetjeve që synon të reduktojë. Disa shembuj të parandalimit të mbetjeve janë: Eliminimi i krijimit të materialeve të rrezikshme ose të pa riciklueshme; shmangia e artikujve që tashmë ekzistojnë ose janë në rezervë; zgjedhja e produkteve të qëndrueshme që mund të përdoren më tepër se një herë; përdorimi i e-mail-eve dhe software-eve atje ku është e mundur për të shmangur përdorimin e letrës, shkrimi në të dy anët e letrës, qarkullimi i materialeve në një numër të kufizuar kopjosh, përdorimi i letrës me cilësi të ulët për dokumentet e brendshme; përdorimi i CD-ve; eliminimi i formateve, raporteve dhe dokumenteve të panevojshme; krijimi i pikave të përqen-druara për printim dhe fotokopjim; zgjed-hja e produkteve me ambalazhe minimale ose me paketimin që mund të ripërdoret ose riciklohet lehtë; vetë përpunimi i mbetjeve për marrjen e një produkti të nevojshëm; përdorimi i baterive që ringarkohen; blerja e gjërave që janë të ripërdorshme dhe të

kol (r) r.rustemi, kap.r.i. a. demollari, kol. l.nikollari

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 2013 11 mjedisi

riciklueshme; dhurimi i rrobave/gjërave që nuk duhen, etj.

Cilat janë veprimet e ndaluara?Braktisja, shkarkimi, hedhja në tokë

ose në ujërat sipërfaqësore e mbetjeve që çojnë në degradimin e vetive të tokës ose të ujërave sipërfaqësore dhe nëntokësore, që shkaktojnë rrezik ose dëme për shëndetin dhe mjedisin; djegia në natyrë, përfshirë edhe djegien e mbetjeve që rezultojnë nga trajtimi i tyre; përpunimi dhe asgjësimi i mbetjeve në kundërshtim me ligjet për mbrojtjen e mjedisit; grumbullimi, trans-portimi, ruajtja, riciklimi, përpunimi dhe asgjësimi i mbetjeve nga persona fizikë dhe juridikë të pa licencuar dhe që nuk janë të ngarkuar për të kryer këto veprim-tari; përpunimi, depozitimi dhe asgjësimi i mbetjeve me teknika dhe teknologji të papërshtatshme, menaxhimi i integruar i mjedisit përfshin të gjithë personelin e strukturave të MM dhe FA, dhe është një piramidë, ku në krye qëndrojnë autoritetet më të larta të MM dhe në bazë është i gjithë personeli i strukturave vartëse. Vetëm me përfshirjen e të gjithë personelit mund të lidhen politikat, me standardet, procedu-rat, rregullat dhe të arrihen rezultate për zbatimin e tyre.

Objektivi i menaxhimit të integruar është krijimi dhe mbajtja e nivelit të kërkuar të shërbimit nëpërmjet përdorimit efikas të burimeve dhe kontrollit të me-naxhimit. Objektivat e veçanta përfshijnë: mbrojtjen e mjedisit, bindjen, vazhdi-

mësinë, minimizimin, ripërdorimin ose riciklimin e burimeve, sigurinë e alterna-tivës së përzgjedhur, efektivitetin. Bazuar në llojet e mbetjeve, sasitë e prodhuara dhe mundësitë për trajtim të mëtejshëm të tyre detajohet sistemi i grumbullimit të mbetjeve urbane. Ai mund të ndryshojë në sasi dhe shpejtësi zbatimi brenda një strukture, por në koncept është i njëjtë. Sistemi i mbledhjes fillon që nga zyrat dhe vendet e punës në të cilat vendosen koshat individualë, vazhdon me koshat kolektivë të cilët sipas ngarkesës vendosen në çdo kat ose në një ndërtesë, më tej vazhdon me ko-shat publik, të cilët vendosen në mjediset e brendshme të strukturës së FA dhe përfun-don me kazanët në pikën e grumbullimit. Koshat individual, koshat kolektiv dhe ata publik duhet të kenë dy ndarje, një për letër dhe një për plastikë/kanaçe. Transportimi i mbetjeve bëhet me mjete speciale, të caktuara për këtë detyrë, dhe ato dërgohen për në impiantet e riciklimit, incineratorët dhe lendfillet më të afërta, sipas llojit të mbetjes, kapaciteteve dhe mundësive të tyre. Figura më poshtë tregon konceptin e sistemit të grumbullimit të mbetjeve, i cili mbështetet edhe në mundësitë që ofron infrastruktura e vendit tonë dhe mundësitë përpunuese të impianteve të riciklimit, incineratorët dhe lendfillet.

Mbetjet nga koshat individual, kolektiv dhe publik largohen çdo ditë dhe dërgohen në kazanët në pikën e grumbullimit. Nga pika e grumbullimit mbetjet largohen një herë në javë ose sa herë shikohet e arsyeshme. Transportimi i mbetjeve urbane kryhet me automjete speciale, të cilat dërgohen në impiantet e riciklimit, në incineratorë dhe në lendfille. Tendenca e sotme është për të dërguar sa më shumë mbetje për riciklim, pasi kështu ndotet më pak mjedisi, kursehen burimet naty-rore nëntokësore dhe mbitokësore dhe kosto e prodhimeve të përfituara është më e vogël. Më pas preferohet dërgimi i mbetjeve në incineratorë, ku nga djegia e mbetjeve përfitohet energji elektrike dhe si alternativë e fundit mbetet dërgimi në lendfille, ku mbetjet mbulohen me shtresa dheu. Incineratorët dhe lendfillet kanë më tepër ndikim në mjedis se sa riciklimi, pasi krijohen gaze dhe lëndë që dëmtojnë mjedisin. Tendenca e sotme në vendet e zhvilluara është për të dërguar mundësisht 100% të mbetjeve për riciklim. Vende të tilla si Holanda rreth 83% të mbetjeve e dërgojnë për riciklim, 14% në incineratorë për prodhimin e energjisë elektrike dhe vetëm 3% përfundon në lendfille. Një

rezultat i tillë sigurisht që mbështetet nga një infrastrukturë tepër e zhvilluar, industri riciklimi dhe incinerimi tepër moderne, por edhe nga një kulturë tepër e lartë e popullsisë, e cila kultivohet që në fëmijëri, në familje dhe në shkolla. Në figurën më poshtë tregohet një pikë grumbullimi, në të cilën vendosen 4 kazanë me etiketa për përmbajtjen e tyre. Kazani blu për letër, i verdhë për plastikë, jeshil për qelq/kanaçe dhe ai gri për mbetje të tjera, siç tregohet në figurën e mëposhtme. Kodi i ngjyrave është i përcaktuar në standardet dhe direk-tivat e BE-së.

Në një strukturë ose garnizon, në vartësi nga madhësia dhe numri i person-elit vendosen 1-2 pika grumbullimi. Pika e grumbullimit përbëhet nga dy elementë bazë: kazanët e grumbullimit dhe vendi i grumbullimit, duke plotësuar këto kushte: të jetë e pajisur me kazanë të diferencuar dhe etiketuar në mënyrë të dukshme sipas llojit të mbetjes; te jetë larg ambienteve të punës dhe shërbimit dhe në një vend jo të dukshëm; të jetë lehtësisht e arritshme nga makinat e transportit, të vendosen ose në anë të trotuareve/rrugëve ose në vendet e grumbullimit të përqendruara;

EstetikaPër skrapin; gomat, bateritë dhe vajin

e përdorur; për mbetjet elektronike vendet e grumbullimit janë të veçanta dhe duhet të përmbushin kushtet e ruajtjes së tyre, në përputhje me standardet e miratuara për to. Në çdo strukturë të MM dhe FA përcakto-

het një vend i veçantë për grumbullimin e secilës prej mbetjeve të mësipërme, të cilat më pas grumbullohen në një strukturë të vetme, ku përcaktohet një vend i veçantë për secilën prej tyre. Trajtimi i mëtejshëm i këtyre mbetjeve bëhet në përputhje me rregullat dhe udhëzimet në fuqi. Mbled-hja, grumbullimi dhe ruajtja e mbetjeve urbane do të bëhet nga vetë strukturat e MM dhe FA, pasi i kemi kapacitetet dhe kushton më lirë. Për kryerjen e shërbimit të transportimit të mbetjeve urbane ka disa alternativa, zbatimi i të cilave do të varet nga kosto për secilën prej tyre. Alternativat janë që ky shërbim të vazhdojë të kryhet nga vetë strukturat e MM dhe FA; e dyta të kryhet me të tretë, dhe e treta që ky shërbim të kryhet si kombinim i dy alter-nativave të mëparshme. Llogaritja e kostos për këto alternativa të transportimit jepet në tabelën më poshtë:

Si zgjidhje afatshkurtër më efektive është grumbullimi dhe transportimi i mbetjeve urbane nga vetë strukturat e MM dhe FA në vendet e përcaktuara nga pushteti lokal ose në impiantet e riciklimit sipas marrëveshjeve dhe kontratave të nën-shkruara me këto impiante. Për materialet e riciklueshme mund të gjendet si zgjidhje dhënia e tyre pa pagesë kundrejt largimit dhe transportimit nga firmat private, por gjithnjë duke pasur parasysh raportin ko-sto-efektivitet. Si zgjidhje afatmesme dhe afatgjatë është transportimi në koordinim me pushtetin lokal, i cili ka mjete spe-ciale, duke paguar taksën lokale. Mbetjet spitalore krijohen gjatë diagnostifikimit, trajtimit ose imunizimit të njerëzve dhe të

kafshëve. Ato mund të përfshijnë mbetje të tilla si: prerëse, mbetje të ndotura, fashë, shiringa, age, mbetje anatomike, kultura, ilaçe të skaduara, mbetje kimike. Mbetjet spitalore konsiderohen mbetje të rrezikshme pasi mund të përmbajnë sub-stanca toksike. 75-90% e mbetjeve janë të njëjta me ato shtëpiake dhe 10-25% janë mbetje infektive/të rrezikshme. Ato mund të jenë tepër toksike për njerëzit, kafshët dhe bimësinë. Në se këto 2 kategori nuk ndahen saktë, e gjithë sasia duhet të konsiderohet si infektive/e rrezikshme. Ato sjellin rreziqe biologjike, kimike dhe fizike. Kodimi sipas ngjyrave dhe trajtimi bëhen në përputhje me Konventat e Bazelit dhe Stokholmit. Në qendrat shëndetësore dhe infermieritë e strukturave të MM dhe FA mbetjet spitalore nuk trajtohen të ndara, ato hidhen në koshat e mbetjeve urbane ose groposen në një vend të veçantë në afërsi. Me gjithë sasitë e vogla, sipas kërkesave ligjore ato duhet të incinerohen, të dorëzo-hen në qendrat spitalore më të afërta ose të përdoren mënyra të tjera të përshtatshme të asgjësimit. Në strukturat e MM dhe FA ka materiale të rrezikshme që janë në për-dorim. Si parim i përgjithshëm mbetjet e rrezikshme nuk duhen përdorur. Në se kjo nuk mund të parandalohet duhen përdorur sa më pak, ose të prodhohet sa më pak, më pas të ripërdoren ose riciklohen, të kthehen në materiale më pak të rrezikshme dhe së fundi ato që mbeten të ruhen të sigurta. Ato paketohen, etiketohen dhe transportohen

të veçuara.Skema në krah shpjegon

se si veprohet me materialet e rrezikshme.

Për mbetjet industriale ,të cilat gjenden në Uzinat Ushtarake duhet të merren këto masa:Largimi i mbetjeve nga territori i uzinave dhe gjetja e një zgjidhjeje afatgjatë; pastrimi i impianteve të uzinave nga mbetjet e lëndëve plasëse të krijuara gjatë demontimit. Për mbetjet inerte ka dy alternativa: të

dërgohen në lendfille për mbetjet inerte ose të groposen në territorin e strukturave ku gjenden. Lendfillet e posaçme për këtë lloj mbetje mungojnë në vendin tonë, kështu që ato duhet që të groposen në territorin e vetë strukturës ku edhe janë grumbulluar. Një nga kategoritë e mbetjeve që janë shtuar në ditët e sotme janë mbetjet elektronike. Kjo kategori e re mbetjesh ka marrë një vë-mendje botërore në rritje, pasi sasitë që po prodhohen si dhe kompleksiteti i tyre janë duke u rritur me shpejtësi. Ato përmbajnë gjithashtu edhe substanca të rrezikshme. Kjo kërkon zhvillimin e kapaciteteve për të menaxhuar grumbullimin dhe ndarjen e mbetjeve elektronike, duke përfshirë këtu skemat e marrjes nga prodhuesi, riparimin, skemat e ripërtëritjes dhe riciklimit. 95-97% e mbetjeve elektronike, nga pesha, përmbajnë metal, qelq dhe plastikë, e cila ka mundësi të çmontohet dhe të ndahet me

dorë pa ndotur mjedisin. 3-5% e peshës së mbetur përbëhet nga bifenilë e poliklorin-uar (PCBS), që kërkon teknika riciklimi të kujdesshme për mbrojtjen e mjedisit. Produktet elektronike shpesh përmbajnë materiale të rrezikshme dhe toksike , të cilat shkaktojnë rreziqe për mjedisin dhe si pasojë duhet parandaluar dërgimi i tyre në lendfille ose në incineratorë. Qarqet e stampuara përmbajnë kryesisht plastikë dhe bakër dhe shumë prej tyre kanë sasi kromi, plumbi, nikeli dhe zinku. Shumë produkte elektronike kanë bateri, të cilat përmbajnë nikel, kadmium dhe metale të tjera të rënda. Reletë dhe çelësat, sidomos të vjetrit, përmbajnë mërkur kurse kon-densatorët përmbajnë PCBS. Tubat me

rreze katodike që gjenden në monitorët e kompjuterëve dhe televizorëve përmbajnë deri në 3.5 kg plumb të rrezikshëm.

Si duhet të veprojmë me mbetjet elektronike?

Mbetjet elektronike duhet të ripërdoren duke zgjatur ciklin jetësor të përdorimit të pajisjeve. Ato pajisje që nuk mund të ripërdoren ose nuk ja vlen të riparohen dërgohen për çmontim fizik, duke përfituar pjesët e vlefshme dhe duke shitur materialet e fituara për riciklim si ato metalike, jo metalike, plastike, qelq etj. Të rimbushen kartrixhet e tonerit të printerëve ose të dërgohen për riciklim duke i ndarë në plastike dhe metal; bateritë nikel-kadmium dhe prej litiumi të zbërthehen dhe të mer-ren materialet që mund të përdoren. Në vijim ,të veçohen lëndët e rrezikshme dhe të kryhet asgjësimi i tyre nëpërm-jet metodave të miratuara që mbrojnë mjedisin; të ketë një pikë grumbullimi të dedikuar, në një ndërtesë të mbyllur, me çati që mirëmbahet dhe nga e cila, mbetjet të largohen të paktën një herë në vit. Kjo është një politikë transformuese dhe e bën prodhuesin përgjegjës për të menaxhuar dhe paketuar produktet, kur konsumatori ka mbaruar përdorimin e tyre. Duke pasur këto përgjegjësi, prod-huesi i bën produktet më me pak material e më pak të rrezikshme, të cilat janë më afatgjatë në përdorim, të ripërdorshme dhe që riciklohen dhe në fund të jetës së tyre, për prodhimin e gjeneratës së re të përdoruesve, duke e kthyer “mbetjen” në “ushqim”, për industrinë. Koncepti i PZP e ka ndryshuar sistemin e prodhimit dhe të konsumit nga “djepi në varr”, në një sistem më të mbështetshëm nga “djepi në djep”, duke reduktuar në mënyrë të theksuar mbetjet dhe nevojën për burime të papërdorura natyrore, që redukton mbetjet toksike dhe përdorimin e energjisë, që i kursejnë taksapaguesve para dhe që krijon punë dhe zhvillim ekonomik lokal. Mbetjet nuk janë diçka që s’mund të evitohen. Mbetjet janë një dështim i rregullave të projektimit dhe prodhimit të tregut. Aktualisht nuk ka lidhje ndërmjet prodhuesve të produkteve dhe entiteteve që kujdesen për prodhimet që nuk duhen, kur konsumatorët kanë mbaruar punë me to (kompanitë e menax-himit të mbetjeve dhe strukturat lokale). Duke i bërë prodhuesit përgjegjës për mbledhjen, ripërdorimin dhe riciklimin e produkteve të tyre dhe paketimin, kri-johet një lidhje e përshtatshme. Ata janë përgjegjës për të krijuar ose financuar infrastrukturën lokale, për të mbledhur, përpunuar dhe ricikluar materialet tek

produktet e reja. Çmimi për menaxhimin e materialeve në këtë mënyrë përfshihet në çmimin e produktit, në vend që t’i lihet bashkive dhe taksapaguesve të paguajnë faturën. Prodhimi i produkteve nga mate-rialet e papërdorura është shumë i shtrenjtë, ndërsa përdorimi i materialeve të ricik-lueshme mundet që të reduktojë së tepërmi përdorimin dhe shfrytëzimin e burimeve natyrore. Zbatimi i këtij koncepti kërkon ngritjen e Strukturave me Përgjegjësi të Prodhuesit, SPP, si psh,riciklimin e automjeteve të përdorura. Kur blen një automjet të ri, paguan një tarifë që përdoret për të financuar riciklimin në fund të jetës së tij, për të cilën ka një Direktivë të BE-së. Në Zvicër, SWICO, një organizatë e industrisë elektronike është një strukturë e tillë, si SPP që merret me elektronikën. Mungesa e hapësirave në një vend të vogël si Shqipëria dhe rritja e ndërgjegjësimit për mbrojtjen e mjedisit, na dikton që së pari të marrim masa për eliminimin e lendfilleve, duke u përqendruar drejt riciklimit. Kjo kërkon ndryshimin e fokusit të industrisë së përpunimit, të mbetjeve nga asgjësimi drejt riciklimit. Qëllimi është të marrim sa më tepër nga mbetjet. Kjo ar-rihet jo vetëm me teknologji, por edhe me organizim, planifikim dhe detyrim. Bashkëpunimi dhe konsultimi ndërmjet të gjithë niveleve të qeverisë dhe me të gjithë aktorët kryesorë është tepër i rëndësishëm. Realizimi i saj kërkon edhe ndryshim të konceptit të prod-huesve. Që do të thotë, se prodhuesi ose importuesi është përgjegjës. Kjo kërkon detyrim të kompanive edhe me gjoba të rënda apo heqjen e liçensave. Ky parim, i Përgjegjësisë së Zgjeruar të Prodhuesit është adaptuar nga BE-ja, për disa rryma mbetjesh dhe zbatimi ka filluar me ambalazhet, bateritë, mbetjet elektronike, automjetet e dala jashtë përdorimit, gomat, vaji, etj, nëpërmjet lidhjes së kontratave me prodhuesin gjatë prokurimit të tyre. Kjo po zgjerohet edhe me produkte të tjerë, bazuar në ndryshimet ligjore. Këto ndryshime janë përfshirë në direktivat e BE-së për automjetet e dala jashtë përdorimit, mbetjet elektronike, bateritë dhe akumulatorët etj. Zbatimi i këtij koncepti kërkon që kompanitë të njo-hin përgjegjësinë e tyre dhe të menaxhojnë produktet që prodhojnë për të gjithë ciklin jetësor, duke njohur kështu edhe përgjegjësitë për mbetjet pas përdorimit. Në vendin tonë janë miratuar disa VKM që mbështesin këtë koncept, të cilat krijojnë bazën e nevojshme për të filluar zbatimin e tij për materialet, të cilat do të prokurohen duke filluar nga ky vit dhe në vazhdim.

për përmirësimin e situatës dhe për gjetjen e zgjidhjeve afatgjata për menaxhimin e in-tegruar të mbetjeve në strukturat e mm dhe FA Grupi i punës jep këto rekomandime:- Nga të gjithë strukturat e mm dhe FA të përgatiten planet për menaxhimin e integruar të mbetjeve dhe si pjesë e tij programet për parandalimin e mbetjeve që në burim.- Të ndërtohet infrastruktura e nevojshme dhe të fillojë trajtimi i diferencuar i mbetjeve urbane. Pë sigurimin e kësaj infrastrukture të planifikohen fondet përkatëse, por edhe të bashkëpunohet me institucionet ndërkombëtare dhe kombëtare, duke e trajtuar si një projekt të vetëm. - Të punohet për sensibilizimin, edukimin dhe stërvitjen e specialistëve dhe personelit të strukturave të mm dhe FA për të realizuar menaxhimin e integruar të mbetjeve. për këtë qëllim të përdoren mësimet instruktuese fillestare, të përdoret interneti, broshurat, workshopet, stërvitja individuale dhe kolektive, spote publicitare, dokumentarët, revista, gazeta, diskutimet kolektive etj.- të largohen të gjithë llojet e mbetjeve nga strukturat e mm dhe FA. të përgatitet urdhër i veçantë për mbështetjen me mjete, veçanërisht për largimin e skrapit dhe mbetjeve inerte.- Nëpërmjet kontratave të parandalohet futja e mbetjeve dhe materialeve të rrezikshme në strukturat e mm dhe FA. LQ i FA të përgatisë listën e materialeve të rrezikshme e cila të dërgohet në të gjithë strukturat prokuruese. - mbetjet e uzinave ushtarake të krijuara nga proçesi i demontimit të groposen në një tunel nëntokësor, sipas një projekti të miratuar.- të hiqen nga përdorimi materialet e rrezikshme, si asbesti/amianti, bakeliti etj. dhe të groposen sëbashku me mbetjet e rrezikshme të uzinave ushtarake. - uzinat dhe strukturat ushtarake të paisen me leje mjedisore dhe liçensat përkatëse në përputhje më kërkesat e ligjit përkatës.- Grumbullimi i mbetjeve elektronike, çmontimi dhe ndarja e elementëve përbërës të bëhet e përqëndruar në një nga strukturat e FA.- të ngrihet dhe funksionojë sistemi i monitorimit, statistikave dhe rrjeti kompjuterik për të mbledhur dhe përpunuar të dhënat mjedisore. - të rriten masat ndëshkuese ndaj atyre që dëmtojnë apo ndotin mjedisin.- Strukturat prokuruese të zbatojnë konceptin e Përgjegjësisë së Zgjeruar të Prodhuesit, PZP, në kontratat që do të lidhin në të ardhmen për amballazhet, mbetjet elektronike, makinat në fund të jetës, bateritë/akumulatorët, vajrat e përdorura dhe gradualisht edhe për produktet e tjera.

rEKOMaNDiME

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 201312 speciale

përgatiti: elda sinani

Raporti Vjetor i Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Anders Fogh Rasmussen , për vitit 2012

“NATO, Forcat 2020”NATO duhet të vazhdojë përpjekjet

për të siguruar të gjitha kapacitetet që i duhen për të përmbushur gamën e plotë të detyrave dhe misioneve të saj. Në Samitin e Çikagos, në maj të vitit 2012, udhëheqësit e NATO-s i kanë caktuar Aleancës një qëllim ambicioz, por edhe realist: Forcat e NATO-s 2020. Objektivi ynë është që të kemi një grup koherent të forcave të dislokueshme, ndërvepruese dhe të qëndrueshme , të cilat do të jenë të pajisura, të trajnuara dhe në gatishmëri për të përmbushur objektivat që Aleanca i ka vendosur vetes. Këto forca aleate duhet të jenë në gjendje për të vepruar së bashku por edhe me partnerët, në çdo mjedis. Me kalimin e kohës, aleatët kanë bërë përpjekje të fuqishme për të rritur efektivitetin e kon-tributeve të tyre në operacionet e NATO-s. Kërkesa për të mbështetur angazhimin e NATO-s në Afganistan, në veçanti, ka pasur një ndikim pozitiv në kapacitetin e përgjithshëm të aleatëve për të vendosur dhe mbajtur një pjesë gjithnjë e më të madhe të forcave të tyre në një distancë të madhe nga atdheu . Sot, NATO si edhe forcat partnere janë të përgatitur mirë për të kryer operacione komplekse ekspedite në një mjedis sfidues e të panjohur. Nga 23 forcat e armatosura të aleatëve evropiane, pjesa më e madhe e tyre rriti edhe qën-drueshmërinë e dislokimit të forcave të tyre tokësore (18 dhe 17 Aleatët respektivisht) deri në vitin 2010. Në të vërtetë, këto 23 Aleatë evropianë kolektivisht gjeneruan 110.000 forca të dislokueshme tokësore në vitin 2010 në krahasim në vitin 2004, duke përfaqësuar kështu një rritje prej mbi 25%. Këto përmirësime erdhën si rezultat i një sërë masash që synojnë rritjen e mobilitetit, qëndrueshmërinë e forcave tokësore dhe zgjerimin e urës ajrore dhe kapacitetin transportit detar për t’i trans-portuar ato në një shkallë gjithnjë e më të madhe;përmirësimin e kapaciteteve të avionëve luftarak taktik për tu zhvendosur dhe për të operuar nga aerodrome të largëta në kushtet të ndryshme operacionale dhe zgjerimin e funksionimit te flotave të aleatëve . Si rezultat, forcat e Aleancës në ditët e sotme kanë pak ngjashmëri me forcat e NATO-s të dy dekadave më parë. Në shumicën e rasteve,forcat kombëtare të ushtrisë të blinduara-rëndë që ishin roje gjatë Luftës së Ftohtë janë pasur nga korpuse shumëkombësh të reagimit të shpejtë duke rezultuar në një kombinim të forcave të rënda dhe të lehta. Shumë prej Forcave Aleate skuadrone ajrore që janë të lidhura ngushtë me bazat ajrore në atdhe por që tashmë janë në gjendje të lëvizin brenda disa ditësh në vende të tjera - si gjatë operacionit së Mbrojtësve të Bashkuar në vitin 2011: nga Belgjika, Danimarka, Hollanda, Norvegjia dhe Bri-tania e Madhe në zonat ajrore të NATO-s në Francë , Greqi, Itali dhe Spanjë - ose në një tjetër kontinent, nga Evropa në Af-ganistan. Për herë të parë, bazat ajrore dhe detare të aleatëve operojnë nën komandën

e NATO-s në mënyrë rutinore në Oqeanin Indian perëndimor si një pjesë e gjerë për-pjekjesh kundër piraterisë ndërkombëtare. Përvoja e fituar ka treguar se shërbimet individuale të armatosura duhet të ruajnë , ose të përpiqen për të arritur një ekuilibër të kënaqshëm midis vijës së frontit tek forcat luftarake – nga ajri, toka apo ato detare dhe asetet mbështetëse që mundësojnë veprimtarinë e tyre . Themelimi i Forcave të NATO-s 2020 është siguria në një kohë sfidë fiskale të vështirë. Për këtë qëllim, NATO është duke prezantuar një kulturë të re bashkëpunimi, të përforcuar nëpërmjet Mbrojtjes Inteligjente dhe Iniciativës së Forcave të Ndërveprimit dhe gjithashtu po vazhdon të ndjekë reformat e NATO-s për të krijuar struktura të thjeshta por edhe më efektive.

Mbrojtja e Zgjuar Mbrojtja e Zgjuar është një mentalitet

i ri duke bërë të mundur që vendet të ndryshme të punojnë së bashku për të zhvilluar dhe për të ruajtur kapacitetet , të cilat nuk mund ti përballonin të vetëm dhe të burimeve të lira për zhvillimin e këtyre kapaciteteve . Në Samitin e Çikagos, Aleatët ranë dakord për të nisur një paketë fillestare prej 22 projekteve të Mbrojtjes së Zgjuar , të cilat do ti dorëzojnë efikasitetin e përmirësuar operativ dhe lidhjet e ngushta midis forcave të NATO-s. Përvoja e fituar nëpërmjet këtyre projekteve pritet ti ndi-hmojë në ndërtimin e besimit në shkallë të bashkëpunimit shumëkombësh dhe të kapaciteteve të kërkuara nga Aleanca. Këto projekte përfshijnë:

Lidhja Universale e Armatimeve të NATO-s:

Një zgjidhje teknike që mundëson avionë të ndryshëm luftarakë për të për-dorur municione nga burime dhe vende të ndryshme, në mënyrë që të lehtësojnë përdorimin fleksibël të municioneve në të gjithë Aleancën. Operacioni ajror i vitit 2011 mbi Libinë, tregoi rëndësinë e një projekti të tillë.

Patrullimi ajror i vijës detare: Një bashkim shumëkombësh i avio-

nëve të patrullës detare, në dispozicion të të gjitha vendeve pjesëmarrëse, si Edhe

me kërkesë të të tjerëve, për një përdorim më fleksibël dhe efikas të mjeteve në dispozicion.

Facilitetet Multinacionale të Tra-jtimit Mjekësor:

Pra, Lehtësitë e standardizuara mjekë-sore që do ti vinë në ndihmë vendosjeve të forcave shumëkombëshe, në mbështetje të operacioneve të tyre, të cilat do ti lejojnë këtyre vendeve për të bërë një përdorim më të mirë të mundshme të këtyre aseteve.

Njësitë dislokuese të aktivizimit ajror: Një bazë ajrore do të krijohet duke mbled-hur të dhënat e nevojshme për krijimin e bazave ajrore në mbështetje të operacio-neve . Këto baza ajrore janë quajtur njësi diskoluese të aktivizimit ajror , të cilat do të ndërtohen nga mundësitë e ofruara nga vende të ndryshme.

Që nga Samiti i Çikagos, Mbrojtja e Zgjuar ka prodhuar tashmë edhe më shumë projekte. Mënyra e vetme që këto rezultate pozitive të kenë një sukses të qëndrueshëm: Të gjithë aktorët, duke përfshirë këtu edhe industrinë e mbrojtjes duhet të miratojnë Mbrojtjen e Zgjuar dhe në mënyrë aktive të promovojnë bashkëpunimin e mbrojtjes. Aleatët evropianë janë të përfshirë në secilin prej 25 projekteve të Mbrojtjes së Zgjuar , të miratuara deri më tani dhe janë duke udhëhequr rreth 2/3 e tyre. Në fakt, 1/3e tyre janë thjesht evropiane , nëse ba-zohemi në aspektin e pjesëmarrjes. Përveç këtyre projekteve të Mbrojtjes të Zgjuar , Aleanca është e angazhuar në zbatimin e tri programeve shumëkombëshe që kanë një domethënie të veçantë : mbrojtjes nga raketat, Survejimi i Aleancës në terren dhe Bashkimi i Inteligjencës, Mbikëqyrjes dhe Zbulimit. Këto programe kanë për qëllim

që të sigurojnë NATO-s me një kapacitet të shkëlqyer ushtarak në kolektiv, për tu përballur kështu me kërcënimet e reja të sigurisë dhe për të plotësuar nevojat e pazgjidhura operacionale .

Mbrojtja nga raketatNATO mbetet e shqetësuar nga

kërcënimi në rritje që vjen nga përhapja e raketave balistike, të cilat mund të kenë përbërje mbushjesh kimike ose bërthamore. Duke u bazuar në programin e mbrojtjes nga raketat që synon mbrojtjen e trupave, udhëheqësit e NATO-s vendosën në Sami-tin e Lisbonës të 2010-s për të zgjeruar këtë program duke siguruar një mbulim të plotë dhe mbrojtje për të gjithë popullsinë dhe territorin evropian të NATO-s. Në Sami-tin e Çikagos të vitit 2012, udhëheqësit e NATO-s hodhën hapin e parë të rëndë-sishëm për këtë qëllimi, duke deklaruar një kapacitet të përkohshme për mbrojtjen nga raketat balistike, gjë e cila ofron mbulimin maksimal brenda mjeteve në dispozicion, për të mbrojtur territorin, popullsinë dhe forcat e NATO- s në Evropën Jugore. NATO është duke punuar intensivisht për të rritur komandën e saj dhe marrëveshjet e kontrollit, akomodimin e kontributeve kombëtare të tilla si: radarët e bazuar në SHBA, anijet amerikane që operojnë në sipërfaqe me raketat balistike në Mesdhe, si dhe aseteve të propozuara nga disa aleatë të tjerë. Në Samitin e Çikagos, udhëheqësit e NATO-s gjithashtu përsëritën angazhimin e tyre për të bashkëpunuar me Rusinë për mbrojtjen nga raketat. Ata përsëritën se programi i mbrojtjes së NATO-s nga ra-ketat në Evropë nuk vepron kundër Rusisë dhe nuk do të dëmtojë aftësitë strategjike të parandalimit ose sprapsjes së Rusisë. Ata gjithashtu i propozuan Rusisë për të ngritur dy qendra të përbashkëta për

mbrojtjen raketore, në lidhje me të dhënat e shkrirjes dhe për operacionet e planifikimit dhe për të zhvilluar një regjim të transparencës në mbrojtjen raketore. Puna në fushën e bashkëpunimit të mbrojtjes nga raketat dominoi diskutimet dhe aktivitetet në vitin 2012. Në mars, një stërvitje kompju-terike asistuar nga Këshilli

NATO-Rusi , u mbajt në Gjermani, me ekspertë nga Rusia dhe vendet e NATO-s, duke demonstruar se ky bashkëpunim nuk është vetëm i mundshëm, por mund të jetë edhe i dobishëm për të dyja palët . Megjithatë, nevojitet një progres shumë më i madh për të siguruar se bashkëpunimi i mbrojtës me Rusisë të mund të arrijë potencialin e saj të plotë.

Mbikëqyrja e Aleancës në Terren Operacioni në Libi i udhëhequr nga

NATO ,tregoi rëndësinë e një survejimi ajror të terrenit dhe aftësitë zbuluese për të ofruar një pasqyrim gjithëpërfshirës komandantëve të situatës në terren. Për operacionet në pronësi të NATO-s dhe programit të Mbikëqyrjes së Aleancës në terren (AGS ), 2012 ka qenë një vit historik. Më 20 maj, në një hapësirë të Samitit të Çikagos, një kontratë prokurimi është nënshkruar për arritjen e këtyre ka-paciteteve. Ndërsa kapacitetet fillestare,

pesë automjeteve ajrore Global Hawk pa pilot dhe sistemet e lidhura janë duke u prokuruar nga 13 vendet pjesëmarrëse .Më 3 shkurt të vitit 2012 Këshilli i Atlantikut të Veriut ra dakord që financimi i përbashkët i NATO-s do të jenë i angazhuar dhe do të utilizohet në drejtim të infrastrukturës AGS dhe komunikimeve satelitore, si edhe ofroi mbështetjen , sapo sistemi të bëhet plotësisht operacional në vitin 2017. Kontributet në njësi, të ofruara nga Franca dhe Mbretëria e Bashkuar do të plotësojnë survejimi e AGS me sisteme shtesë . Kjo aftësi e re do të jetë një komponent kyç i një kapaciteti të Inteligjencës së Bashkuar, Mbikëqyrjes dhe Zbulimit (JISR) që syn-ojnë sigurimin kolektiv të Aleancës me një vetëdije të përmirësuar të situatës e mjedisit të saj të sigurisë; në mbështetje të parandalimit të mbrojtjes dhe menaxhimit të krizës.

Inteligjenca e Përbashkët, Mbikëqyr-ja dhe Zbulimi (JISR)

“Sigurimi i informacionit të duhur për personin e duhur në kohën e duhur” ,gjatë një operacioni ushtarak është një detyrë sfiduese. Në vitin 2012, një nismë e re e JISR ishte hapi i parë për të ndihmuar koordinimin , mbledhjen dhe shpërndarjen e informacionit. Ajo do të përdorë informa-cionin e mbledhur nga sistemi Mbikëqyrjes në Terren i Aleancës dhe aktiveve të tjera të ISR , në mbështetje të operacioneve të Aleancës, në operacionet integruese dhe ato të inteligjencës. Kjo do të lejojë grumbullimin, përpunimin e koordinuar, shpërndarjen dhe ndarjen brenda NATO-s të materialit të ISR, në mbështetje të drejtpërdrejtë të operacioneve aktuale dhe ato të së ardhshmes. Bazuar mbi një propozim të muajit prill ,nga tetë aleatë , për të korrigjuar mungesat , identifikuar gjatë operacioneve në Afganistan dhe Libi, një kapacitet jetëgjatë i NATO-s, JISR u afirmua pas Samitit të Çikagos, si një prej nevojave më të rëndësishme të Aleancës .Në qershor, një gjykim teknik u organi-zua në Norvegji për të provuar lidhjen e sistemeve të mbikëqyrjes nga 17 aleatët. Rezultatet e këtij testi janë duke udhëzuar punën e mëtejshme në iniciativën e JISR ,e cila do të ndiqet në vitin 2013.

Nisma e Forcave të Ndërveprimit Përvoja e bashkëpunimit në Afganistan

në një mjedis sfidues ka ndërtuar lidhje të forta të ndërveprimit dhe qëllimeve të përbashkëta midis aleatëve të NATO-s dhe jo kontribuuesve në trupat e saj .. Pas vitit 2014, kur misioni ISAF të ketë përfunduar, ajo që do të jetë e rëndësishme është ruajtja e kësaj kulture. Nisma e Forcave të ndërve-primit (CFI) synon të sigurojë aftësinë e forcave , pra të jenë në gjendje të komu-nikojnë dhe të punojnë me njëri-tjetrin. Në nivelin më themelor, kjo nënkupton bashkëpunimin e individëve me njëri-tjetrin dhe në një nivel më të lartë, përdorimin e doktrinave të përbashkëta, koncepteve dhe procedurave, si edhe pajisjeve ndërvepruese. Forcat, gjithashtu duhet të praktikojnë bashkëpunimin përmes trajnimeve të përbashkëta, sipas të cilave ata duhet të standardizojnë aftësitë dhe përdorimin më të mirë të teknologjisë. Të tre aspektet , komunikimi praktika dhe ratifikimi përbëjnë aspekte të ndryshme të CFI. Zona e C4 (Komanda, Kon-trolli, Komunikimi dhe Kompjuterët), Inteligjenca, Mbikëqyrja dhe Zbulimi

NATO - OrgANizATA e TrAkTATiT Të ATlANTikuT Të VeriuT


2012, NATO-ja përfundoi një kontratë të rëndësishëm për 58 milionë euro me një partneritet të kompanive private, për të përmirësuar në mënyrë të konsid-erueshme aftësinë operacionale e unike të mbrojtjes së saj kibernetike, Aftësia e Reagimit Kompjuterik të NATO-s ndaj incidenteve (NCIRC). Kur ky projekt të përfundojë, në vjeshtë të vitit 2013 dhe të gjitha rrjetet e NATO-s të vihen nën mbrojtjen e centralizuar, aftësia e NATO-s për të mbrojtur rrjetet e veta ushtarake dhe civile kundër të gjitha llojeve të ndërhyrjes dhe sulmi do të rritet në masë të madhe. NATO,gjithashtu do të jetë në një pozitë më të mirë për të ndihmuar aleatët dhe partnerët për të zbuluar, mbrojtur, për të marrë veten nga sulmet kibernetike dhe për të ven-dosur Ekipet e Reagimit të Shpejtë, sipas kërkesës. Për të rritur më tej kapacitetet e saj mbrojtëse kibernetike, NATO ka krijuar një celule vlerësimi të kërcënimit në internet ecila u mbajt për herë të parë në shkallë të plotë të menaxhimit të krizave gjatë stërvitjeve , bazuar në një skenar të mbrojtjes kibernetike .U mbajt gjithashtu, një tjetër stërvitje vjetore, e njohur si “Koalicioni Kibernetikë “. Ajo përfshinte si aleatët ashtu edhe partnerët dhe provoi vlerën e saj në testimin e re-agimit ndaj incidenteve dhe procedurave të menaxhimit të krizave.

Anti-terrorizmSamiti i Çikagos miratoi një sërë ud-

hëzimesh të përditësuara për strategjinë e anti-terrorizmit të NATO-s dhe një plan konkret të veprimit që do të mira-tohet në vitin 2013. Programi i punës në Mbrojtjen Kundër Terrorizmit ka organizuar ushtrime të organizuara, ek-sperimentime fushore dhe demonstrime , të cilat i kanë ndihmuar aleatët për të rënë dakord mbi standardet e përbashkëta për pastrimin e rrugës, luftën kundër pajisjeve plasëse të improvizuara dhe asgjësimin e eksplozivëve në mënyrë të siguritë. Bashkëpunimi NATO-Rusi ka ecur përpara në projektin STANDEX për të mbrojtur sistemet e masive tran-zit në qytetet e mëdha, kundër sulmeve terroriste ; NATO dhe Rusia kanë organizuar ushtrime anti-terrorizm dhe kanë rritur shkëmbimin e informacionit dhe përvojës në përgjigje të kërcënimit ndaj terrorizmit. Në fushën e mbrojtjes kundër substancave kimike, biologjike, radiologjike dhe bërthamore, NATO është fokusuar veçanërisht në dimen-sionin detar dhe inspektimin e anijeve të dyshuara për transportimin e këtyre materialeve.

Parandalimi dhe Rishikimi i Situ-atës së Mbrojtjes

Një nga rezultatet kryesore të Samitit të Çikagos ishte Frenimi dhe Rishikimi i situatës së Mbrojtjes. Ai shqyrtoi në thellësi aftësinë e NATO-s për të siguruar mbrojtjen e saj dhe kapacitetin e pengimit kundër një gamë të gjerë kërcënimesh të shekullit të XXI. Rishikimi angazhon NATO-n që të ruajë një përzierje të duhur të aftësive të mbrojtjes bërthamore, të raketave konvencionale dhe në pengimin dhe mbrojtjen ndaj këtyre kërcënimeve; për të përmbushur kështu angazhimet e saj, siç u përcaktuan në Konceptin Strategjik të 2010-ës. Ajo gjithashtu përcakton se Aleatët do të vazhdojnë të mbështesin kontrollin e armëve, çarma-timin dhe përpjekjet për mospërhapjen e tyre. Rishikimi rikonfirmoi se NATO do të mbetet një aleancë bërthamore për sa kohë që ekzistojnë armët bërthamore dhe për sa kohë të gjitha komponentët parandalues bërthamor të NATO-s të mbeten të sigurta dhe efektive. Aleatët ranë dakord të zhvillojnë konceptet për të siguruar një pjesëmarrje më të gjerë në marrëveshje për ndarjen e marrëveshjeve

speciale

(C4ISR), e cila është zamka që lidh forcat e NATO-s së bashku, është thelbi i kësaj pune ..Nisma e Forcave të ndërvarura synon edukimin, trajnimit dhe praktikës për të përforcuar lidhjet midis forcave të vendeve anëtare të NATO-s si edhe ruajtjen e nivelit të ndërveprimit , të nevojshme për operacionet e ardhshme.

Reforma e zgjeruar e NATO-sReforma e strukturave të brendshme

është një pjesë e transformimit të vazh-dueshëm të Aleancës. Në vitin 2012, fokusi ishte për reformën e agjencive të NATO-s dhe Personelit ndërkombëtar dhe Stafit Ushtarak Ndërkombëtar. Paralelisht, zbatimi i reformës së struk-turës komanduese ushtarake është ende në vazhdim .Qëllimi i Reformës mbi agjencitë, miratuar në qershor të vitit 2011, u bë për të përmirësuar qeverisjen dhe efikasitetin e shërbimeve dhe pro-grameve të agjencive të NATO-s dhe, në fund të fundit, për të arritur kursimet e nevojshme. Agjencitë e NATO-s ofrojnë mbështetje për operacionet kritike dhe menaxhimin e prokurimit të aftësive të mëdha. Si pasojë, racionalizimi dhe konsolidimi i këtyre funksioneve, shër-bimeve dhe programeve ekzistuese bëhet pjesë e një strukturë të re në Nismën e Mbrojtjes zgjuar; më ndërvepruese nëpërmjet bashkëpunimit të zgjeruara dhe shpenzimeve të zgjuara. Në korrik të vitit 2012, në përputhje me planin e zbatimit të reformave, Këshilli i Atlantikut Verior ka themeluar katër organizata të reja të NATO-s si qëllim in-tegrimin e përgjegjësive e ish agjencive: ato të komunikimit dhe informacionit ,mbështetjes, prokurimit ,shkencës dhe teknologjisë . Procesi i ristrukturimit do të ekzekutohet në tri faza ,gjatë dy viteve të ardhshme, duke konsoliduar gradual-isht e duke optimizuar të gjitha elementet që do të merren përsipër nga organizatat e reja. Masat e tranzicionit janë marrë për të siguruar vazhdimësinë në shërbim të plotë dhe arritjen e kapaciteteve të kërkuara . Zbatimi i strukturës së re komanduese, të strukturuar, vendosur më qershor të vitit 2011, u mbajt më 1 dhjetor të 2012-ës. Struktura e Komandës së NATO-s është reduktuar nga 11 në 7 njësi , me një ulje prej 33 % në poste. Struktura e re komandës është ilustruar më poshtë. Siç edhe u planifikua, rendi i Stafit Ndërkombëtar dhe Stafit Ushtarak Ndërkombëtar në Stafin e NATO-s në Bruksel u përfundua në 2012, për të përmirësuar kështu rregullimet e brend-shme të punës. Diskutimet mbi reformën e përgjithshëm të Stafit Ndërkombëtar vazhduan me qëllimin përfundimtar që do të çojë drejt një fuqie punëtore të pakët, më fleksibël dhe të fokusuar ndjeshëm në fushat prioritare të NATO-s, në kohë për transferimin në zyrat e reja qendrore të NATO-s ,në vitin 2016 .Ka pasur një ulje të konsiderueshme në stafin mbështetës në organizimin aktual dhe puna po ndiqet për të identifikuar kursimet e mëtejshme të efikasitetit. Në të njëjtën kohë, një rishikim i Stafit Ndërkombëtar Ushtarak po vihet në punë . NATO gjithashtu ka shqyrtuar procedurat e saj financiare në vitin 2012 dhe ka identifikuar një numër masash për të përmirësuar transparencën, llogaridhënien dhe efikasitetin.

Sfidat e reja të sigurisëNë vitin 2012, NATO vazhdoi të ketë

një rol thelbësor në trajtimin e sfidave të sigurisë në zhvillim, duke lëvizur nga politika drejt zbatimit të planeve konkrete dhe aktiviteteve.

Mbrojtja Kibernetike NATO ka vazhduar të zbatojë poli-

tikën e saj të re të mbrojtjes kibernetike nëpërmjet një plan- veprimi gjithëpërf-shirës dhe ambicioz, i cili ka nisur në tetor të 2011-ës. Në pranverën e vitit

bërthamore, duke përfshirë edhe rastin kur NATO do të vendosë për të reduktuar varësinë e saj mbi armëve bërthamore jo-strategjike bazuar në Evropë. Për më tepër, Rishikimi deklaroi se NATO-ja do të shqyrtojë masa reciproke të trans-parencës me Rusinë për të lehtësuar një situatë të pengimit bërthamor në nivelet më të ulëta në proporcion me sigurinë Aleate.

Zgjerimi i partneriteteveNë një kohë të rreziqeve globale

komplekse dhe të kërcënime të pa-parashikuara , arritja e sigurisë duhet të jetë një përpjekje bashkëpunuese. NATO vazhdon të forcojë lidhjet e saj me vendet dhe organizatat e tjera rreth globit, duke reflektuar përkushtimin ndaj sigurisë bashkëpunuese të përshkruar në Konceptin Strategjik të 2010-ës. Në vitin 2012, Aleanca ka kërkuar të zgjerojë partneritetin e saj dhe të përforcojë ato ekzistuese, nga ku mund të arrihet një kontribut konkret për suksesin e detyrave themelore të Aleancës.

Një gamë e gjerë partneriteteshGjatë dy dekadave të fundit, NATO

ka zhvilluar një rrjet të strukturuar part-neritetesh me vendet në të gjithë zonën Euro-Atlantike, Mesdhe dhe në rajonin e Gjirit, si edhe me organizata të tjera ndërkombëtare. Duke u bazuar në këto partneritete formale, ajo ka arritur të ndikojë edhe tek partnerë të tjerë anem-banë globit, me të cilën angazhohet në marrëdhëniet individuale. Shumë part-nerë të NATO-s kanë dhënë kontribute të veçanta politike, operative dhe financiare për operacionet e drejtuara nga NATO. Në njohjen të këtyre arritjeve dhe mar-rëveshjeve , në Samitin e Çikagos në maj të 2012, aleatët e NATO-s zhvilluan një takim me drejtuesit e një grupi prej 13 vendeve partnere - Australia, Austria,

Finlanda, Gjeorgjia, Japoni, Jordani, Republika e Koresë, Maroku, Zelanda e Re , Katari, Suedia, Zvicra dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Në qershor, NATO dhe Australia nënshkruan një deklaratë të përbashkët politike që reflekton lidhjet gjithnjë e më të forta të tyre dhe ven-dosmërinë për të thelluar bashkëpunimin mbi kërcënimet e përbashkëta. Kjo marrëveshje dypalëshe së shpejti do të plotësohet nga një Program i Bash-këpunimit Individual të Partneritetit , i cili mbulon bashkëpunimin ekzistues dhe është duke përcaktuar fushat prioritare për bashkëpunim në të ardhmen. Irak, Mongolia, Zelanda e Re dhe Republika e Koresë u angazhuar edhe në Programet Individuale të Partneritetit dhe Bash-këpunimit me NATO-n , për herë të parë në vitin 2012. Shtrirja e plotë e zgjerimit të marrëdhënieve të NATO-s me vende të ndryshme vihet në dukje si ilustrim në faqen e mëparshme. Bashkëpunimi mes NATO-s dhe Rusisë vazhdon të jetë me rëndësi strategjike sepse NATO dhe Rusia ndajnë interesa dhe përbal-len me sfida të përbashkëta të sigurisë. Bashkëpunimi në Afganistan është thel-luar edhe më shumë, me një zgjerim të

mbështetjes së Rusisë në NATO : Ndaj kërkesave transit për misionin ISAF, trajnimin e zyrtarëve kundër narkotikëve dhe mirëmbajtjen e helikopterëve të ush-trisë afgane. Në fushën e bashkëpunimit të hapësirës ajrore, Aleatët e NATO –s dhe Rusia kanë zhvilluar një iniciativë, e cila lejon vendet fqinjë të monitorojnë aviacionin civil, kur dyshohet si rrëmbim nga terroristët. Ky sistem arriti aftësinë e tij operative në dhjetor të vitit 2011. Një ushtrim i simuluar,i quajtur “Qiejt vigjilentë 2012” ,u mbajt më 13-14 nën-tor të 2012-ës për të testuar procedurat dhe kapacitetet. Partneritetet e tjera formale të Aleancës gjithashtu kanë përparuar gjatë vitin 2012. NATO është duke punuar në drejtim të një strukture të re politike, rreth Dialogut Mesd-hetar për të përforcuar marrëdhëniet ekzistuese midis aleatëve të NATO-s dhe 7 vendeve partnere ,të cilat janë pjesë e kësaj nisme. Kuvajti, bujarisht ra dakord për të mirëpritur një Nismë të Qendrës së Bashkëpunimit të Stam-bollit, e cila do të ndihmojë NATO-n të thellojë marrëdhëniet me të gjithë partnerët e Gjirit. Marrëdhëniet me organizatat ndërkombëtare janë duke u zhvilluar me një ritëm të qëndrueshëm. NATO dhe Kombet e Bashkuara kanë zgjeruar kontaktet e nivelit të lartë gjatë vitit 2012. NATO-s dhe personeli i Bashkimit Evropian shërbyen krah për krah në Kosovë, Bosnje Hercegovinë dhe Afganistan. Kontaktet midis stafeve mbahen për të shkëmbyer informacion dhe për të shmangur dyfishimin, veça-nërisht në fushën e zhvillimit të aftësive dhe kapaciteteve . NATO, gjithashtu mban kontakte të rregullta me Organi-zatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë dhe ka vazhduar për të shqyrtuar mundësitë për bashkëpunim të mëtejshëm

me Bashkimin Afrikan dhe organizatat e tjera rajonale.

Duke punuar ngushtë me part-nerët operacionale

Një nga arritjet më të rëndësishme të partneritetit të NATO-s ka qenë zh-villimi i ekspertizës për NATO-n dhe partnerët ushtarakëve, pra që të jenë

në gjendje të punojnë së bashku dhe të zbatojnë operacione komplekse të për-bashkëta. Aleatët mbeten të angazhuar për ti dhënë partnerëve operative një rol strukturor në formësimin e strat-egjive dhe vendimeve, nga planifikimi deri në fazën e ekzekutimit, në opera-

cione të tanishme dhe të ardhshme të NATO-s , për të cilat ata kontribuojnë. Ky ka qenë rasti për misionin e 50-vendesh ISAF dhe funksionimin në Libi. I cili është duke u zhvilluar për planifikimin e misionit të udhëhequr nga NATO pas 2014 në Afganistan, ku vendet kanë deklaruar gatishmërinë e tyre për të dhënë një kontribut konkret dhe substancial që tashmë është pjesë e planifikimit.

Një Bashkëpunim edhe më i madh në trajtimin e sfidave të sig-urisë

NATO po rrit angazhimin e saj me partneritet edhe në fusha të reja, të tilla si: siguria kibernetike dhe siguria e energjisë. Në vitin 2012, partnerët kanë marrë pjesë në ushtrimin vjetor kibernetik të mbrojtjes,i cili synon testimin e incidentit dhe procedurave në menaxhimin e krizave. Përveç kësaj, pjesëmarrja e partnerëve është duke pësuar rritje edhe në fushën dhe ndërtimin e institucioneve të mbrojtjes. Programi i Ndërtimit të Integriteti, ofron mbështetje të përshtatura në Afganistan dhe në vendet e Evropën Juglindore, për të ndihmuar në uljen e rrezikut të korrupsionit në sektorin e mbrojtjes. Duke promovuar prak-tikën e mirë dhe sigurimin e mjeteve praktike, programi është duke i ardhur në ndihmë transparencës, përgjegjsh-mërisë dhe përfundimisht për të bërë kursime financiare. Arsimimi është një agjenti kryesor i transformimit dhe NATO është duke e përdorur atë për të mbështetur reformën institucio-nale në vendet partnere. Edukimi i Aleancës dhe programet e trajnimit, e cila u përqendrua fillimisht në rritjen e ndërveprimit midis NATO-s dhe forcave partnere, janë zgjeruar tashmë . Ata tani ofrojnë gjithashtu një mjet që aleatët dhe partnerët të bashkëpunojnë si për të ndërtuar, zhvilluar dhe reformuar institucio-net arsimore mbi sigurinë në fushën ushtarake. Zgjerimi i programeve arsimore të Mbrojtjes u ngrit me Afganistanin, Armeninë, Azerba-jxhanin, Gjeorgjinë, Kazakistanin dhe Republikën e Moldavisë. Në vitin 2012, Iraku dhe Mauritania, gjithashtu filluan duke bashkëpunuar në këtë fushë me NATO-n , ndërsa Ukraina dhe Uzbekistani kanë kërkuar ndihmë.

Mbajtja e një politike me dyer të hapur

Në Samitin e Çikagos, NATO u takua me katër partnerë që aspirojnë për anëtarësim në NATO : Bosnja- Hercegovina, Gjeorgjia, Mali i Zi dhe ish Republika Jugosllave e Maqedonisë dhe përsëriti angazhimin e saj për të

pranuar anëtarët e rinj. NATO do të va-zhdojë punën me të katërt këto vende, për të ndjekur reformat e nevojshme në përmbushjen e standardeve të Aleancës.

NATO - OrgANizATA e TrAkTATiT Të ATlANTikuT Të VeriuT

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 201314 nato

Unë i uroj atij sukses dhe mezi po pres që të bashkëpunojmë. Gjen-erali Dunford po merr

komandën ndërkohë që ne po përgatitemi të arrijmë një moment të rëndësishëm në misionin tonë. Për pak muaj, forcat afgane do të jenë në krye të sigurisë së të gjithë vendit dhe ISAF-i do të zhvendosë përpjekjet e saj kryesore nga luf-tarake në mbështetëse. Unë jam i bindur se gjenerali Dunford do ta udhëheqë ISAF-in përmes këtij tranzicioni me aftësi e vendosmëri të madhe. Ai ka mbështetjen tonë të plotë.

Gjithashtu, unë falënderoj gjeneralin John Allen për kon-tributin e tij të madh në misionin tonë në Afganistan. Gjenerali Al-len mori komandën e ISAF-it në një moment të rëndësishëm, në një kohë kur procesi i tranzicionit tek forcat afgane të sigurisë ishte në fillimet e tij. Gjatë periudhës së komandës së tij, tranzicioni fitoi një vrull të pakthyeshëm, ku ushtarët e policët afganë morën përgjegjësinë e sigurisë në pothu-ajse 90% të popullsisë afgane. Gjenerali Allen ka treguar një udhëheqje të shquar. Pasi u kon-firmua nga Senati i Shteteve të Bashkuara, unë jam i sigurt se ai do të sjellë të njëjtin angazhim në rolin e komandantit të Aleancës Supreme në Europë”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Anders Fogh Rasmussen.

Kush është Joseph Dunford?Joseph Dunford i lindur në

vitin 1955 është një gjeneral me katër yje në Korpusin e Marinës së Shteteve të Bashkuara dhe ko-mandant aktual i Forcës Ndihmëse të Sigurisë Ndërkombëtare (ISAF) dhe forcave amerikane në Afgani-stan (USFOR-A). Para kësaj, ai ka shërbyer si komandanti i 32 ndihmës i Korpusit të Marinës. Ai ka drejtuar disa njësi dhe dallohet për udhëheqjen e regjimentit të pestë së marinës gjatë pushtimit të Irakut në vitin 2003.

Dunford ka lindur në Boston, Massachusetts dhe u rrit në Quin-cy, Massachusetts. Në vitin 1973 ai mori diplomën e “Boston Col-lege High School” dhe diplomën e universitetit “Saint Michael” në vitin 1977. Ai fitoi komisionin e tij muajin e diplomimit në universitet. Ai është një i diplomuar i Kolegjit së Ushtrisë të Luftës së Shteteve të Bashkuara, Ranger School dhe të Shkollës Amfibe Ushtarake. Ai ka diplomë masteri arti në qeveri nga universiteti i Georgetown dhe një master të dytë arti në Marrëd-hëniet Ndërkombëtare nga shkolla e Ligjit dhe Diplomacisë Fletcher

në Universitetin e Tufts. Në vitin 1978, Dunford ka

shërbyer në divizionin e parë të marinës në togë dhe si komandant kompanie në batalionin e tretë të marinës së parë dhe si komandant kompanie në batalionin e parë të marinës së nëntë deri në vitin 1981. Ai shërbeu si ndihmësko-mandant i përgjithshëm i Forcave së Ekspeditës të Marinës III për një vit dhe më pas u transferua në Degën e Caktimit Zyrtar në selinë e Trupave të Marinës në Uashing-ton. Ai raportoi në divizionin e

marinës së dytë në qershor të vitit 1985 dhe komandoi kompaninë L të batalionit të tretë së marinës të gjashtë. Në vitin 1987, ai u ri-caktua në kompaninë e dytë ndërlidhëse të armëve së zjarrit ajrore e detare tek operacionet, planet dhe si oficer trajnimi.

Nga vitet 1988-1991, Dunford u caktua si instruktor zyrtar i marinës në Kolegjin e Kryqit të Shenjtë dhe si kandidat zyrtar shkolle në Trupat e Marinës, Base Quantico. Në vitin 1992, Dunford u caktua në HQMC si

Rasmussen përgëzon komandantin e ri të ISAF-it

këshilli i Atlantikut të veriut dënon fuqishëmtestin bërthamor të koresë së veriut

Ne dënojmë në termat më të fortë testimin e një arme bërthamore nga ana e Koresë së Veriut, të kryer në shkelje flagrante të rezolutave përkatëse së Këshillit të Sigurisë së Kombeve të Bashkuara. Ky akt i papërgjegjshëm, së bashku me lançimin raketor në dhjetor, përbën një kërcënim të madh për paqen rajonale dhe ndërkombëtare, sigurinë dhe stabilitetin. Ndjekja e armëve të shkatërrimit në masë nga ana e Koresë së Veriut paraqet një kundërshtim të vazhdueshëm së Këshillit të Sigurisë së Kombeve të Bashkuara dhe të komunitetit të gjerë ndërkombëtar. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve të Koresë së Veriut të ndalojnë menjëherë këto vep-

Më datë 10 shkurt 2013 gjenerali Joseph Dunford mori komandën e ISAF-it

anëtar i grupit të stafit së ko-mandantit dhe më pas si ndihmës i lartë i komandantit të Trupave së Marinës. Në vitin 1995, ai u bashkua me regjimentin e gjashtë të marinës si oficer ekzekutiv dhe më pas shkoi si komandant i batalionit të dytë së marinës të gjashtë nga vitet 1996-1998. Në vitin 1999, Dunford ishte asistent ekzekutiv i zëvendëskryetarit të shefave së përbashkët të stafit së të dy gjeneralëve, Joseph Ral-ston dhe Richard Myers dhe si shef i Çështjeve Shumëpalëshe,

Globale të Divizionit (J-5) deri në vitin 2001. Më pas, ai shër-beu në divizionin e marinës së parë, ku u caktua të komandojë regjimentin e marinës së pestë dhe më pas si shef i Divizionit të Stafit dhe ndihmëskomandant. Gjatë kësaj kohe, ai shërbeu 22 muaj në Irak. Gjatë komandës së tij të RCT-5 në pushtimin e Irakut të vitit 2003, ai mori pseudonimin “Joe Luftaraku” nën James Martin.

Nga viti 2005 deri në vitin 2007, Dunford u kthye në Selinë e Trupave të Marinës për të shër-byer si drejtor i Divizionit të Op-eracioneve të Planeve, Politikave dhe Operacioneve të Stafit dhe u bë zëvendësdrejtor i Operacio-neve (J-3) në Shtabin e Përbash-kët në vitin 2008. Në dhjetor të vitit 2007, Dunford u propozua për promovim në rangun e gjen-eralit madhor. Në shkurt, sekre-tari i Mbrojtjes, Robert Gates, njoftoi se presidenti George W. Bush e kishte propozuar Dunford për promovim në gjeneral le-jtënant dhe e kishte emëruar si zëvendëskomandant për Planet, Politikat dhe Operacionet. Në prill të vitit 2008, emërimi i tij në rangun e përhershëm si gjeneralmajor, u konfirmua nga Senati i Shteteve të Bashkuara si dhe njëkohësisht iu dha grada e gjenerallejtënant për detyrën e tij të re. Dunford shërbeu në një rol të dyfishtë në detyrën e tij si zëvendëskomandant për Planet, Politikat dhe Operacionet.

Më 1 maj të vitit 2009, Pen-tagoni njoftoi se presidenti Ba-rack Obama kishte emëruar Dun-ford për të shërbyer si komandant i përgjithshëm i Forcave së Ek-speditës të Marinës së Parë dhe Komandës Qendrore së Forcave të Marinës. Në më pak se një vit në këtë detyrë, Dunford u propo-zua nga sekretari i Mbrojtjes, Robert Gates, për të zëvendësuar James F. Amos, si ndihmëskoman-dant i Trupave të Marinës, i cili u propozua të zëvendësojë James Conway si komandant. Presidenti Obama e miratoi promovimin e tij dhe Dunford mori detyrën dhe rangun e ri më 23 tetor të vitit 2010. Më 10 tetor të vitit 2012, gjeneral Dunford u propozua nga presidenti Barack Obama për të udhëhequr forcat amerikane dhe ato të NATO-s në Afganistan. Më 10 shkurt të vitit 2013, gjenerali Dunford mori komandën e Forcave Ndihmëse të Sigurisë Ndërkom-bëtare dhe forcave amerikane në Afganistan, (USFOR-A) nga gjenerali Allen.

Alba Musaraj

Presidenti Obama e miratoi promovimin e tij dhe Dunford mori detyrën dhe rangun e ri më 23 tetor të vitit 2010. Më 10 tetor të vitit 2012, gjeneral Dunford u propozua nga presidenti Barack Obama për të udhëhequr forcat ameri-kane dhe ato të NATO-s në Afganistan. Më 10 shkurt të vitit 2013, gjenerali Dunford mori komandën e Forcave Ndihmëse të Sigurisë Ndërkombëtare dhe forcave amerikane në Afganistan, (USFOR-A) nga gjenerali Allen

rime provokative për të përmbushur detyrimet e tyre sipas ligjit ndërkombëtar, siç shprehet nga Këshilli i Sigurimit së Kombeve të Bashkuara.

ushtriaE prEmtE, 15 shkurt 2013 15listat

Lista e ushtarakëve të cilëve u është përpunuar dokumentacion për llojet e pensioneve suplementare

të ushtarakëve të dërguar nga qpr në drSSHNr. Emër Atesi Mbiemër DRSSH Lloji i Pensionit Nr i Prot Data e Pro.

1 Xhelil rreshit Zhupani Elbasan rill.pen.supl.pleqerie 9852 21/12/2012

2 kostaq Boriz karoli tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9820 21/12/2012

3 hysni Azem manaj kukës rill.pen.supl.pleqerie 9951 24/12/2012

4 miti themi rrushi Fier rrill.pens.parakoh. 9966 26/12/2012

5 hajdat mete Kociaj Durrës rill.pen.supl.pleqerie 9923 24/12/2012

6 shaqir mustafa ruda Elbasan rill.pen.supl.pleqerie 9970 26/12/2012

7 shemedin harun Goxhaj Vlorë rill.pen.supl.pleqerie 9969 26/12/2012

8 Violeta pandeli sejdaj tiranë rill.pen.supl.pleqerie 8819/1 26/12/2012

9 Demirali shaqir Caushllari korçë rrill.pens.parakoh. 9599/1 26/12/2012

10 Demir Veiz Fidani Elbasan rill.pen.supl.pleqerie 9679/1 26/12/2012

11 refat tahir stojku Lezhë rill.pen.supl.pleqerie 9968 26/12/2012

12 hamid musa mali tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9967 26/12/2012

13 Isuf haxhi Leka Vlorë pen.supl.pleqerie 9843 21/12/2012

15 petro koli Jani Fier pen.supl.pleqerie 9844 21/12/2012

16 Demir Ibrahim Lleshi Berat rill.pen.supl.pleqerie 9854 21/12/2012

17 Ismet Zeqir Zeka korçë rill.pen.supl.pleqerie 9600/1 21/12/2012

18 Dhimitraq Dhionis palloj korçë pen.supl.pleqerie 9855 21/12/2012

19 teki Dajlan hyska korçë rill.pen.supl.pleqerie 9676/1 21/12/2012

20 thanas Llukan Jani berat rill.pen.supl.pleqerie 9853 21/12/2012

21 Estref Nazif Avxhi korçë rill.pen.supl.pleqerie 7966/2 21/12/2012

22 Xhemal rexhep hasanaj Vlorë pen.supl.pleqerie 9836 21/12/2012

23 myrteza sefer karaj tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9837 21/12/2012

24 Naun Okli Gjergo korçë pen.supl.pleqerie 9838 21/12/2012

25 sokol pal Dodaj shkoder pen.supl.pleqerie 9839 21/12/2012

26 Ferhat Demir Fatija Berat pen.supl.pleqerie 9840 21/12/2012

27 sotiraq thoma Grabocka elbasan rill.pen.supl.pleqerie 9678/1 21/12/2012

28 marjeta thanas Qirjako(Cipi)korçë rill.pen.supl.pleqerie 6873/1 21/12/2012

29 kristaq Xhoxhi Olldashi tiranë rill.pen.supl.familjar 9596/1 21/12/2012

30 Jani kristaq Lacka Berat rill.pen.supl.pleqerie 9687/1 21/12/2012

31 Nikollë Andro Belja shkoder rill.pen.supl.familjar 9602/1 21/12/2012

32 Zef Ndoc marku shkoder pen.supl.pleqerie 9841 21/12/2012

33 Veli selman hazizaj fier pen.supl.pleqerie 9850 21/12/2012

34 Liman Bejtulla Isaku durrës rill.pen.supl.pleqerie 9851 21/12/2012

35 pranvera hasan hoxhaj Vlorë pen.supl.pleqerie 9849 21/12/2012

36 Aleksander Llazi Bubullima tiranë rrill.pens.parakoh. 9692/1 21/12/2012

37 Ahmet hasan Lima Durrës pen.supl.pleqerie 9695/1 21/12/2012

38 Valdet shyqyri shehu tiranë rrill.pens.parakoh. 9789/1 21/12/2012

39 Vero sefer Veliaj Vlorë pen.supl.pleqerie 9842 21/12/2012

40 seid maliq Disha Durrës rill.pen.supl.pleqerie 9833 21/12/2012

41 Cerciz sulo Alikaj tiranë pen.supl.pleqerie 9834 21/12/2012

42 Fatmir Ahmet Bregu tiranë pen.supl.pleqerie 9835 21/12/2012

43 krati koli Qirko elbasan pen.supl.pleqerie 8803/1 21/12/2012

44 hasan Zylyftar Ceta elbasan pen.supl.pleqerie 10010 27/12/2012

45 Koco thoma Xharo tiranë rill.pen.supl.pleqerie 10011 27/12/2012

46 Bego memo rrapaj Vlorë pen.supl.pleqerie 10012 27/12/2012

47 Levend kadri Zyberi Vlorë pen.supl.pleqerie 10013 27/12/2012

48 stavri Andon petro korçë rill.pen.supl.familjar 10014 27/12/2012

49 Lida Dhimitër Grazhdani korçë rill.pen.supl.pleqerie 10015 27/12/2012

50 Jashar Ziko sulaj Berat rill.pen.supl.pleqerie 10016 27/12/2012

51 Osman hasan Osmani korçë rill.pen.supl.pleqerie 10063 28/12/2012

52 Qatip halim Gengollari elbasan rill.pen.supl.pleqerie 9033/1 27/12/2012

53 ramazan haxhi Xhafa Durrës pen.supl.pleqerie 7662/1 27/12/2012

54 Balil Boco Xhemali Gjirokasterpen.supl.pleqerie 10009 27/12/2012

55 Nexhip selman Bashllari elbasan rill.pen.supl.familjar 10007 27/12/2012

56 Jaja Aredin Nazaj Vlorë pen.supl.pleqerie 9996 27/12/2012

57 Dhori thoma kate Vlorë pen.supl.pleqerie 8902/1 27/12/2012

58 Dino sherif Elezaj Vlorë pen.supl.pleqerie 8903/1 27/12/2012

59 Valter myslim Bedri korçë rrill.pens.parakoh. 9999 27/12/2012

60 Jorgji Ndoni Lako Fier rrill.pens.parakoh.+pen.supl.pleqerie10000 27/12/2012

61 petrit hajdar Muco korçë rill.pen.supl.pleqerie 9784/1 27/12/2012

62 mihallaq spiro kapbardhi korçë pen.supl.pleqerie 9032/1 27/12/2012

63 robert Bajram rustemi korçë pen.supl.pleqerie 6769/1 27/12/2012

64 Jovan harallam Jovani korçë pen.supl.pleqerie 8874/1 27/12/2012

65 thanas Llukan Jani Berat rrill.pens.parakoh. 10001 27/12/2012

66 kol Jak marku shkoder pen.supl.pleqerie 9774/1 27/12/2012

67 Andri kole rumija shkoder pen.supl.pleqerie 9776/1 27/12/2012

68 Filip Ndoc Gjoka shkoder pen.supl.pleqerie 6998/1 27/12/2012

69 Adem myftar Zekaj shkoder pen.supl.pleqerie 6998/3 27/12/2012

70 Alush mehmet ujka shkoder pen.supl.pleqerie 6998/4 27/12/2012

71 Bashkim safet merko tiranë rrill.pens.parakoh. 8822/1 27/12/2012

72 Valdet shyqyri shehu tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9998 27/12/2012

73 Jusuf Zeqir Aga tiranë rill.pen.supl.pleqerie 8287/1 27/12/2012

74 Janko kristo Grazhdani tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9997 27/12/2012

75 Ferik Zenel Gremshi tiranë rill.pen.supl.pleqerie 8514/1 27/12/2012

76 muharrem rrushit Deda tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9771/1 27/12/2012

77 Jovan palo themeli tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9993 27/12/2012

78 Luan Neim hasanaj tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9992 27/12/2012

79 kasem Fejzo Godole tiranë pen.supl.pleqerie 9994 27/12/2012

80 Bajram harun Domani korçë rill.pen.supl.pleqerie 9748 27/12/2012

81 mevlan rrahim kasamaj tiranë rill.pen.supl.familjar 9749 19/12/2012

82 Bahir haxhi kafllaraj Vlorë rill.pen.supl.pleqerie 9642/1 19/12/2012

83 maliq Qamil hamzaj Vlorë pen.supl.pleqerie 9569/1 19/12/2012

84 Enver Ferik kafeja Lezhë rill.pen.supl.pleqerie 9404/1 19/12/2012

85 kostaq Nasi riza korçë rrill.pens.parakoh. 9428/1 19/12/2012

86 Gurtali sadik Dervishaj korçë rill.pen.supl.pleqerie 9122/1 19/12/2012

87 Efigjeni thanas Qendro tiranë rrill.pens.parakoh. 9514/1 19/12/2012

88 Ylli shefit Mucaj tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9510/1 19/12/2012

89 Mico Lipi Llupo tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9478/1 19/12/2012

90 Vasillaq Foti tase tiranë rill.pen.supl.pleqerie 7943/1 19/12/2012

91 resmi ramadan Bregu tiranë rrill.pens.parakoh. 8517/1 19/12/2012

92 Besnik sefedin Bitraj tiranë rill.pen.supl.pleqerie 9479/1 19/12/2012

93 saimir Qemal Demiri tiranë rrill.pens.parakoh. 9668/1 19/12/2012

94 hamit rrahman sejati korçë pen.supl.pleqerie 9747 19/12/2012

95 Llazar kristo kuqi shkoder rrill.pens.parakoh. 8647/1 18/12/2012

96 Duro hate Ormenaj tiranë rrill.pens.parakoh. 8818/1 18/12/2012

97 Qazim Veli hasani shkoder rrill.pens.parakoh. 9555/1 18/12/2012

98 Balil Veip memushaj Vlorë pen.supl.pleqerie 9727 18/12/2012

99 Lame Zeko Cikuli Vlorë pen.supl.pleqerie 9728 18/12/2012

## Qazim Qazim Durmishi Vlorë pen.supl.pleqerie 9729 18/12/2012


forcat e armatosura dhe mjedisi

Documents

Gjeneralmajor Gjunkshi: integrimi i plotë në NatO ... · PDF fileprogresi që kanë bërë FA prej Konferencës së 5-të të vitit së kaluar? Integrimi është kryefjala e Forcave