Gitar eğitiminde yazarak çalışma yönteminin teknik becerileri kazanmaya etkisi

7/23/2019 Gitar eitiminde yazarak alma ynteminin teknik becerileri kazanmaya etkisi

1/153


2/153


3/153

G!TAR E"!T!M!NDE YAZARAK ALI#MA YNTEM!N!N TEKN!K

BECER!LER!KAZANMAYA ETK!S!

#EVK!ZER AKAY

DOKTORA TEZ!

GZEL SANATLAR E"!T!M!ANAB!L!M DALI

GAZ!N!VERS!TES!

E"!T!M B!L!MLER!ENST!TS

HAZ!RAN, 2015


4/153


5/153

i

TEL!F HAKKI ve TEZ FOTOKOP!!Z!N FORMU

Bu tezin tm haklar sakldr. Kaynak gstermek ko!uluyla tezin teslim tarihinden itibaren

3 ay sonra tezden fotokopi ekilebilir.

YAZARIN

Ad : "evki zer

Soyad : AKAY

Blm : Gzel Sanatlar E#itimi

$mza :

Teslim tarihi :

TEZ!N

Trke Ad : Gitar E#itiminde Yazarak al!ma Ynteminin Teknik Becerileri

Kazanmaya Etkisi

$ngilizce Ad : The Effect of Practicing by Writing Method on Gaining of

Technical Skills in Guitar Education


6/153

ii

Jri Onay Sayfas

"evki zer AKAY tarafndan hazrlanan Gitar E#itiminde Yazarak al!ma

Ynteminin Teknik Becerileri Kazanmaya Etkisi adl tez al!mas a!a#daki jritarafndan oy birli#i ile Gazi niversitesi Gzel Sanatlar E#itimi Anabilim Dalnda

Doktora tezi olarak kabul edilmi!tir.

Dan$man:Prof. Sadk ZEL$K

Mzik E#itimi ABD, Gazi niversitesi

Ba$kan: Prof. Sadk ZEL$K


ye:Prof. Dr. Aytekin ALBUZ


ye:Yrd. Do. Dr. Leyla ERCAN

E#itim Bilimleri Blm, Gazi niversitesi

ye: Do. Dr. zlem MR

Mzik Blm, Ankara niversitesi

ye: Yrd. Do. Dr. Kaan YKSEL

Sahne Sanatlar Blm, Ba!kent niversitesi

Tez Savunma Tarihi: 23/06/2015

Bu tezin Gzel Sanatlar E#itimi Anabilim Dalnda Doktora tezi olmas iin !artlar yerine

getirdi#ini onaylyorum.

Prof. Dr. Servet KARABA%

E#itim Bilimleri


7/153

iii

ET!K !LKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma srecinde bilimsel ve etik ilkelere uydu#umu, yararland#m tm kaynaklar

kaynak gsterme ilkelerine uygun olarak kaynakada belirtti#imi ve bu blmler d!ndaki

tm ifadelerin !ahsma ait oldu#unu beyan ederim.

"evki zer AKAY

$mza..........................


8/153

iv

E!im ve Kzma


9/153

v

TE#EKKR

Ara!trmann her a!amasnda, de#erli nerileriyle ve bilimsel katklaryla yardmda

bulunup beni ynlendiren, tez dan!manm Prof. Sadk ZEL$Ke, tez izleme komisyonu

yeleri de#erli hocalarm Prof. Dr. Aytekin ALBUZ ve Yrd. Do. Dr. Leyla ERCANa,

ara!trma sresince fikirleri ve sabryla byk destek veren sevgili e!im Aya ALPER

AKAYa, maddi ve manevi destekleri iin Emin ALPER, Feridun ALPER ve Vedat

DURMAZPINARa sonsuz te!ekkrlerimi sunarm.


10/153

vi

G!TAR E"!T!M!NDE YAZARAK ALI#MA YNTEM!N!N

TEKN!K BECER!LER!KAZANMAYA ETK!S!

(Doktora Tezi)

#evki zer AKAY

GAZ!N!VERS!TES!

E"!T!M B!L!MLER!ENST!TS

Haziran, 2015

Z

Yazarak al!ma yntemi, gitar #rencilerinin eserlerini al!rken, geleneksel #retimyntemlerine ek olarak, eser notasnda yer alan mziksel unsurlara daha fazla dikkatetmelerini ve daha fazla unsuru alglamalarn sa#layan, #rencinin aktif olarak#renmesine olanak tanyan bir al!ma yntemidir. Ara!trmann amac, gitar e#itiminde

teknik becerilerin kazanlmasnda, yazarak al!ma ynteminin #renci ba!arsna etkisiniortaya koymaktr. Ara!trmann al!ma grubu, Atatrk niversitesi Gzel SanatlarFakltesi Mzik Bilimleri Blmnde lisans dzeyinde #renim grmekte olan, dersleredzenli olarak devam eden ve gitar almaya ili!kin temel dzeyde teknik becerileriedinmi!, 5i deney grubunda 5i de kontrol grubunda olmak zere 10bireysel alg gitar#rencisi olarak belirlenmi!tir. #renciler deney ve kontrol gruplarna yansz olarakatanm!tr.

Ara!trmada, betimsel ve deneysel boyutlardan olu!an karma model kullanlm!tr. Bunagre bu ara!trma ilgili literatrn taranmas, var olan durumun ortaya konulmas,geli!tirilen veri toplama aracna ili!kin uzman gr! alnmas ve olu!turulan al!ma

yntemi ile ilgili #renci gr!leri do#rultusunda de#erlendirme yaplmas ynndenbetimsel, olu!turulan al!ma ynteminin uygulanmas ynnden de deneysel birara!trma niteli#i ta!maktadr. Ara!trmann ilk a!amas olan betimsel ksmda genel


11/153

vii

tarama modelinden yararlanlm!ve ara!trma iin belirlenen konunun temellendirilmesi veynlendirilmesi iin literatr taramas yaplarak konuyla ilgili bilgiler toplanm!tr. Gitare#itiminde yazarak al!ma ynteminin hangi teknik becerilere etkisinin ne ldeoldu#unu belirleyebilmek amacyla, olu!turulan Performans Dereceleme le#i iin

gitar e#itimcilerine gr!me formu anketi uygulanm!tr. Ara!trmann ikinci a!amas olandeneysel ksmda, deneysel desen olarak ntest - sontest kontrol gruplu modelkullanlm!tr. Deneysel boyutta uygulanan ntest - sontest verilerinin toplanmas iinuzman gr!leri do#rultusunda becerilerin llmesine ili!kin dereceleme le#iolu!turulmu!tur. Ara!trmann deneysel i!lem blmnn ntest verilerini almak amacyla,al!ma grubuna, belirlenen eser, 2 hafta sreyle geleneksel yntemle al!trlm!tr. 2haftalk al!ma sresi sonunda tm #rencilerin performanslar kamera ile kaydedilmi!tir.Daha sonra deney grubu ile yazarak al!ma yntemi kullanlarak 2 hafta (haftada 2 derssaati olmak zere toplam 4 ders saati) ders yaplm!tr. Bu srede kontrol grubuyla yazarakal!maya ynelik hibir al!ma yaplmam!tr. Uygulanan deneysel sre sonunda,seilen eser deney grubuna sontest verilerini almak zere aldrlm!ve video kamera ile

kaytlar alnm!tr.Yazarak al!ma ynteminin uygulanmasn da ieren 4 haftalk deneysel i!lem srecindensonra n test son test farkllklar kar!la!trlm!tr. Elde edilen veriler, Wilcoxon $!aretliSralar Testi ve Mann Whitney U testi kullanlarak analiz edilmi!tir. Ayrca deneyseli!lem sonrasnda al!ma grubu #rencilerinin yaplan al!mayla ilgili gr!leri alnm!tr.

Deneysel i!lem sonrasnda, #rencilerin genel mzik alanna ili!kin becerilerin, gitaralmaya ili!kin teknik becerilerin ve mzikal etki ve yorumlamaya ili!kin becerilerinkazanmna ynelik ntest - sontest puanlar, ntestte gruplar arasnda anlaml bir farkolmad#n, sontestte deney grubu lehine anlaml bir fark olu!tu#unu gstermi!tir. Sontestverileri yazarak al!ma ynteminin, #rencilerin genel mzik alanna ili!kin becerilerini,

gitar almaya ili!kin teknik becerilerini ve mzikal etki ve yorumlamaya ili!kinbecerilerini geli!tirmede nemli lde etkili oldu#unu gstermi!tir. Ara!trmannsonularnn deneysel i!lem sonras al!ma grubu #rencileri ile yaplan gr!meformlarndan elde edilen verilerle de tutarllk gsterdi#i ve gitar e#itiminde yazarakal!ma ynteminin ba!arl oldu#u sonucuna ula!lm!tr.

Anahtar Kelimeler: Gitar, E#itim, Yazarak al!ma Yntemi.

Sayfa Adedi: 128Dan!man: Prof. Sadk ZEL$K


12/153

viii

THE EFFECT OF PRACTICING BY WRITING METHOD ON

GAINING OF TECHNICAL SKILLS IN GUITAR EDUCATION

(Ph.D Thesis)

#evki zer AKAY

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

June, 2015

ABSTRACT

Practicing by writing method, which lets students to be more focused on the musicalelements in work note, provides them with comprehension of more elements and givesthem opportunities to learn actively, is a practicing method in addition to traditionalteaching methods while guitar students are practicing their works. The purpose of thisstudy is to define the effect of practicing by writing method on gaining technical skills inguitar education. The working group of this study is the 10 BA students in AtaturkUniversity Department of Musical Sciences who attend the classes regularly and have

basic knowledge of playing the guitar. These randomly chosen solo guitar player students

were divided into two equal groups as experiment and control groups.

Mixed model which has descriptive and experimental dimensions was used in the study.According to this, this study is descriptive in terms of searching related literature, definingthe current situation, getting expert opinion for the developed data collecting device andevaluating according to opinions of students about studying method. However, it isexperimental in terms of application of developed working method.

The first part of the study is descriptive and in this part general searching model was usedand in order to ground and direct the determined subject for the study related informationwas gathered by reviewing the literature. In order to determine which technical skills areaffected and to what extent by practicing by writing method, the formed PerformanceGrading Scale was applied to the guitar teachers as interview questionnaire. The second

part is experimental and in this part pretest-posttest design was used as experimentaldesign for the control group. A grading scale was formed measure the skills by expert


13/153

ix

opinion in order to get the data of pretest-posttest applied in experimental dimension. Inorder to get the data of the pre-test of experimental process, determined work was

practiced in traditional methods for 2 weeks. After two weeks of practicing theperformances of all students were recorded by a camera. And then, four hours of classes (2

hours in a week) with experiment group were done by using practicing by writing method.No activities by practicing by writing method were done with control group in this time.After this applied experimental process, the experimental group were played thedetermined work for getting the post-test data and it was recorded with a camera.

After four weeks of experimental process, which also consists of the application ofpracticing by writing method, the differences between pre-test and post-test werecompared. The obtained data was analysed by using Wilcoxon Signed Ranks and MannWhitney U tests. Furthermore, after experimental process the opinions of working groupstudents about the study were taken.

After the experimental process, the scores of students pre-test and post-test related to

gaining general music field, technical skills related to playing the guitar, musical effect andexplication showed that there was no significant difference between the groups but there isa significant difference in post-test in experimental group. The post-test data showed that

practicing by writing method has a very important effect on gaining students technicalskills related to playing the guitar, musical effect and explication. As a result of the study itwas deduced that the data obtained from the interview forms of students after theexperimental process is also consistent and practicing by writing method is successful inguitar education.

Key Words: Guitar, Education, Practicing by Writing Method.

Page Number: 128

Supervisor: Prof. Sadk ZEL$K


14/153

x

!!NDEK!LER

Z ........................................................................................................................................ vi

ABSTRACT ...................................................................................................................... viii

!!NDEK!LER.................................................................................................................... x

TABLOLAR L!STES! ..................................................................................................... xiii

#EK!LLER L!STES! ..................................................................................................... xviii

BLM 1 ............................................................................................................................. 1

1. G!R!#................................................................................................................................ 1

1.1.

Problem Durumu ........................................................................................ 26

1.2. Ara$trmann Amac ................................................................................... 31

1.3. Ara$trmann nemi .................................................................................. 31

1.4. Varsaymlar ................................................................................................. 31

1.5. Snrllklar .................................................................................................. 32

1.6. Tanmlar ...................................................................................................... 32

BLM 2 ........................................................................................................................... 33

2.YNTEM ........................................................................................................................ 33

2.1. Ara$trmann Modeli ve Deseni ................................................................. 33

2.2. al$ma Grubu ............................................................................................ 34

2.3. Verilerin Toplanmas ................................................................................. 35

2.3.1. Betimsel Boyuta Ait Verilerin Toplanmas ................................... 35

2.3.2. Deneysel Boyuta Ait Verilerin Toplanmas ................................... 37

2.4. Verilerin Analizi ......................................................................................... 37

2.5.

Ara$trmann !$lem Basamaklar .............................................................. 43

2.5.1. Betimsel Boyuta Ait !$lem Basamaklar ........................................ 45


15/153

xi

2.5.2. Deneysel Boyuta Ait !$lem Basamaklar ....................................... 53

BLM 3 ........................................................................................................................... 55

3. BULGULAR VE YORUM ........................................................................................... 55

3.1. Deneysel !$lem Sonunda Yazarak al$ma Ynteminin, Genel Mzik

Becerilerinin Kazanmna Etkisine !li$kin Bulgular ve Yorumu ....................... 55

3.1.1. ntest Sontest Verilerine Gre Yazarak al$ma Ynteminin,

Nota Srelerini ve Tartm Kalplarn Do%ru Seslendirme Becerisine

Etkisine !li$kin Bulgular ve Yorumu........................................................55

3.1.2. ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al$ma Ynteminin,

Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin

Bulgular ve Yorumu .................................................................................. 59


Hz Terimlerine Uygun Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin

Bulgular ve Yorumu .................................................................................. 63


Sslemeleri Do%ru Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin Bulgular ve

Yorumu........................................................................................................67

3.2. Deneysel !$lem Sonunda Yazarak al$ma Ynteminin, Gitar almaya

!li$kin Teknik Becerilerin Kazanmna Etkisine !li$kin Bulgular ve

Yorumu....................................................................................................................71


Sa% El ve Sol El Parmak Numaralarna (Duate) Uygun Seslendirme

Becerisine Etkisine !li$kin Bulgular ve Yorumu .................................... 72


Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin

Bulgular ve Yorumu ...................................................................................76

3.3. Deneysel !$lem Sonunda Yazarak al$ma Ynteminin, Mzikal Etki

ve Yorumlama Becerilerinin Kazanmna Etkisine !li$kin Bulgular ve

Yorumu....................................................................................................................79


Biim (Form) %elerini Etkili Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin

Bulgular ve Yorumu...................................................................................80


16/153

xii


okseslili%in %elerini Etkili Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin

Bulgular ve Yorumu ...................................................................................84

3.3.3.

ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al$ma Ynteminin,

Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir #ekilde Seslendirme

Becerisine Etkisine !li$kin Bulgular ve Yorumu.....................................88

3.4.

ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al$ma Ynteminin, Notaya

Bakmadan Seslendirme Becerisine Etkisine !li$kin Bulgular Ve Yorumu ....... 92

3.5. Ara$trmada Uygulanan Deneysel Srecin Sonunda %rencilerin,

Yazarak al$ma Yntemiyle !lgili Gr$lerine !li$kin Bulgular ve

Yorumu....................................................................................................................96

BLM 4 ......................................................................................................................... 101

4. SONU VE NER!LER ............................................................................................ 101

4.1. Sonular ..................................................................................................... 101

4.1.1. Deneysel !$lem Sonucunda %rencilerin, ntest - Sontest

Puanlar Farkllklarna !li$kin Sonular .............................................. 102

4.1.2. Deneysel !$lem Sonucunda al$ma Grubundaki %rencilerin

Yazarak al$ma Yntemine !li$kin Gr$lerine Ynelik Sonular .. 104

4.2. neriler ...................................................................................................... 105

KAYNAKLAR ................................................................................................................. 107

EKLER ............................................................................................................................. 113


17/153

xiii

TABLOLAR L!STES!

Tablo 2.1.1. ntest Sontest Kontrol Gruplu Modelin Simgesel Grnm (Karasar,

2006) ..................................................................................................................................... 34

Tablo 2.3.1.1. Gitar E#itimcilerinin Ki!isel Bilgilerine $li!kin Frekans ve Yzde

Da#lmlar ........................................................................................................................... 36

Tablo 2.4.1. Performans Dereceleme le#inin Cronbachs Alpha De#eri. ...................... 37

Tablo 2.4.2. Nota Srelerini-Tartm Kalplarn Do#ru Seslendirme ltne $li!kin

Kendalls W Testi Sonucu................................................................................................... 38

Tablo 2.4.3. Sa# ve Sol El Parmak Numaralarna (Duate) Uygun Seslendirme ltne

$li!kin Kendalls W Testi Sonucu ....................................................................................... 38

Tablo 2.4.4. Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme ltne $li!kin Kendalls W Testi

Sonucu ................................................................................................................................. 39

Tablo 2.4.5. Biim (Form) #elerini Etkili Seslendirme ltne $li!kin Kendalls W

Testi Sonucu ........................................................................................................................ 39

Tablo 2.4.6. Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme ltne $li!kin Kendalls W Testi

Sonucu ................................................................................................................................. 40

Tablo 2.4.7. Hz Terimlerine Uygun Seslendirme ltne $li!kin Kendalls W Testi

Sonucu ................................................................................................................................. 40

Tablo 2.4.8. Sslemeleri Do#ru Seslendirme ltne $li!kin Kendalls W Testi

Sonucu ................................................................................................................................. 41

Tablo 2.4.9. okseslili#in #elerini Etkili Seslendirme ltne $li!kin Kendalls W Testi

Sonucu ................................................................................................................................. 41


18/153

xiv

Tablo 2.4.10. Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir "ekilde Seslendirme ltne

$li!kin Kendalls W Testi Sonucu ....................................................................................... 42

Tablo 2.4.11. Notaya Bakmadan Seslendirebilme ltne $li!kin Kendalls W Testi

Sonucu ................................................................................................................................. 42

Tablo 2.5.1.1. Deneysel $!lemde Kullanlan Minuet BWV 990 A 132 Adl Eserin Mziksel

Analizine $li!kin Bilgiler ..................................................................................................... 47

Tablo 2.5.2.1. Ara!trmada Kullanlan Deneysel Desen ...................................................... 53

Tablo 3.1.1.1. Deney Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al!ma

Ynteminin, Nota Srelerini ve Tartm Kalplarn Do#ru Seslendirme Becerisine Etkisine

$li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ................................................................. 56

Tablo 3.1.1.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Nota Srelerini ve Tartm

Kalplarn Do#ru Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi

Sonular.............................................................................................................................. 56

Tablo 3.1.1.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Nota Srelerini ve Tartm Kalplarn Do#ru

Seslendirme Becerisine Ait ntest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ............ 58

Tablo 3.1.1.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Nota Srelerini ve Tartm Kalplarn Do#ruSeslendirme Becerisine Ait Sontest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ........... 58


Ynteminin, Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Wilcoxon

$!aretli Sralar Testi Sonular ............................................................................................. 60

Tablo 3.1.2.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Grlk Terimlerine

Uygun Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular .............. 60

Tablo 3.1.2.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme

Becerisine Ait ntest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ................................. 62

Tablo 3.1.2.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme

Becerisine Ait Sontest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ............................... 62


Ynteminin, Hz Terimlerine Uygun Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Wilcoxon

$!aretli Sralar Testi Sonular ............................................................................................. 64


19/153

xv

Tablo 3.1.3.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Hz Terimlerine Uygun

Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ...................... 64

Tablo 3.1.3.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Hz Terimlerine Uygun Seslendirme


Tablo 3.1.3.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Hz Terimlerine Uygun Seslendirme



Ynteminin, Sslemeleri Do#ru Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Wilcoxon $!aretli

Sralar Testi Sonular ......................................................................................................... 68

Tablo 3.1.4.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Sslemeleri Do#ru

Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ................... 68

Tablo 3.1.4.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Sslemeleri Do#ru Seslendirme Becerisine

Ait ntest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ................................................... 70

Tablo 3.1.4.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Sslemeleri Do#ru Seslendirme Becerisine

Ait Sontest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ................................................. 70

Tablo 3.2.1.1. Deney Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al!maYnteminin, Sa# El ve Sol El Parmak Numaralarna (Duate) Uygun Seslendirme

Becerisine Etkisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ................................. 72

Tablo 3.2.1.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Sa#El ve Sol El Parmak

Numaralarna (Duate) Uygun Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar

Testi Sonular ..................................................................................................................... 73

Tablo 3.2.1.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Sa# El ve Sol El Parmak Numaralarna

(Duate) Uygun Seslendirme Becerisine Ait ntest Puanlarnn Mann Whitney U Testi

Sonular.............................................................................................................................. 74

Tablo 3.2.1.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Sa# El ve Sol El Parmak Numaralarna

(Duate) Uygun Seslendirme Becerisine Ait Sontest Puanlarnn Mann Whitney U Testi

Sonular.............................................................................................................................. 75


Ynteminin, Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Wilcoxon$!aretli Sralar Testi Sonular ............................................................................................. 76


20/153

xvi

Tablo 3.2.2.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Eseri Uygun Konumlarda

Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ........................ 77

Tablo 3.2.2.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme


Tablo 3.2.2.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme



Ynteminin, Biim (Form) #elerini Etkili Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin

Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ............................................................................ 80

Tablo 3.3.1.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre, Biim (Form) #elerini

Etkili Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ......... 81

Tablo 3.3.1.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Biim (Form) #elerini Etkili Seslendirme


Tablo 3.3.1.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Biim (Form) #elerini Etkili Seslendirme


Tablo 3.3.2.1. Deney Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al!maYnteminin, okseslili#in #elerini Etkili Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin

Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ............................................................................ 84

Tablo 3.3.2.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre okseslili#in #elerini

Etkili Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ................ 85

Tablo 3.3.2.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, okseslili#in #elerini Etkili Seslendirme


Tablo 3.3.2.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, okseslili#in #elerini Etkili Seslendirme



Ynteminin, Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir "ekilde Seslendirme Becerisine

Etkisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ................................................... 88

Tablo 3.3.3.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Eseri Durmadan,

Duraksamadan, Akc Bir "ekilde Seslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli SralarTesti Sonular ..................................................................................................................... 89


21/153

xvii

Tablo 3.3.3.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir

"ekilde Seslendirme Becerisine Ait ntest Puanlarnn Mann Whitney U Testi

Sonular.............................................................................................................................. 90

Tablo 3.3.3.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir

"ekilde Seslendirme Becerisine Ait Sontest Puanlarnn Mann Whitney U Testi

Sonular.............................................................................................................................. 91

Tablo 3.4.1. Deney Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Yazarak al!ma Ynteminin,

Notaya Bakmadan Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi

Sonular.............................................................................................................................. 92

Tablo 3.4.2. Kontrol Grubu ntest - Sontest Verilerine Gre Notaya BakmadanSeslendirme Becerisine $li!kin Wilcoxon $!aretli Sralar Testi Sonular ......................... 93

Tablo 3.4.3. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Notaya Bakmadan Seslendirme Becerisine Ait

ntest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ......................................................... 94

Tablo 3.4.4. Deney ve Kontrol Gruplarnn, Notaya Bakmadan Seslendirme Becerisine Ait

Sontest Puanlarnn Mann Whitney U Testi Sonular ....................................................... 94


22/153

xviii

#EK!LLER L!STES!

"ekil 2.5.1. Ara!trmann Genel Deseni ............................................................................... 44

"ekil 2.5.1.1. Deneysel $!lemde Kullanlan Eserin Biimsel Analizi ................................. 49

"ekil 3.1.1.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Nota Srelerini ve Tartm Kalplarn Do#ru

Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Sontest - ntest Kar!la!trma Grafi#i.................57

"ekil 3.1.1.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Nota Srelerini ve Tartm Kalplarn Do#ru

Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma Grafi#i.....................59

"ekil 3.1.2.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme

Becerisine Etkisine $li!kin Sontest - ntest Kar!la!trma Grafi#i......................................61

"ekil 3.1.2.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Grlk Terimlerine Uygun Seslendirme

Becerisine Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma Grafi#i.........................................63

"ekil 3.1.3.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Hz Terimlerine Uygun Seslendirme


"ekil 3.1.3.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Hz Terimlerine Uygun Seslendirme


"ekil 3.1.4.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Sslemeleri Do#ru Seslendirme Becerisine

Etkisine $li!kin Sontest - ntest Kar!la!trma Grafi#i........................................................69

"ekil 3.1.4.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Sslemeleri Do#ru Seslendirme Becerisine

Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma Grafi#i...........................................................71

"ekil 3.2.1.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Sa# El ve Sol El Parmak Numaralarna

(Duate) Uygun Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Sontest - ntest Kar!la!trma

Grafi#i..................................................................................................................................73


23/153

xix

"ekil 3.2.1.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Sa# El ve Sol El Parmak Numaralarna

(Duate) Uygun Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma

Grafi#i ................................................................................................................................. 75

"ekil 3.2.2.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme


"ekil 3.2.2.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Eseri Uygun Konumlarda Seslendirme


"ekil 3.3.1.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Biim (Form) #elerini Etkili Seslendirme


"ekil 3.3.1.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Biim (Form) #elerini Etkili Seslendirme

Becerisine Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma Grafi#i......................................... 83

"ekil 3.3.2.1. Yazarak al!ma Ynteminin, okseslili#in #elerini Etkili Seslendirme


"ekil 3.3.2.2. Yazarak al!ma Ynteminin, okseslili#in #elerini Etkili Seslendirme


"ekil 3.3.3.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir"ekilde Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Sontest - ntest Kar!la!trma Grafi#i....89

"ekil 3.3.3.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Eseri Durmadan, Duraksamadan, Akc Bir

"ekilde Seslendirme Becerisine Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma Grafi#i ....... 91

"ekil 3.4.1. Yazarak al!ma Ynteminin, Notaya Bakmadan Seslendirme Becerisine

Etkisine $li!kin Sontest - ntest Kar!la!trma Grafi#i........................................................93

"ekil 3.4.2. Yazarak al!ma Ynteminin, Notaya Bakmadan Seslendirme Becerisine

Etkisine $li!kin Gruplar Aras Kar!la!trma Grafi#i...........................................................95


24/153


25/153

1

BLM 1

1. G!R!#

Mzik e#itimi, alg e#itimi, gitar e#itimi ve gitar e#itiminde yazmaya dayal l!malarn

nasl yaralar sa#layaca#na ili!kin kavramsal ereveyi belirleyebilmek iin e#itim,

#retim ve yazmaya ili!kin e!itli kavramlarn aka tanmlanmasnda yarar vardr.

E#itim, genel anlamyla bireyde davran! de#i!ikli#i olu!turma sreci olarak

tanmlanmaktadr (Demirel, 2014, s. 6). #retim ise, e#itimle olu!turulmak istenen

davran! de#i!ikli#inin planl ve programl olarak okul ya da e#itim kurumu ortamnda

yrtlmesi i!i olarak tanmlanmaktadr (Gven, 2013; Demirel, 2014). Bu tanmlardan

hareketle e#itim, belirli amalar do#rultusunda olu!turulan genel ereve, #retim ise bu

amalara ula!mak iin yaplmas gerekenlerin dzenlendi#i bir sre olarak ifade edilebilir.

#renme, en yaln haliyle, bireyin evresiyle kurdu#u ileti!im ve etkile!im sonucunda

olu!an ve bireyin davran!larnda de#i!ikli#e yol aan bir sre olarak tanmlanabilir

(Gven, 2013, s. 7). Bir ba!ka deyi!le #renme, ya!ant rn ve az ok kalc izli davran!

de#i!ikli#idir (Demirel, 2014, s. 10). Ba!ka bir tanma gre #renme, davran!larda ya da#renilmi! biimde davranabilme kapasitesinde meydana gelen ve pratikten, deneyimin

di#er !ekillerine kadar e!itli alanlarda sonu veren kalc bir de#i!ikliktir (Schunk, 2011,

s. 2).

Pek ok e#itim bilimci tarafndan e!itli yakla!mlara gre yaplan #renme tanmlarnda

ortak olan temel #eler !unlardr: evreyle olan etkile!im, bu etkile!im sonucu elde edilen

bilgi ve deneyimler, bireyin kendi ya!antsnda ortaya kan kalc de#i!iklikler.


26/153

2

Bir #renme durumunda #renen, #renme, #renilen, #reten ve #renme ortam olmak

zere be!#e bulunur. Bu be!#e, #renmeyi etkilemeleri asndan ele alnd#nda, son

iki #enin #renmeyi do#rudan etkilemedi#i, di#er #eleri etkileyerek, yani dolayl olarak

#renme zerinde etkili oldu#u grlmektedir (Seven ve Engin, 2008, s. 191).

#renen ile ilgili nemli unsurlardan biri #renme stili denilen, bireyin uyarclar

alglama, onlardan etkilenme ve tepki verme durumlarna ili!kin bili!sel, duyu!sal ve

devini!sel zelliklerden ve psikolojik faktrlerden olu!an gstergelerdir. #renme stili,

#rencinin ierikle ilgili uyarclar alglayp onlara tepki vermesiyle olu!ur ve #renci

niteliklerini ve farkllklarn ortaya koyar (Yetim, 2013, s. 195). #renmeyle ilgili tek bir

do#ru yakla!m olmamasndan hareketle ba!arnn ok farkl #renme stillerinin etkili

biimde kullanlmasyla gerekle!ti#ini sylemek mmkndr. nemli olan bireyin

#renmek istedi#i ieri#i en iyi !ekilde #renebilmesini sa#layacak olan, kendine en uygun

yollarn farknda olmasdr. #renme stilleri grme, i!itme, dokunma/hareket etme gibi

farkl alglama yollarndan olu!maktadr. Birey bu alglama yollarndan bir ya da birkan

kullanarak daha etkili bir #renme gerekle!tirebilir.

Buraya kadar yaplan e#itim, #retim ve #renme tanmlarndan yola karak, mzik

e#itimini, mzik #retimini ve mzik #renmeyi ya da mziksel #renmeyi tanmlamak

mmkndr.

E#itim tanmndan hareketle mzik e#itimini, bireyin mziksel davran!larnda kendi

ya!ants yoluyla davran! de#i!ikli#i olu!turma sreci olarak tanmlayabiliriz. Bireye

kendi ya!ants yoluyla amal olarak belirli mziksel davran!lar kazandrma sreci olarak

tanmlanan mzik e#itimi bir di#er ifadeyle temelde bir mziksel davran!kazandrma, bir

mziksel davran!olu!turma ya da bir mziksel davran!de#i!tirme, bir mziksel davran!

geli!tirme srecidir. Bu srete, mzik dinleme-okuma-yazma, !ark syleme, alg alma,

mzik topluluklarn ynetme, mzik yaratma, yeterli dzeyde mzik bilgisine sahip olma,

bireye kazandrlmaya al!lan davran!lardan bazlardr. Bu davran!lar temelde bili!sel

(zihinsel), duyu!sal (duygusal) ve devini!sel (hareketsel) olmak zere ana ba!lk altnda

toplanmaktadr (Uan, 2005).

#retme kavram tanmlarndan yola karak da mzik #retimini, e#itim kurumu

ortamnda, planl ve programl olarak bireyin mziksel davran!larnda de#i!iklik

olu!turma sreci olarak tanmlayabiliriz.


27/153

3

Bir ba!ka deyi!le mzik #retimi, bireye kendi ya!antlar yoluyla amal olarak mziksel

davran!lar kazandrma ya da bireyin mziksel davran!larn kendi ya!antlar yoluyla

amal olarak de#i!tirme srecidir (Uan, 2001, s. 115).

#renme kavramndan yola karak da mziksel #renme/mzik #renme kavramlar,

bireyin evresiyle kurdu#u mziksel ileti!im ve etkile!im sonucunda olu!an ve bireyin

mziksel davran!larnda kalc de#i!ikli#e yol aan bir sre olarak tanmlanabilir.

Mzikte #renme, bilgi ve deneyimin kazanlmas, aklda tutulmas ve becerinin

geli!tirilmesi !eklinde gerekle!mektedir.

Mziksel #renim srecinde hafza ve hafzann i!leyi!biimleri (bilinli-bilinsiz) nemli

rol oynamaktadr. Hafza trlerindeki e!itlilikten dolay, mziksel yetene#i olan ve

olmayan #rencilerde, verilen e#itim sayesinde beklenmedik oranda geli!im grlebilir

(Gr!en Otaco#lu, 2008, s. 83).

#renmeyle ilgili sorunlar yalnzca e#itim-#retim alannn de#il, zihinsel i!lerle (okuma,

dinleme, anlama, anlamlandrma, inceleme, hafzada tutma, d!nme, karar verme vb.)

u#ra!an herkesin sorunudur. Elbette ki #rencinin temel grevi #renmektir. Bu nedenle

#renmeyi olumsuz etkileyen unsurlarn iyi belirlenmesi ve ortadan kaldrlmas, #renme

i!inin en verimli hale getirilebilmesi iin gerekli her trl fiziksel, zihinsel ve ruhsalhazrl#n sa#lanmas gerekmektedir.

#renmenin ne oldu#una ve nasl oldu#una ili!kin e#itim bilimsel al!malar 20. yzyln

ba!larnda ba!lam!tr. Gnmzde #renmeyi aklamaya ynelik geli!tirilen kuramlar

davran! ve bili!sel kuramlar olarak ikiye ayrlmaktadr.

Davran! kuramda #renme, do#rudan gzlenebilen uyarc ile davran! arasnda ili!ki

kurabilme i!i olarak aklanmaktadr. Davran! ve bili!sel teoriler #renciler arasndaki

bireysel ve evresel farklarn #renmeyi etkiledi#ini kabul etmekle birlikte bu iki faktre

grece farkl nemler vermektedirler. Davran! teoriler evrenin roln vurgularken,

#renci farkllklarna bili!sel teorilerden daha az nem verirler. Davran! teorilerde,

#renme bir etki-tepki meselesi olarak ele alnmaktadr. Bili!sel teoriler, #renmenin

bireydeki alg, bellek, duyu!, yaratclk, hatrlama gibi isel srelerin d!a yansmas

sonucunda ortaya kan davran!de#i!ikli#i oldu#unu savunmaktadrlar.Bili!sel kuramda,

bireyin evresine olup bitenlere bir anlam ykleyerek #rendi#i savunulmaktadr.Bili!sel

teorilerde #retmenin anlatmlar ve ierik aklamalar #renciler iin evresel girdilerolarak kabul edilir. Ek olarak #rencilerin bilgiyle neler yapacaklar, nasl ula!acaklar,


28/153

4

tekrarlayacaklar, de#i!tirecekleri, kodlayacaklar, depolayacaklar ve yeniden

olu!turacaklar da bili!sel teorilerde nemlidir. Her iki yakla!mda da peki!tireler ve

#rencinin aktif olu!u nem ta!maktadr (Co!tu, 2012; Schunk, 2011; Tarman, 2006).

Davran!larda ya da #renilmi! biimde davranabilme becerisinde meydana gelen ve

pratikten deneyimin di#er !ekillerine kadar e!itli alanlarda sonu veren kalc bir

de#i!iklik olan #renme, #renen ile #renilen arasnda e!itli ihtiyalar do#rultusunda

belirlenen stratejiler, yntemler ve teknikler aracl#yla kurulan bir etkile!im srecidir

(Schunk, 2011; Sever, 2014). #renme i!lemi, #renen, #renme yntemi ve #renme

malzemesi ile ilgili pek ok de#i!kenden etkilenmektedir.

#renen ile ilgili de#i!kenler; hazr bulunu!luk, olgunla!ma, #renilecek olana ilgi,

uyarlm!lk hali (uyku, panik, kayg vb.), gd (motivasyon), eski ya!antlar (olumlu-

olumsuz transfer/aktarm), tekrar yapma ve dikkattir. $yi bir #renme iin bireyin,

#renece#i bilgi/beceri/davran!a ynelik baz n !artlara ya da n yeterliklere sahip

olmas gerekebilir. Bu n !artlar, zeka dzeyi, hafza tipi, fiziksel ve ruhsal uygunluk, eski

ya!antlarla elde edilmi! olan ve #renmeye aktarlacak olan olumlu-olumsuz

bilgi/beceri/davran!lar olabilir (Seven ve Engin, 2008, s. 191-195). #renme, bireyin

evresiyle etkile!imi sonucunda gerekle!ir.

#renci #reneceklerini, daha nce etkili olarak #rendi#i ierikle ili!kilendirerek #renir.

#renme srasnda ne kadar ok duyu organ kullanlrsa #renme o kadar etkili ve kalc

olur (Demirel, 2014, s. 92-96). Ayrca #rencinin #renme iin kendini ne kadar

hazrlad# yani gdledi#i (motive etti#i) ve #renmek iin ilgili ve istekli (Gr!en

Otaco#lu, 2008, s. 83) oldu#u da nem ta!maktadr. Pala (2013, s. 114) gd

(motivasyon) kavramn, belli durumlarda, belli amalara ula!mak ve gerekli

davran!larn yaplabilmesi iin organizmay harekete geiren, enerji veren, duyu!sal bir

ykselime neden olan ve davran!lar ynlendiren bir itici g olarak tanmlamaktadr.

#renci, #renme i!ine gdlendi#i oranda #renir ve #renme kalc hale gelir. Bunun

iin #rencinin gdlenmesini olumsuz etkileyen znt, konu d! problemler ve

sorumluluklar, dikkat da#tc d!nceler ve benzeri pek ok evresel etkenin #renciden

uzak tutulmas gerekmektedir. Hatta gdlenmeyi olumlu etkileyebilecek, #renciyi

#renme i!ine yo#unla!trabilecek ve onun ilgisini uzun sre tutabilecek evresel unsurlar

(yksek not, vme, taltif, dllendirme vb. d!sal; bilme ihtiyacnn kar!lanmas, yeterli

oldu#unu hissedebilme vb. isel) #retim srecine katlmaldr.


29/153

5

#renme yntemiyle ilgili de#i!kenler; #renilen konunun yaps, #renmeye ayrlan

zaman, geri bildirimler ve #rencinin aktif katlmdr. #renilecek olan konunun btn

halinde mi yoksa paralara ayrlarak m #renilmesinin daha verimli olaca#, konunun

yapsna gre de#i!mektedir. #renmeye ayrlan zaman ise bireyin #renmesi hedeflenen

bilgi/beceri/davran!lar, #renebilmesi iin yeterli olan zaman ve onu kullanma !eklini

ifade etmektedir. Ayrca, zaman kavram derse al!ma yntemleri (aralkl al!ma ya da

toplu al!ma gibi) anlamnda da kullanlmaktadr. #rencinin aktif katlmnda yaparak-

ya!ayarak #renme esastr. Birey en iyi yaparak ve ya!ayarak #renir. Bireyin aktif ya da

pasif olu!u ba#lamnda #retim yntemleri, dinleme-okuma-yazma-anlatma !eklinde

ilerlemektedir. Dinlemeden anlatmaya do#ru ilerleyi!, en pasiften en aktif #renmeye

do#ru ilerleyi!i ifade etmektedir. Duyu!sal davran!lar #renmede etkin katlm, devini!sel

davran!lar #renmede de tekrar gereklidir (Demirel, 2014; Seven ve Engin, 2008)

#renme srecinde i! birliki #renme gruplar, problem zme, yazma, konu!ma

al!malar, grup al!malar, devler, benzetimler gibi etkinliklerden yararlanlabilir

(Kalem ve Fer, 2003, s. 437).

#renme malzemesi ile ilgili de#i!kenler, algsal ayrt edilebilirlik, anlamsal a#r!m ve

kavramsal gruplamadr. #renme malzemesi, evresel uyarclar arasndan ayrt edilebilir

zelliklere sahip olmal, kolay alglanabilmeli, bireyin kendi gemi! ya!antlarna dayal

anlamsal ve i!levsel a#r!mlar yoluyla yeni #renme alanlarna do#ru harekete

geirebilmelidir. #renilenlerin kavramsal gruplamalar yoluyla, ili!ki iinde oldu#u di#er

kavramlarn da #renme srecine katlmlar sa#lanmaldr (Seven ve Engin, 2008, s. 196-

197).

#renme, ister uyarc ile ili!ki kurma, ister alg, bellek vb. isel srelerin d!a yansmas

yakla!mlar do#rultusunda baklsn, bir beyin etkinli#idir. Yani #renme beyin temelli ve

beyinde gerekle!en bir durumdur.

Beyin temelli #renme, beynin yapsnn ve i!levlerinin #renme zerindeki etkisini ele

alan bir #renme yakla!mdr. #renmenin, insan beyninin hazr bulunu!luk seviyesine

gre gerekle!ti#ini savunan bir yakla!mdr (Bulut, 2014, s. 295).

a#da! e#itim-#retim kuramlar incelendi#inde, her #rencinin bili!sel, duyu!sal ve

devini!sel yetenekler bakmndan farkl oldu#u kabul edilmektedir. Bu nedenle, #renmede

#renilecek olann #renciye gre olmas, #retim etkinliklerinin #renene greuygunlu#unun mutlaka sa#lanmas gerekmektedir. Daha d!k yetene#e sahip #rencilerin


30/153

6

yardma ihtiya duymalarndan dolay, ek kaynak sa#lanarak ve zel ilgi gsterilerek

#renme srecinde geride kalmalarnn ya da d!lanmalarnn nne geilmelidir (Pala,

2013, s. 113). #renciler, farkl yeteneklere, ihtiyalara, karakterlere, gemi!ya!antlara,

gl ve zayf ynlere, motivasyona, ki!isel zelliklere ve beklentilere sahip olduklar iin

farkl !ekillerde ve farkl srelerde #renmektedirler.

#retim sreci planlanrken, #rencinin bildikleri vastasyla daha etkili bir #renme

gerekle!tirece#i gz nnde bulundurulmaldr. Birey gemi!te #rendikleri ile ili!kiler

kurduka #renme kolay ve kalc hale gelmektedir. #rencilerin bildiklerinden hareketle

bilmedikleri zerinde durulmal, yeni bilgiler eskileri ile kar!la!trlmaldr (Demirel,

2014, s. 73). Bu sayede, bilinenlerle ili!kileri zerinden bilinmeyenlerin merak edilmesi ve

#renmenin ilgi ekici hale getirilmesi sa#lanabilir. $lgi ve istek artnca #renmenin

sonraki a!amalar da verimli hale gelebilmektedir (zakpnar, 2013, s. 14).

#renme somuttan soyuta gerekle!mektedir. Bireyin zihinsel geli!imi ve #renmesi,

somut olandan soyuta do#ru gerekle!mektedir (Demirel, 2014, s. 73). #retim srecinde

somut bilgilerin verilmesiyle ba!lanmal, soyut bilgiler daha sonra verilmelidir.

Birey, #renmeye en yakn evresini merak ederek, ke!federek, sorgulayarak,

deneyimleyerek ba!lar. Bu nedenle #renciye verilecek olan #retim planlanrken, onun enyakn do#al ve sosyal evresinden hareket edilmeli, #retime ynelik ili!kilendirmeler

yakndan uza#a do#ru dzenlenmelidir (Demirel, 2014, s. 74).

#retimin ne derecede aklkla yrtld#, #renci ba!arsn do#rudan etkileyen

faktrlerden biridir. #retimde akl#n derecesi, #retim etkinlikleri srasnda bireyin ne

kadar ok duyu organnn bu srete uyarld#n ve #renme i!lemine katld#n ifade

etmektedir. #rencinin ne kadar ok duyu organ uyarlrsa #renme o kadar ak, etkili ve

kalc olmaktadr (Demirel, 2014; Ellis ve Worthington, 1994; Pala, 2013).

#renmenin ba!arsnn, #renmeye hazr bulunan #renciye, yeteneklerine ve dzeyine

uygun, yaparak ve ya!ayarak #renebilece#i bilgi/beceri/davran!larn, bilinenden

bilinmeyene, somuttan soyuta, yakndan uza#a do#ru dzenlendi#i; en az maaliyet, zaman,

emek ve enerji harcanarak, aklkla yrtlen, zaman iinde gncellenen, #retme-

#renme sreci ile do#rudan ili!kili oldu#u sylenebilir.

#retme-#renme srecinde stratejiler olduka nem ta!maktadr. Strateji, nceden

belirlenen bir amaca ula!mak iin tutulan yol olarak tanmlanmaktadr (TDK, 1983, s.

1086). #renme stratejisi, #rencilerin duyu organlarna gelen uyaranlar ksa ve uzun


31/153

7

sreli belleklerine i!lemelerini sa#layan teknikler olarak tanmlanmaktadr. Bu tekniklerin

#rencilere uygulanmasna da #retme stratejisi denilmektedir (Gven, 2013, s. 11).

#renme ve #retme stratejilerinin temel amac, bir derste #renilmesi ya da #retilmesi

gerekenlerin, en ksa yoldan ve uzun sre bellekte kalacak !ekilde #renilmesi ya da

#retilmesi iin #retme-#renme srecinde yaplmas gerekenlere ili!kin

ynlendirmelerde bulunmasdr.

#retme stratejileri, #renciyi etkin olmaya, st dzey d!nme becerilerine (analiz,

sentez, de#erlendirme vb.) sahip olmaya, bu becerileri gerektiren (okuma, yazma, tart!ma

vb.) etkinliklere ynlendirmektedir ("eyiho#lu ve Geit, 2012, s. 84). #renme stratejileri

#renciye, kendi akllarna gvenme; bir i!i yapmak iin birden fazla yol oldu#unu bilme;

kendi hatalarnn farknda olma ve onlar dzeltmeye al!ma; kendi retim ve

davran!larn de#erlendirme; hafzalarn geli!tirme; #renme dzeyini geli!tirme; z

saygsn geli!tirme; g kavramn anlama; daha fazla sorumluluk sahibi olma; i!

bitiricili#ini geli!tirme; bireysel al!ma srecini kullanma ve geli!tirme; nasl

deneyece#ini bilme gibi konularda katk sa#lar (Beckman, 2002, s. 3).

#retme stratejilerinin snflandrlmasnda baz farkllklar grlse de genel olarak sunu!

yoluyla #retme, bulu!yoluyla #retme, ara!trma/inceleme yoluyla #retme ve i!birli#iyoluyla #retme !eklinde bir snflandrma yaplmaktadr (Demirel, 2014; Erciye!, 2013;

"eyiho#lu ve Geit, 2012). Ayrca Fer (2011), Smith ve Regan (1999)n #retme

stratejilerini retici stratejiler ve destekleyici stratejiler olarak ikiye; Reigeluth (1983;

1999a)un da dzenleyici stratejiler, da#tm stratejileri ve ynetim staretileri !eklinde e

ayrd#n aktarmaktadr.

#retim stratejisinin uygulanmasnda, uygun #retim ynteminin belirlenmesi

somutla!trc unsurlardan biridir. Seilen strateji #retim yntemini/yntemlerini debelirleyici zelli#e sahiptir (#renci merkezli bir strateji iin #renen/#renci/birey odakl

ya da etkile!im odakl yntemler kullanlmas gibi).

Yntem, bir amaca ula!mak iin izlenen yol, usl, sistem; bilimde bir sonuca ula!mak

iin bir plana gre izlenen yol, metot !eklinde tanmlanmaktadr (TDK, 1983, s. 1324).

E#itimde yntem ise, #rencilere yeni davran!lar kazandrma i!leminin nasl

gerekle!ece#inin belirlenmesi olarak ifade edilmektedir. E#itimde yntem zerine yaplan

pek ok tanma rastlamak mmkndr. Fer (2011)in, bir araya getirdi#i tanmlardanhareketle e#itimde yntem, bir sorunu zmek, bir deneyi sonulandrmak, bir konuyu


32/153

8

#renmek ya da #retmek gibi amalara ula!mak iin; psikolojik ve fiziksel ko!ullara

uygun tekniklerin, ieri#in, ara-gerelerin ve kaynaklarn nasl uygun !ekilde

kullanlaca#nn, bilinli olarak seildi#i ve izlendi#i dzenli yol olarak tanmlanabilir.

#retme ve #renme srelerinin etkili olabilmesi, stratejiler do#rultusunda uygun

yntemlerin kullanlmasyla do#ru orantldr. Do#ru strateji ve do#ru yntem seiminin

ba!ary olumlu ynde etkiledi#i kabul edilmektedir.

Snf ii uygulamalarda yaygn olarak kullanlan #retim yntemleri temelde #retmen

odakl, #renen/#renci/birey odakl ve etkile!im odakl olmak zere gruba

ayrlmaktadr.

#retmen odakl yntemler, anlatma, gsteri ve mikro-#retim; #renen/#renci/bireyodakl yntemler, bireysel al!ma, programl #retim, problem zme, proje geli!tirme,

deney yntemi, bilgisayar destekli #retim ve benze!im yntemi; etkile!im odakl

yntemler ise, soru-cevap, tart!ma, rnek olay, gsterip yaptrma, beyin frtnas, grup

al!mas, i!birlikli #renme, alt !apkal d!nme, aktif #renme, ykleme, rol oynama,

yaratc drama, e#itici oyunlar, gzlem gezisi ve gr!me gibi yntemlerden olu!maktadr

(Demirel, 2014; Erciye!, 2013; Fer, 2011). Ba!arya giden yolda do#ru yntemin

seilmesinde; #rencinin geli!im zellikleri ve hazr bulunu!luk dzeyi, zaman ve maliyet,konunun zelli#i, fiziksel imkanlar, hedef kazanmlar, #renci grubunun bykl# ve

#retmenin ynteme yatknl# belirleyici unsurlar olarak ifade edilmi!tir (Erciye!, 2013, s.

269).

E#itimde yaygn olarak kullanlan #renci odakl yntemlerden bazlarnda (rn. bireysel

al!ma, problem zme, proje geli!tirme vb.) #rencilerin etkin #renmelerine yardmc

olan tekniklerden birinin yazma ya da yazma eylemine dayal al!malar oldu#u

bilinmektedir.

Yazma, bireylerin ileti!im kurmalarn sa#lamann d!nda #renmelerine de yardmc

olmaktadr. #rencilerin yazma becerilerinin geli!mesi, d!nme becerilerini kontrol

etmede, zihinlerini srekli kullanmada ve #renme srecini daha etkili hale geitirmede

nemli rol oynar (Belet ve Ya!ar, 2007, s. 70).

Tarihsel srete insan gnlk ya!amnda nce konu!may sonra yazy kullanm!tr.

$nsanlk tarihinin en nemli ke!iflerinden biri olan yaz, bulundu#u gnden bugne dek,

insanl#n ve uygarlklarn tm kltrel, felsefi, bilimsel ve teknolojik geli!imlerinin

temelinde yer almaktadr. Ayn zamanda mzikal hafzamz da yazya borlu oldu#umuzu


33/153

9

sylemek mmkndr. Uzun yllar usta rak ili!kisi iinde kulaktan kula#a, nesilden

nesile aktarlan mzik, nota yazsnn geli!tirilmesiyle kulaktan kula#a olmaktan km!,

nesil aktarmlar srasndaki kayp ve de#i!imlerden en az dzeyde etkilenecek hale

gelmi!tir. Zaman ierisinde mzikte kullanlan yazlar de#i!im ve geli!ime u#ram!, hatta

mzi#e biim verme zelli#i bile kazanm!lardr.

Yaz, a#zdan kan seslerin (szcklerin), gzle grlebilen bazen de el ile

dokunulabilen i!saretler halinde biimlendirilmesi olarak tanmlanmaktadr (Kl, 2009,

s. 123). Bir ba!ka tanma gre yaz, korunmak ya da iletilmek istenen szl bir iletiyi, bir

bildiriyi, bir d!nceyi, grsel olarak saptamaya, kaydetmeye yarayan gsterge dizgesidir

(Librairie Larousse, 1992, s. 12471). Bu tanmlarda sz edilen i!levi sayesinde yaz,

kltrn korunmas, edinilen tecrbelerin kaydedilmesi ve gelecek nesillere aktarlmasnda

nemli rol oynayan bir aratr.

$nsanlk tarihinin en nemli aralarnda biri olan yaznn icad M.. 3000li yllara

dayanmaktadr. Yaznn icadn sa#layan temel ihtiyacn ise ekonomik faaliyetlerin

kaytlarnn tutulmas oldu#u kabul edilmektedir (Kl, 2009, s. 126).

Yazma, d!nce gcne sahip olanlarn, gr!, fikir ve duygularyla, gzlem, deney ve

tecrbelerini, seilen konuyla ilgisi lsnde planlayp, dilin kurallarna uygun biimdeanlatmas olarak tanmlanmaktadr (Ger, 2010, s. 179). Burada tanmlanan yazma edebi

nitelikte yazl anlatm, kompozisyon, yaratc yazma anlamlarn ta!maktadr. Mzikle

ili!kili olarak d!nld#nde bu tanmdan hareketle mziksel yazmay, d!nce gcne

sahip olanlarn, gr!, fikir ve duygularn; gzlem, deney ve tecrbelerini, seilen konuyla

ilgisi lsnde mziksel bir slupla, mzik dilinin/sanatnn kurallarna uygun biimde

tasarlayp ifade etmesi !eklinde tanmlamak mmkn olabilir. Bu mziksel yazma

tanmnda, yaratc yazma anlam ta!yan mziksel yaratclk kastedilmektedir. $ster edebi,

ister mziksel ister ba!ka !ekillerde olsun, ki!iyi yazmaya gtren sebepler vardr. Sebep

ne olursa olsun yaz, insann hafzasn yenlemesi ve gerekti#inde onlar iletmesi iin

gereken temel aralardan biri olarak hayatn vazgeilmezleri arasndaki yerini

korumaktadr.

E#itimde yaz, okul ncesi dnemden ba!layarak, hem uzak mesafeye bildiri!imin

simgesel i!levine hem de uzama ve zamana egemen olmaya ynelik bir hazrlk olarak

ifade edilmektedir. Okulda yaz, szckleri olu!turan harflerin izgisel ve a!amal olarak#retimi (okuma-yazma davran!n #retme) ve szcklerin cmle ba#lamnda do#rudan


34/153

10

kavranmas (okuryazar olmay #retme) !eklinde #retilmektedir (Librairie Larousse,

1992, s. 12473). $lk#retim Trke dersi #retim programnda, ilk okuma-yazma e#itimine

ses temelli cmle yntemi ile ba!land# belirtilmi!tir. Ses temelli cmle ynteminde,

anlaml bir btn olu!turacak birka ses verildikten sonra seslerden hecelere, kelimelere ve

cmlelere ula!lmaktadr. $lk okuma-yazma #retiminde okuma ve yazma davran!lar

birlikte yrtlmekte, okunan her !ey yazlmakta, yazlan her !ey de okunmaktadr (MEB,

2009, s. 232-235).

Okuma-yazma becerisine sahip olmakla okuryazar olmak arasnda fark oldu#una de#inen

Kurudayo#lu ve Tzel (2010), okuryazarlk teriminin Anglo-sakson kltrden geldi#ini ve

toplum tarafndan anlam verilen ileti!imsel simgelerin etkili biimde kullanlabilmesi

yetene#i anlamnda kullanld#n ifade etmektedirler. Okur-yazar olmak ka#t zerindeki

grsel simgeleri (harfleri) zmleme becerisine sahip olmak; okuryazar olmak ise,

zmleme sonucu okunanlarn kavramsal ba#lamn zihinsel olarak kavrama ve

anlamlandrma becerilerine sahip olmak demektir.

Dilbilim, psikoloji ve edebiyat alanlarnda al!an bilim insanlarnn yakla!k elli yldr

ilgisini ekmekte olan yazma eylemi, bili!sel bir #renme sreci olarak kabul edilmektedir.

Bu ba#lamda, Amerika ve Avrupada birok disiplinin e#itim programnda yazma, bir

#renme sreci olarak yer almaktadr (Gnel, Kabata! Memi!, ve Bykkasap, 2009, s.

406).

e!itli yazma !ekilleri oldu#u kabul edilmektedir. Yazma, bilgi ile ili!ki kurmak iin

i!levsel yazma; gzel !eyler retmek iin !iirsel yazma ve fikirler zerinde ke!if ve

yansmalar yapmak iin d!avurumcu (ekspresif) yazmaolmak zere i!levsel trde ele

alnmaktadr (Bazerman vd, 2005, s. 57). Bilgi ile ili!ki kurmak ba#lamnda, yazma bir

rn de#il bir sre olarak d!nlmektedir. Murray (2003, s. 4), yazma srecini, dili

ke!fetme, dil yoluyla ne bildi#imizi ve ne bildi#imize dair hissettiklerimizi ke!fetme,

dnyamz hakknda #renme, #rendiklerimizi de#erlendirme ve ili!kilendirmede dili

kullanma sreci olarak tanmlamaktadr.

Bir konunun #renilmesinde yazma, #rencilerin yeni ili!kileri grme ve yeni d!nceleri

ke!fetmelerinde yardmc olmaktadr. #renciler yazarken bilgilerini yeni ve de#i!ik

!ekillerde tekrar dzenleyebilir, bilgiyi aktif olarak i!leyebilir ve aktarabilir, kavramsal

bilgilerini geli!trebilirler. Bylelikle, hem e#itimin temel !art olan aktif katlm sa#lam!hem de e#itimin en byk d!man olarak kabul edilen unutmaya kar! nlem alnm!olur

(zturan Sa#rl, 2010, s. 2504; Ylmaz, 2007: s. 173).


35/153

11

Yaz, bir metin zerinden kaynak ile alc arasndaki ileti!imin sa#lanmasnda kullanlan

bir aratr. $leti!im, yazar (kaynak) > metin (ileti) > okur (alc) !eklinde gerekle!ir.

Yazar, zihnindeki bir d!nceyi, belli bir dil yaps iinde pe!pe!e gelen szcklerle ifade

ederek, okura alg verileri sunmaktadr. Okur, yazarn yapt# zihin etkinli#ini tersten

yaparak, pe!pe!e gelen szckleri alglayp, o szcklerle olu!turulan anlam birimini kendi

zihninde yeniden in!a etmektedir (zakpnar, 2013, s. 75). Bu durum mzikte biraz farkl

olmakla birlikte benzerdir. Besteci (yazar), aklndaki fikri mzikal bir kompozisyonla ifade

etmekte; kompozisyonunu mzik diline ait sembollerle yazya geirerek, kendi alg

birimini seslendiriciye ve seslendirici aracl#yla dinleyiciye aktarmaktadr. Seslendirici,

bestecinin yapt# zihin etkinli#ini, nota yazsndan okuyarak alglamakta, algladklarn

zihninde in!a etmenin yannda, alma, syleme veya aldrma, syletme gibi bir mzik

etkinli#iyle de somutla!trmakta ve dinleyiciye sunmaktadr. Bylelikle mziksel bir

ileti!im gerekle!tirilmektedir.

Mziksel ileti!im, kendisi ve ba!kas/ba!kalar iin mziksel anlam ifade eden mziksel

sinyaller verme-alma sreci olarak tanmlanmaktadr (Uan, 2005, s. 124). Mziksel

ileti!imin temel #elerini Say (2010, s. 19), besteci, eser, seslendirici, dinleyici olarak

ifade etmektedir.

Mziksel ileti!imin gerekle!ebilmesi iin bestecinin d!ncesini (eseri) dinleyiciye

aktaran ki!i olarak seslendirici, ileti!im zincirinin nemli bir halkasdr. Mziksel ileti!im,

besteci (yazar/kaynak) > eser (metin/ileti) > seslendirici/icrac/yorumcu (ileten) > okur

(dinleyici/alc) !eklinde gerekle!mektedir. Mziksel ileti!imin geli!im srecinde,

mzi#in yazlmas (nota yazsnn kullanlmas), nota basm (notalarn o#altlmas) ve ses

kayt aralar ile saklanmas ve geni!kitlelere iletilmesi (plak, kaset, cd, radyo, tv, internet

vb.) belirleyici yeri olan a!amalar olarak ifade edilmektedir. Bu ba#lamda bakld#nda,

mzik ile yaz arasnda, nemli ve gl bir ili!ki oldu#u grlmektedir. zellikle

mziksel d!ncenin iletimi ve saklanmas iin en nemli aracn, uzun bir sredir yaz

(mzik yazs) oldu#u ortadadr.

Sadece mzikte de#il, yaznn kullanld# di#er alanlarda da (edebiyat, e#itim vb.), yazar

ile okur arasndaki ileti!imde dikkat edilmesi gereken en nemli hususlardan biri, etkin bir

okumann gerekle!tirilmesidir. Etkin bir okuma, alglama, anlama, anlamlandrma,

d!nme, muhakeme etme gibi zihin etkinliklerinin, anlam kavramay sa#layaca# !ekilde


36/153

12

kullanld# okuma !ekli olarak ifade edilebilir. nk okumann amac anlam

kavramaktr.

Anlayarak okumann temel faydas vardr. Birincisi, #renme ksa zamanda ve

kolaylkla gerekle!ir. $kincisi, #renilen ierik uzun sre hafzada kalr. ncs,

#renilenlerin hatrlanmas gerekti#inde onlara eri!im kolay olur (zakpnar, 2013, s. 82-

84). Bir mzik eserini icra edecek olan ki!inin, bestecinin fikirlerini etkin bir !ekilde

okumas esastr. Bunun iin mzik diline hakim olmas, mzik yazs sembollerinin

anlamlarn iyi bilmesi, bu sembollerle olu!turulan anlam btnl#n do#ru okuyabilmesi

ve iyi kavrayabilmesi gerekmektedir. Bylece icrac, bestecinin aklndaki fikri nce kendi

zihninde, olmas gerekene en yakn haliyle, yeniden in!a edebilecektir. Bu da eserin,

seslendirilme/yorumlanma a!amasnda, ifade kayb olmakszn etkili bir !ekilde

seslendirilmesini/yorumlanmasn sa#layacaktr.

Ses adn verdi#imiz olguyu somut olarak d!nebilmeye olanak tanyan notalar ve mzik

yazmna ait tm elemanlar bir dzen ierisinde, birbirleri ile ili!kili ve birbirlerine

tutarllkla ba#l zellikler ta!maktadrlar. Bu nedenle, seslendirme ve yazma konusunda,

do#ru anlama ve alglamann olu!abilmesi iin mzik yazm olarak notann ve di#er

elemanlarn e#itim-#retimde do#ru ve dzenli olarak yazlmas gerekmektedir (Gnay ve

zdemir, 2006, s. 172). Mzik e#itimi programlarnda e!itli mziksel yazma derslerine

yer verilmektedir. Bu derslerin ieri#inde #renciye mzik notasnn nasl yazlaca#na

ili!kin bilgilere yer verildi#i gibi mzi#in nasl yazlaca#na (besteleme, dzenleme vb.)

ili!kin bilgilere de yer verilmektedir. Ba!ka bir deyi!le hem mzik okuma-yazma e#itimi,

hem de mzik okuryazarl# e#itimi verilmektedir.

Mzik yazs, sesleri ve seslerin hareketlerini i!aretlerle belirten yaz sistemi, notasyon

olarak tanmlanmaktadr. Notasyon terimi ise Latincede kaydetmek, i!aretlemek anlamna

gelen notare szc#nden tremi!tir (Atalay, 2005, s. 542).

Tarih boyunca e!itli !ekillerde ve zelliklerde pek ok mzik yazs geli!tirilmi! ve

kullanlm!tr. Bu yazlar fonetik ve grafik olmak zere iki grupta toplamak mmkndr.

Mzik tarihi boyunca geli!tirilen ve kullanlan mzik yazlarndan bazlar; harf yazlar

(Grek, Boethius, Odo, Dasia harf yazlar gibi), harf-!ekil yazlar (Neume, Bizans harf-

!ekil yazlar), nota yazlar (dizekli Neume, sreli mzik yazs, mensural notasyon, koro

kitab yazs, grafik ve resimlerden olu!an mzik yazs, elektronik mzik yazs) ve lavta,


37/153

13

org, keman ve gitar gibi e!itli alglara zel yazlan tablaturalardr (Girgin Tohumcu,

2006).

Mzik yazsnn mzi#i kaydetmek d!nda kazandrd# ok nemli olanaklardan biri de

mzi#in anla!lmasnda yardmc, incelenmesinde somutla!trc, #renilmesinde ise

e"itselbir ara olarak kullanlabilmesidir (Atalay, 1985 ve 2005). Plastik sanatlarda sanat

e#er eserinde bir nesnenin belirgin bir tasvirini yapm!sa onu bir bak!ta kavramak

mmkn olurken, mziksel eserlerdeki ifadelerin alglanabilmesi iin seslerin belli bir

zaman yaps iinde dikkatle dinlenmesi ve zihinde tekrar birle!tirilmesi gerekmektedir.

nk mzik cmlesi yer ald# zaman kesiti sona erdi#inde ortadan kaybolmaktadr

(Girgin Tohumcu, 2006). Bu nedenle mziksel eserlerin anla!lmas ve bir btn olarak

alglanabilmesi daha g olmaktadr. Mzi#in kayt altna alnmas, saklanmas, yeniden

hatrlanmas ve gelecek nesillere aktarlmas ihtiyac nceleri insan hafzas ile

kar!lanmaya al!lm!, ancak zamanla bunun yeterli olmad# anla!larak mzik yazs

kullanlmaya ba!lanm!tr. Bugn en mkemmel insan kula#nn ve en geli!mi! insan

belle#inin bile rne#in bir senfonideki tm sesleri, tm etkileri (en azndan ilk dinleyi!te)

tam olarak saptayabilme konusundaki yetersizli#ini Atalay (1985) !u !ekilde ifade

etmektedir:

...mzik tarihinin en ilgin olaylarndan biri olan "Mozart'n, Allegri'nin nl Miserere'sini iki

kez dinleyi!ten sonra eserin tm partiturunu tek bir yanl!yapmadan k#da aktarmas" gibi

istisnalar bir yana braklacak olursa, stn yetenekli mzisyenlerin bile bir senfoni ya da

konertoyu salt dinleme yoluyla k#da aktarabilecek dzeyde alglayabilmesi (kanc kez

dinlenirse dinlensin) mmkn de#ildir.

Gnmzde, hafza hakknda psikologlar tarafndan yaplan e!itli ayrmlar oldu#u

grlmektedir. Hafza, kodlama, saklama, geri a"rma a!amalarna gre; ksa sreli ve

uzun srelibilgi depolama durumuna gre; bilgi trlerindeki farkllklara gre depolamayapma durumuna gre snflandrlmaktadr. Her bir hafza tipi iin beynin farkl

blgelerinin etkinlik gsterdi#i belirtilmektedir. Gizli hafza ad verilen bir ba!ka hafza

trnde, becerilere ve geli!meyi sa#layan deneyimlere ili!kin bilgilerin sakland# ve geri

a#rld#, saklama ve geri a#rma i!lemlerinin bilinli olmad# ifade edilmektedir.

Mzik gibi devini!sel bir davran!n hafzaya alnmasnda da bir snflandrma

yaplmaktadr. Mziksel hafzann, bireye kompozisyondaki yakla!an kurgular nceden

sezme, seslendirmenin seyrini notayla e! zamanl olarak de#erlendirme ve sesleri hayal

etme imkan sunan i!itsel (aurary); mzi#e ili!kin ka#t zerine yazl sembolleri ve di#er


38/153

14

unsurlar alglamaya yarayan grsel (visual) ve seslendiricilere karma!k parmak, kol, kas

gibi bedensel/dokunsal motor hareketlerin sralarn otomatik olarak yapma imkan sunan

kinestetik (kinesthetically) tr oldu#u belirtilmektedir. Ayrca mziksel hafzann etkin

i!lemesinde, armoni, kontrpuan ve biim gibi mziksel unsurlarn da byk nem ta!d#

ifade edilmektedir (Gr!en Otaco#lu, 2008, s. 39-41).

M.. 3000li yllarda Smerlerin icat etti#i yaz kadar eski olan mzik yazs, bir eserin

elle tutulabilen, gzle grlebilen tek paras oldu#u iin, eserlerin tam olarak

alglanabilmesini, incelenebilmesini, anla!labilmesini sa#layan tek ara olarak varl#n

srdrmektedir.

Yazda her !ey en ince ayrntsna dek grlebilece#i iin, kula#n btn olarak

alglayamad# pek ok ayrnty, gz bir rpda grerek kavrama imkan sunmaktadr.

Bylece en karma!k eserler bile ok kk ayrntsna varncaya kadar incelenebilmekte,

i!itsel yntemle ok g, hatta olanaksz olan eser analizleri, yaz zerinde kolaylkla

yaplabilmekte, kulaktan #renimi aylar yllar srecek ve belki de hi bir zaman

gerekle!meyecek olan byk aptaki eserler, mzik yazs sayesinde de!ifre olarak

seslendirilebilecek kadar kolay ve abuk #renilebilmektedir (Atalay, 1985 ve 2005;

Girgin Tohumcu, 2006). Bir mzik parasnn ya da eserinin analizinde yol gsterici ve

yararl olabilecek admlar arasnda, ...paradaki melodik ve ritmik blmlerin altnn

izilmesi; e!itli temalar ya da sesleri ve onlarn tekrarlarn belirtmek iin de#i!ik

renklerde fosforlu kalemlerin kullanlmas; paradaki kapan!lar, gerilim ve zlm

noktalarnn i!aretlenmesi gibi e!itli yazma temelli eylemlerin tavsiye edildi#i

bilinmektedir. Ayrca nota yazm etkinlikleri sayesinde, #rencinin, hem nota yazmadaki

skntlarnn giderilebilece#i hem de mzikteki ki!isel tatmini ve ba!ars iin

kullanabilece#i gerek bir araca sahip oldu#u bilincinin geli!tirilebilece#i ifade

edilmektedir (Gr!en Otaco#lu, 2008, s. 47-89).

Munch (2008), orkestra partisyonlarn kopya etmenin ok yararl bir al!ma oldu#unu

belirtmektedir. Notalarn ka#da geirilmesiyle birlikte seslerin de belle#e i!lendi#ini, bir

tr i!itsel billurla!maya eri!ildi#ini ifade etmektedir. Kopya etme i!lemine al!p ok kez

uygulama yaptka, seslerin beyinde duyulabilece#ini de savunmaktadr. En ince

ayrntsna kadar incelemenin, kopya etmenin, orkestralamann, armonik ve grsel belle#i

glendirdi#ini ifade etmektedir. Ancak burada bahsedilen kopya etme i!inde, zihinsel

i!levlerin devre d! braklarak, mekanik bir makine eylemine dn!trlmesi

kastedilmemektedir. Aksine kopya edilen her unsurun iyice analiz edilmesi, kavranmas,


39/153

15

zihinde var olan bilgilerle ili!kilendirilmesi, anlamlandrlmas a!amalarndan geerek,

hafzaya i!lenmesi bylelikle etkili bir #renmenin gerekle!mesi sa#lanmaldr.

Var olan bilgilerle ili!kilendirme noktasnda, yazlan her unsurun titizlikle ve dikkatle

alnmas/seslendirilmesi nem ta!maktadr. Seslendirme a!amasnda, ders atmosferi ve

#reticinin rehberli#i, #renciyi kopya ettiklerini do#ru alglamaya ve anlamlandrmaya,

dolaysyla do#ru seslendirmeye ynlendirecektir. Zihinsel ve devini!sel i!lerin gl#ne

bir de psikolojik bask, kayg, hayal krkl# gibi olumsuzluklarn eklenmesinin nne

geilmesinde bu durumun byk nem ta!d# d!nlmektedir. zakpnarn (2013,

s.127), ifade etti#i gibi Dersin canl atmosferinde harekete geme gc bulamam! bir

zihnin, notlarla ba!ba!a kalnca mucize yaratmas beklenemez.

Mzik e#itiminin vazgeilmez #elerinden biri olan alg e#itimi, bireye e#itim yoluyla

algya ait teknik ve estetik de#erleri kazandrmaya al!an bylece yaratc, ara!trc,

yorumlayc, ele!tirici ve kendine gvenen bireyler yeti!tirmeyi amalayan; e#itimin

bili!sel, duyu!sal ve devini!sel #renme alanlarnn tmne ili!kin becerilerin

sergilenebildi#i bir sre olarak ifade edilebilir (Akgl Bar!, 2007; Yndem, 1998). Bu

srete kullanlabilecek olan ve ok ra#bet gren alglardan biri de gitardr. Hem solo

hem de e!lik amal olarak kullanlabilmesi, piyano gibi armonik al!malara uygun

olmas, ekonomik ve ta!ma kolayl#nn olmas, gnmzde pek ok mzik tr iinde

yer almas gibi sebepler gitarn popler bir alg olmasn ve pek ok insan tarafndan

#renilmek istenmesini sa#lam!tr.

Erim (2005)e gre Trkiyede klasik anlamda ilk gitar e#itimi Andrea Paleologo

tarafndan verilmi!tir. #rencileri arasnda Ziya Aydntan, Ra!it Ertzn gibi isimlere

rastlanmaktadr. $kinci ku!ak gitar e#itimcileri arasnda ise Mutlu Torun, Raffi Aslanyan,

Sava!ekirge gibi isimler oldu#u bilinmektedir. Andrea Paleologonun gitar derslerinde

Mario Rodriguez Arenasn metodunu kulland#, yeti!tirdi#i #rencileri iinden gitar

e#itimi verenlerin ise Arenas metoduna ek olarak yeni aray!lar iine girdi#i ifade

edilmektedir. Yndem (1994, s. 11)e gre, akademik alanda, e!itli niversitelerde gitar

snflarnn almasn sa#layan, verdi#i konserler ve yazd# metotla yeni bir yol aan en

gl isim Ahmet Kanneci olmu!tur.

Gnmzde gitar e#itimi, mesleki mzik e#itimi veren konservatuarlarda, gzel sanatlar

fakltelerinin mzik blmlerinde, mzik #retmenli#i blmlerinde ve gzel sanatlarliselerinde yaygn biimde devam etmektedir. Bunlara ek olarak gitar e#itimi zengen


40/153

16

mzik e#itimi (mzik kurslar ya da zel ders gibi) ierisinde de nemli bir yere sahiptir.

Solo bir alg olmasnn yannda e!lik yapmaya da elveri!li olu!u sayesinde mzik

#retmenlerinin ilk ve orta okullarda mzik derslerinde ve di#er mziksel etkinliklerde

gitar ska kullandklar da grlmektedir.

Trkiyede 1970li yllardan beri mesleki mzik e#itiminde yer alan gitar e#itimi, pek ok

lkede oldu#u gibi e!itli metotlar, ett kitaplar ve eserler takip edilerek yrtlmektedir.

Gnmzde gitar e#itimi, gitar tarihinde nemli pek ok virtzn (D. Aguado, M.

Carcassi, F. Sor, F. Tarrega vb.) ve gitar iin eser yazm!ya da eserleri gitara uyarlanm!

besteci ve e#itimcilerin metotlarndan, ettlerinden ve eserlerinden olu!tu#u gibi, son

yllarda lkemizin yeti!tirdi#i usta gitarist, besteci ve e#itimcilerin metot, ett, eser (beste

ve dzenlemeler) ve hatta #retim yntem ve tekniklerini de iermektedir.

Erim (2005) Trkiye'de Klasik Gitar E#itiminde Kullanlan Ba!lang Metotlarndan

Bazlarnn #retme-#renme Sreleri Asndan Kar!la!trlmas ba!lkl al!masnda,

Trkiyede klasik gitar e#itiminde kullanlan ba!lang metotlarndan bazlarn #retme-

#renme sreleri kapsamnda kar!la!trarak, elde edilen sonular !#nda, gitar

#retiminde olu!turulacak ba!lang metotlar iin yeni yakla!mlara ve denemelere katk

sa#lamay amalam!tr. Ara!trmada rneklem olarak, Trkiyede klasik gitar e#itiminde

kullanlan ba!lang metotlarndan ikisi yerli ikisi yabanc olmak zere drt metot

seilmi!tir. Bu metotlar kar!la!trmal olarak incelenmi!tir. $ncelemede ula!lan sonular

frekans ve yzde tablolaryla ifade edilmi!tir. Ara!trma sonucunda, metotlardaki n

bilgilerin (temel mzik ve alg bilgileri) oranlar ve ieriklerinde farkllklar oldu#u,

ba!lang iin kullanlan teorik ve teknik geler arasnda farklar bulundu#u, metotlarda

kullanlan al!trma, ett ve para saylarnda farkllklar oldu#u tespit edilmi! ve bu

sonularla ilgili e!itli neriler getirilmi!tir.

Gitar alma becerisine ili!kin teorik bilgiler genel olarak nota bilgisi, mzik teorisi ve

armoni dersleri ile paralellik gsteren kuramsal bilgiler olarak tanmlanabilir. Bu genel

teorik mzik alan bilgilerinde gitara zg ne tr farkllklar ya da de#i!iklikler oldu#u,

gitarn fiziksel yapsna ve tarihsel geli!imine ili!kin bilgiler de bu #renme alan

ierisinde ele alnmas gereken konulardr.

Gitar alma becerisine ili!kin teknik bilgiler, A) Temel Davran!lar, B) Teknik

Davran!lar, C) Mzikal Etki ve Yorumlama ba!lklar altnda toplanan davran!lar!eklinde organize edilmi!tir (Akay, 2011). Bu snflandrmaya ili!kin davran!lar !u

!ekildedir:


41/153

17

A) Temel Davran!lar

- Duru! tutu! oturu!

- Sa#ve sol el uyumu

- Do#ru ve temiz alma (entonasyon)

- Akort yapabilme

B) Teknik Davran!lar

- Konum gei!leri

- Bareli pasajlarda temiz ses retebilme

- Akorlu pasajlarda temiz ses retebilme

- Sa#el tekni#ine ili!kin zel davran!lar (Apoyando, Tirando, Rasguado vb.)

- Sol el tekni#ine ili!kin zel davran!lar (Legato, Glissando, Vibrato vb.)

C) Mzikal Etki ve Yorumlama Davran!lar

- Grlk ifadelerine uygun alma

- Hz ifadelerine uygun alma- Tempoya ba#l kalma

- Eserin/etdn etkili biimde seslendirilmesi/yorumlanmas (Dnem

zelliklerini ve form zelliklerini yanstabilme)

- Eseri/etd seslendirmede btnlk

Temel ve teknik davran!larn kazanld#/kazanlmasnn hedeflendi#i gitar #retim

srecinde, #retme ve #renme ieriklerinde kullanlan nemli aralardan bazlar diziler,

kadanslar, ettler ve eserlerdir. Diziler, kadanslar ve ettler al!larak teknik beceriler elde

edilir ve geli!tirilir. Bylelikle alnacak olan eserler iin yeterli teknik dzeye eri!ilmi!

olunur.

Gitar mzi#inde dnemler, gitar iin yazlm!ya da dzenlenmi!mziklerin ait olduklar

dnemler olarak tanmlanabilir. Her mzik bestelendi#i ya da dzenlendi#i dnemin

zelliklerini ta!r. Gitar mzi#inde ok e!itli dnemler vardr ve bu dnemler birbirlerinin

pe!i sra gelseler bile farkl zellikler gsterebilmektedirler. Gitar mzi#inde dnemlerRnesans, Barok, Klasik, Romantik ve a#da! olmak zere be! ba!lk altnda ele


42/153

18

alnmaktadr. zellikle Bat mzi#inde bu dnem farkllklar belirgin ve yorumlama

asndan byk nem ta!maktadr. Bu nedenle, iyi bir yorumlama iin bu dnemlere

ili!kin bilgilerin gitar #retimi srecinde #renciye iyi !ekilde aktarlmas gerekmektedir.

Gitar da#arc#, gitar almak iin seilen ve #renilen eserler toplam olarak tanmlanabilir.

Gitar da#arc# ierisinde amaca uygun ltlere gre seilmi!, solo, do, trio gibi alg

saysna gre de#i!ebilen, e!itli formlarda (sonat, konerto, kk paralar, danslar vb.)

tonal ve makamsal ezgiler ve ettler yer alabilir.

Gitar da#arc#na alnacak olan ett ve eserlerin teknik dzeylerinin #rencinin teknik

dzeyinin biraz zerinde olmas normal kar!lanmaktadr. Ancak ok da st dzeyde

olmamas, daha nce hi grmedi#i veya henz uygulamaya hazr olmad# teknik

davran!lar ieren ett ve eserlere de yer verilmemelidir (Yldran, 2010, s. 12).

Gitar #retiminde bir eser al!masnn nasl yaplmas gerekti#i Yldran (2010, s. 16)

tarafndan !u !ekilde a!amalandrlm!tr:

De!ifre etme

Motif ve cmlelerin belirlenmesi

Parmak numaralarnn (duate) belirlenmesi

Eserin teknik zorluklarnn belirlenmesi

Eserin mzikal glklerinin belirlenmesi

- Eserin ezgi ve e!lik ayrmnn yaplmas

- Eserin karakterinin belirlenmesi

- Eserin mzikal ifadesi iin gerekli olan estetik ve teknik konular

o Eserin ritminin mzikal ifadedeki yeri ve nemi

o Eserin melodisinin/armonisinin mzikal ifadedeki yeri ve nemi

Yaplan literatr taramasnda gitar e#itiminde yazarak al!ma yntemini kullanan

herhangi bir al!maya rastlanmam!tr. Ancak gerek gitar e#itiminde gerekse ba!ka

alglarn e#itiminde kullanlan e!itli metotlarn incelenmesi, model nerileri, alg alma

srelerinde kar!la!lan zorluklarn belirlenmesi gibi konularda ara!trmalar oldu#u

grlm!ve bu ara!trmalara ksaca de#inilmi!tir.


43/153

19

Yndem (1994) tarafndan yaplan al!mada, e#itim fakltelerinin mzik e#itimi

blmlerinde anadal gitar e#itiminin nasl olmas gerekti#ine cevap aranm!tr. Ara!trma

kapsamnda, gitar sanatlar ve e#itimcileri ile gr!meler yaplm! elde edilen veriler

nitel olarak analiz edilmi!tir. al!ma sonucunda, gitar e#itiminin e#itim fakltelerinin

mzik e#itimi blmlerinde anadal algs olarak benimsenmesi gerekti#i, anadal gitar

e#itiminin zaman kaybettirici al!malardan arndrlmas gerekti#i, orkestra dersi

aracl#yla grup bilinci ve e!lik prati#inin sa#lanmas gerekti#i savunulmu!tur.

Yndem (1998) tarafndan yaplan al!mada, Trkiyede mesleki mzik e#itimi veren

yksek #retim kurumlarnda klasik gitara uyarlanm!trk kaynakl e#itim mziklerinin

#retiminde ve seslendiriminde kar!la!lan sorunlar belirlenmeye ve bu sorunlar

gidermeye ynelik zm nerileri olu!turmaya al!lm!tr. Ara!trma kapsamnda 36

gitar #rencisine performans testi, 20 gitar e#itimcisine anket, 91 adet klasik gitara

uyarlanm! trk kaynakl e#itim mzi#i rne#ine de mziksel analiz uygulanm!, elde

edilen veriler e!itli istatistik tekniklerle analiz edilmi!tir. al!ma sonucunda ortaya kan

sorunlardan bazlar, nitelik ve nicelik bakmndan yeterince trk kaynakl esere ve

bunlara ili!kin teknik ettlere rastlanamad#; trk kaynakl e#itim mzi#i al!malarna

gitar e#itiminde yeterince yer verilmedi#i; gitar e#itimcilerinin trk kaynakl e#itim

mzi#inin #retimine ili!kin zel yntem ve tekniklerden yeterince haberdar olmadklar;

gitar e#itimcilerinin #retim ve seslendirmeye ili!kin ba!lca sorunlarn armonik ve

makamsal konulara ynelik oldu#unda hemfikir olduklar; trk kaynakl eserlerin

#retiminde ritmik sorunlar konusunda ksmen hemfikir olduklar; makamsal sebeplerden

dolay olu!an al!lmadk ve ok ak akor ve parmak pozisyonlarnn baz fiziksel el-kol

rahatszlklarna sebep olabilece#i !eklinde ifade edilmi!tir. $fade edilen bu sorunlara

ili!kin zm nerileri geli!tirilmi!ve geli!tirilen zm nerileri iin gitar e#itimcilerinin

gr!leri alnm!tr.

Can (2004) tarafndan yaplan al!mada, Trkiyede 7-9 ya! grubu ocuklara ynelik

repertuvar destekli klasik gitar e#itimi program hazrlanmas ve etkilili#inin snanmas

amalanm!tr. Ara!trma kapsamnda, 7-9 ya! grubu ocuklara, klasik gitar becerilerini

gzlemlemek ve metot, repertuvar ve grntl VCD kayd ile farkl !ekilde e#itim alan

deney gruplar arasnda anlaml farkllk olup olmad#n incelemek iin, alt!arl 3 grup

olarak 18 #renciye deneysel bir al!ma yaplm!tr. Deney gruplarna 7 ay sresince

ortalama olarak haftada saatlik klasik gitar e#itimi verilmi!tir. E#itimin sonunda deney


44/153

20

gruplarnn arasnda bir fark olup olmad#n incelemek amacyla lme arac olarak klasik

gitar performans testi geli!tirilerek gruplara uygulanm!, olu!abilecek bir de#i!imin gitar

e#itimi zerindeki etkileri izlenmi!tir. Ara!trmada btn gruplara uygulanan Castetin

klasik gitar metodunun Trkiyede de uygulanabilirli#i ortaya konulmu!tur.

Rohwer ve Polk (2006) tarafndan yaplan al!mada, ortaokul sekizinci snf dzeyi

#rencilerinin, ifade ettikleri al!ma stratejileri ile geli!im dzeyleri arasndaki ili!kiyi,

#rencilerin 5 dakikalk al!ma stratejilerindeki yaygn e#ilimlerini belirlemek ve al!ma

yntemlerine dayal ba!arlarn kar!la!trmak amacyla 5 farkl ortaokuldan, de#i!ik

alglar alan 65 #renci seilmi! ve bu #rencilerden al!ma tekniklerini szel olarak

ifade etmeleri istenmi!tir. Sonra #rencilere 24 llk, sol minr tonda, 2/4 lde, ikilik

notalardan onaltlk notalara kadar tartmlar, e!itli artiklasyon ve nans i!aretlerini

ieren bir de!ifre etd aldrlm!tr. De!ifre etdn aldrlmasndan sonra

katlmclardan 5 dakika boyunca kendi performanslarn iyile!tireceklerini d!ndkleri

tekniklerle al!ma yapmalar ve 5 dakikann sonunda de!ifrede aldklar etd tekrar

almalar istenmi!tir. Performanslar video kayt yntemiyle kayt altna alnm!ve kaytlar

e!itli performans de#erlendirme aralar ile de#erlendirilmi!tir. Ara!trmann sonucunda,

btnselci ve analitik !eklinde adlandrlan iki farkl al!ma yakla!m sergileyen

#renci tipi belirlenmi!tir. Btnselci katlmclarn, en iyi performans yakalayana dek

srekli tekrar al!malar yaptklar, buna kar!n analitik yakla!mdaki katlmclarn en iyi

performans yakalamak iin al!may sistematik olarak kesip, zorlandklar blmleri

kk paralar halinde al!tklar ve zel teknik al!malar yaptklar tespit edilmi!tir.

zmente! (2007) tarafndan yaplan al!mada, "zmir ve Ankara illerinde #renim

grmekte olan Mzik !retmenli!i Anabilim Dal ve Konservatuvar lisans dzeyindeki

!rencilerin alg al"ma srecindeki zdzenlemeli !renme, mzik yetene!ine ili"kin

zyeterlik, alg al!maya ili!kin tutum ve bireysel alg performans dzeylerini

belirlemek, bunlar arasndaki ili!kileri ortaya koymak ve bu de#i!kenlerle #rencilerin

bireysel zellikleri arasndaki ili!kileri saptamak amalanm!tr. Ara!trmann verileri,

alg al!ma srecine ve mzik yetene#ine ili!kin e!itli zyeterlik ve tutum lekleri ile

toplanm!, bu veriler e!itli istatistik tekniklerle analiz edilmi!tir. Elde edilen bulgulara

gre, ara!trma

Documents

Gitar eğitiminde yazarak çalışma yönteminin teknik becerileri kazanmaya etkisi