3DBH

edebé nproiektu global interaktiboa

Eu

skar

a et

a L

iter

atu

raLe

hen

hiru

hile

koa

3DBH

giltza

Eu

skar

a et

a L

iter

atu

ra

3DBH

giltza

Lehe

n hi

ruhi

leko

a

Eu

skar

a et

a L

iter

atu

raLe

hen

hiru

hile

koa

Bezeroen arreta902 44 44 41

kontaktatu@edebe.net

giltza

113695

edebé nproiektu global interaktiboa

Liburu digital interaktiboa

Askotariko gailuetarako

Zure espazio pertsonalean duzu: www.edebe.com

113695_AL_EUSKARA_3ESO_EUS_T1.indd 1 11/03/15 11:21

2

Eztabaidetako jarrerak

Ohitura lagungarriaala alferrikako

gainkarga?

Iritzi-zutabeak

Eremu semantikoa:hizkera

Protesta-poesia

EKIN

Rap bat edo iritzi-zutabe bat idatzi.

EN

TZU

N ETA HITZ EGIN

IRAKURRI E

TA U

LE

RTU

AZT

ER

TU

ETA

KOMUNIKATU

HITZAK

IKA

SI

IRAKURRI, SENT

ITU

, SORTU!

Aditza: baldintza

Baldintza-perpausak

Deklinabidea II H

AU

SNA

RT

U

… hori nire iritzia!Iparrorratza

EN

TZ

UN

ET

A H

ITZ

EG

IN

Entzun aurretik— Aztertu argazkia eta erantzun.

• Non daude? Zure ustez, zer pentsatzen ari da edo esan nahian dabil ikasle bakoitza?

• Zer bunbuilo jarriko zenioke ikasle bakoitzari? Zergatik?

• Launaka, aukeratu eztabaidagai bat eta asmatu antzezpen txiki bat esamolde horiek baliatuz.

Barkatu, nire txanda da!

37

Nire uste apalean…

A zer astakeria bota duen orain ere!

Zu bai zu! Guztiz bat nator!

Zer diozu zuk, baina?

Zaude isilik!

Entzun, ulertu eta komentatu

Entzun Eta zu, noren antzera? entzungaia eta zerrendatu jarrera bakoitzak berezko dituen keinuak. Zuzendu eta alderatu zerrendak mimika baliatuz.

Erreparatu irudietako pertsonei eta markatu bakoitzaren jarrera. Gero, markatu bakoitzak erabiliko lituzkeen esapideak. Arrazoitu zure aukerak.

— Zerrendatu baztertutako esapideak. Taldean, irakurri eta identifikatu zer jarrerari dagozkien; gero, antzeztu.

Entzun eta hitz eginEztabaidetan, jarrera jakin bat izaten du pertsona bakoitzak. Badira isiltzen ez direnak, ozen-ozen aritzen direnak, akordioak lortu nahi dituztenak… Jarrera bakoitzak keinu eta adierazpide batzuk ditu. Azter ditzagun.

38 ENTZUN ETA HITZ EGIN

2

1

• AXOLAGABEA • ENPATIKOA • AUTORITARIOA • EGOZENTRIKOA

2

❑ Mundiala da zuk esan duzun hori!

❑ Hori bagenekien, ez da hain konplikatua…

❑ Kosta ahala kosta hitz egingo dugu berarekin!

❑ Erraza da hori egitea. Gelako kideek egingo dute hori di-da baten…

❑ Tira, tira… Kontua ez da horrenbesterako izango!!...

❑ Nik hori banekien aspalditxotik.

❑ Nik beti esan dut hori.

❑ Banengoen, ba, horrela behar zuela gaiak!

❑ Aditu guztiek diote kontuan hartzeko gaia dela, eta agian…

❑ Niri harpa jotzen, ala?

❑ Ulertzen dizut, ondo ulertu ere, baina kontuan hartu beharko genuke…

❑ Ados nago zurekin; baina, agian…

❑ Gai hori ez da hain konplikatua!!

■ AUTORITARIOA■ EGOZENTRIKOA

■ ENPATIKOA■ AUTORITARIOA

■ ENPATIKOA■ AXOLAGABEA

■ EGOZENTRIKOA■ ENPATIKOA

❑ Ezta pentsatu ere!

❑ Lasai… Hori erraz konponduko dute gainerakoek.

❑ Ez etorri niri koplekin!

❑ Hau egin behar da eta kito!

❑ Gaia konplexua da, eta, nire ustez…

Adierazi

Binaka, osatu honako elkarrizketa hau, 2. jarduerako esapideetako batzuk erabiliz.

— Entzun Kopiatzen harrapatuta! eta alderatu. Gero, jarri launaka, buruz ikasi eta antzeztu.

Eztabaidetan honelako esamoldeak entzun ohi ditugu. Erreparatu esaldiei eta aukeratu formula zuzenagoak.

Kopiatzen harrapatuta!

Maddi: Jon, badakizu Historiako irakasleak Julen harrapatu duela Naroaren lana kopiatzen? ____… Julenekin hitz egin behar genuke.

Jon: Nola? Ez dizut sinesten! Julen ez da horrelakoa! ____!

Maddi: Ez, ez… Benetan ari naiz…

Jon: ____? Utzi bakean!

Maddi: Baietz ba, baietz ba… Hala gertatu dela, ba! Ezta, Joanes?

Joanes: Jakina! ____. Julenek beti kopiatzen ditu lanak. Julenekin hitz egin behar genukeela iruditzen zait. Eta, agian, Naroarekin ere bai.

Maddi: Bai, bai… ____!

Iraia: Barkatu, baina guk ez daukagu hor zeresanik… Eta ____.

Maddi: Nola, ba? Juleni lagundu behar geniokeela uste dut. Istorioren bat asmatu behar genuke, eta hori kontatu, gero, irakasleari.

Jon: Barkatu, baina ni ez naiz horrelako kontuetan sartuko! Eta, gainera, Naroa zer? Naroak ere izango du zeresana, ezta?

Joanes: Maddi, ____! Ni prest istorioa asmatzeko! Zer diozue?

Iraia: Eeee… Nik badaukat beste hamaika zeregin…

Maddi: Ai, ai… Beldur pixka bat ere ematen du honek, ezta?

Jon: Nik esan dizuet ez naizela horrelako kontuetan sartuko.

Joanes: Ez al dugu esan Juleni lagunduko diogula? A zer mozolo kuadrilla garen!

Zeuk duzu hitza!

Irakurri 3. jarduerako eztabaida, osatu lau laguneko taldeak eta egin jarduerak.

• Eztabaidatu hamar minutuz, adostasuna lortzeko helburuarekin. Inork esapide okerrik erabiliz gero, zuzendu.

• Eztabaida amaitzean, hausnartu: lortu duzue adostasunik? Zergatik? Zer izan da lagungarria? Zer kaltegarria?

*

39ENTZUN ETA HITZ EGIN

2

3

4

5

Zelako morro!Si ez duzu hori esan!

Nik baita. Nik baita pentsatzen dut hori.

* Ba, niri kontatu didate ke horrela dela.

Bai, porke Saioak ere esaten du hori.

Uste dut ze zuk diozuna ez da horrela.

Zein da eztabaidagaia? Zenbat ikuspegitatik azter daiteke? Zehaztu eta banatu ikuspegiak.

Gero, egin IKUSPEGIEN ZIRKULUA errutina egokitu zaizun ikuspegitik.

1. … pertsonaiaren ikuspegitik ari naiz pentsatzen.

2. Nik uste dut…

3. Ikuspegi honetatik galdera hauek sortu zaizkit: …

Irakurri aurretik• Irakurri izenburua. Zeri buruzkoa

izan daiteke artikulua?

• Irakurri azpititulua. Lehen, igarri duzu zeri buruzkoa den?

• Saiatu izenburuko galderari erantzuten, alde baten eta bes-tearen argudioak zerrendatuz.

40 IRAKURRI ETA ULERTU

2

Mikel Garcia Idiakez

1980an jaio zen, Irunen (Gipuzkoa). Kazetaritzan lizentziatua da, hainbat hedabidetan aritua (Euskadi Irratia, Euskaldunon Egunkaria, Berria…), 2004tik, Argia astekarian dihardu batik bat. Argia 1980an sortu zen, eta euskarazko aldizkaririk zabalduena da. Denetariko gaiak jorratzen ditu: politika, gizartea, euskara… Paperean ez ezik, online ere irakur daiteke, eta ingele-sezko bertsioa ere eskuragarri dago webgunean. Hainbat blogarik hartzen dute parte; besteak beste, Mikel Garciak, Jendartean izeneko blogean.

Ohitura lagungarria ala alferrikako gainkarga?

Planto egin dute Ipar Euskal Herriko gurasoek: hamabost egunez, eskolan seme-alabei etxerako agintzen dieten lanik ez egitera deitu du apirilean Frantziako estatuko guraso-federazio handienak (FCPE). Ez da eztabaida berria, Nafarroako arartekoak gaia mahairatu zuen iazko ikasturtean.

MIKEL GARCIA

Antzekoak dira guraso batzuen eta besteen argudioak: ez dago frogatuta etxerako lanek onurarik dakartenik haurren ikasketa-prozesuan. Praktikan, gurasoek beren gain hartzen dituzte lan horiek eta ez dira ikasleen aurrerapenen isla, gurasoen inplikazioaren emaitza baizik; eta, gainera, etxerako lanek desberdintasunak sorrarazten dituzte gurasoek «lagunduta» egiten dituz-ten umeen eta inoren laguntzarik gabe egiten dituzte-nen artean. Bestalde, eguna ikastetxean eman ostean, nekatuta iristen dira haurrak, eta beren garapenerako garrantzitsuak diren bestelako ekintzetarako duten denbora kentzen diete; besteak beste, aisialdirako edo senideekin egoteko duten denbora.

Nafarroako Hezkuntza Batzordeak iaz kaleratutako Eskolako lanak txostenaren arabera, 11-12 urterekin ikasleek egunean ordubete eta hogeita hamasei minutu eskaintzen dizkiete, batez beste, etxerako lanei, eta 14-15 urterekin, bi ordu inguru.

Etxerako lanek desberdintasunak sorrarazten dituzte gurasoek «lagunduta» egiten dituzten umeen eta inoren laguntzarik gabe egiten dituztenen artean.

41IRAKURRI ETA ULERTU

2

Hiztegiaaisialdi: norberak nahi duena egiteko daukan denbora

amatatu: itzali

ararteko: herritarren eskubideak administrazioaren aurrean babesten dituen kargu publikoa

burutu: amaitu, bete

curriculum: gobernuak arautzen duen ikasketa-plana (zer, noiz, nola ikasi behar den…)

gauzatu: egin

jorratu: landu

onura: abantaila, alde ona

planto egin: gelditu

Eskolako lanen bolumena izaten da sarri kritika nagu-sietako bat: ariketa gehiegi agintzen zaizkiela ikasleei, denbora asko eskatzen dutenak. Baina kopurutik harago, eredua bera jartzen du zalantzan hainbatek, oroimena eta memoria lantzeko errepikapenean oinarritutako ariketa-zerrenda luzea baino ez direla baitiote. Horregatik, lan moldea aldatu egin dute ikastetxe batzuetan: ikasleek astebeterako egin beha-rrekoak adosten dira, eta lan horiek eskola-orduetan gauzatu ditzaten egiten da plangintza.

Ez al dira, bada, nahiko ikasleek eskolan ematen dituz-ten orduak, bertako eginbeharrak bertan burutzeko?

Ezezkoa da irakasle ugariren erantzuna: curriculuma-ren eduki guztiak jorratzeko, ordu gutxiegi dituztela argudiatuz. Beharraz gain, etxerako lanak onuraga-rriak direla defendatzen dute batzuek: ikasitakoa sen-dotzeko laguntza gehigarria da, eskolan jasotakoa lantzeko eta barneratzeko modua. Lanak planifikatzen eta antolatzen ikasteko baliagarriak dira; autonomia, independentzia, ardura, autodiziplina eta ikasketa-ohiturak bultzatzen dituzte. Areago, hainbatek dio gu-rasoek ez dutela benetan inplikatu nahi seme-alaben hezkuntzan eta hortik datorrela eskolako lanen kontrako iritzia. Baina eskolako lanek izan behar al dute gurasoak seme-alaben hezkuntzan inplikatzeko modua?

Kontua da zer neurritan egiten dituzten haurrek etxerako lanak eta zer neurritan haien gurasoek, eta zenbat eta zer ereduren araberakoak diren ariketak. Gainera, diziplina, autonomia eta halako balioak bestelako jarduera batzuen bidez ere barneratu dai-tezke. «Guk haur osoak nahi ditugu, sozialki, fisikoki eta artistikoki garatuko direnak, eta erlaxatzeko eta ume izateko ere denbora izango dutenak», dio Alfie Kohn irakasle estatubatuarrak. The Homework Myth liburuan dio eskolako lanak onurarik gabeko ahale-gin huts bilakatu direla eta ariketa horiek umeengan sortzen duten interes faltak eskolarekiko eta ikastea-rekiko jarrera ezkorra eragin dezaketela: «Etxerako lanak dira haurraren jakin-mina amatatzeko arrazoi nagusia». Haren ustez, azken muturrean, norbera baino ez da gai bere burua motibatzeko: «Gauzak ulertzeko umeak berez duen nahia loratzeko, sare kurrikular eta giro aproposa sortzea da egin dezake-guna, eskolan eta familian».

Egunero ordubete eta hogeita hamasei minutu eskaintzen dizkiete 11-12 urteko haur nafarrek etxerako lanei.

Egin lauko taldeak eta aplikatu irakurketa partekatuaren teknika kooperatiboa.

http://links.edebe.com/twp6 (egokitua)

Sortu

Eskolako galdetegi batean, etxerako lanak kentzearen alde ala kontra zauden galdetu dizute. Zer erantzungo duzu? Idatzi argudioen zerrenda.

Hitz egin

Egin bi talde: etxerako lanen aldekoak eta aurkakoak. Bost minutu dituzue dagozkizuen argudioak jasotzeko. Gero, ekin eztabaidatzeari.

Ulertu

Nork egin du planto? Zergatik? Mundu guztia dago ados gai horren inguruan?

Zerk bultzatu du kazetaria artikulu hau idaztera?

a etxerako lanak egiteko zaletasunak

b Ipar Euskal Herrian eztabaida piztu duen auziari buruz dauden iritziak plazaratu nahiak

c irakaskuntzaren egoerak

Esan iritzi hauek dituzten pertsonak etxerako lanen alde ala kontra dauden.

— Ba al dakizu nork adierazi duen bakoitza? Artikulugileak, gurasoek, irakasleek, adituek…?

Zer egoeratan erabiliko zenuke esaldi hau? Aukeratu bat.

«Azken muturrean, norbera baino ez da gai bere burua motibatzeko».

Irakurri eta ulertuEntzun eta irakurri Ohitura lagungarria ala alferrikako gainkarga? testua eta egin jarduerak.

2

6

42 IRAKURRI ETA ULERTU

7

8

9

Ez dugu argi etxerako lanak onuragarriak diren ala ez.

Etxerako lanek desberdintasunak sorrarazten dituzte ikasleen artean.

Eskolatik irten, eta gaztetxoek ez dute astirik beste ezer egiteko.

Gurasoek ez dute inplikatu nahi seme-alaben hezkuntzan.

Kontuan izan behar da nork egiten dituen etxerako lanak: gurasoek ala ikasleek.

Diziplina, autonomia eta halako balioak beste jarduera batzuen bidez barneratu daitezke.

Etxerako lanek jakin-mina itzal dezakete.

11 12

Mikel ezkor dago. Ingelesa ez zaio buruan sartzen. Lagunek mila ideia eman dizkiote: abestiak ikastea, kontsolako jokoak erabiltzea, lagun ingelesak egitea… «Ez» eta «ez» da Mikelen erantzuna.

Iratik gimnastika erritmikoan eman du izena. Ederra iruditzen zaio. Orain arte ez du sekula halakorik egin. Bes-teak malguagoak dira, baina bera jo eta ke dabil, luzaketak egin eta egin, gero eta malguago egoteko.

A B

10 Lehenengo paragrafoan, haurren garapenerako garrantzitsuak diren bestelako ekintzak aipatzen dira, hala nola aisialdia eta senideekin egoteko denbora. Garrantzitsuagoak al dira etxerako lanak baino? Zergatik?

Hausnartu

Osatu testua, emandako hitzak egoki txertatuz.

— Entzun ikaskideek ikasgelan egindako batzarra eta idatzi bakoitzak esandako esaldirik esanguratsuena. Gero, lotu bakoitza ondoen definitzen duen hitzarekin.

— Binaka, pentsatu zer ikaskide edo pertsona ospetsu definituko zenuketen hitz hauetako bakoitzarekin eta osatu zerrenda. Ea zenbat izen biltzen dituzuen bost minutuan! Gero, arrazoitu zuen aukerak.

Lotu hitzak eta definizioak. Gero, bilatu hitz bakoitzaren sinonimoak hitzen kutxan.

Irakurri egoera eta egin jarduerak.

• Jarri launaka eta aukeratu rol bana. Nolakoa izango da zure pertsonaia? Aukeratu.

• Prestatu argudioak, aukeratu dituzun rola eta jarrera kontuan izanda. Ondoren, eztabaidatu.

43HITZAK IKAsI

2

Eremu semantikoa: hizkeraHiriak eta herriak gero eta handiagoak dira, eta haietan izaera nahiz kultura askotako pertsonak bizi dira.

Bizikidetza ona izan dadin, beharrezkoa da komunikatzea eta hitz egitea.

13

Jardu

erak

Maite Anderrez dago maiteminduta. Gaur, matematika-orduan elkarren ondoan eseri dira, eta Maitek zer sen-titzen duen esatea erabaki du. Bat- batean «Maite zaitut» ________ dio. Mikelek «Nik ere maite zaitut» erantzun dio, ________

lotsaren lotsaz. Zoritxarrez, Itsaso kontakatilua zuten atzean, zelatan. Ez bat eta ez bi, paper batean entzundakoa idatzi, eta eskuz esku ibili da oharra ikaskideen artean. Matematika-ordua aurrera joan ahala, gero eta ozenagoak egin dira ikasleen hasierako ________, gero eta zalapartasuagoa ikasgelak ohiko duen ________. Maite eta Ander gorri-gorri jarri dira, ikaskideen ________ eta ________ entzuten hasi baitira. Halakoan, irakaslea ________ hasi da, baina inork ez dio jaramonik egin, eta minuturen buruan, ________ irten da ikasgelatik. Berehala etorri da zuzendaria, eta, harekin batera, zigorra: astebete jolas-ordurik gabe. Gaurko jolas-orduan, ordea, atseden hartzeko dugun eskubidea ________ dugu. Badakigu gaizki jokatu genuela, baina horrelako zigorrak ez dira batere eraginkorrak.

aho garbikoa • mutua • totela berbalapikoa • ahoberoa

berbaro

hizkera

solaskide

hizpide

eleketari

• hizketa-gaia edo aitzakia

• asko hitz egiten duena

• jende askok batera hitz egitean sortzen den ahopeko hitz-zarata

• solasean parte-hartzaile direnetako bakoitza

• pertsona bakoitzak hitz egiteko duen era berezia

14

mutua • berbalapikoa • ahoberoa • aho garbikoa

15

zezelka iskanbila xuxurlatupurrustaka aldarrikatu oihukamarmarrak trufak isekak

Patxi Ander Itsaso

Maite Naiara

Gazte bat sartu da autobusean. Sakelakoa atera, eta mu-sika jarri du, ozen, guztiek entzuteko moduan. Autobusean, beste pertsona hauek daude: jaioberri batekin doan aita, telefonoz hizketan doan emakumea eta autobus-gidaria.

• Hausnartu eztabaidan gertatu denaren inguruan:

a) Zer jarrera hartu du solaskide bakoitzak?

b) Erraza da jarrera horiekin mintzatzea? Zergatik?

c) Konponbide bat lortzekotan, zer jarrera litzateke onena? Eta txarrena? Zergatik?

hizketakide

elkarrizketari

solasg

ai

berbots

berbalapiko

mintzagai

berbaerahitzontzi

min

tzai

debe

rritsu

mintzaira

berbontzi

Hona hemen zutabeak idazteko erabilgarriak izan daitezkeen testu-antolatzaileak:

2

44 AZTERTU ETA KOMUNIKATU

Iritzi-zutabeakIritzi-zutabeak kazetaritza-generoko testuak dira, eta haien helburua irakurleari iritziak, ideiak eta usteak adieraztea da. Ohiko kolaboratzaileek idazten dituzten testu laburrak dira, eta egunkarietan atal eta kokagune finkoa izaten dute. Albisteetan ez bezala, zutabegileek ez dute gertaeren xehetasunik ematen; gertaerak baloratu edo haiei buruzko iritzia ematen dute.

Anjel Lertxundik Berria egunkariko «Hitz beste» atalean argitaratzen du bere zutabea. Irakurriko duzun zutabean, kirol-taldeek eragiten dituzten sentimenduei buruz hitz egingo digu, Asier Illarramendi jokalariaren talde-aldaketak gizartean sortutako ika-mika aitzakia hartuta. Zutabea hobeto ulertzeko, azter dezagun testuingurua:

— Ezagutzen duzu Asier Illarramendi? Nor da? Zer taldetan jokatzen zuen lehen? Eta orain?

— Ikusi bideo honen lehen lau minutuak eta argitu zer gertatu den.

HITZ BESTE

Koloreak eta oe

Ederrak dira, ai eta oi, zure bihozñoko kirol-taldearen kamiseten eta banderen koloreak, harrotu egiten zaituzte eta zainetako

odola irakiten jartzen, oilo-ipurdia egiten zaizu gandorretik hanka- puntetarainoko zure gorputzeko azalera guztian eta nerbioak dantza- kordan hasten.

Ederrak dira, oi eta ai, zure kirol-taldeko balentriek kamiseta izerditzera behartzen zaituzten egun gogoangarriak, une seinala-tuetan astintzen duzun zure taldearen bandera koloretsua, ataka gaitzenetan kantatzen duzun kolore kuttunen ereserki hunkibera.

Ederrak dira, oe eta oe, koloreon zaleak lotzen dituen lokarri askaezina, ontzi berean doazenen arteko ibilbide eta abentura, aurkarien kontra izandako lehia epikoenetan eskainitako arnasa, adore eta bultzada…

Zer ez zenuke emango koloreok defendatzeagatik!

Baina diruak, ui eta ui, are ederragoa izan kolorea, zure bihozñoko koloreen distira iluntzerainokoa…

Anjel Lertxundi, Berria(egokitua)

Argudioak

Paragrafoka antolatuta.

Tesia

Idazlearen iritzia, argudioekiko kontrastean indartua.

Egilearen izena

Iritziak agertzen direnez, sinatuta argitaratzen dira.

•  Koma jarri behar da antola- tzaileen ostean.

•  Koma artean jarriko dira esaldi barrukoak.

ARGUDIOAK EMATEKO

ONDORIOAK AZALTZEKO

AIPAMENAK EGITEKO

ESANDAKOA INDARTZEKO

bait-

-eta.

Izan ere,

Hortaz,

Horrela, ba(da),

Hori dela-eta,

Irakurri dugunez,

Badirudi …-(e)la

Antza denez,

Aipatu bezala,

Hau azpimarratzeko,

Esanak esan,

Atalaren izenburua

Izenburua

Laburra eta deigarria, irakurlearen arreta erakartzeko.

Hizkuntza-baliabideak

Bigarren pertsona: irakurlea inplikatzeko.

Egilearen araberako estiloa. Lertxundi idazlea denez, literarioa: ironia, hiperboleak, metaforak, paralelismoak…

http://links.edebe.com/xw3r

http://links.edebe.com/p37

Argi!

Jardu

erak2

45AZTERTU ETA KOMUNIKATU

Irakurri berriz Koloreak eta oe zutabea eta erantzun galderei.

• Zer iritzi du Anjel Lertxundik kirolean gertatzen diren talde-aldaketei buruz? Zer erlazio du artiku-luak Asier Illarramendiren auziarekin?

• Zer iritzi duzu zuk? Irakurritako artikuluak iritzia aldarazi dizu?

Bilatu http://www.berria.info/blogak webgunean interesgarria iruditzen zaizun zutabe bat eta aurkeztu ikaskideei.

• Zer izenburu dauka? Nor da egilea?

• Zein da egileak defendatzen duen tesia? Eta zer argudio erabili ditu horretarako?

• Zer estilotan dago idatzita, zuzena ala ironikoa? Arrazoitu, testuko esaldiak erabiliz.

• Zergatik aukeratu duzu?

Erreparatu irudiei eta egin jarduerak.

— Zer ematen dute aditzera? Gai gatazkatsuren bat dakarkizute gogora? Zein? Bilatu edo azaldu gai horren inguruan zabaldu diren albisteak.

— Zer iritzi duzu gai horien inguruan? Idatzi gai bakoitzaren inguruan defendatuko zenukeen tesia.

— Binaka, aukeratu tesietako bat. Ondoren, idatzi hura defendatzeko sei argudio.

Irakurri eta aztertu.

• Zer gai jorratzen du? Gaurkotasunik duen gaia da? Zergatik?

• Zer iritzi defendatzen du? Zer argudio ematen ditu?

• Zer estilotan dago idatzita: zuzena, literarioa, iro-nikoa? Nola dakizu? Azpimarratu testuan aukera egiten lagundu dizuten esaldiak.

• Berridatzi zutabea, egileak defendatutako tesia eta argudioak baliatuz, baina estiloa aldatuz.

16

@

17

19

Euskaraz bizi nahi dut!Euskaraz bizi nahi dut, bai. Euskararen aldeko ma-nifestazio guztietara joaten naiz. Nirekin euskaraz dioen pina daramat beti paparrean, bihotzaren erdigunean, zast! giharretaraino iltzatuta.

Zerbitzu publiko batera hurbildu, eta administra-riaren lehen hitza erdara hutsean bada, prest dut nire aldarrikapena: Txo, nirekin euskaraz!

Euskaraz bizi nahi dut, bai. Baina etxera heldu, eta pina itsatsita duen kamiseta eranztearekin batera, ¿perdona, qué decía? pentsatzen dut neure kolkorako.

Euskaraz bizi nahi dut, bai. Baina gaztegunera joan, eta begiz jo dudan neska eder horri ¿hay ordenadores libres? gal-detzen diot.

Badakizu, euskaraz bizi, ligatu eta pentsatu nahi dut. Horregatik: Euskararen aldeko txapa bihotzean, eta ibili erdaraz munduan!

Eleder Mihigaizto

18

euskaraz

Irakurri izenburuak eta esan zein dagokion iritzi-zutabe bati. Argudiatu zure aukera.

— Binaka, egin hipotesiak. Zer gai jorratuko ditu zutabeak? Zer tesi defendatuko da? Zer argudio emango ditu?

20

Grafitien arteaa

16 urteko gazte bati isuna jarri diote grafitiak egiteagatik

b

Irakurri testua eta hari egindako iruzkina. — Zuen hipotesiek eta zutabeko ideiak bat datoz? Alderatu.

— Zer iritzi du zutabegileak grafitiei buruz? Aukeratu.

❑ Grafitiak eta margolanak ez dira artea, zirriborroak baizik.

❑ Grafitiak itsusiak dira eta ez dute benetako artelanekin zerikusirik.

❑ Margolariek ez dute arterik egiten; grafitilariek, aldiz, bai.

❑ Grafitilariek ez bezala, margolariek artea egiten dute.

— Ados zaude zutabegilearekin? Eta Nerearekin? Zergatik?

— Idatzi iruzkin bat gaiaren inguruan, zure iritzia labur eta argi emanez.

Irakurri talde-lanari buruz ikaskide hauek esandakoa.

— Ados zaude haiekin? Zergatik? Talde-lanaren alde-koa zara? Zer baldintzatan? Idatzi iruzkin bat horren inguruan duzun iritzia emanez. Ondoren, bildu talde txikitan eta azaldu zure iritzia ikaskideei.

2

46 AZTERTU ETA KOMUNIKATU

Jard

uer

ak

http://euskerabili.blogspot.com.es/2012/10/graffitien-artea.html

Grafitia artea omen da, kaleko hormetan ikus-ten ditugun marrazki

koloretsu horiek artea omen dira. Harrigarria! Beti pentsa-tu izan dut oso itxura txarra ematen ziotela hiriari, zikin-itxura. Izan ere, film guztietan, edo gehienetan, auzo marjina-letako sinbolotzat agertu izan dira beti.

Ez dakit, agian jakin behar da marra eta forma desitxura-tu horiek baino haratago begiratzen eta bertan dagoen mezua ulertzen. Baina nik ez dut gauza handirik ikus-ten. Batzuetan, umeek egindako marrazkiak iruditzen zaizkit, begi zabaleko panpina handiak, kolore biziko paisaiak; besteetan, ulertezinak diren letrak, zerbait aldarrikatzeko edo… auskalo!

Agian, artista horien obrak ulertu ahal izateko ikastaroak eman beharko lizkigukete. Baina, ondo pentsatuta, XXI. mendeko margolariek ere ez al dituzte grafitiak egiten, ala haiena artea da?

21

22

Bakoitzak egokitu zaiona egin behar du; bestela, guztion kalterako izango da.

Baten lana atzeratzen bada, guztion lana atzeratuko da.

Guztiok egin behar dugu zerbait, bakar batek lanaren zama guztia har ez dezan.

Batek egiten ez duen lana beste batek egin beharko du.

•  Grafitien gaiarekin zerikusia du:

http://www.ertzaintza.net/wps/portal/ertzaintza/noticia?WCM_GLOBAL_CONTEXT=/migration/ Intranet/Departamento_de_Interior/Canal_Corporativo/Actualidad_3/14_1253_eu?id=6484880045eca2ad9e96de2123918fe2

Oso zaila da artea zer den definitzea; baina, nire ustez, gra-fitiak egitea ere bada artea, grafitiz egindako irudiek beste edozein adierazpide artistikoren antza baitute. Arteak sen-timenduak, pentsamenduak, aldarrikapenak… marrazki baten bidez kanporatzea izan beharko luke, eta grafitiek lortzen dute hori. Niri behintzat, gustatu egiten zait hiriko horma grisak kolorez beteta ikustea.

Nereak dio: 2014ko apirilaren 22a

1 Iruzkin

Grafitien artea

Triki+ak

Bal

din

tza

erre

ala

Gertatu diren edo gertatzen ari diren egoeretan erabiltzen dira.

Ezetz esaten badiot, lotsagarri geratuko da.

Bal

din

tza

irrea

la

Eto

rkiz

unek

oa Etorkizunean gerta litezkeen baldintzak dira.

Nik, zu banintz, ez nuke hainbeste pentsatuko!

Lehe

nald

ikoa Dagoeneko gertatzeko aukerarik

ez duten baldintzak dira.

Neuk ere horrela eskatu banio, baiezkoa emango zidakeen?

Aditza: baldintzaGai bati buruzko iritzia ematen dugunean, sarritan erabiltzen ditugu baldintzazko adizkiak gure argudioak emateko. Batzuetan, aztertu nahi dugun egoeran geure burua irudikatzeko erabiltzen ditugu; beste batzuetan, balizko egoeretako jokabideak agerian uzteko. Irakurri zer dioten irudietako pertsonaiek. Zer iritzi dute ezkontza-eskakizunari buruz?

47HAUsNARTU

2

Nik arrosa bat emango nioke, ez eraztuna.

Nik dorreko jatetxean eskatuko nioke, ez

belartzan!

Eroturik ere ez nioke baietz

esango!

Neuk ere horrela eskatu banio, baiezkoa emango

zidakeen?

Nik, zu banintz, ez nuke hainbeste

pentsatuko!

Ezetz esaten badiot, lotsagarri geratuko da.

Baietz esaten badit, Parisko mutilik zoriontsuena

izango naiz.

Aztertu baldintzen sailkapena, bakoitzaren esanahia eta adizkiak osatzeko trikimailuak:

Baldintza Ondorioa

• aditz nagusia + -ten/-tzen esaten, idazten, asmatzen…

• ba- + orainaldiko indikatiboa ba- + diot ➝ badiot

• aditz nagusia + -ko/-go geratuko

• orainaldiko indikatiboa da

• aditz nagusia + -ko/-go esango, pentsatuko, eskatuko…

• lehenaldiko indikatiboa – -en + ba- nintzen – -en ➝ «nintz» nintz + ba- ➝ banintz

• aditz nagusia + -ko/-go esango, pentsatuko, eskatuko…

• lehenaldiko indikatiboa – -en + -ke nuen – -en ➝ «nu» nu + -ke ➝ nuke

• aditz nagusia + Ø + (izan) esan, apurtu, ausartu (izan)…

• lehenaldiko indikatiboa – -en + ba- nion – -en ➝ «nio» nio + ba- ➝ banio (Etorkizuneko baldintza bezala)

• lehenaldiko indikatiboa – -en + -keen zidan – -en + -keen ➝ zidakeen

• Lehenaldiko indikatiboan ere eman daitezke: … baiezkoa emango zidan?

Triki+ak

2

48 HAUsNARTU

Irakurri egoera eta egin jarduerak.

— Irakurri gurasoen kexak eta amaitu gatazka konpon-tzeko Urkori ezarritako baldintzen gutuna.

• Arropa zikina eta garbia nahaspilatuta daude.

• Erdi lizundutako jakiak daude mahai gainean.

• Ohea egin gabe egoten da asteetan.

• Erabiltzen ez dituzun trasteak ez dituzu gordetzen.

Nolakoa litzateke zure ametsetako etxea? Kontatu ikaskideei.

Aukeratu baldintza egokiak ondorio hauetarako. Gero, idatzi esaldiak baztertu dituzun baldintzekin.

Sare sozial batean, eslogan bitxiak argitaratzen dituzte, jendeari pentsarazteko. Binaka, erreparatu ereduari eta aurkeztu honelako bi kartel:

— Aztertu kartelak eta aukeratu gustukoenak horman jartzeko.

23

Jard

uer

ak

Guraso maiteak:

Egia da logela hankaz gora izaten dudala, baina elkar ulertuko badugu / bagenu, behin betiko konponbidea lortuko genuela / genukeela uste dut. Hona hemen nire eskakizuna:

Nire logelan leku falta handia dut. Beraz, hainbat altzari aldatuko bazenituzte / bazenitu, arazoa konponduko litzateke / zatekeen. Esaterako, azpiko tiraderadun ohea erosiko banizue / bazenidate, traste gehienak gordetzeko lekua izango zen / nuke. Lagunentzat erabiltzen dugun beste ohe horren ordez, mahai handiagoa eta apalategia jarriko bazenizkidate / jarri bazenizkidate, ez nituzkeen / nituzke liburuak lurrean izango.

Azkenik, aulki erosoago bat erosten badidazue / bazenidate, etxerako lanak bertan egingo ditudala / nituzkeela zin dagizuet, eta zeresanik ez ordenagailua erosiz gero! ;)

Urko maitea:

Arrazoi osoa duzu. Altzariak aldatzeko esfortzua egingo dugu. Bes-talde, zuri ere ahalegin txiki bat eskatu nahi dizugu; izan ere, hainbat jarrera aldatuko ……………, ondorio pozgarriak ikusiko …………… Adibidez, entrenamendutik iritsi bezain laster arropa garbigailuan sartuko …………….

Erdi lizundutako jakiak mahai gainean pilatuko ez ……………. Baldin eta …………….

Zeure esku dago, beraz, behin betiko konponbidea!

Kontuan izan esanahi desberdina dutela:

•  Itsasoan bainatuko bazara, eraman neoprenozko jantzia.

Bainatzeko asmorik baduzu, neoprenozko jantzia eraman behar duzu hondartzara.

•  Itsasoan bainatzen bazara, dutxa hartu beharko duzu kresala kentzeko.

Bainatu ondoren, dutxa hartu beharko duzu kresala kentzeko.

Hiri handi batean erosiko nuke etxea. Logela bakarra izango luke, baina egongela erraldoia. Skate-

pista jarriko nuke bertan…

1 … jan fruitu eta barazki ugari.

a Urte askoan bizi bazara, …

b Urte askoan biziko bazara, …

2 … urte gehiagoz biziko zara.

a Erretzeari uzten badiozu, …

b Erretzeari utziko badiozu, …

Zure biZitZan GOrabeHerariK eZ baleGO, Hilda ZeundeKeen Seinalea iZanGO litZateKe.

Urkok hankaz gora izaten du logela, eta

gurasoak haserre daude. Irakurri gatazka

konpontzeko Urkok gurasoei egindako pro-

posamena eta aukeratu forma zuzenak.

24

25

26

Argi!

49HAUsNARTU

2

Ados egoten zara ikaskideekin? Egin inkesta hiru ikaskideri eta jaso erantzunak taula batean.

— Puntuatu erantzunak 1etik 5era.

— Zenbatu puntuak. Gero, osatu emaitzak eta aztertu.

— Binaka, asmatu inkesta bat (emaitza eta guzti) ereduari jarraituz. Hona hemen gai-proposamena:

• Eskolako lanak egiteko bikotekide ona zara?

Entzun Olatz Martiarenaren iritzia, aukeratu bertan esandakoak eta zuzendu okerrak.

❑ Udako sandaliak Kontxirenean erosi balitu, akaso denda zabalik egongo litzateke orain.

❑ Martari eta Alaini Kontxiren dendako zapatak kalitatezkoak zirela esango balie, herriko punta-koena dela esango lukete.

❑ Herriko dendetan behar zuena topatu ez balu, merkataritza-gunera joango zatekeen.

❑ Merkataritza-guneetan bakarrik erosiko bagenu, kaleetan lokal hutsak baino ez lirateke geratuko.

Denda txikiek eta handiek aukera desberdinak es-kaintzen dituzte. Osatu erosketa-baldintzak eta lotu ondorioekin. Gero, asmatu beste hiru.

Irakurri zer eta nola gustatzen zaion erostea Ikerri, eta azaldu, baldintzak erabiliz, zer pentsatzen ari den merkataritza-gune handi batera joan ondoren.

Pentsatu irudikoa zure lagun mina dela eta okerreko bidetik dabilela aspaldian. Zer egingo zenuke lagun-tzeko? Jarri binaka, eta baloratu aukeren abantailak eta desabantailak, adibidean bezala.

Jardu

erak

Maider Eskale batek ogitartekoa eskatuko balit, oso gustura emango nioke. 4

Eskale batek eskuan daramazun ogitartekoa eskatuko balizu, zer egingo zenuke?

Hondartzan uretan zaudela poltsa lapurtuko balizute, zer egingo zenuke?

Sakelakoa estolda batetik behera eroriko balitzaizu, zer egingo zenuke?

Arropa esekitzen ari zarela barruko arropa bustia eskuetatik irris-tatu eta oinezko bati gainera eroriko balitzaio, zer egingo zenuke?

Gustatzen zaizun neskaren edo mutilaren argazki bat lortu nahiko bazenu, zer egingo zenuke?

1

2

3

4

5

5-10 Eztabaidan hasten zaretenean, inguruko guztiek ihes egiten dute. Batak bestearen ikuspegitik aztertuko ……… arazoa, hain desberdinak ez zaretela kontura-tuko ………!

20-30Haizea mendebaletik badator lagun; hegoaldetik badator, ordea, etsai. Haizearen norabidea neurtzeko gailua lortuko ………, berarekin noiz elkartu jakingo ……….

30-40 «Bai» badiozu, berak «jakina» esango du. «Ez» badiozu, «inola ere ez». Lagunak ala klonak zarete zuek?

1. Erosketak larunbat arratsaldean egin nahi …………,

2. Jantziak etxean probatzeko eraman nahiko …………,

3. Saltzailearen laguntza beharko …………,

4. Gauza bereziren bat erosteko asmoa …………,

a) … denda txikietan errazago aurkituko ………….

b) … hobe …………. saltoki handietara joan, txikiek ez baitute izaten aukera hori.

c) … edozein denda topatuko …………. zabalik.

d) … denda txikietako saltzaileek eskainiko …………. modu pertsonalizatuagoan.

«Estilo propioarekin janztea gustatzen zait eta ez zait axola jaka baten bila astebete ema-tea, kontua bitxikeriarik apartekoenak topa-tzea baita. Gogoko dut saltzaileen iritziak eta aholkuak entzutea. Parisko boutique batean erosten ari banintz bezala sentitzen naiz!»

Merkataritza-gune handi honetara etorri ordez denda txiki batera joan…,

errazago topatuko … bitxikeriarik apartekoenak. Saltzaileen iritziak eta aholkuak entzungo … eta, hala, Parisko boutique batean egon … bezala

sentituko …

Lagunaren gurasoei deituko nieke.

Horrela jakin egingo lukete.

Ez lidateke sinetsiko.

1 = ez nago ados 5 = guztiz ados

zenuke • bazenute • zinatekete • bazenu

27

28

29

31

30

2

50 HAUsNARTU

Baldintza-perpausakBaldintzazko adizkiak erabiliz sortzen ditugun perpausak baldintza-perpausak dira. Mendeko perpaus horiek aztertuko ditugu atal honetan.

Irakurri arropa-denda batean bildu ditugun iritziak.

•  Honela ahoskatzen dira:

-(e)z gero /ezkero/

Etorriz gero /etorriezkero/

Apurtuz gero /apurtu(e)zkero/

Zer baldintzatan josi dituzten jakinez gero,

lotsatu egingo ginateke.

Ez nukeen ezer erosiko, lan-baldintzak

jakin banitu.

Langileen atseden-orduak errespetatzekotan emango liekete zabaltzeko baimena

arropa-fabrikei.

Nik erosi ezik, irabazten duten apurra ere ez lukete izango Bangladeshkoek.

Mendeko baldintza-perpausek perpaus nagusiak dioena (ondorioa) gertatzeko bete beharreko baldintza zein den adierazten dute. Perpausaren bi atal horiek (baldintza eta ondorioa) edozein ordenatan ager daitezke.

Baldintza-perpaus egiteko bi modu daude: adizki jokatuekin edo jokatugabeekin.

(baldin) ba-…

jakin banitu…• Baldintzazko adizkiak erabiliz osatzen dira.

Baldintzak jakin banitu, ez nukeen erosiko. / Baldintzak zein diren jakiten badu, ez du ezer erosiko.

• Baldin partikularen erabilera:

— Perpaus-hasieran, perpausak luzeak direnean, baldintza datorrela adierazteko. Baldin eta sarriago entzungo balu…

— Aditzaren aurrean, aditza indartzeko. Azkenean erosten baldin baduzu, eskatu deskontua egiteko.

— Aditz trinkoekin, esaldi-hasieran daudenean. Baldin badaukazu, eman pixka bat.

-(e)z gero

jakinez gero…• Aditz-partizipioari eransten zaio. Baiezko esaldietan baino ezin da erabili.

Zer baldintzatan josi dituzten jakinez gero, lotsatu egingo ginateke.

ezik, ezean

erosi ezean/ezik…• Ezezko baldintzetan erabiltzen dira.

Nik erosi ezik / ezean, irabazten duten apurra ere ez lukete izango Bangladeshkoek.

-t(z)ekotan

errespetatzekotan…• Zerbait egiteko asmoa, helburua edo borondatea adierazten du.

Langileen atseden-orduak errespetatzekotan emango liekete zabaltzeko baimena arropa-fabrikei.

Alegia, arropa-fabrikek zabaltzeko baimena lortu nahi badute, langileen atseden-orduak errespetatzeko borondatea, nahia edo asmoa eduki behar dute.

Ad

izki

joka

tuek

inA

diz

ki jo

katu

gab

eeki

n

Aditza jokatuta erabiliz gero, perpaus zehatzagoak osatzen dira, aditzaren informazio guztia (nor(k), nori, zer, noiz) ematen delako. Baina, batzuetan, testuinguruak laguntzen du ulertzen, eta ez da aditzaren informazio guztia behar. Kasu horietan, askoz praktikoagoa da aditza jokatu gabe erabiltzea.

Argi!

Irakurri zutabea eta identifikatu baldintza-perpausak. Gero, bereizi baldintzak eta ondorioak.

— Zertarako erabili ditu baldintza-perpausak zutabearen egileak? Aukeratu.

Esan perpaus hauek egokiak diren emandako egoeretan erabiltzeko. Arrazoitu erantzunak.

Osatu irudiko bikotearen eztabaidako perpausak. Gero, binaka, asmatu elkarrizketa osatzeko falta diren perpausak eta antzeztu.

Irakurri testua eta berridatzi baldintza-perpausak.

— Bat zatoz idazlearekin? Idatzi iruzkin bat, baldintza-perpausak erabiliz.

51HAUsNARTU

2

32

Jardu

erak

A Irakurleari azaltzeko gaiaren ondorioak zein diren eta horren aurrean irakurleak jakin dezan nola jokatu behar duen.

B Irakurleak ondorioak atera ditzan eta gaiari buruzko gogoeta egin dezan.

33

Final-laurdenetako eskubaloi-partida duzu ostiralean.

A. Ostiraleko partida irabaziz gero, finalerdietako partida izango zenuke igandean.

B. Ostiraleko partida irabaziz gero, finalerdietako partida izango zenukeen igandean.

Buruko min handia duzu gaur.

A. Lo gehiago egin bazenu, hobeto zeundeke orain.

B. Lo gehiago eginez gero, hobeto zeundeke orain.

Lagunari sakelakoan duzun aplikazio berri baten funtziona-mendua azaltzean…

A. Ikur hori sakatu banu, hurbileko arropa-denden informazioa emango zidakeen.

B. Ikur hori sakatuz gero, hurbileko arropa-denden informazioa emango dit.

Lehengusuari eman dizkiozu iazko arropak.

A. Eman badizkiozu, orain ezin dizkiozu berriz eskatu, ezta?

B. Eman bazenizkio, orain ezin izango zenizkioke berriz eskatu, ezta?

34

…geratuz gero…

…hartu bazenu…

…kasu egin bazenit…

…prestatu ezean…

…gidatuko bazenu…

…GPSa erosiz gero…

35

Sagarrik ez makinetanBadakigu osasuntsu bizitzeko egoki jan behar dugula. Hainbat aldiz errepikatu digute lurrak emandakoa janez gero askoz errazago egingo dutela lan gure hesteek. Dena den, noizean behin litxarreriak jateak ez digu kalterik egingo, ezta? Noizean behin baino ez bada ere, lasai jan. Baina maiz janez gero, arazoak sor daitezke.

Kaleko kantoian, ospitaleko korridoreetan… nonahi jarri dituzte makina saltzaileak. Tripazorria kexaka hasiz gero, ez da zaila jana aurkitzea. Are gehiago, oso moko finekoa izan ezean, edonon jan daiteke zerbait. Baina fruta ahoratu nahi baduzu, ez duzu hain erraz aurkituko. Ederki txukunduta eskaintzen dizute edozer, fruta izan ezik.

Non aurkitu mokadu osasungarri eta egokia des-orduetan? Inguruan fruta-dendarik ez badago, jai daukagu. Goizaldeko ordu txikietan sagar bat jan nahi badugu, nora jo behar dugu? «Kantoiko ma-kinara» izan beharko luke erantzuna. Noiz gerta-tuko da hori? Nonbait ba omen dago fruta duen makina saltzaile bat, baina ez gure hirian. Berrogei makina baino gehiago zenbatu ditut gure kaleetan. Badauzkate fruitu lehorrak, bai eta oliba-oliotan frijitutako patatak ere, baina sagarrik ez. Eta niri tarteko orduetan sagarra jatea gustatzen zait. Zuri?

Endika Mikel Ortega

Gure pribatutasuna besteen esku

Zer egingo zenuke norbaitek etxean gordeta duzun argazki bat hartu eta kaleko horma batean esekiko balu, herriko guztiek ikusteko moduan? Bada, sare digitaletan argazkiak esekitzen ditugunean, gauza bera egiten ari gara.

Interneteko sare sozialetan gabiltzanetik, agerian uzten ditugu sarritan gure datu eta kontu pribatu guztiak. Gure pribatutasunaren garrantziaz jabetzen ez bagara eta gure nortasun digitala kontuan hartzen ez badugu, besteen aurrean biluzi egingo gara behin eta berriz, ohartu gabe.

Beraz, norabidea aldatu nahi badugu, neurriak hartu beharko ditugu. Hori egiten ez badugu, gure bizitza ez da erabat gurea izango eta besteen esku geratuko da.

2

52 HAUsNARTU

Zein da esaldi egokia egoera bakoitzean? Zergatik?

Irakurri ikasle batek eskolako blogean argitaratu duen posta eta hari egindako iruzkinak. Gero, egin jarduerak.

— Zein dira baldintza-perpausak? Aditz jokatuak ala jokatu gabeak erabili dira?

— Aditz laguntzaile bera errepikatzeak zer sentsazio sorra-razten du? Aldatu zenbait egitura: jarri aditzak jokatu gabe.

— Idatzi hiru iruzkin, baldintza-perpausak erabiliz.

— Imajinatu Eskolako Kontseiluari egin diozuela baratzea sortzeko eskakizuna. Kontseiluak arazo hauek adierazi dizkizue:

• Ikastetxea ezin da eskola-orduetatik kanpo irekita egon.

• Eremu horretan ez dago iturririk.

• Ez dago lanabesak erosteko dirurik.

• Bi irakaslek hartu beharko lukete baratzearen ardura.

— Pentsatu zer baldintza betez konpon ditzakezuen kontseilukoek azaldutako arazoak eta, binaka, osatu erantzuna Kontseiluari bidaltzeko.

36

Jard

uer

ak

a Laborategian pipeta bat apurtuz gero, onena da irakasleari esatea.

b Laborategian pipeta bat apurtzekotan, onena da irakasleari esatea.

a Istripurik edukiz gero, 112ra deitu behar da berehala.

b Istripurik edukitzekotan, 112ra deitu behar da berehala.

a Ongi zaintzekotan utziko dit amak bere argazki-kamera.

b Ongi zainduz gero utziko dit amak bere argazki-kamera.

37

Zikinak zikina dakarGoizeko zortzietan, ikastetxeko ate nagusitik erdi lotan sartzen garenean, ia ez dugu ezer ikusten. Ordu horretan begiratzeko gogorik ere ez dugu izaten. Egia esanda, be-giratuko bagenu, lur jota geratuko ginateke. Hori bai, baten batek presazko gosariari azken haginkada eman eta besoa luzatzen badu, aluminio-paperezko bola, paperontzira joan ordez, jolastokiko hesiaren beste aldeko zabortegira joaten da. Berez ez da zabortegia, baina merezi du izena.

Arratsaldeko lauretan, egun-argitan, begiak ongi zabalik, ederki ikusten dugu egunez egun pilatuz doan zaborra. Arratsaldero bururatzen zaizkit ideia berberak. Aluminio-papera sakelan gorde bagenu… Zuku-potoa paperontzira bota bagenu… Amaitu ezinik geratu zaion ogitartekoa arratsalderako gorde balu… ez zen hainbeste zikinkeria bilduko.

Baina gaur beste ideia batzuk bururatu zaizkit. Sasia eta asunak kenduko bagenitu… Lehen Hezkuntzan bezala, to-mate-landareak sartuko bagenitu, perrexila ereingo bagenu eta baratze txiki bat landuko bagenu… Zaborra botatzen jarraituko genuke? Proba egitea baino ez zaigu geratzen.

Zikinak zikina erakartzen duela esaten da. Beraz, zikina kentzen bada, ahulagoa izango da erakartzeko indarra. Nik, behintzat, halaxe uste dut.

Ikasmintz!

Nik gorroto ditut barazkiak. Saskibaloirako saskiak jarriko balizkigute, hobeto apro-betxatuko genituzke.

Paperontzirik ere ez dute jartzen eta… Flipatzen ari zarete?

Baratzea eginez gero, jangelako tomatea baino hobea lortzea ez da zaila izango!

Bost lagun batuko bagina, zerbait egin genezake. Horrela, ez ginateke hainbeste aspertuko eguerdietan. Historiako irakas-lea beti ari da bere ortuari buruz hizketan. Beharbada, laguntza eskatuz gero…

Letxugak ala Historiako nota haztea nahi?

Kontseiluko kide agurgarriak:

Zuek adierazitako arazoak irakurri ostean, penatuta gera-

tu gara. Hala ere, ez daukagu zalantzarik: gure ilusioa ez du

inolako arazok zapuztuko! Hona hemen arazoak gainditzeko

bururatu zaizkigun irtenbideak. Ea zer deritzezuen!

Hasteko, baratzearen zaintza eguerdiko tartean eginez gero, …

53HAUsNARTU

2

Deklinabidea IIBatzuetan, inork eskatu gabe ematen dugu geure iritzia, baina jende ospetsuaren iritzia lortzea ez da lan erraza izaten. Argazkiko emakumea aktorea da. Irakurri Donostiako Zinemaldira heldu zen egunean kazetariek egin zizkioten galderak.

Idatzi aktoreari egingo zenizkiokeen lau galdera. Gero, binaka, gehitu kazetariek hari egindako galde-rak eta antzeztu elkarrizketa.

Esan zein esaldi dagokion egoera bakoitzari.

— Esanahiari dagokionez, badago alderik bi aukeren artean?

Osatu donostiar batek Zinemaldiari buruz idatzitako testua, parentesietako hitzak deklinatuz.

Zein kasu erabiliko zenuke postposizio hauekin?

— Idatzi zutabe bat postposizio horiek zuzen deklinatuz.

38 Jardu

erak

Noren filmak ikustea gustatuko litzaizuke?

Norentzat egingo duzu lan hurrengo filmean?

Noiz arte geratuko zara?

Astirik izango duzu gure pintxoak jateko?

Norekin egin duzu bidaia?

Zertaz hitz egingo duzu prentsaurrekoan?

Zeri buruzkoa izango da hurrengo telesaila?

Galdetzaileen deklinabide-kasuei erreparatzen badiezu, konturatuko zara hainbat eratako informazioa eska edo eman dezakegula. Haien guztien erabilera egokia berrikusiko dugu atal honetan.

39

1. Hamaiketako berezia egiteko, hiru euro jartzeko-tan geratu zarete. Ikaskide batek galdetu dizu:

A. Ekarri duzu dirua? B. Ekarri duzu dirurik?

2. Ezezagun batek galdetu dizu kalean:

A. Utziko didazu dirua autobuserako?

B. Utziko didazu dirurik autobuserako?

3. Gaztelania-irakasleak agindutako liburuaren bila joan zara liburutegira.

A. Ez dut aurkitu liburua. B. Ez dut aurkitu libururik.

4. Lagun bat aurkitu duzu bidean, eta hauxe esan dizu:

A. Nik ez dut irakurtzen libururik.

B. Nik ez dut irakurtzen liburua.

40

ZERI ZEREN NON ZERI

… arabera … lepotik … esker

… zehar … buruz … bitartez

41

Iraileko hitzordua

Inoiz baino hobeto pasatu dut aurtengo Zinemaldian. (Adituak) arabera, aurtengo (zinemaldia) zehar ikusitako filmak ez dira bereziki onak izan, baina niri dibertigarriak iruditu zaizkit.

(Egun hauek) esker, maizago hitz egiten dugu lagunar-tean (zinema) buruz. Hala ere, batzuek diote (jaialdi hau) esker ostalariak baino ez direla aberasten, eta batzuek parranda ederrak egiten dituztela (gu) lepotik.

Esanak esan, jaialdi hau izango ez bagenu, askoz asperga-rriagoa izango litzateke (opor) lanera, (eskola) edo (dena delako) itzuli beharra donostiarrontzat. Jarrai dezala luzaroan.

2

54 IRAKURRI, sENTITU, sORTU!

Protesta-poesiaNarratiban bezalaxe, lirikan ere azpigeneroak banatu ohi dira. Poemen gaiari erreparatuz egin ohi da poesiaren barne-sailkapena. Horrela, besteak beste, protesta-poesia, poesia lirikoa eta poesia existentzialista desberdintzen ditugu. Hartara, protesta-poemak gai eta ezaugarri jakin batzuk dituzten poemak dira. Zein dira, bada, ezaugarri eta gai horiek?

— Aztertu poemak, argazkiak eta adierazpenak. Saiatu protesta-poesiarekin zerikusia duten elementuak identifikatzen.

Entzun

Ibili, banabilnora noan…

Hitz egin, hitz egiten dutesan…

Begiratu, begiratzen dutikusi…

Ez dut inora joan nahiez dut deus ere esan nahi ez dut ikusi nahi

Entzuten ikasi arte.

Antton Kazabon, Ixilik kantatzeko, Ibaizabal

Hitzak

Langile batzeramaten preso,eskuak loturik,bi polizien artean,plazatikgora,kale barrena...Izerdi hotz batekbusti zidangorputza—burutik behera—

indignazioakbiribiltzen zizkidanbegiak,gorrotoak hozkatzenhortzak...etagarrasi ernagarrizgaldetu nuen:Zergatik?—Zergatik zer?erantzun zidaten.

Ramon Saizarbitoria, Poesia banatua (egokitua)

STOP

Gabriel Zelaiawww.gabrielcelaya.com

✒ La poesía es un arma cargada de futuro

http://links.edebe.com/mnhqjc

Gabriel Aresti, Harri eta herri (egokitua)

Poesia

Esanen dutehaupoesiaez dela,baina nikesanen dietpoesiamailu batdela.

55IRAKURRI, sENTITU, sORTU!

2

Protesta-poemek egoera bidegabeak salatzen edo kritikatzen dituzte. Poema horietan gaiak eta edukiak dute garrantzia, eta bigarren mailan geratzen dira formari buruzko kezkak. Hartara, protesta-poema gehienak oso narratiboak dira; ez dute ez errimarik, ez neurri jakinik; eta hizkuntza zuzena eta gordina darabilte.

— Aztertu protesta-poesiaren ezaugarriak, Paddy Rekalderen poema hau irakurriz:

Gaiak: kutsadura, boterearen ustelkeria, ze-kenkeria, gizakiaren sufrimendua eta antze-ko gaiak dira nagusi.

Argumentua: gatazkaguneetako egune-rokoaren kontaketa edo injustizia baten sa-laketa izan ohi da.

Ideiak: estrofa edo bertso-lerrotan banatuta agertzen dira. Errima edo neurririk gabekoak badira ere, ideiak argiago agertzeko edo nabarmentzeko erabiltzen dira poesiaren berezko banaketa espazial hori.

Protagonistak: talde baztertuak izan ohi dira; edo kontrakoak, hau da, ekintza bide-gabeak gauzatzen dituzten handiustekoak.

Espazioak: eremu pobre edo kaltetuak iza-ten dira, itxura triste, ilun edo utzia dutenak.

Hizkuntza:• Lexikoa: erregistro arrunta da erabiliena,

zaindu gabea, maiz gordina ere badena, poetaren haserrea erraz adierazten duena.

• Sintaxia: prosatik hurbilago dauden esaldi luzeak eta sintaxi konplexua erabili ohi dira.

• Estilo-baliabideak: ez dira ugariak iza-ten, helburua mezua ahalik eta garbien transmititzea baita. Batik bat, ironia eta konparazioa agertzen dira.

Poesia sentitzeko egina denez, zentzumenak erabiliko dituzu protesta-poemak identifikatzeko. Entzun poemak bi aldiz. Bigarren entzunaldian, osatu taula.

— Taldean, azaldu idatzitakoa. Gero, atera ondorioak.

42

Berde hutseko arloa

Gehienetan urrun

Zure askatasunagatik

Nire aitaren etxea

paisaia baketsua musika klasikoa

rapa

berdea

gorria

borroka

bidegabekeria

adiskidetasuna

trikitiabeltza natura

zuriajazza

babesa

bluesa

heavy metala

goxotasunahip hopa

maitasuna

haserrea

Hiri photoshop Gainezka egiten duten kontainerrak,baita erreta dagoena ere

banku batean erdi lo datzan morroi etxegabeaondoan daukan ondasun guztia: bi poltsa eta txakurtxoa

California night club iragartzen duen neoizko errotuluaputetxeari gauez argi urdinkara ematen diona

teilatuen gainetik ikus daitezkeen tximinia zaharraketa hauetatik sigi-saga zerurantz isurtzen den kutsadura

presoei elkartasuna eskaintzen dien grafiti koloretsuaaskotan ezabatua baina behin eta berriro berregina

horiek guztiak desagerrarazi ditu udal-diseinugileakbisturi zorrotz zehatz bihurtua duen photoshopaz

eta orduan egoki eta zuzen etabatez ere argitaragarri iritzi dio irudiarihiri top-model horren turismo-webgunean jartzeko

interneten irudi anputatuaren aurrean balizko bisitarieihasperen luze-luzea aterako zaie aho-zulotik

hiriko goi-mailako ostalariei berriz,irribarre maltzurrez adurra.

Paddy Rekalde, Spray, Susa

Ikusten duenaren

deskribapena

Poeta asaldatu duen

gertaeraren aurkezpena

Gizarte-kritika

Jardu

erak

Zer irudi etorri zaizu burura? Zer kolore?

Zer musikajarriko zenioke?

Zer hitz etorri zaizkizu burura?

Zure ustez,protesta-poema da?

matxinada

erortzen den dorrea

Aukeratu protesta-poema baterako egokiak diren gaiak. Arrazoitu erantzuna.

— Proposatu protesta-poema baterako beste bost gai. Horretarako:

• Zerrendatu azkenaldian amorrarazi zaituzten bidegabekeriak.

• Bilatu albisteetan, iritzi-artikuluetan edo http://www.change.org/es webgunean zerk amorrarazi duen jendea.

Irakurri poema eta sortu bertsio berriak, nabarmen-dutako hitzen ordez proposatutako hitzak edo zeuk asmatutakoak jarriz.

Irakurri estrofa eta aztertu nola antolatu dituen ideiak.

— Egitura mantenduz, egin zeure bertsioa.

— Poema osoa musikatuta entzuteko: http://links.edebe.com/e9

Irakurri eta, binaka, aztertu esanahia eta zergatik izan daitekeen protesta-poema.

— Entzun ikasle baten bertsioa eta azpimarratu desber-dintasunak.

• Zer albiste hartu du gaitzat ikasleak bere bertsioa egiteko? Aukeratu.

— Orain, egin poemaren zeure bertsioa, gaitzat proposa-tutako albisteetako bat hartuz edo zeuk nahi duzuna.

2

56 IRAKURRI, sENTITU, sORTU!

43

Jard

uer

ak

46

sexismoa • urtaroak • zekenkeria • azterketakmaitemina • heriotza-zigorra

44

patrikabihotza

egunkaria

liburua

burmuina

eskua

leihoa

pobreziariirakasleari

alkateari

zuzendariari

maitaleari

gurasoei

etsaiari

Eta guardasola zabaldu dut,

euri-zaparradaritraba egitearren.

guardasola

Maite Toledo

45

Real politikEntzun ezazu kontzejal jauna edo anderea:badakizu dakizuneznazkatu gara ogi lizunez ez dugu nahi gosaldu albiste ilunez.Gure plazan gauero eguzki betea!

Koldo Izagirre, Teilatuko lizarra (zatia)

Emakumeak doaz erostera

Begirada tristea,poltsak eskuetan,meza entzun ondorenemakumeak doaz erostera.

Soineko ilunak,kanpai-hotsak atzean,pauso labur makalak,egunero gauza berbera.

Adinak ematen dienaurpegi bareakezkutatzen ditusentimen eta penak.

Arantza Aldalur, Itsas oihartzunetan oro malenkonia (egokitua)

Berria.info @berria

Langile bat hil da, Zaldibarren http://bit.ly/182YMru

the Guardian @guardian

Exclusive: Qatar’s #worldcup ‘slaves’ - the abuse and exploitation of migrant workers preparing emirate for 2022 http://t.gu.com/pd00a

EiTB Albisteak @eitbcomBerriak

#Siriako milioi bat haurrek inguruko herrialdeetara ihes egin dute http://bit.ly/16m2ici

@

@ @

? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § -¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ -∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o

Esan ozenki! Ekin

Unitate honetan, norberaren iritzi eta kexak plazaratzeko hainbat testu mota landu ditugu: iritzi-zutabeak, protesta-poemak, iruzkinak… Bada garaia, beraz, zeure aldarrikapenak mota horietako testu bat baliatuz adierazteko. Prest zure aukera? Bada, hartu bozgorailua eta esan ozenki!

Idatzi aurretik

1. Entzun inkesta eta zerrendatu aipatzen dituzten kexak. Eta zuk zer kexa dituzu? Gehitu zerrendari.

— Aukeratu zerrendako arazo bat, eta zehaztu zure tesia eta argudioak. Horretarako:

• Aukeratu gaia, gogora ekarri gai horrekin lotutako gertaeraren bat eta zehaztu arazoa.

• Zein da zure iritzia arazo horren aurrean? Laburtu esaldi bakar batean.

• Prestatu 5-6 argudio zure tesia defendatzeko.

• Laburbildu helarazi nahi duzun mezua.

Zehaztu dituzu zure aldarrikapenaren gaia, tesia eta argudioak. Orain, raparen ezaugarriak aztertzeari ekingo diozu. Izan ere, protesta-poemen zein zutabeen ezaugarriak ezagutzen dituzu; ez, ordea, raparenak.

2. Irakurri 121 Krew taldearen Baraka abestiaren zati hau eta egin jarduerak.

57

BARAKAKontatuko dizuet ene istorioa,

Baraka zikinean nintzen jaioa:

labe garaiak, industriaren kea,

auzo langilean txuntero ta ijitoak.

Poliziek ez zuten artea ulertzen,

udaltzaingoek ez dute euskara ulertzen.

Egoera arraroak bizi ditut hemen,

nire lehen musua txoni batekin izan zen.

Taldeari buruz gehiago jakiteko: http://links.edebe.com/x4r

Euskara gutxietxita. Ikaskide batzuekin hitz egin behar dut; bestela, barregarri sentiarazten naute.

Euskaraz mintzatzea beste edozein hizkuntzatan hitz egitea bezain duina da.

1. Euskara gure hizkuntza da, eta, horren ondorioz, gure izaeraren parte. Euskarari iseka egiten dion euskaldunak bere burua uzten du barregarri.

2. Hizkuntzak komunikatzeko dira, eta ni euskaraz eroso sentitzen naiz: ideiak argi azaltzen ditut, txisteak egiten ditut… Komunikatzaile ona naiz!

3. Askok ulertzen dute euskara, baina ez dute hitz egiteko erraztasunik; iseka egiten didate beren ezintasuna ezkutatzeko.

4. …

121 Krew

Euskarak ez gaitu ez guayagoak, ez txatxuagoak egiten. Baina euskara, beste edozein hizkuntza bezala, harribitxi bat da, eta begirunea merezi du.

? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! -* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ -! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ -∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o -§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡

58

— Lehen irakurraldian, protesta-poesiaren antzik hartu diozu? Zertan?

— Egin konparatu/kontrastatu pentsamendu-errutina, raparen ezaugarriak zein diren jakiteko. Horretarako, osatu honelako taula bat:

Raparen ezaugarriak barneratzeko, entrenamendu-jarduera hau egin dezakezu:

— Berridatzi abestia zure errealitatera ekarriz, raparen ezaugarriak kontuan izanik eta beltzez dauden hitzak errespetatuz.

Rapa edo poema idatzi bitartean

Rap bat idaztea erabaki baduzu, doinu edo erritmo bat aukeratu beharko duzu. Doinua zeuk asma dezakezu edo, nahiago baduzu, talde ezagunen baten abesti batetik har dezakezu. Horretarako, gaur egun pil-pilean dauden hainbat euskal talde ezagutzea lagungarria izan dakizuke: 121 Krew, Norte Apache, Goienetxe Anaiak…

Behin erritmoa edo doinua aukeratuta, kontuan izan honako baldintza hauek:

• Errespetatu musikak markatzen duen neurria edo osatu bertso-lerroak jatorrizko abestiak duen silaba kopuru berbera erabiliz.

• Zaindu errima.

• Ondo aukeratu lexikoa: kaleko hizkera, hiztegi zehatza eta gordina…

• Erabili, gutxienez, hiru baldintza-perpaus.

• Erabili, gutxienez, bi estilo-baliabide (metaforak, hitz-jokoak, ironia, galdera erretorikoak…)

Gogoan izan protesta-poema bat idatz dezakezula musikarako trebetasunik izan ez, baina ildo poetikoa atsegin baduzu.

Aukera horren alde egiten baduzu, lehen aipatutako azken hiru baldintzak baino ez dituzu bete beharko.

Zutabea idatzi bitartean

Zutabea idazteko, idazketa-estilo bat eta gutxi gorabeherako egitura bat zehaztu beharko dituzu: sarrera, tesia, argudioak eta ondorioa, edo sarrera-argudioak-tesia eta ondorioa.

Ez gaude konforme!

rap-a protesta-poesia

Berdinak dira:

gaietan: ……

Desberdinak dira:

neurrian…

Ez du izaten…

Musikak markatzen du…

Ondorioa:Rapa musikaren neurrira egindako protesta-poesia da; beraz…

? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! -* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ -! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ -∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o -§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ !* ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! *? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o §¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ?@ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o§ ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡ ◊ ∞ ! * ? @ ^ o § ¶ ‡

Idatzi ondoren

Behin testua idatzita, aztertu egindako lana. Horretarako, baliatu honako taula hauek (1 baliorik txikiena da, eta 5 handiena):

Beharrezko zuzenketak egin ostean, aurkezpena prestatu beharko duzu. Nahi izanez gero, ikaskide batekin elkartu, eta haren iritzia eta aholkuak jaso ditzakezu.

Gogoan izan aldarrikapenen helburua entzuleengan erreakzio bat eragitea dela. Beraz, testua buruz ikasi beharko duzu. Gainera, ahoskera eta entonazio egokia lortu beharko duzu ikaskideen arreta zeureganatzeko. Aholku hauek baliagarriak izan daitezke:

Rap bat idatzi baduzu, zuzenean abes dezakezu, a capella edo jatorrizko doinua karaoke moduan jarrita. Horretarako, Audacity programa erabil dezakezu; Audacity erabiltzen ez badakizu, ikusi tutoriala: http://links.edebe.com/yj

•  Zaindu gorputz-jarrera eta antzeztu testua, eskuak eta aurpegi-keinuak erabiliz.

•  Hitz egin poliki eta erabili bolumena atal garrantzitsuenak azpimarratzeko: ozen, izenburua, tesia eta baieztapenak; apalago, adibideak eta betegarriak.

•  Galdera erretorikoen ostean, utzi isilune bat eta begiratu ikaskideei begietara.

•  Ironia erabili baduzu, adierazi antzezpenean: marraztu irribarre izoztua aurpegian edo aldatu ahotsa. 

PUNTUAZIOARapa edo protesta-poema aztertzeko irizpideak

Testuak aldarrikapen edo kexa bat plazaratzen du.

Tesia eta argudioak argi azaltzen dira.

Neurria eta errima errespetatu ditut.

Kaleko hizkera eta lexiko zorrotza eta zehatza erabili ditut.

Baldintza-perpaus desberdinak erabili ditut argudioak adierazteko.

Baldintzazko adizkiak zuzen erabili ditut.

Estilo-baliabideak erabili ditut mezua indartzeko.

Erronka egingarria iruditu zait.

Gustura aritu naiz sormen-lanean.

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

PUNTUAZIOAZutabea aztertzeko irizpideakZutabeak aldarrikapen edo kexa bat plazaratzen du.

Zutabeen egitura errespetatu dut eta sinatu egin dut.

Izenburu deigarria jarri dut.

Tesia labur eta argi adierazi dut.

Argudio pisutsuak erabili ditut, esandakoa adibideekin edo aipamenekin indartuz.

Baldintza-perpaus desberdinak erabili ditut argudioak adierazteko.

Baldintzazko adizkiak zuzen erabili ditut.

Estilo propioa garatzen saiatu naiz: ironikoa, zuzena… (aipatu aukeratutakoa)

Erronka egingarria iruditu zait.

Informazioa biltzen, hausnartzen eta idazketa-prozesua doitzen gustura aritu naiz.

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

Triki+ak

) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q )

) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄

) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄

) Q ) ) Q ✄ ) Q

60

a. Zerrendatu kazetariak elkarrizketatuei egin dizkien galderak eta egin zure ikaskide bati. Gero, azaldu talde handian jasotako erantzunak.

b. Esan zer jarrerarekin identifikatzen zaren.

— Zer diote entzungaiko neskek sakelakorik gabe ibiltzeari buruz? Zuri ere gauza bera gertatzen zaizu? Zergatik?

c. Entzungaiko gazteek diote oztopo handia dela sakelakoa ikasteko orduan. Zure ustez, zer-nolako oztopoa da?

• Ezinezkoa da sakelakoarekin ikastea. • Une batzuetan izan daiteke eragozpena, baina normalean ez.

• Oso oztopo handia da ikasteko orduan. • Sakelakoak ez du kalterik egiten ikasteko orduan.

d. Irakurri zenbait entzulek idatzitako txioak. Erantzun txio banarekin, zure adostasuna edo desadostasuna adieraziz.

e. Entzungaiko nesken ikastetxeko araudia eta zure ikastetxekoa berdinak dira? Zerbait aldatuko zenuke zure ikastetxean sakelakoaren erabilera arautzen duten neurrietan? Zer?

f. Idatzi esaldi bat, multzo bakoitzeko hiru kontzeptuak erlazionatzeko.

Probaz proba

http://links.edebe.com/2x9z4

Nik kendu egiten diet telefonoa aste-guneetan #guraso arduratsu bat

Ikastetxean ez dago sakelakoaren inolako premiarik. #irakaslea

Sakelakoen abantailak eta desabantailak aztertzen irakatsi behar diegu gaztetxoei #psikologoa

Asko hobetu da komunikazioa teknologia berriei esker; helduek baino askoz hobe-to komunikatzen dira gazteak #teknologo amorratua

Denetarako erabiltzendut sakelakoa.

Sakelakoa lagunekin geratzeko eta zer plan dagoen jakiteko bakarrik erabiltzen dut.

Beti nago sakelakoari begira.

helduak • sakelakoa • komunikazioa

sakelakoa • komunikazioa • erraztasuna mendekotasuna • sakelakoa • komunikazioa

EUSKADI IRRATIA FAKTORIA

Gazteek komunikatzeko erabiltzen dituzten bideak2012/09/03

Eider Goiburu, ‘Whatssap, Facebook eta sare sozialak oro har gazteen artean komunikazio-kanal nagusia dira. Ez ditugu zertan kaltegarritzat hartu behar’.

nahieran

00:00 00:12

Iruzkinak

1. Entzun Euskadi Irratiko elkarrizketa honetako lehen bost minutuak eta egin jarduerak.

) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ )Q ) ) Q ✄ ) Q )

) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄

) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄ ) Q ) ) Q ✄

) Q ) ) Q ✄ ) Q

61

a. Zein da egileak defendatzen duen tesia? Eta zer argudio erabiltzen ditu hura defendatzeko?

b. Zure ustez, nolako estiloa erabili du egileak, ironikoa ala zuzena? Zergatik?

c. Demagun zutabea online irakurri duzula, eta iruzkinak egiteko baliabidea zabalik dagoela. Idatzi iruzkin bat, egileari zure iritzia helaraziz. Kontuan izan, gutxienez, hiru argudio eman behar dituzula.

3. Erantzun, emandako aukeretako bat erabiliz eta hitzak egoki deklinatuz.

• Zertaz hitz egiten du testuak?

• Zeri begiratzen zaio ordenagailua erosterakoan?

• Zerekin lotzen dugu modernotasuna?

4. Erantzun galderei perpaus osoekin.

• Guraso izango bazina, opariak ezkutatuko zenizkieke seme-alabei?

• Zuk uste duzu gurasoek opariak ezkutatuko lizkizuketela?

• Zer oparituko zenioke hamar urteko haur bati?

• Une honetan, zer oparik egingo lizuke ilusiorik handiena?

• Demagun sakelako berri samarra duzula. Beste bat oparituko balizute, zer egingo zenuke?

5. Aukeratu testuan ageri diren ideiak.

Bi edo hiru opari eman behar zaizkie haurrei, ongi heziko baditugu.

Aplikazio guztiak erabili ezean, ez dugu erosten sakelako berririk.

Ordenagailua edukiz gero, ez dugu tabletik erosten.

Ordenagailuak sagartxoa edukiz gero, modernoagoak garela uste dugu.

Goiena.net (egokitua)

a Gabonak b opariak

a ezaugarriak b lagunen ordenagailuak

a sagarraren irudia b tabletak

2. Irakurri testua eta egin jarduerak.

Helduen jostailuak

Gabonak badatoz, bai, eta zer pentsatua ematen didate Gabonetan urtero entzuten diren kontu batzuek. Oparien kontuak.Sasoi horretan ohitura dugu komunikabideok adituen esanak jasotzeko: «Opari gehiegi iza-ten dituzte egungo umeek; bat edo bi hautatu eta besteak kendu egin beharko genizkieke; lagunei ikusitakoa nahi dute, zer den ere jakin gabe…». Eta egia da, sarritan.

Baina ez al dugu helduok horixe egiten? Telefono ultramo-dernoak erosi, nahiz eta dituzten aplikazioetatik herenak

ere erabili ez; ordenagailua izanda ere, tablet politak erosi lankideek ere badutelako…

Eta sagartxodunak badira, askoz modernoagoak gara! Badugu zer hausnartu, edo?

Mirari Altube