(GFPPP) - tni.org · PDF fileေလးခုအေပၚ ေဆြးေႏြးအႀကံျပဳရန္ တက္ေရာက္လာသူမ်ားအား

Global Forum of Producers of Prohibited Plants (GFPPP) |transistionalinstitute

ကမာၻလးဆငရာ တားျမစသးႏပင စကပးထတလပသမား

ညလာခ (GFPPP)

| Global Forum of Producers of Prohibited Plants (GFPPP) transistionalinstitute

၂၀၁၆ စကပးသမား ညလာခ၌ ဂေမကာေတာငသမားကယစား ကယစားလယတစဥးမ ေဆြးေႏြးတငျပစဥ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလအတြငး ကမာၻလးဆငရာ တားျမစသးႏပငစကပးသမား ညလာခ (GFPPP) အတြက ကမာၻအရပရပမတားျမစသးႏ စကပးသညေတာငသေပါငး (၆၀) ေကာႏငေတာငသ ကယစားလယမားသည နယသာလနႏငင၌ Transnational Institute (TNI) ၏အစအစဥျဖင စေ၀းခၾကၿပး တရားမ၀ငသးႏပင စကပးထတလပမႈ ထနးခပေရးမ၀ါဒမား ႏငပတသကသည မမတ႔၏ သေဘာထားမားႏင အေတြ႔အႀကမားက ႏးေႏာဖလယခၾကသည။

ေယဘယအားျဖင ကမာၻလးဆငရာ မးယစေဆး၀ါးေရးရာမ၀ါဒစကား၀ငးအတြငး ကကာရြက၊ ဘနးပငႏင ေဆးေျခာကပငစကပးထတလပမႈအတြငး ပါ၀ငလကရသည ထခကခလထလတနးစားမား၏ အသမားေပာကဆးလကရသျဖင ၂၀၁၆ ခႏစတြင ကငးပခသည ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ၏ ကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါးျပနာဆငရာ အထးအစအစဥ (UNGASS) မခနလပခရႏငသည အရစြန႔ရမႈအႏရာယရလာခသည။

“ဟမးစကတ ေၾကညာစာတမး”၁ ဟေခၚဆသည GFPPP ၏ေဆြးေႏြးသးသပမႈ ရလဒမားက အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးဆငရာ အထးလပငနးအဖြ႔မတစဆင ကလသမဂၢသ႔ တငသြငးခၿပး ညလာခကယစားလယတစခ႕လညး ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၁၉ ႏင ၂၁ ရကေန႔အၾကား နယးေယာကၿမ႕၌ ကငးပခသည UNGASS ၌ တကေရာကပါ၀ငခၾကပါသည။

ဤအစရငခစာ၌ ႏးေႏာဖလယေရးလပငနး ပရပမားႏငအတ ဟမးစကတေၾကညာစာတမးပါ GFPPP ၏ သးသပတငျပခကမားက အေသးစတရငးလငး တငျပထားပါသည။

ေနာကခသမငးအကဥး

GFPPP သည အျပညျပညဆငရာ မးယစေဆး၀ါးမ၀ါဒေရးရာေဆြးေႏြးပြမား၌ တားျမစသးႏပင စကပးသည ေတာငသမား၏ အျမငသေဘာထားမားက ရငးလငးတငျပႏငေစရန စဥဆကမျပတစစဥကငးပလာခသည အခမးအနားမား၏ လတတေလာအျဖစဆး အစအစဥတစရပျဖစသည။ အျခားအဖြ႕အစညးမားႏငအတ TNI သည ပထမဥးဆးေသာ အခမးအနားျဖစသည ပထမအႀကမေျမာက တရားမ၀ငေၾကာငး၂ ထတျပနေၾကညာထားသည သးႏပင စကပးထတလပသမား၏ ကမာၻလးဆငရာညလာခ က

၂၀၀၉ ခႏစ ဇနန၀ါရလအတြငး ဘာစလနာ၌ ကငးပျဖစခသည။ ညလာခသ႔ အာရ၊ အာဖရက၊လကတငအေမရကႏင ကေရဘယေဒသမားရ ေဆးေျခာက၊ ကကာႏင ဘနးစကပးမႈအတြငး ပါ၀ငပတသကလကရသည ေတာငသကယစားလယမားႏင ေခါငးေဆာငစစေပါငး ၇၀ ေကာတ႔အျပင ႏငငတကာပညာရငမား၊ NGO မားႏင အစးရကယစားလယေပါငး ၃၀ ေကာလညးတကေရာကခၾကသည။

၂


၂၀၀၉ ခႏစ ဘာစလနာညလာခ အလပအဖြ႔ / Vicente Duato ၏ မတတမးဓာတပ

ပထမအႀကမေျမာက ညလာခအႀကျပငဆငေရးက ၂၀၀၇ ခႏစ၌စတငခၿပး တစႏစခြအၾကာ၌ ဗလနစယာအေျခစက NGO တစချဖစသည CERAI အပါအ၀င အျခားအဖြ႕အစညးေပါငးမားစြာ၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈျဖင သမငးတြငသည အဆပါအခမးအနားက လကခကငးပႏငချခငးျဖစသည။ ညလာခ၏ အေရးပါသည အစအစဥတစရပမာ၂၀၀၉ ခႏစ မတလအတြငး ကလသမဂၢ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးအဖြ႕အစညးမား၏၁၉၉၈ခႏစ UNGASS ႏငငေရးဆငရာလပငနးစမခကကဗယငနာ၌ ျပနလညသးသပအကျဖတမည အဆငျမငကယစားလယမားအဖြ႔က အႀကျပရမည အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးမား၏ သးသပခကအတြငး တားျမစသးႏပငစကပးသည ေတာငသမား၏ အသမားက ၾကားသ၍ ထညသြငးစဥးစားေပးႏငေစမည အခြငအလမးတစရပက ဖနတးေပးရန ရညရြယျခငးျဖစသည။ အဆငျမငကယစားလယမားအဖြ႔သ႔ တငျပအႀကျပရန ဗယငနာ NGOေကာမတမ စစဥကငးပခသည ၂၀၀၈၃ ခႏစအလြန တရား၀ငအရပဖက လမႈအဖြ႔အစညးမား ေဆြးေႏြးတငပငပြ၌ ေတာငသကယစားလယမားက ထညသြငးပါ၀ငေစျခငးမရခေပ။ (ထကသ႔ ခနလပထားမႈအား ၂၀၁၆ ခႏစ UNGASS သ႔တငျပမည အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ ထည၀ငအႀကျပခကမားက ျပငဆငသညလပငနးစဥျဖင ျပနလညအဖတဆယခသည။) ၁၉၉၈ ခႏစ UNGASS ႏငငေရးဆငရာ လပငနးစမခကအတြငး ကမာၻ႔ႏငငမားက “တရားမ၀င ကကာပင၊ ေဆးေျခာကပငႏင ဘနးပငစကပးထတလပမႈမားက ၂၀၀၈ ခႏစအမ တကဖကသြားရန သ႔မဟတ ထထေရာကေရာကေလာခရန”၄ ကတက၀တျပခၾကသည။ ေတာငသမားႏင ၎တ႔၏ မသားစမားသည မးယစေဆး၀ါးထတလပျဖန႔ျဖးမႈ ထနးခပေရးမ၀ါဒမား၏ ဆးရြားျပငးထနသည ေနာကဆကတြ သကေရာကမႈမားက ခါးစညးခခၾကရသျဖင ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈမားက ထတေဖာေျပာဆႏငသည အခြငအလမးရရရနႏင အေရးႀကးသည ၂၀၀၉ ခႏစ အဆငျမငကယစားလယမားအဖြ႔၏ မ၀ါဒေရးရာအေရြ႕အတြငး ပါ၀ငအႀက

ျပျခငးသည အလြနအေရးပါလကရသည။ တရားမ၀ငေၾကာငး ထတျပနေၾကညာထားသည သးႏပငစကပ းသမား၏ ပထမအႀကမေျမာက ကမာၻလးဆငရာ ညလာခမ၆ ထတျပနခသည ဘာစလနာေၾကညာစာတမး၅ ကႏငငေပါငး ၁၅ ႏငငမ အစးရကယစားလယမား၊ ပညာေရးနယပယႏင NGO အသကအ၀နးမားမ ကယစားလယမားအပါအ၀င တကေရာကသေပါငး ၇၀ ေကာပါ၀ငခသည ေန႔လညစာသးေဆာငသည အခနတြငကငးပသည အစအစဥ၌ ကလသမဂၢအဆငျမငကယစားလယမားအဖြ႔က ရငးလငးတငျပခသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ မတလတြင ကေရာကသည မးယစေစတတေသာ ေဆး၀ါးမားဆငရာေကာမရင (CND) ၏ ၅၈ ႀကမေျမာကအစညးအေ၀းအတြငး ကလသမဂၢ၏ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမားအေပၚ ေဆြးေႏြးသးသပခၿပးေနာက အျပညျပညဆငရာ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရး က႑အတြက ေနာကထပပဓာနကသည မ၀ါဒအေရြ႕တစခ ထပမေပၚေပါကလာခသည။ ယငးအတြကျပငဆငရနႏင ေတာငသမား၏ အသမား ကယစားျပပါ၀ငမႈရေၾကာငး ေသခာေစရနအတြကပထမအႀကမေျမာကကမာၻ႔ညလာခက ကမကထျပခၾကသမားက ၂၀၁၂ ခႏစ ႏ၀ငဘာလအတြငး ဗလနစယာ၌ ပညာရငမား ေတြ႔ဆစညးေ၀းပြတစရပက ႀကးမးကငးပခသည။ အစညးအေ၀း၌ တားျမစသးႏပငစကပးထတလပမႈက ကငတြယေျဖရငးမည မ၀ါဒေရးရာလမးညႊနခကမားက စစညးထားသည ကလသမဂၢ၏ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမားက ႏႈကႏႈကခၽြတခၽြတ ျပနလညသးသပ၍ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ဗလနစယာ ေၾကညာစာတမးက ထတျပနခသည။၇ မ၀ါဒေရးရာ လမးညႊနခကမားက CND ၏ ၅၈ ႀကမေျမာက အစညးအေ၀းသ႔ အဆျပတငသြငးမႈမျပမ ပရးႏငင လမာ၌ကငးပခသည ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ႏငငတကာညလာခ (ICAD) ၌ ဆကလကအတညျပခသည။

၃


Pien Metaal (TNI)၊ Abdellatif Adebibe (ေမာရက)ႏင Dionisio Nunez (ဘလးဗးယား) တ႔မ ဘာစလနာ ညလာခရလဒမားက ဗလနစယာ၌ ရငးလငးတငျပေနစဥ / Javier Gonzales ၏ မတတမးဓာတပ

ပရးႏင ကလသမဂၢအဆင စကား၀ငးမား၌ တငျပအသေပးရနအတြက TNI မ “စတကးႏင လကေတြ႕အၾကား ကြာဟမႈ -ပရးႏငငရ တားျမစသးႏပင စကပးထတလပသည နယေျမေဒသမားအတြက ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင လမးညႊနအေျခခမမား”၈ ဟသည အစရငခစာတစေစာငက ျဖန႔ျဖးထတေ၀ခသည။ ယငးအစရင ခစာက ၂၀၁၃ခႏစတြငကေရာကသည CND ၏ ၅၈ ႀကမေျမာက မးယစေစတတေသာေဆး၀ါးမားဆငရာ အစညးအေ၀း၌ ဗလနစယာေၾကညာစာတမးႏငအတ ျဖန႔ေ၀ချခငးျဖစသည။ လမး

ညႊနအေျခခမမားက CND မ သေဘာတလကခ၍ ဆကလကအတညျပကငသးရနဆးျဖတခသည။ ေနာကပငး၌ စးပြားေရးႏင လမႈေရးေကာငစ (ECOSOC) ႏင ၂၀၁၃ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ကေရာကသည ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ၏ ၆၈ ႀကမေျမာကညလာခ၌ ဆကလကအတညျပခသည။

၂၀၁၆ ခႏစ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ အထးအစအစဥ(UNGASS)

ကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါးျပနာဆငရာ UNGASS က ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၁၉ မ ၂၁ ရကေန႔အထ နယးေရာကၿမ႕တြင ကငးပခသည။ နဂအစအစဥအရဆပါက ဤအထးအစအစဥက ဗယငနာ၌ကငးပခသည ၂၀၀၉ ခႏစ အဆငျမငကယစားလယမားအဖြ႔၏ သးသပမႈအၿပး ၁၀ ႏစအၾကာျဖစသည ၂၀၁၉ ခႏစတြင စစဥကငးပရန ရညရြယချခငးျဖစေသာလညး သမၼတသးဥးက (ကလဘယာ၊ မကဆကႏင ဂြာတမာလာ) မမတ႔၏ ႏငငအသးသးရ မးယစေဆး၀ါးေစးကြကမားႏင ဆကစပသည အၾကမးဖကမႈမား ျမငတကလာမႈက လကရမးယစေဆး၀ါး ထနးခပေရး မဟာဗဟာမားက လႊမးမးထနးခပႏငျခငးမရေတာသျဖင ျဖစႏငေျခရသည အလားအလာမားအားလးက အပတျပငး ေဆြးေႏြးအေျဖရာရန ႏငငအစးရမားကေတာငးဆချခငးေၾကာင ေရ႕သ႔ေရႊ႕၍ ကငးပချခငးျဖစသည။ ႏပကြပျပစဒဏေပးမႈအ ေပၚအေျခခထားသည လကရႏငငတကာမးယစေဆး၀ါးေရးရာ မ၀ါဒမားကအစားထးရာ၌ကနးမာ

Valencia Polytechnic တကသလတြငကငးပသည ဗလငစယာအစညးအေဝး၌ ပ႐း၊ ကလဘယာႏင ျမနမာႏငငမ ပညာရငမားက ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ေဆြးေႏြးေနၾကစဥ/ Vincent Duato ၏ မတတမးဓာတပ

၄


ေရးႏင လ႔အခြငအေရးက အေလးေပးအာရစကေသာ အျခားေရြးခယစရာမ၀ါဒမားက ပြငပြငလငးလငး ေဆြးေႏြးအေျဖရာသငေၾကာငး ႏငငတကာအစးရမားက သေဘာတခၾကသည။ သ႔ပါေသာေၾကာင UNGASS ၂၀၁၆ သည ႏငငတကာ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးစနစ အတြငးလပခတညးလညးျဖစေနသည ဖအားမားက ကငတြယေျဖရငးရနႏင ျဖစႏငေျခရသမ ေရြးခယစရာမ၀ါဒမားအားလးက ထညသြငးစဥးစားရန စတပငးျဖတချခငးျဖစသည။ ဗယငနာႏင နယးေယာကအေျခစက NGO ေကာမတမား အတတကြစစညး၍ အေရးပါသည ဤႏငငေရးအေရြ႕၌ တစကမာၻလးရ အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမား အားလးကယစား သးသပတငျပမည အဆျပခကမားက ေရးဆြျပငဆငခၾကသည။ အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားဆငရာ လပငနးအဖြ႕ (CSTF) က ဖြ႔စညးတညေထာင၍ ကမာၻအ၀မးေလလာသးသပမည စစတမးက ျပငဆငခၾကသည။ ယငးလပငနးအဖြ႔အတြငး ေတာငသမားအပါအ၀င “အထးတလညထခကခစားေနရသည လထလတနးစားမား” ႏငအတ ကမာၻအရပရပရ တကေဒသႀကးအလက ကယစားလယမားပါ၀ငသည။ TNI ၏ မးယစေဆး၀ါးႏင ဒမကေရစအဖြ႔မ Pien Metaal သညအဆပါလထလတနးစားမားကယစား CSTF အတြငး ကယစားျပပါ၀ငေဆြးေႏြးေပးရန ေရြးခယခခရသည။ ၎အေနျဖင ဘနးပင၊ ေဆးေျခာက သ႔မဟတ ကကာစကပးထတလပမႈအတြငး ပါ၀ငလပကငေနၾကသည တကေဒသအသးသးရ ေတာငသကယစားလယမား အဓကအားျဖင ပါ၀ငလကရသည ဥးေဆာငေကာမတတစရပကဖြ႔စညးခသည။ ဤဥးေဆာငေကာမတသည UNGASS ႏင CSTF တ႔၏ မေဘာငအတြငးရ ကမာၻလးဆငရာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈအတြငး အလြနအေရးပါသည အခနးက႑မ ပါ၀ငလႈပရားခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ႏ၀ငဘာလအတြငး ဒတယအႀကမေျမာက ေျပာငးလဖြ႔ၿဖ းတးတကေရးဆငရာ အလပရေဆြးေႏြးပြ ႏင ညလာခ (ICAD2)၉ သည UNGASS ၂၀၁၆ မတငမ ေဆြးေႏြးတငျပရန အခြငအလမးတစရပ ဖနတးေပးခသည။ ICAD2 က ဂာမဏဖကဒရယျပညေထာငစအစးရ၊ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရႏင ကလသမဂၢမးယစေဆး၀ါးႏင ရာဇ၀တမႈဆငရာအဖြ႔အစညး (UNODC) တ႔၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈျဖင ထငးဘရငႏငငေတာ အစးရက လကခကငးပချခငးျဖစသည။

ေတာငသမား အဓပၸာယျပည၀စြာ ပးေပါငးပါ၀ငပငခြငႏင စပလဥးသည TNI ၏ ICAD2 ဆကစပအစအစဥ / ICAD2 ၏ မတတမးဓာတပ

ICAD2 ၏ မကႏာစညစကား၀ငး၌ ပါ၀ငေဆြးေႏြးလကရသည Pien Metaal / ICAD2 ၏ မတတမးဓာတပ

ထငးေတာ၀ငမငးသမးႏငေဆြးေႏြးေနေသာ ဥးေဆာငေကာမတ၀ငတစဥး / LIoyd Narcisse ၏ မတတမးဓာတပ

ICAD2၌ ဥးေဆာငေကာမတ၀ငတစဥးျဖစသ Abdellatif Adebibe (ေမာရက)မ ဥးေဆာငေဆြးေႏြးေနပ / / ICAD2 ၏ မတတမးဓာတပ

ေနာကပငးကသည ထငခမား၌ ေနရာယထားၾကသည ဥးေဆာငေကာမတ၀ငမားျဖစသည Oscar Baez (မကဆက)၊ Abdellatif Adebibe (ေမာရက) ႏင Patrick Jr Cottle (St. Vincent & Grenadines)/ ICAD2 ၏ မတတမးဓာတပ

၅


TNI သည အထကတြငေဖာျပခသည ပကငေကာမတ အစညးအေ၀းအပါအ၀င သးျခားဆကစပအစညးအ ေ၀းတစရပကလညးစစဥကငးပခသည။ အဆပါအစညးအေ၀း၌ “ေျပာငးလဖြ႕ၿဖ းတးတကေရး အစအစဥမား၌ ေတာငသမား အဓပၸာယျပည၀စြာ ပါ၀ငေဆာငရြကေရး” က အေလးထားေဆြးေႏြးခသည။ ငါးရကတာအစအစဥအတြငး ဥးေဆာငေကာမတ၀ငမားသည ကြငးဆငးေလလာျခငးမားႏင အလပရေဆြးေႏြးပြမား၌ ပးေပါငးပါ ၀ငခၾကၿပး မမတ႔၏ အဓကကသည နဂးခပသးသပခကမားႏင ေထာကခအႀကျပခကမားပါ၀ငသည ေနာကဆးစာတမးက ျပငဆငအတညျပရန ေဆြးေႏြးညႏႈငးခၾကသည။၁၀

၂၀၁၆ ခႏစ ေတာငသမားညလာခ

နညးနသ

၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလ၏ အလြနေအးသည သးရကတာကာလအတြငး ကမာၻအႏ႔မ ကယစားလယေပါငး ၆၄ ဥးတ႔သည နယသာလနေျမာကပငး ဟမးစကတရ စေလာဒအစၥမးဘဒ၌ ေတြ႕ဆစညးေ၀းခၾကသည။ ႏငငႏင တကေဒသႀကးအလက ကယစားျပပါ၀ငမႈ စာရငးအျပညအစက စာမကႏာ ၇ တြင ၾကညရႈပါ။ ႏစရကတာေတြ႔ဆစညးေ၀းမႈ တစခလး၌ ဥးေဆာငေကာမတမ ႀကတငေဖာထတသတမတခသည ေအာကပါနယပယက႑

ေလးခအေပၚ ေဆြးေႏြးအႀကျပရန တကေရာကလာသမားအား ေတာငးဆခသည။• သးႏထနးခပေရးမ၀ါဒမားႏင အငအားသးတကဖကေရး၊

• ကန႔သတသးႏပငမား၏ ရးရာအစဥအလာ၊ ေဆး၀ါးႏင ေခတသစသးစြမႈပစမား၊

• ေရရညတညတခငၿမသည ေကးလကဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊

• မးယစေဆး၀ါးမားႏင ပဋပကၡ၊

တကေရာကလာသေပါငး ၆၄ ဥးကအဖြ႔ငယ ၄ ခအျဖစ စဖြ႔ေပးခၿပး အထကတြငေဖာျပထားသည နယပယက႑မားက ေဆြးေႏြးသးသပေစခသည။ အဖြ႕အသးသးက ဘာသာျပနတစဥး(အဂၤလပ-စပနအျပနအလန)၊ ဥးေဆာငပပးကညသႏစဥးႏင အစညးအေ၀းမတတမးတငသႏစဥးစျဖင အေထာကအကျပေပးခသည။ အဖြ႔ခြရာ၌ တကေဒသႀကး သ႔မဟတ မခငႏငင၊ ဘာသာစကား၊ အမးသမး-အမးသားေရးရာႏင စကပးသည သးႏပငအလက မမတတခြေ၀ေနရာခေပးခသည။ ပထမတစရကတာလး၌ အဖြ႔ငယေလးဖြ႔စလးသည သကဆငရာေခါငးစဥတစခခငးစအလက ၀ငး၀နးေဆြးေႏြးခရာမ စမခကမားႏင ေဆြးေႏြးခကမားစြာပါ၀ငလကရသည စာတမးမားေပၚထြကလာခသည။

ဟမးစကတရ စေလာဒ အစၥမးဘာဒ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၆


ဒတယေန႔၏ မနကပငး၌ တကေရာကလာသညအဖြ႔မ အနးပတ၀နးကငက သြား ေရာကလညပတေလလာေနစဥအတြငး ဥးေဆာငေကာမတသည ေၾကညာစာတမးမၾကမးက ေရးသားျပစရနအတြက ပထမေန႔စာတမးမားက အသးျပခသည။ ထ႔ေနာက ဒတယေန႔ ညေနပငး၌ ေၾကညာစာတမးမၾကမးက မကႏာစညရငး လငးတငျပ၍ အေခာသတျပငဆငကာ အတညျပခသည။

UNGASS ေတာငသကယစားလယမား

Ms. Amapola Duran Salas - ပရးႏငင ကကာစကပးထတလပသမားႏင CONPACCP ၏ ေခါငးေဆာင / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

Mr. Abdellatif Adebibe - ေမာရကမ Sanja Du Rif ေဆးေျခာကပင စကပးထတလပသမားအသငး၏ အမႈေဆာငညႊနၾကားေရးမး / La Région Tanger-Tetouan-Al Hoceima ၏ မတတမးဓာတပ

ဥးစငးလ - ျမနမာႏငင ဘနးစကေတာငသမားညလာခ၏ ညႏႈငးေရးတာ၀နခ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

ဟမးစကတေၾကညာစာတမးက အေခာသတျပငဆငၿပးေနာကပငး နယးေယာက၌ကငးပမည UNGASS ည လာခသ႔ တကေရာကရနအတြက စကပးသညအပငအလက ကယစားျပတငျပမညသမားက ေရြးခယေပးရန တကေရာကလာသည ကယစားလယမားက ေတာငးဆခသည။

အလပအဖြ႔အတြငး တကေရာကပါ၀ငသည ကယစားလယမားက မမတ႔၏ အေတြ႔အႀကမားက ႏးေႏာဖလယ ေနပ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၇


အစညးအေ၀းပထမေန႔ နယပယက႑အလက ေဆြးေႏြးသးသပခကမားမ ေကာကႏတခကမား

သးႏထနးခပေရးမ၀ါဒမားႏင အငအားသးတကဖကေရး၊

သးႏပငမားက အငအားသးတကဖကျခငးသည ယေန႔ေခတမးယစေဆး၀ါး ထနးခပေရးမ၀ါဒမား၏ အေျခခနညးနာတစချဖစၿပး ႏငငတငးလလ ကငသးလကရသကသ႔ အစးရမား၏ ေအာငျမငမႈက တငးတာရာ၌ အသးျပေလရသည ညႊနးကနးတစခလညးျဖစသည။ ေလာကနသငျမတသည သးႏပငထနးခပေရးက အစစဥတက ေဆာငရြကမႈသည တရား၀ငမ၀ါဒေရးရာ အခငးအကငး၏ အစတအပငးတစခအျဖစပါရေလ ရေသာလညး လကေတြ႔အေျခအေန၌ သးႏခငးဖကဆးခခၾကရသညေတာငသအမားစသညမညသညအစားထး ေရြးခယစရာနညးလမးကမ ခစားခြငမရခၾကေပ။ GFPPP တြင အဓကအားျဖင ကယစားျပတကေရာကလာသညႏငငမားအားလးႏင တကေဒသႀကးမားအတြငးရ တရားမ၀ငရညရြယခကမားအတြက သးႏပငမားက အသးျပလကရသည နယေျမေဒသမား၌ အာဏာပငမား၏ မ၀ါဒေရးရာ အေရးယေဆာငရြကခကသည သးႏပငမားက အငအားသး၍ အတငးအကပ တကဖကျခငးျဖစၿပး တကဖကေရးတစခတညးကသာ ေဖာေဆာငသည ေဒသမားပငရေနၾကသည။ အမားအားျဖင အဆပါသးႏမားက ေ၀းလေခါငဖား၍ အစးရလး၀နးပါးလကလမးမမသည နယေျမေဒသမား၌ စကပးေလရသည။ မတညသညနညးလမးႏင ပစအမးမ းက အသးျပ၍ တကဖကခၾကရာ၌ ေျမျပငမျဖစေစ၊ ေ၀ဟငမျဖစေစ ဓာတဓာတေငြ႔မား

အသးျပ၍ ေဆးဖနးတကဖကျခငး၊ အပငေရာဂါမား သ႔မဟတ မႈပးမားက အသးျပ၍ ဇ၀နညးျဖင တကဖကျခငး၊ သ႔မဟတ စကယႏရားမားအသးျပ၍ျဖစေစ၊ လအငအားသး၍ျဖစေစ တကဖကသညနညးလမးမားက အသးျပေလရသည။ ေနာကဆးနညးလမးသညလသးအမားဆးျဖစၿပး တစခါတစရအျခား နညးနာမားျဖငလညး တြဖကေဖာေဆာငေလရသည။ တကဖကေရးက ေဖာေဆာငရာ၌ အၿမတမးလလ မတကြျပားသည အငအားစမားက အသးခေလရရာ၌ အမားအားျဖင အေတြ႕မားသည အငအားစမားမာ လကနကကငရတပဖြ႔မား၊ အထးတပဖြ႔မား သ႔မဟတ တပ ရငးတပဖြ႔မားျဖစၾကၿပး တစနညးနညးျဖင အငအားသး၍ အတငးအကပတကဖကေလရသည။ အေျခအေန အေတာမားမား၌ ေတာငသမားက ကယထလကေရာကထးႏကကနေကာက၍ ဖမးဆးေလရသည။ အပငမားက ခတထြငဖကဆးျခငး၊ အျမစမဆြႏတျခငးႏင မးရႈ႕ျခငးမားက အလဥးသငသလ ေဖာေဆာငၾကသည။ တကဖကေရးအဖြ႔မားသည တားျမစသးႏမားကသာမက အျခားသးႏမားႏင ပစၥညးဥစၥာမားကပါ ႀကသလ ဖကဆးသြားေလရသည။ တကဖကေရးအဖြ႔မားသည မညသညအခါကမ ျခြငးခကထား၍ ႀကတငေၾကညာေလမရဘ ရတတရက ေပၚလာသည တပဖြ႕မားအငအားအလးအရငးျဖင ေရာငတခင၀ငေရာကလာၿပး အတငးအကပအငအားသးျခငးသည စတဒဏရာမားရရေစႏငၿပး အထးသျဖင ကေလးသငယမားက အထတတလန႔ျဖစေစေလရသည။ဤကသ႔ေသာ အျပအမမားသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေျခခမမားက ခးေဖာကရာေရာကၿပး ထခကနစနာရသည လထလတနးစားမားအၾကား ျပနာေပါငးစ ေပၚေပါကေစလကရသညဟ တကေရာကလာသအားလးက တညတညြတတညး လကခသေဘာတခၾကသည။ ထ႔အျပင ေတာငသအမားအျပားသည သးႏမားက မရတသမးမ ႀကတငေရာငးခထားေလရသျဖင သးႏတကဖက

Pien Metaal ႏင Pedro Arenas (အလယ) တ႔ ညႇႏႈငးေဆာငရြကသည အလပအဖြ႕အတြငး ကယစားလယမားက အေတြ႕အၾကျခငး ႏးေႏာဖလယေနစဥ /Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၈


ေရးသည ၎တ႔အား အေၾကြးသသရာ၌ နစမြနးသြားေစရန တြနးပ႔လကရသညအျပင စကထညထားရသည ရငးႏးျမပႏမႈမား သ႔မဟတ ေခးငားထားသည ေၾကြးၿမမားက ျပနလညခႏမဖာေထးေပးႏငသည အခြငအေရးကလညး လကလႊတဆးရႈးသြားေစခသည။ရတသမးရမညသးႏမား အဖကဆးခလကရသျဖင ျပငပအကအညမပါဘ မသားစက ေကၽြးေမြးျပစရန၊ အသးအေဆာငပစၥညးမား၀ယယရန သ႔မဟတ သးႏသစမား၌ ရငးႏးမတညရန တတႏငျခငးမရေတာေပ။ ဘလးဗးယား၌၁၁ ၁၀၀၈ ဥပေဒႏင ၂၀၀၄ ခႏစ ကာတသေဘာတခကအရ သတမတရပရြာလထမားအား ကယထကယထ တစပငတစႏငစကကြကမား၌ ကကာပငစကပးရန ခြငျပေပးခသည။ ကကာက အဓကထားစကပးသည အပပငး ဒကခာဘမဘာေဒသ၌ ဆယစႏစႏစခစာမ စစပသြငးထားသည အေရးယေဆာင ရြကခကမားက ေဖာေဆာငခၿပးေနာက ၿငမ၀ပပျပားေရးမ၀ါဒတစရပက စတငအေကာငအထညေဖာခသည။ ယငး၌ မတကဖကမ ေတာငသမားထသ႔ အေရာကသြား၍ သေဘာတညခကဥးစြာရယသည အစအစဥတစရပပါရခသည။ သ႔ေသာလညး အျခားေဒသမားရ တစပငတစႏငေတာငသလထမား၏ ကကာႏင ေဆးေျခာကစကခငးမားအား အငအားသး၍ အတငးအကပတကဖကမႈမားက ဆကလကလပေဆာငေနဆျဖစသည။ အစးရတပဖြ႔မား၏ လအငအားျဖင စကခငးမားက လကလဖကဆးရာ၌ ဌာေနတငးရငးသားမားႏင ေတာငသအသကအ၀နးမားအေပၚ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင အတငးအကပေနရပစြန႔ခြာတမး ေရာငရေစျခငးမားအၿမလလ ဒြနတြပါလာေလရေသာလညး တျဖညးျဖညးကဆငးသြားခသည။

“ဘယသေတြ ဘယလပစန႔ ဖကသြားသလဆတာက သတရပါ။ ဒေန႔ဘလးဗးယားရ႕ အကဥးေထာငေတြကၾကညမယဆရင ႏငငေရးအရ ရပတညေနတအငအားစေတြ (စစတပန႔ရတပဖြ႔) န႔ ကကာေတာငသေခါငးေဆာငေတြ ပါ၀ငေနတ လမႈေရးအငအားစေတြလညးရေနတယ။ ဆေတာ ကေနာတ႔ ရပရြာေခါငးေဆာငေတြကေနတစဆင လမႈေရးအရ ထနးခပတစနစေတြရေနတာက အစးရက ဘာေၾကာငအတငးအကပ တကဖကခငေနရသလ ကေနာတ႔ နားမလညေတာဘး။ ကကာစကတသေတြက ကကာန႔အသကဆကႏငေအာင မနညးႀကးစားထားရတာပါ။ အဒါက လာၿပးတကဖကလကမယဆရင သတ႔အတြက ဘာမေရြးခယစရာမရေတာဘး။ တကဖကေရးလပငနးေတြအားလး ၿပးဆးသြားတအခါမာ ေတာငသေတြက ငါးဖမးရငး၊ အမလကရငးန႔ ေနာကတစသးျပနစစကလ႔ရမယ အခနထ သးလေလာကေစာငလကတယ။ တကဖကေရးရ႕ ေနာကထပ ေဘးထြကဆးကးတစခကေတာ သတ႔ေတြေဆးဖနးတအခါမာ ကကာပငေတြကသာမက တစျခားသးပငစားပငေတြကပါ ဖနးခသြားတာပါပ။ ဒါေၾကာင အငအားသးတကဖကတာဟာ ကကာအျပငအျခားသးႏေတြန႔ သဘာ၀ပတ၀နးကငကပါေရာၿပး ဖကဆးသြားတအတြက ေတာငသေတြက အဖကဖကကေန ထခကနစနာေစပါတယ။”

ကလဘယာ၌၁၂တကဖကေရးလပငနးမား အႀကးအကယဆကလကျဖစပြားလကရေသာေၾကာင ေနာကဆကတြ ထခကပကစးမႈမား ဆကလကျဖစေပၚလာမညျဖစသျဖင ႏငင၏ တညၿငမေအးခမးမႈ ဆကလကပကျပားေနဥးမညျဖစသည။

ကလဘယာမ တကေရာကလာသမားအားလးက အငအားသး၍ အတငးအကပတကဖကမႈမား အထးသျဖင ေလေၾကာငးမအပငေသေစသည ဂလငဖဆတဓာတေငြ႔မား (Glyphosate) ဖနးချခငးေၾကာင ေအာကပါျပနာမားေပၚေပါကေစလကရသညဟ တစညတစညြတတညး အတညျပေျပာဆခၾကသည။

• သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ သကေရာကထခကမႈမား - ေဆး ဖနးရာ၌ အသးျပသည ေပါငးသတေဆးေၾကာင ေရ (အထး သျဖင ေျမေအာကေရ) မား ညစညမးကနသညအျပင ေျမ ဆလႊာခနးေျခာက၍ အဆပသငသြားျခငး၊• အနး၀နးကငလထက ေဘးျဖစေစသညအျပင လထကနးမာ ေရးဆငရာ ေနာကဆကတြဆးကးသကေရာကမႈမား၊ • ဌာေနတငးရငးသားမား၏ လ႔အခြငအေရးမား ခးေဖာကခရ ျခငးမား၊ • ေတာငသမား၊ လကနကကငေတာလနေရး တပဖြ႔မားႏင အစးရအၾကား ပဋပကၡပမ ျပငးထနလာေစ လကရသည။ အင အားသး၍ အတငးအကပတကဖကမႈသည ေဒသခလထ လတနးစားမားအား ေတာလနေရးတပဖြ႔မား၊ အစးရတပဖြ႔မား ႏင မးယစရာဇာမား ျပသမႏရသညအေျခအေနသ႔ ဆကေရာက သြားေစျခငး၊ • ေရာငလႊ၍မရသည သ႔မဟတ အတငးအကပေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာငရေစျခငး။

ထ႔အျပင တကဖကေရးလပငနးမား၌ တစကယေရကကာသးစြမႈက အေလးထားစဥးစားေပးျခငးမရခေပ။ တကေရာကလာသတစဥး၏ ေျပာဆခကအတငး ေျပာရမညဆပါက -

“ကလဘယာႏငငဟာ အထးသျဖင ေဆးေျခာကန႔ ကကာက ပစမတထားၿပး ေလေၾကာငးကေန ေဆးဖနးသတတာက အမားဆးလပေနတ ႏငငတစချဖစပါတယ။ မႏစကစၿပး ဂလငဖဆတ(Glyphosate) ဓာတေငြ႔သးၿပး ေလယာဥန႔ေဆးဖနးတာက ဆငးငထားဖ႔ အစးရဘကကေန ဆးျဖတခေပမယ လအငအားသးၿပး လကန႔လကဖကဆးတာမးေတြက ဆကလပေနတနးပ။ ရလဒတစခအေနန႔ လေပါငးမားစြာ ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငခရတယ။ ေပါငးသတေဆးျဖနးမႈရ႕ေနာက ဆကတြဆးကးေတြက အေသးစားကကာေတာငသေတြန႔ သတ႔ကပပးကညေနသေတြကပ ခါးစညးခၾကရတယ။ အစးရအေနန႔ မးယစရာဇာႀကးေတြထက ထတလပျဖန႔ျဖးမႈကြငးဆကတစခလးရ႕ ဟးေအာကေျခအဆငက စကပးထတလပသေတြကပ လကၿပးႏပကြပေနသလျဖစေနတယ။ ဆေတာ ၾကြယ၀ခမးသာဖ႔ထက၀မးေရးေျဖရငးဖ႔ စကပးထတလပေနသေတြကပ တကဖကေရးလပငနးေတြရ႕ သကေရာကထခကမႈဒဏက ခစားေနၾကရတာပါ။”

ဓာတဓာတေငြ႔သး၍ စကခငးမားက လကလတကဖကမႈသည လကတငအေမရကႏငငမားတြငသာ ျဖစပြားျခငးမဟတေပ။ေတာငအာဖရကႏငငရ၁၃ ေတာငသမားသညလညးလမးေရးခြျခားမႈမား လြနေျမာကၿပးစကာလမားမစတင၍ အေမရကနႏငင၏ အေထာကအပျဖင တားျမစပငႏင တရား၀ငသးႏပငမားက ခြျခားမႈမရပ ေလေၾကာငးမ ေဆးဖနးတကဖကမႈက ႀကေတြ႔ခစားခၾကရသည။ ဤကသ႔ေသာ တကဖကေရးလပငနးမား၏ သကေရာက

၉


ထခကမႈမားက ေလလာဆနးစစရနအတြက ေတာငအာဖရကအစးရအေနျဖင ဓာတေငြ႔မႈငးတကေရးလပငနးမား မေဖာေဆာငမကတညးက သဘာ၀ပတ၀နးကငအေပၚ သကေရာကထခကမႈ ေလလာဆနးစစေရး (EIAs) လပငနးမားက ေဖာေဆာငခသငသည။ ေယဘယအားျဖင အစးရသည ထကသ႔ေသာ ေလလာဆနးစစမႈမားက ေဖာေဆာငရန ပကကြကခသည။ ထ႔ထကပ၍ဆရေသာအစးရသည တားျမစသးႏစကပးသည ေတာငသမားက လသရငၾကားအေရးယ ျပစဒဏေပးမႈမျပဘ ထပတကတရားဆငမႈက ေရာငလြေလရသျဖင ေတာငသမားမာ မမတ႔ကယက တရား၀ငခခကာကြယႏငသည အခြငအေရးဆးရႈး လကရသည။

“အဓကပစမတထားၿပး ေဆးဖနးေလရတ နယေျမေတြဟာ(အေရ႕ဖကကမးရးတနးတစလႊား) ဇ၀မ းစမ းကြ စလငမားျပားၿပးအမးသားဥယာဥေတြရတ ေဒသေတြျဖစပါတယ။ ေဆးမဖနးခင အစးရဖကကေန EIAs အေကာငအထညေဖာခတာမရပါဘး။ တားျမစသးႏစကပးတ ေတာငသေတြကေတာ ျပစမႈေၾကာငးအရ အေရးယျပစဒဏေပးတာမရပါဘး။ ရတပဖြ႔၀ငေတြ ေရာကလာၿပးေတာ ေဆးဖနးၿပး ျပနထြကသြားၾကတယ။ ဘယသ႔ကမ ဖမးတာဆးတာမရတအတြက ေတာငသေတြက တရားခြငမာ ဥပေဒေၾကာငးအရ အကအညေပးလ႔ မရဘးျဖစေနတယ။”

ျမနမာႏငငကယစားျပ တကေရာကလာၾကသမားသညလညး ၎တ႔၏ ဘနးခငးမား ပစမတထားဖကဆးခ ရသညအခါရပရြာအတြငးျဖစေပၚလာသည ကစၥရပမားက ရငးလငးတငျပခၾကသည။

“ျမနမာႏငငမာေတာ ေလယာဥန႔ ေဆးဖနးတာေတြ လပေလလပထမရပါဘး။ လအငအားသးၿပး လကန႔လကၿပး ဖကဆးတာပရပါတယ။စစတပန႔ ရေတြက ဥးေဆာငၿပးေတာ စကခငးေတြက လကလဖကဆးၾကပါတယ။ အဒလဖကဆးဖ႔အတြက သတ႔က သကဆငရာစညပငသာယာနယနမတက လေတြက ငားရမးသးစြေလရသလ ေတာငသေတြက အတငးအကပဖအားေပးၿပး ကယစကခငးက ကယတငဖကဆးခငးတာမးေတြလညး လပေလရတယ။ ဘနးပငေတြက တားျမစသးႏေတြျဖစတအတြက စကပးလ႔မရဘးလ႔ ပတပငထားပါတယ။ အဒါ

ေၾကာငစကပးတသေတြက ရာဇ၀တသားေတြလ သေဘာထားၾကပါတယ။ အခနတတေလး (သးလေလာက) အတြငး စကပးၿပးေတာ ရတသမးႏငတအတြက ဘနးပငဟာ ေတာငသေတြအတြကေတာ ျမနျမနေငြျဖစတ သးႏျဖစေနပါတယ။ သတ႔အေနန႔ ကယတငသးဖ႔ထက စးပြားေရးအခကအခက ေျဖရငးဖ႔ စကပးၾကတာပါ။ တကယလ႔ အဖမးခခရရငလညး ႏစရညေထာငဒဏကႏငပါတယ။ အဒါေၾကာင အစးရအေနန႔ ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက အေလးထားၿပး အာရစကဖ႔ ကေနာတ႔အေနန႔ အဆျပခငပါတယ။ အဒလလပတအခါမာလညး အစးရအေနန႔ လထလတနးစားေတြရ႕ သေဘာထားေတြက ေဆြးေႏြးတငပငသငပါတယ။ သတ႔လခငတာက ေအာကေျခကေန အထကကသြားတပစမ းျဖစၿပး အထကစးကေန ေအာကကအမန႔ေပးတာမးက မလခငၾကပါဘး။”

ေမာရကေျမာကပငး ေဒသမား၌ ေဆးေျခာကပငမားက တကဖကေနသညမာ ဆယစႏစတစခစာမ ရလာခၿပ ျဖစသည။ ေမာရကနကယစားလယႏစေယာကထက တစေယာကက (အျခားႏစဥးသည နယသာလနႏငင ၏ ျပည၀ငခြငဗဇာအျငငးခခရသျဖင ပါ၀ငႏငချခငးမရေပ) ေအာကပါအတငး သးသပေျပာဆခသည။

“ကေနာတ႔က ကမာၻတစလႊား ေဆးေျခာကစကပးထတလပမႈ အမားဆးႏငငတစချဖစပါတယ။ ကေနာတ႔ႏငင လြတလပေရးရခတ ၁၉၅၅-၁၉၅၆ ခႏစကတညးက ေဆးေျခာကက တရားမ၀ငေၾကာငး ေၾကညာခေပမယ ၁၉၉၄ ခႏစေလာကေရာကမပ တကဖကေရးလပငနးေတြ စလပျဖစခတယ။ အဒမာ အစးရက ေတာငသေတြက ဘာေရြးခယစရာမ ခမေပးခတအတြက လေတြဆကၿပး စကပးခၾကတယ။ တားျမစသးႏျဖစတအတြက စကပးတေတာငသအေနန႔ အဖမးခထရင ေထာငကသြားႏငပါတယ။ ေရာငး၀ယေဖာကကားသအေနန႔ အဖမးခရမယဆရငေတာ ငါးႏစကေန ရစႏစအထ ေထာငကႏငပါတယ။ ေတာငသေတြကလညး တကယလ႔ ေရြးခယစရာသာေပးခမယဆရင အဒါက ေကာငးေကာငးအသးချဖစပါလမမယလ႔ ေျပာေနၾကတယ။ ဥပမာ တရား၀ငစညးၾကပခြငျပၿပးေတာ ဆကၿပးစကပးႏငတ အခြငအေရးမး ဖနတးေပးတာျဖစျဖစ၊ တရားမ၀ငသးႏအျဖစ ပတပငလကတာမးျဖစျဖစ လပတအခါမာ အျခားနညးလမး တစခခက ေျပာငးလေဖာေဆာငႏငေအာင ကေနာတ႔က ရငးရငးလငးလငးေျပာဆ အသေပးထားသင

ေမာရကမ GFPPP ကယစားလယတစဥး / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

ပရးကယစားလယက မမတ႔ႏငငရ ကကာစကပးထတလပသည ေတာငၾကားေဒသမား၌ ေဖာေဆာငသည တကဖကေရးလပငနးမား၏ အေျခအေနက ရငးလငးတငျပေနစဥ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၁၀


တယ။ အခကေတာ အကးအျမတေတြက အႀကးစားေရာငး၀ယေရးသမားေတြကပ သမးကးယသြားၿပး ေတာငသေတြက သတ႔ရ႕ အလပသမားေတြလလ ‘ကၽြနခေနၾကရတယ’။ ေတာငသေတြက တစ၀မးတစခါးဖလရ အသကဆကႏငဖ႔ပ စကပးၾကတာပါ။”

စန႔ဗငးဆငႏင ဂရနနာဒငး (Saint Vincent & the Grenadines) ၌ တကဖကေရးက ႏငငေရးအသြငျဖင စတင ေဖာေဆာငခၿပး ခတထြငမးရႈ႕သညနညးလမးမားက အသးျပခၾကသည။

“အေမရကနအစးရအေနန႔ ဒတကဖကေရးလပငနးေတြ (ေဆးေျခာက) က ေဖာေဆာငဖ႔ တာ၀နရခေပမယ အခကေတာ ကေနာတ႔ရ႕ အမးသားရတပဖြ႔ကပ ေျခကငန႔ လကၿပးဖကဆးေနရတယ။ လကရသမၼတက အေမရကန ၀ငေရာကစြကဖကတာက မလလားတသျဖစတယ။ ေတာငသေတြကလညး တကဖကေရးလပငနးရ႕ ေျမစာပငဘ၀ေရာကသြားမာ မလလားတအတြက ပၿပးျမငမားတ ေတာငစဥေတာငတနးေတြေပၚ ေရႊ႕ေျပာငးစကပ းလာၾကတယ။ ကေနာတ႔ရ႕ ရတပဖြ႔န႔ အေမရကနရ႕တကဖကေရးလပငနးအၾကား ကြြာျခားခကအေနန႔ ေျခကငသြားရတပဖြ႔ ဖကဆးလကတ ပမာဏကပမားေနတာပါပ။ သတ႔တကဖကၿပး ျပနသြားတာန႔ ေတာငသေတြကလညး ေနာကတစခါထပစကၾကေတာတာပ။”

အငဒနးရားမ တကေရာကလာသတစဥးကလညး ၎တ႔ႏငင၏ ရညလားသည ေဆးေျခာကစကပးထတလပမႈ ေနာကခသမငးေၾကာငးက၁၄ ဤကသ႔ ရငးလငးေျပာဆခသည။

“အငဒနးရားႏငငအေနန႔ ေဆးေျခာကစကပးထတလပမႈက ၁၉၉၉ ခႏစ ပတ၀နးကငေလာကကစၿပး တကဖကလာခတယ။ အဓကအားျဖငေတာ အငဒနးရားႏငငရ႕ ခရငေပါငး ၃၃ ခထက အႏၵယန႔နးစပတစမတၾတားကၽြနးစ ေျမာကဖကစြနးက ေအရ (Aceh) ခရငကစၿပး တကဖကခတာပါ။ အမားစက အစဥအလာအရ (အထငကရအခမးအနားမား၊ ေဆး၀ါးဆငရာႏင

ခကျပတမႈဆငရာ) ယဥေကးမႈဆငရာ ရညရြယခကေတြအတြကပသးစြၾကတအတြက တကဖကေရးလပငနးေတြအားလး လး၀နးပါးမေအာငျမငခၾကပါဘး။

၂၀၀၄ ခႏစတနးက ေဆးေျခာကစကပးထတလပမႈႏင စကခငးေပါငးမားစြာက ဆနာမရကခတသြားခတယ။ အဒနယေျမေတြဟာ ေဆးေျခာကက “ဟာရမ” (မသးေဆာငအပေသာအသးအႏ)ပငျဖစတယလ႔ အခငအမာ လကခယၾကညထားတ အစၥလမအာဏာပငေတြ ထနးခပထားတ ေဒသေတြျဖစပါတယ။ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြန႔ အစးရတ႔က ေဆးေျခာကပငစကပးတအတြက ဘရားသခငဒဏခတျခငးျဖစတယလ႔ ေျပာဆ ၀ါဒျဖန႔ဖ႔ ဆနာမက အသးခခၾကတယ။” အငဒးစေတာငတနးေဒသ ႏငငတစချဖစသည ပရးႏငငသညကနလြနခသည လတတေလာဆယစႏစမားအတြငး အငအားသး၍ အတငးအကပတကဖကေရးလပငနးမားက ေဖာေဆာငခသညႏငငတစချဖစသည။ တကေရာကလာသည ကယစားလယတစဥးက ေအာကပါအတငး ရငးျပခသည။

“ကေနာတ႔ႏငငမာ ဓာတေငြ႔မႈငးတကတာေရာ လအငအားန႔လကဖကဆးတာေရာ သြယ၀ကနညးလမးေတြေရာ (ျခမးေျခာကမႈ) အကနလးသးခတယ။ ယခငန႔ လကရအစးရေတြဟာ ေစစပညႏႈငးမႈက လလားခတ ေတာငသေတြရ႕ ေတာငးဆမႈေတြက ဥေပကၡာျပခၾကတယ။ တကဖကေရးလပငနးေတြက အာဏာပငေတြက အကငပကျခစားလာေစၿပး ေတာငသေတြက ပၿပးေတာဆငးရတြငးနကသြားေစပါတယ။ ဒါအျပင အစးရက အေမရကနရ႕ တကဖကေရးလပငနးေတြအတြကလညး ကယစားလယအဖြ႔ေတြ ေစလႊတေပးခၿပး အေမရကနသအမတက ဒလႈပရားမႈေတြက လအပသလ ညႏႈငးေဆာငရြကၿပး ႀကးၾကပကြပကခတယ။ အစားအစာႏင ေဆး၀ါးရညရြယခကေတြအပါအ၀င ကကာစကပးထတလပမႈက ပတပငတားျမစလကတအတြက ဒမကေရစလပငနးစဥလညး အကငပကျခစားလာခတယ။”

ျမနမာႏငငကယစားလယအဖြ႔၀ငမား / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၁၁


ကန႔သတသးႏပငမား၏ ရးရာအစဥအလာ၊ ေဆး၀ါးႏင ေခတသစသးစြမႈပစမား၊

ႏငငတကာ မးယစေဆး၀ါးေရးရာ ပဋဉာဥသေဘာတညခကမားအရ ေဆးေျခာက၊ ကကာႏင ဘနးတ႔အား ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပမႈက တရား၀ငအသအမတျပထားျခငးမရသကသ႔ ေခတသစအသးျပမႈပစမားကလညး တားျမစပတပငထားသည။ ေဆး၀ါးဆငရာရညရြယခကမားအတြက အသးျပမႈသည မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးစနစ၏ အေျခခအကဆးအပငးျဖစေသာလညး လတငးလကလမးမသးစြႏငျခငးမရေပ။ ႏငငတကာမးယစေဆး၀ါးေရးရာ သေဘာတညခကမားသညဘနး၊ ကကာႏင ေဆးေျခာကအသးျပမႈက သပၸႏင ေဆး၀ါးရညရြယခကမားအတြကသာကြက၍ သးစြခြငျပထားသည။ အဆပါအပငမားက ရးရာအစဥအလာအရအသးျပမႈက လကရကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးစနစအတြငး ထညသြငးအသအမတျပထား ျခငးမရေသာလညး သေဘာတညခကမားက ေဆြးေႏြးညႏႈငးခစဥအခါက ထကသ႔ ကြက၍ခနလပထားရမႈအေပၚ အေခအတငေဆြးေႏြးျငငးခခၾကသည။ ဤကသ႔ခနလပထားချခငးေၾကာင အဆပါဥပေဒျပ႒ာနးခကမား၏ တရား၀ငမႈႏငပတသက၍၀၀ါဒႏစမးကြသြားေစခသည။ အစးရအနညးအကဥးခန႔သညသာ ရးရာအစဥအလာအရ သ႔မဟတ အခမးအနားလပထးလပနညးအရ အဆပါအပငမား အသးျပခြင အခြငအေရးက အကာအကြယေပးခၾကၿပး မးယစေဆး၀ါး ထနးခပေရးစနစအတြငး အဘယေၾကာငခြငမျပႏငရသနညးဟ ေမးခြနးထတခၾကသည။ ထ႔အတ ႏငငတကာမးယစေဆး၀ါးဆငရာ ပဋဉာဥသေဘာတစာခပမား၌ ရညညႊနးထားသည ေဆး၀ါးဆင ရာရညရြယခကအတြက အသးျပမႈႏင ပတသက၍လညး ၀ေရာဓျဖစေနဆျဖစသည။ လ႔သမငးတစေလာက တငးရငးေဆး၀ါးမားအတြငး ေဆး

ကာေရဘယေဒသမ တကေရာကလာၾကသည GFPPP ကယစားလယသးဥး / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

ေျခာက၊ ကကာႏင ဘနးမားက ပစအမးမးျဖင ထညသြငးအသးျပလာခၾကသည။ သ႔ေသာလညး အျပညျပညဆငရာ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးဘတအဖြ႕ (INCB) က ေဆး၀ါးထတ လပေရးလပငနးအတြငး စညးၾကပထားသည မကေမာကေခတလပထးလပနညးမားက လကနာျခငးမရသည ထကသ႔ေသာ ရးရာအစဥအလာအရ ေပါငးစပအသးျပမႈက “ရမးသမးေဖာစပသည အတအေယာငေဆး၀ါးမား” ဟ အမညတပေပးခသည။ ဟမးစကတညလာခသ႔ တကေရာကခၾကသည ကယစားလယမားက ေကးလကေန လထလတနးစားမားအေနျဖငအဆပါအပငမားက ရးရာအစဥအလာအရ လကလမးမရယသးစြႏငရန အလြနအေရးႀကးေၾကာငး သးသပေဆြးေႏြးခၾကသည။ ျမနမာႏငင၌ ဘနးက အေျခခေဆး၀ါး လအပခကမားအတြကရးရာအစဥအလာအရ သးစြလာခၾကသကသ႔ အေရ႕ေတာငအာရႏငငမား၌လညး ေဆး၀ါးအျဖစ ေဆးေျခာကက စကပးထတလပ၍ သးစြလာခၾကသည။

“စးပြားေရးအခကအခက ေျဖရငးဖ႔ အဓကထားစကပ းၾကတယဆေပမယ ႏငငထမာ ေဆး၀ါးရညရြယခကအတြကပါ အသးျပလာတာေတာေတာၾကာပါၿပ။ ေဆး၀ါးတစလကအေနန႔ ဆကၿပးသးစြႏငဖ႔အတြက ကေနာတ႔အေနန႔ ဘနးကဆကၿပးစကပးထတလပၾကပါတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔ အကကအခေပာကေဆး၊ ေခာငးဆးရငကပသကသာေဆး၊ ၀မးေလာ၀မးပကန႔ ေသြးတးလမးေရာဂါေတြက ကသဖ႔အေျခခေဆး၀ါးေတြအျဖစဘနးကပ ရးရာအစဥအလာအရ သးစြလာခၾကတာပါ။ အသလပ ယဥေကးမႈအရလညး သးစြတာမ းေတြရပါတယ (ဥပမာ အဓကအားျဖင ဧညသညေတြက သတတတအေနန႔ ျပနၿပးလကေဆာငေပးတ မဂၤလာလကဖြ႔)။ ထ႔အတ ေဆးေျခာကကလညး စားခငေသာကခငစတရလာေစၿပး စတဖစးမႈေတြက ေလာပါးသကသာလာေစတ ေဆး၀ါးတစလကအေနန႔ အသးျပလာခၾကတာပါ။”

၁၂


မညသ႔ဆေစ ကနကမာၻ႔ေဒသမားရ ဘနးစကပးထတလပမႈမားအတြငး ေဆး၀ါးဆငရာ သ႔မဟတ ရးရာအစဥအလာဆငရာအေလအထမား ေပါငးစပပါ၀ငေနျခငးမရေၾကာငးက မကဆကနကယစားလယတစဥးက ေအာကပါအတငး တငျပေျပာဆခသည။

“အထးသျဖင ဆငနာလအာ (Sinaloa) မာဆရင အရငဘယတနးကမ ဘနးန႔ ေဆးေျခာကအသးျပခတ သမငးေၾကာငးေနာကခ မရခဖးဘး။ အဒါေၾကာင ရးရာအစဥအလာအရ သးစြတာမးေတြ မရခပါဘး။ အမားအားျဖငေတာ စးပြားေရးအေနန႔ လပကငၾကတာမားၿပး မာဖးယားေတြ သ႔မဟတ မးယစရာဇာေတြကပ အဓကအားျဖင ႀကးကငခယလယေနၾကတာပါ။ ဒေရာကမပ အဒလရးရာအစဥအလာအရ အသးျပတပစေတြ အမားႀကးရေနမနး ေလလာသရခရတာပါ။”

ကေရဘယေဒသ၌ ေဆးေျခာကက ယဥေကးမႈဆငရာ၊ ဓေလထးတမးဆငရာႏင တငးရငးေဆး၀ါးအေနျဖင သးစြခၾကသညအေလအထမားစြာ ထြနးကားခသည။ ဂေမကာ၌ နကနကရႈငးရႈငးအျမစတြယေနသည ဂနဂာယဥေကးမႈက ၾကညပါက ယငးကၽြနးေပၚ၌ ေဆးေျခာကက ဆယစႏစေပါငးမားစြာကတညးက တရားမ၀ငေၾကာငး ျပ႒ာနးထားသည အမနတရားပင ေမးမနေပာကကြယသြားႏငသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ဧၿပလအတြငး ဥပေဒျပ႒ာနးခကအသစက ေရးဆြအတညျပ၍ ေဆးေျခာကက တစစတတစပငးေျဖေလာေပးခသျဖင တစကယေရသးအတြက ေဆးေျခာကပငငါးပငအထစကပးခြငႏင သတမတပမာဏတစခအထ သယေဆာငႏငရန ခြငျပေပးခသည။ ရကစတာဖာရယန (Rastafarian) လထ၏ ဘာသာေရးႏငဓေလထးတမးဆငရာ ေဆးေျခာကသးစြမႈကလညး ဥပေဒအရ အသအမတျပထားသျဖင ၎တ႔၏ ေရးထးတမးစဥလာ အေလအထမားအတြကေဆးေျခာကက စကပးထတလပ၍ သယယပ႔ေဆာငႏငသည။ သ႔ေသာယခအခနအထ ကၽြနးေပၚရ ရးရာအစဥအလာအရ ေဆးေျခာကအသးျပမႈပစအားလးက အသအမတျပျခငးမရေသးဘ ေဆးေျခာကအသးျပရသည ယဥေကးမႈ အေလအထရသည အျခားမးႏြယစမားက ကြက၍ခနလပထားလကရသည။

“ဂေမကာအစးရက ရကစတာဖာရယန (Rastafarian)မးႏြယစရ႕ရးရာအစဥအလာအရ ေဆးေျခာကသးတ ယဥေကးမႈကပ သးသန႔ကြကၿပး ခြငျပထားတယ။ ကေနာတ႔ဆမာ အားေကာငးတဌာေနတငးရငးသား အသကအ၀နးတစခရတယ။ တစျခားအပစေတြကလညး သတ႔ရ႕ ရးရာအစဥအလာအရ ေဆးေျခာကကအသးျပခငေပမယ အခထေတာ အသအမတျပတာမးမရေသးဘး။ ကယကယျပန႔ျပန႔ အသအမတျပ သးစြခြငရလာေအာင ကေနာတ႔အားလး ၀ငးတြနးေနၾကပါတယ။ အစးရကေတာ ႏငငတကာဥပေဒန႔ သေဘာတညခကေတြရတာေၾကာင သတ႔အေနန႔ အတငးအတာတစခအထပ ခြငျပေပးႏငတအတြက ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပမႈေတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ အသအမတျပေပးလ႔ မရဘးလ႔ အၿမတမးဆငေျခေပးေလရတယ။ ဂေမကာႏငငမာ ေဆးေျခာကက အေပာသေဘာ သးစြတႏႈနးအရမးက ျမငမားပါတယ။ ရကစတာဖာရယနမးႏြယစထကအဆမတနမားျပားတ သးစြသအပစႀကးရေနတအတြက ‘ရးရာအစဥအလာအရသးစြမႈ’ ဆတ အဓပၸာယက ျပနလညျပငဆငဖ႔ လအပေနပါတယ။”

စန႔ဗငးဆငႏင ဒဂရနနာဒငး (St. Vincent & The

Grenadines) မ တကေရာကလာသတစဥးကလညး ေအာကပါအတငး ေျပာဆခသည။

“ေဆး၀ါးအေနန႔ ကယကယျပန႔ျပန႔ သးစြတာမးကေတာ မေတြ႕မပါဘး။ ေဆးေျခာကရ႕ အသး၀ငပန႔ အသးျပနညးေတြက ရကစတာဖာရယနေတြကသာ အသဆးပါ။ ေဆးေျခာကအျမစက ပနးနာရငကပေရာဂါ ကသဖ႔အတြက သးစြၾကတယ။ ေဆး၀ါးအျဖစ အသးျပႏငတ နညးလမးေတြအေၾကာငး မားမားပညာေပးဖ႔လတယ။”

ကမာၻအႏ႔ ေဆးေျခာကက ေဆး၀ါးအေနျဖင သးစြသညသာဓကေပါငးမားစြာ ရေနပါသည။ ႏငငတကာ ပဋဉာဥသေဘာတစာခပမားအရ ေဆးေျခာကက ေဆး၀ါးရညရြယခကအတြက အသးျပရနခြငျပထားလငကစား ေတာငအာဖရကမသည ေမာရက၊ အငဒနးရားမသည မကဆကအထ ေဆးေျခာကအသးျပမႈက တရား ၀ငစညးၾကပခြငျပ၍ အသအမတျပထားျခငးမရေပ။ မညသ႔ဆေစ ႏငငေပါငးမားစြာ၌ ေဆးေျခာကက ေဆး၀ါးတစလကအေနျဖင စညးၾကပခြငျပမညကစၥရပႏင ပတသက၍ အေရးပါသည ေဆြးေႏြးပြမား လပေဆာငေနၾကၿပျဖစေသာလညး ကမာၻတစလႊား၌ ေဆးေျခာကက အေပာသေဘာသးစြ မႈမာ အတြငကယဆးၿဖစေၾကာငး တကေရာကလာသအားလးကလကခသေဘာတခၾကသည။

“ကကာပငေပါကေရာကတ အငဒးစေတာငတနးေဒသ အေမဇေတာအတြငး၌သာမက ျပငပကမာၻထပါ ကကာရြကက ေရးအစဥအဆက တြငတြငကယကယအသးျပလာခတ သမငးေၾကာငးေနာကခ အခငအမာရေနပါတယ။ အသးျပၾကတပစေတြက လနးဆနးတကၾကြေနေစဖ႔အတြကသးတာ၊ လပအားန႔ ရပေရးရြာေရး ျမႇငတငဖ႔အသးျပတာ၊ လမႈေရးန႔ ယၾကညကးကြယမႈ အေလအထေတြအတြကသးစြတာ၊ ျဖညစြကအာဟာရန႔အေရးပါတဓေလထးတမးဆငရာ အခမးအနားေတြမာ သးစြတာေတြန႔ ဆကစပေနပါတယ။ ကမာၻ႔ကနးမာေရးအဖြ႕အစညး

ကကာပင / Pien Metaal ၏ မတတမးဓာတပ

၁၃


က ၁၉၉၅ ခႏစ သေတသနလပခေပမယ ဘယတနးကမ ပႏပထတေ၀ချခငးမရတ ေလလာဆနးစစမႈထမာ ကကာန႔ ကကငးဆငရာ ေလလာေတြ႔ရခကေတြက ဒလျခငသးသပထားပါတယ။ “ကကာရြကက စားသးျခငးျဖင မညသညကနးမာေရးဆငရာ ဆးကးသကေရာကမႈမ ျဖစေပၚေစျခငးမရဘ အငဒးစေတာငတနးေဒသေန ဌာေနလထလတနးစားမားအတြက ကသေရးဆငရာ၊ အထြဋအျမတထားရာန႔ လမႈေရးဆငရာ ေကာငးကးေကးဇးေပါငးမားစြာ ရရေစပါသည။”၁၅

ဤေတြ႔ရခကမားက GFPPP ၌ ထပေလာငးခငမာေစခပါသည။ ဘလးဗးယား၊ ပရးႏင ကလဘယာႏငငမားမ တကေရာကလာၾကသည ကယစားလယမားအားလးက ကကာက ရညရြယခကအမးမးအတြက ေရးအစဥအဆကကတညးက အသးျပလာခၾကသညဟ ေျပာဆခသည။ ဘလးဗးယားကယစားလယတစဥးက -

“ကကာဆတာက စကပးထတလပသအတြကေရာ သးစြသအတြကေရာ ယဥေကးမႈလကၡဏာရပတစချဖစတယ။ ကကာကကေနာတ႔က မးယစေစတာမးထကစာရင အငအား ေတြန႔ စြမးအငေတြ ေပးစြမးႏငပါတယ။ ကေနာတ႔လညး ရငးကပစြလနးတာမး မရပါဘး။ စစေပါငးလဥးေရရ႕ ၆၀ ကေန ၇၀ ရာခငႏႈနးေလာကက ကကာရြကအသးျပၾကတယ။ တကသလေကာငးသေကာငးသားေတြ အၾကားမာဆရင ပေတာငသးၾကေသးတယ” ဟ ေျပာဆခသည။

ကလဘယာ ကယစားလယတစဥးကလညး - “ဌာေနတငးရငးသားအမေတြထမာ ‘နာဇက (Nazatul)’ လ႔ ကေနာတ႔ေခၚတ အရာထမာ အသကရငဖ႔အတြကလအပတ ပစၥညးအကနပါတယ။ အဒအထမာ ကကာရြကက လညးတစခအပါအ၀ငျဖစပါတယ။ ကကာရြကက အလပသမားေတြန႔ ေတာငသေတြက တစေနကန လနးဆနးတကၾကြေနေစတ ကာယစြမးအား

ေတြေပးတယ။ ေနာကၿပး ကေနာတ႔အေနန႔ ကကာရြကက ေဆး၀ါးအေနန႔သးတ ရးရာဓေလေတြလညးရတယ။ ကကာရြကဆတာ နတေဆးတစလကလပါပ။ စတကလညး ၾကညလငျပတသားေစတယ။ ကေနာတ႔က လေတြက ကကာရြကရ႕ ေကာငးကးေကးဇးေတြက လကေျပာျပတယ။ အပမေပာစားမ၀ငတာန႔ အစာမေၾကတ ေရာဂါမးေတြက ကစားေပးႏငတယဆတာက သတ႔ကယေတြ႕ပေလ။ ကကာရြကဆတာ လတငးအတြက အရမးကျပးျပညစတ အစားအစာတစမးပါပ။ ကေနာတ႔အေနန႔ ကမာၻသကမာၻသားအားလးက ကကာရ႕ ေကာငးက းေကးဇးေတြက သျမငလာေစခငတယ”ဟ ေျပာဆခသည။

ပရးကကာစကပ းသမားကလညး ၎တ႔ကယက မးယစေဆး၀ါးတကပြႏင မမတ႔စကပးသည အပငအေပၚ ရငးလငးျပတသားမႈမရသည ႏငငတကာ၏ ခဥးကပေဆာငရြကခကမားေၾကာင ထခကနစနာရသည သားေကာငမားအျဖစ ရႈျမငလကရသည။ ကကာစကပးျခငးသညသာလင ၎တ႔အား ဆငးရတြငးမ လြတေျမာကေစ၍အဖကဖကမ နမကလကရသည အေျခအေနက မးစငၾကညကႏငသည အခြငအေရးမးက ဖနတးေပးႏငသည။ ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ ကကာစကပးျခငးျဖင ၎တ႔၏ သမငးအစဥအလာႏင ယဥေကးမႈဆငရာ ရပငခြင အခြငအေရးမားက ေတာငးဆမႈမားျပလပသညအျပင ကကာေတာငသမားသည သဘာ၀ကကာထတကနမားက အားေပးျမငတငျခငးျဖင စးပြားေရးအခြငအလမးသစမားကပါ ရာေဖြေဖာထတလကရသည။

“ကေနာတ႔အေနန႔ ကကာက ခခကာကြယေနတာက သ႔ရ႕ေဆးဖကဆငရာ အသးျပမႈအတြကသာမက ယဥေကးမႈအေမြအႏစတစရပအေနန႔က ထနးသမးေနၾကတာပါ။ အဒလေၾကညာလာတာ ၁၉၉၅ ခႏစေလာကကတညးက ျဖစေပမယ ကေနာတ႔ရ႕ သမၼတက ဒါကလကေတြ႔ အသအမတမျပေပးခဘး။ ဒါေၾကာငကေနာတ႔က အမနတကယ စကပးတေတာငသေတြက

ေစတနာလပအားရငတစဥး ၀တဆငထားသည တရပ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၁၄


စစတမးေကာကယၿပးေတာ ကကာထတလပမႈက တရား၀ငစညးၾကပခြငျပေပးဖ႔ အဆျပခၾကတာပါ။ ေတာငသေတြအေနန႔ကေနာတ႔ ခခကာကြယေနတာက ကကနးကသ႔ တစဆငခေျပာငးလထားတ ေဆး၀ါးေတြမဟတဘ သဘာ၀အတငးရေနတကကာက ကာကြယေနၾကတာပါ။ ဒါေၾကာင ကကနးရ႕ ထခကပကစးမႈေတြအတြက ကေနာတ႔ တာ၀နမရေပမယ ကကနးကအေပာသေဘာသးစြတာကေတာ ကေနာတ႔လညး မေထာကခပါဘး။ ကေနာတ႔ကေတာ ဥပမာ ပနးေတြ၊ သၾကားလးေတြ၊ ဆ၊ ကတန႔ ကကာဟငးခလမး အျခားနညးန႔ အသးျပႏငမယနညးလမးေတြက ရာေဖြေနၾကတာပါ။”

ကကာအပါအ၀င ေဆးေျခာကႏင ဘနးတ႔က ၎တ႔၏ သဘာ၀အဆငကတညးက တားဆးပတပငလကျခငးသည ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပသညပစမားအေပၚ ဆးဆးရြားရြားေဘးျဖစေစသကသ႔ ယငးအပငမားက အျခားရညရြယခကမားျဖင ၀ငေငြဖနတးလကရသည ေတာငသမားႏင လထလတနးစားမား၏ အစားထး၀ငေငြရငးျမစ ဖနတးႏငမည စးပြားေရးအလားအလာမားကပါ ကန႔သတပတပငလကရသည။

“ဌာေနတငးရငးသားေတြဟာ ကကာပငက ရးရာအစဥအလာ၊ ယဥေကးမႈဓေလန႔ ကးကြယယၾကညမႈအတြက ပစအမးမးန႔အသးျပေနၾကတာပါ။ ကေနာတ႔က ထတလပမႈက စးပြားျဖစထတလပေရးအထ ေျပာငးႏငဖ႔ နညးလမးရာေနေပမယ အဒလခ႕ထြငဖ႔အတြက စးပြားေရးအရ အခကအခရေနတယ။ အျခားပစန႔ ေျပာငးလအသးျပမယ စမကနးေတြက အစးရဖကက ဘာအကအညမ မေပးတအျပင သတ႔ရ႕ တားျမစပတပငမႈေၾကာင ေစးကြကကလကလမးမဖ႔ပါ ခယဥးသြားတယ။ ဒါအျပင ေတာငသေတြန႔ ဌာေနတငးရငးသားေတြအၾကားမာလညး ခြျခားထားတအကန႔ေတြရေနတယ။ မၾကာခဏဆသလပ ေတာငသေတြဟာကကာဌာေနတငးရငးသားေတြက ထနးသမးကာကြယေပးျခငးမရဘးလ႔ ကရ႕ျပစတငခေနၾကရၿပး အဒရညရြယခကေတြအတြက ခြငျပထားတအကးခစားခြငေတြကေန ခနလပထားခၾကရသလ အသပညာလႊေျပာငးေပးတာမ းလညး အရမးနညးပါးတယ။”

ေမာရက ကယစားလယတစဥးကလညး ဤသ႔ေျပာဆခသည။

“ကေနာတ႔ဘကက အစးရကေနတစဆင မ၀ါဒျပျပငေျပာငးလမႈေတြ ျပလပဖ႔အတြက ဘရငက စညးရးလႈ႔ေဆာမႈေတြ ျပလပေနပါတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔ စကပးထတလပေနတ ေတာငသေတြဆကေန တကရကလာတ အဆျပခကေတြကသးၿပးေတာစညးရးလႈ႔ေဆာမႈေတြ ျပလပေနပါတယ။ ဒါေတြက လႊတေတာန႔ တဗအစအစဥေတြကေနတစဆင အမားျပညသသရေအာင ေဆြးေႏြးမႈေတြလညး ျပလပေနပါတယ။ အဆျပခကတစခအတြက အတကအခေတြန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကဖ႔ကေနာတ႔ျပငဆငေနပါတယ။ သတ႔ဖကကေတာ ဒနယတစလႊားက မရဖ႔အတြက ကေနာတ႔က အသးခတာျဖစေပမယ ဒါကႏငငေရးဆတာထက ေတာငသေတြရ႕ စား၀တေနေရးေျပလညေစခငတအတြက ပးေပါငးျခငးသာျဖစတယလ႔ ကေနာတ႔ဖကက ရငးေအာငေျပာထားတယ။ ကေနာတ႔က အၿမတမးလလ ဖမးဆးအေရးယေနတအတြက ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပတ ပစေတာေတာမားမားက လကလႊတဆးရႈးခရတယ။ ကေနာတ႔ရ႕ ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပတနညးလမးေတြက ဘယ

လျပငဆငလ႔ရမလ သ႔မဟတ ဘယလျပနကငသးလ႔ရမလဆတာက အေျဖရာဖ႔ ပညာရငေတာေတာမားမားန႔လညး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈေတြ ျပလပေနပါတယ။”

ေရရညတညတခငၿမသည ေကးလကဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏငႏငငေရးအရ တြကေျခကကမႈ

တရားမ၀င ရညရြယခကမားအတြက အသးျပသည အပငမားစကပးထတလပျခငးသည ေကးလကေဒသမားရ အေထြေထြဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အခြငအလမးမား၊ ႏငငေရးႏင စးပြားေရးအရကန႔သတထနးခပမႈႏင အစးရယႏရား လညပတမႈတ႔ႏင ထထ၀င၀င ဆကႏြယပတသကလကရသည။ တားျမစသးႏစကပးထတလပမႈအတြက ေရရညတညတခငၿမသည အစားထးလပငနးမား ရားပါးသျဖင စနေခၚမႈမား ရေနဆပငျဖစသည။ ကမာၻတစလႊားရ နယေျမေဒသအမားအျပား၌ ေရရညတညတခငၿမသည ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အခြငအလမးမားကငးမေနျခငးႏင တရားမ၀ငအသးျပႏငသည အပငမားတညရေနျခငးတ႔အၾကား ထထ၀င၀ငဆကႏြယပတသကမႈက မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရး (UNODC) ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး (UNDP) နယပယမား၌လပကင ေဆာငရြကလကရသည ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးမားက အသအမတျပထားၿပးျဖစသည။ တားျမစသးႏစကပး ထတလပမႈအတြကဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက အေျချပ၍ ခဥးကပေဆာငရြကလကရသည ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရး (AD) ဆငရာ မ၀ါဒမားႏင အေလအထမားသည ကမာၻတစလႊား၌ တရပရပျမငတကလာေနသညတားျမစသးႏစကပးထတလပမႈက ကာကြယတားဆးရာ၌ လေလာကမႈမရေၾကာငးသကေသျပလကရသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕ႏငငမားက ၎တ႔၏ AD စမကနးအကးရလဒမားက မစားရ၀ခမနးေျပာ၍ သာယာေနၾကဆျဖစသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ ကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါး အစရငခစာ၌ ေရရညတညတခငၿမသည ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ကမာၻ႔မးယစ ေဆး၀ါးကပဆကမႈအၾကား ဆကစပမႈက သးသန႔ရငးလငးတငျပထားသည အခနးတစခပါရသည။ အဆပါအခနးအတြငး ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ေအာကတြငေဖာျပထားသည တရားမ၀င နညးလမးမားအတြက အသးျပမည ေဆးေျခာက၊ ကကာႏင ဘနးစကပးထတလပမႈအၾကားဆကစပမႈက ရငးလငးတငျပထားသည။

“စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈန႔ မးယစေဆး၀ါးအၾကားက ဆကႏြယပတသကမႈေလာက သသာထငရားတ အခတအဆကမးက မးယစသးႏပငေတြ တရားမ၀ငစကပးထတလပတ အခငးအကငးကလြၿပး တစျခားဘယေနရာမာမ မေတြ႔ႏငပါဘး။ ဆငးရမြေတမႈန႔ ေရရညတညတခငၿမတ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးေတြကငးမေနတ လမႈစးပြားေရးဆငရာ ေမာငးႏငအားေတြက တားျမစသးႏ စကပးထတလပဖ႔အတြက ေကးလကေနေတာငသေတြက တြနးအားေပးေနၿပး ေကးလကတစလႊား ဧရာမတားျမစသးႏစကခငးေတြက အႀကးအကယစကပးႏငေအာင ခြငျပေပးထားတ အပခပေရးဆငရာ ကစၥရပေတြန႔အတ ခႏ႔အားနညးေနတ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးရ႕ သရပသကနေတြျဖစေနပါတယ။”၁၆

၁၅


Pien Metaal (ညာစြန) ႏင အတပါလာသည ေမာရကကယစားလယႏစဥး (အလယ) မတဆကေနစဥ / Dhira Narayana ၏ မတတမးဓာတပ

ညလာခအတြငး တကေရာကပါ၀ငခၾကသမားက အထကတြငေဖာျပခၿပးျဖစသည ယႏရားမားက ထပေလာငးအတညျပေပးသည သာဓကေပါငးမားစြာက ေဆြးေႏြးတငျပခၾကသည။ ေဆြးေႏြးအေျဖရာမႈက တညမတလမးညႊနေပးသည ေမးခြနးအခ႕၌ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအေပၚ နားလညသေဘာေပါကမႈႏင မမတ႔၏ သကဆငရာေဒသမားက ဖြ႕ၿဖးတးတကလာေစမည ေရြးခယစရာနညးလမးမားႏင ပတသကသည တကေရာကပါ၀ငသမား၏ အျမငသေဘာထားမားက တးေခါကသည ေမးခြနးမားပါ၀ငခသည။ ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ဆငးရမြေတမႈျဖင လးခာလညလကေနခသည ေမာရကေျမာကပငး ရဗ (Rif) ေဒသ၌ ကဗ (Kif - ေဒသအေခၚ ေဆးေျခာကပြင) စကပးျခငးျဖင စးပြားေရးအကပအတညးက ေကာလႊားႏငသည နညးလမးတစခက ရာေဖြေတြ႔ရခၾကသည။ ေဒသတြငး ေဆးေျခာကပငသးစြသညပစမာ ေျပာငးႀကးႀကးျဖင အပြငမားက အေငြ႔ပစျဖင ရရႈကျခငးျဖစေသာလညး ကနအစတအပငးအမားစက ေဆးေျခာကဆ သ႔မဟတ ဟတရစ (ေဆးေျခာက) အျဖစ ျပငဆငေလရသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ ကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါး အစရငခစာအရ ေမာရကသည ဟတရစထတလပမႈ အမားဆးႏငငတစချဖစၿပး ၎ၿပးလင အာဖဂနနစၥတန၊ လကဘႏြန၊ အႏၵယႏင ပါကစၥတနႏငငမားက ထတလပမႈအမားဆးျဖစသည။ ဟတရစေစးကြကသည အဓကအားျဖင ဥေရာပတစခြငက စးမးထားသည။ ေဆးေျခာကစကပးထတလပမႈ ျမငတကလာျခငးက ေလာခရန ဥေရာပသမဂၢႏင အေမရကနႏငငတ႔၏ ႏငငေရးအရ ဖအားေပးေစခငးမႈမားေၾကာင ေမာရကအစးရသည လႀကကနညးလသည သးႏဖကဆးေရးအစအစဥမားက ေဖာေဆာငခရသည။ သ႔ေသာလညး ယခႏစမားအတြငး ေမာရကအစးရသည အေပာသေဘာသးစြမႈအတြကမဟတသည ေဆး၀ါးဆငရာ သ႔မဟတ စးပြားျဖစထတလပေရး ရညရြယခကမားအတြက ေဆးေျခာကတရား၀ငစညးၾကပခြငျပမႈက ေဆြးေႏြးရန ပမစတအားထကသနလာခသည။ ညလာခသ႔ တကေရာကလာခၾကသမားက ေရြးခယစရာနညးလမးမားက အဆျပတငျပခၾကသည။

“ကေနာတ႔ ႏငငေခါငးေဆာငေတြန႔ ေတြ႔ဆၿပးေတာ ကေနာတ႔ဟာေအးေအးခမးခမးေနလတ တစပငတစႏင အေသးစားေတာငသေတြပါဆတာက ရငးေအာငေျပာၿပး အေျပာငးအလျပလပႏငမယ ေရြးခယစရာနညးလမးေတြက အဆျပခၾကတာပါ။ ပထမအခကအေနန႔ ကေနာတ႔ဘကက ေဆးေျခာကအမားဆးစကပးေနတ ‘ကဖစ-ႏငင’ အတြက ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကအရငဆးဖနတးေပးဖ႔ အဆျပတာပါ။ အဒမာ ေရတ၊ ေရလတန႔ေရရညေျပလညသြားေစမယ ေျဖရငးေရး နညးလမးေတြက ေဖာထတေပးအပတယ။ ကေန႔အခနမာ သတ႔ဖကက ကေနာတ႔ကရာဇ၀တသားေတြလ သေဘာထားေနၾကတအတြက ဒလစကား၀ငးေတြမာ ဥေရာပသမဂၢအသကအ၀နးက ပါေစခငတယ။ ကေနာတ႔ဖကက အစားထးသးႏအသးျပမႈပစေတြ၊ စကပးေရးန႔ သဘာ၀ခရးသြားလပငနးဆငရာ သတငးအခကအလကေတြ၊ ပညာေပးတာေတြန႔ ေလကငသငၾကားေပးမႈေတြက လအပေနပါတယ။ အေျပာငးအလက အမးသမးေတြဆကေနတစဆင လာမာျဖစတအတြက အမးသမးေတြက ေလကငသငၾကားေပးဖ႔ အငမတနအေရးႀကးပါတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔ ပဋပကၡျဖစမာက မလလားပါဘး။ အဓကကေတာ လငယလရြယေတြအၾကား အလပလကမႏႈနးအရမးျမငေနတအတြက အဒလေတြဟာ အလားအလာရတ ေဖာကသညေတြျဖစလာသလ ISIS န႔ အျခားပဋပကၡဇာတေကာငေတြက ရာေဖြငားရမးခငတ လငယေတြျဖစလာၾကပါတယ။”

“သတမတထတလပမႈ ပစတစခ႕က တရား၀ငစညးၾကပခြငျပေပးဖ႔ သေဘာတၾကတ ႏငငေရးသမားေတြရပါတယ။ ဒါေပမ အဓကကန႔ကြကေနၾကသေတြက ကမၸဏႀကးေတြ ျဖစေနတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔ ဒလမးမျဖစေစခငပါဘး။ ရးရာအမပစေလးန႔ေကာဖဆငေလးေတြမာ အပနးေျဖတအေနန႔ သးစြလ႔ရေအာငလပဖ႔ ကေနာတ႔ဖကက စတကးခၾကပါတယ။ ဒလလပျခငးအားျဖင ကေနာတ႔ဖကက ႏငငျခားက တငပ႔ေရာငးခစရာမလေတာသလ စကပးသေတြန႔ ကေနာတ႔အေပၚ ေခါငးပျဖတ

၁၆


အျမတထတေနၾကတ အေရာငးအ၀ယသမားေတြန႔ မးယစေဆး၀ါးေမာငခကနကးသေတြလညး ကစၥတးသြားၾကမာ ျဖစပါတယ။ ရးရာေကာဖဆငေလးေတြ ဖြငလစသလမး အပနးေျဖသးစြမႈေတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ အေကာငအထညေဖာသြားဖ႔ ကေနာတ႔သဓ႒ာနခထားပါတယ။”

“ကေနာတ႔ရ႕ ဖြ႔ၿဖးေရးအသငးက မတညေထာငခင ၁၉၉၉ ခႏစေလာကမာ ကေနာတ႔ဖကက ေမာရကအစးရန႔ ဥေရာပသမဂၢဆက တကရကသြားခတယ။ သတ႔ဖကကလညး ကြငးဆငးေလလာမႈေတြလာလပခၿပး ေရ႕ေျပးစမကနးေတြ ေဖာေဆာငျဖစခတယ။ ေဒသခဥးေရစစေပါငး ၃၀၀၀၀ ေလာကပါ၀ငမယ ေရ႕ေျပးစမကနးတစခန႔ စတငဖ႔အတြက ေရတ၊ ေရလတန႔ ေရရညမဟာဗဟာတစရပက သတ႔ဖကက ေရးဆြျပငဆငခၾကတယ။ ပထမပငးေတာ ပားရညထတလပၿပး သဘာ၀ခရးသြားလပငနးက အားေပးျမႇငတငဖ႔ စၿပးျပငဆငခၾကတယ။ ဒါေပမ တကယတမး အေကာငအထညေဖာတအခါကေတာ ကယသေဘာန႔ကယ အပငေပါငး ၁၈၀၀၀ ေကာက စကပးၿပး ပားရညေတြ ထတလပခေပမယ တညေထာငသအမားစက ဂရတစကလကၿပး လအပသလအကအညေပးတာေတြ ဆကမလပခၾကဘး။ ပထမဥးဆး သးထြကမရခငအထ အခနတစခေပးရတအတြက ကေနာတ႔ဖကက ဆကလပသငတယ။ လတတေလာမာေတာ (၃-၄ႏစအၾကာ) အစးရန႔ ဥေရာပသမဂၢဖကက ေထာကပကညသေတြ မရေတာပါဘး။ သတ႔ဖကက အဒလ မကႏာလႊခပစလပခၾကတအတြက ကေနာတ႔လညး မတတသာပ ဟတရစ (ေဆးေျခာက) ေတြဆကၿပး စကပးျဖစသြားခတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ အပငစကတယဆတာက အခနယရတာကး။ ဒလအေျခအေနေတြေၾကာင လေတြကလညး အစးရအဖြ႔အစညးေတြအေပၚမာ အယအၾကညနညးသြားခၿပး ဒလစမကနးေတြအတြက ကယအားကယကးမရမယဆတာက သေဘာေပါကသြားခၾကတယ။ ေလာေလာဆယမာေတာ ကေနာတ႔ဖကက ဆကၿပးတြနးအားေပးေနတနးပ။ ကေနာတ႔ေတာငးေနတာက ပကဆမဟတဘ နညးနာေတြန႔ အစအစဥေတြက ဂရတစကဆကၿပး ကြငးဆငးပပးကညတာမးက လခငတာပါ။”

ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ကမာၻလးအတငးအတာအရ တြနးအားေပးလကရသည ပရးႏငင၏ ေအာငျမငမႈ မရရခသည ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး စမကနးမားႏင အစားထးသးႏ အစအစဥမားက ကကာေတာငသမားက ျပနာေပါငးေသာငးေျခာကေထာငႀကေတြ႔ေစခသည။ တကေရာကပါ၀ငခသည ကယစားလယမား၏ ေျပာဆခကအရ ႏစေပါငး ၃၀ ေကာ ေဖာေဆာငလာခသည ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥမား လး၀ေအာငျမငျခငးမရခေၾကာငး သရခရသည။ ႏငငတကာအလရငမား ပပးေထာကပခသည ေငြေၾကးအမားစသည ေတာငသလယသမားမားထသ႔ ေရာကရလာချခငးမရဘ မလလားအပသည အပခပေရးအလႊာေပါငးစ၏ ျဖတေတာကသမးဆညးမႈက ခခၾကရသည။ နညးပညာပငးဆငရာ အေထာကအပမား အလအေလာကပပးေပးချခငးမရသကသ႔ စမကနးက ေအာငျမငေစႏငသည ေနာကဆကတြကြငးဆငးပပးမႈမားကပါ ေဖာေဆာငရနပကကြကခသျဖင ကနဥးအဆငတြငပင ကရႈးသြားချခငးျဖစသည။

“ကကာတစခထ စကပးထတလပတာမဟတတ ကေနာက ပရးႏငငမ တကေရာကလာသည GFPPP ကယစားလယတစဥး / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

ဗဟအစးရက ပငေပါကေလးေတြ လာေပးၿပးေတာ ကေနာရ႕ အသကရငရပတညမႈပစတစခလးက ေျပာငးလပစေစခငတယ။ ေအာငျမငျခငးမရတ ဒလစမကနးမးေတြေၾကာင ကေနာတ႔ဖကက အခါခါဆးရႈးနစနာခရေတာ ခငဗားတ႔ဆမာ ဒလစမကနးေတြေဖာေဆာငဖ႔ ေငြေၾကးေရာ အရငးအျမစေရာမရတအတြကေနပါဥးလ႔ အစးရက ကေနာတ႔ေျပာခရတယ။ အစးရဖကကတကယက ေျပာငးလေစခငတယဆရငေတာ ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အဖြ႔အစညးေတြဆကလာတ ရနပေငြေတြကအစးရဆကတစဆငခ စးဆငးေစတာမးမလပဘ ကေနာတ႔က တကရကေထာကပေပးဖ႔ ေတာငးဆခငတယ။”

“တကယလ႔သာ သးႏေျပာငးလစကပးတာက တကယေျဖရငးေရးနညးလမးျဖစခမယဆရင ဘာမျပနာရလာစရာ အေၾကာငးမရဘးေလ။ လကရ (ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး) အစအစဥေတြက ေနထငစားေသာကဖ႔အတြက ကကာဆကၿပး စကပးျဖစေအာင တြနးအားေပးသလျဖစေနတယ။”

“ကေနာတ႔ ကကာစကပးတ ေတာငသေတြအေနန႔ ထတကနတစခခထတဖ႔အတြက လအပတအကအညေတြ ရာေဖြေပးဖ႔ အစးရက ေတာငးဆခငတယ။ ေျမနမေဒသက လယသမားေတြကေတာ သးႏမးစေပါကေရာကရငသနႏငတ ေဒသမာေနထငၾကတအတြက ထတကနအမးမး ထတလပႏငၾကတယ။ ဒါေပမ ေတာငတနးေဒသ ကနးျပငျမငေတြမာ ေနထငၾကတသေတြကေတာ သးႏအမးအစား အနညးအကဥးေလာကပ စကပးႏငတယ။ အဒါေၾကာင ဘယလသးႏေတြ ေပါကေရာကႏငသလဆတာသဖ႔အတြက ေျမဆလႊာက ေလလာဆနးစစဖ႔လတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကကာစကပးတ ေဒသေတြ

၁၇


မာဗတာမငန႔ အာဟာရျပည၀တ ေျမဆလႊာမးရဖ႔လအပတယ။ဒါေၾကာင ပထမဥးဆးအဆငအေနန႔ ဒါကလပဖ႔လအပတယ။”

“ႏငငတစအတြငး ပ႕ႏ႔ေနထငလကရတ လထလတနးစားေပါငးမားစြာအေပၚ အကးသကေရာကမႈရေစမာ ျဖစတအတြက အစးရဖကကဂရတစကန႔ ကယကယျပန႔ျပန႔ စဥးစားသးသပဖ႔လအပတယ။ ကေနာတ႔မာ စမကနးနာမညေတြကပ မစားရ၀ခမနးလကခရရေပမယ ဘာတစခမ အေကာငအထညေပၚမလာခဖးဘး။ ဒါေၾကာင အခနၾကာလာတာန႔အမ စကပးသေတာငသလထက အစးရအေပၚ အယအၾကညမရေတာဘး။ ယၾကညမႈေတြက ေအာငျမငမႈမရခတ စမကနးေတြန႔အတပါသြားခၿပေလ။”

“VRAEM (ပရးႏငင အလယပငးေတာငၾကားလြငျပငေဒသျဖစတ Valle del Rio Apurimac, Ene y Mantaro) ေတာငၾကားလြငျပငေဒသမာ ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရး စမကနးေတြက အမညအားျဖင နဖးစညးစာတမးအားျဖငသာ ေရာကလာၿပးေတာဘယေတာမ အေကာငအထညေပၚမလာခၾကဘး။ ကေနာတ႔ဆက ဘယတနးကမ ေရာကမလာခၾကဘး။ ဥပမာအားျဖင ကေနာတ႔အေနန႔ ေကာဖပင ၂၀၀ေလာကန႔ သစပငေပါက ၂၀၀ ေလာကပ ေရာကလာခဖးတယ။ ကယရ႕ ဘ၀တစခလးက ဒါေတြန႔ သြားလလကဖ႔ ဘယလမမျဖစႏငဘးေလ။ ဒါေတြအျပင တစျခားအေထာကအပေတြ နညးပညာအကအညေတြန႔ အခနေတြလညး လအပေသးတယ။ အဒါေတြေၾကာင ကေနာတ႔ဖကက လကမခခတာပါ။ VRAEM ေတာငၾကားလြငျပငေဒသအတြကအစးရဖကက စမကနးအသစတစခ ေရးဆြျပငဆငေနေပမယ အခခနထေတာ ေဆြးေႏြးညႏႈငးေနဆ အဆငမာပရေသးတယ။ ဒထကပၿပး ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆြးေႏြးအေျဖရာႏငမသာ ဆးကးသကေရာကမႈေတြက ေရာငလႊႏငမာျဖစပါတယ။”

ျမနမာႏငငမ တကေရာကလာခသည ကယစားလယမားအတြက လကရဘနးစကပး ထတလပလကရသမား၌ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အခြငအလမးမားကငးမေနျခငးသည ေျမယာလကလမးမအသးျပႏငစြမးႏင ေဒသခ လထလတနးစားမားက အကးျပျခငးမရသည ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမား (အဓကအားျဖင တရတ) ကအား ေပးအားေျမာကျပသည အစးရ၏ ဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥမားမ အကးခစားခြငမရျခငးကသ႔ေသာ ပမႀကးမားသည အေရးကစၥရပမားႏင ဆကႏြယပတသကလကရသည။

“ကေနာတ႔ႏငငရ႕ အေျခအေနက ကြျပားမႈရပါတယ။ အစအစဥေတြက အစးရဖကကေနပ ထနးခ ပစမလာခတာပါ။ သတ႔ကေတာ လထအကးအတြကလ႔ ေျပာေနၾကေပမယ တကယတမးကေတာတရတႏငငအတြကပျဖစေနတယ။ ေဒသခလထအတြက ပကဆတစျပားမ မရပါဘး။ ကေနာတ႔ရ႕ ေျမေတြက တရတေတြက လပပငခြငေပးလကတယ။ ကေနာတ႔မာ စကပးစားေသာကဖ႔ ေျမေတာငမရေတာပါဘး။ ကေနာတ႔အေနန႔ တစေယာကခငးစရ႕ သေဘာထားေတြက အျပနအလနေလးစား အသအမတျပဖ႔ လအပပါတယ။”

“၂၀၀၅ ခႏစအတြငး ေဖာေဆာငခတ တရတႏငငရ႕နညးလမးက (တရတေတြရ႕) ရာဘာစကခငးေတြမာ ရငးႏးျမပႏတ

ျမနမာႏငငမ တကေရာကလာသည ကယစားလယတစဥး / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

ဘနးအစားထးသးႏ စမကနးေတြျဖစပါတယ။ လေတြကလညး ရာဘာစကပးဖ႔ သငေလာတနယေျမေဒသေတြက ေျပာငးေရႊ႕စကပးၾကရတယ။ အကးအျမတခြေ၀မႈအတြက ပါးစပန႔ပသေဘာတထားၿပးဘာစာခပစာတမးမ မရပါဘး။”

“ကေနာတ႔မာ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥတစခ ႏစခေလာကပ လကခရရခဖးတယ။ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကဆၿပးေတာ အစးရက သးႏမးေစေတြထတေပးခတယ။ ဒါေပမ ျပနာက သတ႔ေပးတ မးေစေတြက ေဒသရ႕ ေရခေျမခန႔ မကကပါဘး။ သတ႔ဖကက မးေစေပးရပ ေပးခၿပးေတာအဒမးေစေတြ ျဖစထြနးလာေအာင ေတာငသေတြက ဆကၿပးအကအညေပးတာမးေတြ မရခဘး။ ရလာတ ထြကကနေတြက ေစးကြကအေရာက တငပ႔ေရာငးခရတာက ေငြေၾကးအကနအက ပမားေနတယ။ သတ႔ဖကက မရတေစးကြကအတြက ေရာငးလ႔မရတသးႏေတြ လာေပးသလ ျဖစသြားခတအတြက ဘာအကးေကးဇးမ မရခဘး။”

“ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက အဓြန႔ရညတညၿမေစခငတယဆရငေတာ ေရရညတညတခငၿမတ သးႏေတြက ေထာကပေပးဖ႔ လအပတာေပါ။ ၿပးေတာ ျဖန႔ျဖးေပးတ မးေစေတြကလညးအရညအေသြးေကာငးဖ႔ လအပတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔အစးရက ေအာကေျခေျမျပငအထ ကြငးဆငးေလလာၿပးေတာကေနာတ႔လအပေနတ နညးပညာအကအညေတြေပးအပဖ႔ ေတာငးဆခငပါတယ။ ဒါတငမက အဓြန႔ရညတညတတ ေစးကြကေတြလညး ရဖ႔လသလ အဒလေစးကြကေတြမာ ကယရ႕ထြကကနေတြက ေရာငးတနးတငႏငမယ နညးနာေတြလညးလအပပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ေကးလကေဒသ အေျခခအေဆာကအအ လအပခကေတြက အေျခအေနေတာ

၁၈


ေတာလညး ဆးေနတနးမ႔ ကယကနစညေတြက ေစးကြကအေရာကသယယပ႔ေဆာငဖ႔ အခနအမားႀကး ေပးရတအတြကေၾကာငျဖစပါတယ။”

“ဒါေၾကာင အစးရအေနန႔ ေကးလကေဒသ အေျခခအေဆာကအအ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အရငဆးရငးႏးျမပႏသငပါတယ။ အခအခနထ ကေနာတ႔ဖကက အခြနေတြအမားႀကးေပးေနရပါတယ။ ကေနာတ႔အရပမာ ေရအရမးရားတအတြက အေတာကဒကၡေရာကေနၾကပါတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔ ေရကလကလမးမ သးစြႏငဖ႔ လအပေနပါတယ။ ဘနးကေတာ ေရဒေလာကမလတအတြက သတ႔အေနန႔ ဒလတားျမစသးႏက ဆကၿပး စကပးထတလပျဖစေနၾကတာပါ။ ကေနာတ႔ေဒသရ႕ ဥပေဒအေကာငအထညေဖာတပစကလညး တစေယာကတစမး (အကငပကျခစားမႈေၾကာင) ျဖစေနၾကပါတယ။ ဒါေပမ အခအစးရသစ တကလာၿပျဖစတအတြက ေကာသားရငသားမခြဘတစေျပးညကငသးလာေတာမယလ႔ ကေနာတ႔ ေမာလငပါတယ။”

“အဂၤလပေတြ၀ငလာကတညးက ေျမေတြအကနလးက အစးရပငတယလ႔ ေၾကညာခၾကတယ။ ဒါေပမယ တကယကမၸဏႀကးေတြ၀ငလာတအခါမာ အစးရဖကက လပပငခြငျပလကတအတြက ေျမေတြကလကသမးၾကေတာတာပ။ ပကဆသာရမယဆရင ေျမႀကးက ႀကကသေလာက၀ယလ႔ရသလျဖစေနတယ။”

GFPPP သ႔တကေရာကလာၾကသည ကယစားလယအမားစသည ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး (AD) စမကနး မားလး၀နးပါးကငးမလကရသည ႏငငမား သ႔မဟတ နယေျမေဒသမားမ လာေရာကခၾကသမားျဖစသည။ တကယတမးေျပာရမညဆပါက တကေရာကလာၾကသည ႏငငေပါငးမားစြာထမ ႏငငေလးခ၏ ကယစားလယမားကသာလင AD စမကနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈက ျမငေတြ႔ခဖးသျဖင ညလာခတက ေရာကလာသည ႏငငအားလးႏင ႏႈငးယဥၾကညပါက မဆစေလာကသာရေနျခငးျဖစသည။ ဥပမာ ပါရာေဂြးႏင မကဆက ႏစႏငငစလးသည ၎တ႔တညရသည တကေဒသတစလႊား ေဆးေျခာကအဓကထတလပ လကရသည ႏငငမားျဖစေနေသာလညး ၎တ႔၌ မညသည AD အစအစဥမ မရခဖးသလ အျခားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအကအညဟ၍လညး ေလာကေလာကလားလားမရခေပ။ GFPPP တြငတကေရာကပါ၀ငခၾကသည ကယစားလယမားကလညး ၎တ႔၏ သကဆငရာႏငငအလက ႀကေတြ႔ေနရသည အေျခအေနမားက ေအာကပါအတငး ေျပာဆခၾကသည။

“မကဆကမာ အစးရေျပာေနတ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥမး တစခမမရပါဘး။ အစးရေဖာေဆာငေနတ ရးရးလယယာဥယာဥျခေျမ ေထာကပေရးအစအစဥမာေတာင အေခါကတစရာ အကအညေတာငးရင ၁ ေခါက ႏစေခါကေလာကရဖ႔ေတာငမလြယပါဘး။ ေနာကျပနာတစခက ကယအကအညသြားေတာငးတ အစးရအရာရေတြက ျပနာရ႕အတမအနကသ႔မဟတ သးႏေတြရ႕အေျခအေနေတြက နားလညသေဘာေပါကမႈမရတာပါ။”

ေနာကမကဆက ကယစားလယတစဥးကလညး ေအာကပါအတငး ေျပာဆခသည။

“အစးရဖကက ဆငးရမြေတမႈ ထနးခပေရးန႔ ပေပာကေရးအတြက အလမအညာစကားေတြက ေလာကျဖန႔ေနတာပါ။ အစးရေဖာေဆာငတ အစအစဥေတြန႔ ေျမယာျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးေတြ အမနတကယရခဖးေပမယ အဒစမကနးေတြကအပယခလထလတနးစားေတြက အကးျပမယအစား စးပြားေရးလပငနးႀကးေတြကပ အကးအျမတရသြားေစခပါတယ။ အဓကစတကးကေတာ အေမရကနမာ အလပသြားလပေနၾကတမကဆကနေတြအတြက မကဆကထမာ စကပးထတလပလ႔ရတ ကနစညေတြ (ဥပမာ ေခါငရနးပနး (Hibiscus Flower) လ႔ေခၚတ တငးရငးေဆးပငမး) ကတငပ႔ေရာငးခသြားဖ႔ ရညရြယချခငးျဖစပါတယ။ ဒစမကနးက ဆငးရတေတာငသေတြရ႕ စးပြားေရးအေျခအေန တးတကေကာငးမြနလာေအာင ျမႇငတငေပးဖ႔န႔ ေကးလကေနမကဆကနေတြရ႕ ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခေနထငမႈေတြက တားဆးကာကြယေပးဖ႔ ရညရြယခတာပါ။”

ပါရာေဂြးႏငင၏ အေျခအေနသညလညး ထပတနးပါး မနးရးစြျဖစခသည။

“ပါရာေဂြးဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒအတြငး လယယာဥယာဥျခေျမျပျပငေျပာငးလေရးက ထညသြငးျပ႒ာနးထားေပမယ ကေနာတ႔ျမငတာကေတာ ျပညတြငးျပညပ အဖြ႔အစညးေပါငးေသာငးေျခာကေထာငက ေကးလကေျမေတြ အႀကးအကယေရာငးခေပးခၿပးေတာ ေကးလကေန လထလတနးစားေတြက အလကကငးလကေျပာငးေရႊ႕ေနရာခခတ လပေဆာငခကမး ျဖစေနတယ။ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလပငနးန႔ ပတသကတ လကရသေဘာတရားတစခလးက မေျပာငးလဘန႔ေတာ တကယအေျပာငးအလျဖစေပၚလာမာ မဟတသလ အဓြန႔ရညတညတခငၿမတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆတာလညး ျဖစမလာႏငပါဘး။”

ပါရာေဂြးကယစားလယ / Floris Leeuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

၁၉


ကေရဘယေဒသ၌ ေကးလကဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ဥးတညခကေျပာငးလပစရန သ႔မဟတ လႊမးမးထနးခပရနအတြက ႀကးပမးလပေဆာငခကအခ႕ရခေသာလညး ပဂၢလကရငးႏးျမပႏမႈႏင ေငြပငေငြရငးအလအေလာက စကထတချခငးမရေပ။ ဂေမကာ၌ ေကးလကဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥ လး၀မရခေပ။ အဆပါအေျခအေနက ဂေမကာကယစားလယတစဥးက ရငးလငးျပတသားစြာျဖင ဤသ႔ေျပာဆခသည။ “ဂေမကာဟာ အေဟာငးေနၿပျဖစတစကပ းေရးအေျချပ စးပြားေရးကေန ေဖာကထြကလာခ တယ။ ဂေမကာအေနန႔ အႀကးစားဧရာမ စကပးေရးလပငနးေတြအတြက အဆငသငမျဖစေသးဘး။”

“ေရြးခယစရာ အေျပာငးအလေတြက စးပြားေရးအရေရာ လပငနးပငဆငရာအရေရာ လမႈေရးအရေရာ လကေတြ႔ယၾကညအားထားႏငဖ႔ လအပပါတယ။ ဂေမကာရ႕ ရာသဥတက ဂနဂာ(ေဆးေျခာက) စကပးထတလပဖ႔ အေကာငးဆးအေနအထားပါပ။ ဂေမကာရ႕ ဂနဂာက ဂေမကာလ အေရာငအေသြးစၿပး ထးကတႏငငအတြက ေတာငသေတြ ကယေျခေထာကေပၚ ကယရပႏငေအာင အာမခေပးတ စကပးေရးစမကနး တစခလျဖစေနတယ။ ဂနဂာက ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက အေျဖတစခပါပ။”

“ျပနာကေတာ ပရးႏငငမာလပ ေစးကြကေတြက လကလမးမအသးခႏငဖ႔ ခကခတာပါပ။ တစပငတစႏငေတာငသငယေလးေတြအတြကေတာ ေဆးေျခာကစကပး ထတလပရတာက ပၿပးတြကေျခကကေနတယ။ ဒါေပမ ကမၸဏႀကးေတြ ၀ငလာၿပးေတာ သးႏေတြန႔ငကေပာစကပးထတလပေရးက လက၀ါးႀကးအပအပငစးသြားခတယ။ ေတာငသငယေလးေတြအတြက ေစးကြကေပာကသြားတယ။ ေစးကြကက လကလမးမႏငဖ႔က ေသေရးရငေရးလပ အေရးပါေနတယ။ ဒါအျပင နညးပညာအကအညေတြက ရယသးစြႏငမႈကလညး အငမတနအေရးပါေနေပမယ လေတြရ႕ပညာအရညအခငး နမကေနေတာ အခကအချဖစေနတယ။ ေဆးေျခာကအတြကေတာ သတ႔ျဖန႔ျဖးေရာငးခလ႔ရေနတ ေမာငခေစးကြကရေနေပမယ တစျခားတရား၀င သးႏေစးကြကေတြကေတာ ကမၸဏေတြက လက၀ါးႀကးအပသမးပကထားတအတြက သတ႔မာေစးကြကက မရာႏငေတာဘး။ ကေနာတ႔အေနန႔ ဘာနညးပညာဗဟသတမ ရစရာမလဘ အဒလေစးကြကေတြက အၿမတမးအတားအဆးမရတငပ႔ေရာငးခႏငဖ႔ လအပေနပါတယ။”

ထ႔အတပင ကနကေရဘယေဒသမား၌လညး ေအာငျမငသည ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥမား ကငးမလကရေၾကာငး အလြယတကျမငသာလကရသည။

“စန႔ဗငးဆငမာရတ စကပးေျမေတြက မားေသာအားျဖင ကနးျပငျမငေတြေပၚမာရေနၾကတာပါ။ ၂၀၀၁ ခႏစကစၿပး အစးရက ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးန႔ သဘာ၀ပတ၀နးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရးက အေလးေပးေဖာေဆာငမယ သဓ႒ာနႏစရပန႔အတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအစအစဥတစရပက စၿပးအေကာငအထညေဖာခတယ။ အေၾကာငးအမးမးေၾကာင သဓ႒ာနႏစရပစလးက ေအာငျမငေအာင မစြမးေဆာငႏငခဘး။ ပထမအခကအေနန႔ စးပြားေရးလပငနးေပါငးစန႔ ႏငငေရးဇာတေကာငေပါငး ေသာငးေျခာကေထာငေၾကာင ဆရာမားသားေသျဖစခၿပး ေဆြးေႏြးညႏႈငးတေနရာမာလညး တစေယာက

တစေပါကန႔ သေဘာထားအမ းမ းကြလာခတယ။ အထးသျဖငေတာအစးရန႔ အရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးေတြအၾကား မညတာကအဆးဆးပ။ ေနာကဆးအခကကေတာ ဒျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးေတြက အဓပၸာယရရ အေကာငအထညေဖာေဆာငႏငဖ႔လအပတ ရနပေငြအေထာကအပေတြ ေတာေတာက မေလာကမငျဖစခတာပါ။”

မးယစေဆး၀ါးမားႏင ပဋပကၡ

တရားမ၀ငရညရြယခကမားအတြက အသးျပသည သးႏမားက စကပးထတလပလကရသည ေကးလကေဒသအမားအျပားသည ျပညတြငးစစ၊ ေျမယာလပပငခြငႏင နယေျမအျငငးပြားမႈမား၊ တငးရငးသား/ဌာေန တငးရငးသားအခြငအေရးႏင အျခားသမငးအစဥအဆက ခြျခားမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာသည ပဋပကၡဒဏသင နယေျမေဒသမားျဖစေနေလရသည။ ဤနယေျမေဒသမားအတြငး ေဖာေဆာငသည မ၀ါဒေရးရာ အေရးယေဆာငရြကခကမားသည ခတရာတစျခားရရာတစျခား အကးသကေရာကမႈမားေပၚထြနးလာျခငးမရေစရနႏင ပဋပကၡမားက ပမဆးရြားျပငးထနလာေစျခငးမရေစရန ဂရတစကအေလးထား စဥးစားရနလအပသည။ ျမနမာႏငငသည၁၇ ၿဗတသကလနအစးရထမ လြတလပေရးရခသည ၁၉၄၈ ခႏစကတညးက ျပညတြငးစစမး ေတာကေလာငလာခသည ႏငငတစချဖစသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားႏင အစးရၾကား အစဥတစက ႀကးပမးလာခသညၿငမးခမးေရးစကား၀ငးမား၌ ဘနးစကပးထတလပမႈႏင ပတသကသည ေဆြးေႏြးခကမား ပါ၀ငလကရေသာလညး အဆပါစကား၀ငးမား၌ ဘနးစကပးမႈအတြငး ပါ၀ငလကရသည လကနကကငအဖြ႔အစညးအားလး ပါ၀ငလာျခငးမရခေပ။ ဘနးက ျပစမႈေၾကာငးအရ အေရးယျပစဒဏေပးသည မ၀ါဒမားက ပဋပကၡႏင ဘနးပငအၾကား ခတဆကေနသည ဆကႏြယပတသကမႈက ပမအားေကာငး လာေစခသည။

“မးယစေဆး၀ါးန႔ ပဋပကၡေတြဟာ သတ႔ရ႕ဆးကးသကေရာကမႈဒဏကခေနၾကရတ လထလတနးစားေတြအေပၚ ေန႔တဓ၀ဖစးႏပစကေနပါတယ။ ပဋပကၡရ႕ ဇစျမစက ရာၾကညဖ႔စဥးစားထားတယဆရငေတာ ႏငငေရးဆနတ တနးတမညမမႈက အရငဆးကငတြယေျဖရငးဖ႔ လအပပါလမမယ။ တစခ႕မးႏြယစေတြကတစျခားမးႏြယစေတြထက ပၿပးႏငငေရးလပပငခြငရေနတယ။ ဒါေၾကာင ကေနာတ႔အေနန႔ ကယပငအပခပခြငလမး ပၿပးတနးတညမမႈရတ အခြငအေရးမးရလာမယဆရငေတာ ပဋပကၡျဖစတာေတြ ေလာကသြားမယလ႔ ယဆပါတယ။”

“ျမနမာႏငငမာ မးယစေဆး၀ါးေတြန႔ ပဋပကၡက တကရကဆကစပေနပါတယ။ လကတငအေမရက ႏငငေတြန႔ ကေနာတ႔ရ႕ ကြာျခားခကတစခကေတာ ကေနာတ႔ဆမာျဖစတ ပဋပကၡေတြဟာ စးပြားေရးအကးအျမတေၾကာငျဖစတာထက ႏငငေရးရပတညခက ကြျပားတာေၾကာင ျဖစေနတာပါ။ ကေနာတ႔ဆမာတငးရငးသားမးႏြယစေတြ အမားႀကးရေနၿပး အမားစက ႏငငေရးလပပငခြငရရဖ႔အတြက တကခကေနၾကျခငးျဖစပါတယ။ အမားအားျဖင တကပြျဖစပြားတ နယေျမေတြက ေတာင

၂၀


တနးေဒသေတြမာျဖစပါတယ။ စစတကဖ႔အတြက စစတပရဖ႔လၿပး စစတပရဖ႔အတြက ေငြရဖ႔လလာတယ။ ေတာငတနးေဒသမာ ပကဆရာဖ႔စဥးစားမယဆရငေတာ ဘနးကအရငရာဖ႔လလာပါလမမယ။ ဘနးဆတာ အရမးတနဘးႀကးတ စးပြားျဖစသးႏပါ။”

အလားတ ကနးဂဏနးအခကအလကမးက ၾကညမညဆပါက မကဆကသည မးယစေဆး၀ါးေစးကြကမား ႏင ယငးတ႔က ထနးခပႏငရနႀကးပမးသည အစးရ၏ အေရးယေဆာငရြကခကမားႏင ဆကစပသည အ ၾကမးဖကမႈဒဏက အဆးရြားဆးေတြ႔ႀကခစားေနရသည ႏငငတစချဖစသည။ ေစးကြကက လႊမးမးထနးခပ ႏငေစရန မးယစဂဏးမား၏ ႀကးပမးအားထတမႈႏင ယငးေစးကြကမားက ပစမတထားတကခကသည စစတပႏင ရ႕တပဖြ႔မား၏ လပေဆာငခကတ႔ေၾကာင ေသဆးဒဏရာရသေပါငး ေထာငႏငခ၍ ရလာခသည။

“ပဋပကၡပစမးစက ျဖစပြားေနတာပါ။ တစခကေတာ ကေနာတ႔လစကပးသေတြန႔ အာဏာပငေတြအၾကားျဖစေနတ ျပနာျဖစၿပး သတ႔အေနန႔ ေဆးေျခာကအနညးအကဥးေလာက လက၀ယေတြ႔ရခရငေတာင ကေနာတ႔က ကညေပးထားတ တစျခားစကပးေရး အေထာကအပေတြ အကနလးက ရပသမးသြားေလရတယ။ ဒါေပမ အရငဆး မးယစေဆး၀ါးေစးကြကေတြက ထနးခပဖ႔ႀကးစားတ မးယစဂဏးေတြရ႕ တကပြေတြအၾကားမာကေနာတ႔လ စကပးတေတာငသေတြက ေငြေၾကးမဟတတအမားအားျဖငေတာ ကားေတြ ေသနတေတန႔ ေပးေခတာအရမးဆးတယ။ ဒလစစပြမးေတြေၾကာင မကဆကမာ သတျဖတတာေတြ ေသဆးတာေတြ အရမးမားေနၿပ။”

အဆငျမငအလႊာပငး၏ အကငပကျခစားမႈျမငမားျခငးႏငမးယစဂဏးဖြ႔လႈပရားမႈအတြငး ျပညနယရတပဖြ႕သညလညး တနညးတဖ ပါ၀ငပတသကလကရေၾကာငး သသယရသျဖင မကဆကနမားသည၎တ႔၏ အပခပေရးအာဏာပငမားအေပၚ

ဟမးစကတအလပအဖြ႔တစခအတြငး ပါ၀ငေဆြးေႏြးေနၾကသည မကဆကႏင ျမနမာႏငငကယစားလယႏစဥး / Floris Leuwenberg ၏ မတတမးဓာတပ

လး၀အယအၾကညကငးမလကရသည။ မးယစဂဏးမားအၾကား ျဖစပြားေလရသည တကပြမား၌ အသးျပသည လကနကခယမးအမားစသည အေမရကနထတမားျဖစေနၿပး အေမရကနအစးရ၏တာ၀နခမႈက ၾကပမတထနးေကာငးသညဌာန၏ သေတသနျပခကအရ ၂၀၀၉ ခႏစႏင ၂၀၁၄ ခႏစအၾကား မကဆကအာဏာပငမား သမးဆညးရမခသည လကနကခယမးမား၏ ၇၀ ရာခငႏႈနးခန႔သည အေမရကနမျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရခသည။၁၈

“၀ယလကေတြက ဒဖကကထတကနေတြက လကနကေတြ ခးလာတကားေတြန႔ လလယၾကတယ။ ေစးကလညး သတ႔ဖကကပဆးျဖတတာျဖစၿပး သပအမားႀကးမဟတေပမယ ကေနာတ႔အသကရငရပတညမႈအတြက ဖလေစတ ေရြးခယစရာတစခပါပ။ ဒါေပမ မကဆကနတပဖြ႔ေတြဖကက ေတာငသေတြက ပစမတထားသတျဖတေနသလ မးယစဂဏးေတြအၾကား အၾကမးဖကေတြကလညး ပဆးလာေနတယ။ သတ႔ရ႕မေကာငးမႈက ဖးကြယဖ႔အတြက ဥပမာႀကစကခငးေတြထမာ တစျခားေတာငသေတြက အစလကအၿပလက သတျဖတမႈေတြ လပခၾကတယ။”

ပဋပကၡႏင မးယစေဆး၀ါးအၾကား ထထ၀င၀ငဆကႏြယလကရေၾကာငး သာဓကျပႏငသည ေနာကထပႏငငတစခမာ ကလဘယာျဖစသည။ ရာစႏစထက၀ကမက ျဖစပြားလာခသည ျပညတြငးပဋပကၡသည တရားမ၀င ရညရြယခကမားအတြက အသးျပသည တားျမစသးႏစကပ းသည ေတာငသမားက လကနကကငတပဖြ႔၊အစးရ၏လစလရမႈ၊၎တ႔၏ မသားစမားအတြက အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးဆငရာ အေထာကအပမား ရရႏငသည တရား၀င အခြငအလမးမားအားလးက ျဖတေတာကခရျခငးတ႔အၾကားပတမသညအေျခအေနသ႔ဆကေရာကသြားေစခသည။

“ေတာငသေတြရ႕ ဘ၀ဟာ ကေနာတ႔ကဆကေၾကးေကာကတစစတပန႔ ေပာကၾကားတပဖြ႔ေတြအျပင ႏငငျခားအစးရေတြ ေပာကၾကားတပဖြ႔၀ငေတြန႔ ဆကသြယအလပလပေနတယလ႔ စြပစြၿပး ကေနာတ႔က ရာဇ၀တသားေတြလ သေဘာထားတ

၂၁


ျပညသ႔စစတပဖြ႔ေတြ ပတပတလည၀ငးထားသလျဖစေနတယ။ အဒအဖြ႔အစညးေတြအားလးက ေတာငသေတြခညးပ ေထာကပေပးေနရတာပါ။ ကေနာတ႔အေနန႔ ဒစစပြထ ၀ငပါေနရတအေၾကာငးရငးက ထမငးစားဖ႔လအပတအတြကေၾကာငသကသကပါပ။ အဒစစပြေတြရ႕ဒဏက ခါးစညးခေနရတာက ကေနာတ႔ေတာငသေတြပါ။”

ကလဘယာ၌ ျဖစပြားေနသညပဋပကၡက ေမာငးႏငလကရသည ဇစျမစသည ေျမယာလကလမးမ အသးခႏငမႈ၊ ခြေ၀ခထားမႈႏင အသးျပမႈဆငရာ ကစၥရပမားႏင ထထ၀င၀ငဆကစပပတသကလကရသည။ ကကာေတာငသအမားစသည ၎တ႔ေနထငလပကငစားေသာကလကရသည ေျမယာမားႏင ပတသက၍ တရား၀ငအမညေပါက ပငဆငျခငးမရသျဖင တရား၀ငေျမယာျပနလညအပႏေပးစရာမလဘ ၎တ႔၏ ေျမယာမားက စြန႔ခြာသြားေစရန အလြယတကေမာငးထတႏငသကသ႔ျဖစေနသည။ အမညေပါကပငဆငမႈမရသျဖင ထခကနစနာခရသည ေတာငသမားအတြက အျခားဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥမားက တရား၀ငလကလမးမအသးျပႏငရန အလြနခယဥးလကရသည။

“ပဋပကၡက အၿမတမးလလ ေျမယာေၾကာင ျဖစပြားတာမားပါတယ။ ကမတ႔က ေတာငသေတြအေနန႔ အသအမတျပျခငးလညးမရပါဘး။ မးယစေဆး၀ါးတနျပနေခမႈနးတ စစဆငေရးကကကာေတာငသေတြရ႕ တစခတညးေသာ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးက ပေပာကသြားေစဖ႔ ရညရြယထားတာပါ။”

“ကလဘယာအေတြ႔အႀကကေန သငခနးစာအမားႀကး ယလ႔ရပါတယ။ စစထမာ ႏစေပါငးမားစြာ ရငးႏးျမပႏလာခၿပးျဖစတအတြကၿငမးခမးေရးအတြက ျပနၿပးရငးႏးျမပႏဖ႔ လအပေနပါတယ။ ကမတ႔အေနန႔ ပဋပကၡဒဏအမားဆးခခရတ နယေျမေဒသေတြရ႕ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက ထေရာကၿပး ေရရည

တညတခငၿမတ ရငးႏးျမပႏမႈေတြလပဖ႔ လအပေနပါတယ။” ကလဘယာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပ၌ အျပသေဘာေဆာငသည တးတကမႈေပါငးမားစြာ ျပလပႏငခၿပး ကကာႏငအျခားတားျမစသးႏဆငရာ ကစၥရပမားသညလညး စတငေဆြးေႏြးသည အေနအထားသ႔ ေရာကရလာခၿပျဖစသည။

နဂးခပသးသပခကမား

ဟမးစကကညလာခသည ကမာၻတစလႊားရ တရားမ၀ငရညရြယခကမားအတြက ျပငဆငအသးျပလကရသည တားျမစသးႏပငစကပးထတလပမႈအတြငး ပါ၀ငပတသကေနသည ေတာငသမား၏ အေတြ႔အႀကမားႏင အျမငသေဘာထားမားက ႏးေႏာဖလယ၍ အသးခႏငေစရနအတြက ထးကသည အခြငအလမးတစရပက ဖနတးေပးခသည။ ေဆးေျခာက၊ ကကာႏင ဘနးပင စကပးထတလပသမားသည လကရသးႏထနးခပ ေရးမ၀ါဒမား၏ ၎တ႔အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားအေပၚ သကေရာကလကရသညထခကမႈမားႏင ပတသကသည မမတ႔၏ အျမငသေဘာထားမားက လြတလြတလပလပ ထတေဖာေျပာဆႏငခၾကၿပး ကမာၻတစလႊားရ အလားတျဖစရပမားကလညး ၾကားသခြငရရခၾကသည။ ဟမးစကကညလာခ၏ အဓကသးသပခကမားက စစညးတငဆကထားသည ဗဒယမတတမးတေလးက UNGASS အႀကျပငဆငေရး အလပအဖြ႔၏ ႏစရကတာအစညးအေ၀းကငးပေနစဥအတြငး ဗယငနာ၌ ၂၀၁၆ ခႏစ မတလတြငကငးပသည CND၁၉

၏ ၅၉ ႀကမေျမာကညလာခ၌စတငထတလႊငခသည။ CSTF အဖြ႔၀ငမားကလညး ထခကခစားရလကရသည လထလတနးစားမားႏင တကေဒသႀကးအလက ကယစားလယမား ႏင ေဆြးေႏြး

၂၂


တငပငရာမ ရရလာခသည နဂးခပသးသပခကမားက ရငးလငးတငျပခၾကသည။ ဟမးစကတညလာခ၌ ေရြးခယခၾကသည ကယစားလယသးဥးသညလညး ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလအတြငး ကငးပသည UNGASS ညလာခ၏ မတကြျပားသည အစညးအေ၀းေပါငးမားစြာ၌ တကေရာကပါ၀ငခၾကသည။ အကန႔အသတျဖငသာ ရရသည အခြငအေရးမားေၾကာင ကယစားလယတငး တရား၀ငရငးလငးတငျပခြင မရရခၾကေပ။ သ႔ေသာလညး ကကာစကပးထတလပသမားအတြက ပရးကယစားလယျဖစသ Amapola Duran Salas သည ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ေခါငးစဥအလက စားပြ၀ငးေဆြးေႏြးမႈအတြငးအရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးကယစားလယအျဖစ တကေရာကစကားေျပာရန ေရြးခယခခရသည။ ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ယငးစားပြ၀ငးေဆြးေႏြးပြ၌ပင ျမနမာႏငင ဘနးစကေတာငသမားညလာခ (OFF) ကယစားလယအျဖစ ေဒၚနနးပနးအခမးမ ပါ၀ငေဆြးေႏြးခသည။ ၎အေနျဖင ဟမးစကကညလာခ၏ တရား၀ငကယစားလယတစဥး မဟတခေသာလညး OFF ႏင ဆကႏြယပတသကသတစဥးအေနျဖငေသာလညးေကာငး ၎အားေရြးခယထားသည စားပြ၀ငးေဆြးေႏြးမႈျဖစေနျခငးေၾကာငေသာလညးေကာငး ဘနး စကေတာငသမား၏ အျမငသေဘာထားမားက ၎တ႔ကယစား ေဆြးေႏြးတငျပရန အပေဆာငးအခြငအေရးရ ရချခငးျဖစသည။၂၀

ဥးစငးလသည ဘနးစကေတာငသမား၏ ကယစားလယအေနျဖင အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ ဆကစပ အစညးအေ၀း၌ပါ၀ငေဆြးေႏြးခသည။ Abdellatif Adebibe အားစကားေျပာရန တရား၀ငအခနသတမတ ေပးထားျခငးမရေသာလညး အခမးအနားေပါငးစ၌ အလဥးသငသလ ပါ၀ငေဆြးေႏြးခသည။

UNGASS ၂၀၁၆ ၌ ဤကယစားလယမား လကယတငတကေရာကပါ၀င၍ တားျမစသးႏပင စကပးထတလပသမား၏ အေတြ႔အႀကမားႏင အျမငသေဘာထားမားက ေဆြးေႏြးဖလယႏငသည အခြငအေရးမးရရခ ၾကသျဖင မးယစေဆး၀ါးေရးရာ မ၀ါဒမားႏင ပတသကသည ႏငငတကာ၏ ယခငစကား၀ငးပစမားမ သသသာသာေျပာငးလသြားခသည။ အျပညျပညဆငရာ မးယစေဆး၀ါး ထနးခပေရးစနစ၏ သကေရာကထခကမႈဒဏက အမားဆးခေနရသည လထလတနးစားမားျဖစသည ေတာငသမားအေနျဖင ၎တ႔၏ အသမားက ၾကားသေအာင ထတေဖာေျပာဆႏငသည အခြငအေရးမးရရရနႏင ပမတရားမတ၍ လသားဆနသည ႏငငတကာမးယစေဆး၀ါးေရးရာ မ၀ါဒမးျဖစေစရန ေတာငးဆမႈအတြငး ၎တ႔၏အသမားက ထညသြငးေပါငးစပေပးရန မျဖစမေနလအပပါသည။

၂၃


စာတြမား

ဘာစလနာ၊ ဗလငစယာႏင ဟမးစကကေၾကညာစာတမးမား

အဆးသတမတစမား

1. The Heemskerk Declaration, available athttps://www.tni.org/files/article-downloads/the_heemskerk_declaration_-_final.pdf

2. 2009 Global Forum of Producers of CropsDeclared to be Illicit, available at https://www.tni.org/es/node/22310

3. “Beyond 2008” Forum of the Vienna NGOCommittee on Drugs, read more at http://www.vngoc.org/details.php?id_cat=8&id_cnt=56

4. Article 19, 1998 Political Actions Plan (A/RES/S-20/2).5. The Barcelona Declaration, available at https://www.tni.org/en/article/declaration-first-globalforum-of-producers-of-crops-declared-to-beillicit

6. 2009 Global Forum of Producers of CropsDeclared to be Illicit, available at https://www.tni.org/en/publication/2009-global-forum-of-producersof-crops-declared-to-be-illicit

7. Valencia Declaration on AlternativeDevelopment, available at https://www.tni.org/files/article-downloads/valencia_declaration.pdf

8. TNI Drug Policy Briefing 39, Mirella vanDun, Hugo Cabieses and Pien Metaal, March 2013,available at https://www.tni.org/files/download/brief39_0.pdf

9. For more information about ICAD 2, read moreat http://www.icad2.com/about_ICAD2.html

10. Chairs’ Summary of the InternationalSeminar Workshop on the Implementation of theUnited Nations Guiding Principles on AlternativeDevelopment, read more at https://www.unodc.org/documents/ungass2016/Contributions/IGO/ICAD2/Chairs_Summary.pdf

11. Habeas Coca, Bolivia’s Community CocaControl, Lessons for Drug Policy Series, OpenSociety Foundations, July 2015.12. For more background information onColombian drug policy, please visit www.druglawreform.info//en/country-information/latin-america/colombia

13. See “Killing the economic lifeblood of theEastern Cape’s weed-producing people”, appearedin Sunday Times on 27 March 2016.

14. See “Cannabis in Indonesia, Patterns inconsumption, production and policies” by DaniaPutri and Tom Blickman, Drug Policy Briefing 44,

Transnational Institute, January 2016. www.tni.org/en/publication/cannabis-in-indonesia

15. Briefing Kit, WHO/UNICRI Cocaine Project, 3March 1995. For more background see: Coca, Cocaineand the International Conventions, TNI Drug PolicyBriefing, No. 5, April 2003, available at https://www.tni.org/files/publication-downloads/brief5.pdf

16. The World Drug Report (WDR) 2016, page 82,available at https://www.unodc.org/doc/wdr2016/WORLD_DRUG_REPORT_2016_web.pdf

17. For more background information on Drugsand Conflict in Myanmar, please look at https://www.tni.org/en/page/drugs-and-conflict-inburma

18. See “Firearms Trafficking: U.S. Efforts toCombat Firearms Trafficking to Mexico HaveImproved, but Some Collaboration ChallengesRemain”, by the U.S. Government AccountabilityOffice, available at http://www.gao.gov/products/GAO-16-223

၂၄


ႏငငေရးေၾကညာစာတမး

စပနႏငင၊ ဘာစလနာၿမ႕၌ ၂၀၀၉ ခႏစဇနန၀ါရ ၂၉ မ ၃၁ အထကငးပခသည ပထမအႀကမေျမာကမးယစ

ေဆး၀ါးထတလပသည ႏငငမားညလာခသ႔ ႏငငအလက ကယစားျပတကေရာကလာသည ကယစားလယမားအျပင

UNGASS ၁၉၉၈-၂၀၀၈ ျပနလညသးသပေရးလပငနးစဥအတြငး ေအာကပါေၾကညာခကမားႏင ပါ၀ငအားျဖညလသည

အာဖရက၊ အာရႏင လကတငအေမရကတကမားရ တရားမ၀ငေၾကာငး ေၾကညာထားသညအပငသးမးျဖစေသာ

ကကာ၊ ေဆးေျခာကႏင ဘနးစကပးလကရသည ႏငငမားမ ဌာေနတငးရငးသားမား ထညသြငးစဥးစားသငသည

အေၾကာငးအရာမား -

ကမာၻလးဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမး စာပဒ ၁၇.၁ တြင “လတငးသည ပစၥညးဥစၥာမားက တစဥးခငးအလကျဖစေစ၊ အျခားသမားႏငပးတြ၍ျဖစေစ ပငဆငႏငသည အခြငအေရးရသည” ဟ ေဖာျပထားၿပး ႏငငတကာႏငငေရးႏင ႏငငသားအခြငအေရးဆငရာ သေဘာတညခက စာပဒ ၁.၂ တြင “လတငးသည အျပနအလနအကးျပမႈႏငႏငငတကာဥပေဒပါ အေျခခသေဘာတရားအေပၚ အေျခခ၍ ႏငငတကာစးပြားေရးလပငနးစမားမ ထြကေပၚလာသည မညသညတာ၀န၀တရားမားကမ တရားေသလကနာရနမလဘ မမတ႔၏ ေပၚၾကြယ၀သညသဘာ၀ႏင သယဇာတအရငးအျမစမားက လြတလြတလပလပ ေနရာခထားပငခြငရသည”ဟ ေဖာျပထားသည။ လြတလပေသာႏငငမားရ ဌာေနတငးရငးသားမား၊ မးႏြယစမားႏင ပတသက၍ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕အစညး (ILO) ၏ ကငထး ၁၆၉ တြင ယငးတ႔က ကာကြယေစာင ေရာကရနအတြက အစးရတငး လပငနးစမခကမား ေရးဆြေဖာထတရမညဟ ေတာငးဆခၿပး အေရးယ ေဆာငရြကခကမားအတြငး “ ၎တ႔၏ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈလကၡဏာ၊ ထးတမးဓေလမား၊ ရးရာအစဥအလာမားႏင အသငးအဖြ႕မားက တနဘးထားေလးစား၍ ၎တ႔၏ လမႈေရး၊ စးပြားေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ ရပငခြင အခြငအေရးမားက အျပညအ၀အသအမတျပ အားေပးျမႇငတငမႈ” ျပရမည။ ယငးကငထးပါ စာပဒ ၇.၁ တြငလညး “သကဆငရာလထမားအေနျဖင ဖြ႕ၿဖ းေရးလပငနးစဥႏင ပတသကသည မမတ႔၏ အဓကဥးစားေပးက႑မားက ဆးျဖတပငခြငရရမည” ဟ ဆကလကေဖာျပထားသည။ ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလ ၁၃ ရကေန႔တြင အတညျပခသည ဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာ ေၾကညာစာတမးပါ စာပဒ ၁၁ ၌ “ဌာေနတငးရငးသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ ယဥေကးမႈအစဥအလာမားႏင ထးတမးဓေလမားက ေလကငေဖာေဆာင၍ တးတကလာေအာင လပေဆာငပငခြငရသည” ဟ ေရးသားေဖာျပထားသည။ စာပဒ ၂၄.၁ တြငလညး “ဌာေနတငးရငးသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ တငးရငးေဆး၀ါးမားႏင ကနးမာေရးအေလအထမားက ထနးသမးေစာငေရာကပငခြငရၿပး ယငး၌ အေရးႀကးသည တငးရငးေဆးပငမား၊ တရစာၦနမားႏင သတမားက ထနးသမးကာကြယခြငလညး ပါ၀ငလကရသည” ဟ ေဖာျပထားၿပး ေနာကဆးအေနျဖင မးယစ ေစတတေသာေဆး၀ါးမားႏင စတကေျပာငးလေစတတေသာေဆး၀ါးမား တရားမ၀ငကနကးမႈဆငရာ ၁၉၈၈ ကလသမဂၢကငထးပါ စာပဒ ၁၄.၂ တြငလညး “ေရးဆြအတညျပလကသည အေရးယေဆာငရြကခကမားသည အေျခခလ႔အခြငအေရးက ေလးစားလကနာ၍ သဘာ၀ပတ၀နးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရးအပါအ၀င သမငးအေထာကအထားမား အခငအမာရသည ရးရာအစဥအလာအရ တရား၀ငအသးျပမႈမားကပါ ထညသြငးစဥးစားေပးရမည” ဟ ျပ႒ာနးထားသည။


ေၾကညာခက

ရးရာအစဥအလာ၊ ေဆး၀ါးဆငရာႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အသးျပမႈမားက ထညသြငးစဥးစားျခငး

အစးရမားႏင ႏငငတကာအသကအ၀နးတ႔အေနျဖင အပငမား၊ လသားမား၊ ရပရြာလထမားႏင ယဥေကးမႈ တ႔အၾကား ပတသကဆကႏြယလကရသည သမငးေၾကာငးေနာကခက အသအမတျပရန လအပသည။ အစးရမားအေနျဖင “တရားမ၀ငေၾကာငး” ေၾကညာထားသည အဆပါအပငမားသည လ႔ေဘာငေလာက၏ သဘာ၀ႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အေမြအႏစျဖစေၾကာငး အသအမတျပသငသည။ အဆပါအပငမားက စကပးလကရသည ႏငငေတာေတာမားမား၌ ရးရာအစဥအလာႏင ယဥေကးမႈအရ သးစြမႈမားရေနသျဖင မတညသည အပငအမးအစား၊ ႏငငမားႏင ေဒသအလက ကြျပားမႈမားကလညး ထညသြငးစဥးစားရန လအပသည။ ထတလပစကပးလကရသည နယေျမေဒသမား၌ အဆပါအပငမားက တာ၀နယမႈရရအသးျပမႈသည အစဥအလာဗဟသတႏင ဆကစပလကရၿပး အခ႕အေျခအေနမား၌ အေျခခကနးမာေရးႏင အစားအစာလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးသညအျပင မရမျဖစလအပသည ေဆး၀ါးအမးအစားတြငလညး ပါ၀ငလကရသည။ အထကတြင ေဖာျပထားသည အသးျပမႈမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရနအတြက ရပရြာလထ၏ စကပးပငခြငအခြငအေရးက အသအမတျပေလးစားရန ကၽြႏပတ႔မ ေတာငးဆပါသည။ ယငးအပငမားက စကပးထတ လပမႈေၾကာင မညသတစဥးတစေယာကကမ ရာဇ၀တေၾကာငးအရ အေရးယျခငးေသာလညးေကာငး၊ ျပစဒဏခမတျခငးေသာလညးေကာငးမျပလပသငေပ။ အေျခအေနအားလး၌စးပြားျဖစ ထတလပေရးအတြကေသာလညးေကာငး၊ ကနစညကးသနးေရာငး၀ယေရးအတြကေသာလညးေကာငး ပငကယသဘာ၀အဆင သ႔မဟတ ဆငတကျပျပငထားသညပစမးမ ရရသညအျခားအကးေကးဇးမားကလညး အသအမတျပသငသည။ တရားမ၀ငေၾကာငး ေၾကညာထားသည အပငမားက စကပးလကရသည မလတငးရငးသားမားႏင အျခား ထတလပသမားသည ယငးအပငမားအသးျပမႈႏင စေပါငးပငဆငမႈအတြက ဥးစားေပးအခြငအေရးရသည။ ထတလပသမားႏင စားသးသမားအေနျဖင ယငးအပငမားႏင ၎တ႔၏အသးျပပဆငရာ အသပညာဗဟသတမားကမေ၀သးစြခြငျပရနေမတာရပခလပါသည။ ကၽြႏပတ႔ထတလပသမားအေနျဖင ယငးအပငမား၏ အသးျပမႈႏင ပတသက၍ လထအျမငပြငလာေအာင ျဖစႏငေျခရသည နညးလမးေပါငးစသး၍ ပညာေပးၿပး လထမ၀ါဒမား ေရးဆြခမတရာတြင သကေရာကလြႊမးမးႏငေအာင ႀကးစားသငသည။

တကဖကေရးႏင ပဋပကၡက ထညသြငးစဥးစားျခငး

ႏငငေတာေတာမားမား၌ စစတပ သ႔မဟတ ရတပဖြ႕မားႏင ျပညသ႔စစတပဖြ႕မားမ ႏငငျခားအစးရမားႏင ကမၸဏမား၏ အကအညျဖင အငအားသးတကဖကေရးလပငနးမားက လျဖငေသာလညးေကာငး ေလေၾကာငးမ ေဆးျဖနးသတျခငးျဖငေသာလညးေကာငး အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကလကရသည။ ဤနညးအားျဖင စကပးထတလပသည ေဒသမား၌ ေသာငးကနးသဆန႔ကငေရး မ၀ါဒမားပါ၀ငသည စစတပတးခ႕ေနရာခထားမႈ တးပြားလာၿပး ေဒသခလထအေပၚ ဆးရြားသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ေပၚေပါကလာေစလကရသည။ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ရးရာအစဥအလာအရအသးျပမႈ သ႔မဟတ အျခားရညရြယခကမားအတြက တစႏငတစပငစကပးထတလပသည အေသးစားေတာငသမားက ရာဇ၀တေၾကာငးအရ အေရးယျခငးႏင ေလေၾကာငးမ ေဆးေငြ႕ျဖနး ေခမႈနးတကဖကမႈမားက ကန႔ကြကပါသည။ အစားထးသးႏစမကနးမားသည ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ရလဒမားအေပၚ အေျခခ၍ ရပရြာလထႏင ေဆြးေႏြးတငပငၿပးမသာ အေကာငအထညေဖာရမည။


အစားထးေကးလကဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအေပၚ ထညသြငးစဥးစားျခငး

တရားမ၀ငေၾကာငး ထတျပနေၾကညာထားသည သးႏမားက ေဒသဆငရာ၊ ျပညနယ/တငးဆငရာႏင အမး သားေရးဆငရာ ျပနာရပမား၏ အေၾကာငးရငးခအျဖစ ထညသြငးစဥးစားျခငးမျပဘ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာကစၥရပမား၏လကၡဏာ၊ အမးသားအစးရမားႏင ႏငငတကာစနစမား၏ အကပအတညးတစခအျဖစ ကယစားျပလကရသည။ အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးစႏႈနးမားႏင ပတသကသည အေတြ႕အႀကမားသည ေယဘယအားျဖငလကေတြ႕၌ျခြငးခကဆရေလာကသည အားနညးခကမားမားစားစား မရေသာလညး လားရာဥးတညခကႏငပတသက၍အနညးငယအားနညးေနဆျဖစသည။ အစားထးဖြ႕ၿဖ းေရးစမကနးမားက တရားမ၀ငေၾကာငး ထတျပနထားသည သးႏမားက တကဖကျခငး၏ ေရ႕ေျပးအျဖစ သ႔မဟတ စကပးသမား၏ လ႔အခြငအေရးမား ခးေဖာကခရသည ရလဒမးက ထြကေပၚလာေစသည အေၾကာငးအရာမားအေပၚ အေျခခ၍ စညးၾကပေဖာေဆာငမႈ မျပသငေပ။ အစားထးဖြ႕ၿဖ းေရးက စးပြားေရးအေၾကာငးအရာမားအေပၚ သကသကသာအာရစက ေဖာေဆာငျခငးထက ခြျခားဖယထတ၍မရသည လသားထဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ဥးစားေပးသငသည။ ယငး၌ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ သယယပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး၊ ေျမယာႏင အမညေပါကပငဆငခြငတ႔က ရယခစားပငခြငကသ႔ေသာႏငငသားအခြငအေရးမားသာမက စားနပရကၡာဖလေရးႏင ကနထတလပေရးက႑အဆငေျပေခာေမြ႕ေအာင ေဆာငရြကေပးျခငးတ႔က ထညသြငးစဥးစားရန လအပမညျဖစသည။

လမႈေရးအဖြ႕အစညးႏင အစးရအၾကား ဆကဆေရးက ထညသြငးစဥးစားျခငး

တရားမ၀ငေၾကာငး ထတျပနထားသည အပငမားက စကပးသညအသငးအဖြ႕မား/အဖြ႕အစညးမားသည အခ႕ေဒသမားတြင ခငမာအားေကာငးမႈရေသာလညး အျခားေဒသမားတြင ယခမအစပးလကရၿပးအစးရမ ပေပာကေအာင သ႔မဟတ တားျမစကန႔သတလကရသည။ ႏငငေတာေတာမားမား၌ အစးရအာဏာပငမားမ လကမတေရးထးထားသည သေဘာတညခကမားက ေလးစားလကနာမႈမရသျဖင ၎တ႔ႏင အျပနအလနဆကဆရာတြင အငမတနအကဆတၿပး ေပါကကြလြယသည။ ကမာၻ႔အငအားႀကးႏငငမား၏ ပထ၀ႏငငေရးအေပၚ လႊမးမးျခယလယမႈေၾကာင ထတလပသမားႏင ယငးတ႔၏ အစးရမားအၾကား ဆးရြားသညဆကဆေရးမား ေပၚေပါကလာသည။ စကပးထတလပသည အဖြ႕အစညးမားက အသအမတျပသငသကသ႔ ယငးတ႔၏ အစးရမား၊ အလရငမားႏငကလသမဂၢအဖြ႕အစညးမားအၾကား ျပလပေလရသည ေဆြးေႏြးပြမားႏင အဆငတငးရ ဆးျဖတခကခမတမႈလပငနးစဥမားအတြငး ယငးတ႔ကပါ၀ငေစသငသည။ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားႏင အစးရမားအေနျဖင ႏငငတစႏငငခငးစရ အေျခအေနမား၏ ကြျပားျခားနားမႈမားက အသအမတျပ ေလးစားလကနာ၍ မ၀ါဒမားက ေရးဆြအဆျပရာ၌ ယငးကြျပားျခားနားမႈမားက ထညသြငးစဥးစားရန လအပသည။


Valencia ေၾကညာစာတမး ၂၀၁၂

ႏ၀ငဘာ ၁၅ မ ၁၆ ရကအတြငး လမာ၌ ကငးပမည ICAD II (ႏငငတကာအစားထးဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာညလာခ) တြင အတညျပမညအစားထးဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ လမးညႊနမ၀ါဒမားအေပၚ ေဆြးေႏြးသးသပ၍ ျဖစႏငေျခရသည အလားအလာမားက ေဖာထတအေျဖရာရနOCDI (တရားမ၀ငေၾကာငး ေၾကညာထားသည သးႏမားေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕) မစပနႏငင ဗလငစယာ၌ ႏ၀ငဘာလ ၉ ရကမ ၁၀ ရကအတြငး ျပလပခသည အစညးအေ၀း၌ ေအာကပါေၾကညာခကက ထတျပနရန သေဘာတခၾကသည။ အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ၀နႀကးအဆငေၾကညာခကမၾကမးက ေလလာဆနးစစရာ၌ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ႏငငတကာမးယစေဆး၀ါးဆငရာကငထးမားႏင မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရး အဖြ႕အစညးမားမ တရားမ၀ငသးႏစကပးမႈႏင ဆကစပလကရသမားအတြက ဆငးရမြေတမႈတကဖကေရး၊ ေထာငစႏစဖြ႕ၿဖးေရး ရညမနးခကပနးတငမားႏင ကမာၻလးဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမးမားက ေဖာေဆာငရနအတြက အေရးပါသည သေဘာတညခကမားရရခေၾကာငး ေလလာေတြ႕ရရသည။ ၂၀၁၁ ခႏစအတြငး ထငးႏငင၌ ကငးပခသည ICAD အလပရေဆြးေႏြးပြအတြငး ကၽြမးကငပညာရငမားႏင နယေျမေဒသေပါငးစမအရာရမားမ ကလသမဂၢစးပြားေရးႏင လမႈေရးဆငရာေကာငစ၏ စာတမးအမတ E/cn.7/2012/8 အတြငး ခငမာ၍ ေၾကာငးကးဆေလာသညပစျဖင ပမတးတကေကာငးမြနလာေအာင ေဆြးေႏြးတငျပခၾကေသာလညး ၀နႀကးအဆငေၾကညာခကမၾကမး၌ ေယဘယဆနလြနးသညအခကမား၊ ထပခါတလလျပနသးထားသည အခကမား၊ ေရ႕ေနာကမညညြတမႈမားႏင အနဒယနဘကလကမႈမားပါ၀င လကရေၾကာငး မတသားရပါသည။

လမာေၾကညာစာတမးမၾကမးက ျပနလညသးသပခၿပးေနာက ကၽြႏပတ႔အေနျဖင -

• အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးသည ပမကယျပန႔သည လမႈေရး၊ စးပြားေရးႏင ယဥေကးမႈအေလအလာမားက ဥေပကၡာျပ၍ အစားထးသးႏစကပးေရးမေဘာငအတြငး ေရးဆြျပငဆငထားျခငးျဖစေၾကာငး၊

• အစးရမား၏ အခနးက႑က အဓပၸာယသတမတရာတြငလညး ထနးခပေရးႏင တားဆးႏမႏငးေရး က႑ကသာ လးလးလားလားမးေမာငးထးျပထားသည။ သ႔ေသာ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင တရားမ၀ငသးႏမားေၾကာင ထခကခစားရလကရသည ရပရြာလထမား၏ အေျခခအခြငအေရးမားက အကာအကြယေပး၍ လသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ျခြငးခကမရအားေပးျမငတငေပးရမည အစးရ၏ အခနးက႑က မးေမာငးထးျပသငသညဟ လကခယၾကညပါသည။

• မၾကမးအတြငး အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥမားက စနစတကအဆငလက သငေလာစြာေရးဆြေဖာေဆာငမႈ၏ အေျခခကသည အေရးပါမႈက အသအမတျပထားေပးသျဖင ေကးဇးဥပကာရတငရၿပး ထကသ႔ေသာ အသအမတျပမႈျခငးသည သးႏေလာခေရးက ဖြ႕ၿဖးေရးေဖာေဆာငၿပးမသာ ေနာကဆကတြအေနျဖင ေဖာေဆာငမညဟ နားလညသေဘာေပါကထားပါသည။

• တားဆးႏမႏငးေရးအဖြ႕မားႏင လျခ ေရးတပဖြ႕မား၏ အေရးယေဆာငရြကမႈသည လေလာကမတ မႈမရဘ ခတရာတစျခားရရာတစျခားရလဒမား ထြကေပၚလာေစေၾကာငး အသအမတျပ၍ သးႏေလာခေရးမ၀ါဒမားႏင ပတသကသည မေဘာငမားေရးဆြေဖာထတျခငးႏငပဋပကၡမားက တားဆးကာကြယ၍ သငေလာသလ ေျဖရငးေဆာငရြကရန အေရးႀကးေၾကာငး အသအမတျပရန လအပသညဟ ကၽြႏပတ႔ယဆသည။

• တရားမ၀ငေၾကာငး ေၾကညာထားသည အပငမားက ရးရာအစဥအလာအရ ဆကလကအသးျပခြငက ကယကယျပန႔ျပန႔ အသအမတျပေပးရန ကၽြႏပတ႔ေတာငးဆပါသည။

• အေသးစားေတာငသမား၏ ေျမယာလကလမးမ ရယအသးျပခြငက အျပညအ၀အာမခခကေပးရန ကၽြႏပတ႔ေတာငးဆပါသည။ • အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးႏင ပတသက၍ ႏစ (၃၀) အတြငး ႀကေတြ႕ခရသည သငခနးစာမားႏင အေတြ႕အႀကမားက အရငးအႏး

ျပလပရန အႀကျပေထာကခလပါသည။ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင တကဖကေရးႏင ပတသကသည ဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥမားအတြငး ပးေပါငးပါ၀ငမႈက ေလာခကန႔သတမႈမျပရန ကၽြႏပတ႔ေတာငးဆပါသည။

• အစးရ၏ တရား၀ငမႈ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငႏင ေကးလကစးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ကညေထာကပလကရသည ႏငငတကာအစးရမားႏင အဖြ႕အစညးမား၏ ႀကးပမးအားထတမႈမားသည တကဖကေရးအစအစဥမားႏင အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥမားက တစၿပငနကတညးေဖာေဆာငျခငးျဖင ခးေဖာကခရလကရသည။

• ေၾကညာခကမၾကမးသည ကမာၻ႔ကနသြယေရးအဖြ႕အစညးႏင ကနသြယေရးလြတလပခြငဆငရာ သေဘာတညခကမား၏ မေဘာငအတြငး စးပြားျဖစစကပးေရးအတြက သးျခားျဖစသည စႏႈနးတစရပက ေရးဆြေဖာထတရန ရညရြယျခငးျဖစသည။ အေသးစားေတာငသလယသမားမား၏ စးပြားေရးေရရညတညတခငၿမမႈက ေသခာေစသညကနထတလပေရးက႑ လကလမးမရယ အသးျပမႈကဖယထတထားသည။

• ရာသဥတေျပာငးလမႈအတြက လကေလာညေထြလပေဆာငျခငးႏင ေလာခေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ေဖာျပထားျခငးမရေၾကာငး မတသားရသညအျပင နယေျမပငနက သတမတေရးလပငနးစဥမား၏ အေရးပါမႈက ေသခာအသအမတျပထားျခငးမရေၾကာငးေတြ႕ရသည။ အစားထးဖြ႕ၿဖးေရးမ၀ါဒမား အေနျဖင တရားမ၀ငသးႏစကပးလကရသည ေတာငသမားက အျပစတငျခငးထက သဘာ၀ပတ၀နးကငႏင လမႈေရးဆငရာအေရးကစၥမားအတြက အစးရႏင ပဂၢလကက႑မ တာ၀နခမႈရရမည ျဖစေၾကာငး မးေမာငးထးျပသငသည။

*၂၀၁၁ ခႏစ ထငးႏငင ICAD သ႔ တကေရာကလာသည လကတငအေမရက၊ အာဖရက၊ အာရႏင ဥေရာပမ ကယစားလယမားထမ


ဟမးစကက၊ ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလ ၂၁ ရကေန႔

တားျမစသးႏပင စကပးထတလပသည ေတာငသလယသမားမား၏ ကမာၻလးဆငရာညလာခ ေနာကဆးအတညျပ သေဘာထားေၾကညာစာတမး

ယေန႔ နယသာလနႏငင၌ ႏငငေပါငး (၁၄)ႏငငမ*လကလပလကစားေဆးေျခာက၊ ကကာႏင ဘနးစကေတာငသမား အတတကြစညးေ၀း၍ ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၁၉ ရကေန႔မ ၂၁ ရကေန႔အထ စစဥကငးပမည ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ အထးအစအစဥ (UNGASS) သ႔ျဖညစြကအႀကျပမည အခကမားက ေဆြးေႏြးသးသပခၾကသည။ UNGASS သည ကမာၻလးအတငးအတာအရ ကကာ၊ ဘနးႏင ေဆးေျခာကထတလပမႈက တားျမစပတပငမႈအပါအ၀င ကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါး ထနးခပေရးမ၀ါဒမားက ရႈေထာငေပါငးစမ ေဆြးေႏြးအေျဖရာသည ေတြ႕ဆစညးေ၀းမႈတစချဖစေသာေၾကာင ကမာၻလးဆငရာ ေတာငသလယသမားမားညလာခမ မမတ႔၏ ထငျမငယဆခကမားကၾကားနာ၍ ထညသြငးစဥးစားေပးရန ေတာငးဆရျခငးျဖစသည။

ထညသြငးစဥးစားေပးေစလသည အခကမားမာ -

၁။ မကေမာက ကမာၻ႔မးယစေဆး၀ါးေရးရာ မ၀ါဒစကား၀ငးမားအတြငး တားျမစသးႏပင စကပးထတလပလကရသည လကလပ လကစားေတာငသလယသမားမားႏင ထခကခစားရလကရသည လထလတနးစား ကယစားလယမားက ေလာကေလာက လားလား ထညသြငးပါ၀ငေစမႈမရျခငး၊

၂။ မးယစေဆး၀ါး ထနးခပေရးပဋဉာဥသေဘာတညခကမားထက ပမ၍ ဥးစားေပးျခငးခထားရသည ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အစအစဥမားႏင လ႔အခြငအေရးပဋဉာဥမမားအပါအ၀င အျပညျပညဆငရာ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရး မ၀ါဒမားက စညးၾကပ ေဖာေဆာငရာ၌ ေရ႕ေနာကညညြတမႈမရပ ၀ေရာဓမားကသာ ျဖစေပၚေစလကရသည။ ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးမားႏင ကလသမဂၢ အဖြ႔၀ငႏငငမားအေနျဖင “လ႔အခြငအေရးႏင အေျခခလြတလပခြငမားက ကမာၻလးအတငးအတာအရ ေလးစားလကနာ၍ ေစာငထနးၾကရနအတြက” တာ၀နရေၾကာငးက ကလသမဂၢကငထးေအာကတြင တရား၀ငစညးၾကပ သေဘာတထားသမား ျဖစသည။

၃။ ၿပးခသည ဘနးစကေတာငသမားညလာခမ ကလသမဂၢ၏ ျပညမချခငးမရသည ၂၀၀၉ မးယစေဆး၀ါး ကငးစငသညကမာၻ တညေဆာကေရး ရညမနးခကက ျပနလညသးသပ အကျဖတရာ၌ ျဖညစြကအႀကျပခသည။ ယငးအစညးအေ၀း၌ အတညျပ သေဘာတခၾကသည ကလသမဂၢ၏ ႏငငေရးေၾကညာစာတမးတြင ဘနးပင၊ ကကာျခပငႏင ေဆးေျခာကတရားမ၀င စကပး ထတလပမႈက “ပေပာကသြားေစရန သ႔မဟတ ထထေရာကေရာက ေလာခအေရးယေဆာငရြကသြားရန” ၂၀၁၉ ခႏစက ပနးတငသစအေနျဖင ဥးတည ဆးျဖတခၾကသည။

၄။ အဆပါသးႏမားက စကပးထတလပလကရသည လထလတနးစားမား ရငဆငႀကေတြ႕ရလကရသည ျပနာရပမားက ထညသြငးစဥးစားကာ ေတာငသမားညလာခ၌ ေအာကပါအေရးကစၥမားက ထညသြငး ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။

က။ သးႏထနးခပေရးမ၀ါဒမားႏင အငအားသးတကဖကျခငး ခ။ တားျမစသးႏပငမားက ရးရာအစဥအလာ၊ ေဆး၀ါးႏင မကေမာကေခတသးစြမႈပစမား ဂ။ ေရရညတညတခငၿမသည ေကးလကဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဃ။ မးယစေဆး၀ါးႏင ပဋပကၡ


နဂးခပသးသပခကမား

၁။ လကလပလကစားေတာငသငယမား စကပးလကရသည သးႏပငမားက လအားျဖငျဖစေစ၊ ဓာတေဆး၀ါးမားအသးျပ၍ျဖစေစ ဇ၀ေဗဒအရျဖစေစ သ႔မဟတ အျခားမညသညပစျဖငျဖစေစ အတငးအကပ အငအားသးတကဖကျခငးသည လ႔အခြငအေရး စႏႈနးမားႏင ၀ေရာဓျဖစလကရၿပး ပဋပကၡပစေပါငး ေသာငးေျခာကေထာင ေပၚေပါကလာေစျခငး၊ ႏငင၏ စကပးေရးဆငရာ နယစညးမားက တးခ႕ျဖတေကာျခငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင ဆတယတပကစးေစျခငး၊ စားနပရကၡာဖလမႈမရျခငးႏင ေကး လကအသကရငရပတညေရးနညးလမးမားက ပကစးေပာကကြယသြားေစလကရသည။ တစဖကတြငလညး ကနးမာေရးႏင ျပညတြငးလျခေရးဆငရာ ျပနာရပမားအပါအ၀င လမႈေရးဆငရာျပနာရပမားက ပမဆးရြားလာေစၿပး ဆငးရႏြမးပါးမႈက ျမငတကလာေစကာ ထခကခစားရသည လထလတနးစားမားက ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရေစရန တြနးအားေပးလကရသည။ ထ႔အျပင အစးရအဖြ႔အစညးမား၏ တရား၀ငျဖစမႈက အားနညးသြားေစၿပး ဒမကေရစ ထးနညးစကမဟတသည ပစမးျဖင နယခ လထလတနးစားမားက စစပသြငးအပခပကာ ထခကနစနာသမားကလညး အသကရငရပတညေရးနညးလမးမားအေနျဖင အျခားသမရးကမဟတသည သ႔မဟတ တရားမ၀ငစးပြားေရးလပငနးမးက ေရြးခယေဖာေဆာငရန အတငးအကပဖအားေပး လကရၿပး အခ႕အေျခအေနမး၌ လမားအား မထးဇာတခငးသည ေခာငပတအေနအထားသ႔ေရာကေအာငပင တြနးပ႔လက ရသည။ ေနာကဆးအေနျဖငဆရေသာ အတငးအကပအငအားသး တကဖကျခငးသည ေရရညတညတခငၿမသည ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးမ ေသြဖယသြားေစၿပး ခတရာတစျခားရရာတစျခားရလဒမးကသာ ထြကေပၚလာေစသည။

၂။ ႏငငတကာပဋဉာဥသေဘာတညခကမားအတြငး သးႏပငသးမးက ထညသြငးထားျခငးသည ရးရာအစဥအလာႏင မကေမာက ေခတအသးျပမႈပစအမးမး** ကအသအမတျပရနႏင ယငးတ႔က တရား၀ငရယသးစြပငခြငမရေအာင ဟန႔တားပတပငလက ရသည။ လတငးသည ေဆး၀ါးပစမးျဖင အသးျပႏငျခငးမရသကသ႔ ေစးကြကကလညး ေဆး၀ါးထတလပေရးလပငနးမ ထနး ခပထားလကရသည။ အခ႕ႏငငမား၌ ရးရာအစဥအလာႏင ေဆး၀ါးပစမးျဖင အသးျပမႈက အသအမတျပ၍ ဥပေဒအရ စညးၾကပခြငျပထားသည။ ဤတားျမစသးႏပငမားက အာဟာရဆငရာႏင စကမႈထတကနအသြင လညပတေဖာေဆာငမႈပစမား တြငကယအားေကာငးမႈမရေသးေသာလညး ယငးကသ႔ေသာ အသးျပမႈပစမားအားျဖင အကးျဖစထြနးလကရေၾကာငး လထ လတနးစားႏင အဖြ႕အစညးအလက သငးပငးလပေဆာငမႈမားျဖင သကေသျပလကရသည သာဓက အေျမာကအမားရေနသည။

ႏငငေပါငးမားစြာမ အဆပါေစးကြကမားက တရား၀ငစညးၾကပခြငျပရန ႀကးပမးျပငဆငေနၾကေသာလညး ယငးအပငမားက အပနးေျပေစရန အေပာသေဘာသးစြမႈက လး၀ကန႔သတပတပငထားဆျဖစသည။ စကပးထတလပသမား၊ သးစြသမားႏင ယငးတ႔၏ အဖြ႔အစညးမား၊ ရပရြာလထမားႏင ေခါငးေဆာငမားသည ေ၀ဖနရႈ႕ခမႈ၊ ျပစမႈေၾကာငးအရ အေရးယမႈႏင ဖမးဆး ေထာငခမႈမားက ဆကလကခါးစညးခေနရဥးမညျဖစသည။

၃။ ေကးလကဖြ႕ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာမားသည အေသးစားတစႏငတစပင စကပးေရးလပငနးမးက အားေပးျမငတငေပး သငသည။ ဘနးစကေတာငသမားညလာခသ႔ တကေရာကလာခၾကသည ေတာငသအမားစသည ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရး သ႔မဟတ အျခားေသာအေထာကအပပစမားမ အကးေကးဇးခစား ခရဖးသမား မဟတၾကေပ။ ေျပာငးလဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အစအစဥမားက ေတြ႕ႀကခဖးၾကသမားကလညး အဆပါအစအစဥမားသည ထခကခစားရလကရသည လထလတနးစားမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား တးတကေကာငးမြနလာေအာင ေဆာငရြကေပးႏငချခငးမရေၾကာငး ထပေလာငးအတညျပ ေျပာဆခၾကသည။ အဓကအားျဖင အဆပါအေရးယေဆာငရြကခကမားက ေရးဆြပေဖာျခငး၊ အစအစဥခမတျခငးႏင စမ အပခပရာ၌ ရပရြာလထပးေပါငးပါ၀ငမႈက ထညသြငးစဥးစားမႈမရျခငး၊ စမကနးကာလတေတာငးျခငး၊ နညးပညာပငးဆငရာ အေထာကအကျပမႈ မလေလာကျခငး၊ အကငပကျခစားမႈက လႈ႕ေဆာေပးျခငးႏင အကးခစားရမညသမားထသ႔ ရနပေငြအက အညမား မေရာကရျခငး၊ အမးသမး/အမးသားေရးရာ တနးတညမေရးရႈေထာငက ထညသြငးစဥးစားရန ပကကြကချခငး၊ စားနပရကၡာဆငရာ အခပအျခာက အားေပးျမႇငတငေပးမႈမရဘ သဘာ၀ပတ၀နးကငအေပၚ ဆးကးသကေရာကေစခသည ဘနး အစားထးသးႏမားအသးျပ၍ သးႏတစမးတညး စကပးမႈအေပၚ အသားေပးလြနးျခငး၊ ကမၸဏႀကးမား ေျမယာလယႏငေအာင အားေပးအားေျမႇာကျပျခငးႏင ေျမယာ၊ ေစးကြကမားႏင နညးပညာမားက ကာလရညလကလမးမ အသးခႏငမႈမရျခငးကသ႔ ေသာျပနာရပမားေၾကာင ကရႈးချခငးျဖစသည။ တကဖကေရး၏ ေရ႕ေျပးအျဖစ ဖြ႕ၿဖးေရး အကအညေပးအပျခငးသည ေတာငသလယသမားမား၏ ၀ငေငြရငးျမစက ျပတေတာကသြားေစၿပး တရားမ၀ငသးႏစကပးထတလပမႈသ႔ ျပနလညဥးလည ရနတြနးအားေပးလကရသည။ လကရေျပာငးလ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အစအစဥမား၌ တရား၀ငရညရြယခကအတြက စကပး ထတလပရန ေမာမနးထားမႈမရေပ။

Global Forum of Producers of Prohibited Plants (GFPPP) |transistionalinstitute ၂၈

၄။ ကကာ၊ ေဆးေျခာကပငႏင ဘနးပငတ႔က တားျမစပတပငျခငးျဖင ယငးတ႔က စကပးသည ေတာငသမားက ျပစမႈေၾကာငးအရ အေရးယၿပး ၎တ႔၏ လ႔အခြငအေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမားက ခးေဖာက၍ ခြျခားဆကဆကာ ဥပေဒအရ စရငဆးျဖတလကရသျဖင ပဋပကၡမား ပမေပၚေပါကလာေစသည။ လကရပဋပကၡ၏ အတမအနကအတငးအတာသည မးယစ ေဆး၀ါးထနးခပေရး မ၀ါဒမားႏင မးယစေဆး၀ါး ေစးကြကႏစခစလးအေပၚ အရငးခလကရသည။ ပဋပကၡမားႏင အၾကမးဖကမႈ သညအစးရအာဏာပငမား၏ တကဖကေရးလပေဆာငခကမား သ႔မဟတ အျခားေသာအေရးယ ေဆာငရြကခကမားမတစဆင ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈမား၊ ျပညတြငးစစႏင လကနကကငတပဖြ႔မား တညရေနမႈ၊ တငးရငးသားလမးေပါငးစ ကြျပားစလငမႈႏင နယေျမေဒသႏင နယနမတအျငငးပြားမႈမား၊ ေျမယာရယသးစြပငခြငႏင ထနးခပစမပငခြင၊ ေရအရငးအျမစႏင အျခားေသာ

သယဇာတအရငးအျမစမား/အမားပင အရငးအျမစမား ရယသးစြပငခြင၊ အကငပကျခစားမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငးေနရာခထားမႈႏင ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာမႈ၊ တရားေရးစနစအေပၚ မႏင၀နပမႈ၊ လကနကႏင အေျခခေဆး၀ါးကနၾကမးမား တရားမ၀ငေရာငး၀ယေဖာက ကားမႈႏင တရားမ၀ငသစခးထတမႈ၊ အလပလကမျပနာႏင အျခားကစၥရပမားေၾကာင ေပၚေပါကလာရျခငးျဖစသည။

အႀကျပေထာကခခကမား

၁။ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင မးယစေဆး၀ါးစစပြႏင တားျမစပတပငမႈက ကန႔ကြကပါသည။၂။ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ၁၉၆၁ ကလသမဂၢပငမကငထးႏင ၁၉၈၈ ကငထးပါ ပဒမမားႏင ကကာ၊ ေဆးေျခာကႏင ဘနးပငတ႔က ကန႔သတစာရငးမ ပယဖကေပးရန ေတာငးဆပါသည။ မညသညအပငကမ ကလသမဂၢကငထးမား သ႔မဟတ ျပညတြငးဥပေဒ ျပ႒ာနးခကမားေအာက၌ မးယစေဆး၀ါးအျဖစ ထနးခပကန႔သတရနမသငေပ။ ဤအပငမားက ရးရာအစဥအလာႏင မကေမာက ေခတသးစြမႈ ပစမားအတြက စကပးထတလပခြငျပရန ကၽြႏပတ႔မ ေတာငးဆပါသည။ ၃။ ကၽြႏပတ႔၏ သေဘာဆႏၵႏင ဆန႔ကငကြလြသည တကဖကေရးပစအားလးက ပယဖကေပးရန ေတာငးဆပါသည။ ၄။ မးယစေဆး၀ါးမ၀ါဒမားက ေရးဆြပေဖာရာမသည အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ေစာငၾကညေလလာျခငးႏင ဆနးစစအကျဖတသည တးတကမႈလပငနးစဥအဆငတငး၌ ထခကခစားရလကရသည ရပရြာလထမားအားလးက ထညသြငးပါ၀ငေစဖ႔ ကၽြႏပတ႔အေန ျဖငေတာငးဆပါသည။၅။ စကပးမႈပမာဏက ေလာခရန အေျခအေနေပး၍ ျဖစႏငေျခရပါက ျဖညးျဖညးမနမနျဖင ထခကခစားရလကရသည ရပရြာလထ မားႏင ေဆြးေႏြးတငပငကာ အျပနအလနေလးစားမႈႏင စတခယၾကညမႈအေပၚ အေျခခသည သေဘာတညခကမးရေအာင ယရန လအပပါသည။ ၆။ တကဖကေရး၏ ေရ႕ေျပးအျဖစ ဖြ႕ၿဖးေရးအကအညေပးအပသည အေျခအေနသည လကသငခႏငဖြယ မရပါ။ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးဆငရာ အေရးယေဆာငရြကခကမားက သငေလာစြာစစစျပငဆငျခငးသည ေအာငျမငရနအတြက အေျခခအကဆေသာ ခကျဖစသည။ ၇။ စကပးထတလပလကရသည ရပရြာလထမားအတြက အဓကကသည အေရးယေဆာငရြကခကသည ဘကစေရရညဖြ႕ၿဖး တးတကေရးျဖစသငသည။ ယငးဖြ႕ၿဖးေရးသည တစႏငတစပငလကလပလကစား ေတာငသမားႏင ေကးလကလပသားမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားက အကာအကြယေပး အားေပးျမႇငတငေပး၍ အမားျပညသပင အရငးအျမစႏင ေျမယာ မားအေပၚ ထနးခပစမပငခြငႏင ရယသးစြပငခြငက အာမခေပးသငသည။ ၈။ အစးရႏင ယငး၏၀နႀကးဌာနမားအေနျဖင ကကာ၊ ေဆးေျခာကႏင ဘနးပငစကပးရာ၌ ပတသကပါ၀ငလကရသည ရပရြာလထ မား၏ လအပခကမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရာ၌ တာ၀နယမႈရသငသညဟ ယဆပါသည။ ၉။ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ကကာ၊ ေဆးေျခာကႏင ဘနးပငစကပးလကရသည ေတာငသမားႏင ၎တ႔၏မသားစ၀ငမားက ခြျခား ဆကဆသည သ႔မဟတ ျပစမႈဆငရာဥပေဒျဖင စရငအေရးယမႈမျပရန ေတာငးဆပါသည။၁၀။ ကကာ၊ ေဆးေျခာကႏင ဘနးပငႏင ယငးတ႔က အသးျပမႈမားအား ျပစမႈေၾကာငးအရ အေရးမယသငပါ။ ၁၁။ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာမား၏ အစတအပငးတစရပအေနျဖင ကကာ၊ ေဆးေျခာကႏင ဘနးပငတ႔၏ တရား၀င ေစးကြကမားက ခ႕ထြငေပးသငသည။ ၁၂။ ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ကလဘယာႏင ျမနမာႏငငတြင ျဖစေပၚလကရေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ေထာကခအားေပးသကသ႔ ယခထကပ၍ အားလးပါ၀ငမႈရေအာင ေဆာငရြကေပးရနလညး တကတြနးလပါသည။ * အလေဘးနးယား၊ ဘလးဗးယား၊ ကလဘယာ၊ ဂြာတမာလာ၊ ဂေမကာ၊ ေမာရက၊ မကစက၊ ျမနမာ၊ ပါရာ ေဂြး၊ ပရး၊ စန႔ဗငးဆငႏင ဂရငးေနဒါႏင ေတာငအာဖရက ** ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပမႈက အခမးအနားဆငရာ၊ ဘာသာေရး၊ တငးရငးေဆး၀ါးသးစြသညအေန ျဖငနားလညလကခထားၾက သည။ မကေမာကေခတအသးျပမႈပစက အပနးေျပေစရန၊ အပယကဖားနာမႈမားက ကစားရနႏင မမကယက ကစားမႈ အေနျဖင ရညညႊနးျခငးျဖစသည။

| Global Forum of Producers of Prohibited Plants (GFPPP) transistionalinstitute၂၉

၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလအတြငး ကမာၻလးဆငရာ တားျမစသးႏပငစကပးသမား ညလာခ (GFPPP) အတြက ကမာၻအရပရပမ တားျမစသးႏစကပ းသညေတာငသေပါငး (၆၀) ေကာႏင ေတာငသကယစားလယမားသည နယသာလနႏငင၌ Transnational Institute (TNI) ၏အစအစဥျဖင စေ၀းခၾကၿပး တရားမ၀ငသးႏပင စကပးထတလပမႈ ထနးခပေရးမ၀ါဒမားႏင ပတသကသည မမတ႔၏ သေဘာထားမားႏင အေတြ႔အႀကမားက ႏးေႏာဖလယခၾကသည။ ေယဘယအားျဖင ကမာၻလးဆငရာ မးယစေဆး၀ါးေရးရာ မ၀ါဒစကား၀ငးအတြငး ကကာရြက၊ ဘနးပငႏင ေဆးေျခာကပင စကပးထတလပမႈအတြငး ပါ၀ငလကရသည ထခကခလထလတနးစားမား၏ အသမား ေပာကဆးလကရသျဖင ၂၀၁၆ ခႏစတြင ကငးပခသည ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ၏ ကမာၻ႔မးယစ ေဆး၀ါးျပနာဆငရာ အထးအစအစဥ (UNGASS) မ ခနလပခရႏငသည အရစြန႔ရမႈအႏရာယရလာခသည။

ပါ၀ငကညသမား

ေရးသားျပစသ - Pien Mataal စာတညး - Katie Sandwellဘာသာျပနသ - သဒနမနဒနေဇာ

ပႏပမတတမးဆငရာ မတစအကဥး

အစရငခစာအတြငးပါရသည အေၾကာငးအရာမားက အကးအျမတအတြကမဟတသည ကးကားအသးျပမႈ သ႔မဟတ ျပနလညထတေ၀မႈမားက မလသတငးရငးျမစျဖစသည http://www.tni.org/copyright က သငေလာသလ ကးကားေဖာျပျခငးျဖင အသးျပႏငပါသည။

TRANSNATIONAL INSTITUTE (TNI)

De Wittenstraat 25, 1052 AK Amsterdam, The NetherlandsTel: +31-20-6626608, Fax: +31-20-6757176E-mail: [email protected]/drugs @DrugLawRefor Drugsanddemocracy

Transnational Institute (TNI) သည ေရရညတညတခငၿမမႈရၿပး တရားမတ၍ ဒမကေရစထးနညးစကျဖစ သည ေျမကမာၻက တညေဆာကရနအတြက သဓ႒ာနခထားသည ႏငငတကာသေတသနႏင မ၀ါဒေျပာငးလေရး စညးရးလႈ႔ေဆာမႈလပငနးမား ေဆာငရြကေနသည အဖြ႔အစညးတစရပျဖစသည။ ႏစေပါငးေလးဆယ ေကာကာလတစေလာက TNI သည လထလႈပရားမႈမားအၾကား သးျခားဆကေၾကာငးတစခအျဖစ ရပတည ၍ ပညာရငမားႏင မ၀ါဒခမတသမားက ခတဆကေဆာငရြကလကရသည။ www.tni.org

Global Forum of Producers of Prohibited Plants(GFPPP)

Documents

(GFPPP) - tni.org · PDF fileေလးခုအေပၚ ေဆြးေႏြးအႀကံျပဳရန္ တက္ေရာက္လာသူမ်ားအား