Embed Size (px)
Citation preview
GEZONDE WERKNEMERSdoor een gezonde en actieve leefstijl
1
Dr. Femke De Meester
▸ Expertisecentrum en partnerorganisatie van de Vlaamse overheid
▸ Missie: zoveel mogelijk mensen in Vlaanderen helpen om gezond(er) te leven
▸ Hoe?• Met onderbouwd en onafhankelijk advies• Opleidingen• Ontwikkelen en implementeren van instrumenten en methodieken• Op maat van de betreffende setting of doelgroep
▸ Via uitgebreid netwerk van (bedrijfs)gerelateerde partners
Vlaams Instituut Gezond Leven
Psychische problemen: 32% van de bevolking (15+)
Consumptie dagelijks fruit: 30% eet min. 2 porties/d
Overgewicht: 48% Zwaarlijvig (of obesitas): 14%
Lichaamsbeweging: 36% beweegt min. 30’/d+/- 9u/d stilzitten
22% rokers
Problematisch alcoholverbruik: ♂ 13% / ♀ 4%Bron: Gezondheidsenquête 2013 (WIV)
Gezondheidstoestand van de Vlaming
3
Een gezonde actieve leefstijl1
Beweging en lang stilzitten
Toen ging het mis….
Metabolisme =MAAR, energieverbruik 38%
Lang stilzitten en de link met gezondheid
Rechtstaan en rondstappen – contractie van de grote spiergroepen
Lang stilzitten – geen contracties
stoornissen stoornissen in het in de vetafbraak cholesterol metabolisme
verhoogde bloedsuikerspiegel
Lang stilzitten en de link met gezondheid
Minder lang stilzitten =gezondheidsvoordelen + beter werkvermogen
Beweging en de link met gezondheid
Nieuwe actieve voedingsdriehoekHerziening september 2017
Lang stilzitten - lichaamsbeweging
▸ Sedentair gedrag of lang stilzitten
▸ Status: +8 uur per dag
▸ Fysiek en mentaal potentieel
Oranje zoneDe bewegingsdriehoek in kleur
▸ Licht intensief bewegen
▸ Voorbeelden
▸ Meer gezondheidsvoordelen dan voorheen gedacht…
Lichtgroene zoneDe bewegingsdriehoek in kleur
▸ Matig intensief bewegen
▸ Voorbeelden
▸ Haalbaar
▸ Goed voor lichaam én geest
Middelste groene zoneDe bewegingsdriehoek in kleur
▸ Hoog intensief bewegen
▸ Voorbeelden
▸ Gezondheidsbonus: extra voordelen
Donkergroene zoneDe bewegingsdriehoek in kleur
▸ Onze spieren wekelijks versterken
▸ Extra aandacht voor ouderen: evenwicht en lenigheid
And last but not leastDe bewegingsdriehoek in kleur
▸Wat doe je het best?
1. Zit minder lang stil én beweeg meer
2. Zet stap voor stap: bv. elk beetje beweging is beter dan niks
3. Ga elke dag voor een gezonde mix van zitten, staan en bewegen
Gezond Leven tips bij de bewegingsdriehoek
Afbeelding: www.kantoorfitness.nl
Lang stilzitten ≠ te weinig bewegen
▸ “Een gezond leven vraagt om een gezonde mix van bewegen, staan en zitten
▸ “Elke stap vooruit is een overwinning”
• Meer oog voor minder lang stilzitten in alle leeftijden
• Licht intensief bewegen
• Matig intensief bewegen: spreiden in de week. Én je kan combineren.
NieuwVlaamse aanbevelingen
Meer bewegen
Meer bewegen
Hoe kan je minder zitten en meer bewegen?4. Varieer waar je beweegt en minder zit5. Ruil minder gezonde keuzes in voor
gezonde gewoontes6. Voel je goed7. Denk vooruit en plan8. Pas je omgeving aan
Gezond Leven tips bij de bewegingsdriehoek
27
Wat kan je als werkgever doen?Gezonde actieve leefstijl
Actie….
31
▸ Infosessies over de bewegingsdriehoek bv. waarom lang stilzitten en bewegen belangrijk is
▸ Artikel in een infoblaadje of intranet bv. rond actief transport▸ Informatieve folder ter beschikking stellen bv. folder 10 000 stappen▸ Tips rond minder lang stilzitten en meer beweging tijdens de werkdag▸ Good practices van collega’s▸ Vragenlijsten/ testen rond het eigen zit- en beweeggedrag ▸ Participeren of acties uitwerken nav week van de mobiliteit▸ Sensibilisatiemateriaal omhoog hangen bv. affiche bewegingsdriehoek
Educatie:
De bewegingsdriehoek als vertrekpunt
→Een gezonde mix van zitten, staan en bewegen: de bewegingsdriehoek toont je hoe je dat het best aanpakt.
• filmpje bewegingsdriehoek• tips, tips, tips• online zittest• folder, affiches, infograpics• krachtoefeningen thuis• stretchoefeningen• correct tillen en houding• e-learning• projecten• steekkaart driehoek
…
Materialen
▸ Lang stilzitten is een gewoontegedrag – onbewust gedrag→ bewustwording van het eigen gedrag
→ bewustwording van de risico’s van lang stilzitten
Korte online zittestStart-to-stand
Opleidingen op maat Factsheet lang stilzitten
Lang stilzittenWat nu? Wisselwerken….
www.wisselwerken.be
WISSELWERKEN WERKT!start vandaag ook met wisselwerken!
Gezond vergaderen
10 000 stappen
39
Omgevingsinterventies:
▸ Goede voorbeeld geven als leidinggevenden en medewerkers ondersteunen
▸ Opzetten van acties zoals 10 000 stappen-competitie tussen bedrijven
▸ Beschikbaar stellen van beweegmateriaal bv. weerstandsbanden▸ Gebruik maken van nudges bv. voetzoolstickers voor het
bevorderen van het trapgebruik▸ Fietsenstallingen en douches voorzien om
actieve verplaatsing te stimuleren▸ Inrichting van kantoren/vergaderruimtes optimaliseren
bv. zit-statafels installeren,
41
▸ Duidelijk afsprakenkader en procedures bv. rond rustmomenten of financiële tussenkomsten voor deelname aan beweegevents
▸ Tijdens onthaal medewerkers wijzen op de afspraken en opportuniteiten rond bewegen op het werk
▸ Afspraken met fitnesscentra of zwembad in de buurt over gebruik infrastructuur▸ Ontmoediging van de bedrijfswagen als enige vorm van woon-werkverkeer▸ Afspraak om een “gezond” cadeau te geven zoals bv. stappentellers, fietshelm▸ Tip: check sectoraal opleidingsaanbod en de fiscale voordelen van de overheid
ivm fruitmanden en bedrijfsfietsen
Regels en afspraken:
43
▸ Teams die veelvuldig zitten aangepast advies geven bv. kantoormedewerkers, chauffeurs
▸ Persoonlijk advies van een beweegcoach aanbieden aan personeelDeze persoon uitnodigen in bedrijf of vast aanspreekmoment in de onderneming voorzien
▸ Iedereen persoonlijk advies geven over voordelen van onderbreken van zitgedrag.
Zorg en begeleiding:
Een gezonde actieve leefstijl2.
Voeding
Nieuwe actieve voedingsdriehoekHerziening september 2017
Neem plantaardige producten als basis voor elke maaltijd
Tip 1
▸ Voedingsmiddelen met een gunstig effect op de gezondheid▸ Eet volop: groenten, fruit, volle granen en peulvruchten▸ Vul in kleinere hoeveelheden aan met: noten en zaden, plantaardige olie
…die niet of weinig bewerkt zijnPlantaardige voedingsmiddelen…
Beperk je inname van dierlijke productenTip 2
▸ Dit zijn voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong met een gunstig, neutraal of onvoldoende bewezen effect op de gezondheid
▸ Vis, yoghurt, melk, kaas, gevogelte en eieren▸ Kies ook hier voor de weinig of niet-bewerkte variant.
Lichtgroene zone
▸ Dit zijn voedingsmiddelen van dierlijke of plantaardige oorsprong die bij hoge consumptie mogelijk een ongunstig effect hebben op de gezondheid
▸ Rood vlees, boter, kokos- en palmolie (vetstoffen rijk aan verzadigde vetzuren)▸ Bevatten wel nog nuttige voedingsstoffen, bijv. ijzer in rood vlees, vetoplosbare
vitaminen in boter.
Oranje zone
Drink vooral waterTip 3
▸ Onmisbaar als aanbrenger vocht▸ Van de kraan, plat, bruis…▸ Graag variëren? Thee of koffie zonder suiker, gearomatiseerd water
Beste drank om dorst te lessenWater
Kies zo weinig mogelijk voor ultrabewerkte producten
Tip 4
▸ Bevat sterk of ultrabewerkte producten▸ Meestal veel suiker, vet en/of zout toegevoegd ▸ Weinig of geen nuttige voedingswaarde▸ Sommige producten zijn bewezen ongunstig voor de gezondheid
….staat los van de driehoekRode zone
▸ Alcoholische dranken zoals wijn, bier, likeur en sterkedrank▸ Suikerrijke dranken zoals frisdrank, sportdrank en energiedrank▸ Suikerrijke voedingsmiddelen zoals chocolade, koeken, cake, taart, snoep
en boterhambeleg zoals choco en speculaaspasta• Vaak ook rijk aan (verzadigd) vet
▸ Vetrijke snacks en fastfood zoals frieten en kroketten, chips, hamburgers en diepvriespizza
▸ Zout▸ Bewerkt vlees zoals charcuterie, gerookt spek
Voeding buiten de voedingsdriehoek
Rode zone
▸Beschouw ze als extraatjes.▸Ze zijn overbodig in een gezond voedingspatroon.
▸Bekijken binnen het volledige voedingspatroon:• Vooral verse, weinig of niet-bewerkte producten uit de driehoek• Ultrabewerkte producten: niet te vaak en in kleine porties
Hoe omgaan met deze producten?Rode zone
▸ Niet visueel weergegeven▸ Producten afgeleid van basisvoedingsmiddelen uit de zones van de
driehoek• Bepaalde bewerkingen ondergaan• Suiker, vetstof of zout toegevoegd
▸ Niet meer zo gezond als basisvoedingsmiddel▸ Behouden wel voedingswaarde
• Horen niet thuis in rode zone
En de grijze zone?
WAT:
1. De basis voor elke maaltijd? Plantaardig!groenten, fruit, volkoren producten, peulvruchten, noten
2. Beperk producten met dierlijke oorsprongvlees (vooral rood vlees), boter, kaas…
3. Drink vooral water
4. Beperk sterk bewerkte productenfrisdrank, alcohol, fastfood, charcuterie, snoep en koeken, …
Gezond Leven tips bij de voedingsdriehoek
HOE-boodschappen:
• Varieer en zoek alternatieven• Eet op regelmatige tijdstippen en samen met anderen• Eet bewust en met mate• Pas je omgeving aan• Werk stapsgewijs• Geniet van wat je eet
Gezond leven tips bij de voedingsdriehoek
Wat kan je als werkgever doen?Gezonde voeding
65
▸ Sensibilisatiemateriaal uitdelen▸ Cursussen over gezonde voeding, gezond koken of etiketten lezen▸ Infosessie voor de chauffeurs/ploegenarbeiders of opleiding voor de kok of
keukenpersoneel▸ Gezonde keuze/recept/drank in de kijker plaatsen▸ Gezonde recepten uitwisselen of tips rond gezonde voeding verspreiden▸ Testen verspreiden rond gezonde voeding
Educatie:
Gezondleven.be• motiongraphic• infographics• folder, affiches,…• placemats
• e-learning• steekkaart• projecten• …
Materialen
Materialen
Verwacht najaar 2019: gezonde receptenapp
21/10/2019
71
Omgevingsinterventies
▸ Inrichting van cafetaria aanpassen bv. gezond op ooghoogte en ongezond onderaan
▸ Ongezond aanbod afbouwen en gezonde promoten en uitbouwen
▸ Gratis water en fruitmanden voorzien, ook in vergaderlokalen▸ Fruit en gratis gearomatiseerd water voorzien tijdens
personeelsfeesten enz▸ Aangepaste voeding voor diabetici of mensen met allergieën▸ Goede voorbeeld geven als leidinggevenden
Richtlijnen gezond voedingsaanbod op het werk:
21/10/2019
dranken tussendoortjes (broodjes)lunches warme maaltijden
74
▸ Afspraken met cateraars om meer gezonde alternatieven aan te bieden▸ Afspraak om gezonde voeding aan te bieden bij (externe) vergaderingen▸ Prijsbeleid hanteren die gezond goedkoper maakt en ongezond duurder▸ Tijdens onthaal medewerkers wijzen op afspraken bv bij verjaardagen gezond
trakteren▸ Afspraken rond eten tijdens Ramadan▸ Afspraak om gezonde voeding af te geven als geschenk
Regels en afspraken:
76
▸ Persoonlijk voedingsadvies aanbieden aan personeel▸ Persoonlijk advies aanbieden aan personeel die in ploegen werkt▸ Diëtiste uitnodigen in bedrijf of vast aanspreekmoment in de onderneming
voorzien
Zorg en begeleiding:
Actie!3.
Met de kadermethodiek Gezond Werken
= 3 beleidsinstrumenten die je ondersteunen
om je beleid op een wetenschappelijk onderbouwde manier aan te pakken
Stappenplan voor ondernemingen
In 7 stappen naar een gezondheidsbeleid op het werk!
DOEL: beleid op wetenschappelijk onderbouwde manier aanpakken
▸ Aanleiding? (= argument!)
▸ Leidinggevenden, sleutelfiguren én werk-nemers meekrijgen
▸ Ondersteuning management is cruciaal:• Gebruik relevante voordelen
◦Cijfermateriaal◦Goeie praktijken◦Te verwachten effecten
• Formuleer een visie (bedrijfsvisie)
Hoe onderneming overtuigen?STAP 1: Creëer draagvlak
82
▸ Gebruik hiervoor de aanwezige overlegstructuren ▸ óf richt een werkgroep op
• goede samenstelling (mix van directie/leidinggevenden, preventieadviseur, HR, medewerkers, maar ook facility en communicatie, …)
• een duidelijk mandaat heeft met een trekker/voorzitter• doelstelling en de frequentie van de werkgroep vast• rapporteer regelmatig aan directie, maar ook naar de medewerkers
AanpakSTAP 1: Creëer draagvlak
83
▸ Vertel het verhaal, de gemaakte keuzes en reden▸ Denk na over een logo en visuele identiteit▸ Origineel, toegankelijk en spreek de doelgroep aan▸ Positieve boodschap: keuze aanbieden, niet wegnemen
= Creëren van een gezonde omgeving en niet verbieden van ongezonde opties▸ Vergeet de leidinggevenden/diensthoofden/ploegleiders niet▸ Werk met sleutelfiguren en ambassadeurs om medewerkers te overtuigen
CommunicatieSTAP 1: Creëer draagvlak
84
85
▸ Van de organisatie:• Zijn er budgetmogelijkheden?• Wat zijn mogelijkheden in fysieke en sociale omgeving?• Welke acties gebeurden al?
◦workshops, affiches, teambuilding, woon-werkverkeer, aanbod voeding en drank, welzijns- of HR-beleid, afspraken met keuken, samenwerking met tabakoloog…
◦ thema’s◦quick wins
▸ Van medewerkers:• Luister naar collega’s en neem eventueel een vragenlijst of enquête af.
draagvlak, interesse in bepaalde acties of thema’s, …
Hoe?STAP 2: Breng de beginsituatie in kaart
▸ Welke acties ondernemen jullie in de organisatie zelf al?
Neem je matrix bij de handAan de slag!
87
Wat bereiken met het gezondheidsbeleid?• Heldere doelstellingen formuleren• Concreet, haalbaar en met een realistische timing
Hou rekening met: visie / algemene doelstellingen bedrijf / mix van lange én korte termijndoelstellingen / mix van acties bv.
• Tegen het einde van dit jaar is er een overdekte fietsenstalling• Tegen het einde van dit jaar is x procent van de medewerkers tevreden
over het aanbod in het bedrijfsrestaurant.• Tegen maand x is er een afsprakenkader rond wisselwerken…
STAP 3: Bepaal prioriteiten en doelstellingen
88
STAP 4: Werk acties uit
89
▸ Werk met een mix van acties (obv. beginsituatie en prioriteiten)• Toets de acties af met de directie/medewerkers
▸ Leg doelgroep, timing, budget en werkafspraken vast▸ Bepaal eindverantwoordelijke voor elke actie ▸ Giet dit in een actieplan en laat dit goedkeuren door directie/management.
ENKELE TIPS- Geleidelijk aan werken, vermijd kans op weerstand- Gebruik nudgingtechnieken (gezonde keuze evidente keuze maken)- Denk aan plezier en fun (belangrijk aspect!)- Kies voor laagdrempelige initiatieven (start to)- Competitie/goede doel of werken met duidelijk einddoel kan eens werken- Beloningen kunnen helpen
Tips:
▸ Geleidelijk werken, anders veel kans op weerstand▸ Gebruik nudgingtechnieken, zodat gezonde keuze de evidente keuze is▸ Belangrijk aspect: plezier, fun▸ Laagdrempelige initiatieven (start to)▸ Competitie/goede doelen of met duidelijk doel werken kan werken▸ Beloningen kunnen helpen
▸ Is er een mix aan acties?▸ Wat zijn jullie pijnpunten?▸ Welke acties zou je nog kunnen
inplannen?
Neem je matrix bij de handAan de slag!
91
Communiceer de actie/acties Besteed extra aandacht aan de kick off of het startmoment Maak duidelijk dat dit door management ondersteund wordt en betrek hen bij
de deelname activiteiten Gebruik mix aan communicatiekanalen: ad Valvas, bedrijfskrant, website,
Intranet, digitale borden, sms, kleedkamer, extra bijlage/folder bij loonfiche Werk met de ambassadeurs om het verhaal te versterken Vier successen en voorbeeldverhalen Maak een tussentijdse evaluatie en stuur bij indien nodig
Stap 5: Voer acties uit
▸ Evalueer: samenwerking in de werkgroep / gezondheidsbeleid / acties zelf▸ ≠ invalshoeken:
• Tevredenheid van medewerkers• Proces: wat, hoe en waarom?• Effect: doelstellingen bereikt?• Kennis, gedrag, vaardigheden en levensstijl van de werknemers• Productiviteit, absenteïsme, teamgeest, …
93
STAP 6: Evalueer en stuur bij
Om te evalueren in welke mate acties effect hadden, vertrekt men best van de beginsituatie en de doelstellingen (bvb aan de hand van de gegevens uit stap 2). Bekijk ook het proces (bvb is wat gepland werd ook uitgevoerd en wat zijn de reacties van de WN’s) en de kosten/baten.
Maak een evaluatierapport op en stel dit voor aan het management en de directie
Vergeet de sleutelfiguren en de werknemers niet bvb via intranet of personeelsblad
STAP 6: Evalueer en stuur bij
▸ Stuur regelmatig bij• Vast agendapunt• Aanpassingen in werkgroep nodig?• Regelmatig nieuwe acties opzetten
▸ Speel in op jaarlijks terugkomende nationale of Vlaamse campagnes▸ Veranker zo diep mogelijk
• Vaste rubriek in personeelsblad• In plannings- en controlecyclus• Bijscholing management• Regelmatig communiceren• Overweeg alle veranderingen (andere overlegstructuren, HR-beleid)• Aansluiting vinden op andere overlegorganen (MVO, duurzaamheid,
mobiliteit, …)
STAP 7: Veranker in het organisatiebeleid
95
Succesfactoren4.
▸ Brede definitie van gezondheid ▸ Realistische ambitie▸ In dialoog met stakeholders ▸ Passend in de waarden van de onderneming▸ Samen met andere beleidsstructuren▸ Met oog voor de actualiteit en context▸ Flexibel ▸ Transparante en permanente communicatie
Duidelijke visie
Planmatig en onderbouwd werken
▸ Budget op maat
▸ Haal het maximum uit je team
▸ Verhoog de deskundigheid van je team
Voldoende capaciteit en leiderschap
▸ Tussen functies/diensten in een onderneming (HR-, welzijn, MVO, infrastructuur, catering, sociale dienst…)
▸ Tussen ondernemingen
▸ Tussen onderneming en dienstverleners
Samenwerking en netwerking
▸ Zorg voor draagvlak en betrokkenheid bij de medewerkers, responsabiliseerleidinggevenden, en zorg dat management dit ondersteunt in al hun diversiteit (arbeiders, bedienden, shiftwerkers, verschillende leeftijd en culturen, … )
Participatie is niet enkel zorgen voor deelname aan acties maar mensen betrekken bij je project en beleid, ze mee verantwoordelijkheid geven zodat het draagvlak groeit.
Kies voor maximaal participatieniveau van voor de startZorg voor representativiteit en aandacht voor subgroepenGeef bevoegdheid zodat het draagvlak versterkt
Participatie van iedereen
Pas communicatie aan naar inhoud, vorm en gebruikt kanaal aan wie er het meest nood aan heeft
▸ Zorg voor herkenbare, haalbare en begrijpbareboodschappen voor iedereen (universeel waarmogelijk)
▸ Ook indirecte communicatie zoals niet normerendvoorbeeldgedrag en omgevingselementen
▸ Voortdurend, overal, complementair, integraal
Communiceer op maat
▸ InternMaakt van collega’s & leidinggevende ambassadeurs
▸ ExternVersterkt het positief imago enTrekt talentvolle medewerkers aan en behoudt hen
Voorbeeldrol
▸ www.gezondwerken.be• Belang van gezond werken• Hoe een gezondheidsbeleid voeren?• Wat zijn de succesfactoren?• Algemene info, maar ook thematische toepassing
▸ www.gezondopdewerkvloer.be• Ondersteuning van een coach bij opzetten van een beleid• Gesubsidieerd
▸ nieuwsbrief van Gezond Werken • Actuele info en update
▸ uitgebreid opleidingsaanbod Gezond Leven
Bedankt voor uw aandacht!
Femke De Meester▸ [email protected]▸ 02/422 49 26▸ Gezondleven.be
Groep gezond werken
www.gezondwerken.be, nieuwsbrief gezond werken
Meer info:
