Gevaarlijke stoffen en mengsels · Wetgeving KB Carcinogene en mutagene stoffen opmaken van een risicoanalyse die periodiek moet herhaald worden; het nemen van de nodige preventiemaatregelen

Gevaarlijke stoffen en mengselsGevaarlijke stoffen en mengsels

Basisvorming veiligheidskundeBasisvorming veiligheidskunde

WetgevingWetgeving

�� KB KB 11 maart 2002 11 maart 2002 (chemische (chemische agentia)agentia)

�� KB KB 2 december 1993 2 december 1993 (carcinogenen (carcinogenen -- mutagenenmutagenen))

�� KB 3 mei 1999 KB 3 mei 1999 (jongeren (jongeren op het werk)op het werk)

�� KB 2 mei 1995 KB 2 mei 1995 ((moederschapsbeschermingmoederschapsbescherming))

�� ARAB ARAB art. 52 art. 52 (brandvoorkoming(brandvoorkoming))

Gevaarlijke stoffen en mengsels Gevaarlijke stoffen en mengsels –– Basisvorming veiligheidskundeBasisvorming veiligheidskunde

�� ARAB ARAB art. 52 art. 52 (brandvoorkoming(brandvoorkoming))

�� KB 13 maart 1998 KB 13 maart 1998 (opslag (opslag brandbare vloeistoffenbrandbare vloeistoffen))

�� Vlarem I en II (milieuwetgeving)Vlarem I en II (milieuwetgeving)

�� Europese verordening 1272/2008 van 16 december 2008 Europese verordening 1272/2008 van 16 december 2008 (indeling(indeling, ,

etikettering en verpakking van stoffen en etikettering en verpakking van stoffen en mengsels)mengsels)

WetgevingWetgeving

KB Chemische agentiaKB Chemische agentia

�� risicobeoordeling;risicobeoordeling;

�� preventiemaatregelen;preventiemaatregelen;

�� informatieplicht;informatieplicht;

�� gezondheidstoezicht in functie van de risicobeoordeling;gezondheidstoezicht in functie van de risicobeoordeling;


�� gezondheidstoezicht in functie van de risicobeoordeling;gezondheidstoezicht in functie van de risicobeoordeling;

�� maatregelen bij ongevallen, incidenten en noodsituaties;maatregelen bij ongevallen, incidenten en noodsituaties;

�� wettelijke bepalingen inzake blootstelling (grenswaarden)wettelijke bepalingen inzake blootstelling (grenswaarden)

WetgevingWetgeving

KB Carcinogene en mutagene stoffenKB Carcinogene en mutagene stoffen

�� opmaken van een risicoanalyse die periodiek moet herhaald worden;opmaken van een risicoanalyse die periodiek moet herhaald worden;

�� het nemen van de nodige preventiemaatregelen (vervangen product > het nemen van de nodige preventiemaatregelen (vervangen product >

werken in gesloten systeem > blootstelling zoveel mogelijk beperken; werken in gesloten systeem > blootstelling zoveel mogelijk beperken;

beperking hoeveelheden en aantal beperking hoeveelheden en aantal blootgesteldenblootgestelden, collectieve en , collectieve en


beperking hoeveelheden en aantal beperking hoeveelheden en aantal blootgesteldenblootgestelden, collectieve en , collectieve en

persoonlijke beschermingsmiddelen, … ;persoonlijke beschermingsmiddelen, … ;

�� beperking van toegang tot zones waar mogelijke blootstelling is;beperking van toegang tot zones waar mogelijke blootstelling is;

�� ter beschikking stellen van kleerkasten en stortbad;ter beschikking stellen van kleerkasten en stortbad;

�� geven geven van de nodige voorlichting en instructies;van de nodige voorlichting en instructies;

�� jaarlijks gezondheidstoezicht;jaarlijks gezondheidstoezicht;

WetgevingWetgeving

KB Jongeren op het werkKB Jongeren op het werk

�� verboden jongeren op het werk bloot te stellen aan carcinogenenverboden jongeren op het werk bloot te stellen aan carcinogenen, ,

toxische stoffen, corrosieve stoffen, allergenen, toxische stoffen, corrosieve stoffen, allergenen, ……

�� verbod geldt niet als tegelijk aan volgende voorwaarden voldaan is:verbod geldt niet als tegelijk aan volgende voorwaarden voldaan is:

•• onontbeerlijk voor onontbeerlijk voor de beroepsopleiding van de de beroepsopleiding van de jongerejongere


•• onontbeerlijk voor onontbeerlijk voor de beroepsopleiding van de de beroepsopleiding van de jongerejongere

•• preventiemaatregelen zijn effectief en worden gecontroleerdpreventiemaatregelen zijn effectief en worden gecontroleerd

•• arbeid arbeid wordt uitgevoerd in het bijzijn van een ervaren wordt uitgevoerd in het bijzijn van een ervaren werknemerwerknemer

WetgevingWetgeving

KB MoederschapsbeschermingKB Moederschapsbescherming

�� lijst van verboden productenlijst van verboden producten

�� producten waarvoor een voorafgaande risicoanalyse noodzakelijk isproducten waarvoor een voorafgaande risicoanalyse noodzakelijk is

�� maatregelen om blootstelling te voorkomen:maatregelen om blootstelling te voorkomen:

•• werkprocedé aanpassen zodat blootstelling vermeden wordtwerkprocedé aanpassen zodat blootstelling vermeden wordt


•• werkprocedé aanpassen zodat blootstelling vermeden wordtwerkprocedé aanpassen zodat blootstelling vermeden wordt

•• tijdelijk overplaatsing naar een andere werkposttijdelijk overplaatsing naar een andere werkpost

•• moederschapsverlofmoederschapsverlof

WetgevingWetgeving

ARAB art. 52 en KB Opslag brandbare vloeistoffenARAB art. 52 en KB Opslag brandbare vloeistoffen

�� < 50 l: geen specifieke vereisten aan opslaglokaal< 50 l: geen specifieke vereisten aan opslaglokaal

�� > 50 l: lokaal van groep I (ARAB art. 52)> 50 l: lokaal van groep I (ARAB art. 52)

mag ook brandwerende veiligheidskast zijnmag ook brandwerende veiligheidskast zijn

�� hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in werkplaatsen hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in werkplaatsen


�� hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in werkplaatsen hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in werkplaatsen

beperken tot strikt minimum (= dagverbruik) (ARAB art. 52.8.4)beperken tot strikt minimum (= dagverbruik) (ARAB art. 52.8.4)

�� voldoende ventilatievoldoende ventilatie

WetgevingWetgeving

Vlarem I en IIVlarem I en II

�� opslag van opslag van stoffenstoffen

•• afstandsregels (Vlarem II afstandsregels (Vlarem II -- Art. 5.17.1.6)Art. 5.17.1.6)(niet van toepassing op kleine hoeveelheden en laboratoriumopslagplaatsen (niet van toepassing op kleine hoeveelheden en laboratoriumopslagplaatsen maar zijn indicatief voor preventiemaatregelen)maar zijn indicatief voor preventiemaatregelen)

•• verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat


•• verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat producten met elkaar in contact komen waarbijproducten met elkaar in contact komen waarbij

–– gevaarlijke chemische reacties kunnen plaatsvinden;gevaarlijke chemische reacties kunnen plaatsvinden;

–– producten met elkaar kunnen reageren onder vorming van schadelijke of producten met elkaar kunnen reageren onder vorming van schadelijke of gevaarlijke gassen en dampen;gevaarlijke gassen en dampen;

–– producten samen ontploffingen en/of branden kunnen veroorzaken.producten samen ontploffingen en/of branden kunnen veroorzaken.

•• lekbakken voor vloeistoffenlekbakken voor vloeistoffen

�� lozingsnormen: bepalingen in milieuvergunninglozingsnormen: bepalingen in milieuvergunning

WetgevingWetgeving

EUEU--verordening indeling, verordening indeling, etikettering etikettering en verpakkingen verpakking

(CLP(CLP--verordening)verordening)

�� indeling in gevarenklassenindeling in gevarenklassen

�� inhoud etiket (oud en nieuw (GHS))inhoud etiket (oud en nieuw (GHS))

�� eisen inzake verpakkingeisen inzake verpakking


�� eisen inzake verpakkingeisen inzake verpakking

InventarisatieInventarisatie


Opslag van chemicaliënOpslag van chemicaliën

VoorafVooraf

�� Vervang, indien mogelijk, gevaarlijke stoffen door minder gevaarlijke Vervang, indien mogelijk, gevaarlijke stoffen door minder gevaarlijke

stoffen.stoffen.

�� Verwijder gevaarlijke stoffen die niet gebruikt worden op school.Verwijder gevaarlijke stoffen die niet gebruikt worden op school.

�� Beperk de hoeveelheden van de opgeslagen stoffen tot een minimum.Beperk de hoeveelheden van de opgeslagen stoffen tot een minimum.


�� Beperk de hoeveelheden van de opgeslagen stoffen tot een minimum.Beperk de hoeveelheden van de opgeslagen stoffen tot een minimum.


CompartimenteringCompartimentering

�� afstandsregels (Vlarem II afstandsregels (Vlarem II -- Art. 5.17.1.6)Art. 5.17.1.6)

(niet van toepassing op laboratoriumopslagplaatsen maar zijn (niet van toepassing op laboratoriumopslagplaatsen maar zijn

indicatief voor preventiemaatregelen)indicatief voor preventiemaatregelen)

�� verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat


�� verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat verplichting voorzorgsmaatregelen te nemen om te vermijden dat

producten met elkaar in contact komen waarbijproducten met elkaar in contact komen waarbij

•• gevaarlijke chemische reacties kunnen plaatsvinden;gevaarlijke chemische reacties kunnen plaatsvinden;

•• producten met elkaar kunnen reageren onder vorming van schadelijke of producten met elkaar kunnen reageren onder vorming van schadelijke of

gevaarlijke gassen en dampen;gevaarlijke gassen en dampen;

•• producten samen ontploffingen en/of branden kunnen veroorzaken.producten samen ontploffingen en/of branden kunnen veroorzaken.

�� lekbakken voor vloeistoffenlekbakken voor vloeistoffen








Opslag (zeer) licht ontvlambare vloeistoffenOpslag (zeer) licht ontvlambare vloeistoffen

�� < 50 l: geen specifieke vereisten aan opslaglokaal< 50 l: geen specifieke vereisten aan opslaglokaal

�� > 50 l: lokaal van groep I (ARAB art. 52)> 50 l: lokaal van groep I (ARAB art. 52)

mag ook brandwerende veiligheidskast zijnmag ook brandwerende veiligheidskast zijn

�� hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in labo beperken hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in labo beperken


�� hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in labo beperken hoeveelheden ontvlambare vloeistoffen en gassen in labo beperken

tot strikt minimum (= dagverbruik) (ARAB art. 52.8.4)tot strikt minimum (= dagverbruik) (ARAB art. 52.8.4)

�� let op: geen (licht) ontvlambare vloeistoffen in gewone koelkastlet op: geen (licht) ontvlambare vloeistoffen in gewone koelkast

�� glazen flessen: max. 3 lglazen flessen: max. 3 l

�� voldoende ventilatievoldoende ventilatie


Opslag TOpslag T-- en T+ stoffenen T+ stoffen

�� aanbeveling: achter slotaanbeveling: achter slot

(verplicht voor een beperkte lijst van stoffen; bv. (verplicht voor een beperkte lijst van stoffen; bv. HgHg--verbindingenverbindingen))


Gebruik van chemicaliënGebruik van chemicaliën

Waar?Waar?

�� in de lessen natuurwetenschappenin de lessen natuurwetenschappen

�� in de werkplaatsen (houtin de werkplaatsen (hout-- en metaalbewerking, garage, carrosserie, …)en metaalbewerking, garage, carrosserie, …)

�� in de drukafdelingin de drukafdeling

�� in de praktijklokalen in de praktijklokalen zorgzorg--, leef, leef-- en woonomgeving, haartooi, …en woonomgeving, haartooi, …


�� in de praktijklokalen in de praktijklokalen zorgzorg--, leef, leef-- en woonomgeving, haartooi, …en woonomgeving, haartooi, …

�� door onderhoudsmedewerkers (poetsdienst, technische door onderhoudsmedewerkers (poetsdienst, technische

onderhoudsdienst).onderhoudsdienst).

Gebruik van chemicaliënGebruik van chemicaliën

Preventieve maatregelenPreventieve maatregelen

�� inventarisereninventariseren

�� zich informeren over de gevaren van de aanwezige stoffenzich informeren over de gevaren van de aanwezige stoffen

�� indien mogelijk, vervangen van gevaarlijke stoffen door minder gevaarlijke indien mogelijk, vervangen van gevaarlijke stoffen door minder gevaarlijke stoffenstoffen

�� beperken van hoeveelheden in voorraad en bij gebruikbeperken van hoeveelheden in voorraad en bij gebruik


�� beperken van hoeveelheden in voorraad en bij gebruikbeperken van hoeveelheden in voorraad en bij gebruik

�� gebruikers informeren (veiligheidsinformatiebladen, gebruikers informeren (veiligheidsinformatiebladen, veiligheidsinstructiekaarten, etikettering)veiligheidsinstructiekaarten, etikettering)

�� de nodige collectieve beschermingsmiddelen voorzien en gebruiken de nodige collectieve beschermingsmiddelen voorzien en gebruiken (plaatselijke ventilatie, afscherming)(plaatselijke ventilatie, afscherming)

�� de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking stellen en de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking stellen en laten gebruiken (handbescherming, oogbescherming, aangepaste laten gebruiken (handbescherming, oogbescherming, aangepaste werkkledij)werkkledij)

�� de nodige reddingsmiddelen voorzien (brandbestrijding, EHBO, …)de nodige reddingsmiddelen voorzien (brandbestrijding, EHBO, …)

InformatiebronnenInformatiebronnen

Veiligheidsinformatiebladen (SDS)Veiligheidsinformatiebladen (SDS)

�� pproducenten en verdelers van chemicaliënroducenten en verdelers van chemicaliën voorbeeldvoorbeeld

�� International Chemical International Chemical SafetySafety CardsCards voorbeeldvoorbeeld

Veiligheidsinstructiekaarten (VIK)Veiligheidsinstructiekaarten (VIK)


Veiligheidsinstructiekaarten (VIK)Veiligheidsinstructiekaarten (VIK)

�� beknopte weergave van SDSbeknopte weergave van SDS voorbeeldvoorbeeld

Overige informatiebronnenOverige informatiebronnen

�� zie referentielijst achteraanzie referentielijst achteraan

InformatiebronnenInformatiebronnen

Informatie opzoeken met de databank gevaarlijke stoffen Informatie opzoeken met de databank gevaarlijke stoffen

((dBGSdBGS *)*)

�� etiketinformatie (oude EGetiketinformatie (oude EG--reglementering, GHS)reglementering, GHS)

�� International Chemical International Chemical SafetySafety CardsCards

�� Wettelijke bepalingen bij stoffenWettelijke bepalingen bij stoffen


�� Wettelijke bepalingen bij stoffenWettelijke bepalingen bij stoffen

�� MilieuinformatieMilieuinformatie: : WGKWGK--codescodes

�� Adviezen onderwijsAdviezen onderwijs

�� Links naar andere informatiebronnenLinks naar andere informatiebronnen

* te downloaden van * te downloaden van www.gevaarlijkestoffen.bewww.gevaarlijkestoffen.be

COSCOS--brochurebrochure::

aanbevelingen voor gebruik van chemicaliën in de lessen aanbevelingen voor gebruik van chemicaliën in de lessen

natuurwetenschappennatuurwetenschappen

Organische stoffen

Koolwaterstoffen

Naam Formule D L LT GVS R-codes S-codes WGK Opm.

Benzeen - - - F, T 45-46-11-36/38-

53-45 3

Demonstratie-

proeven


Benzeen

- - - F, T 45-46-11-36/38-

48/23/24/25-65 53-45 3

Benzine (>= 0,1 % benzeen) 1 - - T, F 45-11-52/53-65 53-9-16-45-61 3 26

Benzine 30-80 (< 0,1 % benzeen) 1 2 2 F, Xn 11-52/53-65 9-16-23-24-33-61 2

Cyclohexaan

2 2 2 F, Xn, N 11-38-65-67-50/53 9-16-25-33-60-61-62 2

Cyclohexeen

2 3 3 F, Xn 11-21/22 16-23-33-36/37 1




Organische stoffen

Koolwaterstoffen


Benzeen - - - F, T 45-46-11-36/38-

53-45 3

Leerlingen-

proeven


Benzeen

- - - F, T 45-46-11-36/38-

48/23/24/25-65 53-45 3



Cyclohexaan

2 2 2 F, Xn, N 11-38-65-67-50/53 9-16-25-33-60-61-62 2

Cyclohexeen

2 3 3 F, Xn 11-21/22 16-23-33-36/37 1




Organische stoffen

Koolwaterstoffen


Benzeen - - - F, T 45-46-11-36/38-

53-45 3

Leerlingenproeven

in studierichtingen

met chemie als

hoofdvak


Benzeen

- - - F, T 45-46-11-36/38-

48/23/24/25-65 53-45 3



Cyclohexaan

2 2 2 F, Xn, N 11-38-65-67-50/53 9-16-25-33-60-61-62 2

Cyclohexeen

2 3 3 F, Xn 11-21/22 16-23-33-36/37 1




Organische stoffen

Koolwaterstoffen


Benzeen - - - F, T 45-46-11-36/38-

53-45 3

Etiketgegevens


Benzeen

- - - F, T 45-46-11-36/38-

48/23/24/25-65 53-45 3



Cyclohexaan

2 2 2 F, Xn, N 11-38-65-67-50/53 9-16-25-33-60-61-62 2

Cyclohexeen

2 3 3 F, Xn 11-21/22 16-23-33-36/37 1




Organische stoffen

Koolwaterstoffen


Benzeen - - - F, T 45-46-11-36/38-

53-45 3

WGK-codes

(milieu)


Benzeen

- - - F, T 45-46-11-36/38-

48/23/24/25-65 53-45 3



Cyclohexaan

2 2 2 F, Xn, N 11-38-65-67-50/53 9-16-25-33-60-61-62 2

Cyclohexeen

2 3 3 F, Xn 11-21/22 16-23-33-36/37 1

VeiligheidsetikettenVeiligheidsetiketten

Overgangsperiode tussen oude en nieuwe indelingOvergangsperiode tussen oude en nieuwe indeling

�� oude indeling en etiketteringoude indeling en etikettering

•• geldig tot 1 december 2010 voor zuivere stoffengeldig tot 1 december 2010 voor zuivere stoffen

•• geldig tot 1 juni 2015 voor mengselsgeldig tot 1 juni 2015 voor mengsels

�� nieuwe indeling en etikettering (CLP nieuwe indeling en etikettering (CLP –– GHS)GHS)


�� nieuwe indeling en etikettering (CLP nieuwe indeling en etikettering (CLP –– GHS)GHS)

•• geldig vanaf 20 januari 2009geldig vanaf 20 januari 2009


Nieuwe pictogrammenNieuwe pictogrammenEU GHS (EU)

(zeer) giftig acuut toxische stoffen cat 1, 2 & 3

acuut toxische stoffen cat 4


schadelijkirriterend

acuut toxische stoffen cat 4huidirritatieoogirritatiehuidallergenentoxisch voor doelorganen na eenmalige blootstelling cat 3

bijtendbijtend voor metalenbijtend voor de huid cat 1A/1B/1Cernstig oogletsel

(zeer)licht ontvlambaar

ontvlambare stoffenzelfontledende stoffen en organische peroxiden type B, C, D, E, Fpyrofore stoffenstoffen vatbaar voor zelfverhittingstoffen die met water ontvlambare gassen vormen


Nieuwe pictogrammenNieuwe pictogrammen

EU GHS (EU)

explosiefontplofbare stoffen (instabiel, subklassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4)zelfontledende stoffen en organische peroxiden (type A en B)


oxiderend oxiderende stoffen

milieugevaarlijkacuut toxische stoffen voor aquatisch milieu cat 1chronisch toxische stoffen voor aquatisch milieu cat 1 en 2gevaar voor de ozonlaag


Nieuwe pictogrammenNieuwe pictogrammen

EU GHS (EU)

inhalatieallergenenkankerverwekkend cat 1A, 1B, 2mutagenen cat 1A, 1B, 2toxisch voor voortplanting cat 1A, 1B, 2toxisch voor doelorganen na eenmalige blootstelling cat 1, 2toxisch voor doelorganen na herhaalde blootstelling cat 1, 2


toxisch voor doelorganen na eenmalige blootstelling cat 1, 2toxisch voor doelorganen na herhaalde blootstelling cat 1, 2

gassen onder druk


RR((iskisk) ) →→ HH((azardazard) zinnen (gevarenaanduidingen)) zinnen (gevarenaanduidingen)�� H200 H200 –– H299: materiële gevarenH299: materiële gevaren

�� H300 H300 –– H399: gezondheidsgevarenH399: gezondheidsgevaren

�� H400 H400 –– H499: milieugevarenH499: milieugevaren

+ + EUEU--specifiekespecifieke aanduidingen (EUH aanduidingen)aanduidingen (EUH aanduidingen)


SS((afetyafety) ) →→ PP((recautionaryrecautionary) zinnen (voorzorgsmaatregelen of) zinnen (voorzorgsmaatregelen ofveiligheidsaanduidingen)veiligheidsaanduidingen)

�� P100 P100 –– 101 101 –– 102 102 –– 103: algemene voorzorgsmaatregelen103: algemene voorzorgsmaatregelen

�� P201 P201 –– P299: voorzorgsmaatregelen i.v.m. preventieP299: voorzorgsmaatregelen i.v.m. preventie

�� P301 P301 –– P399: voorzorgsmaatregelen i.v.m. reactieP399: voorzorgsmaatregelen i.v.m. reactie

�� P401 P401 –– P499: voorzorgsmaatregelen i.v.m. opslagP499: voorzorgsmaatregelen i.v.m. opslag

�� P501 P501 –– P599: voorzorgsmaatregelen i.v.m. verwijderingP599: voorzorgsmaatregelen i.v.m. verwijdering

+ combinatiezinnen+ combinatiezinnen


Nieuwe etikettenNieuwe etiketten

oudoud nieuwnieuw


Etiketten maken met Etiketten maken met dBGSdBGS

AfvalbeheerAfvalbeheer

Afvalverwerking vloeibaar chemisch afvalAfvalverwerking vloeibaar chemisch afval

�� Basis: Basis: WatergevarenklassesysteemWatergevarenklassesysteem (WGK)(WGK)

�� Oorsprong: Duitsland (Oorsprong: Duitsland (VwVwSVwVwS 18 april 1996)18 april 1996)

�� Geen inzamelsysteem, wel een eenvoudig en handig Geen inzamelsysteem, wel een eenvoudig en handig

beslissingsinstrumentbeslissingsinstrument


beslissingsinstrumentbeslissingsinstrument

Codes:Codes:

�� WGK 3: zeer vervuilendWGK 3: zeer vervuilend

�� WGK 2: vervuilendWGK 2: vervuilend

�� WGK 1: licht vervuilendWGK 1: licht vervuilend

�� WGK 0 (WGK 0 (nwgnwg): niet vervuilend): niet vervuilend

AfvalbeheerAfvalbeheer

Toepassing in de praktijkToepassing in de praktijk

�� drie voorbeeldendrie voorbeelden


Voorbeeld 1:

flowchart verwijdering

vloeibaar chemisch afvalvloeibaar chemisch afval

vloeibaar chemisch afval

kwik-houdend

onoplosbaar in water

overige vloeistoffen

(1)

WGK 0WGK 1 (2)

WGK 1 (2)

WGK 2WGK 3

zuurbasisch

neutraalorganisch

Voorbeeld 2: flowchart verwijdering vloeibaar chemisch afval

afvalvat kwik

(bruin)

afvalvat organische vloeistoffen

(groen)

gootsteen(6<pH<8 !)

zuur(3)

afvalvat zure anorganische vloeistoffen

(wit)

neutraal(4)

afvalvat basische anorganische vloeistoffen

(zwart)

organisch(3)(4)

afvalvat organische vloeistoffen

(groen)

(1) Sterk oxiderende oplossingen moeten eerst geneutraliseerd worden met een Na2S2O3-oplossing vooraleer ze in een afvalvat

te deponeren (bv. chromaatoplossingen, permanganaatoplossingen, oplossingen van broomwater).

Na neutralisatie opnieuw de WGK-code evalueren.

(2) Kleine hoeveelheden (< 10 ml) WGK 1-stoffen mogen via de gootsteen verwijderd worden. Grotere hoeveelheden WGK 1

steeds in een afvalvat deponeren.

(3) Organische zuren die oplosbaar zijn in water, eerst neutraliseren met een verdunde NaOH-oplossing en daarna in het afvalvat

basische oplossingen gieten (zwarte kleurcode).

(4) Ammoniak en aminen die oplosbaar zijn in water, eerst neutraliseren met een verdunde HCl-oplossing en daarna in het

afvalvat zure oplossingen gieten (witte kleurcode).

vast chemisch afval

kwikhoudend

afvalvat kwik

niet kwikhoudend

Voorbeeld 3: flowchart verwijdering vast chemisch afval

afvalvat kwik(bruin) glas

chemisch vervuild

afvalbak vervuild glas (blauw)

proper

afvalbak proper glas (groen)

residu's

afvalvat vaste niet kwikhoudende stoffen

(geel)

Risicoanalyse lokaal natuurwetenschappenRisicoanalyse lokaal natuurwetenschappen

RisicoanalyseRisicoanalyse

�� gebruik van een checklist om risico’s op te sporengebruik van een checklist om risico’s op te sporen

�� wegen van het risico met de wegen van het risico met de KinneyKinney--methodemethode

•• 3 factoren: blootstelling (B) 3 factoren: blootstelling (B) –– waarschijnlijkheid (W) waarschijnlijkheid (W) –– ernst (E)ernst (E)

•• risico (R) = B x W x Erisico (R) = B x W x E


•• risico (R) = B x W x Erisico (R) = B x W x E

�� maatregelen voorstellen op basis van het risicomaatregelen voorstellen op basis van het risico

ExcelwerkbladExcelwerkblad met checklist en informatiemet checklist en informatie

(downloaden van (downloaden van www.gevaarlijkestoffen.bewww.gevaarlijkestoffen.be))

Referenties en informatiebronnenReferenties en informatiebronnen

Vlaams Reglement betreffende de milieuvergunning (Vlarem I en

Vlarem II)

(http://navigator.emis.vito.be/milnav-

consult/faces/consultatieOverzicht.jsp)

Actuele milieuwetgeving.

Wetgeving Welzijn op het Werk (Wet Welzijn op het Werk en de

CODEX)

(http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=556)

Volledige wetgeving Welzijn op het Werk


Algemeen reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB)

(http://www.werk.belgie.be/moduleDefault.aspx?id=1964#Au

toAncher1)

Met o.m. Art. 52 inzake opslag van (licht) ontvlambare stoffen

Europese wetgeving

(http://eur-lex.europa.eu/nl/index.htm)

Portaalsite voor Europese wetgeving.

Referenties en informatiebronnenReferenties en informatiebronnen

COS-brochure

(http://onderwijs-opleiding.kvcv.be)

KVCV-website waar de COS-brochure met aanbevelingen

inzake gebruik, opslag en afvalbeheer van chemicaliën op

school, kan gedownload worden.

www.gevaarlijkestoffen.be Website met informatie over gevaarlijke stoffen. Hier is ook

de databank gevaarlijke stoffen (dBGS) te downloaden.

Gevaarlijke chemische producten

(http://www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=3700)

Brochure uit de reeks SOBANE-strategie, Federale

Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal

Overleg


Overleg

Veiligheid en hygiëne in chemische laboratoria

(http://www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=4278)

Brochure uitgegeven door de Federale Overheidsdienst

Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg

ICSC – International Chemical Safety Cards

Nederlandstalige versie:

(http://www.cdc.gov/niosh/ipcs/dutch.html)

Engelstalige versie (meer stoffen):

(http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/pro

ducts/icsc/dtasht/index.htm)

Databank met overzichtelijke en compacte

veiligheidsinstructiekaarten van een duizendtal stoffen.

Zeer nuttig om (veiligheids)gegevens van stoffen op te

zoeken.

Documents

Gevaarlijke stoffen en mengsels · Wetgeving KB Carcinogene en mutagene stoffen opmaken van een risicoanalyse die periodiek moet herhaald worden; het nemen van de nodige preventiemaatregelen