Embed Size (px)
Citation preview
www.muzikegitimcileri.net
1
MÜZ KSEL ALGILAMA ÖLÇE
Yrd.Doç.Dr.Ay egül ATAK YAYLADoç.Dr. Fatih YAYLA
Pamukkale Ü. E t.Fak. GSEB. MEABD
Türkiye’deki müziksel yetene i ölçmeyle ilgili çal malar müzik yetene i ile ö rencialan çe itli okullar n giri s navlar nda görülmektedir. Türkiye’de müzik e itimi amaçlar nagöre farkl k gösteren bir çok kurum taraf ndan yürütülmektedir. Bu kurumlarkonservatuarlar, güzel sanatlar fakülteleri, e itim fakültelerine ba güzel sanatlar e itimibölümü müzik e itimi anabilim dallar ve Anadolu güzel sanatlar liseleridir. leyi leri veiçerikleri aç ndan farkl k gösterseler de bu okullar n giri s navlar ana hatlar yla birbirininayn r.
Genel olarak özel yetenek s nav na giren adaylardan müziksel i itme, bir çalg çalmave ark seslendirme olan üç ana dalda bilgi ve becerilerini sergilemeleri istenir. Giriyetenek s navlar n içerik ve biçiminde zaman zaman bir tak m de ikliklergözlenmektedir. ÖSS puan s nav n merkezi olup olmamas , s nav n yap ekli, müziksel
itme s nav ndaki sorular n çe itleri ve zorluk dereceleri, s navda ö rencilerden istenendüzey gibi belirleyici artlar her geçen y l de ikliklere u ramaktad r. Bu yetenek
navlar n amac müzik e itimi almaya gelen ö rencilerde müzik yetene ini, müziksel bilgi,beceri ve sanatsal özelliklerin kendisinde bulunup bulunmad çe itli ölçme yöntemleriylebelirlemektir.
Müzik e itimi anabilim dallar na giri yetenek s navlar , müzik e itimi anabilim dalbulunan her üniversite taraf ndan önceden belirlenen tarihlerde ve olu turulan jürilerce tekveya iki a amal olarak yap lmaktad r. Tek a amal s navlarda adaylar müziksel i itme, çalmave söyleme alanlar nda s nan rlar. Bu alanlarda göstermi olduklar ba ar nde erlendirilmesi sonucu lisans e itimi almaya hak kazan rlar. Tek a amal s navlardaadaylara yöneltilen müziksel i itme sorular ön eleme niteli inde de ildir. S nav aday nmüziksel i itme yetene inin ölçülmesi ile ilgilidir. ki a amal s navlarda ise birinci a amadaadaylar, sadece müziksel i itme sorular yla ön elemeye tabi tutulurlar. kinci a ama s nav ndaise zorluk derecesi artt lm müziksel i itme sorular sorulur. Bu a amada adaylar çalma vesöyleme becerilerini sergilerler ve ald klar toplam puan aday n ba ar olup olmadbelirler.
ekli ne olursa olsun ülkemizde gerçekle en s navlar n temel boyutunu müzikselitme, çalma ve söyleme olu turmaktad r. Bireyin çalma ve söyleme alan nda sergiledi i
davran lar performans olarak adland labilir. Performansa ili kin becerilerinin giri yeteneknav içindeki de erlendirme da müziksel i itmeden sonra gelmekle birlikte aday n
müziksel yetene in ölçümünde önemli bir fikir vermektedir. Genellikle giri yeteneknavlar nda müziksel çalma alan nda adaylar temiz çalma, bütünlük ve teknik düzey,
müziksel yorum, eserin düzeyi alanlar nda s nanmaktad rlar. Sesin t gürlü ü ve geni li i,do ru ve temiz söyleme, konu mada anla rl k müziksel söyleme alan n boyutlarolu turmaktad r. Her iki alan n genel de erlendirme içindeki a rl %25’tir.De erlendirmeler s nav komisyonunca haz rlanan benzer kriterlerin farkl a rl klarlapuanlanmas yla yap r. Bir ölçekten çok, ana hatlarla puanlama tablosu olaraknitelendirilebilir. Baz okullar n giri s navlar k lavuzlar nda ve s nav n gerçekle ti iortamda performans ölçe i veya bu tarz puanlama cetvelinden yararlan lmad ,de erlendirmelerin yaz bir ablon olmaks n gözlemlere dayal olarak yap ldgörmekteyiz.
Bildiriler – 8. Ulusal Müzik E itimi Sempozyumu, 23–25 Eylül 2009, OMÜ
2
Yap lan giri s navlar aibeye yol açmayacak ekilde büyük bir titizlikle de yap lsabaz önemli sorunlar bünyesinde bar nd rmaktad r. S nav günlerce sürmektedir hatta bazgünler çal ma saatlerinin d na ta maktad r. Bu da hem adaylarda hem de s navkomisyonunda yorgunlu a neden olmakta hem s nav olan n hem de s nav gerçekle tirenlerinperformans önemli ölçüde etkilemektedir. S nava ilk s ralarda giren adaylara harcanandikkat s nav n sonlar na do ru da lmaya ba lamaktad r. S nav sorular n de ifre olmastehlikesiyle birkaç tak m soru haz rlanmaktad r. Haz rlanan her tak m sorunun e itli i tart makonusudur. Bir s nav n gerçekle mesinde kurumun büyüklü üne göre de se de çok fazlaeleman gerekmektedir. Bu da gereksiz i gücü kayb na yol açmakla birlikte tüm bu personeleödenen ücretle esas ekonomik kayba sebep olmaktad r. S nava tek olarak giren adaylardakiheyecan faktörü do ru ölçmeyi güçle tirmektedir. Müzik e itimi anabilim dallar giriyetenek s navlar salt alg lama ve yetene i ölçmekten çok kazan lan bilgi ve beceriyiölçmektedir. S nava gelen adaylar n Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri’nden gelmeleri busonucu do urmu olabilir. Ancak bu durum düz lise mezunu, müziksel alg lama kapasitesinesahip adaylar n s navda ba ar olma ans oldukça dü ürmektedir. Bu durumda salt yetenekölçümünden bahsetmek oldukça zordur. S navlar n geçerli inin ve güvenirli inin dü ükolmas ve teknolojiden uzak olu u da bir ba ka yönüdür.
Müzik yetene ini ölçmek üzere alg lama ve performans alan nda dünyada bir çokstandartla lm test geli tirilmi tir. Bu testler ülkemizde büyük bir ço unluk taraf ndantan nmamaktad r. Görüldü ü gibi giri yetenek s navlar n uygulanmas nda güçlüklerinya and , bu durumun da s nav n geçerlik ve güvenirli ini etkileyebilece i ortaya
kmaktad r. Bunun ortadan kald labilmesinin, geçerli i ve güvenirli i yüksek olan birölçekle olup olmayaca n test edilmesi, üzerinde durulmas gereken bir konu olarakkar za ç km r. Bu nedenle Giri yetenek s navlar sorgulayarak, bu konuda dünyadakullan lan ölçekleri tan tmak ve bunun nda müziksel alg lama ve performans ölçenölçme araçlar geli tirmek amac yla Gazi Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsündetaraf mdan haz rlanan “Müziksel Yetene in Ölçümü” isimli doktora tezi A ustos 2003’tetamamlanm r.
Müziksel Alg lama Testinin Tan mlanmasMüziksel i itme 4, gürlük, ritim tempo 1, ezgisel bellek 3 k mdan ibarettir.
renciler sorulara sabit ses kayna ndan verilen haz rlanm test sorular na cevapanahtarlar na do ru cevab i aretlemek suretiyle cevap vermektedirler. Puanlama sistemindeher soru bir puan olarak dü ünülmü tür. Bilgi içermeyip müziksel alg lamay ölçmeyiamaçlayan testin uygulama süresi aç klamalarla beraber 45 dakikad r.
Müziksel itmeMüziksel Alg lama Testinin müziksel i itme alan na ait sorular ö rencilerin akor,
aral k ve ritimleri ba arma derecelerine göre haz rlanm r. Tablo 1.’de Ö rencilerinaral klar , Tablo 2’de akorlar ba arma dereceleri verilmi tir.( engül,2001,s.26,30)
Müziksel itme 40 sorudan ve A-B-C-D olmak üzere dört bölümden olu maktad r.Adaydan, “A” da ayn anda çal nan iki sesten hangisinin ikinci çal nda de tirildi i, “B”de ayn anda çal nan üç sesten hangisinin ikinci çal nda de tirildi i, “C” de ayn andaçal nan dört sesten hangisinin ikinci çal nda eksiltildi i, “D” de ise çal nan ses kümesininkaç sesten olu tu unu i aretlemesi istenmi tir. A, B ve C bölümünde sesler pestten tize do ru1,2,3 olarak isimlendirilmi tir.
GürlükTestin di er bölümlerinden olan “gürlük”, 10 sorudan olu maktad r. Burada adaydan
istenen ayn frekansta çal nan dört sesin kuvvetliden hafife do ru s ralanm eklini cevapka na i aretlemeleridir.
www.muzikegitimcileri.net
3
Tablo 1. ki Ses itmede Aral klara Göre Genel Ba ar Durumu
Aral k AdaySay Ba aran Ba aramayan % Ba ar
ras
B2 645 330 315 51,1 6
B3 732 514 218 70,2 14 645 421 224 65,2 2
+4 (-5) 732 428 304 58,4 45 87 50 37 58,6 3
k6 645 337 308 52,2 5k7 595 273 322 45,8 7
Tablo 2. Üç Ses itmede Genel Ba ar Durumu
Akor AdaySay Ba aran Ba aramayan % Ba ar
ras
M 3/5 87 50 37 58,6 2M 3/6 732 254 478 34,6 5M 4/6 137 49 88 35,7 4m 3/5 508 330 178 64,9 1m 4/6 595 310 285 52,1 3
4/7 508 177 331 26,9 6(-5) 137 32 105 23,7 7
Ritim
Cevap ka n di er yüzünde ritim, tempo ve ezgisel bellek bölümleribulunmaktad r. Ritim bölümünde 10 soru vard r. Adaydan beklenen k sa aral klarla çal naniki ritmin birbiriyle ayn yada farkl olup olmad alg lamas r.
Tempo
Tempo testi de 10 sorudur. Aday n birbirini k sa aral klarla izleyen iki ritimkümesinden birinci çal nan ritmin temposu ikinci çal nan ritme göre h zl , yava yada aynolup olmad i aretlemesi gerekmektedir.
Ezgisel Bellek
Ezgisel bellek 30 soru ve üç bölümden olu mu tur. “A”da be sesten olu an ezgikümesinin ikinci çal nda hangi s rada çal nan sesinin de ti ini bulmas , “B”de çal nanses kümesinin pesten tize do ru s ralanm eklini i aretlemesi, “C”de birbirini k sa aral klarlaizleyen ezgi kümeleri ayn ya da farkl olup olmad , farkl ysa ne yönden farkl oldu unu
aretlemesi istenmi tir.
Testin Uygulanmas
2003 y nda geli tirilen müziksel alg lama testi, stanbul Teknik Üniversitesi TürkMus kisi Devlet Konservatuvar Yönetim Kurulu taraf ndan 2009-2010 ö retim y giriyetenek s navlar nda merkezi eleme s nav olarak kullan lmas na karar verilmi tir. Deneme
nav temmuz 2009’da eleme s nav da 19 A ustos 2009’ da gerçekle tirilmi tir.
Bildiriler – 8. Ulusal Müzik E itimi Sempozyumu, 23–25 Eylül 2009, OMÜ
4
Uygulama Ko ullarÖlçek akustik aç dan oldukça iyi olan TÜ Mustafa Kemal Anfisinde lise grubunda
113,lisans grubunda 1 görme özürlü ö renciye de ayr bir oturum olmak üzere 5 oturumda501, lise ve lisans grubu toplam 613 ö renciye 1 günde uygulanm s nav sonuçlar belliolmu tur.
renciler sorulara bilgisayardan verilen haz rlanm test sorular na cevapanahtarlar na do ru cevab i aretlemek suretiyle cevap vermi lerdir. Uygulama s ras nda seskayna ndan kaynaklanabilecek gürültüler için ön s radaki adaylar ses kayna ndan yakla kbe ad m uzakta oturtulmu lard r. Büyük gruplarla uygulama yap ld ndan 4 kolonkullan larak sesin salonun her yerine ayn ula mas sa lanm r.
Gerekli MalzemelerTest, önceden haz rlan p bilgisayar ortam na kaydedilen sorular n adaylar taraf ndan
cevap ka na kodlanmas yla gerçekle ece inden ses kayna olarak Machintosh bilgisayarkullan lm r. Ses kalitesini artt rmak içinse bir ses kart ndan faydalan lm r. Çok say dakicevap ka k sa sürede kolayl kla de erlendirmek için Optikos optik okuyucu sistemine vetaray ya okuyucuya ihtiyaç duyulmu tur. Cevap ka tlar optik okuyucuyla taranaca içinadaylar n yanlar nda kur un kalem ve yumu ak bir silgi bulundurmalar gerekmi tir.
Test Süresi ve PlanlanmasTestlerin çal süreleri 30 dakikad r. Her testin ba nda yap lan aç klamalar, verilen
örnekler ve talimatlar nedeniyle uygulama süresi 45 dk.d r.
Testin Verilmesinav salonuna al nan adaylar, s nav ortam na uygun (bir bo luk vererek ve hizal ) bir
ekilde oturtulduktan sonra bu testin müziksel alg laman n baz yönlerini ölçmek için oldu uaç klanm r. Ses kayna ndan çal nan testin cevaplar n da lacak olan optik forma
aretlenmesi gerekti i söylenmi tir. Da lan cevap ka na adaylar n ad ve soyadlar ,istenen di er bilgileri yazmalar istenmi tir. Testin de erlendirmesi optik okuyucuylagerçekle ece inden cevap ka na yap lacak tüm i aretlemelerde kur un kalem kullan lmasgerekti i hat rlat ld ktan sonra her soru tipine göre cevap ka n hangi bölümününkullan laca adaylara yans da gösterilmi tir. Aday verdi i cevab de tirmek isterse do ruoldu unu dü ündü ü seçene i hafif bir daire içine al rsa testin sonunda geri dönüp seçmekistedi i seçene i i aretleyebilece i hat rlat ld ktan sonra test devam ederken yap lacakde iklikler için ayr ca bir zaman verilmeyece i önemle vurgulanm r. S nav uygulayantaraf ndan her testin ba nda testin ad ve sütunu hat rlat lm r. Her testin ba nda adaylara otestle ilgili gerekli aç klamalar olup, cevap ka na i aretleme yapmaks n birkaç denemeyap lm r. Bu uygulamalar s ras nda adaylar istedikleri soruyu sorabilmi lerdir. Testuygulanmaya ba lad ktan sonra di er test ba lay ncaya kadar kesintisiz olaraksürdürülmü tür. Gerekli uyar lar yap ld ktan sonra testin uygulanmas na geçilmi tir.
Testin De erlendirilmesi100 sorudan olu an Müziksel Alg lama Test”inde her soru 1 puan olarak
dü ünülmü tür. Cevap ka tlar optik okuyucuyla de erlendirilmi tir. Optik formadönü türülen cevap ka ektedir.
Geçerlik, GüvenirlikMüziksel Alg lama Testinin geçerlili inin belirlenmesinde ve art lmas nda ölçme
de erlendirme, konu uzman ve ara rma yöntembilim uzmanlar ndan 6, ö rencilerden de 18ki i olmak üzere toplam 24 ki ilik bir grup katk da bulunmu tur.
www.muzikegitimcileri.net
5
Uzman ve ö renci katk do rultusunda haz rlanan test, 38 ö renci üzerindeuygulanm ve uygulamadan elde edilen veriler 0 ve 1 eklinde puanlara dönü türülmü ,güvenirlik testleri ile ilgili çözümlemelerde ve test için gerekli sürenin belirlenmesindekullan lm r. Ba lang çta 100 madde olarak haz rlanan ölçme arac ; uzman görü leri, maddegüçlük düzeyleri, madde ay k indisleri ve toplam madde korelasyonlar dikkate al narakyeniden düzenlemi ve 100 madde olarak belirlenmi tir. Güvenirlik testi için Kuder-Richardson (KR 20) formülü uygulanm r. Arac n güvenirlik katsay .87 olarakbelirlenmi tir.
Veri toplama arac n kapsam geçerlili inin belirlenmesi amac yla uzman görü lerial rken, ölçüt geçerlili inin belirlenmesi için ö rencilere uygulanan ön denemesonuçlar ndan yararlan lm r. Ölçüt geçerlili i ba lam nda, ö rencilerin veri toplamaarac ndan ald klar puanlar n, müziksel yeteneklerini yordama gücüne bak lm r. Yordamageçerlili i, basit regresyon analizi tekni i kullan larak hesaplanm r. Tablo 2.'de
rencilerin müziksel yeteneklerinin yordanmas na yönelik regresyon analizi sonuçlarverilmektedir.
Tablo 3. Ö rencilerin Müziksel Yeteneklerinin Yordanmas na li kin Basit RegresyonAnalizi Sonuçlar
De ken B SHB t p kili r
Sabit 65.906 5.999 10.987 0,000
Müziksel Alg lamaTesti 0.312 0.082 0.483 3.784 0,000 0.483
R= 0.483, R2=0.234F= 14.319, P=0.000
Tablo 3’te de görüldü ü gibi yorday de kenle, ba ml de ken (yordanan)aras ndaki korelasyon incelendi inde, müziksel alg lama testi puan ile müziksel yetenekpuan aras nda pozitif yönde ve orta düzeyde bir ili kinin(r= 0.483) oldu u, görülmektedir. kide ken aras nda pozitif bir ili kinin olmas , ö rencilerin müziksel alg lama puan artt kça,müziksel yetenek puanlar n da artt göstermektedir. Müziksel alg lama testi puan tekba na, ö rencilerin müziksel yetenek puan na yönelik toplam variyans n % 23.4'ünüaç klamaktad r (R=0.483, R²=0.234, p<0.01). Buna göre müziksel alg lama puanlar n,
rencilerin müziksel yeteneklerini tahmin edebildi i ve yordama geçerlili inin bulundu usöylenebilir.
SONUÇMüzik yetene ini ölçmenin alt basamaklar ndan müziksel alg lama ve i itme
basama ülkemizdeki giri yetenek s navlar n en çok dikkat edilen ve puanlanan k smolu turmaktad r. Elde edilen bulgulardan, giri s navlar na göre farkl alt testlere sahip olsa daMüziksel Alg lama Testinin müzik yetene ini ölçmede belirleyici oldu u görülmü tür.
Lise grubunda s nava giren 113 ö renciden 88’i, lisans grubunda 501 ki iden 156’sbölümler taraf ndan yap lan kesin kay t kabul s nav na girmeye hak kazanm r.
Bildiriler – 8. Ulusal Müzik E itimi Sempozyumu, 23–25 Eylül 2009, OMÜ
6
ÖNER LERGiri yetenek s navlar n zaman, i gücü, ekonomi, standartl k, s nav n uygulama ve
de erlendirme bak ndan güçlü ü, s nava tek olarak giren adaylardaki heyecan faktörünündo ru ölçmeyi güçle tirmesi, s navlar n geçerli inin ve güvenirli inin dü ük olmas , sadecebilgi ve beceri ölçmeye yönelik olmas , teknolojiden uzak olu u göz önünde bulunduruluncaMüziksel Alg lama Testi gibi standart müzik yetenek testlerinin bir çok yönden günümüzartlar na daha uygun oldu u aç kt r. Giri yetenek s navlar aday n yetene ini gösterebilmesi
için uygun ortamlar sa lamamaktad r ve bunun sonucunda yanl de erlendirmeleregidilebilmektedir. Bu nedenlerden dolay giri yetenek s navlar ndaki ölçütler yenidenincelenerek müzik yetene inin alt de kenlerini bütünüyle içeren standart ölçme araçlargeli tirmelidir. Bu tür s navlar seçme s navlar üzerindeki spekülasyonlar önleyece i,uygulama süresini k saltaca ve adaylar üzerindeki bask azaltaca için önemlidir.
KAYNAKÇAATAK YAYLA, Ay egül. (2003). Müziksel Yetene in Ölçümü. Ankara: Gazi Üniversitesi
itim Bilimleri Enstitüsü (Yay mlanmam Doktora Tezi)
ENGÜL,Cengiz.(2001). Müzik E itimi Bölümlerinin Giri Yetenek S navlar naBa vuran Adaylar n Müziksel itme-Yineleme S nav ndaki Soru Tiplerine Göre Ba arDurumlar n Belirlenmesi . Ankara: Gazi Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü(Yay nlanmam Yüksek Lisans Tezi)
