GEMİ ŞAFT SİSTEMİ VE GEMİ ŞAFT SİSTEMİ VE EKİPMANLARIEKİPMANLARI

�� Srast yataklarıSrast yatakları�� Stern tüyüpStern tüyüp�� Pervane şaftıPervane şaftı�� Ara şaftlar Ara şaftlar �� Rulman yataklarRulman yataklar�� Tünel yataklarTünel yataklar�� Pervane Şaftı montajıPervane Şaftı montajı�� Ara şaft montajıAra şaft montajı�� Ara şaft ve pervane Ara şaft ve pervane

bakımıbakımı�� Yatakların aşırı ısınmasıYatakların aşırı ısınması�� Kontrapropeller sistemiKontrapropeller sistemi

ŞŞAFT SİSTEMİAFT SİSTEMİ

SRAST YATAKLARISRAST YATAKLARIDizel makinelerinin silindirlerinde üretilen güç krank şafta oradan da ara şaftlar ve pervane şaftı yardımıyla pervaneye iletilir. Pervanede oluşan

titreşimi alıp geminin gövdesine veren yataklara denir.

SRAST YATAKLARI ÇE�İTLERİ

KİNGBURY(KİNGZBÖRİ)Küçük güçlü yüksek devirli motorlarda kullanılır

MCHELL(Mİ�EL)Yüksek güçlü ağır devirli motorlarda kullanılır

TEK KOLARLI SRAST YATAKLARIGünümüz gemilerinde kullanılan yatak tipidir

Bunlarda kendi aralarında ikiye ayrılır

ÇOK KOLARLI SRAST YATAKLARIEskiden kullanılan srast yatak tipidir

�uan günümüz gemilerinde kullanılmamaktadır

SRAST YATAKLARIsrast yatakları kendi arasında ikiye ayrılır

MİŞEL TÜRÜ TEK KOLARLI MİŞEL TÜRÜ TEK KOLARLI SRAST YATAĞI SRAST YATAĞI

SRAST YATAKLARI SRAST YATAKLARI STANDARTLARISTANDARTLARI

Müstakil ana srast Müstakil ana srast yatklarıyatkları,imalatçı firmalar ,imalatçı firmalar tarafından genel olarak:taşınacak tarafından genel olarak:taşınacak trust trust değerine veya basınç şaftı çapına göre değerine veya basınç şaftı çapına göre standartlandırılmış standartlandırılmış şekilde üretilir.şekilde üretilir.

STERN TÜYÜPSTERN TÜYÜP

Bronz,pirinç veya ganmetalBronz,pirinç veya ganmetal den iki yarım silindir parçasıden iki yarım silindir parçası şeklinde yapılan ve bu parçaşeklinde yapılan ve bu parça ların iç yüzünde boyuna olarların iç yüzünde boyuna olar ak kırlangıç kuyruğu şeklinak kırlangıç kuyruğu şeklin de oyuklar açılmış ve bu oyude oyuklar açılmış ve bu oyu kların içerisine pelesenk ağakların içerisine pelesenk ağa cı geçirilmiştir işte bu tip cı geçirilmiştir işte bu tip

stern tüyüplere stern tüyüplere pelesenkli pelesenkli stern tüyüpstern tüyüp denir.denir.

Gemilerin çamurlu ve pis Gemilerin çamurlu ve pis sulsul arda çalışması,stern arda çalışması,stern tüyüpe tüyüpe

girer ve girer ve aşımasını aşımasını sağlar ve sağlar ve zarar verir bu daha çok zarar verir bu daha çok pelepele

senklisenkli stern stern tüyüplertüyüpler de görde gör ülürülür iştebuiştebu yüzden yüzden sederval sederval

sistemisistemi bulunmuştur. Bu bulunmuştur. Bu sistsist emde pelesenk yerine dökemde pelesenk yerine dök meme demir veya demir veya vaytmetal kuvaytmetal ku llanılırllanılır..

PELESENKLİ STERN TÜYÜP SEDERVAL SİSTEMİ

STERN TÜYÜP ÇE�İTLERİ

SEDERVAL SİSTEMİNİN SEDERVAL SİSTEMİNİN YAĞLANMASIYAĞLANMASI

Sederval sistemli stern Sederval sistemli stern tüyüplerin tüyüplerin içinde dökme demir veya içinde dökme demir veya vaytmetal vaytmetal kullanılmasından dolayı bu tür yatakların her tarafını iyi bir bkullanılmasından dolayı bu tür yatakların her tarafını iyi bir biçimde içimde yağlanması gerekir.bu nedenle kovan içine yağlama yağı dolduruluyağlanması gerekir.bu nedenle kovan içine yağlama yağı doldurulur ve r ve bu yağın denize ve makine dairesine sızmasını önlemek üzerine bu yağın denize ve makine dairesine sızmasını önlemek üzerine makine dairesi tarafına salmastra kutusu ve deniz tarafına ise mmakine dairesi tarafına salmastra kutusu ve deniz tarafına ise metal etal pakin pakin ya da salmastralar yerleştirilir. ya da salmastralar yerleştirilir.

PERVANE ŞAFTIPERVANE ŞAFTI

Pervane şaftı da ara şaftlar Pervane şaftı da ara şaftlar gibi takılıp sökülmelerini gibi takılıp sökülmelerini kolaylaştırmak amacıyla kolaylaştırmak amacıyla mümkün olduğu kadar kısa mümkün olduğu kadar kısa olmalıdır. Bu şaftın,tekne olmalıdır. Bu şaftın,tekne içinde kalan kısmının içinde içinde kalan kısmının içinde kavrama;geminin dışında kavrama;geminin dışında kalan ucunda ise,pervaneyi kalan ucunda ise,pervaneyi taşıyan konik kısım ile bu taşıyan konik kısım ile bu pervaneninpervanenin tesbitini tesbitini sağlıyansağlıyan somun için gereklisomun için gerekliklavuzluklavuzlu kısım bulunur.kısım bulunur.

PERVANE ŞAFTININ PERVANE ŞAFTININ YAPISIYAPISI

Konik kısmın meyil derecesi genellikle 1/15 cıvarındaolur. Pervane şaftınınyataklama kısımları,şaft çapına nazaran 5 ila 7 mm daha kalın olmalıdır. Yalnız bu taktirde, gene takıp sökme amelyelerinikolaylaştırmak amacıyla,pervane tarafındaki yataklamakısmının, diğerine nazaran biraz daha ince yapılması yerinde olur.

ARA ŞAFTLARARA ŞAFTLAR Ana makinanın geminin orta

kısmında veya kıç tarafında bulunması hallerinde,geminin boyuna göre de şaft donanımının boyu değişir. Anamakinanın,geminin orta kısmında bulunması hallerinde birden fazla ara şaft bulunur. Bunların boyları,tercihen eşit yapılmalıdır. Sökülüp takıla bilmeleri için,boyları 8 metreden aşağı yapılır. Ayrıca bu şaftlarda palamar yatakları içinde bulunan muylu kısımları, şaft çapından 4 ila 8 mm daha kalın olarak yapılır.

RULMAN YATAKLARRULMAN YATAKLAR

Rulman yatakların kullanılması,yay yataklarla taşımaya göre dahayüksek bir verim sağlar. Ara şaftın çalışması sırasında ,yay yataklar %8’lik, rulman yataklar ise %6’lık bir kayıp meydana getirirler. Daha küçük kayıplı olmalarına rağmen,rulman yatakların yaygın olarak kullanılmamalarının nedeni,fiyatlarının diğer yataklara göre çokyüksek olmasıdır.

TÜNEL YATAKLARTÜNEL YATAKLAR

Ara şaftların taşınmasında kullanılan büyük boyutlu yataklara tünel yatağı veya şaft yatağı adı verilir. Bu yataklar iki kısımdan meydana gelir:

1)En sondaki tünel yatağı bu yataklar biri üste diğeri alta olmak üzere şaft sisteminin en sonunda bulunan tünel yatağıdır. Bu yataklar pervane şaftındaki srastı alıp gemi gövdesine dağıtmaya yararlar.

2)Ara şaftları taşıyan diğer tünel yataklardır ve sadece alt kısımda bulunurlar.

PERVANE ŞAFTININ PERVANE ŞAFTININ MONTAJIMONTAJI

PERVANE ŞAFTININ MONTAJINDA PERVANE ŞAFTININ MONTAJINDA İZLENEN 5 AŞAMA VARDIR:İZLENEN 5 AŞAMA VARDIR:

�� İlk olarak kovanın düzgün bir şekilde yerine İlk olarak kovanın düzgün bir şekilde yerine monte edilmesimonte edilmesi

�� Stern Stern tüyüpün tüyüpün kovan içine monte edilmesikovan içine monte edilmesi�� Pervane şaftı ile kovanın çaplarının alınıp tablo Pervane şaftı ile kovanın çaplarının alınıp tablo

haline getirilmesihaline getirilmesi�� Salmastra kovanının yerine monte edilmesiSalmastra kovanının yerine monte edilmesi�� Pervane şaftının monte edilmesiPervane şaftının monte edilmesi

ARA ŞAFT MONTAJIARA ŞAFT MONTAJI

Ara şaftın montajında sekiz önemli aşama Ara şaftın montajında sekiz önemli aşama bulunmaktadır.bulunmaktadır.

�� Ara şaftlar ve pervane şaftı gemiye götürülmeden önce Ara şaftlar ve pervane şaftı gemiye götürülmeden önce atölyede şaft atölyede şaft flençleri flençleri ile bağlı durumda kontrolleri yapılır.ile bağlı durumda kontrolleri yapılır.

�� Pervane şaftının geriye kaçmaması için Pervane şaftının geriye kaçmaması için stoperlerle stoperlerle emniyete emniyete alınır.alınır.

�� Şaftlar takozlara veya montaj yatağına alınır.Şaftlar takozlara veya montaj yatağına alınır.�� Pervane şaftı Pervane şaftı kablinine kablinine göre göre layna layna alınarak bağlanması.alınarak bağlanması.�� Ara şaftlar 90 ar derecelik aralıklarla döndürülmelidir.Ara şaftlar 90 ar derecelik aralıklarla döndürülmelidir.�� Bütün ara şaftlar bu şekilde tek tek bağlanır.Bütün ara şaftlar bu şekilde tek tek bağlanır. Bu şekilde ana makine Bu şekilde ana makine kablinine kablinine gelinir ve gelinir ve burasıda burasıda bağlanır.bağlanır. En son kontrol döndürülerek veya bir ölçü aletini döndürerek En son kontrol döndürülerek veya bir ölçü aletini döndürerek

yapılır.yapılır.

ARA ŞAFTLAR VEYA ARA ŞAFTLAR VEYA PERVANE BAKIMIPERVANE BAKIMI

Gemi kuru havuzda olduğu zaman pervane kanatları,galvanik akışın nedeniyle karıncalanma ve kanat uçlarının kırılıp kırılmadığının anlaşılması için denetlenir.

Pervane şaftı veyateylşaftın denetlenmesi için pervanenin yerinden çıkarılması ve teylşaftıngemi içine çekilmesi gereklidir. Teylşaft her üç yılda bir,gemi içine çekilerek kontrol edilmelidir. Klâskuruluşlarının sürveyörleribu süreyi en fazla 4 ay uzatma yetkisine sahiptirler

PERVANENİN DENETLENMESİ PERVANE �AFTININ DENETLENMESİ

ARA �AFTLAR VEYA PERVANE BAKIMI

ŞŞAFT YATAKLARININ AFT YATAKLARININ DENETLENMESİDENETLENMESİ

Eğer şaft,aşağıda verilen değerlerden daha fazla düşmüşse,yatağın yenilenmesi gerekir:

�� Çapı 228Çapı 228 mm'denmm'den küçük şaftlar için 6,35 mmküçük şaftlar için 6,35 mm� Çapı 228-305 mm olan şaftlar için 8,0 mm� Çapı 305 mm'den büyük şaftlar için 9,5 mm Yatak aşınması boyuna pelesenkler ile şaftın üst yarım

parçası arasındaki boşluğa bir kama ya da bir siilsokularak ölçülür

AŞIRI ISINMIŞ AŞIRI ISINMIŞ YATAKLARIN AŞIRI YATAKLARIN AŞIRI ISINMA NEDENLERİISINMA NEDENLERİ

1. Yatak yağının uygun viskozitede olmaması, 2. Yeterli olmayan yağlama, 3. Yataklar veya şaftın laynında olmaması, 4. Yağ içinde kum,su vb. yabancı maddeler bulunması, 5. Çizilmiş jurnal veya zayıf bir biçimde yerleştirilmiş

yatak, 6. Yalak ölçülerinin uygun olmamasıdır.

Kontrapropeller sistemiKontrapropeller sistemi

Kontrapropeller sistemine sahip gemilerde, aynı eksen Kontrapropeller sistemine sahip gemilerde, aynı eksen üzerinde bulunan 2 pervanenin ayrı yönlerde dönmelerini üzerinde bulunan 2 pervanenin ayrı yönlerde dönmelerini sağlamak için,her şaftın içinde bir ikincisi bulunur. Bu sağlamak için,her şaftın içinde bir ikincisi bulunur. Bu durumda,dış şaft pervanelerden bir tanesini;iç şaft ta,diğerine durumda,dış şaft pervanelerden bir tanesini;iç şaft ta,diğerine hareket verir.hareket verir.