4

Inhoudsopgave1 Je geldzaken na een scheiding 7

2 Voor de kinderen zorgen 92.1 Wonen bij één van de ouders: kinderalimentatie 92.1.1 De berekening van de behoefte aan kinderalimentatie 92.1.2 De draagkracht voor kinderalimentatie 112.1.3 Vergelijking van behoefte en draagkracht 132.2 Om en om bij één van de ouders: co-ouderschap 172.2.1 Verdeling van de kosten 172.2.2 Uitgaven voor de kinderen bij co-ouderschap 172.2.3 De methode BOL 232.3 Een keuze maken 242.3.1 Alimentatieregeling of co-ouderschap? 242.3.2 Co-ouderschap formeel regelen 242.4 Ouderschapsplan 25

3 Je inkomen na een scheiding 273.1 Partneralimentatie 273.2 Verdelen van de inboedel 283.3 Veranderingen in je inkomsten door de scheiding 283.3.1 Heffingskortingen 303.3.2 Algemene Ouderdomswet (AOW 323.3.3 Algemene nabestaandenwet (Anw) 323.3.4 Een IOAW- of IOAZ-uitkering 323.3.5 Een bijstandsuitkering (WWB) tijdens het huwelijk 333.3.6 Bijstand na de scheiding 333.3.7 Kinderbijslag 343.3.8 Jaarlijkse aanpassing alimentatie 343.4 Mogelijkheden om een terugval in het inkomen op te vangen 363.4.1 Zorgtoeslag 373.4.2 Huurtoeslag 373.4.3 Kindgebonden budget 383.4.4 Kinderopvangtoeslag 393.4.5 Tegemoetkoming schoolkosten 403.4.6 Aftrek levensonderhoud kinderen jonger dan 30 jaar 41

Geldwijzer

5

4 Langlopende contracten 434.1 Schadeverzekeringen 434.2 Levensverzekeringen 444.3 De hypotheek 444.4 Leningen en schulden 454.5 Betaalrekeningen 45

5 Rondkomen na je scheiding 475.1 Persoonlijk budgetadvies 475.2 Maak een bespaarplan 475.3 Een nieuwe inventaris 48

6 Veranderingen in je situatie 516.1 Leeftijd kind(eren) 516.2 Veranderingen in de financiële situatie 516.2.1 De alimentatiebetaler heeft een nieuwe partner 526.2.2 De alimentatieontvanger heeft een nieuwe partner 526.2.3 De alimentatiebetaler wordt werkloos of gaat achteruit in inkomen 526.2.4 De alimentatieontvanger krijgt een hoger inkomen 526.2.5 De alimentatiebetaler krijgt een hoger inkomen 536.2.6 De alimentatiebetaler gaat met pensioen 536.2.7 De alimentatiebetaler overlijdt 536.3 De alimentatie wordt niet meer betaald 54

7 Het inkomen later 557.1 Aanspraak maken op elkaars pensioen 557.2 Hoogte van pensioen kan veranderen 567.3 Bijzonder partnerpensioen 567.4 Pensioen anders verdelen 577.5 Eén van de ex-partners overlijdt 587.6 Gevolgen bij hertrouwen 58

Bijlage 1: Berekening kinderalimentatie 59Bijlage 2: Draagkracht voor partneralimentatie volgens de Trema-normen 65Bijlage 3: Rekenschema’s co-ouderschap 71Meer informatie bij 75Gebruikte begrippen 76Ook van het Nibud 78

Alimentatie & Co-ouderschap

6 Geldwijzer

7Alimentatie & Co-ouderschap

Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis. Je hebt niet alleen te maken met de emotionele kant, maar ook met de financiële afwikkeling. Een scheiding heeft immers veel financiële gevolgen, helemaal als je samen kinderen hebt. Welke onderhoudsplicht hebben ex-partners ten opzichte van elkaar en de kinderen? Hoe ga je de zorg voor de kinderen organiseren en wat spreek je af over dekosten? Hoe zit het met alimentatie voor de kinderen? Wat betekent co-ouderschap eigenlijk precies? En hoeveel heb je straks zelf te besteden?

Dit boekje is onder andere bedoeld voor mensen die een wettelijk erkende relatie verbreken, dus een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Waar gesproken wordt over ‘huwelijk’ wordt ook geregistreerd partnerschap bedoeld. Daarnaast kunnen mensen die hebben samengewoond deze informatie hanteren als richtlijn, bijvoorbeeld als het gaat om de verdeling van de zorg voor de kinderen of om veranderingen in het inkomen na de scheiding.

Leeswijzer:

In hoofdstuk 2 staat de zorg voor de kinderen centraal. Hierin gaat het over de financiële gevolgen van de keuze voor een alimentatieregeling of voor co-ouderschap.Hoofdstuk 3 gaat over je inkomen na de scheiding. Hierin komen onder andere de voorzieningen om een terugval in inkomen op te vangen, aan bod. Hoofdstuk 4 behandelt langlopende contracten, zoals verzekeringen en een hypotheek. Hoofdstuk 5 gaat over het maken van een begroting: hoe houd je zicht op je inkomsten en uitgaven?

De twee hoofdstukken daarna gaan meer over de toekomst: welke situaties kunnen aanleiding zijn om de afspraken van het moment van scheiding te herzien en hoe zit het eigenlijk met pensioen?

Bijlage 1 bevat uitleg over de berekening van het eigen aandeel in de kosten van kinderen per maand. Bijlage 2 gaat over de draagkrachtberekening volgens de Trema-normen. Op deze normen, die door rechters zijn ontwikkeld, is de berekening van alimentatie gebaseerd. In bijlage 3 vind je rekenschema’s voor de verdeling van kosten bij co-ouderschap.

Je geldzaken na een scheiding

1.

Geldwijzer

Samenlevingsvormen

Dit boekje is geschreven voor alle ouders die uit elkaar gaan, ongeacht

of zij getrouwd waren of samenwoonden. In alle gevallen behouden beide

ouders het ouderlijk gezag over de kinderen.

Een huwelijk kan alleen ontbonden worden door de rechter. Vaak wordt er

een echtscheidingsconvenant opgesteld, waarin onder andere vastligt hoe

hoog de alimentatie is.

Geregistreerd partnerschap kan op twee manieren beëindigd worden. Als

één partner uit elkaar wil, kan hij naar de rechter voor ontbinding van

het partnerschap. Net als bij een huwelijk, wordt er dan een convenant

opgesteld, met onder andere de hoogte van de alimentatie. Zijn beide

partners het erover eens om uit elkaar te gaan, dan kan een advocaat

of notaris een convenant opmaken met de gemaakte afspraken. Bij de

burgerlijke stand van de gemeente waar het geregistreerd partnerschap is

aangegaan, moet een formulier ingeleverd worden voor inschrijving in de

registers.

Samenwonenden hoeven wettelijk niets te regelen om uit elkaar te gaan.

Wel is het aan te raden om afspraken te laten vastleggen bij een notaris.

Als de vader het kindheeft erkend, is hij verplicht om alimentatie te

betalen. Dit is ook zo wanneer de ouders nooit hebben samengewoond.

8

Om het overzicht te bewaren, is de informatie algemeen van aard. Het gaat vooral om de gezinssituatie die het meest voorkomt: een vader en moeder met één of meer kinderen. Dat betekent dat we niet ingaan op uitzonderingen. Gespecialiseerde organisaties kunnen je eventueel adviseren over jouw specifieke situatie.

9Alimentatie & Co-ouderschap

Na een scheiding blijven beide ouders wettelijk verplicht om de kosten te betalen van de verzorging en opvoeding van hun kinderen. Daarom moeten ze afspreken hoe ze de zorg voor de kinderen gaan regelen. Er zijn twee mogelijkheden:

1. Alimentatie in combinatie met een bezoekregeling: de kinderen gaan bij één van de ouders wonen. Die ouder ontvangt meestal kinderalimentatie en eventueel partneralimentatie. Voor de andere ouder wordt een omgangsregeling afgesproken. Ouders kunnen zelf afspraken maken over de alimentatie, maar het kan ook via de rechter.

2. Co-ouderschap: hierbij nemen beide ouders een min of meer gelijkwaardig deel van de dagelijkse verzorging van de kinderen op zich, zowel praktisch als financieel. De kinderen verblijven om en om bij de ene en de andere ouder. Bijvoorbeeld de ene week bij de één, de andere week bij de ander. De ouders maken zelf afspraken over alle geldzaken rondom hun kinderen. Daarnaast kan partneralimentatie gewenst zijn als de inkomens van de ouders sterk verschillen.

Beide mogelijkheden worden in dit hoofdstuk besproken. Wat de beste keuze is, hangt helemaal af van je persoonlijke situatie. Partneralimentatie wordt besproken in hoofdstuk 3.

2.1 Wonen bij één van de ouders: kinderalimentatieBij kinderalimentatie is het uitgangspunt dat de kinderen bij één van de ouders wonen. Deze ouder doet de meeste uitgaven voor de kinderen. De andere ouder is verplicht om financieel bij te dragen in de kosten van de kinderen via alimentatie. De alimentatieplicht stopt automatisch op het moment dat een kind 21 jaar wordt. Als een kind al voor die tijd financieel zelfstandig wordt (bijvoor-beeld door een baan of een uitkering) kan de alimentatieplicht eerder stoppen. Vanaf zijn 18de moet het kind daarvoor zelf toestemming geven; in de andere gevallen beoordeelt de rechter of de inkomsten van het kind voldoende zijn.

2.1.1 De behoefte aan kinderalimentatieOver de hoogte van kinderalimentatie kun je in principe samen afspraken maken. De rechter toetst bij het uitspreken van de scheiding wel of het overeengekomen bedrag niet te laag is ingeschat. Kom je er niet uit met je ex-partner of is praten over alimentatie niet mogelijk, dan kun je de rechter, via een advocaat, verzoeken om de hoogte van de alimentatie vast te stellen.

Voor de kinderen zorgen2.

NIBUD9 7 8 9 0 8 9 0 4 0 6 0 2