16
3_pshfiopoihsh 4_5_dyslexia 6_7_gramma apo to santi- ago 8_peri asylou.. 9_to sxoleio mas pethane 10_11_h krish tou ddp 12_13_mhxaniko mati 14_neo rythmistiko polhs 15_shmeia twn kairwn

GameOver01

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Περιοδικό game over, Τεύχος 1

Citation preview

Page 1: GameOver01

3_pshfiopoihsh

4_5_dyslexia

6_7_gramma apo to santi-

ago

8_peri asylou

9_to sxoleio mas pethane

10_11_h krish tou ddp

12_13_mhxaniko mati

14_neo rythmistiko polhs

15_shmeia twn kairwn

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 1

2 game

Είναι θλιμμένος και διαβάζει ποιήματα άλλων γιατί δικά του δεν του βγαίνουν ναγράψει Είναι ερωτικά ποιήματα με μία ψίχα μίσους με μια ψίχα λύσσας ποιήματα πουπερνούν από χέρι σε χέρι γιατί στη Νικαράγουα δεν μπορούν να τυπωθούν σε βιβλίοΤα έχουν πιάσει αυτοί που έμαθαν κάθε λέξη από μνήμης και ακόμα κι αν σκουπίζουνκακά μωρού με το χαρτί τα ποιήματα ποτέ-των-ποτών δεν θα χαθούν

Είναι ευτυχισμένος γιατί η κυρία που την έμαθε να γράφει κολλυβογράμματα έγραψετα λόγια του Σαντίνο Είναι ευτυχισμένος γιατί μέσα σε σαρανταεφτά μέρες έμαθε μιαγιαγιάκα σαν την Μιλάγρος να διαβάζει η απολύτως ανέφικτη επανάσταση είναι πλήρωςεφικτή Πρέπει να είσαι τυφλός για να μη βλέπεις αναλφάβητος όπως παλιά για ναμην πιστέψειςΕίναι τρελά ερωτευμένος με μία πιτσιρίκα που λιώνει όταν χαμογελά και του διαλύει τασωθικά και χάνονται μαζί στις σκοπιές στη φρουρά το ξημέρωμα πιασμένοι χέρι μεχέρι και ανταλλάσσουν συμβουλές για να μην καταστραφούν τα φυσίγγια τους από τηνυγρασία

Διαβάζει ένα σημείωμα που του έφτασε με δύο μήνες καθυστέρηση Ήδη το διάβασεέξι φορές και επιμένει να μη θέλει να καταλάβει τις λέξεις αδύνατο να χωνέψει ότι μα-κριά από αυτόν σκότωσαν την Πάουλα Και δεν θα το χωνέψει ποτέ Ποτέ Η Πάουλαείναι διακοπές σε άλλα βουνά Θα ξαναγυρίσει όταν θα μπούμε στην ΜανάγκουαΗ καρδιά του είναι παγωμένη και όσο κι αν πασχίζει να εξηγήσει αυτό το συναίσθημαστον Ομάρ Καμπέσας ώστε μια μέρα να το γράψει δεν του βγαίνει καμία εξήγηση Ταλόγια δεν χρησιμεύουν σε τίποτα σχεδόν λέει με το νου του Πόσες φορές προσπάθησενα πει κάτι στον εαυτό του και δεν μπόρεσε πόσες φορές επιχείρησε να μιλήσει γιrsquo αυτάπου συμβαίνουν και δεν μπόρεσε Πόσες φορές πάγωσε η καρδιά του και δεν το κατά-λαβε Αν τον σκοτώσουν τώρα θα πάει για διακοπές στα ίδια βουνά με την ΠάουλαΈνας άντρας με παγωμένη καρδιά δεν κάνει καλή επανάσταση του εξηγεί ένα μήνα αρ-γότερα στην Κόστα Ρίκα ο Εδουάρδο Κοντρέρας Αποφασίζει να αναβάλει το θάνατομέχρι το τελευταίο λεπτό μετά τη νίκηΔιαβάζει τον Τσέ και ανακαλύπτει ότι όλα ειπώθηκαν πριν και καλύτερα Ανακαλύπτειότι τη ζωή σου αξίζει μονάχα να τη ζήσεις για όλουςΕίναι χαμένος στους δρόμους της Λεόν όμως η εθνοφρουρά είναι πιο χαμένη απrsquo αυτόνγιατί όποιος πάει πίσω δεν ξέρει που πάει ενώ όποιος πάει μπροστά το ξέρει κι ας μηνξέρει τι του γίνεται Γελάει μrsquo αυτά που σκέφτεται Η επανάσταση ξεπαγώνει την καρδιάτου ανθρώπου Η Πάουλα βρίσκεται ακόμα εκεί πάνω στα βουνά Μακάρι να μην αστο-χεί στο σημάδι της όπως αστοχώ εγώ μερικές φορές Οι άγγελοι ξέρουν πάντα καλόσημάδι

paco ignatio taibo II με τέσσερα χέρια

Το περιοδικό game over εκδίδε-ται από την ομώνυμη συνέλευσηκάθε δύο μήνες Η συνέλευσηgame over συγκροτείται από φοι-τητικά και εξωφοιτητικά στοιχείαΈχει αντικείμενο την κρίση καιτην αναδιάρθρωση της εκπαίδευ-σης συνολικά

Δεν έχουμε ούτε θέλουμε ναέχουμε σχέση με κόμματα φοι-τητικές παρατάξεις μήντια δια-νοούμενους ερευνητικάπρογράμματα και οποιοδήποτεάλλο θεσμό

Ηλεκτρονική αλληλογραφία στοgameover_2010hotmailcom

Το game over στηρίζει τηλέσχη κατασκόπων 21ου αιώνα

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 2

over 3

Όσο η ψηφιοποίηση γίνεται όλο και πιο συνολικό μοντέλο στην καθημερινότητα τόσο κα-νείς μπορεί να κάνει τα πάντα μπροστά σrsquo έναν υπολογιστή Από εδώ (θα) μαθαίνει γιατί οι ψη-φιακές βάσεις δεδομένων θα έχουν όλες τις πληροφορίες που μπορεί να χρειαστεί Εδώ (θα)κάνει φίλους μέσω αυτού (θα) κυκλοφορεί στην πόλη μέσω αυτού (θα) βρίσκει δουλειά κλπ Μεότι μπορεί να σημαίνει το παίρνω πληροφορίες κάνω φίλους κυκλοφορώ στην πόλη και οτι-δήποτε άλλο μπορεί να κάνει κανείς μέσω του υπολογιστή Η ψηφιοποίηση τείνει να μεσολαβήσειόλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής και να τις επιστρέψει πίσω με όρους κατανάλωσης και μετους κανόνες της μηχανής (και λέμε τείνει γιατί όπου δεν το έχει κάνει απλά δεν το έχει καταφέρειακόμη από τεχνολογική πλευρά)

Το μόνο που θα χρειάζεται για να τα κάνει κανείς όλα αυτά είναι να μπορεί να χειριστείτον υπολογιστή να κάνει μια σωστή αναζήτηση κλπ Οι ενέργειες πρώτη φορά στην ιστορίαδιαχωρίζονται από αυτόν που τις κάνει Ο υπολογιστής σκέφτεται θυμάται και στο μέλλον θαχαίρεται και θα λυπάται για τον χειριστή του χωρίς αυτός να συμμετέχει πραγματικά

Είναι σημαντικό ζήτημα όμως μέσα ή έξω απrsquo τα πανεπιστήμια να βλέπουμε και να κατα-λαβαίνουμε ποιοι κατέχουν τα μέσα και ποιοι είναι οι όροι που εμείς τα χρησιμοποιούμε Μπορείόντως να μπορούμε να μάθουμε και να κάνουμε τα πάντα μέσω του internet και των υπολογιστών(ή μάλλον όσα έχουν την δυνατότητα να ψηφιοποιηθούν για να μπορέσουν να λειτουργήσουν

με τις νόρμες της μηχανής) Μπορεί κανείς να πιλοτάρει αεροπλάνο μέσω του υπολογιστή ή ναμάθει να πιλοτάρει αεροπλάνο μέσω του υπολογιστή Μπορεί το google να είναι το νέο πανεπι-στήμιο σε σημείο που να εκπαιδεύεται κανείς είτε τεχνικά το πώς φτιάχνουμε ένα φαγητό ή πωςλειτουργεί ένα 3D πρόγραμμα είτε κοινωνικά Και κοινωνικά μιλώντας θέλουμε να πούμε ότιεκπαιδευόμαστε και μαθαίνουμε (μέσα από) έναν συναισθηματικού τύπου βομβαρδισμό γρήγο-ρων εικόνων (emoticons) Αυτό ήδη από την ώριμη κοινωνία του θεάματος και τα media Η ψη-φιοποίηση όμως το παίρνει και το ξαναπλασάρει με τα δικά της χαρακτηριστικά δηλαδή πιοάμεσα πιο διαδραστικά κλπ Δεν είναι μόνο ότι μαθαίνουμε να βλέπουμε έτσι τον εαυτό μαςκαι τους ανθρώπους μας μέσα από στήθη και γρήγορα αυτοκίνητα (αυτό από κάποια think tankτου θεάματος αποκαλείται titytainment) αλλά και ότι μαθαίνουμε να έχουμε μέσα στο κεφάλι μαςμόνο στήθη και γρήγορα αυτοκίνητα Αυτό βέβαια για όσο δεν μας έχουν πάρει το laquoπαιχνίδιraquoμας Γιατί αν αυτό γίνει δε θα μπορούμε να περάσουμε στην απέναντι πλευρά ενός δρόμου Κιεπιπλέον θα μείνουμε με τα σκατά στο κεφάλι και τη βλακεία και την ιδεολογία που τόσο επίμοναζητούσαμε

Οι συνέπειες όμως δεν σταματάνε εκεί Όσο από την πλευρά του ανταγωνισμού χρησιμο-ποιούμε το μέσο αυτό χωρίς να του ασκούμε κριτική με τρόπο ολοκληρωτικό και σαν ένα άγιοπράγμα που μας γλιτώνει από διάφορα βαρετά και δύσκολα Όσο το χρησιμοποιούμε ξεχνώνταςίσως ότι και οι προηγούμενοι στην ιστορία αυτά έκαναν διάφορα βαρετά και δύσκολα δεν είναιμόνο ότι αν μας το πάρουν δε θα έχουμε τίποτα (γιατί στο κάτω-κάτω μπορεί να μην το πάρουνκαι ποτέ αφού δεν θα κάνουμε ποτέ τίποτα επικίνδυνο στη πραγματική ζωή) Το χειρότερο είναιτα μυαλά και οι σχέσεις μας να μη μπορούν να ξεφύγουν από το εργαλείο και τους όρους πουαυτό βάζει Ακριβώς γιατί τα όσα θα κάνουμε θα τα κάνουμε μrsquo αυτό

Και μην πει κανείς ότι και στην Αίγυπτο είχαν facebook αμαρτία

Στον ορίζοντα της ψηφιοποίησης βρί-σκονται πολύ ευρύτεροι στόχοι τα αισθή-ματα και η λειτουργία των έμβιωννευρικών συστημάτων Στο βαθμό που ταlaquoνευρικά σήματαraquo μπορούν να γίνουνlaquoηλεκτρικά σήματαraquo η ψηφιοποίηση προ-σφέρει την ηλεκτρονική της αγκαλιά για νατα ταξινομήσει να τα κατατάξει να τα απο-θηκεύσει Κι έτσι μπορούμε να φαντα-στούμε την ψηφιακή μνήμη όχι μόνο σαναποθήκη λέξεων ήχων και εικόνων αλλάκαι φόβων πόνων ή χαράς που αν έχουνlaquoσωθείαποθηκευτείraquo μέσω των κατάλλη-λων συνάψεων του ζωντανού και της μη-χανής θα μπορούν επίσης ναlaquoανακληθούνraquo με τον ίδιο τρόπο

(Από την εισήγηση της εκδήλωσης του gameover που έγινε στις 1912011 στην ΑΣΟΕΕ)

η ψηφιοποίησηκαι μερικές συνέπειες της

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 3

4 game

Όσες γενιές έχουν μεγαλώσει βλέ-ποντας τηλεόραση αρκετά μάλιστα πρινπιάσουν στα χέρια τους το πρώτο πληκτρο-λόγιο μπορούν να το βεβαιώσουν το διά-βασμα έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο Καιδε μιλάμε για τη μελέτη των μαθημάτωντου σχολείου αυτό ήταν πάντα μια ανιαρήκαι κουραστική υπόθεση Μιλάμε για τοδιάβασμα της εφημερίδας ενός μυθιστο-ρήματος ενός δοκιμίου οποιουδήποτε κει-μένου με συνέχεια και σκεπτικό πουαναπτύσσεται με επιχειρήματα που είναιενιαίο και δε σπάει σε υποενότητες και μι-κρές παραγράφους Και ενώ το βλέμμα καιτο μυαλό εξαντλούνται με το διάβασμα με-ρικών σελίδων το ίδιο βλέμμα και το ίδιομυαλό μπορούν να παρακολουθούν γιαώρες τηλεόραση (αν θεωρήσει κανείς ότιχρησιμοποιεί το μυαλό του γιrsquo αυτή τη δου-λειά) και μένουν ακούραστα παίζονταςvideogames

Τι συμβαίνει λοιπόν στα κεφάλιαπαιδιών και ενηλίκων που τους καθιστάτόσο δύσκολο το διάβασμα το γράψιμοκαι γενικότερα τη χρήση του λόγου γιανα σκεφτούν και να επικοινωνήσουν

Αν κοιτάξουμε τις μικρότερες ηλικίεςμπορεί να δούμε κάποιες πλευρές του προ-βλήματος πιο καθαρά Οι έρευνες επί τουθέματος δείχνουν κατrsquo αρχάς αύξηση τωνπαιδιών με δυσλεξία και γενικότερα μεΕΜΔ (Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες) στονηπιαγωγείο και το δημοτικό Οι ΕΜΔ ονο-μάζονται ιδιοπαθείς δηλαδή οι αιτίες τουςδεν είναι γνωστέ---ς ακριβώς αλλά διάφο-ρες θεωρίες υποστηρίζουν ότι υπεύθυνοιείναι γενετικοί περιβαλλοντικοί ή εγκεφα-λικοί παράγοντες και σε καμία περίπτωσηοι γονείς οι δάσκαλοι ή το ίδιο το παιδί ΟιΕΜΔ είναι σαν να λέμε ανεξάρτητες από τιςκοινωνικές συνθήκες στις οποίες μεγαλώ-νει ένα παιδί άποψη με την οποία βέβαιαδε φαίνεται να συμφωνούν και όλοι όσοιασχολούνται με τη λογοθεραπεία

Όπως και να lsquoχει το ζήτημα των παι-διών με ΕΜΔ και υπερκινητικότητα φαίνεταινα διογκώνεται (στην Αμερική κυκλοφο-ρούν μάλιστα και χάπια -με γνωστότερο τοαπαγορευμένο προς το παρόν Ritalin- μετα οποία μπορείς να ντοπάρεις τα υπερκι-νητικά παιδιά για να κάθονται ήσυχα στοσχολείο) και στο ίδιο συνάδει η αύξηση των

κέντρων λογοθεραπείας την τελευταία δε-καετία Θα μπορούσε να δικαιολογήσει κα-νείς αυτήν την αύξηση στους αριθμούςλέγοντας ότι οι γονείς είναι πιο ευαισθητο-ποιημένοι σε αυτά τα θέματα απrsquo ότι παλιό-τερα άρα ανακαλύπτουν και πιο συχνά τοπρόβλημα Θα μπορούσαμε να σημει-ώσουμε επίσης ότι είναι φαινόμενο τηςεποχής να προσπαθούμε να ανάγουμε διά-φορα προβλήματα σε ldquoοργανικάrdquo ή ldquoγονι-διακάrdquo που χρήζουν παρακολούθησης απόειδικούς απομακρύνοντας έτσι τα πιθανάαίτια από τη συμπεριφορά των γονιών τοευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και τιςσυνθήκες διδασκαλίας

Ακόμα κι αν υπάρχουν αμφιβολίεςγια τις στατιστικές πάνω στο θέμα εκπαι-δευτικοί με πολυετή πείρα στα σχολεία πα-ρατηρούν ότι όντως όλο και περισσότεραπαιδιά δυσκολεύονται στην παρακολού-θηση του μαθήματος και ιδιαίτερα στηχρήση της γλώσσας για να γράψουν ναδιαβάσουν ακόμα και να μιλήσουν Από ταπιο συχνά προβλήματα που εμφανίζονταιήδη από την προσχολική ηλικία είναι η κα-θυστέρηση έναρξης λόγου και το φτωχόλεξιλόγιο Πολλοί λογοθεραπευτές πι-στεύουν ότι τα παιδιά αργούν να μιλήσουνγιατί δεν έχουν αυτό που ονομάζουν ldquoκίνη-τραrdquo και πολλές φορές η δουλειά τους είναιακριβώς αυτή Να ανακαλύψουν τι αποτελείκίνητρο και να το χρησιμοποιήσουν για ναεντάξουν το παιδί στην εκπαιδευτική διαδι-κασία

Τι είναι όμως αυτά τα κίνητρα πουφαίνεται να εξαφανίζονται όσο περνάμεσε διαφορετικά μοντέλα ζωής και εκπαί-δευσης

Ας κάνουμε την παραδοχή ότι έναπαιδί ξεκινά να μιλάει για να επικοινωνήσειπιο αποτελεσματικά με τους γύρω του καιτο κάνει αυτό ldquoαντιγράφονταςrdquo τις γλώσσεςεπικοινωνίας που επικρατούν στο κοντινότου περιβάλλον Μπορούμε πολύ εύκολανα φανταστούμε τι μπορεί να συμβαίνεισταδιακά στις γενιές των παιδιών πουμέχρι την ηλικία του σχολείου αλλά και αρ-κετά αργότερα περνούν το χρόνο τουςμόνα συχνά χωρίς φίλους αδέρφια ή για-γιάδες απομονωμένα στην ασφάλεια τουσπιτιού Οι γονείς δουλεύουν συνήθως καιοι δύο και η καθημερινότητα είναι τόσο

εξαντλητική και μοναχική που στο τέλοςτης ημέρας οι περισσότεροι δε θέλουν ναανταλλάξουν κουβέντα μεταξύ τους πόσομάλλον να διαβάσουν στα παιδιά τους έναβιβλίο ή να απαντήσουν στις -καταιγιστικέςσυνήθως- ερωτήσεις τους

Κι εδώ είναι που έρχεται για ακόμαμια φορά να δώσει τη λύση η τεχνολογίαυποκαθιστώντας την ανθρώπινη συμμε-τοχή Τα παιδιά παρκάρονται μπροστά στονυπολογιστή και την τηλεόραση όχι μόνοακολουθώντας τις συνήθειες ελεύθερουχρόνου των γονιών τους αλλά και γιατίαυτός είναι ένας εύκολος τρόπος να μεί-νουν καθηλωμένα και ελεγχόμενα χωρίςνα κινδυνεύουν από τα απρόοπτα της ζωήςέξω από το σπίτι Χωρίς να κινδυνεύουν ναδυσκολευτούν να λερωθούν να χτυπή-σουν να πληγωθούν

Μαθαίνουν λοιπόν παίζουν και εκπαι-δεύονται σε μία γλώσσα που κυριαρχείταιαπό εικόνες Χρησιμοποιούν προγραμμα-τισμένες επιλογές εικονίδια βίντεο καιφωτογραφίες αναπτύσσοντας μια άνεσηαντιστρόφως ανάλογη της ικανότητάς τουςνα κάνουν διάλογο ή να διαμορφώνουν

-(παλιά σημάδευαν τα χέρια τώρα σημαδεύουν στα μυαλά)

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 4

over 5

συλλογισμούς Κι όταν τα ίδια παιδιά πρέπεινα αποδώσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύ-στημα με κεντρικό τρόπο μάθησης την απο-μνημόνευση και το γραπτό λόγο τότε είναιτουλάχιστον αναμενόμενο να αντιμετωπί-ζουν σοβαρές δυσκολίες Αντίστοιχες δυ-σκολίες ίσως λιγότερο σχετικές με τηγλώσσα και περισσότερο με την πειθαρχίααντιμετώπιζαν τα παιδιά όταν εδραιώθηκετο υπάρχον μοντέλο εκπαίδευσης ειςβάρος του προηγούμενου αυτού της μάθη-σης μέσα από τα βιώματα Ενώ λοιπόν τοrsquo40 στην Ελλάδα η συνεχής κίνηση ενόςπαιδιού μπορεί να γινόταν αντιληπτή ωςκάτι φυσιολογικό πολλές φορές και ωςδείγμα ευφυΐας όταν το σχολείο ήρθε ναεπιβάλλει τους δικούς του χρόνους και τρό-πους η ίδια συμπεριφορά φόρεσε τελικάτην ταμπέλα της ldquoυπερκινητικότηταςrdquo και τουλαϊκού ldquoδεν τα παίρνει τα γράμματαrdquo Καιαντίστοιχα ένα παιδί που μάθαινε αποκλει-στικά μέσα στο σχολείο η έλλειψη άλλωνβιωμάτων και η αμηχανία του σε σχέση μετο σώμα και την κίνηση το καθιστούσανπροβληματικό σε ένα ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον όπου το σύνολο των παιδιών(και κυρίως αυτά των λαϊκών στρωμάτων)συνέχιζαν να μαθαίνουν αλητεύοντας

Είναι και ήταν σαν να λέμε οι ΕΜΔ και ταλοιπά προβλήματα των μαθητών αναπό-σπαστο κομμάτι των αλλαγών που επιβάλ-λονται βίαια και από τα πάνω στο πώς στοτι και στο πού μαθαίνουμε Και στη δεδο-μένη φάση μάλλον έχουμε να κάνουμε μεμια σύγκρουση ενός νέου κοινωνικά εξα-πλωμένου -ψηφιοποιημένου- μοντέλου μετο υπάρχον εδραιωμένο σύστημα εκπαί-δευσης

Από την άλλη την ίδια στιγμή που ημοναξιά της οθόνης εντείνει το πρόβληματης επικοινωνίας και αυξάνει το χάσμαανάμεσα στο προηγούμενο και το νέο πα-ράδειγμα δημιουργείται μια σειρά απόηλεκτρονικά προγράμματα εκμάθησης γιαπαιδιά με ΕΜΔ τα οποία χρησιμοποιούνταιαρκετά από τους λογοθεραπευτές Η χρήσητου ΗΥ σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεταινα έχει θετικά αποτελέσματα γιατί όπωςλένε το γράψιμο με χαρτί και μολύβι είναιμια επίπονη διαδικασία συνδεδεμένη μετην πειθαρχία του σχολείου σε αντίθεσημε τον υπολογιστή που παραπέμπει σε παι-χνίδι συνδυάζοντας διαφορετικά οπτικοα-κουστικά ερεθίσματα Πιο συγκεκριμέναldquoΓια μαθητές με πιο σοβαρές δυσκολίεςστο γράψιμο υπάρχουν προγράμματα πουμπορούν να προβλέψουν τη λέξη που θαακολουθήσει καθώς και προγράμματα πουονομάζονται lsquorsquoτράπεζες λέξεωνrsquorsquo Τέτοιαπρογράμματα μπορούν να αποδειχτούνπολύ χρήσιμα και να βοηθήσουν το μαθητήνα εκφράσει πιο ολοκληρωμένα τις σκέ-ψεις του χωρίς να αφήνει κενά και μισέςλέξεις Εξίσου χρήσιμοι μπορούν να είναιως εργαλεία και οι διορθωτές κειμένουrdquo Ηχρήση αυτών των προγραμμάτων υποστη-ρίζουν οι υπέρμαχοί τους καθιστά το παιδίπιο ανεξάρτητο και σε ισότιμη σχέση με ταυπόλοιπα rdquo Όταν βρεθεί ένα ενδιαφέρονκείμενο υπάρχει η δυνατότητα να αντιγρα-φεί και να διαβαστεί μεγαλόφωνα Κάθεψηφιακό κείμενο διαβάζεται με ταχύτηταπου ρυθμίζεται από πολύ αργά - συλλαβι-στά έως όσο απαιτείται με πολύ καλή άρ-θρωση Έτσι δίνεται η δυνατότητα στουςμαθητές να διαβάζουν τα μαθήματα τηςημέρας μέσω υπολογιστή ενώ έως τώραέπρεπε να είναι κάποιος δίπλα τους για νατο κάνειrdquo

Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα

προγράμματα τέτοιου είδους που κυκλοφο-ρούν θα διαπιστώσει ότι μάλλον προσφέ-ρουν μια παράκαμψη του προβλήματοςπαρά μια επανένταξη στο υπάρχον εκπαι-δευτικό Μπορεί ο υπολογιστής να του δια-βάσει το μάθημα αντί για το γονιό ή τοδάσκαλο αλλά δεν μας λέει κανείς γιατί ηακινησία μπροστά σε μια οθόνη με προ-φορά σαν από το διάστημα θεωρείται προ-τιμότερη συνθήκη μάθησης Επίσης έναδυσλεκτικό παιδί μπορεί να γράψει όπωςόλα τα άλλα αφού ο υπολογιστής διορθώ-νει την ορθογραφία και τη σύνταξη δενπαύει όμως να το κάνει μέσω της μηχανήςΚαι όταν θα χρειαστεί να το κάνει χωρίςαυτή το πρόβλημα θα είναι ακόμα παρόν(Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα γυαλιά θερα-πεύουν τη μυωπία Σε βοηθούν αλλά χωρίςαυτά συνεχίζεις να μη βλέπεις μακριά όσαχρόνια κι αν τα φοράς)

Αφού λοιπόν οι μαθητές δε θα γρά-φουν πλέον με μολύβι και χαρτί μήπωςαυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν απόπληκτρολόγια και τα βιβλία από dvd μεσκαναρισμένες σελίδες

Μήπως έτσι θα παρακάμψουμε μιακαι καλή τα προβλήματα των μαθησιακώνδυσκολιών αφού τα κείμενα θα τα συντάσ-σουν οι υπολογιστές Προς ποιά κατεύ-θυνση γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στουπάρχον εκπαιδευτικό είναι φανερό Αυτόπου δεν είναι φανερό είναι το πώς θα δια-μορφωθεί όχι μόνο ο τρόπος αλλά και ταπεριεχόμενα του νέου συστήματος Και τίάλλου τύπου ΕΜΔ θα εμφανιστούν όσο τομοντέλο της ψηφιοποιημένης εκπαίδευσηςσυνεχίζει να εγκαθίσταται ακόμα πιο ολο-κληρωτικά από τον προκάτοχό του όχιμόνο στο χρόνο της διδασκαλίας αλλάπριν από εκεί στον ελεύθερο χρόνο στιςσχέσεις στο παιχνίδι Σε ένα σύνολο απόπεριοχές της κοινωνικής ζωής που μέχριτώρα αποσυμπίεζαν την ένταση της πειθαρ-χίας του θρανίου ενώ παράλληλα τροφο-δοτούσαν και συμπλήρωναν με βιωματικήγνώση τα στείρα περιεχόμενα του σχο-λείου ακόμα κι αν η ίδια η επίσημη εκπαί-δευση τις είχε -ευτυχώς ίσως για εμάς-περιφράξει και καταδικάσει σε αποκλει-

σμό

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 5

6 game

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Χιλής είναι κληρονομιά της χούν-τας του Πινοσέτ Παρrsquo ότι απrsquo το 1990 στη Χιλή μετράνε χρόνια κοι-νοβουλευτικής δημοκρατίας το εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε όπωςπριν Και ο λόγος είναι ξεκάθαρος μόλις μάθει κανείς τα βασικά τουχαρακτηριστικά Γνήσιο παιδί των ldquoμεταρρυθμίσεωνrdquo που πρότεινεστη χιλιανή χούντα η περιβόητη ldquoσχολή του Σικάγοrdquo (οι παπάδες τουνεοφιλελευθερισμού) και με χαρά επέβαλε ο Πινοσέτ στις αρχές τηςδεκαετίας του lsquo80 το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ldquoμισοϊδιωτικό - μι-σοδημόσιοrdquo Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα σύστημα μετα-φοράς χρήματος είτε απrsquo τον κρατικό προϋπολογισμό είτε κατευθείαναπrsquo τις τσέπες των χιλιανών σε ldquoεκπαιδευτικές επιχειρήσειςrdquo

Για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το χιλιανόκράτος δίνει στους γονείς ldquoκουπόνιαrdquo με τα οποία μπορούν να γρά-ψουν τα παιδιά τους σε όποιο σχολείο θέλουν Πρόκειται για το σύ-στημα των ldquovoucherrdquo που έχει παίξει κατά καιρούς σαν ιδέα και σταμέρη μας είτε από μοναχικούς νεοφιλελεύθερους τύπου Στ Μάνοςείτε από επαγγελματίες δημαγωγούς Το σύστημα των voucher υπο-τίθεται πως είναι μια ldquoκατα κεφαλήνrdquo πληρωμή του κράτους που δίνειόμως στους γονείς την ldquoελευθερίαrdquo να βρουν για τα παιδιά τους τοldquoκαλύτερο σχολείοrdquo Αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι - κιαυτό ισχύει επί δεκαετίες στη Χιλή - ότι καθώς οι γονείς συνωστίζον-ται για να βάλουν τα παιδιά τους σε ldquoκαλάrdquo ή ldquoκαλούτσικαrdquo σχολείατο voucher δεν φτάνει Πρέπει να πληρώσουν επιπλέον απrsquo την τσέπητους το σχολείο για να προσπεράσουν τους υπόλοιπους ανταγωνι-στές γονείς Η ldquoελευθερίαrdquo επιλογής και το voucher είναι λοιπόν ηβάση πλειστηριασμών για τα ldquoκαλά σχολείαrdquo και μέθοδος εθελον-τικής ιδιωτικοποίησης

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου οι φοιτητέςπληρώνουν δίδακτρα Είτε σε καθαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια (που πα-ρουσιάζονται σαν ldquoμη κερδοσκοπικάrdquo - όλο και κάτι θυμίζει κι αυτό)είτε σε μισοϊδιωτικά - μισοδημόσια (ldquoσύμπραξηrdquo σα να λέμε) Υποτί-θεται ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση το χιλιανό κράτος πλη-ρώνει ldquoκάτι τιςrdquo με το κεφάλι Αλλά τα πραγματικά μεγέθη είναι ταεξής το 85 των εσόδων των χιλιανών πανεπιστημίων προέρχεταικατευθείαν απrsquo τις τσέπες των πελατών τους ενώ μόνο το 15 είναικρατικές παροχές ένα μέρος τους με την μορφή υποτροφιών Έτσιμε κατώτατο βασικό μισθό τα 385 δολάρια ένα μέσο μηνιαίο δίδα-κτρο που πρέπει να πληρώνει ο χιλιανός φοιτητής είναι 485 δολάριαΤηρουμένων των αναλογιών με κατώτατο (επίσημο) πλέον μισθόστην ελλάδα τα 530 ευρώ είναι σαν το μέσο μηνιαίο δίδακτρο ναείναι κάτι παραπάνω από 650 ευρώ Για να ldquoεξυπηρετηθούνrdquo αυτοί κιαυτές που θέλουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο φυσικά καιldquoυπάρχει λύσηrdquo τα φοιτητικά δάνεια ένα κόλπο που ανθεί ιδιαίτερο

στον αγγλοσαξονικό κόσμο (αγγλία ηπα) και στην ιαπωνία και στηνκαλύτερη των περιπτώσεων υποθηκεύει μια δεκαετία απrsquo την εργα-σιακή ζωή του πτυχιούχου Ώσπου να ξεχρεώσει το δάνειο των σπου-δών του Το γεγονός είναι ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός απrsquo τουςχιλιανούς πτυχιούχους εργατικής και μικροαστικής προέλευσης ξε-κινούν να μπουν στην ldquoαγορά εργασίαςrdquo έχοντας στην πλάτη τουςένα χρέος γύρω στις 40000 δολλάρια

Η χιλιανή νεολαία έχει μια πρόσφατη ιστορία αγώνων ενάντια σrsquoαυτό το σύστημα Το 2006 (κυρίως από μαθητές) και ξανά το 2008είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις και καταλήψεις Όμως το κίνημα πουάρχισε τον περασμένο Μάη είναι το πιο μαζικό μακρόχρονο και δυ-ναμικό Περιλαμβάνει ταυτόχρονα την συντριπτική πλειοψηφία τωνφοιτητών και των φοιτητριών χιλιάδες πτυχιούχους που δουλεύουντώρα σαν μισθωτοί και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών των λυ-κείων και των γυμνασίων Ακόμα και πιτσιρικάδες 12 χρονών Είναιχαρακτηριστικό ότι είναι τόσο μαζική η συμμετοχή των μαθητών (πουείναι πολυπληθέστεροι των φοιτητών παρότι κι αυτοί συμμετέχουνμαζικά) ώστε υπολογίζεται ότι ο μέρος όρος ηλικίας σrsquo αυτό το κίνημαείναι τα 16 χρόνια

Οι απαιτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες Ουσιαστικά η κατάργησητου συστήματος των voucher και η δραστική μείωση των διδάκτρωνστα πανεπιστήμια με ανάλογη μεγέθυνση της κρατικής χρηματοδό-τησης σε όλα τα επίπεδα Επιπλέον απαιτούν εντελώς δωρεάν φοί-τηση στα πανεπιστήμια για τους νεαρούς και τις νεαρές από εργατικέςοικογένειες ενώ τα φοιτητικά δάνεια να είναι υπό την εγγύηση τουκράτους έτσι ώστε αν κάποιοι δεν μπορούν να τα ξεπληρώσουν ναμην βρίσκονται στο έλεος των τραπεζών Πρόκειται για ένα είδοςεξέγερσης διαρκείας αφού παραμένουν επί μήνες κατειλημένα σχο-λεία και πανεπιστήμια (αν και με ασυνέχειες) ενώ οι διαδηλώσειςμετράνε σε δεκάδες χιλιάδες και στις φάσεις κορυφώσεων σε εκα-τοντάδες χιλιάδες έτσι ώστε να θεωρούνται οι μεγαλύτερες διαδη-λώσεις που έχουν γίνει ποτέ σrsquo όλη την ιστορία της Χιλής Ηφρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση της Michelle Bachelet (που είχε κυνη-γηθεί και φυλακιστεί στη διάρκεια της χούντας) προσπαθεί να σώσειότι μπορεί απrsquo τις επιχειρήσεις της ldquoεκπαίδευσηςrdquo κάνοντας κάθετόσο μικρές παραχωρήσεις και άλλοτε προσπαθώντας να ξεγελάσειτο κίνημα με ασαφές υποσχέσεις και ldquoχειρονομίες καλής θέλησηςrdquoΑλλά ο δυναμισμός και οι αποφασιστικότητα των νεαρών χιλιανώνέχει παρασύρει ήδη και άλλα κοινωνικά υποκείμενα που πέρα απrsquo τηνυποστήριξή τους στο μαθητικό-φοιτητικό κίνημα έχουν αρχίσει νααπαιτούν αντιεμπορευματικές μεταρυθμίσεις Ειδικά στην υγεία καιστις μεταφορές

γράμμα από το Σαντιάγκο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 6

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 2: GameOver01

2 game

Είναι θλιμμένος και διαβάζει ποιήματα άλλων γιατί δικά του δεν του βγαίνουν ναγράψει Είναι ερωτικά ποιήματα με μία ψίχα μίσους με μια ψίχα λύσσας ποιήματα πουπερνούν από χέρι σε χέρι γιατί στη Νικαράγουα δεν μπορούν να τυπωθούν σε βιβλίοΤα έχουν πιάσει αυτοί που έμαθαν κάθε λέξη από μνήμης και ακόμα κι αν σκουπίζουνκακά μωρού με το χαρτί τα ποιήματα ποτέ-των-ποτών δεν θα χαθούν

Είναι ευτυχισμένος γιατί η κυρία που την έμαθε να γράφει κολλυβογράμματα έγραψετα λόγια του Σαντίνο Είναι ευτυχισμένος γιατί μέσα σε σαρανταεφτά μέρες έμαθε μιαγιαγιάκα σαν την Μιλάγρος να διαβάζει η απολύτως ανέφικτη επανάσταση είναι πλήρωςεφικτή Πρέπει να είσαι τυφλός για να μη βλέπεις αναλφάβητος όπως παλιά για ναμην πιστέψειςΕίναι τρελά ερωτευμένος με μία πιτσιρίκα που λιώνει όταν χαμογελά και του διαλύει τασωθικά και χάνονται μαζί στις σκοπιές στη φρουρά το ξημέρωμα πιασμένοι χέρι μεχέρι και ανταλλάσσουν συμβουλές για να μην καταστραφούν τα φυσίγγια τους από τηνυγρασία

Διαβάζει ένα σημείωμα που του έφτασε με δύο μήνες καθυστέρηση Ήδη το διάβασεέξι φορές και επιμένει να μη θέλει να καταλάβει τις λέξεις αδύνατο να χωνέψει ότι μα-κριά από αυτόν σκότωσαν την Πάουλα Και δεν θα το χωνέψει ποτέ Ποτέ Η Πάουλαείναι διακοπές σε άλλα βουνά Θα ξαναγυρίσει όταν θα μπούμε στην ΜανάγκουαΗ καρδιά του είναι παγωμένη και όσο κι αν πασχίζει να εξηγήσει αυτό το συναίσθημαστον Ομάρ Καμπέσας ώστε μια μέρα να το γράψει δεν του βγαίνει καμία εξήγηση Ταλόγια δεν χρησιμεύουν σε τίποτα σχεδόν λέει με το νου του Πόσες φορές προσπάθησενα πει κάτι στον εαυτό του και δεν μπόρεσε πόσες φορές επιχείρησε να μιλήσει γιrsquo αυτάπου συμβαίνουν και δεν μπόρεσε Πόσες φορές πάγωσε η καρδιά του και δεν το κατά-λαβε Αν τον σκοτώσουν τώρα θα πάει για διακοπές στα ίδια βουνά με την ΠάουλαΈνας άντρας με παγωμένη καρδιά δεν κάνει καλή επανάσταση του εξηγεί ένα μήνα αρ-γότερα στην Κόστα Ρίκα ο Εδουάρδο Κοντρέρας Αποφασίζει να αναβάλει το θάνατομέχρι το τελευταίο λεπτό μετά τη νίκηΔιαβάζει τον Τσέ και ανακαλύπτει ότι όλα ειπώθηκαν πριν και καλύτερα Ανακαλύπτειότι τη ζωή σου αξίζει μονάχα να τη ζήσεις για όλουςΕίναι χαμένος στους δρόμους της Λεόν όμως η εθνοφρουρά είναι πιο χαμένη απrsquo αυτόνγιατί όποιος πάει πίσω δεν ξέρει που πάει ενώ όποιος πάει μπροστά το ξέρει κι ας μηνξέρει τι του γίνεται Γελάει μrsquo αυτά που σκέφτεται Η επανάσταση ξεπαγώνει την καρδιάτου ανθρώπου Η Πάουλα βρίσκεται ακόμα εκεί πάνω στα βουνά Μακάρι να μην αστο-χεί στο σημάδι της όπως αστοχώ εγώ μερικές φορές Οι άγγελοι ξέρουν πάντα καλόσημάδι

paco ignatio taibo II με τέσσερα χέρια

Το περιοδικό game over εκδίδε-ται από την ομώνυμη συνέλευσηκάθε δύο μήνες Η συνέλευσηgame over συγκροτείται από φοι-τητικά και εξωφοιτητικά στοιχείαΈχει αντικείμενο την κρίση καιτην αναδιάρθρωση της εκπαίδευ-σης συνολικά

Δεν έχουμε ούτε θέλουμε ναέχουμε σχέση με κόμματα φοι-τητικές παρατάξεις μήντια δια-νοούμενους ερευνητικάπρογράμματα και οποιοδήποτεάλλο θεσμό

Ηλεκτρονική αλληλογραφία στοgameover_2010hotmailcom

Το game over στηρίζει τηλέσχη κατασκόπων 21ου αιώνα

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 2

over 3

Όσο η ψηφιοποίηση γίνεται όλο και πιο συνολικό μοντέλο στην καθημερινότητα τόσο κα-νείς μπορεί να κάνει τα πάντα μπροστά σrsquo έναν υπολογιστή Από εδώ (θα) μαθαίνει γιατί οι ψη-φιακές βάσεις δεδομένων θα έχουν όλες τις πληροφορίες που μπορεί να χρειαστεί Εδώ (θα)κάνει φίλους μέσω αυτού (θα) κυκλοφορεί στην πόλη μέσω αυτού (θα) βρίσκει δουλειά κλπ Μεότι μπορεί να σημαίνει το παίρνω πληροφορίες κάνω φίλους κυκλοφορώ στην πόλη και οτι-δήποτε άλλο μπορεί να κάνει κανείς μέσω του υπολογιστή Η ψηφιοποίηση τείνει να μεσολαβήσειόλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής και να τις επιστρέψει πίσω με όρους κατανάλωσης και μετους κανόνες της μηχανής (και λέμε τείνει γιατί όπου δεν το έχει κάνει απλά δεν το έχει καταφέρειακόμη από τεχνολογική πλευρά)

Το μόνο που θα χρειάζεται για να τα κάνει κανείς όλα αυτά είναι να μπορεί να χειριστείτον υπολογιστή να κάνει μια σωστή αναζήτηση κλπ Οι ενέργειες πρώτη φορά στην ιστορίαδιαχωρίζονται από αυτόν που τις κάνει Ο υπολογιστής σκέφτεται θυμάται και στο μέλλον θαχαίρεται και θα λυπάται για τον χειριστή του χωρίς αυτός να συμμετέχει πραγματικά

Είναι σημαντικό ζήτημα όμως μέσα ή έξω απrsquo τα πανεπιστήμια να βλέπουμε και να κατα-λαβαίνουμε ποιοι κατέχουν τα μέσα και ποιοι είναι οι όροι που εμείς τα χρησιμοποιούμε Μπορείόντως να μπορούμε να μάθουμε και να κάνουμε τα πάντα μέσω του internet και των υπολογιστών(ή μάλλον όσα έχουν την δυνατότητα να ψηφιοποιηθούν για να μπορέσουν να λειτουργήσουν

με τις νόρμες της μηχανής) Μπορεί κανείς να πιλοτάρει αεροπλάνο μέσω του υπολογιστή ή ναμάθει να πιλοτάρει αεροπλάνο μέσω του υπολογιστή Μπορεί το google να είναι το νέο πανεπι-στήμιο σε σημείο που να εκπαιδεύεται κανείς είτε τεχνικά το πώς φτιάχνουμε ένα φαγητό ή πωςλειτουργεί ένα 3D πρόγραμμα είτε κοινωνικά Και κοινωνικά μιλώντας θέλουμε να πούμε ότιεκπαιδευόμαστε και μαθαίνουμε (μέσα από) έναν συναισθηματικού τύπου βομβαρδισμό γρήγο-ρων εικόνων (emoticons) Αυτό ήδη από την ώριμη κοινωνία του θεάματος και τα media Η ψη-φιοποίηση όμως το παίρνει και το ξαναπλασάρει με τα δικά της χαρακτηριστικά δηλαδή πιοάμεσα πιο διαδραστικά κλπ Δεν είναι μόνο ότι μαθαίνουμε να βλέπουμε έτσι τον εαυτό μαςκαι τους ανθρώπους μας μέσα από στήθη και γρήγορα αυτοκίνητα (αυτό από κάποια think tankτου θεάματος αποκαλείται titytainment) αλλά και ότι μαθαίνουμε να έχουμε μέσα στο κεφάλι μαςμόνο στήθη και γρήγορα αυτοκίνητα Αυτό βέβαια για όσο δεν μας έχουν πάρει το laquoπαιχνίδιraquoμας Γιατί αν αυτό γίνει δε θα μπορούμε να περάσουμε στην απέναντι πλευρά ενός δρόμου Κιεπιπλέον θα μείνουμε με τα σκατά στο κεφάλι και τη βλακεία και την ιδεολογία που τόσο επίμοναζητούσαμε

Οι συνέπειες όμως δεν σταματάνε εκεί Όσο από την πλευρά του ανταγωνισμού χρησιμο-ποιούμε το μέσο αυτό χωρίς να του ασκούμε κριτική με τρόπο ολοκληρωτικό και σαν ένα άγιοπράγμα που μας γλιτώνει από διάφορα βαρετά και δύσκολα Όσο το χρησιμοποιούμε ξεχνώνταςίσως ότι και οι προηγούμενοι στην ιστορία αυτά έκαναν διάφορα βαρετά και δύσκολα δεν είναιμόνο ότι αν μας το πάρουν δε θα έχουμε τίποτα (γιατί στο κάτω-κάτω μπορεί να μην το πάρουνκαι ποτέ αφού δεν θα κάνουμε ποτέ τίποτα επικίνδυνο στη πραγματική ζωή) Το χειρότερο είναιτα μυαλά και οι σχέσεις μας να μη μπορούν να ξεφύγουν από το εργαλείο και τους όρους πουαυτό βάζει Ακριβώς γιατί τα όσα θα κάνουμε θα τα κάνουμε μrsquo αυτό

Και μην πει κανείς ότι και στην Αίγυπτο είχαν facebook αμαρτία

Στον ορίζοντα της ψηφιοποίησης βρί-σκονται πολύ ευρύτεροι στόχοι τα αισθή-ματα και η λειτουργία των έμβιωννευρικών συστημάτων Στο βαθμό που ταlaquoνευρικά σήματαraquo μπορούν να γίνουνlaquoηλεκτρικά σήματαraquo η ψηφιοποίηση προ-σφέρει την ηλεκτρονική της αγκαλιά για νατα ταξινομήσει να τα κατατάξει να τα απο-θηκεύσει Κι έτσι μπορούμε να φαντα-στούμε την ψηφιακή μνήμη όχι μόνο σαναποθήκη λέξεων ήχων και εικόνων αλλάκαι φόβων πόνων ή χαράς που αν έχουνlaquoσωθείαποθηκευτείraquo μέσω των κατάλλη-λων συνάψεων του ζωντανού και της μη-χανής θα μπορούν επίσης ναlaquoανακληθούνraquo με τον ίδιο τρόπο

(Από την εισήγηση της εκδήλωσης του gameover που έγινε στις 1912011 στην ΑΣΟΕΕ)

η ψηφιοποίησηκαι μερικές συνέπειες της

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 3

4 game

Όσες γενιές έχουν μεγαλώσει βλέ-ποντας τηλεόραση αρκετά μάλιστα πρινπιάσουν στα χέρια τους το πρώτο πληκτρο-λόγιο μπορούν να το βεβαιώσουν το διά-βασμα έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο Καιδε μιλάμε για τη μελέτη των μαθημάτωντου σχολείου αυτό ήταν πάντα μια ανιαρήκαι κουραστική υπόθεση Μιλάμε για τοδιάβασμα της εφημερίδας ενός μυθιστο-ρήματος ενός δοκιμίου οποιουδήποτε κει-μένου με συνέχεια και σκεπτικό πουαναπτύσσεται με επιχειρήματα που είναιενιαίο και δε σπάει σε υποενότητες και μι-κρές παραγράφους Και ενώ το βλέμμα καιτο μυαλό εξαντλούνται με το διάβασμα με-ρικών σελίδων το ίδιο βλέμμα και το ίδιομυαλό μπορούν να παρακολουθούν γιαώρες τηλεόραση (αν θεωρήσει κανείς ότιχρησιμοποιεί το μυαλό του γιrsquo αυτή τη δου-λειά) και μένουν ακούραστα παίζονταςvideogames

Τι συμβαίνει λοιπόν στα κεφάλιαπαιδιών και ενηλίκων που τους καθιστάτόσο δύσκολο το διάβασμα το γράψιμοκαι γενικότερα τη χρήση του λόγου γιανα σκεφτούν και να επικοινωνήσουν

Αν κοιτάξουμε τις μικρότερες ηλικίεςμπορεί να δούμε κάποιες πλευρές του προ-βλήματος πιο καθαρά Οι έρευνες επί τουθέματος δείχνουν κατrsquo αρχάς αύξηση τωνπαιδιών με δυσλεξία και γενικότερα μεΕΜΔ (Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες) στονηπιαγωγείο και το δημοτικό Οι ΕΜΔ ονο-μάζονται ιδιοπαθείς δηλαδή οι αιτίες τουςδεν είναι γνωστέ---ς ακριβώς αλλά διάφο-ρες θεωρίες υποστηρίζουν ότι υπεύθυνοιείναι γενετικοί περιβαλλοντικοί ή εγκεφα-λικοί παράγοντες και σε καμία περίπτωσηοι γονείς οι δάσκαλοι ή το ίδιο το παιδί ΟιΕΜΔ είναι σαν να λέμε ανεξάρτητες από τιςκοινωνικές συνθήκες στις οποίες μεγαλώ-νει ένα παιδί άποψη με την οποία βέβαιαδε φαίνεται να συμφωνούν και όλοι όσοιασχολούνται με τη λογοθεραπεία

Όπως και να lsquoχει το ζήτημα των παι-διών με ΕΜΔ και υπερκινητικότητα φαίνεταινα διογκώνεται (στην Αμερική κυκλοφο-ρούν μάλιστα και χάπια -με γνωστότερο τοαπαγορευμένο προς το παρόν Ritalin- μετα οποία μπορείς να ντοπάρεις τα υπερκι-νητικά παιδιά για να κάθονται ήσυχα στοσχολείο) και στο ίδιο συνάδει η αύξηση των

κέντρων λογοθεραπείας την τελευταία δε-καετία Θα μπορούσε να δικαιολογήσει κα-νείς αυτήν την αύξηση στους αριθμούςλέγοντας ότι οι γονείς είναι πιο ευαισθητο-ποιημένοι σε αυτά τα θέματα απrsquo ότι παλιό-τερα άρα ανακαλύπτουν και πιο συχνά τοπρόβλημα Θα μπορούσαμε να σημει-ώσουμε επίσης ότι είναι φαινόμενο τηςεποχής να προσπαθούμε να ανάγουμε διά-φορα προβλήματα σε ldquoοργανικάrdquo ή ldquoγονι-διακάrdquo που χρήζουν παρακολούθησης απόειδικούς απομακρύνοντας έτσι τα πιθανάαίτια από τη συμπεριφορά των γονιών τοευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και τιςσυνθήκες διδασκαλίας

Ακόμα κι αν υπάρχουν αμφιβολίεςγια τις στατιστικές πάνω στο θέμα εκπαι-δευτικοί με πολυετή πείρα στα σχολεία πα-ρατηρούν ότι όντως όλο και περισσότεραπαιδιά δυσκολεύονται στην παρακολού-θηση του μαθήματος και ιδιαίτερα στηχρήση της γλώσσας για να γράψουν ναδιαβάσουν ακόμα και να μιλήσουν Από ταπιο συχνά προβλήματα που εμφανίζονταιήδη από την προσχολική ηλικία είναι η κα-θυστέρηση έναρξης λόγου και το φτωχόλεξιλόγιο Πολλοί λογοθεραπευτές πι-στεύουν ότι τα παιδιά αργούν να μιλήσουνγιατί δεν έχουν αυτό που ονομάζουν ldquoκίνη-τραrdquo και πολλές φορές η δουλειά τους είναιακριβώς αυτή Να ανακαλύψουν τι αποτελείκίνητρο και να το χρησιμοποιήσουν για ναεντάξουν το παιδί στην εκπαιδευτική διαδι-κασία

Τι είναι όμως αυτά τα κίνητρα πουφαίνεται να εξαφανίζονται όσο περνάμεσε διαφορετικά μοντέλα ζωής και εκπαί-δευσης

Ας κάνουμε την παραδοχή ότι έναπαιδί ξεκινά να μιλάει για να επικοινωνήσειπιο αποτελεσματικά με τους γύρω του καιτο κάνει αυτό ldquoαντιγράφονταςrdquo τις γλώσσεςεπικοινωνίας που επικρατούν στο κοντινότου περιβάλλον Μπορούμε πολύ εύκολανα φανταστούμε τι μπορεί να συμβαίνεισταδιακά στις γενιές των παιδιών πουμέχρι την ηλικία του σχολείου αλλά και αρ-κετά αργότερα περνούν το χρόνο τουςμόνα συχνά χωρίς φίλους αδέρφια ή για-γιάδες απομονωμένα στην ασφάλεια τουσπιτιού Οι γονείς δουλεύουν συνήθως καιοι δύο και η καθημερινότητα είναι τόσο

εξαντλητική και μοναχική που στο τέλοςτης ημέρας οι περισσότεροι δε θέλουν ναανταλλάξουν κουβέντα μεταξύ τους πόσομάλλον να διαβάσουν στα παιδιά τους έναβιβλίο ή να απαντήσουν στις -καταιγιστικέςσυνήθως- ερωτήσεις τους

Κι εδώ είναι που έρχεται για ακόμαμια φορά να δώσει τη λύση η τεχνολογίαυποκαθιστώντας την ανθρώπινη συμμε-τοχή Τα παιδιά παρκάρονται μπροστά στονυπολογιστή και την τηλεόραση όχι μόνοακολουθώντας τις συνήθειες ελεύθερουχρόνου των γονιών τους αλλά και γιατίαυτός είναι ένας εύκολος τρόπος να μεί-νουν καθηλωμένα και ελεγχόμενα χωρίςνα κινδυνεύουν από τα απρόοπτα της ζωήςέξω από το σπίτι Χωρίς να κινδυνεύουν ναδυσκολευτούν να λερωθούν να χτυπή-σουν να πληγωθούν

Μαθαίνουν λοιπόν παίζουν και εκπαι-δεύονται σε μία γλώσσα που κυριαρχείταιαπό εικόνες Χρησιμοποιούν προγραμμα-τισμένες επιλογές εικονίδια βίντεο καιφωτογραφίες αναπτύσσοντας μια άνεσηαντιστρόφως ανάλογη της ικανότητάς τουςνα κάνουν διάλογο ή να διαμορφώνουν

-(παλιά σημάδευαν τα χέρια τώρα σημαδεύουν στα μυαλά)

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 4

over 5

συλλογισμούς Κι όταν τα ίδια παιδιά πρέπεινα αποδώσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύ-στημα με κεντρικό τρόπο μάθησης την απο-μνημόνευση και το γραπτό λόγο τότε είναιτουλάχιστον αναμενόμενο να αντιμετωπί-ζουν σοβαρές δυσκολίες Αντίστοιχες δυ-σκολίες ίσως λιγότερο σχετικές με τηγλώσσα και περισσότερο με την πειθαρχίααντιμετώπιζαν τα παιδιά όταν εδραιώθηκετο υπάρχον μοντέλο εκπαίδευσης ειςβάρος του προηγούμενου αυτού της μάθη-σης μέσα από τα βιώματα Ενώ λοιπόν τοrsquo40 στην Ελλάδα η συνεχής κίνηση ενόςπαιδιού μπορεί να γινόταν αντιληπτή ωςκάτι φυσιολογικό πολλές φορές και ωςδείγμα ευφυΐας όταν το σχολείο ήρθε ναεπιβάλλει τους δικούς του χρόνους και τρό-πους η ίδια συμπεριφορά φόρεσε τελικάτην ταμπέλα της ldquoυπερκινητικότηταςrdquo και τουλαϊκού ldquoδεν τα παίρνει τα γράμματαrdquo Καιαντίστοιχα ένα παιδί που μάθαινε αποκλει-στικά μέσα στο σχολείο η έλλειψη άλλωνβιωμάτων και η αμηχανία του σε σχέση μετο σώμα και την κίνηση το καθιστούσανπροβληματικό σε ένα ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον όπου το σύνολο των παιδιών(και κυρίως αυτά των λαϊκών στρωμάτων)συνέχιζαν να μαθαίνουν αλητεύοντας

Είναι και ήταν σαν να λέμε οι ΕΜΔ και ταλοιπά προβλήματα των μαθητών αναπό-σπαστο κομμάτι των αλλαγών που επιβάλ-λονται βίαια και από τα πάνω στο πώς στοτι και στο πού μαθαίνουμε Και στη δεδο-μένη φάση μάλλον έχουμε να κάνουμε μεμια σύγκρουση ενός νέου κοινωνικά εξα-πλωμένου -ψηφιοποιημένου- μοντέλου μετο υπάρχον εδραιωμένο σύστημα εκπαί-δευσης

Από την άλλη την ίδια στιγμή που ημοναξιά της οθόνης εντείνει το πρόβληματης επικοινωνίας και αυξάνει το χάσμαανάμεσα στο προηγούμενο και το νέο πα-ράδειγμα δημιουργείται μια σειρά απόηλεκτρονικά προγράμματα εκμάθησης γιαπαιδιά με ΕΜΔ τα οποία χρησιμοποιούνταιαρκετά από τους λογοθεραπευτές Η χρήσητου ΗΥ σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεταινα έχει θετικά αποτελέσματα γιατί όπωςλένε το γράψιμο με χαρτί και μολύβι είναιμια επίπονη διαδικασία συνδεδεμένη μετην πειθαρχία του σχολείου σε αντίθεσημε τον υπολογιστή που παραπέμπει σε παι-χνίδι συνδυάζοντας διαφορετικά οπτικοα-κουστικά ερεθίσματα Πιο συγκεκριμέναldquoΓια μαθητές με πιο σοβαρές δυσκολίεςστο γράψιμο υπάρχουν προγράμματα πουμπορούν να προβλέψουν τη λέξη που θαακολουθήσει καθώς και προγράμματα πουονομάζονται lsquorsquoτράπεζες λέξεωνrsquorsquo Τέτοιαπρογράμματα μπορούν να αποδειχτούνπολύ χρήσιμα και να βοηθήσουν το μαθητήνα εκφράσει πιο ολοκληρωμένα τις σκέ-ψεις του χωρίς να αφήνει κενά και μισέςλέξεις Εξίσου χρήσιμοι μπορούν να είναιως εργαλεία και οι διορθωτές κειμένουrdquo Ηχρήση αυτών των προγραμμάτων υποστη-ρίζουν οι υπέρμαχοί τους καθιστά το παιδίπιο ανεξάρτητο και σε ισότιμη σχέση με ταυπόλοιπα rdquo Όταν βρεθεί ένα ενδιαφέρονκείμενο υπάρχει η δυνατότητα να αντιγρα-φεί και να διαβαστεί μεγαλόφωνα Κάθεψηφιακό κείμενο διαβάζεται με ταχύτηταπου ρυθμίζεται από πολύ αργά - συλλαβι-στά έως όσο απαιτείται με πολύ καλή άρ-θρωση Έτσι δίνεται η δυνατότητα στουςμαθητές να διαβάζουν τα μαθήματα τηςημέρας μέσω υπολογιστή ενώ έως τώραέπρεπε να είναι κάποιος δίπλα τους για νατο κάνειrdquo

Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα

προγράμματα τέτοιου είδους που κυκλοφο-ρούν θα διαπιστώσει ότι μάλλον προσφέ-ρουν μια παράκαμψη του προβλήματοςπαρά μια επανένταξη στο υπάρχον εκπαι-δευτικό Μπορεί ο υπολογιστής να του δια-βάσει το μάθημα αντί για το γονιό ή τοδάσκαλο αλλά δεν μας λέει κανείς γιατί ηακινησία μπροστά σε μια οθόνη με προ-φορά σαν από το διάστημα θεωρείται προ-τιμότερη συνθήκη μάθησης Επίσης έναδυσλεκτικό παιδί μπορεί να γράψει όπωςόλα τα άλλα αφού ο υπολογιστής διορθώ-νει την ορθογραφία και τη σύνταξη δενπαύει όμως να το κάνει μέσω της μηχανήςΚαι όταν θα χρειαστεί να το κάνει χωρίςαυτή το πρόβλημα θα είναι ακόμα παρόν(Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα γυαλιά θερα-πεύουν τη μυωπία Σε βοηθούν αλλά χωρίςαυτά συνεχίζεις να μη βλέπεις μακριά όσαχρόνια κι αν τα φοράς)

Αφού λοιπόν οι μαθητές δε θα γρά-φουν πλέον με μολύβι και χαρτί μήπωςαυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν απόπληκτρολόγια και τα βιβλία από dvd μεσκαναρισμένες σελίδες

Μήπως έτσι θα παρακάμψουμε μιακαι καλή τα προβλήματα των μαθησιακώνδυσκολιών αφού τα κείμενα θα τα συντάσ-σουν οι υπολογιστές Προς ποιά κατεύ-θυνση γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στουπάρχον εκπαιδευτικό είναι φανερό Αυτόπου δεν είναι φανερό είναι το πώς θα δια-μορφωθεί όχι μόνο ο τρόπος αλλά και ταπεριεχόμενα του νέου συστήματος Και τίάλλου τύπου ΕΜΔ θα εμφανιστούν όσο τομοντέλο της ψηφιοποιημένης εκπαίδευσηςσυνεχίζει να εγκαθίσταται ακόμα πιο ολο-κληρωτικά από τον προκάτοχό του όχιμόνο στο χρόνο της διδασκαλίας αλλάπριν από εκεί στον ελεύθερο χρόνο στιςσχέσεις στο παιχνίδι Σε ένα σύνολο απόπεριοχές της κοινωνικής ζωής που μέχριτώρα αποσυμπίεζαν την ένταση της πειθαρ-χίας του θρανίου ενώ παράλληλα τροφο-δοτούσαν και συμπλήρωναν με βιωματικήγνώση τα στείρα περιεχόμενα του σχο-λείου ακόμα κι αν η ίδια η επίσημη εκπαί-δευση τις είχε -ευτυχώς ίσως για εμάς-περιφράξει και καταδικάσει σε αποκλει-

σμό

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 5

6 game

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Χιλής είναι κληρονομιά της χούν-τας του Πινοσέτ Παρrsquo ότι απrsquo το 1990 στη Χιλή μετράνε χρόνια κοι-νοβουλευτικής δημοκρατίας το εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε όπωςπριν Και ο λόγος είναι ξεκάθαρος μόλις μάθει κανείς τα βασικά τουχαρακτηριστικά Γνήσιο παιδί των ldquoμεταρρυθμίσεωνrdquo που πρότεινεστη χιλιανή χούντα η περιβόητη ldquoσχολή του Σικάγοrdquo (οι παπάδες τουνεοφιλελευθερισμού) και με χαρά επέβαλε ο Πινοσέτ στις αρχές τηςδεκαετίας του lsquo80 το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ldquoμισοϊδιωτικό - μι-σοδημόσιοrdquo Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα σύστημα μετα-φοράς χρήματος είτε απrsquo τον κρατικό προϋπολογισμό είτε κατευθείαναπrsquo τις τσέπες των χιλιανών σε ldquoεκπαιδευτικές επιχειρήσειςrdquo

Για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το χιλιανόκράτος δίνει στους γονείς ldquoκουπόνιαrdquo με τα οποία μπορούν να γρά-ψουν τα παιδιά τους σε όποιο σχολείο θέλουν Πρόκειται για το σύ-στημα των ldquovoucherrdquo που έχει παίξει κατά καιρούς σαν ιδέα και σταμέρη μας είτε από μοναχικούς νεοφιλελεύθερους τύπου Στ Μάνοςείτε από επαγγελματίες δημαγωγούς Το σύστημα των voucher υπο-τίθεται πως είναι μια ldquoκατα κεφαλήνrdquo πληρωμή του κράτους που δίνειόμως στους γονείς την ldquoελευθερίαrdquo να βρουν για τα παιδιά τους τοldquoκαλύτερο σχολείοrdquo Αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι - κιαυτό ισχύει επί δεκαετίες στη Χιλή - ότι καθώς οι γονείς συνωστίζον-ται για να βάλουν τα παιδιά τους σε ldquoκαλάrdquo ή ldquoκαλούτσικαrdquo σχολείατο voucher δεν φτάνει Πρέπει να πληρώσουν επιπλέον απrsquo την τσέπητους το σχολείο για να προσπεράσουν τους υπόλοιπους ανταγωνι-στές γονείς Η ldquoελευθερίαrdquo επιλογής και το voucher είναι λοιπόν ηβάση πλειστηριασμών για τα ldquoκαλά σχολείαrdquo και μέθοδος εθελον-τικής ιδιωτικοποίησης

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου οι φοιτητέςπληρώνουν δίδακτρα Είτε σε καθαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια (που πα-ρουσιάζονται σαν ldquoμη κερδοσκοπικάrdquo - όλο και κάτι θυμίζει κι αυτό)είτε σε μισοϊδιωτικά - μισοδημόσια (ldquoσύμπραξηrdquo σα να λέμε) Υποτί-θεται ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση το χιλιανό κράτος πλη-ρώνει ldquoκάτι τιςrdquo με το κεφάλι Αλλά τα πραγματικά μεγέθη είναι ταεξής το 85 των εσόδων των χιλιανών πανεπιστημίων προέρχεταικατευθείαν απrsquo τις τσέπες των πελατών τους ενώ μόνο το 15 είναικρατικές παροχές ένα μέρος τους με την μορφή υποτροφιών Έτσιμε κατώτατο βασικό μισθό τα 385 δολάρια ένα μέσο μηνιαίο δίδα-κτρο που πρέπει να πληρώνει ο χιλιανός φοιτητής είναι 485 δολάριαΤηρουμένων των αναλογιών με κατώτατο (επίσημο) πλέον μισθόστην ελλάδα τα 530 ευρώ είναι σαν το μέσο μηνιαίο δίδακτρο ναείναι κάτι παραπάνω από 650 ευρώ Για να ldquoεξυπηρετηθούνrdquo αυτοί κιαυτές που θέλουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο φυσικά καιldquoυπάρχει λύσηrdquo τα φοιτητικά δάνεια ένα κόλπο που ανθεί ιδιαίτερο

στον αγγλοσαξονικό κόσμο (αγγλία ηπα) και στην ιαπωνία και στηνκαλύτερη των περιπτώσεων υποθηκεύει μια δεκαετία απrsquo την εργα-σιακή ζωή του πτυχιούχου Ώσπου να ξεχρεώσει το δάνειο των σπου-δών του Το γεγονός είναι ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός απrsquo τουςχιλιανούς πτυχιούχους εργατικής και μικροαστικής προέλευσης ξε-κινούν να μπουν στην ldquoαγορά εργασίαςrdquo έχοντας στην πλάτη τουςένα χρέος γύρω στις 40000 δολλάρια

Η χιλιανή νεολαία έχει μια πρόσφατη ιστορία αγώνων ενάντια σrsquoαυτό το σύστημα Το 2006 (κυρίως από μαθητές) και ξανά το 2008είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις και καταλήψεις Όμως το κίνημα πουάρχισε τον περασμένο Μάη είναι το πιο μαζικό μακρόχρονο και δυ-ναμικό Περιλαμβάνει ταυτόχρονα την συντριπτική πλειοψηφία τωνφοιτητών και των φοιτητριών χιλιάδες πτυχιούχους που δουλεύουντώρα σαν μισθωτοί και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών των λυ-κείων και των γυμνασίων Ακόμα και πιτσιρικάδες 12 χρονών Είναιχαρακτηριστικό ότι είναι τόσο μαζική η συμμετοχή των μαθητών (πουείναι πολυπληθέστεροι των φοιτητών παρότι κι αυτοί συμμετέχουνμαζικά) ώστε υπολογίζεται ότι ο μέρος όρος ηλικίας σrsquo αυτό το κίνημαείναι τα 16 χρόνια

Οι απαιτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες Ουσιαστικά η κατάργησητου συστήματος των voucher και η δραστική μείωση των διδάκτρωνστα πανεπιστήμια με ανάλογη μεγέθυνση της κρατικής χρηματοδό-τησης σε όλα τα επίπεδα Επιπλέον απαιτούν εντελώς δωρεάν φοί-τηση στα πανεπιστήμια για τους νεαρούς και τις νεαρές από εργατικέςοικογένειες ενώ τα φοιτητικά δάνεια να είναι υπό την εγγύηση τουκράτους έτσι ώστε αν κάποιοι δεν μπορούν να τα ξεπληρώσουν ναμην βρίσκονται στο έλεος των τραπεζών Πρόκειται για ένα είδοςεξέγερσης διαρκείας αφού παραμένουν επί μήνες κατειλημένα σχο-λεία και πανεπιστήμια (αν και με ασυνέχειες) ενώ οι διαδηλώσειςμετράνε σε δεκάδες χιλιάδες και στις φάσεις κορυφώσεων σε εκα-τοντάδες χιλιάδες έτσι ώστε να θεωρούνται οι μεγαλύτερες διαδη-λώσεις που έχουν γίνει ποτέ σrsquo όλη την ιστορία της Χιλής Ηφρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση της Michelle Bachelet (που είχε κυνη-γηθεί και φυλακιστεί στη διάρκεια της χούντας) προσπαθεί να σώσειότι μπορεί απrsquo τις επιχειρήσεις της ldquoεκπαίδευσηςrdquo κάνοντας κάθετόσο μικρές παραχωρήσεις και άλλοτε προσπαθώντας να ξεγελάσειτο κίνημα με ασαφές υποσχέσεις και ldquoχειρονομίες καλής θέλησηςrdquoΑλλά ο δυναμισμός και οι αποφασιστικότητα των νεαρών χιλιανώνέχει παρασύρει ήδη και άλλα κοινωνικά υποκείμενα που πέρα απrsquo τηνυποστήριξή τους στο μαθητικό-φοιτητικό κίνημα έχουν αρχίσει νααπαιτούν αντιεμπορευματικές μεταρυθμίσεις Ειδικά στην υγεία καιστις μεταφορές

γράμμα από το Σαντιάγκο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 6

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 3: GameOver01

over 3

Όσο η ψηφιοποίηση γίνεται όλο και πιο συνολικό μοντέλο στην καθημερινότητα τόσο κα-νείς μπορεί να κάνει τα πάντα μπροστά σrsquo έναν υπολογιστή Από εδώ (θα) μαθαίνει γιατί οι ψη-φιακές βάσεις δεδομένων θα έχουν όλες τις πληροφορίες που μπορεί να χρειαστεί Εδώ (θα)κάνει φίλους μέσω αυτού (θα) κυκλοφορεί στην πόλη μέσω αυτού (θα) βρίσκει δουλειά κλπ Μεότι μπορεί να σημαίνει το παίρνω πληροφορίες κάνω φίλους κυκλοφορώ στην πόλη και οτι-δήποτε άλλο μπορεί να κάνει κανείς μέσω του υπολογιστή Η ψηφιοποίηση τείνει να μεσολαβήσειόλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής και να τις επιστρέψει πίσω με όρους κατανάλωσης και μετους κανόνες της μηχανής (και λέμε τείνει γιατί όπου δεν το έχει κάνει απλά δεν το έχει καταφέρειακόμη από τεχνολογική πλευρά)

Το μόνο που θα χρειάζεται για να τα κάνει κανείς όλα αυτά είναι να μπορεί να χειριστείτον υπολογιστή να κάνει μια σωστή αναζήτηση κλπ Οι ενέργειες πρώτη φορά στην ιστορίαδιαχωρίζονται από αυτόν που τις κάνει Ο υπολογιστής σκέφτεται θυμάται και στο μέλλον θαχαίρεται και θα λυπάται για τον χειριστή του χωρίς αυτός να συμμετέχει πραγματικά

Είναι σημαντικό ζήτημα όμως μέσα ή έξω απrsquo τα πανεπιστήμια να βλέπουμε και να κατα-λαβαίνουμε ποιοι κατέχουν τα μέσα και ποιοι είναι οι όροι που εμείς τα χρησιμοποιούμε Μπορείόντως να μπορούμε να μάθουμε και να κάνουμε τα πάντα μέσω του internet και των υπολογιστών(ή μάλλον όσα έχουν την δυνατότητα να ψηφιοποιηθούν για να μπορέσουν να λειτουργήσουν

με τις νόρμες της μηχανής) Μπορεί κανείς να πιλοτάρει αεροπλάνο μέσω του υπολογιστή ή ναμάθει να πιλοτάρει αεροπλάνο μέσω του υπολογιστή Μπορεί το google να είναι το νέο πανεπι-στήμιο σε σημείο που να εκπαιδεύεται κανείς είτε τεχνικά το πώς φτιάχνουμε ένα φαγητό ή πωςλειτουργεί ένα 3D πρόγραμμα είτε κοινωνικά Και κοινωνικά μιλώντας θέλουμε να πούμε ότιεκπαιδευόμαστε και μαθαίνουμε (μέσα από) έναν συναισθηματικού τύπου βομβαρδισμό γρήγο-ρων εικόνων (emoticons) Αυτό ήδη από την ώριμη κοινωνία του θεάματος και τα media Η ψη-φιοποίηση όμως το παίρνει και το ξαναπλασάρει με τα δικά της χαρακτηριστικά δηλαδή πιοάμεσα πιο διαδραστικά κλπ Δεν είναι μόνο ότι μαθαίνουμε να βλέπουμε έτσι τον εαυτό μαςκαι τους ανθρώπους μας μέσα από στήθη και γρήγορα αυτοκίνητα (αυτό από κάποια think tankτου θεάματος αποκαλείται titytainment) αλλά και ότι μαθαίνουμε να έχουμε μέσα στο κεφάλι μαςμόνο στήθη και γρήγορα αυτοκίνητα Αυτό βέβαια για όσο δεν μας έχουν πάρει το laquoπαιχνίδιraquoμας Γιατί αν αυτό γίνει δε θα μπορούμε να περάσουμε στην απέναντι πλευρά ενός δρόμου Κιεπιπλέον θα μείνουμε με τα σκατά στο κεφάλι και τη βλακεία και την ιδεολογία που τόσο επίμοναζητούσαμε

Οι συνέπειες όμως δεν σταματάνε εκεί Όσο από την πλευρά του ανταγωνισμού χρησιμο-ποιούμε το μέσο αυτό χωρίς να του ασκούμε κριτική με τρόπο ολοκληρωτικό και σαν ένα άγιοπράγμα που μας γλιτώνει από διάφορα βαρετά και δύσκολα Όσο το χρησιμοποιούμε ξεχνώνταςίσως ότι και οι προηγούμενοι στην ιστορία αυτά έκαναν διάφορα βαρετά και δύσκολα δεν είναιμόνο ότι αν μας το πάρουν δε θα έχουμε τίποτα (γιατί στο κάτω-κάτω μπορεί να μην το πάρουνκαι ποτέ αφού δεν θα κάνουμε ποτέ τίποτα επικίνδυνο στη πραγματική ζωή) Το χειρότερο είναιτα μυαλά και οι σχέσεις μας να μη μπορούν να ξεφύγουν από το εργαλείο και τους όρους πουαυτό βάζει Ακριβώς γιατί τα όσα θα κάνουμε θα τα κάνουμε μrsquo αυτό

Και μην πει κανείς ότι και στην Αίγυπτο είχαν facebook αμαρτία

Στον ορίζοντα της ψηφιοποίησης βρί-σκονται πολύ ευρύτεροι στόχοι τα αισθή-ματα και η λειτουργία των έμβιωννευρικών συστημάτων Στο βαθμό που ταlaquoνευρικά σήματαraquo μπορούν να γίνουνlaquoηλεκτρικά σήματαraquo η ψηφιοποίηση προ-σφέρει την ηλεκτρονική της αγκαλιά για νατα ταξινομήσει να τα κατατάξει να τα απο-θηκεύσει Κι έτσι μπορούμε να φαντα-στούμε την ψηφιακή μνήμη όχι μόνο σαναποθήκη λέξεων ήχων και εικόνων αλλάκαι φόβων πόνων ή χαράς που αν έχουνlaquoσωθείαποθηκευτείraquo μέσω των κατάλλη-λων συνάψεων του ζωντανού και της μη-χανής θα μπορούν επίσης ναlaquoανακληθούνraquo με τον ίδιο τρόπο

(Από την εισήγηση της εκδήλωσης του gameover που έγινε στις 1912011 στην ΑΣΟΕΕ)

η ψηφιοποίησηκαι μερικές συνέπειες της

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 3

4 game

Όσες γενιές έχουν μεγαλώσει βλέ-ποντας τηλεόραση αρκετά μάλιστα πρινπιάσουν στα χέρια τους το πρώτο πληκτρο-λόγιο μπορούν να το βεβαιώσουν το διά-βασμα έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο Καιδε μιλάμε για τη μελέτη των μαθημάτωντου σχολείου αυτό ήταν πάντα μια ανιαρήκαι κουραστική υπόθεση Μιλάμε για τοδιάβασμα της εφημερίδας ενός μυθιστο-ρήματος ενός δοκιμίου οποιουδήποτε κει-μένου με συνέχεια και σκεπτικό πουαναπτύσσεται με επιχειρήματα που είναιενιαίο και δε σπάει σε υποενότητες και μι-κρές παραγράφους Και ενώ το βλέμμα καιτο μυαλό εξαντλούνται με το διάβασμα με-ρικών σελίδων το ίδιο βλέμμα και το ίδιομυαλό μπορούν να παρακολουθούν γιαώρες τηλεόραση (αν θεωρήσει κανείς ότιχρησιμοποιεί το μυαλό του γιrsquo αυτή τη δου-λειά) και μένουν ακούραστα παίζονταςvideogames

Τι συμβαίνει λοιπόν στα κεφάλιαπαιδιών και ενηλίκων που τους καθιστάτόσο δύσκολο το διάβασμα το γράψιμοκαι γενικότερα τη χρήση του λόγου γιανα σκεφτούν και να επικοινωνήσουν

Αν κοιτάξουμε τις μικρότερες ηλικίεςμπορεί να δούμε κάποιες πλευρές του προ-βλήματος πιο καθαρά Οι έρευνες επί τουθέματος δείχνουν κατrsquo αρχάς αύξηση τωνπαιδιών με δυσλεξία και γενικότερα μεΕΜΔ (Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες) στονηπιαγωγείο και το δημοτικό Οι ΕΜΔ ονο-μάζονται ιδιοπαθείς δηλαδή οι αιτίες τουςδεν είναι γνωστέ---ς ακριβώς αλλά διάφο-ρες θεωρίες υποστηρίζουν ότι υπεύθυνοιείναι γενετικοί περιβαλλοντικοί ή εγκεφα-λικοί παράγοντες και σε καμία περίπτωσηοι γονείς οι δάσκαλοι ή το ίδιο το παιδί ΟιΕΜΔ είναι σαν να λέμε ανεξάρτητες από τιςκοινωνικές συνθήκες στις οποίες μεγαλώ-νει ένα παιδί άποψη με την οποία βέβαιαδε φαίνεται να συμφωνούν και όλοι όσοιασχολούνται με τη λογοθεραπεία

Όπως και να lsquoχει το ζήτημα των παι-διών με ΕΜΔ και υπερκινητικότητα φαίνεταινα διογκώνεται (στην Αμερική κυκλοφο-ρούν μάλιστα και χάπια -με γνωστότερο τοαπαγορευμένο προς το παρόν Ritalin- μετα οποία μπορείς να ντοπάρεις τα υπερκι-νητικά παιδιά για να κάθονται ήσυχα στοσχολείο) και στο ίδιο συνάδει η αύξηση των

κέντρων λογοθεραπείας την τελευταία δε-καετία Θα μπορούσε να δικαιολογήσει κα-νείς αυτήν την αύξηση στους αριθμούςλέγοντας ότι οι γονείς είναι πιο ευαισθητο-ποιημένοι σε αυτά τα θέματα απrsquo ότι παλιό-τερα άρα ανακαλύπτουν και πιο συχνά τοπρόβλημα Θα μπορούσαμε να σημει-ώσουμε επίσης ότι είναι φαινόμενο τηςεποχής να προσπαθούμε να ανάγουμε διά-φορα προβλήματα σε ldquoοργανικάrdquo ή ldquoγονι-διακάrdquo που χρήζουν παρακολούθησης απόειδικούς απομακρύνοντας έτσι τα πιθανάαίτια από τη συμπεριφορά των γονιών τοευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και τιςσυνθήκες διδασκαλίας

Ακόμα κι αν υπάρχουν αμφιβολίεςγια τις στατιστικές πάνω στο θέμα εκπαι-δευτικοί με πολυετή πείρα στα σχολεία πα-ρατηρούν ότι όντως όλο και περισσότεραπαιδιά δυσκολεύονται στην παρακολού-θηση του μαθήματος και ιδιαίτερα στηχρήση της γλώσσας για να γράψουν ναδιαβάσουν ακόμα και να μιλήσουν Από ταπιο συχνά προβλήματα που εμφανίζονταιήδη από την προσχολική ηλικία είναι η κα-θυστέρηση έναρξης λόγου και το φτωχόλεξιλόγιο Πολλοί λογοθεραπευτές πι-στεύουν ότι τα παιδιά αργούν να μιλήσουνγιατί δεν έχουν αυτό που ονομάζουν ldquoκίνη-τραrdquo και πολλές φορές η δουλειά τους είναιακριβώς αυτή Να ανακαλύψουν τι αποτελείκίνητρο και να το χρησιμοποιήσουν για ναεντάξουν το παιδί στην εκπαιδευτική διαδι-κασία

Τι είναι όμως αυτά τα κίνητρα πουφαίνεται να εξαφανίζονται όσο περνάμεσε διαφορετικά μοντέλα ζωής και εκπαί-δευσης

Ας κάνουμε την παραδοχή ότι έναπαιδί ξεκινά να μιλάει για να επικοινωνήσειπιο αποτελεσματικά με τους γύρω του καιτο κάνει αυτό ldquoαντιγράφονταςrdquo τις γλώσσεςεπικοινωνίας που επικρατούν στο κοντινότου περιβάλλον Μπορούμε πολύ εύκολανα φανταστούμε τι μπορεί να συμβαίνεισταδιακά στις γενιές των παιδιών πουμέχρι την ηλικία του σχολείου αλλά και αρ-κετά αργότερα περνούν το χρόνο τουςμόνα συχνά χωρίς φίλους αδέρφια ή για-γιάδες απομονωμένα στην ασφάλεια τουσπιτιού Οι γονείς δουλεύουν συνήθως καιοι δύο και η καθημερινότητα είναι τόσο

εξαντλητική και μοναχική που στο τέλοςτης ημέρας οι περισσότεροι δε θέλουν ναανταλλάξουν κουβέντα μεταξύ τους πόσομάλλον να διαβάσουν στα παιδιά τους έναβιβλίο ή να απαντήσουν στις -καταιγιστικέςσυνήθως- ερωτήσεις τους

Κι εδώ είναι που έρχεται για ακόμαμια φορά να δώσει τη λύση η τεχνολογίαυποκαθιστώντας την ανθρώπινη συμμε-τοχή Τα παιδιά παρκάρονται μπροστά στονυπολογιστή και την τηλεόραση όχι μόνοακολουθώντας τις συνήθειες ελεύθερουχρόνου των γονιών τους αλλά και γιατίαυτός είναι ένας εύκολος τρόπος να μεί-νουν καθηλωμένα και ελεγχόμενα χωρίςνα κινδυνεύουν από τα απρόοπτα της ζωήςέξω από το σπίτι Χωρίς να κινδυνεύουν ναδυσκολευτούν να λερωθούν να χτυπή-σουν να πληγωθούν

Μαθαίνουν λοιπόν παίζουν και εκπαι-δεύονται σε μία γλώσσα που κυριαρχείταιαπό εικόνες Χρησιμοποιούν προγραμμα-τισμένες επιλογές εικονίδια βίντεο καιφωτογραφίες αναπτύσσοντας μια άνεσηαντιστρόφως ανάλογη της ικανότητάς τουςνα κάνουν διάλογο ή να διαμορφώνουν

-(παλιά σημάδευαν τα χέρια τώρα σημαδεύουν στα μυαλά)

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 4

over 5

συλλογισμούς Κι όταν τα ίδια παιδιά πρέπεινα αποδώσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύ-στημα με κεντρικό τρόπο μάθησης την απο-μνημόνευση και το γραπτό λόγο τότε είναιτουλάχιστον αναμενόμενο να αντιμετωπί-ζουν σοβαρές δυσκολίες Αντίστοιχες δυ-σκολίες ίσως λιγότερο σχετικές με τηγλώσσα και περισσότερο με την πειθαρχίααντιμετώπιζαν τα παιδιά όταν εδραιώθηκετο υπάρχον μοντέλο εκπαίδευσης ειςβάρος του προηγούμενου αυτού της μάθη-σης μέσα από τα βιώματα Ενώ λοιπόν τοrsquo40 στην Ελλάδα η συνεχής κίνηση ενόςπαιδιού μπορεί να γινόταν αντιληπτή ωςκάτι φυσιολογικό πολλές φορές και ωςδείγμα ευφυΐας όταν το σχολείο ήρθε ναεπιβάλλει τους δικούς του χρόνους και τρό-πους η ίδια συμπεριφορά φόρεσε τελικάτην ταμπέλα της ldquoυπερκινητικότηταςrdquo και τουλαϊκού ldquoδεν τα παίρνει τα γράμματαrdquo Καιαντίστοιχα ένα παιδί που μάθαινε αποκλει-στικά μέσα στο σχολείο η έλλειψη άλλωνβιωμάτων και η αμηχανία του σε σχέση μετο σώμα και την κίνηση το καθιστούσανπροβληματικό σε ένα ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον όπου το σύνολο των παιδιών(και κυρίως αυτά των λαϊκών στρωμάτων)συνέχιζαν να μαθαίνουν αλητεύοντας

Είναι και ήταν σαν να λέμε οι ΕΜΔ και ταλοιπά προβλήματα των μαθητών αναπό-σπαστο κομμάτι των αλλαγών που επιβάλ-λονται βίαια και από τα πάνω στο πώς στοτι και στο πού μαθαίνουμε Και στη δεδο-μένη φάση μάλλον έχουμε να κάνουμε μεμια σύγκρουση ενός νέου κοινωνικά εξα-πλωμένου -ψηφιοποιημένου- μοντέλου μετο υπάρχον εδραιωμένο σύστημα εκπαί-δευσης

Από την άλλη την ίδια στιγμή που ημοναξιά της οθόνης εντείνει το πρόβληματης επικοινωνίας και αυξάνει το χάσμαανάμεσα στο προηγούμενο και το νέο πα-ράδειγμα δημιουργείται μια σειρά απόηλεκτρονικά προγράμματα εκμάθησης γιαπαιδιά με ΕΜΔ τα οποία χρησιμοποιούνταιαρκετά από τους λογοθεραπευτές Η χρήσητου ΗΥ σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεταινα έχει θετικά αποτελέσματα γιατί όπωςλένε το γράψιμο με χαρτί και μολύβι είναιμια επίπονη διαδικασία συνδεδεμένη μετην πειθαρχία του σχολείου σε αντίθεσημε τον υπολογιστή που παραπέμπει σε παι-χνίδι συνδυάζοντας διαφορετικά οπτικοα-κουστικά ερεθίσματα Πιο συγκεκριμέναldquoΓια μαθητές με πιο σοβαρές δυσκολίεςστο γράψιμο υπάρχουν προγράμματα πουμπορούν να προβλέψουν τη λέξη που θαακολουθήσει καθώς και προγράμματα πουονομάζονται lsquorsquoτράπεζες λέξεωνrsquorsquo Τέτοιαπρογράμματα μπορούν να αποδειχτούνπολύ χρήσιμα και να βοηθήσουν το μαθητήνα εκφράσει πιο ολοκληρωμένα τις σκέ-ψεις του χωρίς να αφήνει κενά και μισέςλέξεις Εξίσου χρήσιμοι μπορούν να είναιως εργαλεία και οι διορθωτές κειμένουrdquo Ηχρήση αυτών των προγραμμάτων υποστη-ρίζουν οι υπέρμαχοί τους καθιστά το παιδίπιο ανεξάρτητο και σε ισότιμη σχέση με ταυπόλοιπα rdquo Όταν βρεθεί ένα ενδιαφέρονκείμενο υπάρχει η δυνατότητα να αντιγρα-φεί και να διαβαστεί μεγαλόφωνα Κάθεψηφιακό κείμενο διαβάζεται με ταχύτηταπου ρυθμίζεται από πολύ αργά - συλλαβι-στά έως όσο απαιτείται με πολύ καλή άρ-θρωση Έτσι δίνεται η δυνατότητα στουςμαθητές να διαβάζουν τα μαθήματα τηςημέρας μέσω υπολογιστή ενώ έως τώραέπρεπε να είναι κάποιος δίπλα τους για νατο κάνειrdquo

Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα

προγράμματα τέτοιου είδους που κυκλοφο-ρούν θα διαπιστώσει ότι μάλλον προσφέ-ρουν μια παράκαμψη του προβλήματοςπαρά μια επανένταξη στο υπάρχον εκπαι-δευτικό Μπορεί ο υπολογιστής να του δια-βάσει το μάθημα αντί για το γονιό ή τοδάσκαλο αλλά δεν μας λέει κανείς γιατί ηακινησία μπροστά σε μια οθόνη με προ-φορά σαν από το διάστημα θεωρείται προ-τιμότερη συνθήκη μάθησης Επίσης έναδυσλεκτικό παιδί μπορεί να γράψει όπωςόλα τα άλλα αφού ο υπολογιστής διορθώ-νει την ορθογραφία και τη σύνταξη δενπαύει όμως να το κάνει μέσω της μηχανήςΚαι όταν θα χρειαστεί να το κάνει χωρίςαυτή το πρόβλημα θα είναι ακόμα παρόν(Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα γυαλιά θερα-πεύουν τη μυωπία Σε βοηθούν αλλά χωρίςαυτά συνεχίζεις να μη βλέπεις μακριά όσαχρόνια κι αν τα φοράς)

Αφού λοιπόν οι μαθητές δε θα γρά-φουν πλέον με μολύβι και χαρτί μήπωςαυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν απόπληκτρολόγια και τα βιβλία από dvd μεσκαναρισμένες σελίδες

Μήπως έτσι θα παρακάμψουμε μιακαι καλή τα προβλήματα των μαθησιακώνδυσκολιών αφού τα κείμενα θα τα συντάσ-σουν οι υπολογιστές Προς ποιά κατεύ-θυνση γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στουπάρχον εκπαιδευτικό είναι φανερό Αυτόπου δεν είναι φανερό είναι το πώς θα δια-μορφωθεί όχι μόνο ο τρόπος αλλά και ταπεριεχόμενα του νέου συστήματος Και τίάλλου τύπου ΕΜΔ θα εμφανιστούν όσο τομοντέλο της ψηφιοποιημένης εκπαίδευσηςσυνεχίζει να εγκαθίσταται ακόμα πιο ολο-κληρωτικά από τον προκάτοχό του όχιμόνο στο χρόνο της διδασκαλίας αλλάπριν από εκεί στον ελεύθερο χρόνο στιςσχέσεις στο παιχνίδι Σε ένα σύνολο απόπεριοχές της κοινωνικής ζωής που μέχριτώρα αποσυμπίεζαν την ένταση της πειθαρ-χίας του θρανίου ενώ παράλληλα τροφο-δοτούσαν και συμπλήρωναν με βιωματικήγνώση τα στείρα περιεχόμενα του σχο-λείου ακόμα κι αν η ίδια η επίσημη εκπαί-δευση τις είχε -ευτυχώς ίσως για εμάς-περιφράξει και καταδικάσει σε αποκλει-

σμό

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 5

6 game

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Χιλής είναι κληρονομιά της χούν-τας του Πινοσέτ Παρrsquo ότι απrsquo το 1990 στη Χιλή μετράνε χρόνια κοι-νοβουλευτικής δημοκρατίας το εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε όπωςπριν Και ο λόγος είναι ξεκάθαρος μόλις μάθει κανείς τα βασικά τουχαρακτηριστικά Γνήσιο παιδί των ldquoμεταρρυθμίσεωνrdquo που πρότεινεστη χιλιανή χούντα η περιβόητη ldquoσχολή του Σικάγοrdquo (οι παπάδες τουνεοφιλελευθερισμού) και με χαρά επέβαλε ο Πινοσέτ στις αρχές τηςδεκαετίας του lsquo80 το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ldquoμισοϊδιωτικό - μι-σοδημόσιοrdquo Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα σύστημα μετα-φοράς χρήματος είτε απrsquo τον κρατικό προϋπολογισμό είτε κατευθείαναπrsquo τις τσέπες των χιλιανών σε ldquoεκπαιδευτικές επιχειρήσειςrdquo

Για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το χιλιανόκράτος δίνει στους γονείς ldquoκουπόνιαrdquo με τα οποία μπορούν να γρά-ψουν τα παιδιά τους σε όποιο σχολείο θέλουν Πρόκειται για το σύ-στημα των ldquovoucherrdquo που έχει παίξει κατά καιρούς σαν ιδέα και σταμέρη μας είτε από μοναχικούς νεοφιλελεύθερους τύπου Στ Μάνοςείτε από επαγγελματίες δημαγωγούς Το σύστημα των voucher υπο-τίθεται πως είναι μια ldquoκατα κεφαλήνrdquo πληρωμή του κράτους που δίνειόμως στους γονείς την ldquoελευθερίαrdquo να βρουν για τα παιδιά τους τοldquoκαλύτερο σχολείοrdquo Αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι - κιαυτό ισχύει επί δεκαετίες στη Χιλή - ότι καθώς οι γονείς συνωστίζον-ται για να βάλουν τα παιδιά τους σε ldquoκαλάrdquo ή ldquoκαλούτσικαrdquo σχολείατο voucher δεν φτάνει Πρέπει να πληρώσουν επιπλέον απrsquo την τσέπητους το σχολείο για να προσπεράσουν τους υπόλοιπους ανταγωνι-στές γονείς Η ldquoελευθερίαrdquo επιλογής και το voucher είναι λοιπόν ηβάση πλειστηριασμών για τα ldquoκαλά σχολείαrdquo και μέθοδος εθελον-τικής ιδιωτικοποίησης

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου οι φοιτητέςπληρώνουν δίδακτρα Είτε σε καθαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια (που πα-ρουσιάζονται σαν ldquoμη κερδοσκοπικάrdquo - όλο και κάτι θυμίζει κι αυτό)είτε σε μισοϊδιωτικά - μισοδημόσια (ldquoσύμπραξηrdquo σα να λέμε) Υποτί-θεται ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση το χιλιανό κράτος πλη-ρώνει ldquoκάτι τιςrdquo με το κεφάλι Αλλά τα πραγματικά μεγέθη είναι ταεξής το 85 των εσόδων των χιλιανών πανεπιστημίων προέρχεταικατευθείαν απrsquo τις τσέπες των πελατών τους ενώ μόνο το 15 είναικρατικές παροχές ένα μέρος τους με την μορφή υποτροφιών Έτσιμε κατώτατο βασικό μισθό τα 385 δολάρια ένα μέσο μηνιαίο δίδα-κτρο που πρέπει να πληρώνει ο χιλιανός φοιτητής είναι 485 δολάριαΤηρουμένων των αναλογιών με κατώτατο (επίσημο) πλέον μισθόστην ελλάδα τα 530 ευρώ είναι σαν το μέσο μηνιαίο δίδακτρο ναείναι κάτι παραπάνω από 650 ευρώ Για να ldquoεξυπηρετηθούνrdquo αυτοί κιαυτές που θέλουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο φυσικά καιldquoυπάρχει λύσηrdquo τα φοιτητικά δάνεια ένα κόλπο που ανθεί ιδιαίτερο

στον αγγλοσαξονικό κόσμο (αγγλία ηπα) και στην ιαπωνία και στηνκαλύτερη των περιπτώσεων υποθηκεύει μια δεκαετία απrsquo την εργα-σιακή ζωή του πτυχιούχου Ώσπου να ξεχρεώσει το δάνειο των σπου-δών του Το γεγονός είναι ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός απrsquo τουςχιλιανούς πτυχιούχους εργατικής και μικροαστικής προέλευσης ξε-κινούν να μπουν στην ldquoαγορά εργασίαςrdquo έχοντας στην πλάτη τουςένα χρέος γύρω στις 40000 δολλάρια

Η χιλιανή νεολαία έχει μια πρόσφατη ιστορία αγώνων ενάντια σrsquoαυτό το σύστημα Το 2006 (κυρίως από μαθητές) και ξανά το 2008είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις και καταλήψεις Όμως το κίνημα πουάρχισε τον περασμένο Μάη είναι το πιο μαζικό μακρόχρονο και δυ-ναμικό Περιλαμβάνει ταυτόχρονα την συντριπτική πλειοψηφία τωνφοιτητών και των φοιτητριών χιλιάδες πτυχιούχους που δουλεύουντώρα σαν μισθωτοί και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών των λυ-κείων και των γυμνασίων Ακόμα και πιτσιρικάδες 12 χρονών Είναιχαρακτηριστικό ότι είναι τόσο μαζική η συμμετοχή των μαθητών (πουείναι πολυπληθέστεροι των φοιτητών παρότι κι αυτοί συμμετέχουνμαζικά) ώστε υπολογίζεται ότι ο μέρος όρος ηλικίας σrsquo αυτό το κίνημαείναι τα 16 χρόνια

Οι απαιτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες Ουσιαστικά η κατάργησητου συστήματος των voucher και η δραστική μείωση των διδάκτρωνστα πανεπιστήμια με ανάλογη μεγέθυνση της κρατικής χρηματοδό-τησης σε όλα τα επίπεδα Επιπλέον απαιτούν εντελώς δωρεάν φοί-τηση στα πανεπιστήμια για τους νεαρούς και τις νεαρές από εργατικέςοικογένειες ενώ τα φοιτητικά δάνεια να είναι υπό την εγγύηση τουκράτους έτσι ώστε αν κάποιοι δεν μπορούν να τα ξεπληρώσουν ναμην βρίσκονται στο έλεος των τραπεζών Πρόκειται για ένα είδοςεξέγερσης διαρκείας αφού παραμένουν επί μήνες κατειλημένα σχο-λεία και πανεπιστήμια (αν και με ασυνέχειες) ενώ οι διαδηλώσειςμετράνε σε δεκάδες χιλιάδες και στις φάσεις κορυφώσεων σε εκα-τοντάδες χιλιάδες έτσι ώστε να θεωρούνται οι μεγαλύτερες διαδη-λώσεις που έχουν γίνει ποτέ σrsquo όλη την ιστορία της Χιλής Ηφρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση της Michelle Bachelet (που είχε κυνη-γηθεί και φυλακιστεί στη διάρκεια της χούντας) προσπαθεί να σώσειότι μπορεί απrsquo τις επιχειρήσεις της ldquoεκπαίδευσηςrdquo κάνοντας κάθετόσο μικρές παραχωρήσεις και άλλοτε προσπαθώντας να ξεγελάσειτο κίνημα με ασαφές υποσχέσεις και ldquoχειρονομίες καλής θέλησηςrdquoΑλλά ο δυναμισμός και οι αποφασιστικότητα των νεαρών χιλιανώνέχει παρασύρει ήδη και άλλα κοινωνικά υποκείμενα που πέρα απrsquo τηνυποστήριξή τους στο μαθητικό-φοιτητικό κίνημα έχουν αρχίσει νααπαιτούν αντιεμπορευματικές μεταρυθμίσεις Ειδικά στην υγεία καιστις μεταφορές

γράμμα από το Σαντιάγκο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 6

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 4: GameOver01

4 game

Όσες γενιές έχουν μεγαλώσει βλέ-ποντας τηλεόραση αρκετά μάλιστα πρινπιάσουν στα χέρια τους το πρώτο πληκτρο-λόγιο μπορούν να το βεβαιώσουν το διά-βασμα έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο Καιδε μιλάμε για τη μελέτη των μαθημάτωντου σχολείου αυτό ήταν πάντα μια ανιαρήκαι κουραστική υπόθεση Μιλάμε για τοδιάβασμα της εφημερίδας ενός μυθιστο-ρήματος ενός δοκιμίου οποιουδήποτε κει-μένου με συνέχεια και σκεπτικό πουαναπτύσσεται με επιχειρήματα που είναιενιαίο και δε σπάει σε υποενότητες και μι-κρές παραγράφους Και ενώ το βλέμμα καιτο μυαλό εξαντλούνται με το διάβασμα με-ρικών σελίδων το ίδιο βλέμμα και το ίδιομυαλό μπορούν να παρακολουθούν γιαώρες τηλεόραση (αν θεωρήσει κανείς ότιχρησιμοποιεί το μυαλό του γιrsquo αυτή τη δου-λειά) και μένουν ακούραστα παίζονταςvideogames

Τι συμβαίνει λοιπόν στα κεφάλιαπαιδιών και ενηλίκων που τους καθιστάτόσο δύσκολο το διάβασμα το γράψιμοκαι γενικότερα τη χρήση του λόγου γιανα σκεφτούν και να επικοινωνήσουν

Αν κοιτάξουμε τις μικρότερες ηλικίεςμπορεί να δούμε κάποιες πλευρές του προ-βλήματος πιο καθαρά Οι έρευνες επί τουθέματος δείχνουν κατrsquo αρχάς αύξηση τωνπαιδιών με δυσλεξία και γενικότερα μεΕΜΔ (Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες) στονηπιαγωγείο και το δημοτικό Οι ΕΜΔ ονο-μάζονται ιδιοπαθείς δηλαδή οι αιτίες τουςδεν είναι γνωστέ---ς ακριβώς αλλά διάφο-ρες θεωρίες υποστηρίζουν ότι υπεύθυνοιείναι γενετικοί περιβαλλοντικοί ή εγκεφα-λικοί παράγοντες και σε καμία περίπτωσηοι γονείς οι δάσκαλοι ή το ίδιο το παιδί ΟιΕΜΔ είναι σαν να λέμε ανεξάρτητες από τιςκοινωνικές συνθήκες στις οποίες μεγαλώ-νει ένα παιδί άποψη με την οποία βέβαιαδε φαίνεται να συμφωνούν και όλοι όσοιασχολούνται με τη λογοθεραπεία

Όπως και να lsquoχει το ζήτημα των παι-διών με ΕΜΔ και υπερκινητικότητα φαίνεταινα διογκώνεται (στην Αμερική κυκλοφο-ρούν μάλιστα και χάπια -με γνωστότερο τοαπαγορευμένο προς το παρόν Ritalin- μετα οποία μπορείς να ντοπάρεις τα υπερκι-νητικά παιδιά για να κάθονται ήσυχα στοσχολείο) και στο ίδιο συνάδει η αύξηση των

κέντρων λογοθεραπείας την τελευταία δε-καετία Θα μπορούσε να δικαιολογήσει κα-νείς αυτήν την αύξηση στους αριθμούςλέγοντας ότι οι γονείς είναι πιο ευαισθητο-ποιημένοι σε αυτά τα θέματα απrsquo ότι παλιό-τερα άρα ανακαλύπτουν και πιο συχνά τοπρόβλημα Θα μπορούσαμε να σημει-ώσουμε επίσης ότι είναι φαινόμενο τηςεποχής να προσπαθούμε να ανάγουμε διά-φορα προβλήματα σε ldquoοργανικάrdquo ή ldquoγονι-διακάrdquo που χρήζουν παρακολούθησης απόειδικούς απομακρύνοντας έτσι τα πιθανάαίτια από τη συμπεριφορά των γονιών τοευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και τιςσυνθήκες διδασκαλίας

Ακόμα κι αν υπάρχουν αμφιβολίεςγια τις στατιστικές πάνω στο θέμα εκπαι-δευτικοί με πολυετή πείρα στα σχολεία πα-ρατηρούν ότι όντως όλο και περισσότεραπαιδιά δυσκολεύονται στην παρακολού-θηση του μαθήματος και ιδιαίτερα στηχρήση της γλώσσας για να γράψουν ναδιαβάσουν ακόμα και να μιλήσουν Από ταπιο συχνά προβλήματα που εμφανίζονταιήδη από την προσχολική ηλικία είναι η κα-θυστέρηση έναρξης λόγου και το φτωχόλεξιλόγιο Πολλοί λογοθεραπευτές πι-στεύουν ότι τα παιδιά αργούν να μιλήσουνγιατί δεν έχουν αυτό που ονομάζουν ldquoκίνη-τραrdquo και πολλές φορές η δουλειά τους είναιακριβώς αυτή Να ανακαλύψουν τι αποτελείκίνητρο και να το χρησιμοποιήσουν για ναεντάξουν το παιδί στην εκπαιδευτική διαδι-κασία

Τι είναι όμως αυτά τα κίνητρα πουφαίνεται να εξαφανίζονται όσο περνάμεσε διαφορετικά μοντέλα ζωής και εκπαί-δευσης

Ας κάνουμε την παραδοχή ότι έναπαιδί ξεκινά να μιλάει για να επικοινωνήσειπιο αποτελεσματικά με τους γύρω του καιτο κάνει αυτό ldquoαντιγράφονταςrdquo τις γλώσσεςεπικοινωνίας που επικρατούν στο κοντινότου περιβάλλον Μπορούμε πολύ εύκολανα φανταστούμε τι μπορεί να συμβαίνεισταδιακά στις γενιές των παιδιών πουμέχρι την ηλικία του σχολείου αλλά και αρ-κετά αργότερα περνούν το χρόνο τουςμόνα συχνά χωρίς φίλους αδέρφια ή για-γιάδες απομονωμένα στην ασφάλεια τουσπιτιού Οι γονείς δουλεύουν συνήθως καιοι δύο και η καθημερινότητα είναι τόσο

εξαντλητική και μοναχική που στο τέλοςτης ημέρας οι περισσότεροι δε θέλουν ναανταλλάξουν κουβέντα μεταξύ τους πόσομάλλον να διαβάσουν στα παιδιά τους έναβιβλίο ή να απαντήσουν στις -καταιγιστικέςσυνήθως- ερωτήσεις τους

Κι εδώ είναι που έρχεται για ακόμαμια φορά να δώσει τη λύση η τεχνολογίαυποκαθιστώντας την ανθρώπινη συμμε-τοχή Τα παιδιά παρκάρονται μπροστά στονυπολογιστή και την τηλεόραση όχι μόνοακολουθώντας τις συνήθειες ελεύθερουχρόνου των γονιών τους αλλά και γιατίαυτός είναι ένας εύκολος τρόπος να μεί-νουν καθηλωμένα και ελεγχόμενα χωρίςνα κινδυνεύουν από τα απρόοπτα της ζωήςέξω από το σπίτι Χωρίς να κινδυνεύουν ναδυσκολευτούν να λερωθούν να χτυπή-σουν να πληγωθούν

Μαθαίνουν λοιπόν παίζουν και εκπαι-δεύονται σε μία γλώσσα που κυριαρχείταιαπό εικόνες Χρησιμοποιούν προγραμμα-τισμένες επιλογές εικονίδια βίντεο καιφωτογραφίες αναπτύσσοντας μια άνεσηαντιστρόφως ανάλογη της ικανότητάς τουςνα κάνουν διάλογο ή να διαμορφώνουν

-(παλιά σημάδευαν τα χέρια τώρα σημαδεύουν στα μυαλά)

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 4

over 5

συλλογισμούς Κι όταν τα ίδια παιδιά πρέπεινα αποδώσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύ-στημα με κεντρικό τρόπο μάθησης την απο-μνημόνευση και το γραπτό λόγο τότε είναιτουλάχιστον αναμενόμενο να αντιμετωπί-ζουν σοβαρές δυσκολίες Αντίστοιχες δυ-σκολίες ίσως λιγότερο σχετικές με τηγλώσσα και περισσότερο με την πειθαρχίααντιμετώπιζαν τα παιδιά όταν εδραιώθηκετο υπάρχον μοντέλο εκπαίδευσης ειςβάρος του προηγούμενου αυτού της μάθη-σης μέσα από τα βιώματα Ενώ λοιπόν τοrsquo40 στην Ελλάδα η συνεχής κίνηση ενόςπαιδιού μπορεί να γινόταν αντιληπτή ωςκάτι φυσιολογικό πολλές φορές και ωςδείγμα ευφυΐας όταν το σχολείο ήρθε ναεπιβάλλει τους δικούς του χρόνους και τρό-πους η ίδια συμπεριφορά φόρεσε τελικάτην ταμπέλα της ldquoυπερκινητικότηταςrdquo και τουλαϊκού ldquoδεν τα παίρνει τα γράμματαrdquo Καιαντίστοιχα ένα παιδί που μάθαινε αποκλει-στικά μέσα στο σχολείο η έλλειψη άλλωνβιωμάτων και η αμηχανία του σε σχέση μετο σώμα και την κίνηση το καθιστούσανπροβληματικό σε ένα ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον όπου το σύνολο των παιδιών(και κυρίως αυτά των λαϊκών στρωμάτων)συνέχιζαν να μαθαίνουν αλητεύοντας

Είναι και ήταν σαν να λέμε οι ΕΜΔ και ταλοιπά προβλήματα των μαθητών αναπό-σπαστο κομμάτι των αλλαγών που επιβάλ-λονται βίαια και από τα πάνω στο πώς στοτι και στο πού μαθαίνουμε Και στη δεδο-μένη φάση μάλλον έχουμε να κάνουμε μεμια σύγκρουση ενός νέου κοινωνικά εξα-πλωμένου -ψηφιοποιημένου- μοντέλου μετο υπάρχον εδραιωμένο σύστημα εκπαί-δευσης

Από την άλλη την ίδια στιγμή που ημοναξιά της οθόνης εντείνει το πρόβληματης επικοινωνίας και αυξάνει το χάσμαανάμεσα στο προηγούμενο και το νέο πα-ράδειγμα δημιουργείται μια σειρά απόηλεκτρονικά προγράμματα εκμάθησης γιαπαιδιά με ΕΜΔ τα οποία χρησιμοποιούνταιαρκετά από τους λογοθεραπευτές Η χρήσητου ΗΥ σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεταινα έχει θετικά αποτελέσματα γιατί όπωςλένε το γράψιμο με χαρτί και μολύβι είναιμια επίπονη διαδικασία συνδεδεμένη μετην πειθαρχία του σχολείου σε αντίθεσημε τον υπολογιστή που παραπέμπει σε παι-χνίδι συνδυάζοντας διαφορετικά οπτικοα-κουστικά ερεθίσματα Πιο συγκεκριμέναldquoΓια μαθητές με πιο σοβαρές δυσκολίεςστο γράψιμο υπάρχουν προγράμματα πουμπορούν να προβλέψουν τη λέξη που θαακολουθήσει καθώς και προγράμματα πουονομάζονται lsquorsquoτράπεζες λέξεωνrsquorsquo Τέτοιαπρογράμματα μπορούν να αποδειχτούνπολύ χρήσιμα και να βοηθήσουν το μαθητήνα εκφράσει πιο ολοκληρωμένα τις σκέ-ψεις του χωρίς να αφήνει κενά και μισέςλέξεις Εξίσου χρήσιμοι μπορούν να είναιως εργαλεία και οι διορθωτές κειμένουrdquo Ηχρήση αυτών των προγραμμάτων υποστη-ρίζουν οι υπέρμαχοί τους καθιστά το παιδίπιο ανεξάρτητο και σε ισότιμη σχέση με ταυπόλοιπα rdquo Όταν βρεθεί ένα ενδιαφέρονκείμενο υπάρχει η δυνατότητα να αντιγρα-φεί και να διαβαστεί μεγαλόφωνα Κάθεψηφιακό κείμενο διαβάζεται με ταχύτηταπου ρυθμίζεται από πολύ αργά - συλλαβι-στά έως όσο απαιτείται με πολύ καλή άρ-θρωση Έτσι δίνεται η δυνατότητα στουςμαθητές να διαβάζουν τα μαθήματα τηςημέρας μέσω υπολογιστή ενώ έως τώραέπρεπε να είναι κάποιος δίπλα τους για νατο κάνειrdquo

Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα

προγράμματα τέτοιου είδους που κυκλοφο-ρούν θα διαπιστώσει ότι μάλλον προσφέ-ρουν μια παράκαμψη του προβλήματοςπαρά μια επανένταξη στο υπάρχον εκπαι-δευτικό Μπορεί ο υπολογιστής να του δια-βάσει το μάθημα αντί για το γονιό ή τοδάσκαλο αλλά δεν μας λέει κανείς γιατί ηακινησία μπροστά σε μια οθόνη με προ-φορά σαν από το διάστημα θεωρείται προ-τιμότερη συνθήκη μάθησης Επίσης έναδυσλεκτικό παιδί μπορεί να γράψει όπωςόλα τα άλλα αφού ο υπολογιστής διορθώ-νει την ορθογραφία και τη σύνταξη δενπαύει όμως να το κάνει μέσω της μηχανήςΚαι όταν θα χρειαστεί να το κάνει χωρίςαυτή το πρόβλημα θα είναι ακόμα παρόν(Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα γυαλιά θερα-πεύουν τη μυωπία Σε βοηθούν αλλά χωρίςαυτά συνεχίζεις να μη βλέπεις μακριά όσαχρόνια κι αν τα φοράς)

Αφού λοιπόν οι μαθητές δε θα γρά-φουν πλέον με μολύβι και χαρτί μήπωςαυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν απόπληκτρολόγια και τα βιβλία από dvd μεσκαναρισμένες σελίδες

Μήπως έτσι θα παρακάμψουμε μιακαι καλή τα προβλήματα των μαθησιακώνδυσκολιών αφού τα κείμενα θα τα συντάσ-σουν οι υπολογιστές Προς ποιά κατεύ-θυνση γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στουπάρχον εκπαιδευτικό είναι φανερό Αυτόπου δεν είναι φανερό είναι το πώς θα δια-μορφωθεί όχι μόνο ο τρόπος αλλά και ταπεριεχόμενα του νέου συστήματος Και τίάλλου τύπου ΕΜΔ θα εμφανιστούν όσο τομοντέλο της ψηφιοποιημένης εκπαίδευσηςσυνεχίζει να εγκαθίσταται ακόμα πιο ολο-κληρωτικά από τον προκάτοχό του όχιμόνο στο χρόνο της διδασκαλίας αλλάπριν από εκεί στον ελεύθερο χρόνο στιςσχέσεις στο παιχνίδι Σε ένα σύνολο απόπεριοχές της κοινωνικής ζωής που μέχριτώρα αποσυμπίεζαν την ένταση της πειθαρ-χίας του θρανίου ενώ παράλληλα τροφο-δοτούσαν και συμπλήρωναν με βιωματικήγνώση τα στείρα περιεχόμενα του σχο-λείου ακόμα κι αν η ίδια η επίσημη εκπαί-δευση τις είχε -ευτυχώς ίσως για εμάς-περιφράξει και καταδικάσει σε αποκλει-

σμό

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 5

6 game

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Χιλής είναι κληρονομιά της χούν-τας του Πινοσέτ Παρrsquo ότι απrsquo το 1990 στη Χιλή μετράνε χρόνια κοι-νοβουλευτικής δημοκρατίας το εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε όπωςπριν Και ο λόγος είναι ξεκάθαρος μόλις μάθει κανείς τα βασικά τουχαρακτηριστικά Γνήσιο παιδί των ldquoμεταρρυθμίσεωνrdquo που πρότεινεστη χιλιανή χούντα η περιβόητη ldquoσχολή του Σικάγοrdquo (οι παπάδες τουνεοφιλελευθερισμού) και με χαρά επέβαλε ο Πινοσέτ στις αρχές τηςδεκαετίας του lsquo80 το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ldquoμισοϊδιωτικό - μι-σοδημόσιοrdquo Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα σύστημα μετα-φοράς χρήματος είτε απrsquo τον κρατικό προϋπολογισμό είτε κατευθείαναπrsquo τις τσέπες των χιλιανών σε ldquoεκπαιδευτικές επιχειρήσειςrdquo

Για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το χιλιανόκράτος δίνει στους γονείς ldquoκουπόνιαrdquo με τα οποία μπορούν να γρά-ψουν τα παιδιά τους σε όποιο σχολείο θέλουν Πρόκειται για το σύ-στημα των ldquovoucherrdquo που έχει παίξει κατά καιρούς σαν ιδέα και σταμέρη μας είτε από μοναχικούς νεοφιλελεύθερους τύπου Στ Μάνοςείτε από επαγγελματίες δημαγωγούς Το σύστημα των voucher υπο-τίθεται πως είναι μια ldquoκατα κεφαλήνrdquo πληρωμή του κράτους που δίνειόμως στους γονείς την ldquoελευθερίαrdquo να βρουν για τα παιδιά τους τοldquoκαλύτερο σχολείοrdquo Αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι - κιαυτό ισχύει επί δεκαετίες στη Χιλή - ότι καθώς οι γονείς συνωστίζον-ται για να βάλουν τα παιδιά τους σε ldquoκαλάrdquo ή ldquoκαλούτσικαrdquo σχολείατο voucher δεν φτάνει Πρέπει να πληρώσουν επιπλέον απrsquo την τσέπητους το σχολείο για να προσπεράσουν τους υπόλοιπους ανταγωνι-στές γονείς Η ldquoελευθερίαrdquo επιλογής και το voucher είναι λοιπόν ηβάση πλειστηριασμών για τα ldquoκαλά σχολείαrdquo και μέθοδος εθελον-τικής ιδιωτικοποίησης

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου οι φοιτητέςπληρώνουν δίδακτρα Είτε σε καθαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια (που πα-ρουσιάζονται σαν ldquoμη κερδοσκοπικάrdquo - όλο και κάτι θυμίζει κι αυτό)είτε σε μισοϊδιωτικά - μισοδημόσια (ldquoσύμπραξηrdquo σα να λέμε) Υποτί-θεται ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση το χιλιανό κράτος πλη-ρώνει ldquoκάτι τιςrdquo με το κεφάλι Αλλά τα πραγματικά μεγέθη είναι ταεξής το 85 των εσόδων των χιλιανών πανεπιστημίων προέρχεταικατευθείαν απrsquo τις τσέπες των πελατών τους ενώ μόνο το 15 είναικρατικές παροχές ένα μέρος τους με την μορφή υποτροφιών Έτσιμε κατώτατο βασικό μισθό τα 385 δολάρια ένα μέσο μηνιαίο δίδα-κτρο που πρέπει να πληρώνει ο χιλιανός φοιτητής είναι 485 δολάριαΤηρουμένων των αναλογιών με κατώτατο (επίσημο) πλέον μισθόστην ελλάδα τα 530 ευρώ είναι σαν το μέσο μηνιαίο δίδακτρο ναείναι κάτι παραπάνω από 650 ευρώ Για να ldquoεξυπηρετηθούνrdquo αυτοί κιαυτές που θέλουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο φυσικά καιldquoυπάρχει λύσηrdquo τα φοιτητικά δάνεια ένα κόλπο που ανθεί ιδιαίτερο

στον αγγλοσαξονικό κόσμο (αγγλία ηπα) και στην ιαπωνία και στηνκαλύτερη των περιπτώσεων υποθηκεύει μια δεκαετία απrsquo την εργα-σιακή ζωή του πτυχιούχου Ώσπου να ξεχρεώσει το δάνειο των σπου-δών του Το γεγονός είναι ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός απrsquo τουςχιλιανούς πτυχιούχους εργατικής και μικροαστικής προέλευσης ξε-κινούν να μπουν στην ldquoαγορά εργασίαςrdquo έχοντας στην πλάτη τουςένα χρέος γύρω στις 40000 δολλάρια

Η χιλιανή νεολαία έχει μια πρόσφατη ιστορία αγώνων ενάντια σrsquoαυτό το σύστημα Το 2006 (κυρίως από μαθητές) και ξανά το 2008είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις και καταλήψεις Όμως το κίνημα πουάρχισε τον περασμένο Μάη είναι το πιο μαζικό μακρόχρονο και δυ-ναμικό Περιλαμβάνει ταυτόχρονα την συντριπτική πλειοψηφία τωνφοιτητών και των φοιτητριών χιλιάδες πτυχιούχους που δουλεύουντώρα σαν μισθωτοί και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών των λυ-κείων και των γυμνασίων Ακόμα και πιτσιρικάδες 12 χρονών Είναιχαρακτηριστικό ότι είναι τόσο μαζική η συμμετοχή των μαθητών (πουείναι πολυπληθέστεροι των φοιτητών παρότι κι αυτοί συμμετέχουνμαζικά) ώστε υπολογίζεται ότι ο μέρος όρος ηλικίας σrsquo αυτό το κίνημαείναι τα 16 χρόνια

Οι απαιτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες Ουσιαστικά η κατάργησητου συστήματος των voucher και η δραστική μείωση των διδάκτρωνστα πανεπιστήμια με ανάλογη μεγέθυνση της κρατικής χρηματοδό-τησης σε όλα τα επίπεδα Επιπλέον απαιτούν εντελώς δωρεάν φοί-τηση στα πανεπιστήμια για τους νεαρούς και τις νεαρές από εργατικέςοικογένειες ενώ τα φοιτητικά δάνεια να είναι υπό την εγγύηση τουκράτους έτσι ώστε αν κάποιοι δεν μπορούν να τα ξεπληρώσουν ναμην βρίσκονται στο έλεος των τραπεζών Πρόκειται για ένα είδοςεξέγερσης διαρκείας αφού παραμένουν επί μήνες κατειλημένα σχο-λεία και πανεπιστήμια (αν και με ασυνέχειες) ενώ οι διαδηλώσειςμετράνε σε δεκάδες χιλιάδες και στις φάσεις κορυφώσεων σε εκα-τοντάδες χιλιάδες έτσι ώστε να θεωρούνται οι μεγαλύτερες διαδη-λώσεις που έχουν γίνει ποτέ σrsquo όλη την ιστορία της Χιλής Ηφρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση της Michelle Bachelet (που είχε κυνη-γηθεί και φυλακιστεί στη διάρκεια της χούντας) προσπαθεί να σώσειότι μπορεί απrsquo τις επιχειρήσεις της ldquoεκπαίδευσηςrdquo κάνοντας κάθετόσο μικρές παραχωρήσεις και άλλοτε προσπαθώντας να ξεγελάσειτο κίνημα με ασαφές υποσχέσεις και ldquoχειρονομίες καλής θέλησηςrdquoΑλλά ο δυναμισμός και οι αποφασιστικότητα των νεαρών χιλιανώνέχει παρασύρει ήδη και άλλα κοινωνικά υποκείμενα που πέρα απrsquo τηνυποστήριξή τους στο μαθητικό-φοιτητικό κίνημα έχουν αρχίσει νααπαιτούν αντιεμπορευματικές μεταρυθμίσεις Ειδικά στην υγεία καιστις μεταφορές

γράμμα από το Σαντιάγκο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 6

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 5: GameOver01

over 5

συλλογισμούς Κι όταν τα ίδια παιδιά πρέπεινα αποδώσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύ-στημα με κεντρικό τρόπο μάθησης την απο-μνημόνευση και το γραπτό λόγο τότε είναιτουλάχιστον αναμενόμενο να αντιμετωπί-ζουν σοβαρές δυσκολίες Αντίστοιχες δυ-σκολίες ίσως λιγότερο σχετικές με τηγλώσσα και περισσότερο με την πειθαρχίααντιμετώπιζαν τα παιδιά όταν εδραιώθηκετο υπάρχον μοντέλο εκπαίδευσης ειςβάρος του προηγούμενου αυτού της μάθη-σης μέσα από τα βιώματα Ενώ λοιπόν τοrsquo40 στην Ελλάδα η συνεχής κίνηση ενόςπαιδιού μπορεί να γινόταν αντιληπτή ωςκάτι φυσιολογικό πολλές φορές και ωςδείγμα ευφυΐας όταν το σχολείο ήρθε ναεπιβάλλει τους δικούς του χρόνους και τρό-πους η ίδια συμπεριφορά φόρεσε τελικάτην ταμπέλα της ldquoυπερκινητικότηταςrdquo και τουλαϊκού ldquoδεν τα παίρνει τα γράμματαrdquo Καιαντίστοιχα ένα παιδί που μάθαινε αποκλει-στικά μέσα στο σχολείο η έλλειψη άλλωνβιωμάτων και η αμηχανία του σε σχέση μετο σώμα και την κίνηση το καθιστούσανπροβληματικό σε ένα ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον όπου το σύνολο των παιδιών(και κυρίως αυτά των λαϊκών στρωμάτων)συνέχιζαν να μαθαίνουν αλητεύοντας

Είναι και ήταν σαν να λέμε οι ΕΜΔ και ταλοιπά προβλήματα των μαθητών αναπό-σπαστο κομμάτι των αλλαγών που επιβάλ-λονται βίαια και από τα πάνω στο πώς στοτι και στο πού μαθαίνουμε Και στη δεδο-μένη φάση μάλλον έχουμε να κάνουμε μεμια σύγκρουση ενός νέου κοινωνικά εξα-πλωμένου -ψηφιοποιημένου- μοντέλου μετο υπάρχον εδραιωμένο σύστημα εκπαί-δευσης

Από την άλλη την ίδια στιγμή που ημοναξιά της οθόνης εντείνει το πρόβληματης επικοινωνίας και αυξάνει το χάσμαανάμεσα στο προηγούμενο και το νέο πα-ράδειγμα δημιουργείται μια σειρά απόηλεκτρονικά προγράμματα εκμάθησης γιαπαιδιά με ΕΜΔ τα οποία χρησιμοποιούνταιαρκετά από τους λογοθεραπευτές Η χρήσητου ΗΥ σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεταινα έχει θετικά αποτελέσματα γιατί όπωςλένε το γράψιμο με χαρτί και μολύβι είναιμια επίπονη διαδικασία συνδεδεμένη μετην πειθαρχία του σχολείου σε αντίθεσημε τον υπολογιστή που παραπέμπει σε παι-χνίδι συνδυάζοντας διαφορετικά οπτικοα-κουστικά ερεθίσματα Πιο συγκεκριμέναldquoΓια μαθητές με πιο σοβαρές δυσκολίεςστο γράψιμο υπάρχουν προγράμματα πουμπορούν να προβλέψουν τη λέξη που θαακολουθήσει καθώς και προγράμματα πουονομάζονται lsquorsquoτράπεζες λέξεωνrsquorsquo Τέτοιαπρογράμματα μπορούν να αποδειχτούνπολύ χρήσιμα και να βοηθήσουν το μαθητήνα εκφράσει πιο ολοκληρωμένα τις σκέ-ψεις του χωρίς να αφήνει κενά και μισέςλέξεις Εξίσου χρήσιμοι μπορούν να είναιως εργαλεία και οι διορθωτές κειμένουrdquo Ηχρήση αυτών των προγραμμάτων υποστη-ρίζουν οι υπέρμαχοί τους καθιστά το παιδίπιο ανεξάρτητο και σε ισότιμη σχέση με ταυπόλοιπα rdquo Όταν βρεθεί ένα ενδιαφέρονκείμενο υπάρχει η δυνατότητα να αντιγρα-φεί και να διαβαστεί μεγαλόφωνα Κάθεψηφιακό κείμενο διαβάζεται με ταχύτηταπου ρυθμίζεται από πολύ αργά - συλλαβι-στά έως όσο απαιτείται με πολύ καλή άρ-θρωση Έτσι δίνεται η δυνατότητα στουςμαθητές να διαβάζουν τα μαθήματα τηςημέρας μέσω υπολογιστή ενώ έως τώραέπρεπε να είναι κάποιος δίπλα τους για νατο κάνειrdquo

Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα

προγράμματα τέτοιου είδους που κυκλοφο-ρούν θα διαπιστώσει ότι μάλλον προσφέ-ρουν μια παράκαμψη του προβλήματοςπαρά μια επανένταξη στο υπάρχον εκπαι-δευτικό Μπορεί ο υπολογιστής να του δια-βάσει το μάθημα αντί για το γονιό ή τοδάσκαλο αλλά δεν μας λέει κανείς γιατί ηακινησία μπροστά σε μια οθόνη με προ-φορά σαν από το διάστημα θεωρείται προ-τιμότερη συνθήκη μάθησης Επίσης έναδυσλεκτικό παιδί μπορεί να γράψει όπωςόλα τα άλλα αφού ο υπολογιστής διορθώ-νει την ορθογραφία και τη σύνταξη δενπαύει όμως να το κάνει μέσω της μηχανήςΚαι όταν θα χρειαστεί να το κάνει χωρίςαυτή το πρόβλημα θα είναι ακόμα παρόν(Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα γυαλιά θερα-πεύουν τη μυωπία Σε βοηθούν αλλά χωρίςαυτά συνεχίζεις να μη βλέπεις μακριά όσαχρόνια κι αν τα φοράς)

Αφού λοιπόν οι μαθητές δε θα γρά-φουν πλέον με μολύβι και χαρτί μήπωςαυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν απόπληκτρολόγια και τα βιβλία από dvd μεσκαναρισμένες σελίδες

Μήπως έτσι θα παρακάμψουμε μιακαι καλή τα προβλήματα των μαθησιακώνδυσκολιών αφού τα κείμενα θα τα συντάσ-σουν οι υπολογιστές Προς ποιά κατεύ-θυνση γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στουπάρχον εκπαιδευτικό είναι φανερό Αυτόπου δεν είναι φανερό είναι το πώς θα δια-μορφωθεί όχι μόνο ο τρόπος αλλά και ταπεριεχόμενα του νέου συστήματος Και τίάλλου τύπου ΕΜΔ θα εμφανιστούν όσο τομοντέλο της ψηφιοποιημένης εκπαίδευσηςσυνεχίζει να εγκαθίσταται ακόμα πιο ολο-κληρωτικά από τον προκάτοχό του όχιμόνο στο χρόνο της διδασκαλίας αλλάπριν από εκεί στον ελεύθερο χρόνο στιςσχέσεις στο παιχνίδι Σε ένα σύνολο απόπεριοχές της κοινωνικής ζωής που μέχριτώρα αποσυμπίεζαν την ένταση της πειθαρ-χίας του θρανίου ενώ παράλληλα τροφο-δοτούσαν και συμπλήρωναν με βιωματικήγνώση τα στείρα περιεχόμενα του σχο-λείου ακόμα κι αν η ίδια η επίσημη εκπαί-δευση τις είχε -ευτυχώς ίσως για εμάς-περιφράξει και καταδικάσει σε αποκλει-

σμό

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 5

6 game

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Χιλής είναι κληρονομιά της χούν-τας του Πινοσέτ Παρrsquo ότι απrsquo το 1990 στη Χιλή μετράνε χρόνια κοι-νοβουλευτικής δημοκρατίας το εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε όπωςπριν Και ο λόγος είναι ξεκάθαρος μόλις μάθει κανείς τα βασικά τουχαρακτηριστικά Γνήσιο παιδί των ldquoμεταρρυθμίσεωνrdquo που πρότεινεστη χιλιανή χούντα η περιβόητη ldquoσχολή του Σικάγοrdquo (οι παπάδες τουνεοφιλελευθερισμού) και με χαρά επέβαλε ο Πινοσέτ στις αρχές τηςδεκαετίας του lsquo80 το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ldquoμισοϊδιωτικό - μι-σοδημόσιοrdquo Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα σύστημα μετα-φοράς χρήματος είτε απrsquo τον κρατικό προϋπολογισμό είτε κατευθείαναπrsquo τις τσέπες των χιλιανών σε ldquoεκπαιδευτικές επιχειρήσειςrdquo

Για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το χιλιανόκράτος δίνει στους γονείς ldquoκουπόνιαrdquo με τα οποία μπορούν να γρά-ψουν τα παιδιά τους σε όποιο σχολείο θέλουν Πρόκειται για το σύ-στημα των ldquovoucherrdquo που έχει παίξει κατά καιρούς σαν ιδέα και σταμέρη μας είτε από μοναχικούς νεοφιλελεύθερους τύπου Στ Μάνοςείτε από επαγγελματίες δημαγωγούς Το σύστημα των voucher υπο-τίθεται πως είναι μια ldquoκατα κεφαλήνrdquo πληρωμή του κράτους που δίνειόμως στους γονείς την ldquoελευθερίαrdquo να βρουν για τα παιδιά τους τοldquoκαλύτερο σχολείοrdquo Αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι - κιαυτό ισχύει επί δεκαετίες στη Χιλή - ότι καθώς οι γονείς συνωστίζον-ται για να βάλουν τα παιδιά τους σε ldquoκαλάrdquo ή ldquoκαλούτσικαrdquo σχολείατο voucher δεν φτάνει Πρέπει να πληρώσουν επιπλέον απrsquo την τσέπητους το σχολείο για να προσπεράσουν τους υπόλοιπους ανταγωνι-στές γονείς Η ldquoελευθερίαrdquo επιλογής και το voucher είναι λοιπόν ηβάση πλειστηριασμών για τα ldquoκαλά σχολείαrdquo και μέθοδος εθελον-τικής ιδιωτικοποίησης

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου οι φοιτητέςπληρώνουν δίδακτρα Είτε σε καθαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια (που πα-ρουσιάζονται σαν ldquoμη κερδοσκοπικάrdquo - όλο και κάτι θυμίζει κι αυτό)είτε σε μισοϊδιωτικά - μισοδημόσια (ldquoσύμπραξηrdquo σα να λέμε) Υποτί-θεται ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση το χιλιανό κράτος πλη-ρώνει ldquoκάτι τιςrdquo με το κεφάλι Αλλά τα πραγματικά μεγέθη είναι ταεξής το 85 των εσόδων των χιλιανών πανεπιστημίων προέρχεταικατευθείαν απrsquo τις τσέπες των πελατών τους ενώ μόνο το 15 είναικρατικές παροχές ένα μέρος τους με την μορφή υποτροφιών Έτσιμε κατώτατο βασικό μισθό τα 385 δολάρια ένα μέσο μηνιαίο δίδα-κτρο που πρέπει να πληρώνει ο χιλιανός φοιτητής είναι 485 δολάριαΤηρουμένων των αναλογιών με κατώτατο (επίσημο) πλέον μισθόστην ελλάδα τα 530 ευρώ είναι σαν το μέσο μηνιαίο δίδακτρο ναείναι κάτι παραπάνω από 650 ευρώ Για να ldquoεξυπηρετηθούνrdquo αυτοί κιαυτές που θέλουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο φυσικά καιldquoυπάρχει λύσηrdquo τα φοιτητικά δάνεια ένα κόλπο που ανθεί ιδιαίτερο

στον αγγλοσαξονικό κόσμο (αγγλία ηπα) και στην ιαπωνία και στηνκαλύτερη των περιπτώσεων υποθηκεύει μια δεκαετία απrsquo την εργα-σιακή ζωή του πτυχιούχου Ώσπου να ξεχρεώσει το δάνειο των σπου-δών του Το γεγονός είναι ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός απrsquo τουςχιλιανούς πτυχιούχους εργατικής και μικροαστικής προέλευσης ξε-κινούν να μπουν στην ldquoαγορά εργασίαςrdquo έχοντας στην πλάτη τουςένα χρέος γύρω στις 40000 δολλάρια

Η χιλιανή νεολαία έχει μια πρόσφατη ιστορία αγώνων ενάντια σrsquoαυτό το σύστημα Το 2006 (κυρίως από μαθητές) και ξανά το 2008είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις και καταλήψεις Όμως το κίνημα πουάρχισε τον περασμένο Μάη είναι το πιο μαζικό μακρόχρονο και δυ-ναμικό Περιλαμβάνει ταυτόχρονα την συντριπτική πλειοψηφία τωνφοιτητών και των φοιτητριών χιλιάδες πτυχιούχους που δουλεύουντώρα σαν μισθωτοί και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών των λυ-κείων και των γυμνασίων Ακόμα και πιτσιρικάδες 12 χρονών Είναιχαρακτηριστικό ότι είναι τόσο μαζική η συμμετοχή των μαθητών (πουείναι πολυπληθέστεροι των φοιτητών παρότι κι αυτοί συμμετέχουνμαζικά) ώστε υπολογίζεται ότι ο μέρος όρος ηλικίας σrsquo αυτό το κίνημαείναι τα 16 χρόνια

Οι απαιτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες Ουσιαστικά η κατάργησητου συστήματος των voucher και η δραστική μείωση των διδάκτρωνστα πανεπιστήμια με ανάλογη μεγέθυνση της κρατικής χρηματοδό-τησης σε όλα τα επίπεδα Επιπλέον απαιτούν εντελώς δωρεάν φοί-τηση στα πανεπιστήμια για τους νεαρούς και τις νεαρές από εργατικέςοικογένειες ενώ τα φοιτητικά δάνεια να είναι υπό την εγγύηση τουκράτους έτσι ώστε αν κάποιοι δεν μπορούν να τα ξεπληρώσουν ναμην βρίσκονται στο έλεος των τραπεζών Πρόκειται για ένα είδοςεξέγερσης διαρκείας αφού παραμένουν επί μήνες κατειλημένα σχο-λεία και πανεπιστήμια (αν και με ασυνέχειες) ενώ οι διαδηλώσειςμετράνε σε δεκάδες χιλιάδες και στις φάσεις κορυφώσεων σε εκα-τοντάδες χιλιάδες έτσι ώστε να θεωρούνται οι μεγαλύτερες διαδη-λώσεις που έχουν γίνει ποτέ σrsquo όλη την ιστορία της Χιλής Ηφρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση της Michelle Bachelet (που είχε κυνη-γηθεί και φυλακιστεί στη διάρκεια της χούντας) προσπαθεί να σώσειότι μπορεί απrsquo τις επιχειρήσεις της ldquoεκπαίδευσηςrdquo κάνοντας κάθετόσο μικρές παραχωρήσεις και άλλοτε προσπαθώντας να ξεγελάσειτο κίνημα με ασαφές υποσχέσεις και ldquoχειρονομίες καλής θέλησηςrdquoΑλλά ο δυναμισμός και οι αποφασιστικότητα των νεαρών χιλιανώνέχει παρασύρει ήδη και άλλα κοινωνικά υποκείμενα που πέρα απrsquo τηνυποστήριξή τους στο μαθητικό-φοιτητικό κίνημα έχουν αρχίσει νααπαιτούν αντιεμπορευματικές μεταρυθμίσεις Ειδικά στην υγεία καιστις μεταφορές

γράμμα από το Σαντιάγκο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 6

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 6: GameOver01

6 game

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Χιλής είναι κληρονομιά της χούν-τας του Πινοσέτ Παρrsquo ότι απrsquo το 1990 στη Χιλή μετράνε χρόνια κοι-νοβουλευτικής δημοκρατίας το εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε όπωςπριν Και ο λόγος είναι ξεκάθαρος μόλις μάθει κανείς τα βασικά τουχαρακτηριστικά Γνήσιο παιδί των ldquoμεταρρυθμίσεωνrdquo που πρότεινεστη χιλιανή χούντα η περιβόητη ldquoσχολή του Σικάγοrdquo (οι παπάδες τουνεοφιλελευθερισμού) και με χαρά επέβαλε ο Πινοσέτ στις αρχές τηςδεκαετίας του lsquo80 το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ldquoμισοϊδιωτικό - μι-σοδημόσιοrdquo Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα σύστημα μετα-φοράς χρήματος είτε απrsquo τον κρατικό προϋπολογισμό είτε κατευθείαναπrsquo τις τσέπες των χιλιανών σε ldquoεκπαιδευτικές επιχειρήσειςrdquo

Για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το χιλιανόκράτος δίνει στους γονείς ldquoκουπόνιαrdquo με τα οποία μπορούν να γρά-ψουν τα παιδιά τους σε όποιο σχολείο θέλουν Πρόκειται για το σύ-στημα των ldquovoucherrdquo που έχει παίξει κατά καιρούς σαν ιδέα και σταμέρη μας είτε από μοναχικούς νεοφιλελεύθερους τύπου Στ Μάνοςείτε από επαγγελματίες δημαγωγούς Το σύστημα των voucher υπο-τίθεται πως είναι μια ldquoκατα κεφαλήνrdquo πληρωμή του κράτους που δίνειόμως στους γονείς την ldquoελευθερίαrdquo να βρουν για τα παιδιά τους τοldquoκαλύτερο σχολείοrdquo Αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι - κιαυτό ισχύει επί δεκαετίες στη Χιλή - ότι καθώς οι γονείς συνωστίζον-ται για να βάλουν τα παιδιά τους σε ldquoκαλάrdquo ή ldquoκαλούτσικαrdquo σχολείατο voucher δεν φτάνει Πρέπει να πληρώσουν επιπλέον απrsquo την τσέπητους το σχολείο για να προσπεράσουν τους υπόλοιπους ανταγωνι-στές γονείς Η ldquoελευθερίαrdquo επιλογής και το voucher είναι λοιπόν ηβάση πλειστηριασμών για τα ldquoκαλά σχολείαrdquo και μέθοδος εθελον-τικής ιδιωτικοποίησης

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου οι φοιτητέςπληρώνουν δίδακτρα Είτε σε καθαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια (που πα-ρουσιάζονται σαν ldquoμη κερδοσκοπικάrdquo - όλο και κάτι θυμίζει κι αυτό)είτε σε μισοϊδιωτικά - μισοδημόσια (ldquoσύμπραξηrdquo σα να λέμε) Υποτί-θεται ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση το χιλιανό κράτος πλη-ρώνει ldquoκάτι τιςrdquo με το κεφάλι Αλλά τα πραγματικά μεγέθη είναι ταεξής το 85 των εσόδων των χιλιανών πανεπιστημίων προέρχεταικατευθείαν απrsquo τις τσέπες των πελατών τους ενώ μόνο το 15 είναικρατικές παροχές ένα μέρος τους με την μορφή υποτροφιών Έτσιμε κατώτατο βασικό μισθό τα 385 δολάρια ένα μέσο μηνιαίο δίδα-κτρο που πρέπει να πληρώνει ο χιλιανός φοιτητής είναι 485 δολάριαΤηρουμένων των αναλογιών με κατώτατο (επίσημο) πλέον μισθόστην ελλάδα τα 530 ευρώ είναι σαν το μέσο μηνιαίο δίδακτρο ναείναι κάτι παραπάνω από 650 ευρώ Για να ldquoεξυπηρετηθούνrdquo αυτοί κιαυτές που θέλουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο φυσικά καιldquoυπάρχει λύσηrdquo τα φοιτητικά δάνεια ένα κόλπο που ανθεί ιδιαίτερο

στον αγγλοσαξονικό κόσμο (αγγλία ηπα) και στην ιαπωνία και στηνκαλύτερη των περιπτώσεων υποθηκεύει μια δεκαετία απrsquo την εργα-σιακή ζωή του πτυχιούχου Ώσπου να ξεχρεώσει το δάνειο των σπου-δών του Το γεγονός είναι ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός απrsquo τουςχιλιανούς πτυχιούχους εργατικής και μικροαστικής προέλευσης ξε-κινούν να μπουν στην ldquoαγορά εργασίαςrdquo έχοντας στην πλάτη τουςένα χρέος γύρω στις 40000 δολλάρια

Η χιλιανή νεολαία έχει μια πρόσφατη ιστορία αγώνων ενάντια σrsquoαυτό το σύστημα Το 2006 (κυρίως από μαθητές) και ξανά το 2008είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις και καταλήψεις Όμως το κίνημα πουάρχισε τον περασμένο Μάη είναι το πιο μαζικό μακρόχρονο και δυ-ναμικό Περιλαμβάνει ταυτόχρονα την συντριπτική πλειοψηφία τωνφοιτητών και των φοιτητριών χιλιάδες πτυχιούχους που δουλεύουντώρα σαν μισθωτοί και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών των λυ-κείων και των γυμνασίων Ακόμα και πιτσιρικάδες 12 χρονών Είναιχαρακτηριστικό ότι είναι τόσο μαζική η συμμετοχή των μαθητών (πουείναι πολυπληθέστεροι των φοιτητών παρότι κι αυτοί συμμετέχουνμαζικά) ώστε υπολογίζεται ότι ο μέρος όρος ηλικίας σrsquo αυτό το κίνημαείναι τα 16 χρόνια

Οι απαιτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες Ουσιαστικά η κατάργησητου συστήματος των voucher και η δραστική μείωση των διδάκτρωνστα πανεπιστήμια με ανάλογη μεγέθυνση της κρατικής χρηματοδό-τησης σε όλα τα επίπεδα Επιπλέον απαιτούν εντελώς δωρεάν φοί-τηση στα πανεπιστήμια για τους νεαρούς και τις νεαρές από εργατικέςοικογένειες ενώ τα φοιτητικά δάνεια να είναι υπό την εγγύηση τουκράτους έτσι ώστε αν κάποιοι δεν μπορούν να τα ξεπληρώσουν ναμην βρίσκονται στο έλεος των τραπεζών Πρόκειται για ένα είδοςεξέγερσης διαρκείας αφού παραμένουν επί μήνες κατειλημένα σχο-λεία και πανεπιστήμια (αν και με ασυνέχειες) ενώ οι διαδηλώσειςμετράνε σε δεκάδες χιλιάδες και στις φάσεις κορυφώσεων σε εκα-τοντάδες χιλιάδες έτσι ώστε να θεωρούνται οι μεγαλύτερες διαδη-λώσεις που έχουν γίνει ποτέ σrsquo όλη την ιστορία της Χιλής Ηφρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση της Michelle Bachelet (που είχε κυνη-γηθεί και φυλακιστεί στη διάρκεια της χούντας) προσπαθεί να σώσειότι μπορεί απrsquo τις επιχειρήσεις της ldquoεκπαίδευσηςrdquo κάνοντας κάθετόσο μικρές παραχωρήσεις και άλλοτε προσπαθώντας να ξεγελάσειτο κίνημα με ασαφές υποσχέσεις και ldquoχειρονομίες καλής θέλησηςrdquoΑλλά ο δυναμισμός και οι αποφασιστικότητα των νεαρών χιλιανώνέχει παρασύρει ήδη και άλλα κοινωνικά υποκείμενα που πέρα απrsquo τηνυποστήριξή τους στο μαθητικό-φοιτητικό κίνημα έχουν αρχίσει νααπαιτούν αντιεμπορευματικές μεταρυθμίσεις Ειδικά στην υγεία καιστις μεταφορές

γράμμα από το Σαντιάγκο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 6

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 7: GameOver01

over 7

Αυτή η γενιά χιλιανών μαθητών και φοιτητών είναι η πρώτη μαζικήγενιά του Μεγάλου Όνειρου ότι με το πτυχίο θα επιτευχθεί η πολυ-πόθητη κοινωνική άνοδος Και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μαζική γενιάτης Μεγάλης Απογοήτευσης αφού τα μαζικά απολυτήρια του λυκείουδεν μεταφράζονται σε συνέχιση στο πανεπιστήμιο για πολλούς(υπάρχουν εξετάσεις) και τα μαζικά πτυχία εξασφαλίζουν όλο και λι-γότερα - μόνο τα χρέη μεγαλώνουν Θα μπορούσε μάλιστα να θεω-ρηθεί παράξενο που αγώνες με τέτοιους στόχους (δωρεάνεκπαίδευση και υγεία) δεν ξέσπασαν αμέσως μετά το τέλος της χούν-τας δηλαδή πριν 20 χρόνια Προφανώς αυτό έχει να κάνει με τηνιδιαίτερη πολιτική ιστορία των χιλιανών και τις υποσχέσεις της δικήςτους ldquoμεταπολίτευσηςrdquo

Αλλά τώρα έχουν τελειώσει τα ψέματα Ήδη απrsquo τις αρχές του Αυ-γούστου το χιλιανό κράτος έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκτός απrsquoτην τακτική του καρότου κι εκείνη του μαστίγιου Η αστυνομία προ-σπαθεί να σπάσει το ηθικό των διαδηλωτών στις 4 Αυγούστου γιαπαράδειγμα όταν οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε οδομαχίες έγι-ναν 874 συλλήψεις και το κέντρο του Σαντιάγκο κηρύχτηκε σε ldquoκα-τάσταση πολιορκίαςrdquo Αλλά οι χιλιανοί της πόλης απάντησαν με μιατακτική δοκιμασμένη απrsquo τα χρόνια της χούντας (1973 - 1990) το cace-lazo που είναι η μανιακή πρόκληση θορύβου κτυπώντας κατσαρο-λικά ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα στα παράθυρά τους στη διάρκεια

της νύχταςΣτις 18 Αυγούστου κατέβηκαν πάλι στους δρόμους των χιλιανών

πόλεων γύρω στις 100000 μαθητές και φοιτητές που τρεις μέρεςμετά έγιναν 500000 Στις 24 και στις 25 Αυγούστου ήταν το επόμενομεγάλο ραντεβού καθώς η χιλιανή ldquoγσεεrdquo κήρυξε 48ωρη απεργίαόχι μόνο σαν συμπαράσταση σε μαθητές και φοιτητές αλλά και μεεργατικά αιτήματα Γύρω στις 600000 ήταν όσοι όσες κατέβηκανστις διαδηλώσεις (και εξελίχτηκαν και τις δύο ημέρες σε οδομαχίες)αλλά το κυριότερο ήταν ότι το 80 των εργατών απήργησαν όντωςΑπrsquo τις 25 Αυγούστου το κίνημα σηκώνει στις πλάτες του και τηνμνήμη του 16χρονου μαθητή Manuel Gutierrez Reinoso που πυροβο-λήθηκε στο κεφάλι από μπάτσο

Είναι σαφές ότι η αναμέτρηση πολώνεται πια αφού το κίνημα δενυποχωρεί αλλά διευρύνει τις απαιτήσεις του Στις διαδηλώσεις της11ης Σεπτέμβρη (όχι για την ldquoεπέτειο των δίδυμων πύργωνrdquo αλλά σανμνήμη του πραξικόπηματος του Πινοσέτ κατά του Αλλιέντε) τουλάχι-στον 350 δρόμοι του Σαντιάγκο αποκλείστηκαν με οδοφράγματααπrsquo τους διαδηλωτές (κατά δήλωση του χιλιανού υπουργείου εσωτε-ρικών) ενώ μια 15χρονη μαθήτρια πυροβολήθηκε από μπάτσους ευ-τυχώς όμως ζει Την επόμενη ημέρα στις 12 Σεπτέμβρη τριάνταχουντικοί τραμπούκοι επιτέθηκαν στα γραφεία του χιλιανού κομμου-νιστικού κόμματος θεωρώντας το ldquoυπεύθυνοrdquo για τις κινητοποιήσεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 7

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 8: GameOver01

8 game

Τι μπορεί να σημαίνει η νο-μική κατάργηση του ασύλουΑν θεωρήσουμε το άσυλο ωςέναν από τους λίγους μέχριτώρα προστατευμένους (απότη δημόσια δύναμη) χώρουςθα μπορούσε να αποβεί κατα-στροφική Θα σήμαινε ίσως τηνπλήρη αδυναμία άρθρωσηςοποιουδήποτε αντι-λόγου μέσαστα πανεπιστήμια θα σήμαινε το τέλος διάφορων εξωθεσμικών εγ-χειρημάτων που κινούνται μέσα σε αυτά Το ζήτημα για εμάς είναι ναεντοπίσουμε από ποιον προστατεύεται μέχρι τώρα Είναι ο νόμος πουτου επιτρέπει να παίρνει έναν τέτοιο χαρακτήρα άβατου ή είναι η κα-τάσταση και οι συσχετισμοί μέσα στα ιδρύματα που έχουν κατά και-ρούς διαμορφώσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του ασύλου

Πριν όμως μιλήσουμε για το τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγήτου νόμου καλό θα ήταν να δούμε πως οδηγήθηκε η κατάσταση μέχριεδώ Ποιο ήταν το τελευταίο περιστατικό μιας ιστορικής συνέχειας πουέκανε περισσότερο προφανές από ποτέ ότι με άσυλο ή χωρίς το κρά-τος είναι σε θέση να κάνει ότι θέλει αν δεν υπάρξουν κάποιοι να βρε-θούν έμπρακτα απέναντί του Από αυτή τη διήγηση δεν θα μπορούσενα λείπει ο διωγμός των 300 μεταναστών απεργών πείνας από τηννομική τον περασμένο γενάρη Δε θα μπορούσε γιατί αποτέλεσε τοτελευταίο και μάλλον το μεγαλύτερο καρφί στο φέρετρο του πανεπι-στημιακού ασύλου Εκείνη την νύχτα που το άσυλο των πανεπιστημια-κών χώρων θα μπορούσε να φανεί πιο χρήσιμο από ποτέ οι φοιτητέςκαι οι μηχανισμοί τους παρέδωσαν οικειοθελώς το άσυλο στην αστυ-νομία πετώντας εκτός αυτούς που δε χωρούσαν Εκείνη την νύχτα πού-λησαν τους μετανάστες εργάτες- για τους οποίους θα είχε νόημαυλικά και ταξικά ίσως περισσότερο από ποτέ το άσυλο- και φωνάχτηκεμε ένα μεγάλο στόμα ότι τα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρ-

ξης πέρα από την καθαράακαδημαϊκή τους λειτουργία

Και με αφορμή (και) αυτό τοκομβικό περιστατικό νομί-ζουμε ότι η ιστορία έχει δεί-

ξει πλέον ξεκάθαρα ότι κανέναςνόμος δε σώζει το άσυλο αυτόμόνο που θα μπορούσε ίσως να

του δώσει ένα νόημα είναι ο πλούτος των εγχειρημάτων εντός τωνπανεπιστημίων η αποφασιστικότητα-η μαχητικότητα και η κοινωνικό-τητα όσων κινούνται καθημερινά μέσα σε αυτό Καμία ασυλία δεν έχεινόημα αν λείπουν συστηματικά αυτοί που θα την στηρίξουν Κανένακατειλημμένο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να προστατευθεί από τουςμπάτσους αν δεν υπάρχει από πριν η οργάνωση και η αγωνιστικότητατων καταληψιών Κάθε αντίθετη λογική θέτει το κράτος σε εξέχουσαθέση ταυτόχρονα αφαιρεί το βάρος της ευθύνης από αυτούς τουςοποίους πραγματικά αφορά και φαίνεται να δημιουργεί μια κατά-σταση παγιωμένη και οριστική

Από την στιγμή λοιπόν που καμία νομική κατοχύρωση δεν αποτελείτην σωτηρία του ασύλου αυτή η τυπική κατάργησή του θα ήταν λάθοςνα μας φαίνεται σαν ένα τέλος εποχής ή σαν μια μη αναστρέψιμη κα-τάσταση Εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη μπορούν να ξανακερ-δηθούν χώροι που δε θα χωράνε μόνο ακαδημαϊσμό σίγουρα όμωςαυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση ούτε με καταγγελίες για τηναδικία ούτε με κατάρες και κλάψες Αν δεν είναι αποφασισμένος κα-νείς αν δεν διακινδυνεύσει ξανά και ξανά Αν δεν δοκιμαστεί καθη-μερινά σε αυτό τον αγώνα πολύ λίγα θα καταλάβει και φυσικά πολύλίγα θα καταφέρει να αλλάξει στην πράξη Όπως πάντα ήταν ζήτημαανταγωνισμού να δημιουργεί υπέρ του συσχετισμούς έτσι είναι καιτώρα πολύ παραπάνω από κάθε φορά

lsquoΟργανα (της τάξης) στα σκαλιά της νομικής με σκοπό την ldquoφύλαξηrdquo των μεταναστών απεργών πείνας

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περίασύλουπερίασύλου

περί ασύλου

περίασύλουπερίασύλου

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 8

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 9: GameOver01

over 9

Ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός της διάλυσης του εκπαιδευτικού συστήματοςακόμα και ο πιο φανατικός μαθητής - του - τελευταίου - θρανίου δεν θα μπορούσε να φαν-ταστεί στα καλύτερα όνειρά του πόσο εύκολο είναι να μπαχαλευτεί το σχολείο απrsquo την μιαάκρη της φτωχής (και όχι και τόσο τίμιας) ελλάδας ως την άλλη Κι όμως Άμα ο μπαχαλάκιαςείναι το υπουργείο αυτό είναι παιχνιδάκι

Παρά το θόρυβο όμως το θέμα δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) που μετά τους αγια-σμούς και τα κηρύγματα φέτος δεν είχε βιβλία αλλά cd Αυτό μπορεί να είναι πρόοδος εξέ-λιξη κάτι που ανοίγει ένα λαμπρό μέλλον βρε αδελφέ Εμείς εδώ του game over δεν είμαστεπου φωνάζουμε ότι το ldquoπαλιό εκπαιδευτικό σύστημαrdquo έχει ψοφήσει ότι το τρίδυμο ldquoγραφή -ανάγνωση - απομνημόνευσηrdquo έχει ξεπεραστεί και ότι ο καπιταλισμός εξελίσσεται τρώγονταςτα προηγούμενα δημιουργήματά του Ε να λοιπόν Καταργούνται οι θέσεις διευθυντών καιθα προσληφθούν djs - εντάξει δεν είναι

Αλλά όχι Η πραγματική κόλαση διαδραματίζεται στις γραμμές των δασκάλων καιτων καθηγητών Απrsquo τη μια οι συγχωνεύσεις σχολείων Απrsquo την άλλη η γενική απειλή περίαπολύσεων στο ldquoστενόrdquo δημόσιο τομέα Και παντού η προσπάθεια μετατόπισης του ldquoκόστουςrdquoτων σχολείων όσο πιο μακριά γίνεται απrsquo το δημόσιο προϋπολογισμό Ε δεν είναι λίγα αυτάγια όσους είχαν μάθει να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των μαθητών και των μαθητριών έχονταςτη δουλειά στο σχολείο βασικά σαν ldquoδεύτερη δουλειάrdquo και τα λοιπά και τα λοιπά

Όλα αυτά τα χρόνια μέσω διάφορων μηχανισμών και εκπροσωπή-σεων σε διάφορα επίπεδα το υπουργείο παιδείας ήταν μόνο εν μέρει το αφεν-τικό του εκπαιδευτικού συστήματος Στο υπόλοιπο που δεν είναι αμελητέοαφεντικά ήταν κάτι πασκε δακε και λοιποί (της αριστεράς) του συνδικαλισμούΑπrsquo τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις ως το κουκούλωμα πράξεων του κοινούποινικού δικαίου (διότι και τέτοια συμβαίνουν εδώ κι εκεί) και ενδιάμεσα πολλάκαι ενδιαφέροντα ένοχα μυστικά του κλάδου οι συνδικαλιστικοί βραχίονες τουκράτους έκαναν τα κουμάντα Και τώρα τώρα που χάνεται το έδαφος κάτω απrsquoτα πόδια πολλών αυτοί είναι το αποκούμπιbull αν και δεν είναι καθόλου σίγουροότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν όλη την πελατεία τους Πέφτει λοιπόν άγριοσπρωξίδι πίσω απrsquo τις κουρτίνες

Είναι γνωστό ποιά ήταν και είναι η σκοπιμότητα τόσο των δημοτικώνόσο και των γυμνασίων parking παιδιών Ασφαλώς υπήρχε και υπάρχει μεταξύτου διδακτικού προσωπικού ένας αριθμός αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν έχουντους νεαρούς και τις νεαρές για μπελά Αλλά είναι μια μικρή μειοψηφία που δεθέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωριστεί έγκαιρα απrsquo τη μεγάλη μάζα των νταβά-δων παρκαδόρων να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών και να σπάσειτο ταμπού των ldquoκλαδικών συμφερόντωνrdquo Γνωστή επίσης και η σκοπιμότητα τωνλυκείων για να χέζονται στο τάλιρο τα φροντιστήρια Παρά τη μαχητικότητα πουδείχνει κατά καιρούς ένας αριθμός φοιτητών και φοιτητριών κατά της ιδιωτικο-ποίησης η αλήθεια (ακριβή αλήθεια) είναι ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις ει-σαγωγικές ακριβώς σrsquo αυτήν την ιδιωτικοποίηση Τα φροντιστήρια είναι πάνταστο απυρόβλητο όπως στο απυρόβλητο είναι και όλοι εκείνοι οι καθηγητές (κα-θόλου λίγοι) των δημόσιων σχολείων που ldquoσυμπληρώνουν τον μισθό τουςrdquo (δη-λαδή τον πολλαπλασιάζουν) κάνοντας το ldquoαπαγορευμένοrdquo ιδιαίτερα Αλλά γιrsquoαυτό το τελευταίο (για να μην ακούγεται εδώ και δεκαετίες κιχ για την αληθινήιδιωτικοποίηση) είπαμε ότι υπάρχουν άγρυπνοι φύλακες Τα ldquoσυμφέροντα τουκλάδουrdquo και οι συνδικαλιστές του τα όνειρα και τα συμφέροντα των οικογενειών- κι ας χάνουν οι έφηβοι και οι έφηβες τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους

Τώρα το (υποτίθεται) χρεωκοπημένο κράτος κόβει Αν είχε κανείς το δημόσιο σχολείο πραγματικά σε υπόληψη τότε θα είχε γίνει ηκόλαση η ίδια πριν καν τολμήσει η όποια Διαμαντοπούλου να κάνει νόμο τις όποιες φαεινές της ιδέες Αλλά οι μεν γονείς ήθελαν κάπου να παρ-κάρουν τα παιδιά τους τους δε διδάσκοντες στην πλειοψηφία τους το μόνο που τους ένοιαζε είναι να κάνουν την ζωή τους εύκολη Οπότε με τοκλάδεμα και το τσεκούρωμα που πέφτει τώρα εκείνο που παράγεται κυρίως είναι πανικός Θα χαθούν οι οργανικές Πόσες Ποιες και ποιανών

Εν τω μεταξύ πίσω απrsquo το μάλλον γελοίο περί ldquoβιβλίωνrdquo (οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έπρεπε να πανηγυρίζουν για τις καθυστερήσεις)γίνονται κι άλλα χοντρά Όπως ότι συγκεντροποιείται η διαχείριση των χρημάτων προς τα σχολεία σε επίπεδο (καλλικρατικών) δήμων Ως τώρακάθε σχολείο είχε την δική του ldquoσχολική επιτροπήrdquo Τώρα θα υπάρχει μία για πολλά σχολεία στην οποία όπως φαίνεται θα συμμετέχουν και ldquoεκ-πρόσωποι της τοπικής κοινωνίαςrdquo Εκεί να δείτε το ατελείωτο πάρτυ τόσο με τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις απrsquo την μεριά του κράτους όσο καιμε τις τυχόν rdquoχορηγίεςrdquo Εκεί να δείτε το σπρώξιμο μεταξύ σχολείων για λίγα λεφτά για χαρτιά υγείας φωτοτυπικό χαρτί και κιμωλίες

Τελικά αυτό που λένε οι ldquoανυπάκουοι μαθητέςrdquo είναι το σωστό Αφού το ίδιο το κράτος ξεχαρβαλώνει ακόμα και τα προσχήματα περίldquoδημόσιας εκπαίδευσηςrdquo πετώντας τις βίδες της σrsquo όποιον ιδιώτη και όποια επιχείρηση μπορεί να επωφεληθεί και να βγάλει κέρδος τότε έναςλόγος παραπάνω για κλείσουν το μαγαζί οι ίδιοι οι θιγόμενοι Αφού οι μεταρρυθμιστές είναι υπέρ της ldquoιδιωτικής λογικήςrdquo γιατί να μην ισχύσειθριαμβευτικά το ldquoο πελάτης έχει πάντα δίκιοrdquo Ε Πες μας καλέ κυρία (Διαμαντοπούλου) πες μας και μη μας σκας

από πορεία των Ανυπάκουων Μαθητώνστην Πάτρα

τ ο σ χ ολ ε ι όμ α ς

π έ θ α ν ε

( π έ θ αν ε π έ θ αν ε )

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 9

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 10: GameOver01

10 game

Ώσπου ένα καυτό πρωινό στα τέλη του Αυγούστου φτά-νει στη βουλή για ψήφιση το νέο νομοσχέδιο το οποίοέρχεται να λύσει όλα τα προβλήματα που τόσο καιρό τα-λανίζουν την παιδεία Εν καιρώ κρισης- οικονομικής κοι-νωνικής και πανικού- οι μεταρρυθμιστές γνήσια τέκνακαι οι ίδιοι του μαζικού εκπαιδευτικού συστήματος (μεπτυχία μεταπτυχιακά και διδακτορικά) αποφασίζουν ναεισάγουν στην ελλάδα ένα laquoνέοraquo σύστημα ανώτατης εκ-παίδευσης που αποτυγχάνει ήδη εδώ και πολλά χρόνιαστο εξωτερικό Στόχος τους η μείωση του προϋπολογι-σμού για την παιδεία Ύστερα από πολλές δεκαετίεςlaquoανοχήςraquo ενός συστήματος το οποίο και πολλα λεφτάέτρωγε και αποτέλεσμα δεν είχε οι οδηγίες αλλάζουνΟι νόμοι της αγοράς πρέπει να εφαρμοστουν Και πωςθα γίνει αυτόΜα φέρνοντας την αγορά μέσα στα πα-νεπιστήμια Φυσικά αυτό δεν θα ισχύσει για όλα τα ιδρύ-ματα ανεξαιρέτως Κάποια απο αυτά είναι καιρό τώραεκτός ανταγωνισμού Δε χρησίμευαν παρά για εικονικάπάρκιν αυτών που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν στα πολύάμεσα τουλάχιστον σχέδια τους τις σπουδές Έτσι τοlaquoνεόraquo - χρήσιμο με όρους αγοράς - πανεπιστήμιο θα δέ-χεται μετά χαράς ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις οι οποίεςβέβαια κάθε άλλο παρά ανιδιοτελείς θα είναι Οι εται-ρίες δεν έχουν πια λόγο να είναι παρασκηνιακοί ευερ-γέτες Μπορούμε λοιπόν από τώρα να οραματιζόμαστεένα πανεπιστήμιο που δεξιά της εισόδου θα έχει παράρ-τημα του ΠΛΑΙΣΙΟΥ και αριστερά υποκατάστημα της τρά-πεζας ΠΕΙΡΑΙΩΣ για να κάνουν οι φοιτητές τις αναλήψειςτους Στο βάθος-κήπος θα υπάρχει αίθουσα τυχερών παι-γνίων προσφορα της εταιρίας INTRALOT (βλ ΌμιλοςΚόκκαλη) Βέβαια το παγκάρι μπορεί να γεμίσει μα-ζεύοντας χρήματα και από τους άμεσα ενδιαφερόμε-νους δηλαδή τους φοιτητές κάτι που γίνεται ήδη σεμεταπτυχιακά προγράμματα Η εισαγωγή φοιτητών απότο εξωτερικό με την επιβολή διδάκτρων (κάτι που γίνεταικατά κόρον σε χώρες της Ευρώπης) είναι ένα πρώτοβήμα Υποψιαζόμαστε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ταακουμπήσουν και οι εγχώριοι αν θέλουν να δουν πτυχίοστην κορνίζα Και θα είναι αρκετοί οι πρόθυμοι να αγο-ράσουν το πτυχίο τους αφού έτσι θα αγοράζουν και μίαπιθανή θέση εργασίας στις εταιρίες-χρηματοδότες οιοποίες ανάμεσα στους εκλεκτούς θα τσιμπάνε τουςεκλεκτότερους Φυσικά για να ξεχωρίσουν τα καθαρό-αιμα από τους κοπρίτες θα πρέπει να γίνει ξεσκαρτάρι-σμα Η αγορά εργασίας δεν είναι για όλους Αυτό έχειαποδειχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τα μεγάλα ποσο-

Υπήρχε μια εποχή που όλοι ήταν ευτυχισμένοι Τοελληνικό πανεπιστήμιο έμοιαζε να λειτουργείομαλά Τα τμήματα και οι σχολές ανά την επικρά-τεια αυξάνονταν και πληθύνονταν κυρίως στηνεπαρχία Μαζί τους φούντωνε και η ελπίδα Αρ-χικά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε υπουργοίπαιδείας εμφανίζονταν ως ευεργέτες της εκπαί-δευσης που σαν ταπεινό τους στόχο είχαν ναπροωθήσουν τη γνώση και να διευρύνουν τα επι-στημονικά πεδία ανοιγοντας τμήματα ήδη υπάρ-χοντων σχολών σε διάφορες πόλεις της ελλάδαςή εισάγοντας σχολές με καινούρια γνωστικά αν-τικείμενα H ζωή των τοπικών κοινωνιών άρχισενα αλλάζει Οι φοιτητές έπρεπε κάπου να μείνουν-οι ιδιοκτήτες των σπιτιών έκαναν την τύχη τους Οιφοιτητές έπρεπε κάτι να τρώνε-μαγειρία και τα-χυφαγεία γέμισαν τους δρόμους Οι φοιτητέςέπρεπε κάπως να διασκεδάσουν laquoΕυεργετήθη-κανraquo έτσι κάμποσες τοπικές κοινωνίες που μέχριτότε δεν έβρισκαν την κατάλληλη ευκαιρία για ναεκμεταλλευτούν

Φυσικά τα νέα αυτά τμήματα έπρεπε να στελεχω-θούν με εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικόΆνοιξαν έτσι πολλες θέσεις οι οποίες απορρό-φησαν πτυχιούχους με όνειρα πανεπιστημιακήςκαριέρας και κύρους Κατοχυρώνοντας μία θέσηΔΕΠ έχοντας πουλήσει στην ουσία την laquoαξία τωνπτυχίωνraquo τους και το λαμπρό βιογραφικό τουςαγόραζαν και ένα πλήθος προνομίων τα οποία θαεξετάσουμε παρακάτω Τέλος οι ελληνικές οικο-γένειες έβλεπαν επιτέλους τους κόπους τους ναανταμείβονται καθώς με τόσες πολλές θέσεις ει-σακτέων στα πανεπιστημία λίγοι ήταν εκείνοι πουέδιναν πανελλαδικές και έμεναν έξω από κάποιασχολή Χαλάλι τα υπέρογκα ποσά που δόθηκανστα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα χαλάλι ο χαμέ-νος ζωτικός χρόνος και χώρος της τρυφερής ηλι-κίας της εφηβείας Οι έλληνες νεολαίοι έπρεπενα μορφωθούν Έπρεπε να μπουν στην αγορά ερ-γασίας με πτυχίο Και η νέα σχολή Επιστήμης καιΕφαρμογής Πυροτεχνημάτων (ΕΕΦΑΠ) στο Μα-ραθόκαμπο της Σάμου είχε ιδρυθεί για να τους τοπαρέχει Δεν είναι ότι δεν μας αρέσουν τα πυρο-τεχνήματα Είναι εντυπωσιακά Αλλά κρατάνε λίγο

τι πουλάνε οι μεταρρυθμιστές οι καθηγητές οι φοιτητοπατέρες

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 10

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 11: GameOver01

over 11

στά άνεργων πτυχιούχων Έτσι αυτοί που δεν έχουν καιπολύ όρεξη να τρέξουν κατοστάρι για να πάρουν το πτυ-χίο τους ή ακόμα χειρότερα είναι αναγκασμένοι να δου-λεύουν παράλληλα με τη σχολή (και μη μας πει κανείςγια τη μερική φοίτηση το ξέρουν και οι πέτρες ότι η συν-τριπτική πλειοψηφία των φοιτητών δουλεύει μαύρα) θαβλέπουν το όνομά τους να διαγράφεται από τα κατάστιχατης σχολής Κάπως έτσι το παλιό μαζικό εκπαιδευτικό σύ-στημα εξευγενίζεται γίνεται πιο επιλεκτικό Και αυτό δενθα μπορούσε να αφήνει αδιάφορους αυτούς που το στε-λέχωναν τους καθηγητές Τους αφορά άμεσα Και έχουντις αντιρρήσεις τους

Όλα αυτά τα χρόνια οι καθηγητές και γενικότερα τα μέληΔΕΠ είχαν προσαρμοστεί με τον τρόπο τους στο χώροεργασίας τους και στη θέση που κατείχαν Είχαν αςπούμε μία άνεση Χρησιμοποιώντας το κύρος που μπο-ρούσαν να αποκτήσουν ως πανεπιστημιακοί μπαινόβγαι-ναν σε μεταπτυχιακά διδακτορικά υπουργικέςεπιτροπές εξέδιδαν συγγράματα τα οποία επέβαλλανστις σχολές ως διδακτέα διηύθυναν Κέντρα Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) άνοιγαν πανεπιστημιακάφροντιστήρια Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στηνεπαρχία οι φοιτητές δεν έβλεπαν ποτέ τον υπεύθυνο κα-θηγητή ο οποίος τα φόρτωνε στον κόκορα- δηλαδήστους βοηθούς του lsquoΑλλες φορές διέκριναν σε κάποι-ους φοιτητές το laquoχάρισμαraquo και έτρεχαν να το αναδεί-ξουν οικειοποιούμενοι τις laquoχαρισματικέςraquo εργασίες σεσυνέδρια και υποσχόμενοι μια λαμπρή ανέλιξη στο κο-ρόιδο-φοιτητή Κάποιοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί σεξουα-λικά και κάπως έπρεπε να ικανοποιηθούν- με τα ανάλογαβέβαια ανταλλάγματα Άλλοι ήταν απλώς μαλάκες καιθεωρούσαν το μαζικό κόψιμο φοιτητών απαραίτητηενέργεια του καλού καθηγητή Είναι λοιπόν λογικό νατους κάθεται στο λαιμό η λέξη αξιολόγηση Τα μεγάλαντίλια όμως παίζονταν στα ερευνητικά προγράμματα Οικαθηγητές κρατώντας το ιερό λάβαρο της εξέλιξης τηςεπιστήμης και τεχνολογίας προσπαθούσαν μετά μανίαςνα εξασφαλισουν χρηματοδοτήσεις ώστε να χωθούν σεκάποιο ερευνητικό Από αυτές τις χρηματοδοτήσεις θαέπαιρναν και αυτοί το κατιτίς τους Κάποιες χρηματοδο-τήσεις ήταν κρατικές Γιrsquo αυτό και τώρα πολλοί από αυτούςσκίζουν τα ιμάτια τους να μην εφαρμοστεί το νομοσχέ-διο Οι πιο έξυπνοι είχαν καταφέρει να αποσπάσουνκονδύλια από την ΕΕ τον ελληνικό στρατό και το ΝΑΤΟΜε το νέο νόμο οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν καταρ-γούνται άρα τα ερευνητικά και οι υπεύθυνοι τους δεν επη-ρεάζονται Τέλος υπάρχουν και τα υπερ-λαμόγια πουχρησιμοποιώντας τα γραφεία τους ως βιτρίνες έκανανγερές μπίζνες με ιδιωτικές εταιρίες μέσω του πανεπιστη-μίου Ε αυτοί οι τελευταίοι είναι που πρώτοι τάχθηκανυπέρ του νομοσχεδίου γιατί σε συνδυασμό με το ότι ταπανεπιστημιακά μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα ορί-ζουν τους εξωπανεπιστημιακούς συμβούλους καθιστάσχεδόν προφανές το ποιοι θα είναι οι τελευταίοι Αυτοίπου μέχρι πρότινος έκαναν τις δουλειές κάτω από το τρα-πέζι και έχουν πλέον βαρεθεί να κρύβονται

Όμως οι δουλειές των καθηγητών θα ήταν πολύ δυσκο-λότερες αν δεν είχαν μία χείρα βοηθείας Έιναι γνωστήη μεγάλη επιρροή των παρατάξεων πάνω στους φοιτητέςΑυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτή η

επιρροή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πανεπιστήμιοσυμπεριλαμβανομένων μελών ΔΕΠ συγκλήτου και πρυ-τανείας Από το απλό κυνήγι ψηφοφόρων μέχρι την ανέ-λιξη laquoδικών τουςraquo βοηθών-μελλοντικων καθηγητών καιτην ανάδειξη πρυτάνεων από τους εκβιασμούς καθηγη-τών αντίπαλου δέους μέχρι την εύκολη πρόσβαση σε με-ταπτυχιακά και τη συμμετοχή τους στα όργανασυνδιοίκησης οι φοιτητοπατέρες ξέρουν να κάνουνκαλά τη δουλειά τους Και έχουν και κοινωνική απεύ-θυνση πάρτυ μπουζούκια εκδρομές σε αράχωβα καιμύκονο κοινωνικοποίηση βρε αδερφέ Τώρα που η φοι-τητική εκπροσώπηση στο δσ μειώνεται απο 5 σε 1 καιτο πανεπιστήμιο θα είναι πιο ελεγχόμενο (και όχι αποτους ίδιους) έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν Γιατί τα προ-νόμια τους μειώνονται και οι φωτισμένοι διάδοχοι τωνσημερινών πολιτικών ίσως να μην μπορούν να ξεκινή-σουν την καριέρα τους μέσα απο τα πανεπιστήμια Έτσιοι μεγάλες παρατάξεις προσπαθούν να πιέσουν τα μη-τρικά τους κόμματα με θεσμικές κινητοποιήσεις Οι αρι-στεροί απο τη άλλη έυχονται να επαναληφθούν ταφοιτητικά του lsquo06 και έχουν καταλήξει να κατεβαίνουνστο δρόμο σα μια πολύ χειρότερη κόπια τους Παρατά-ξεις σαν τα ΕΑΑΚ δικαιολογούνταν μόνο στο παλιό μον-τέλο τριτοβάθμιας Ξέρουν πως τώρα που αυτό πεθαίνει(πια και δια νόμου) σκοπεύει να τα πάρει και αυτά μαζίτου Είναι πολύ διαφορετική απειλή απο τα laquoαπαξιωμέναπτυχίαraquo και μοιάζει να μην αφορά κανέναν Εξού και τοανεξήγητο φαινόμενο laquoψηφίζω κατάληψη στη συνέ-λευση και τη Πέμπτη πάω για καφέraquoΛοιπόν τα είπαμε οι καθηγητές ότι παζάρια έχουν νακάνουν θα τα κάνουν με τους μεταρρυθμιστές και μεταξύτους όπως θα έκανε και οποιοσδήποτε μαφιόζος ότανκαταλάβαινε ότι οι δουλειές laquoαλλάζουν χέριαraquo Οι αρί-στεροι απο την άλλη κατεβαίνουν στις πορείες απο υπο-χρέωση Δε διεκδικούν τίποτα πέρα από laquoμαχητικέςδιεκδικήσειςraquo Αν δεν κάνουν αυτό θα έπρεπε να κάνουναυτοκριτική και να προσπαθήσουν να εξηγήσουν την πα-ρακμή του πανεπιστημίου Μέσα σε όλο αυτό το κράτοςπροσπαθήσει να γλιτώσει λεφτά και χρόνο Δε μας νοι-άζει ποιος από τους τρεις θα επιβιώσει στο βαθμό πουυπάρχει ήδη ένα πτώμα Αυτό της εκπαίδευσης Όλοςαυτός ο νεκρός χρόνος και χώρος δε μένει παρά νααξιοποιηθεί απο αυτούς που βλέπουν πέρα απο το δά-χτυλο τους και την πάρτη τους

κυνηγάμε μόνοι μαςκαι με καταλήψειςκαι χωρίς

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 11

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 12: GameOver01

12 game

Αν με τον τίτλο περιμένετε να ακού-σετε για κάποια νέα τεχνολογική εξέλιξηπου ίσως θα έδινε ελπίδες σε κάποιοντυφλό για μια υπερκάμερα ασφαλείας ήγια το ρομποτικό μάτι του terminator θα πέ-σετε λίγο έξω Και αυτό όχι γιατί τέτοιεςεφαρμογές δεν απασχολούν τους ειδικούςή δεν έχουν τις κοινωνικές τους προεκτά-σεις αλλά γιατί μερικές φορές πηγαίνον-τας λίγα βήματα πιο πίσωαπομακρυνόμενος από τη λεπτομέρειαβλέπεις πιο καθαρά το τοπίο το σύνολο τοδάσος Και αυτό όχι για να χάσεις το δέν-τρο αλλά ώστε να καταλάβεις καλύτερα τηλεπτομέρεια τη σημασία της και τις πραγ-ματικές της διαστάσεις

Γιατί πολύ πριν επιχειρηθεί οι μηχανέςνα laquoβλέπουνraquo είχε προηγηθεί κάτι άλλοΕίχε διαμορφωθεί κοινωνικά μια διαφορε-τική έννοια του laquoβλέπωraquo σίγουρα πιοφτωχή που κύριο χαρακτηριστικό της ήτανκαι είναι η μεσολάβηση πριν λοιπόν επιχει-ρηθεί να αποκτήσουν laquoόρασηraquo τα τεχνολο-γικά μέσα είχε προηγηθεί η μα-θητείαδεκαετιών στην laquoόρασηraquo μέσω των μέσων(κινηματογράφος τηλεόραση βίντεο)Αλλά και αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε ουρανο-κατέβατη πάτησε σε κάτι άλλο Στην προτε-ραιότητα και κεντρικότητα που απόκτησε ηόραση έναντι των υπόλοιπων αισθήσεων

Προκειμένου λοιπόν να δούμε πώς

διαμορφώθηκαν αυτές οι αλλαγές στην εν-

νόηση της όρασης θα πάμε όχι στο pc

ούτε στο βίντεο ή την τηλεόραση αλλά λίγο

πιο πίσω Στις αρχές του 20ου αιώνα και

στις απαρχές του κινηματογράφου Τότε

που ακόμα δεν ήταν εδραιωμένη η πρωτο-

καθεδρία της όρασης σαν κυρίαρχης αί-

σθησης αλλά που διαμορφώθηκαν

κάποιες βασικές προϋποθέσεις για ναγίνει Τότε που τα μόνα μέσα

που μεσολαβούσαν την όραση ήταν τα γυα-

λιά το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο και

αυτά σε κάποιες εξαιρετικές και συνειδητές

στιγμές και με διαφορετικό τρόπο συγκρι-

νόμενα με τη διαρκή και καθημερινή μεσο-

λάβηση της laquoπραγματικότηταςraquo από την

τηλεόραση και τα υπόλοιπα σύγχρονα

μέσα του θεάματος Τότε όμως που δια-

μορφώθηκαν και οι προϋποθέσεις τόσο

για την εξέλιξη των μέσων αυτών όσο και

για την κοινωνική αποδοχή της μεσολάβη-

σής τους

Μια σειρά τεχνικών (όπως το πάγωματης κορνίζας η αργή κίνηση αλλά κυρίωςτο μοντάζ) που μελετήθηκαν και εφαρμό-στηκαν από τους πρώτους σοβιετικούς κι-νηματογραφιστές είναι πουαπελευθέρωσαν τον κινηματογράφο απότο θέατρο και την απλή καταγραφή αυτούπου βλέπει το ανθρώπινο μάτι και τον έκα-ναν αυτό που είναι σήμερα Η laquoέβδομητέχνηraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτιΑπότον ένα παίρνω τα μπράτσα γερά και κα-πάτσααπό τον άλλο παίρνω ταπόδιαγρήγορα και που πηδάν τα εμπό-διακι από άλλον παίρνω τοκεφάλιόμορφο να σου φέρνειζάληΜε το μοντάζ δημιουργώ ένα νέοάνθρωπο έναν τέλειο άνθρωποraquo

laquoΕίμαι ο κινηματογράφος-μάτι Είμαιτο μηχανικό μάτιΕγώ η μηχανή σας δεί-χνω τον κόσμο όπως εγώ μόνο μπορώ νατον δωΑπό τώρα και στο εξής απελευ-θερώνομαι από την ανθρώπινη ακινη-σίαπλέω μέσα στην αδιάκοπηκίνησηπλησιάζω και μακραίνω απrsquo τrsquo αν-τικείμεναγλιστρώ από κάτω τους τασκαρφαλώνωπροχωρώ δίπλα στο μου-σούδι ενός άλογου που καλπάζειορμάωμέσα στο πλήθοςτρέχω μπρος απrsquo τουςστρατιώτες πού κάνουν έφοδο κάνω τούμ-πεςσηκώνομαι την ίδια στιγμή με το αε-ροπλάνοπέφτω και πετάω με τα σώματαπου πέφτουν και πετάνεraquo 1

Ο κορυφαίος σοβιετικός σκηνοθέτης-ντοκυμαντερίστας της εποχής του πουαποτέλεσε μέλος της σοβιετικής καλλιτε-χνικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ουαιώνα και που επηρέασε συγχρόνους τουόπως ο Αϊζενστάιν κυρίως για τις απόψειςτου γύρω από το μοντάζ Τζίγκα Βερτόφήταν υπέρμαχος του laquoκινηματογράφου -μάτιraquo (ki-noki) και του κινηματογράφου -αλήθεια (kino-pravda) Πίστευε πως η κά-μερα μπορούσε να δείξει την πραγματικό-τητα καλύτερα απ` ότι η όραση Θεωρούσεπως το μάτι ήταν υποδεέστερο της κάμεραςκαι συνεπώς έπρεπε να υποταχθεί σε αυτή

laquoΗ καταδίκη σε θάνατο που αποφά-σισαν οι Kinoks στα 1919 για όλες τις Κι-

νηματογραφικές ταινίες χωρίς καμιάεξαίρεση εξακολουθεί να ισχύει και σή-μερα Ακόμη και η πιο προσεχτική εξέτασηδεν αποκαλύπτει ούτε μια κινηματογρα-φική ταινία που να προσπαθεί με σωστότρόπο να απελευθερώσει την κάμερα ηοποία τώρα βρίσκεται σκλαβωμένη κάτωαπrsquo τις διαταγές ενός ατελούς και μετω-πικού ανθρώπινου ματιού

Το κύριο και ουσιώδες είναι η κινη-ματογραφική αίσθηση του κόσμου Το θε-μελιώδες σημείο είναι η χρησιμοποίησητης κάμερας σαν κινηματογραφικό μάτιπιο τέλειο απrsquo το ανθρώπινο μάτι με στόχονα ερευνηθεί το χάος των οπτικών φαινο-μένων που γεμίζουν το σύμπαν Το κινη-ματογραφικό μάτι ζει και κινείται στοχρόνο και στο χώρο δέχεται και καταγρά-φει εντυπώσεις κατά τρόπο εντελώς δια-φορετικό απrsquo το ανθρώπινο μάτι Δεν είναιαπαραίτητο γιrsquo αυτό να έχει μια συγκεκρι-μένη στάση ή να περιοριστεί στις στιγμέςπού παρατηρεί Το κινηματογραφικό μάτιείναι καλύτερο Δεν μπορούμε να κά-νουμε τα μάτια μας να γίνουν καλύτερααπrsquo ότι έχουν γίνει Την κάμερα όμωςμπορούμε να την τελειοποιούμε συνέ-χειαraquo

Ποιός να το περίμενε Αυτή η φλο-γερή επίθεση απέναντι στην αστική κυριαρ-χία και τα μέσα που τη στήριζαν ακόμα καιτα εκφραστικά - καλλιτεχνικά αυτή η ακλό-νητη βεβαιότητα πως τα μέσα που θα απαλ-λοτριώνονταν απ` αυτή αφού βελτιώνοντανκαι άλλαζαν δραστικά θα εξυπηρετούσανάλλους σκοπούς θα γίνονταν όπλα γιατην κοινωνική αφύπνιση και την οικοδό-μηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας αυτή ηπαθιασμένη εμπιστοσύνη στα νέα μέσαπου θα απελευθέρωναν τις διανοητικές καιεκφραστικές δυνατότητες του προλεταριά-του όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικάαλλά κατέληξε στο αντίθετό της2 Τα κινη-ματογραφικά μέσα και οι τεχνικές με τιςοποίες πειραματίστηκε η σοβιετικήπρωτοπορία τα πρώταχρόνια της επανάστασης θα απο-δειχτούν σωτήριες κάποιες δεκαετίες αρ-γότερα για τον καπιταλισμόΧρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνταιακόμα στις διαφημίσεις στην κινηματο-γραφική βιομηχανία του Hollywood στιςειδήσεις σε κομβικά μέσα στα οποία βα-

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 12

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 13: GameOver01

over 13

σίστηκε η κοινωνία του θεάματος και με ταοποία προωθήθηκε ο laquoπρωτοκοσμικόςraquoτρόπος ζωής του ώριμου καπιταλισμούΓιατί αυτός ο ύμνος στα μέσα όταν οι σχέ-σεις υπάρχουν όπως τον πρώτο καιρό τηςοκτωβριανής επανάστασης θα μπορούσείσως να πει κανείς πως είναι ok Ότανόμως οι σχέσεις αυτές εκλείψουν ή ηττη-θούν τι μένει Ο ύμνος στα μέσα για τονεαυτό τους ενάντια στις σχέσεις Ο εγκω-μιαστικός τους μονόλογος

Ας δούμε όμως κάποιες απ` τις αλλα-

γές που έφερε η ανάδειξη της κάμερας σαν

μηχανικό μάτι και μάλιστα πιο τέλειο απ` το

ανθρώπινο Όταν κάποιος έβλεπε ή διά-

βαζε κάτι το πώς το τι και το πότε θα

δειδιαβάσει εξαρτιόταν ως ένα σημείο

από αυτόν Το σύνολο των οργάνων που

αποτελούν το μάτι (ίριδα χιτώνες φακοί

κα) εδράζονται στο ανθρώπινο σώμα

οπότε τον τελικό λόγο τον είχε ο ιδιοκτήτης

του Η θεώρηση απ` την άλλη της κινηματο-

γραφικής κάμερας σαν προέκτασης του

ανθρώπινου ματιού που δείχνει αυτό που

το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει συ-

νέβαλε στο εξής Ο τρόπος της θέασης δεν

ανήκε πια στον ιδιοκτήτη του ματιού Το μάτι

βλέπει ότι και όπως του δείχνει η οθόνη

δηλαδή η κάμερα Τώρα πια laquoβλέπειraquo αυτή

στη θέση του Το μάτι λοιπόν βρίσκεται στην

κάμερα και όχι στο ανθρώπινο σώμα Για

να το πούμε πιοσυγκρατημένα τοανθρώπινο μάτι υποβιβάστηκε έγινε το

μέσο που θα μεταφέρει την εικόνα της μη-

χανής στο οπτικό νεύρο και από εκεί στον

εγκέφαλο

Για να γίνει αυτό εφικτό στον κινημα-τογράφο έπρεπε να κατασκευαστεί και οθεατής να μάθει να βλέπει διαφορετικάπιο επιλεκτικά Αρχικά χρειαζόταν μια σκο-τεινή αίθουσα ώστε το σώμα να μείνει κα-θηλωμένο και να απομονωθεί από κάθεάλλο οπτικό ερέθισμα Το μόνο που μπο-ρούσε να ελέγξει ο θεατής ήταν το αν θααρνηθεί να βλέπει ή όχι κλείνοντας τα μάτιατου Το πώς -ανήκε στο σκηνοθέτη μέσωτης μηχανής Με την εξέλιξη των μέσων ηκινηματογραφική αίθουσα έχασε αυτή της

τη χρησιμότητα Τι το αξιόλογο πλέον θαυπήρχε για να δει κανείς εκτός της σύγχρο-νης οθόνης

Πιο παλιά όταν κάποιος διάβαζε κάτιή έβλεπε ένα πίνακα ζωγραφικής αυτό δεσήμαινε κιόλας ότι το είδε ή το έμαθε ότιέτσι - αυτό - είναι - πάει - και - τελείωσεΉξερε ότι γνώριζε την υποκειμενική ματιάτου συγγραφέα ή του ζωγράφου και πωςαν έπρεπε να μάθει περισσότερα έπρεπε ναψάξει και με τις δικές του αισθήσεις Είχεσυνείδηση της ελλιπής του γνώσης Ηθέαση μέσω του μηχανικού ματιού απ` τηνάλλη δημιουργεί την αίσθηση της αμεσότη-τας Παρουσιάζει την υποκειμενική ματιάτου σκηνοθέτη όμως αξιώνει αντικειμενι-κότητα Δημιουργεί την αίσθηση της αμεσό-τητας της όρασης Οι βόμβες μολότοφστην όποια διαδήλωση ακόμα κι αν δενυπήρξαν ήταν αλήθεια Όλοι τις laquoείδανraquoστο δελτίο ειδήσεων τι κι αν ήταν μονταρι-σμένα πλάνα από παλαιότερα μπάχαλα Ηπυρκαγιά έχει σίγουρα κάψει τα πρώτα σπί-τια αφού τα μυαλά έχουν ήδη γίνει στάχτηΤι κι αν όσοι έρχονται από το πύρινο μέ-τωπο λένε πως οι φλόγες είναι στα δέκαχιλιόμετρα laquoαφού τις είδα στην τηλεό-ρασηraquo Αυτές όπως και την εγκληματικό-τητα στο κέντρο της Αθήνας Είναι εκείσυνέχεια 24 ώρες το 24ωρο ακόμα κι ότανεγώ δεν είμαι Η μεσολάβηση του μέσουέχει έντεχνα κρυφτεί Πόσο πιο τρανταχτήαπόδειξη χρειάζεται ότι το μέσο έχει αντι-καταστήσει το μάτι όταν η πλειοψηφία κά-ποτε μπορεί να μην πιστεύει στα μάτια τηςπιστεύει όμως το μέσο (σίγουρα περισσό-τερο απ` τα μάτια της)

laquoΤο είδαraquo (αυτό το φτιαχτό το κατα-σκευασμένο) οπότε δε χωράει αμφισβή-τηση laquoΤο είδα με τα μάτια μουraquo ακριβώςόπως κι ο άλλος κι ο άλλος Δε χωράει αμ-φιβολία Οι συσχετίσεις δεν είναι ανάγκηνα γίνουν από το υποκείμενο που laquoβλέπειraquoΈχουν γίνει από πριν στη διαδικασία τουμοντάζ Αυτό δε χρειάζεται να δρα είναιμόνο θεατής και σαν θεατής πρέπει να φέ-ρεται ακόμα και όταν δε βλέπει κάποιαοθόνη σα θεατής της ζωής της δικής τουκαι των άλλων

Το πρώτο μηχανικό μάτι λοιπόν σύμ-φωνα και με τα λόγια των υμνητών τηςήταν η κάμερα Το οποιοδήποτε ηλεκτρο-νικό ή ψηφιακό μάτι θα βρει στρωμένο τοέδαφος Το τίμημα όμως για την κινητικό-τητα της κάμερας που υπερασπιζόταν οΒερτόφ (και όχι μόνο) ήταν η ακινησία τουανθρώπινου ματιού Καθώς αυτή θα έκανεόλες τις περίπλοκες φιγούρες που ο Βερ-τόφ περιγράφει στο πρώτο απόσπασμα τοανθρώπινο μάτι έπρεπε να μείνει ακίνητοκαρφωμένο στην οθόνη για να μπορεί νατην παρακολουθήσει Όσο πιο έγχρωμη γί-νεται η οθόνη τόσο πιο ασπρόμαυρη γίνε-ται η ζωή Όσο περισσότερο βλέπει ηκάμερα τόσο περισσότερο παρατηρείταιμια κοινωνική πρεσβυωπία Τελικά όσο πε-ρισσότερο laquoζωντανεύουνraquo τα δημιουργή-ματα του ανθρώπου με το να τους δίνονταιχαρακτηριστικά υποκειμένου τόσο αντικει-μενοποιείται ο ίδιος

Αυτό που προσπαθήσαμε να κά-νουμε δεν είναι ούτε να εγκωμιάσουμεούτε να μεμφθούμε κανέναν Ούτε ναασκήσουμε κριτική εκ των υστέρων Είναινα πιάσουμε το νήμα την ιστορική διαδικα-σία που οδήγησε στις σημερινές αλλαγέςώστε να ερμηνεύσουμε αυτές που έρχονταισαν αυτό που είναι Χωρίς να τους αποδί-δουμε μεταφυσικές ιδιότητες είτε απόλυτουΚαλού είτε απόλυτου Κακού Αυτές ήταν με-ρικές από αυτές τις επιπτώσεις λίγες τουκινηματογράφου πάνω στη δημιουργίααυτού που ονομάστηκε laquoγλώσσα των εικό-νωνraquo και που άλλαξε άρδην τις κοινωνικέςσχέσεις Αλήθεια για πόσο ακόμα θα ήτανχρήσιμο το κλασσικό εκπαιδευτικό σύ-στημα όταν ήδη κάποιες γενιές εκπαιδεύον-ταν με τα μέσα της εικόνας στα πάντα απότον έρωτα μέχρι το θάνατο

Για περισσότερα έχετε τις αισθήσειςσας ανοιχτές για επερχόμενη εκδήλωσητου game over

σημειώσεις1 Όλα τα αποσπάσματα που παρα-

θέτουμε είναι από μανιφέστα των Kinoksκαι του Βερτόφ Οι τονισμοί δικοί μας

2 Και δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευ-ταία φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 13

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 14: GameOver01

14 game

Στις 20062011 διοργανώθηκε από το αυτοδιαχειριζόμενοστέκι αρχιτεκτονικής μία εκδήλωση με θέμα το ερευνητικόπου τρέχει αυτήν την περίοδο (και από το 2010) στη σχολή αρ-χιτεκτόνων με τίτλο ldquoΜεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πο-λιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνα και Πειραιάrdquo Το ερευνητικόαυτό κομμάτι του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας έχει ανατεθείαπό το υπουργείο στον καθηγητή της σχολής ΠαναγιώτηΤουρνικιώτη καθώς και σε άλλους γνωστούς καθηγητές τουΕΜΠ και μια 10μελή ομάδα σπουδαστών του μεταπτυχιακούΟι πρώτες προτάσεις που παρουσιάστηκαν αφορούν σε ένανευρύτερο ldquoεξευγενισμόrdquo του κέντρου της Αθήνας με ανάδειξητου δημόσιου χώρου και του πρασίνου πεζοδρομήσεις επα-νασχεδιασμό πλατειών κτλ Μακροπρόθεσμος στόχος ηεπιστροφή της κατοικίας στο κέντρο()

Ο τίτλος της εισήγησης που μοιράστηκε στην εκδήλωση ήτανldquoΕπιστημονικές απαντήσεις για το κέντρο της Αθήναςrdquo Ο τίτ-λος αυτός δείχνει κατ ευθείαν προς την κυριότερη ιδεολογικήλειτουργία αυτού του πρωτόλειου ακόμα έργου όπως αυτόμοστράρεται προσεγμένες ndash έγκυρες ndash επιστημονικές δη-λαδή αντικειμενικές μελέτες και παρατηρήσεις από εκλεπτυ-σμένους ανθρώπους των γραμμάτων πάνω στομακροχρόνιο πρόβλημα του κέντρου Ένα θέμα που αποτελείτο κατ εξοχήν πεδίο ανάδυσης της ρατσιστικής μπόχας αυτήςτης κοινωνίας σε κάθε δημόσια συζήτηση Ένα θέμα που όχιμόνο δε χωράει καμία αντικειμενικότητα αλλά που κάθεάποψη πάνω σε αυτό αποτελεί επιλογή θέσης μέσα σε ένανκαθημερινό πραγματικό πόλεμο Όπως και παντού έτσι καιεδώ οι απόψεις και οι ιδέες είναι ζήτημα θέσης σκοπιάς συ-νείδησης και σχέσεων Το βάρος λοιπόν της ανάλυσης αξίζεινα δοθεί πέρα απrsquo όλα τα άλλα στην ιδεολογική αυτή χρησι-μότητα των βασικών παρατηρήσεων του πρότζεκτ και όχι στις(ούτως η άλλως αμφίβολης υλοποίησης) συγκεκριμένες προ-τάσεις του

Στην κουβέντα που ακολούθησε ένα από τα θέματα που συ-ζητήθηκαν εκτενώς αφορούσε τα υποκείμενα που εμπλέκον-

ται στο ερευνητικό και κύρια τους απόφοιτους και μεταπτυχια-κούς που απαρτίζουν τη 12μελή ομάδα μελέτης Η παρουσίαορισμένων από τους τελευταίους στην εκδήλωση και η αντι-παράθεση σε αυτούς και σε αρκετούς παραβρισκόμενουςέδωσε τη δυνατότητα μιας ευρύτερης κουβέντας πάνω στοχαρακτήρα και τις συνέπειες τέτοιων πρότζεκτ (συχνά απαρα-τήρητων από τους προπτυχιακούς) μέσα στις σχολές καθώςκαι στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές βλέπουν τον εαυτότους μέσα στο ίδρυμα Όσο περνάει ο καιρός το πανεπιστή-μιο βυθίζεται στην παρακμή ενώ η κατάσταση στην αγοράεργασίας το μετατρέπει όλο και περισσότερο σε πάρκινγκανέργων Μέσα σε αυτήν την κατάσταση της εκπαιδευτικήςκρίσης η έξαρση του ανταγωνισμού και του ατομισμού απο-τελεί μια συνεχή πραγματικότητα όσο τα προϊόντα της κρίσηςαυτής αντιλαμβάνονται τη ματαιοδοξία τους ως τελευταία σα-νίδα σωτηρίας Και εδώ βρίσκονται τα πραγματικά ζητήματαπου θα έπρεπε να μπαίνουν από κάθε ανταγωνιστικό υποκεί-μενο μέσα στα πανεπιστήμια Ζητήματα που βρίσκονται μα-κριά από τα νομοσχέδια και την απ έξω διαχείριση της κρίσηςκαι κοντά στη μίζερη πραγματικότητα των σχολών Τι σημαίνειη διαρκής αναζήτηση καβάτζας και ο ελιγμός μέσα στις σχο-λές με ορίζοντα το καλύτερο βιογραφικό (καλύτερο από τουδιπλανού φυσικά) Τι σημαίνει η τσάμπα δουλειά για τον κα-θηγητή Τι σημαίνει η δουλεία για λογαριασμό του κράτουςασφαλείας και των εργολάβων σε μια τόσο αιματοβαμμένηιστορία (είτε αυτός που την κάνει το έχει στο νου του είτε όχι)όσο η διαχείριση των πληθυσμών του Αθηναϊκού κέντρουΘέματα σαν και αυτά που από καιρό τώρα ανοίγονται καιπροβάλλονται από συντρόφους διαφόρων εγχειρημάτωνκατάφεραν να συζητηθούν δημόσια πάνω σε μία πραγματικήυλική βάση Και οφείλουν να συνεχίζουν να ανοίγονται Γιατίόποιος θέλει να πολεμήσει για λογαριασμό του ανταγωνι-σμού μέσα στο ζοφερό κλίμα των ιδρυμάτων πρέπει πρώτανα οριοθετήσει τον τόπο που θα σταθεί αλλά και τα υποκεί-μενα με τα οποία θα αξίζει να βρίσκεται δίπλα ή να αντιπα-ραταχθείε

κδήλω

ση

για

το

νέο

ρυθμισ

τικ

ο

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 14

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 15: GameOver01

over 15

Όταν το super πρέπει να σώσει τα προσχήματα

Οι εξεγέρσεις των αράβων συγκλόνισαν κάθε αυταπάτη που είχε χτι-σθεί στους δυτικούς υπηκόους από κάθε λογής στερεότυπα κατωτερότηταςκαι ρατσισμού Κλόνισε μαζί τους και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς τωνκρατών αυτών που καταναλώνοντας εν πολλοίς τα ιδεολογήματα που οι ίδιοιπλασάρουν σαν lsquoεξήγηση της δυτικής κυριαρχίαςrsquo πάνω στο αραβικό προλε-ταριάτο πιάστηκαν με τα βρακια πεσμένα όταν οι νεαροί ες άραβες άρχι-σαν να αλλάζουν τον κόσμο και με το αίμα τους αυτό με τα βρακια πεσμέναερμηνεύτηκε κοινωνικά μέσα από το πρίσμα της συγκεκριμένης ιστορικήςκαπιταλιστικής κίνησης και σαν σημείο καμπής έχει τις ιδεοληψίες που που-λανε οι δυτικοί για τον εαυτό τους και τα υπέροχα εργαλεία που μόνο αυτοίφτιάχνουν Οι δυτικοί είδαν μέσα από τον καθρέπτη της κυριαρχίας τουςαυτούς τους lsquoαπολίτιστουςrsquo να γίνονται αυτό που είναι χάρις στα εργαλείαπου οι ίδιοι οι δυτικοί έχουν δημιουργήσει τον υπολογιστή και το facebookrsquorsquoΔεν θα γινοντουσαν αυτές οι εξεγέρσεις αν δεν υπήρχαμε εμείςrsquorsquo σκέφτη-καν και ηρέμησαν Όμως αυτή η αποτυχία όχι απλώς πρόβλεψης αλλά εν-τοπισμού των έντονων κοινωνικώνταξικών εντάσεων στην αιγυπτιακήκοινωνία έριξε στο καναβάτσο τους μηχανισμούς των δυτικών κρατών Τοθεωρούσαν αδύνατο να εξεγερθούν οι άραβες γιατί ήθελαν να είναι αδύ-νατο και τελικά το πίστεψαν

Αυτή η αποτυχία των ειδικών αναλυτών του συστήματος που πληρώ-νεται αδρά για την διανοητική εργασία τους να συγκεντρώνουν στοιχεία νατα αξιολογούν με κάποιο ήδη κοινωνικά διαμορφωμένο τρόπο (που είπαμεπεριφραστικά μέσα σε ποιο πλαίσιο κινείται) και να εισηγούνται συγκεκρι-μένες κινήσεις είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της Πέρα απότους αναπόφευκτους εσωτερικούς κραδασμούς στην ιεραρχία τους άλλω-στε μια αποτυχία κάποιων είναι η ευκαιρία κάποιων άλλων υπάρχει ένα τε-ράστιο ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού των κενών ερμηνείας πουδημιουργεί ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός Κενό στην κυρίαρχη γλώσσαερ-μηνεία της επανάστασης κάποιων που θεωρούνταν από καιρό εξοφλημένοιΤο αραβικό προλεταριάτο Η είδηση λοιπόν ότι ένας σουπερ κομπιουτοραςπροβλέπει (λίγο αργά είναι η αλήθεια) την επανάσταση στην Αίγυπτο έκανετον γύρο του ψηφιακού κόσμου Αφού τον lsquoτάισανrsquo με 100 εκ άρθρα καιαφού δημιούργησε ένα συνδεδεμένο δίκτυο από 100 τρις διασυνδεδεμένεςlsquoπληροφορίεςrsquo σχετικά με την διάθεση ενός πληθυσμού σε μια συγκεκριμένητοποθεσία στην ερώτηση lsquoπως πάει η Αίγυπτοςrsquo σαν αποτέλεσμα στο καρ-διογράφημα έδειξε το κώμα που περιήλθε ο Μουμπαρακ Και σουπερ λοιπόνόχι απλος ή ότι ναrsquoναι και μάντης (κακών για αυτούς) προβλέψεων

Ο τεχνολογικός φετιχισμός είναι ένα από τα κύρια λιπαντικά των αξιώ-σεων για κατανόηση του κόσμου που παράγουν οι δυτικές κοινωνίες και σεαυτήν την ιστορική στιγμή δεν θα μπορουσε να είναι αλλιώς Γενικά μιλώνταςη κωδικοποίηση διαμορφώνεται ως εξής η αποτυχία είναι της ανθρώπινης(διανοητικής) εργασίας και η λύση είναι στον υπολογιστή (και στον μετασχη-ματισμο της εργασιας που αυτό φερνει) στους υπολογισμους του και σταμαθηματικά του μοντέλα Βέβαια οι άραβες εξεργεμενοι γράφουν ιστοριαμε την θέληση τους και το αίμα τους αδιαφορώντας για τα μοντέλα που επι-τυγχάνουν ή αποτυγχάνουν να προβλέψουν Αν και σίγουρα γνωρίζουν ότιοι μηχανές θανάτου αλλά όχι μόνο έχουν στοχεύσει πάνω τους

από το άρθρο του bbc ldquosupercomputer predicts revolutionrdquo της9ης σεπτέμβρη 2011

cyber τι

Τι διάβασα προχτές στις μικρές αγγελίες και τις εφημερίδες τουςΈχουν ανοίξει online μαθήματα λέει και μας περιμένουνε Τι λέτε ρε μαλά-κες ρε τι λέτε ρε Μόνο με μια δόση χιούμορ μπορεί -κάποιες φορές- νααντιμετωπιστεί η βλακεία Σαν αυτή που δημοσιεύτηκε στο άρθρο της κυρια-

κάτικης εφημερίδας laquoτα νέαraquo στις 20 Αυγούστου Το άρθρο ανέφερε με δι-θυράμβους πως οι δύο καθηγητές του Στάνφορντ ειδήμονες σχετικά με τηντεχνητή νοημοσύνη και συνεργάτες της NASA του αμερικανικού πενταγώ-νου και της Google Σεμπάστιαν Θράν (Thrun) και Πήτερ Νόρβιγκ (Norvig)πρόκειται να παραδώσουν μαθήματα σε 100000 φοιτητές μέσω ιντερνέτ

Το άρθρο βρίθει φετιχισμών σε βαθμό γελοιότητας Αναπαράγονταςμάλλον τις διακηρύξεις των εμπνευστών και των εκτελεστών του συγκεκρι-μένου πρότζεκτ το παρουσιάζει σαν πανάκεια το γιατρικό για πάσα νόσοκαι πάσα μαλακία Έτσι πέρα απrsquo τον φερόμενο ως διακηρυγμένο στόχοτων καθηγητών αυτόν της σταυροφορίας ενάντια στην αμάθεια laquoτο όραμάμας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη πουοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώσηraquo (αλλά έχουν πρόσβαση στοιντερνέτ) αναφέρεται πως πλέον ξεπερνιέται το πρόβλημα της σχέσης τωνπολυπληθών τμημάτων με την αποδοτικότητά τους (100000 δεν είναι καιλίγοι αλλά πάντως δεν βρίσκονται και όλοι μαζί όσο για την αποδοτικότηταμήπως κάποιος προτρέχει) και την απαλλαγή από σκονάκια και αντιγραφές(sic) Ακόμα θεωρείται πως ο (ιντερνετικός) τρόπος του μαθήματος είναι τέ-τοιος από αναγκαιότητα και όχι από επιλογή πως μόνο έτσι θα μπορούσενα γίνει ένα τέτοιο μάθημα με τόσους πολλούς φοιτητές Αλήθεια Και εμάςπου μας έρχονται δυο - τρείς τρόποι ακόμηΜόνο που αυτοί περιλαμβάνουνπερισσότερους καθηγητές περισσότερες υποδομές περισσότερα φράγκαΟπότε η επιλογή laquoόχι λεφτά απrsquo το κράτος και τα αφεντικά για τη δημόσιαεκπαίδευσηraquo είναι πολιτική επιλογή κι όχι αντικειμενική αναγκαιότητα

Και αυτά σε μια περίοδο που όλοι ασχολούνταν με το περιβόητο νο-μοσχέδιο Διαμαντοπούλου που κεντρικό στόχο του έχει την περικοπή κρα-τικών δαπανών για την εκπαίδευση Δείτε όμως αν δυο καθηγητές μπορούννα διδάξουν 100000 άτομα φανταστείτε την οικονομία σε μισθούς (καθη-γητές - διοίκηση - καθαριστέςριες) υποδομές και συντήρηση Αφήστε καιτο άλλο που δεν αναφέρθηκε στις πιο πάνω laquoθεραπείεςraquo ούτε καταλήψειςούτε συνθήματα στους τοίχους Και για να μη νομίσει κανείς ότι θα έμεναναπέξω οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες το άρθρο αναφέρει το παρά-δειγμα της ακαδημίας Χαν (μηχανολόγος μηχανικός απόφοιτος του ΜΙΤ)μέσω βιντεοδιαλέξεων στο you tube που αφορά το σύνολο της δευτερο-βάθμιας εκπαίδευσης

Αν όμως όλα αυτά έχουν μια τέτοια χρησιμότητα πρέπει να επενδυ-θούν με ένα μανδύα σοβαρότητας laquoπροοδευτικώνraquo υποσχέσεων και αντι-μετώπισης προβλημάτων σαν τα παραπάνω ή του στυλ laquoσεβασμός στηδιαφορετική προσωπικότητα και τους διαφορετικούς χρόνους του κάθε μα-θητή εξατομικευμένη προσέγγισηraquo

Πέρα αυτά μια ιντερνετική ματιά στο παραπάνω πρότζεκτ ή στην ακα-δημία Χαν (Khan) φανερώνει πως τέτοια εγχειρήματα ακολουθούν (ακόμα)κατά γράμμα την οργάνωση ιεράρχηση ταξινόμηση και κατανομή των γνώ-σεων που εφαρμόζει το μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα στις διάφορες βαθ-μίδες του Όσο για τον τρόπο διδασκαλίας Είναι ο ίδιος με τονπαραδοσιακό Εξηγούμαστε βιντεοσκοπημένες ή μαγνητοσκοπημένες δια-λέξεις του καθηγητή ψηφιακή αναπαράσταση του μαυροπίνακα στον υπο-λογιστή με βελάκια διαγράμματα και άλλα Βαρετό Μια πιστή αντιγραφήτου μοντέλου της διδασκαλίας στην αίθουσα για κατrsquo οίκον χρήση στον υπο-λογιστή σε μια περίοδο που τεχνολογικά είναι εφικτό το ξεπέρασμα του

Τα αφεντικά λοιπόν ψάχνουν και πειραματίζονται Η διαλεκτική του κα-πιταλισμού θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τη σύγκριση το ξεσκαρτάρισμαώστε οι μεμονωμένες προσπάθειες να συστηματοποιηθούν Αυτό όμως απέ-χει πολύ από το να τρώμε την όποια ιδεολογία μας πουλάνε

Δε νομίζετε

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 15

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16

Page 16: GameOver01

η εισήγηση της εκδήλωσης που έγινεστις 19012011 στην ασοεε για τιςσυνέπειες των νέων τεχνολογιών στηνεκπαίδευση

αφίσα που βγήκε τον σεπτέμβρη τουlsquo11 για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμί-σεις

GameOver01teliko_GameOver1 3092011 221 πμ Page 16