Phn th hai

hng dn thc hin chun kin thc, k nng mn ng vn lp 10 CHNG TRNH CHUNA - KHI QUT V CC CH Chng trnh Gio dc ph thng mn Ng vn lp 10(*) quy nh mc cn t v chun kin thc, k nng i vi cc ch nh sau :CH MC CN T GHI CH

1. Ting Vit 1.1. Phong cch ngn ng v bin php tu t Ngn ng dng ni v - Hiu c im ca ngn ng dng ni v ngn ng dng vit. Nu c cc c im, ly c v d dng vit - Bit vn dng hiu bit v ngn ng dng ni v dng vit vo vic minh ho. to lp v lnh hi vn bn. Phong cch ngn ng - Hiu c im ca phong cch ngn ng sinh hot. Bit s dng t ng a phng, bit sinh hot - Bit vn dng hiu bit v phong cch ngn ng sinh hot vo vic ng x hi, t ng ngh nghip, cu rt gn ph hp vi cc tnh hung giao tip to lp v lnh hi vn bn. c th.

(

*) B Gio dc v o to, Chng trnh Gio dc ph thng, mn Ng vn, NXB Gio dc Vit Nam, H., 2009, tr. 105.

13

CH

MC CN T

GHI CH

Phong cch ngn ng - Hiu c im ca phong cch ngn ng ngh thut ; bit phn bit Vit c mt s vn bn t s, miu ngh thut phong cch ngn ng ngh thut vi phong cch ngn ng sinh hot. t, biu cm c yu t ngh thut. Bit vn dng nhng hiu bit trn vo vic c - hiu v to lp cc vn bn thuc phong cch ngn ng ngh thut. 1.2. Hot ng giao tip Hot ng giao tip bng ngn ng Hon thin hiu bit v hot ng giao tip bng ngn ng. Hiu c im ca giao tip bng ngn Nhn thc c s ph bin v a dng ca hot ng giao tip ng, cc chc nng ca ngn ng trong trong mi lnh vc ca i sng x hi, bng nhiu knh khc nhau : giao tip, cc nhn t tham gia giao tip. m thanh, ch vit, hnh nh,... Bit vn dng kin thc v giao tip bng ngn ng trong c hiu v to lp vn bn.

1.3. Mt s kin thc Hiu c mt cch khi qut ngun gc, quan h h hng v qu khc trnh pht trin ca ting Vit. Bit vn dng kin thc v lch s ting Vit vo vic tm hiu tin Lch s ting Vit trnh lch s vn hc Vit Nam vi thnh tu vn hc ch Nm v ch quc ng. Yu cu v s dng Hiu c cc yu cu v s dng ting Vit. Nm c nhng yu cu chung v ting Vit Bit vn dng nhng hiu bit trn vo vic ni, vit v c - hiu ng m, ch vit, t ng, ng php, phong cch. cc vn bn. T Hn Vit 1.4. Cng c, hon thin kin thc, k nng hc Hiu mt s yu t Hn Vit thng dng cu to t. Hiu c ngha ca mt s yu t Hn Vit c trong cc vn bn hc lp 10.

Hon thin nhng kin thc v k nng hc Trung hc c s v Cng c kin thc v k nng thng qua t vng, ng php, hot ng giao tip, cc bin php tu t. thc hnh, luyn tp.

14

CH

MC CN T

GHI CH

2. Lm vn

Hon thin kin thc v vn bn v c im ca vn bn ; hiu Phn tch c nhng c im ca vn bn qua cc v d c th. 2.1. Nhng vn chung nhng iu kin to lp vn bn v lin kt trong vn bn. v vn bn v to lp Vn dng c nhng kin thc trn vo qu trnh c - hiu vn bn vn bn. Nm c mt s iu kin tm , trin khai : quan st, lin tng, tng tng ; chn s vic, chi tit tiu,... 2.2. Cc kiu vn bn Vn bn t s Hon thin kin thc v vn bn t s ; hiu ngha v bit cch Nhn ra cc c im ca vn t s a yu t miu t, biu cm vo vn bn t s. qua cc vn bn c - hiu trong chng Bit tm tt vn bn t s, bit trnh by ming vn bn tm tt trnh lp 10. trc tp th. Bit vn dng nhng kin thc trn c - hiu vn bn t s. Bit tm tt cc vn bn t s (truyn dn gian, truyn trung i) theo nhn vt chnh.

Bit vit bi vn t s theo ct truyn c hoc t mnh xy dng kt hp vi miu t, biu cm ; bit iu chnh dung lng ca Bit s dng cht liu trong nhng vn bn vn hc lm bi vn t s. bi vn. Vn bn thuyt minh Hon thin kin thc v vn bn thuyt minh (c im, yu cu v phng php thuyt minh, cc hnh thc kt cu ca vn bn thuyt minh). Bit cch tm tt vn bn thuyt minh, bit trnh by ming mt vn bn thuyt minh trc tp th. Bit vit bi thuyt minh v mt tc Bit vit on vn, bi vn thuyt minh c s kt hp cc phng phm, tc gi, mt th loi vn hc thc biu t ; bit iu chnh dung lng ca bi vn. hc lp 10.

15

CH

MC CN T

GHI CH

Vn bn ngh lun

Hon thin nhng hiu bit v vn bn ngh lun (c im, vai tr Bit cch phn tch mt vn ngh ca lun im, yu cu ca vn v ngn ng ca bi vn ngh lun (c im, yu cu,...) lun,...) Bit vit on vn, bi vn theo cc Hiu cch thc trin khai cc thao tc lp lun : gii thch, chng thao tc gii thch, chng minh... ; bit minh,... huy ng cc kin thc v tc phm vn Bit vn dng kin thc v vn ngh lun c - hiu vn bn hc c hc lp 10 vit bi. ngh lun. Bit vit on vn, bi vn ngh lun v mt vn x hi hoc vn hc ; bit iu chnh dung lng ca bi vn. Bit trnh by ming mt vn trc tp th.

Mt s kiu vn bn khc

Hiu mc ch, ni dung, c im, yu cu v cch thc xy dng k hoch c nhn ; hiu tm quan trng ca thc v thi quen lp k hoch lm vic. Hiu mc ch, c im, ni dung, yu cu v cch to lp vn bn qung co ; hiu tm quan trng ca tnh n tng v tnh trung thc trong qung co. Bit xy dng k hoch hc tp, sinh hot ca c nhn ; bit vit cc vn bn qung co thng thng.

3. Vn hc

Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca cc trch on s thi Vit Nam v nc ngoi (m Sn ; -i-x H-me-r ; Ra-ma-ya-na 3.1. Vn bn vn hc S thi Vit Nam v nc Van-mi-ki) : phn nh mt nt din mo tinh thn ca thi k c i ; ca ngi k tch v phm cht ca cc nhn vt anh hng ; s dng ngoi ngn ng anh hng ca. Nhn bit mt s c im c bn ca th loi s thi. Bit cch c - hiu tc phm s thi theo c trng th loi. 16

Nh c ct truyn, pht hin c cc chi tit ngh thut, nhn xt c nhng c im ni dung ca cc trch on s thi. Nhn bit mt s nt c bn v ti, hnh tng, ngn ng s thi. Nhn bit c tc phm s thi theo

CH

MC CN T

GHI CH

c im th loi. Truyn thuyt Vit Nam Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca truyn An Dng Vng v M Chu Trng Thu : mt truyn thuyt v lch s dn tc qua lng knh tng tng ; thi v cch nh gi ca nhn dn v cc nhn vt lch s ; bi hc gi nc ; mi quan h gia s tht lch s v h cu. Hiu mt s c im c bn ca th loi truyn thuyt. Bit cch c - hiu tc phm truyn thuyt theo c trng th loi. Truyn c tch Vit Nam Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca truyn Tm Cm : Nh c nhng bin c, kiu nhn xung t thin c, c m cng bng x hi ; vai tr ca yu t vt, m tp thng gp ca truyn c tch hoang ng, k o v li kt thc c hu. qua truyn Tm Cm. Hiu mt s c im c bn ca truyn c tch. Trnh by c cch phn loi v ni Bit cch c - hiu tc phm truyn c tch theo c trng th loi. dung chnh ca truyn c tch. Nhn bit c tc phm truyn c tch theo c im th loi. Truyn ci Vit Nam Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca cc truyn ci Nhng n phi bng hai my ; Tam i con g : ngha chm bim su sc v nhng bi hc thit thc ; ngh thut phng i v to tnh hung gy ci. Hiu mt s c im c bn ca th loi truyn ci. Bit cch c - hiu tc phm truyn ci theo c trng th loi. Hiu i tng, ngha ca ting ci, ngh thut gy ci trong cc truyn c hc. Trnh by c cch phn loi, ni dung v ngh thut chnh ca truyn ci. Nhn bit c tc phm truyn ci theo c im th loi. Nh c ct truyn, pht hin c cc chi tit ngh thut, nhn ra ngha v bi hc lch s ca tc phm. Phn bit c truyn thuyt v s thi. Nhn bit c tc phm truyn thuyt theo c im th loi.

Truyn th dn gian

Nhn bit c sc v ni dung v ngh thut ca truyn th dn gian 17

CH

MC CN T

GHI CH

Tin dn ngi yu qua mt on trch tiu biu. Ca dao Vit Nam Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca mt s bi ca dao tr tnh v ca dao chm bim, hi hc : i sng tnh cm a dng, phong ph ca nhn dn lao ng ; cch th hin va hi hc, chm bim va tinh t, su sc. Hiu ni dung phn nh, tnh cm, cm xc, ngha ; pht hin c cc chi tit ngh thut tiu biu ca cc bi ca dao c hc.

Hiu tnh cht tr tnh v kh nng biu t ca th th lc bt Bit tm hiu mt bi ca dao qua cc trong ca dao. phng din : ti, ch , nhn vt tr tnh, hnh nh, ngn ng,... Bit cch c - hiu ca dao theo c trng th loi. Th trung i Vit Nam Hiu nhng c sc v ni dung v gi tr ngh thut ca cc tc phm th trung i (Thut hoi Phm Ng Lo ; Bo knh cnh gii, s 43 Nguyn Tri ; Nhn Nguyn Bnh Khim ; c Tiu Thanh k Nguyn Du ; cc bi c thm : Quc t Php Thun ; Co tt th chng Mn Gic ; Quy hng Nguyn Trung Ngn) : l tng v nhn sinh quan ca con ngi thi trung i, tm s v s phn con ngi v thi cuc ; cch s dng sng to th th ng lut v cch th hin cm xc tr tnh. Hiu mt vi c im c bn ca th tr tnh trung i Vit Nam. Bit cch c - hiu tc phm th tr tnh trung i theo c trng th loi. Th ng v th hai-c Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca cc bi th (Hong Nhn bit c mt bi th ng qua Hc lu tng Mnh Ho Nhin chi Qung Lng L Bch ; Thu hng th th, ti, cm hng, ngh thut, Ph ; cc bi c thm : Hong Hc lu Thi Hiu ; Khu on biu t. Vng Xng Linh ; iu minh gin Vng Duy) : ti, cu t, bt php tnh cnh giao ho ; phong thi nhn vt tr tnh ; tnh cch lut v v p hm sc, c in. 18 Nhn ra c ch , t tng, ngha ca tc phm ; ni lng, tnh cm ca tc gi ; pht hin c cc chi tit ngh thut ca mi bi th. Hiu c im v th loi, ti, cm hng, ngh thut biu t ca th trung i.

CH

MC CN T

GHI CH

Hiu mt s c im c bn ca th ng ; bit lin h hiu mt s c im ca th ng lut Vit Nam. Bit cch c - hiu tc phm th ng theo c trng th loi. Bc u nhn bit v p ni dung v ngh thut ca mt s bi th hai-c ca M. Ba-s (Nht Bn). Ph Vit Nam Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca bi Ph sng Bch ng Trng Hn Siu : tinh thn yu nc, t ho dn tc, Nm c mt s nt v s phn loi v li kt cu v li vn kt hp bin ngu vi th. cch th hin ni dung ca th ph. Nhn bit mt vi c im c bn ca th ph. Bit cch c - hiu mt bi ph theo c trng th loi. Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca mt on trch trong Chinh ph ngm khc ng Trn Cn - on Th im (?) : tnh cnh c n v kht vng hnh phc ; bt php by t ni lng, Nm c mt s nt v th th, nhn "t cnh ng tnh" ; sc biu t ca th song tht lc bt. vt tr tnh, ni dung ca th ngm khc. Nhn bit mt vi c im c bn ca th ngm khc. Bit cch c - hiu mt vn bn thuc th ngm khc. Nhn ra b cc, ni dung, ngha, mch lp lun, pht hin cc chi tit ngh thut c sc ca cc vn bn hc. Nhn bit v tr, ngha ca cc th co, ta trong vn hc trung i Vit Nam, v cu vn bin ngu trong bi co.

Ngm khc Vit Nam

Ngh lun trung i Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut ca cc tc phm, Vit Nam i co Bnh Ng Nguyn Tri : bn tuyn ngn ho bnh giu t tng nhn ngha ; tinh thn yu nc, t ho dn tc ; s kt hp hi ho gia yu t chnh lun v tr tnh ; lp lun cht ch, sc bn ; ging iu ho hng. Hiu gi tr ni dung v ngh thut ca bi Ta "Trch dim thi tp" Hong c Lng ; bi c thm Hin ti l nguyn kh ca quc gia Thn Nhn Trung : cao vic bo tn vn ho, trn trng hin ti ; ngh thut lp lun cht ch. Nhn bit mt vi c im c bn ca th co, ta. 19

CH

MC CN T

GHI CH

Bit cch c - hiu tc phm ngh lun trung i theo c trng th loi. S k trung i Vit Nam Hiu gi tr ni dung v ngh thut ca cc on trch trong i Vit s k ton th Ng S Lin : quan im nh gi v ti nng Nhn bit li vit s : kt hp gia bin v c ca nhn vt lch s ; cch la chn chi tit, s vic, cch nin vi t s, cch k chuyn kim li, trn thut. giu kch tnh. Nhn bit mt vi c im ca th loi s k trung i. Bc u bit cch c - hiu mt vn bn s k trung i.

Truyn trung i Hiu gi tr ni dung v ngh thut ca Chuyn chc phn s n Nhn bit ni dung v cc m tp k o Vit Nam Tn Vin Nguyn D : ngi ca ngi tr thc cng trc ; li k thng gp trong truyn truyn k. chuyn v cch xy dng nhn vt ca truyn truyn k. Nhn bit mt s c im c bn ca th loi truyn truyn k. Bit cch c - hiu mt truyn trung i Vit Nam. - Truyn th Nm Hiu nhng c sc v ni dung v ngh thut mt s on trch tiu biu ca tc phm Truyn Kiu Nguyn Du : gi tr hin thc v nhn o su sc ; ngh thut k chuyn v miu t tm l ; nhng ng gp vo vic hon thin ngn ng th ca dn tc. Hiu mt vi c im c bn ca truyn th Nm. Bit cch c - hiu mt on trch truyn th Nm theo c trng th loi. Nhn bit ni dung t tng, cm xc, pht hin cc chi tit ngh thut ca mi trch on. Nhn bit hai loi truyn th Nm : bc hc v bnh dn ; ni dung v ngh thut ca truyn th Nm bc hc.

- Tiu thuyt chng hi Trung Quc

Hiu gi tr ni dung v ngh thut ca cc on trch trong tc Nhn bit mt s c im v cch t phm Tam quc din ngha La Qun Trung : ngi ca phm cht ca chc tc phm, xy dng hnh tng nhn con ngi trung ngha ; khuynh hng "tn Lu bim To" ; mi vt, li k chuyn. quan h gia lch s v hnh tng ngh thut ; cch k chuyn sinh ng, giu kch tnh, ngh thut xy dng nhn vt. 20

CH

MC CN T

GHI CH

Nhn bit mt vi c im ca tiu thuyt chng hi. Bit cch c - hiu mt vn bn tiu thuyt chng hi (bn dch). 3.2. Lch s vn hc Qu trnh vn hc Hiu c nhng nt chnh v qu trnh pht trin v nhng c Nu c cc c im v gi tr ca cc im c bn ca vn hc Vit Nam. giai on vn hc, ly c cc v d Hiu nhng nt chnh v c trng v gi tr ca vn hc dn gian minh ho. Vit Nam. Hiu c nhng nt chnh v qu trnh pht trin, c im v thnh tu c bn ca vn hc trung i Vit Nam. Bit vn dng nhng hiu bit trn c - hiu tc phm vn hc dn gian, vn hc trung i v lm bi ngh lun vn hc. Tc gi vn hc Bit mt s nt chnh v thi i, thn th v s nghip ca mt s Nm c nhng kin thc v tc gi tc gi c hc trong chng trnh. qua nhng bi c - hiu vn bn v bi Bit nhng nt c bn v thi i, thn th v s nghip ca khi qut v tc gia, giai on vn hc. Nguyn Tri : cuc i ho hng v bi thng, t tng nhn ngha cao c, s nghip sng tc phong ph, a dng ; cht anh hng ca v cht tr tnh trong th vn ; nhng ng gp to ln vo th loi th Nm. Trnh by c nhng nt chnh v cuc i v s nghip ca Nguyn Tri v Nguyn Du, minh ho c mt s gi tr ni dung v ngh thut ni bt qua Bit mt s nt chnh v thi i, thn th v s nghip ca tc gia nhng tc phm hc, c. Nguyn Du : cuc i thng trm trong mt thi k lch s y bin ng ; tm lng nhn o cao c ; nhng ng gp to ln vo s pht trin ca th loi truyn th Nm. Bit vn dng nhng hiu bit trn c - hiu tc phm v lm bi ngh lun v tc gi vn hc. 21

CH

MC CN T

GHI CH

3.3. L lun vn hc Vn bn vn hc

Bc u hiu cc c im ca vn bn vn hc, mi quan h gia ngn t, hnh tng, ngha. Bit vn dng kin thc trn vo vic c - hiu vn bn vn hc.

Th loi

Bit mt s nt chnh v c im ca cc th loi vn hc dn Nm c cc c im th loi qua gian (s thi, truyn thuyt, truyn c tch, truyn ci, ca dao,...), cc bi c - hiu vn bn. vn hc trung i (th, ngh lun, ph, co, truyn, ngm khc), vn hc nc ngoi (th ng, th hai-c, tiu thuyt chng hi) c hc trong chng trnh. Bit vn dng kin thc th loi vo vic c - hiu v to lp vn bn.

Mt s khi nim l lun vn hc khc

Hiu s lc v mt s yu t ca tc phm vn hc (nhn vt tr Nm c khi nim qua cc bi khi tnh, ct truyn, kt cu,...). qut, c - hiu vn bn. Bit vn dng kin thc trn vo c - hiu vn bn v vit bi ngh lun vn hc.

22

B - HNG DN THC HIN CHUN KIN THC, K NNG TNG QUAN VN HC VIT NAMI - MC CN T - Thy c hai b phn hp thnh ca vn hc Vit Nam : vn hc dn gian v vn hc vit ; - Nm c mt cch khi qut tin trnh pht trin ca vn hc vit ; - Hiu c nhng ni dung th hin con ngi Vit Nam trong vn hc. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc Nhng b phn hp thnh, tin trnh pht trin ca vn hc Vit Nam v t tng, tnh cm ca ngi Vit Nam trong vn hc. 2. K nng Nhn din c nn vn hc dn tc, nu c cc thi k ln v cc giai on c th trong cc thi k pht trin ca vn hc dn tc. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung a) Cc b phn hp thnh ca vn hc Vit Nam : vn hc dn gian v vn hc vit. Hai b phn ny c mi quan h mt thit vi nhau. - Vn hc dn gian : gm cc th loi nh thn thoi, s thi, truyn thuyt, truyn c tch, truyn ng ngn, truyn ci, tc ng, cu , ca dao, dn ca, v, truyn th, cho ; l sng tc tp th v truyn ming, th hin tnh cm ca nhn dn lao ng. 23

- Vn hc vit : c vit bng ch Hn, ch Nm v ch quc ng ; l sng tc ca tr thc, mang m du n sng to ca c nhn. b) Hai thi i ln ca vn hc Vit Nam Nhn tng qut, c th thy lch s vn hc Vit Nam tri qua hai thi i ln : vn hc trung i v vn hc hin i. - Vn hc trung i (t th k X n ht th k XIX) : l thi i vn hc vit bng ch Hn v ch Nm ; hnh thnh v pht trin trong bi cnh vn ho, vn hc vng ng Nam , ng ; c quan h giao lu vi nhiu nn vn hc khu vc, nht l Trung Quc. - Vn hc hin i (u th k XX n ht th k XX) : tn ti trong bi cnh giao lu vn ho, vn hc ngy cng m rng, tip xc v tip nhn tinh hoa ca nhiu nn vn hc th gii i mi. c) Vn hc Vit Nam th hin t tng, tnh cm, quan nim chnh tr, vn ho, o c, thm m ca ngi Vit Nam trong nhiu mi quan h : quan h vi th gii t nhin, quan h quc gia dn tc, quan h x hi v trong thc v bn thn. 2. Luyn tp - Khuyn khch HS nu nhn nh (ly t cc lun im chnh trong bi) v tp phn tch, ly dn chng lm sng t nhn nh . - Rn luyn k nng nm bt, nhn nhn mt nn vn hc, nu ra c nhng nhn nh khi qut, c bn v nn vn hc y. 3. Hng dn t hc - Nh mc, cc lun im chnh ca bi Tng quan. - S ho cc b phn ca vn hc Vit Nam.

HOT NG GIAO TIP BNG NGN NGI - MC CN T - Nm c kin thc c bn v hot ng giao tip bng ngn ng : bn cht, hai qu trnh, cc nhn t giao tip ; - Nng cao nhng k nng trong hot ng giao tip bng ngn ng c hai qu trnh to lp v lnh hi vn bn, trong c k nng s dng v lnh hi cc phng tin ngn ng. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Khi nim c bn v hot ng giao tip bng ngn ng : mc ch (trao i thng tin v nhn thc, t tng, tnh cm, hnh ng,...) v phng tin (ngn ng). - Hai qu trnh trong hot ng giao tip bng ngn ng : to lp vn bn (ni hoc vit) v lnh hi vn bn (nghe hoc c). - Cc nhn t giao tip : nhn vt, hon cnh, ni dung, mc ch, phng tin v cch thc giao tip. 2. K nng - Xc nh ng cc nhn t trong hot ng giao tip. - Nhng k nng trong cc hot ng giao tip bng ngn ng : nghe, ni, c, vit, hiu. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Thng qua vic tm hiu hai ng liu (giao tip Hi ngh Din Hng v giao tip qua vn bn trong SGK Ng vn), tr li cc cu hi trong bi, hnh thnh ba ni dung : 24

- Khi nim v hot ng giao tip bng ngn ng, phng tin v mc ch. - Hai qu trnh trong hot ng giao tip bng ngn ng : to lp (ni, vit) v lnh hi vn bn (nghe, c). - Cc nhn t trong hot ng giao tip bng ngn ng : nhn vt, hon cnh, ni dung, mc ch, phng tin v cch thc giao tip. 2. Luyn tp Lu n s khc nhau v ni dung v yu cu ba bi tp (bi u lm ti lp, hai bi tp cui c th t hc) : - Bi tp 1 : giao tip gia hai nhn vt trong ca dao (li t tnh ca chng trai vi c gi vo m trng thanh, nn cch ni bng by, nh, kn o). - Bi tp 2 : giao tip i thng gia hai ng chu (c s thay i vai ni v nghe, c hnh ng ni trc tip v gin tip, c li hi v p,...). Bi tp 3 : giao tip gia tc gi v c gi thng qua hnh tng vn hc (bnh tri nc) ni ln thn phn cng phm cht ca ngi ph n trong x hi trc y. 3. Hng dn t hc - c k phn Ghi nh v nm vng khi nim hot ng giao tip bng ngn ng, kin thc v hai qu trnh v cc nhn t trong hot ng giao tip bng ngn ng. - Vn dng kin thc trn lm hai bi tp. Lu thm : + Bi tp 4 c mc ch : luyn tp k nng to lp mt vn bn vit (thng bo) giao tip, do cn ch p ng cc yu cu v

dng vn bn, ni dung ph hp vi ngi tip nhn thng bo, vi mc ch v hon cnh giao tip,... + Bi tp 5 : vn dng kin thc trong bi phn tch hot ng giao tip bng ngn ng thng qua bc th Ch tch H Ch Minh gi hc sinh nhn ngy khai trng u tin ca nc Vit Nam Dn ch Cng ha. Tm thm nhng hot ng giao tip bng ngn ng khc trong i thng v trong tc phm vn hc.

III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung a) V khi nim vn hc dn gian - Vn hc dn gian l nhng tc phm ngh thut ngn t truyn ming c tp th sng to, nhm mc ch phc v trc tip cho nhng sinh hot khc nhau trong i sng cng ng. - Vn hc dn gian l nhng tc phm ngh thut ngn t truyn ming : Thc cht ca qu trnh truyn ming l s ghi nh theo kiu nhp tm v ph bin bng ming cho ngi khc. Vn hc dn gian thng c truyn ming theo khng gian (t vng ny qua vng khc), v theo thi gian (t i trc n i sau). - Vn hc dn gian l kt qu ca nhng qu trnh sng tc tp th : lc u do mt ngi khi xng, tc phm hnh thnh v c tp th tip nhn. Sau nhng ngi khc (a phng khc, thi i khc) tham gia sa cha, b sung lm cho tc phm bin i dn, phong ph, hon thin hn. - Vn hc dn gian gn b v phc v trc tip cho cc sinh hot khc nhau trong i sng cng ng. b) V c trng ca vn hc dn gian - Tnh truyn ming - Tnh tp th - Tnh biu din - Tnh d bn - Tnh a phng. Lu : y l nhng c im c th phn bit r rng gia vn hc dn gian v vn hc vit ; trong , tnh truyn ming v tnh tp th l hai c trng quan trng nht. 25

KHI QUT VN HC DN GIAN VIT NAMI - MC CN T - Nm c nhng nt khi qut v vn hc dn gian cng vi nhng gi tr to ln, nhiu mt ca b phn vn hc ny. - Bit yu mn, trn trng, gi gn, pht huy vn hc dn gian. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Khi nim vn hc dn gian. - Cc c trng c bn ca vn hc dn gian. - Nhng th loi chnh ca vn hc dn gian. - Nhng gi tr ch yu ca vn hc dn gian. 2. K nng - Nhn thc khi qut v vn hc dn gian. - C ci nhn tng qut v vn hc dn gianVit Nam.

c) H thng th loi ca vn hc dn gian Vit Nam Vn hc dn gian Vit Nam gm nhng th loi chnh sau : thn thoi, s thi dn gian, truyn thuyt, truyn c tch, truyn ci, truyn ng ngn, tc ng, cu , ca dao dn ca, v, truyn th, cc th loi sn khu (cho, tung, ma ri, cc tr din mang tch truyn). d) Nhng gi tr c bn ca vn hc dn gian - Vn hc dn gian l kho tri thc v cng phong ph v i sng ca cc dn tc. Kho tri thc ny phn ln l nhng kinh nghim lu i c nhn dn ta c kt t thc t, thng qua s m ho bng nhng ngn t v hnh tng ngh thut, to ra sc hp dn ngi c, ngi nghe, d ph bin, d tip thu v c sc sng lu bn cng nm thng. - Vn hc dn gian ngi ca, tn vinh nhng gi tr tt p ca con ngi. N c gi tr gio dc su sc v truyn thng dn tc (truyn thng yu nc, c kin trung, lng v tha, lng nhn o, tinh thn u tranh chng ci c, ci xu,...). Vn hc dn gian gp phn hnh thnh nhng gi tr tt p cho cc th h. - Vn hc dn gian c gi tr to ln v ngh thut. N ng vai tr quan trng trong vic hnh thnh v pht trin nn vn hc nc nh, l ngun nui dng, l c s ca vn hc vit. 2. Rn luyn k nng K li mt cu chuyn c dn gian tng nghe ; ghi nhn nhng c tnh : truyn ming, tp th, biu din, d bn, a phng,... 3. Hng dn t hc - Nh li nhng cu chuyn, nhng li ru ca b, ca m,... m anh (ch) tng nghe. 26

- Tp ht mt iu dn ca quen thuc.

VN BNI - MC CN T - Hiu khi qut v vn bn, cc c im c bn v cc loi vn bn ; - Vn dng c nhng kin thc v vn bn vo vic phn tch v thc hnh to lp vn bn. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Khi nim v c im ca vn bn. - Cch phn loi vn bn theo phng thc biu t, theo lnh vc v mc ch giao tip. 2. K nng - Bit so snh nhn ra mt s nt c bn ca mi loi vn bn. - Bc u bit to lp mt vn bn theo mt hnh thc trnh by nht nh, trin khai mt ch cho trc hoc t xc nh ch . - Vn dng vo vic c - hiu cc vn bn c gii thiu trong phn Vn hc.

III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Vn bn : l sn phm c to ra trong hot ng giao tip bng ngn ng. - c im vn bn : mi vn bn trin khai mt ch trn vn ; c xy dng theo mt kt cu mch lc, cc cu trong vn bn c s lin kt cht ch ; c du hiu th hin tnh hon chnh v ni dung ; thc hin mt mc ch giao tip nht nh. - Phn loi : + Theo phng thc biu t : vn bn t s, miu t, biu cm, ngh lun, thuyt minh, iu hnh (hnh chnh - cng v). + Theo lnh vc v mc ch giao tip : vn bn thuc phong cch ngn ng sinh hot ; vn bn thuc phong cch ngn ng ngh thut ; vn bn thuc phong cch ngn ng khoa hc ; vn bn thuc phong cch ngn ng hnh chnh ; vn bn thuc phong cch ngn ng chnh lun ; vn bn thuc phong cch ngn ng bo ch. 2. Luyn tp - Phn tch cc c im ca vn bn v to lp mt s loi hnh vn bn quen thuc. V d : + So snh c im khc bit gia mt vn bn hnh chnh v mt vn bn vn hc v cc phng din trn. + Vit n xin hc lp ting Anh ti trng ; vit on vn trin khai t mt cu ch ,... - Vn dng nhng kin thc v vn bn vo vic c - hiu cc vn bn c gii thiu trong phn Vn hc. 27

V d : hiu tnh chnh th v ni dung v hnh thc ca mt cu tc ng, thnh ng ; hiu mc ch giao tip ca vn bn vn hc khc vi vn bn chnh lun,... 3. Hng dn t hc Tm hiu thm cc vn bn nhn din cc vn bn theo phong cch biu t.

CHIN THNG MTAO MXY(Trch s thi m Sn) I - MC CN T - Hiu c cuc chin u v danh d, hnh phc v s thnh vng ca cng ng l l sng v nim vui ca ngi anh hng thi xa ; - Thy c ngh thut miu t, xy dng nhn vt, s dng ngn t v cc bin php ngh thut thng dng trong s thi anh hng qua on trch. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - V p ca ngi anh hng s thi m Sn : trng danh d, gn b vi hnh phc gia nh v thit tha vi cuc sng bnh yn, phn thnh ca cng ng c th hin qua cnh chin u v chin thng k th. - c im ngh thut tiu biu ca th loi s thi anh hng (lu phn bit vi s thi thn thoi) : xy dng thnh cng nhn vt anh hng s thi ; ngn ng trang trng, giu hnh nh, nhp iu ; php so snh, phng i.

2. K nng - c (k) din cm tc phm s thi. - Phn tch vn bn s thi theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - m Sn l thin s thi anh hng tiu biu ca dn tc - ni ring v kho tng s thi dn gian nc ta ni chung. - on trch nm phn gia tc phm, k v cuc giao chin gia m Sn v Mtao Mxy. m Sn chin thng, cu c v v thu phc c dn lng ca t trng Mtao Mxy. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Cnh chin u v chin thng ca m Sn : cuc chin ca m Sn vi Mtao Mxy din ra trong bn hip. , m Sn lun ch ng, thng thn, dng cm v mnh m, cn Mtao Mxy th th ng, hn nht, khip s. Vi s gip ca thn linh, m Sn git cht k th. Nh vy, trong tng tng ca dn gian, m Sn l biu tng cho chnh ngha v sc mnh ca cng ng, cn Mtao Mxy l biu tng cho phi ngha v ci c. - Cnh m Sn thu phc dn lng ca Mtao Mxy ri cng h v ti t tr v : S hng ng, t nguyn mang ca ci theo m Sn ca dn lng v lng trung thnh tuyt i vi m Sn ca ti t th hin s thng nht cao gia quyn li, kht vng v s yu mn, tun phc ca c nhn i vi cng ng. l s suy tn tuyt i ca cng ng vi ngi anh hng s thi. - Cnh n mng chin thng : con ngi - v thin nhin Ty Nguyn u tng bng trong men say chin thng. y, nhn vt s 28

thi m Sn thc s c tm vc lch s khi c t gia mt bi cnh rng ln ca thin nhin, x hi v con ngi Ty Nguyn. b) Ngh thut - T chc ngn ng ph hp vi th loi s thi : ngn ng ca ngi k bin ho linh hot, hng ti nhiu i tng ; ngn ng i thoi c khai thc nhiu gc . - S dng c hiu qu li miu t song hnh, n by, th php so snh, phng i, i lp, tng tin,... c) ngha vn bn on trch khng nh sc mnh v ngi ca v p ca ngi anh hng m Sn - mt ngi trng danh d, gn b vi hnh phc gia nh v thit tha vi cuc sng bnh yn, phn vinh ca th tc, xng ng l ngi anh hng mang tm vc s thi ca dn tc - thi c i. 3. Hng dn t hc - c (k) theo cc vai vi ging quyt lit, hng trng ca m Sn, khn kho, mm mng ca Mtao Mxy, tha thit ca dn lng,... - Tm trong on trch nhng cu vn s dng bin php so snh, phng i v phn tch lm r hiu qu ngh thut ca chng.

TRUYN AN DNG VNG V M CHU - TRNG THU(Truyn thuyt)

I - MC CN T - Hiu c bi hc gi nc, nguyn nhn mt nc m ngi xa gi gm trong cu chuyn v thnh C Loa v mi tnh M Chu Trng Thu ; - Nm c c trng c bn ca truyn thuyt. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Bi kch nc mt nh tan v bi kch tnh yu tan v c phn nh trong truyn thuyt Truyn An Dng Vng v M Chu - Trng Thy. - Bi hc lch s v tinh thn cnh gic vi k th v cch x l ng n mi quan h gia ring vi chung, nh vi nc, c nhn vi cng ng. - S kt hp hi ha gia "ct li lch s" vi tng tng, h cu ngh thut ca dn gian. 2. K nng - c (k) din cm truyn thuyt dn gian. - Phn tch vn bn truyn thuyt theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Truyn An Dng Vng v M Chu - Trng Thy c trch t Truyn Ra Vng trong Lnh Nam chch qui - tp truyn dn gian c su tp vo cui th k XV. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung 29

- An Dng Vng xy thnh, ch n gi nc : thnh xy t Vit Thng nhng "h p ti u li l ti y". Nh s gip ca Ra Vng, An Dng Vng xy c thnh, ch n thn, chin thng Triu , buc hn phi cu ha. Thng qua nhng chi tit k o trong truyn thuyt (c s gip ca thn linh), dn gian ngi ca nh vua, t ho v chin cng xy thnh, ch n, chin thng ngoi xm ca dn tc. - Bi kch nc mt nh tan v bi kch tnh yu tan v + V ch quan, mt cnh gic, hai cha con An Dng Vng mc mu Triu dn n vic nc u Lc tht bi. Cng vi nc mt l nh tan. Trc li kt ti ca Ra Vng, An Dng Vng "rt gm chm M Chu". Cu ni ca Ra Vng lm An Dng Vng tnh ng, nhn ra bi kch. Hnh ng "rt gm chm M Chu" th hin s dt khot, quyt lit v s tnh ng mun mng ca nh vua. + Mi tnh M Chu - Trng Thu tan v bi m mu xm lc ca Triu . Ci cht ca M Chu, Trng Thy l kt cc bi thm ca mt mi tnh o le lun b tc ng, chi phi bi chin tranh. + Nhn dn khng ng tnh vi s ch quan, mt cnh gic ca An Dng Vng v nu bi hc lch s v thi cnh gic vi k th ; va ph phn hnh ng v tnh phn quc, va rt lng vi M Chu, hiu nng l ngi c tin, ngy th b li dng. Hnh nh "ngc trai - nc ging" th hin thi va nghim khc va nhn i ca nhn dn ta vi cc nhn vt trong truyn. b) Ngh thut - Kt hp nhun nhuyn gia "ct li lch s" v h cu ngh thut.

- Kt cu cht ch, xy dng nhng chi tit k o c gi tr ngh thut cao (ngc trai - ging nc). - Xy dng c nhng nhn vt truyn thuyt tiu biu. c) ngha vn bn Truyn An Dng Vng v M Chu - Trng Thy gii thch nguyn nhn vic mt nc u Lc v nu bi hc lch s v vic gi nc, tinh thn cnh gic vi k th, cng cch x l ng n mi quan h gia ring vi chung, nh vi nc, c nhn vi cng ng. 3. Hng dn t hc - Ch ra nhng h cu ngh thut trong truyn thuyt v phn tch ngha ca chng. - Quan im ca anh (ch) v kin cho rng truyn thuyt ny l ting ni ngi ca tnh yu chung thu v phn khng chin tranh.

2. K nng - Xy dng c dn cho mt bi vn t s theo cc phn : m bi, thn bi, kt bi. - Vn dng c cc kin thc hc v vn t s v vn sng ca bn thn xy dng dn . III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Tm hiu cc ni dung ca bi hc (dn v yu cu ca mi phn trong dn ) gn vi cc vn bn t s c hc trong SGK, qua nhn ra c : + Lp dn bi vn t s l xc nh nhng ni dung chnh ca cu chuyn m mnh s vit, s k. + Yu cu ca lp dn : d kin ti, xc nh cc nhn vt, chn v sp xp s vic, chi tit tiu biu mt cch hp l. - Lp dn cho mt s vn t s vi cc phn : m bi (gii thiu cu chuyn s k) ; thn bi (nhng s vic, chi tit chnh theo din bin ca cu chuyn) ; kt bi (kt thc cu chuyn). 2. Luyn tp S dng cc v d trong SGK tm hiu, phn tch (c th ly thm nhng vn bn ngoi SGK) v yu cu HS tm thm cc vn bn luyn tp. V d : Lp dn bi vn k v "hu thn" ca ch Du trong tc phm Tt n (Ng Tt T) ; lp dn cho bi vn k v mt k nim su sc trong cuc i ca anh (ch). 3. Hng dn t hc Lp dn mt s vn t s. 30

LP DN BI VN T SI - MC CN T Bit cch lp dn khi trin khai bi vn t s. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Dn v cc yu cu ca vic lp dn . - Yu cu ca mi phn trong dn .

UY-LT-X TR V(Trch s thi -i-x - H-ME-R) I - MC CN T - Thy c din mo tinh thn ca ngi Hi Lp c i th hin tr tu v lng chung thy ca nhn vt l tng ; - Nm c c im ca ngh thut s thi -i-x. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Tr tu v tnh yu ca Uy-lt-x v P-n-lp, biu tng ca nhng phm cht cao p m ngi c i Hi Lp kht khao vn ti. - c sc ca ngh thut s thi H-me-r : miu t tm l, li so snh, s dng ngn t, ging iu k chuyn. 2. K nng - c - hiu vn bn theo c trng th loi. - Phn tch nhn vt qua i thoi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - H-me-r, ngi c coi l tc gi ca hai s thi ni ting I-li-t v -i-x, l nh th m, sinh vo khong th k IX - VIII (trc CN). - on trch thut li chuyn sau hai mi nm nh thng thnh T-roa v lnh nh phiu bt, Uy-lt-x tr v qu hng, chin thng bn cu hn P-n-lp, on t cng gia nh.

2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Ca ngi v p tm hn : tnh yu x s, tnh v chng, tnh cha con, m con, tnh ch - khch, tnh ch - t ; - cao v p tr tu : khn ngoan, mu tr, dng cm, tnh to, sng sut ca nhn vt l tng. (Thng qua vic phn tch nhng li thoi gia P-n-lp v nh mu -ri-cl thy c nim vui sng v s hoi nghi ca ngi v khi chng tr v ; gia P-n-lp v T-l-mc thy c phn ng ca con trai trc thi c v tn nhn ca m i vi cha mnh ; gia P-n-lp v Uy-lt-x thy c nim hnh phc tt cng sau cuc u tr bng "php th" v b mt ca chic ging) b) Ngh thut - Miu t tm l nhn vt mt cch chi tit c th, li so snh c ui di rt sinh ng, giu hnh nh mang c trng ca s thi. - Ngn ng trong sng, ho hng, ging iu k chuyn chm ri, tha thit. c) ngha vn bn Ca ngi sc mnh k diu ca tr tu Hi Lp c i v kht vng u tranh bo v hnh phc gia nh. 3. Hng dn t hc - c theo kiu i thoi nhn vt kch, th hin din bin tm l nhn vt v xung t kch. - Hc theo nhm, phn vai nh tp din mt hi kch.

31

RA-MA BUC TI(Trch s thi Ra-ma-ya-na - VAN-MI-KI) I - MC CN T - Thy c v p tinh thn ca ngi n c i trong cuc chin v danh d, ngha v v tnh yu ; - Hiu c c im ngh thut s thi Ra-ma-ya-na. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Quan nim ca ngi n c i v nhn vt v hnh ng ca nhn vt l tng. - c sc c bn ca ngh thut s thi n : th hin ni tm nhn vt, xung t giu tnh kch, ging iu k chuyn. 2. K nng - c - hiu vn bn theo c trng th loi (s thi). - Phn tch tm l, tnh cch nhn vt, s pht trin ca xung t nhn vt. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Ra-ma-ya-na l thin s thi n ni ting, c nh hng su sc ti vn hc, vn ha n v nhiu nc trong khu vc, ra i vo khong th k III trc CN.

- c b sung v gt gia qua nhiu th h tu s - nh th v c hon thnh nh tr nh tuyt vi v ngun cm hng c bit ca o s Van-mi-ki. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Ca ngi phm cht ca ngi anh hng l tng Ra-ma, v vua tng lai ca t nc : dng cm chng li s tn bo v lng nhc ca k th, bo v danh d v ting tm ca dng h, bit da vo sc mnh ca anh em, ng i, bit cm ha v thu phc lng ngi (phn tch thi v li buc ti ca Ra-ma i vi Xi-ta). - Ca ngi phm cht ca ngi ph n l tng Xi-ta : lng chung thy, quyt gi gn s trong trng khi trong tay k th, ni au n v gin d tt cng khi b xc phm, nim kiu hnh v ngun gc xut thn cao qu (phn tch li bin h ca Xi-ta trc li buc ti ca chng v thi ca nng khi bc ln gin la). b) Ngh thut - Xy dng nhn vt l tng vi tm l, tnh cch, trit l, hnh ng. - S dng hnh nh, in tch, ngn ng miu t v i thoi, ging iu, xung t kch tnh... giu yu t s thi. c) ngha vn bn - Quan nim v ng minh qun v ngi ph n l tng ca ngi n c i, bi hc v gi v sc sng tinh thn bn vng cho n ngy nay. - Ngi n tin rng : "Chng no sng cha cn, ni cha mn th Ra-ma-ya-na cn lm say m lng ngi v cu vt h thot khi ti li". 32

3. Hng dn t hc Hot ng theo nhm, phn vai, th hin on trch di dng mt hi kch.

- S vic tiu biu : l s vic quan trng gp phn hnh thnh ct truyn v gn vi nhn vt chnh trong tc phm t s. - Chi tit tiu biu : l chi tit c gi tr ngh thut cao, lm cho cc s vic thm sinh ng. 2. Luyn tp - Nhn din cc s vic, chi tit tiu biu trong mt s vn bn t s c nu trong SGK hoc c cung cp thm. V d : Tm tt cc s vic chnh trong truyn Tm Cm ; An Dng Vng v M Chu - Trng Thu, t mt s vic nu v phn tch ngha, tc dng ca cc chi tit tiu biu. - Qua vic nhn din v phn tch hiu vai tr, tc dng ca s vic, chi tit tiu biu trong mt bi vn t s : dn dt cu chuyn, t m tnh cch nhn vt, tp trung th hin ch ca cu chuyn. 3. Hng dn t hc Luyn tp thm v nhn din s vic, chi tit trong mt s vn bn t s hc.

CHN S VIC, CHI TIT TIU BIU TRONG BI VN T SI - MC CN T Bit chn s vic, chi tit tiu biu vit bi vn t s. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Khi nim s vic, chi tit tiu biu trong vn bn t s. - Vai tr, tc dng ca s vic, chi tit tiu biu trong mt bi vn t s. - Cch la chn s vic, chi tit tiu biu khi to lp vn bn t s. 2. K nng - Nhn din s vic, chi tit trong mt s vn bn t s hc. - La chn s vic, chi tit tiu biu to lp vn bn theo yu cu c th. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - T s : phng thc trnh by mt chui s vic, s vic ny ni tip s vic kia, cui cng dn n mt kt thc, th hin mt ngha. 33

TM CM(Truyn c tch) I - MC CN T - Hiu c ngha ca nhng mu thun, xung t trong truyn v s bin ho ca Tm ; - Nm c c trng c bn ca truyn c tch thn k qua mt truyn c th.

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Nhng mu thun, xung t gia d gh v con chng trong gia nh ph quyn thi c, gia thin v c trong x hi. Sc sng mnh lit ca con ngi v nim tin ca nhn dn. - Kt cu ca truyn c tch : ngi ngho kh, bt hnh tri qua nhiu hon nn cui cng c hng hnh phc. S dng hp l, sng to cc yu t thn k. 2. K nng - Tm tt vn bn t s. - Phn tch mt truyn c tch thn k theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Truyn c tch c ba loi : c tch v loi vt, c tch thn k, c tch sinh hot. - Tm Cm thuc loi c tch thn k. c trng quan trng ca c tch thn k l s tham gia ca cc yu t thn k vo s pht trin ca cu chuyn. c m chy bng v hnh phc, l cng bng, phm cht v nng lc tuyt vi ca con ngi l ni dung ch yu ca c tch thn k. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Mu thun ch yu trong tc phm l mu thun gia c Tm m ci, xinh p, hin lnh vi d gh v Cm c c, tn nhn. Mu 34

thun ny pht trin t thp n cao : ban u ch l nhng hn thua v vt cht, tinh thn, s ganh ght m gh con chng,... Khi , Tm lun l ngi nhng nhn, chu thua thit. Cng v sau, mu thun chuyn thnh s k, mt mt mt cn, tiu dit ln nhau. y l nhng mu thun trong gia nh ph quyn thi c nhng trn ht l mu thun gia thin v c trong x hi. Mu thun ny c tc gi dn gian gii quyt theo hng thin thng c. - ngha nhng ln bin ho ca Tm : d b m con Cm tm mi cch tn dit, Tm vn ti sinh di cc dng thc khc nhau (chim vng anh, cy xoan o, khung ci, qu th). Cng v sau, Tm cng u tranh quyt lit ginh li s sng. Qua nhng ln bin ho, dn gian mun khng nh : ci thin khng bao gi chu khut phc, chnh ngha khng bao gi u hng, ci thin s chin u n cng bo v l phi v cng l. l nguyn nhn quan trng nht lm nn chin thng. - ngha vic tr th ca Tm : hnh ng tr th ca Tm l hnh ng ca ci thin trng tr ci c. N ph hp vi quan nim " hin gp lnh", "c gi c bo" ca nhn dn. b) Ngh thut - Xy dng nhng mu thun, xung t ngy cng tng tin. - Xy dng nhn vt theo hai tuyn i lp cng tn ti v song song pht trin. , bn cht ca tng tuyn nhn vt c nhn mnh, t m. - C nhiu yu t thn k song vai tr ca yu t thn k cng khc nhau trong tng giai on. - Kt cu quen thuc ca truyn c tch : ngi ngho kh, bt hnh tri qua nhiu hon nn cui cng c hng hnh phc.

c) ngha vn bn Truyn Tm Cm ngi ca sc sng bt dit, s tri dy mnh m ca con ngi v ci thin trc s vi dp ca k xu, ci c, ng thi th hin nim tin ca nhn dn vo cng l v chnh ngha. 3. Hng dn t hc - c (k) bng ging ph hp vi c im nhn vt : Tm hin thc, Cm chanh chua, Bt nhn t, d gh c c. - Trnh by nhng suy ngh ca anh(ch) v cnh kt thc truyn. - Ti sao ni Tm Cm rt tiu biu cho c im ngh thut ca th loi truyn c tch nht l truyn c tch thn k ?

- Quan st, lin tng, tng tng v vai tr ca quan st, lin tng, tng tng i vi vic miu t v biu cm trong vn bn t s. 2. K nng - Nhn din v phn tch vai tr ca cc yu t miu t, biu cm trong mt s vn bn t s. - Bit quan st, lin tng, tng tng trong khi trnh by cc chi tit, s vic. - Bit vn dng cc kin thc trn c - hiu cc vn bn t s c gii thiu trong phn Vn hc v cc vn bn t s khc ngoi SGK. - Thc hnh vit vn bn t s c s dng yu t miu t, biu cm, vn dng k nng quan st, lin tng, tng tng. III - HNG DN THC HIN

MIU T V BIU CM TRONG BI VN T SI - MC CN T - Hiu vai tr, tc dng ca cc yu t miu t v biu cm trong bi vn t s ; - Bit kt hp s dng cc yu t miu t v biu cm trong bi vn t s. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Yu t miu t, biu cm v vai tr, tc dng ca cc yu t miu t, biu cm trong bi vn t s.

1. Tm hiu kin thc c bn - Yu t miu t : gip cho cc s vic c ti hin li mt cch sinh ng. - Yu t biu cm : gip cho cu chuyn c sc truyn cm mnh m. - Quan st l xem xt nhn r, bit r s vt hay hin tng ; lin tng l t s vic, hin tng no m ngh n s vic, hin tng c lin quan ; tng tng l to ra trong tm tr hnh nh ca ci khng h c trc mt hoc cha h gp. - Quan st, lin tng, tng tng l nhng iu kin quan trng gip cho vic tm , trin khai khi miu t, biu cm c c th, sinh ng. 35

2. Luyn tp - Nhn din v phn tch tc dng ca cc yu t miu t, biu cm trong bi vn t s. V d : tm hiu nhn vt chnh, chi tit tiu biu, cc yu t miu t, biu cm,... trong cc vn bn t s hc. - Vit on vn, bi vn t s c yu t miu t, biu cm. V d : vit on vn k v mt chuyn i mang li cho anh (ch) nhiu cm xc. 3. Hng dn t hc Kt hp luyn tp ti lp v luyn tp nh pht trin k nng vit vn t s.

- Kt cu truyn ngn gn, cht ch ; li k chuyn t nhin, kt thc truyn bt ng ; s dng hiu qu ngh thut phng i, "nhn vt t bc l". 2. K nng - Phn tch mt truyn ci thuc loi tro phng. - Khi qut ho ngha v nhng bi hc m tc gi gi gm. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Truyn ci c hai loi : truyn khi hi (ch yu gii tr) v truyn tro phng (ch yu nhm ph phn). i tng ph phn ca truyn tro phng l nhng thi h tt xu ca cc hng ngi trong x hi. - Tam i con g l truyn ci thuc loi tro phng. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - S vic gy ci th nht : gp ch k (ngha l g), thy khng bit, tr hi gp, b qu, thy ni liu "D d l con d d". Ngi c ci v s dt nt, ni liu ca thy. - S vic gy ci th hai : "Thy cng khn, s nh sai, ngi no bit th xu h, mi bo tr c khe kh". Ngi c bt ci v s giu dt v s din ho ca thy. - S vic gy ci th ba : thy khn Th cng, "xin ba i m dng" th c c ba. Thy c ch, t tin cho tr c to "ci s dt". Ngi c bt ci v ci dt v tnh c khuch i. Ci dt c nhn ln khi c thm mt nhn vt dt na l Th cng. y, mi 36

TAM I CON G(Truyn ci) I - MC CN T - Thy c mu thun tri t nhin trong cch ng ph ca nhn vt "thy", hiu c ngha ph phn ca truyn ; - Nm c nhng c trng c bn ca truyn ci tro phng. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Bn cht ca nhn vt "thy" qua nhng vic gy ci v ngha ph phn ca truyn : ci dt khng che y c, cng giu cng l ra, cng lm tr ci cho thin h.

tn bn trng hai ch, truyn "kho" c Th cng vi "thy" vo ch giu. - S vic gy ci th t : chm trn bt ng vi ch nh, "thy" t thy ci dt ca mnh (v c ci dt ca "Th cng nh n") nn tm cch chng ch, che giu bng "l s cn" nhng ci dt cng l r. Ngi c bt ci v thi giu dt b lt ty, thy t ph by ci dt ca mnh. Nh vy, mu thun tri t nhin y l ci dt v s giu dt ; cng che giu th bn cht dt nt cng l ra. b) Ngh thut - Truyn ngn gn, kt cu cht ch, ch xoay quanh mt mu thun gy ci l dt - giu dt, mi chi tit u hng vo mc ch gy ci. - Cch vo truyn t nhin, cch kt thc truyn rt bt ng. - Th php "nhn vt t bc l" : ci dt ca nhn vt t hin ra, tng dn theo mch pht trin ca truyn cho n nh im l lc kt thc. - Ngn ng truyn gin d nhng rt tinh, nht l phn kt, s dng yu t vn iu tng tnh bt ng v yu t gy ci. c) ngha vn bn Khng ch nhm vo mt con ngi c th, truyn Tam i con g cn ph phn thi dt hay ni ch, dt hc lm sang, dt li bo th, qua nhn nh n mi ngi phi lun hc hi, khng nn che giu ci dt ca mnh. 3. Hng dn t hc - c (k) truyn Tam i con g bng ging hi hc, chm bim (nhn ging cu d d l con d d : ln u c nhanh (v 37

e d), ln sau c to, chm (v t tin) ; c c ng iu tro phng cu cui. - Hy ghi li nhng ngha m anh (ch) cm nhn c t truyn Tam i con g. - Su tm mt s truyn ci dn gian ca Vit Nam v th gii cng th loi vi truyn ny.

NHNG N PHI BNG HAI MY(Truyn ci) I - MC CN T - Thy c tnh cnh bi hi ca ngi lao ng xa khi lm vo cnh kin tng v thi ca nhn dn i vi nn tham nhng ca quan li a phng ; - Hiu c ngh thut gy ci ca truyn. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - S kt hp gia li ni v ng tc trong vic th hin bn cht tham nhng ca thy l v tnh cnh va ng thng va ng trch ca ngi lao ng khi lm vo cnh kin tng. - Truyn ngn gn, cht ch, li k chuyn t nhin, kt thc bt ng. Th php chi ch, kt hp gia ngn ng v hnh ng ca cc nhn vt. 2. K nng - Phn tch cc tnh hung gy ci.

- Khi qut, rt ra ngha v nhng bi hc m tc gi gi gm. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Nhng n phi bng hai my l truyn ci thuc loi tro phng, ph phn quan li tham nhng trong x hi Vit Nam xa. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Truyn ph phn cch x kin ca thy l v vch trn bn cht tham nhng ca quan li a phng trong x hi Vit Nam xa. + Vi thy l, l phi c o bng tin, thuc v k nhiu tin. ng tin l thc o cng l, l "tiu chun" x kin. + Vic "ni ting x kin gii" ch l hnh thc che giu bn cht tham lam ca l trng ni ring v quan li a phng ni chung. - Truyn cng th hin thi va thng, va trch ca dn gian i vi nhng ngi lao ng nh Ci. Ci va l nn nhn, va l th phm ; va ng ci, li va ng thng, ng trch. b) Ngh thut - To tnh hung gy ci : thy l x kin "gii c ting". Ci lt nm ng v yn tm l mnh thng. Nhng Ci bt ng v b thua kin, phi n pht cui mi bit Ng lt tin cho thy l nhiu gp hai ln mnh. - Xy dng c nhng c ch v hnh ng gy ci nh trong kch cm, mang nhiu ngha. 38

- Kt hp c ch gy ci v li ni gy ci, gia ngn ng ni v ngn ng c ch. - Chi ch : phi l t ch tnh cht c dng kt hp vi t ch s lng to s v l (trong x kin) nhng li hp l (trong quan h thc t gia cc nhn vt). c) ngha vn bn Truyn Nhng n phi bng hai my vch trn bn cht tham nhng ca hng ng quan li xa. 3. Hng dn t hc - c (k) nhn mnh vo nhng t ng ch s lng, c ch. - Su tm mt s truyn ci ca Vit Nam v th gii c ni dung gn gi vi Nhng n phi bng hai my.

CA DAO THAN THN, YU THNG TNH NGHAI - MC CN T - Cm nhn c ni nim v tm hn ca ngi bnh dn xa qua nhng cu ht than thn v li ca yu thng tnh ngha ; - Nhn thc r thm ngh thut m mu sc dn gian trong ca dao. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Ni nim xt xa, ng cay v tnh cm yu thng thu chung, m thm n tnh ca ngi bnh dn trong x hi c. - Nhng c sc ca ngh thut dn gian trong vic th hin tm hn ngi lao ng.

2. K nng c - hiu ca dao theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - V ni dung : Din t i sng tm hn, t tng, tnh cm ca nhn dn. - V ngh thut : th th lc bt ; ngn ng giu hnh nh, gn gi vi li ni hng ngy ; s dng nhiu so snh, n d,... 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Bi 1 : thc v phm cht v s phn ca ngi ph n. - Bi 2 : Khng nh gi tr ch thc nhng cng l ni ngm ngi v thn phn ca ngi ph n. - Bi 3 : Din t ni chua xt v l duyn ; qua , ca ngi tnh ngha thu chung, bn vng ca con ngi. - Bi 4 : Din t c th, sinh ng ni nim thng nh ca trai gi trong tnh yu. - Bi 5 : Li t tnh kn o, duyn dng m rt to bo (khai thc ngha ca hnh nh bc cu di ym). - Bi 6 : Ca ngi li sng tnh ngha, thu chung ca ngi bnh dn xa. b) Ngh thut

- Cng thc m u : c mt h thng nhng bi ca dao m u bng cm t "Thn em..." - Hnh nh biu tng - Cch so snh, n d, th th lc bt, song tht lc bt. c) ngha vn bn Ngi ca v khng nh v p i sng tm hn, t tng, tnh cm ca ngi bnh dn Vit Nam xa trong ca dao - dn ca. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng su bi ca dao. - Su tm thm nhng bi ca dao c m u bng "Thn em..." v "c g"...

C IM CA NGN NG NI V NGN NG VITI - MC CN T - Nm c nhng c im v tnh hung giao tip, cc phng tin ngn ng ch yu v cc phng tin h tr ca ngn ng ni v ngn ng vit. - C k nng s dng ngn ng thch hp vi dng ni v dng vit. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - c im ca ngn ng ni v ngn ng vit xt theo cc phng din : - Phng tin ngn ng : m thanh / ch vit. 39

- Tnh hung giao tip : cc nhn vt giao tip tip xc trc tip, c s i vai, phn hi tc khc, nhng ngi ni t c iu kin la chn, gt gia cc phng tin ngn ng, ngi nghe t c iu kin suy ngm, phn tch (dng ni) / khng tip xc trc tip, khng i vai, c iu kin la chn, suy ngm, phn tch (dng vit). - Phng tin ph tr : ng iu, nt mt, c ch, iu b,... (dng ni) / du cu, k hiu vn t, s , bng biu,...(dng vit). - T, cu, vn bn : t khu ng, cu vn linh hot v kt cu, v kiu cu, vn bn khng tht cht ch, mch lc (dng ni) / t c la chn, cu v vn bn c kt cu cht ch, mch lc mc cao (dng vit). 2. K nng - Nhng k nng thuc v hot ng ni v hot ng nghe trong giao tip dng ngn ng ni (ni : pht m, ng iu, phi hp c ch, iu b, nt mt, quan st ngi nghe, iu chnh li ni,... ; nghe : chm ch theo di, phn ng li, i vai ni, hi p ngi ni,...) - Nhng k nng thuc hot ng vit v hot ng c trong giao tip dng ngn ng vit (vit : xc nh cc nhn t giao tip, lp cng, la chn t ng, thay th t ng, la chn kiu cu, dng du cu, lin kt cu,... ; c : c thnh ting, c din cm, c hiu, tm tt ni dung,...) - K nng phn bit khng s dng nhm ln gia ngn ng ni v ngn ng vit : trnh ni nh vit, hoc vit nh ni. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung c im ca ngn ng ni v ngn ng vit v bn phng din : 40

- Phng tin ngn ng : m thanh / ch vit. - Tnh hung giao tip : trc din, tc thi (ni)/ khng trc din, c iu kin thi gian (vit). - Phng tin ph tr : ng iu, nt mt, c ch, iu b (ni)/ du cu, cc hnh nh, s , bng biu (vit). - H thng cc yu t ngn ng : khc nhau v cc t ng, kiu cu, kt cu vn bn c trng cho tng dng ngn ng 2. Luyn tp - Nhn din v phn tch c im ca ngn ng ni v ngn ng vit qua cc ng liu c th (Bi tp 1 v 2 trong SGK). Vn dng nhng c im ca hai dng ngn ng xem xt ng liu. - Pht hin, phn tch v sa li s dng ln ln ngn ng ni v ngn ng vit (Bi tp 3 trong SGK) 3. Hng dn t hc - K bng i chiu ngn ng ni v ngn ng vit theo tng c im. - Xem li cc bi lm vn ca anh (ch) pht hin v sa cc li "vit nh ni "(nu c). - Tp chuyn on hi thoi Bi tp 2 trong SGK (dng ngn ng ni) thnh mt on vn thuc ngn ng vit theo hnh thc k li din bin ca cuc hi thoi.

CA DAO HI HCI - MC CN T - Cm nhn c ting ci lc quan yu i ca ngi bnh dn trong x hi xa ;

- Thy c ngh thut tro lng thng minh, hm hnh trong cc bi ca dao hi hc. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc Tm hn lc quan yu i v trit l nhn sinh lnh mnh ca ngi lao ng Vit Nam ngy xa c th hin bng ngh thut tro lng thng minh, hm hnh. 2. K nng Tip tc rn luyn k nng tip cn v phn tch ca dao. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Ca dao hi hc chim mt s lng ln trong kho tng ca dao Vit Nam, th hin tm hn yu i, lc quan ca ngi bnh dn xa. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Bi 1 : Ting ci t tro trong cnh ngho ; ting ci vt ln cnh ng. Tp trung phn tch li dn ci v thch ci thy r : ngi lao ng d trong cnh ngho vn lun lc quan, yu i. Qua , nhn thc c trit l nhn sinh cao p : t tnh ngha cao hn ca ci. - Bi 2, 3, 4 : Ting ci ph phn trong ni b nhn dn, nhm nhc nh nhau, trnh nhng thi h, tt xu. 41

+ Bi 2, 3 : Hai bc tranh sinh ng va c th, va mang tnh khi qut cao, ch giu nhng ngi n ng yu ui, khng "ng nn trai" v loi n ng li nhc, khng c ch ln. + Bi 4 : Chm bim nh nhng, ch giu nhng ngi ph n ng nh, v duyn ; ng thi bc l ci nhn nhn hu ca tc gi dn gian. b) Ngh thut - H cu, dng cnh ti tnh, khc ho nhn vt bng nhng nt in hnh. - Cng iu, phng i, tng phn. - Dng ngn t i thng m y hm . c) ngha vn bn Tm hn lc quan yu i v trit l nhn sinh lnh mnh ca ngi lao ng Vit Nam trong ca dao dn ca. 3. Hng dn t hc - Hc thuc bn bi ca dao. - Nu cm ngh v li thch ci ca c gi trong bi ca dao s 1. Qua , cho bit ting ci t tro ca ngi lao ng trong cnh ngho ng yu, ng trn trng ch no? - Su tm nhng bi ca dao hi hc ph phn thi li nhc, n qu vt, nghin ru ch, t nn a th, to hn, m tn d oan.

C THM

LI TIN DN(Trch Xng ch xon xao - Truyn th dn tc Thi) I - MC CN T - Thy c ni xt thng, au kh tuyt vng ; cm nhn c kht vng t do yu ng, thy chung gn b ca chng trai v c gi Thi ; - Hiu c s kt hp gia yu t t s v tr tnh, cch din t tm trng nhn vt trong truyn th dn gian. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Ni xt thng ca chng trai v nim au kh tuyt vng ca c gi. - Kht vng hnh phc, tnh yu chung thy ca chng trai, c gi. - S kt hp gia t s v tr tnh, cch th hin tm trng nhn vt. 2. K nng c - hiu vn bn theo c trng th loi. III- HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Gii thiu v tm tt Xng ch xon xao, v tr on trch (SGK). 42

2. c - hiu a) Ni dung - Nim xt thng ca chng trai v ni au kh tuyt vng ca c gi c th hin sinh ng trong on th : "Em ti rng t [...] ngng trng". - Kht vng hnh phc v tnh yu chung thu ca chng trai, c gi c th hin trong li tin dn u : "i ta yu nhau i [...] ga ba v gi" ; li tin dn sau : "V vi ngi ta thng [...] chung mt mi song song". c mun sng cng nhau n lc cht, "du c phi cht cng cht cng nhau". Cui on trch : "Yu nhau yu trn [...] khng nghe". Chng trai, c gi kht vng c gii phng, c sng trong tnh yu. b) Ngh thut - La chn t ng, hnh nh th hin c trng, gn gi vi ng bo Thi. - Cch miu t tm trng nhn vt chi tit, c th qua li ni y cm ng, qua hnh ng sn sc n cn, qua suy ngh, cm xc mnh lit.. c) ngha vn bn on trch th hin tm trng ca chng trai, c gi ; t co tp tc hn nhn ngy xa, ng thi l ting ni cha chan tnh cm nhn o, i quyn yu ng cho con ngi. 3. Hng dn t hc Nu cm nhn ca anh (ch) v hai li tin dn trong on trch.

LUYN TP VIT ON VN T SI - MC CN T - Hiu khi nim v on vn ; ni dung v nhim v ca on vn trong vn bn t s.

- Bit vit on vn t s. II - TRNG TM KIN THC K NNG 1. Kin thc - on vn, ni dung v nhim v ca on vn trong vn bn t s. - V tr ca cc on vn trong vn bn t s. 2. K nng - Vit on vn t s k v mt s vic cho trc hoc t mnh xc nh. - S dng cc phng tin lin kt cu on vn c mch lc, cht ch. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Thc hnh luyn tp nhn din v on vn, hiu c ni dung v nhim v ca on vn, v tr ca mi on vn trong vn bn t s ; t c th vit c cc on vn t s. + Trong vn bn t s, mi on vn thng c cu ch nu khi qut v cc cu khc din t nhng c th nhm thuyt minh, miu t, gii thch,... cho khi qut. + V tr ca cc on vn trong vn bn t s : mi vn bn t s thng gm nhiu on vn vi nhng nhim v khc nhau nhng u c chung nhim v l th hin ch v ngha ca vn bn. - Trng tm ca bi hc l luyn tp vit on vn, tm hiu v ni dung v nhim v ca on vn cn gii thiu nhanh. Sau khi thc 43

hnh nhn din v vit on vn t s, cn cht li cch vit on vn t s. 2. Luyn tp Tr li cc cu hi, lm bi tp trong SGK, hoc GV c th a thm mt s ni dung luyn tp. V d : Cho vn : "K v mt cu chuyn xy ra trong cuc sng li cho anh (ch) tht nhiu n tng". + Vit on vn m bi cho vn trn. + Vit on vn trin khai mt ca thn bi. 3. Hng dn t hc Yu cu HS luyn tp vit mt s on vn t s nh.

N TP VN HC DN GIAN VIT NAMI - MC CN T - Nm c mt cch c h thng cc tri thc v c trng, th loi, gi tr ca cc tc phm vn hc dn gian qua cc tc phm hc ; - Bit vn dng kin thc hc tm hiu cc tc phm vn hc dn gian c th. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc c trng, th loi, cc gi tr c bn ca vn hc dn gian qua h thng cc tc phm va hc.

2. K nng Nhn bit mt cch c thc v cc tc phm vn hc dn gian. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - nh ngha : Vn hc dn gian l nhng tc phm ngh thut ngn t truyn ming, c hnh thnh, tn ti v pht trin nh tp th. Tc phm vn hc dn gian gn b v phc v cho cc hot ng khc nhau trong i sng cng ng. - c trng : Vn hc dn gian l nhng tc phm ngh thut ngn t truyn ming (tnh truyn ming), l sng to mang tnh tp th (tnh cng ng), gn b v phc v cho cc sinh hot cng ng (tnh thc hnh cn gi l tnh biu din). - Cc th loi chnh : thn thoi, s thi dn gian, truyn thuyt, truyn c tch, truyn ci, truyn ng ngn, tc ng, cu , ca dao dn ca, v, truyn th, cc th loi sn khu (cho, tung, ma ri, cc tr din mang tch truyn). - c trng ch yu ca mt s th loi vn hc dn gian : + Thn thoi : Chuyn v th gii thn linh ; ra i vo thu bnh minh ca loi ngi nhm ct ngha ngun gc th gii. Nhn vt ch yu l thn linh. Ngh thut c bn l tng tng. + S thi (cn gi l anh hng ca) : thng cp ti nhng vn c ngha ln i vi i sng ca cng ng ; l nhng tc phm t s c quy m ln, hnh tng ngh thut honh trng, cu vn trng ip, ngn ng trang trng, giu hnh nh,... 44

+ Truyn thuyt : thng k v nhng s kin v nhn vt lch s (hoc c lin quan n lch s) theo quan im nh gi ca dn gian ; l nhng tc phm vn xui t s c dung lng va phi, c s tham gia ca nhng chi tit, s vic c tnh cht thing ling, k o (cc nhn vt thn, cc vt k o c php l,...). + Truyn c tch : k v s phn ca nhng con ngi bnh thng hay bt hnh trong x hi (chng trai ngho, ngi thng minh, em b m ci,...), th hin tinh thn nhn o v s lc quan ca ngi lao ng ; l nhng tc phm vn xui t s, ct truyn v hnh tng u c h cu rt nhiu, c s tham gia ca nhiu yu t k o, hoang ng (nhn vt thn, cc vt thn hoc nhng s bin ho k o,...), thng c mt kt cu quen thuc : nhn vt chnh gp kh khn hon nn cui cng vt qua v c hng hnh phc. + Truyn ci : phn nh nhng iu kch cm, rm i trong x hi, nhng s vic xu hay tri vi l t nhin trong cuc sng, c tim n nhng yu t gy ci ; c dung lng ngn, kt cu cht ch, mu thun pht trin nhanh, kt thc bt ng v c o. + Truyn th : din t tm trng v suy ngh ca con ngi khi hnh phc la i v s cng bng x hi b tc ot ; l nhng tc phm va c tnh t s (c ct truyn) va giu tnh tr tnh, thng s dng nhng hnh nh so snh, v von, cc bin php tu t,... v c dung lng ln. 2. Luyn tp Vn dng kin thc hc tm hiu, phn tch mt tc phm vn hc dn gian theo c trng th loi. Hng dn t hc Lp bng cc th loi, so snh cc th loi vn hc dn gian.

KHI QUT VN HC VIT NAM T TH K X N HT TH K XIXI - MC CN T - Hiu c s hnh thnh v pht trin ca vn hc trung i qua cc giai on ; - Nm c ni dung v nhng c im ngh thut c bn ca vn hc thi k ny. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Vn hc trung i bao gm hu nh mi vn bn ngn t, t vn ngh lun chnh tr, x hi, s hc, trit hc, vn hnh chnh nh chiu, biu, hch, co,... cho n vn ngh thut nh th, ph, truyn, k,... do tng lp tr thc sng tc. - Cc thnh phn, cc giai on pht trin, c im v ni dung v ngh thut ca vn hc trung i. 2. K nng Nhn din mt giai on vn hc ; cm nhn tc phm thuc giai on vn hc trung i. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung a) Thi i v lch s - y l mt thi k di, bt u t khi quc gia phong kin Vit Nam c thit lp n lc suy vong. T tng ch o ca thi i ny chu nh hng Pht gio v Nho gio. - Thi i ny gn lin vi nhiu cuc chin tranh chng ngoi xm, gi nc v i nhng cng v sau, chin tranh ch yu l s st 45

pht, tng tn ln nhau ca cc tp on phong kin, gia giai cp thng tr vi nhn dn. b) Khi nim - Do nn vn hc ny chu nh hng ch yu t tng ca giai cp phong kin nn cn c tn gi l vn hc phong kin. - Nn vn hc ny ch yu do cc tr thc phong kin, cc nh khoa bng sng tc nn cn c tn gi l vn hc bc hc. - Khi nim vn hc trung i l cn c vo thi k lch s (t th k X n ht th k XIX). c) Cc giai on pht trin Chia thnh bn giai on : - Cc giai on vn hc t th k X n ht th k XIV, t th k XV n ht th k XVII, t duy ngh thut chu s chi phi mnh m ca quan nim vn d ti o, thi d ngn ch. Cm hng ch o ca vn hc l cm hng yu nc. Th loi vn hc ch yu tip thu t Trung Quc (t th k XV mi c nhng sng tc bng ch Nm tiu biu v c gi tr). - Hai giai on sau, t th k XVIII n na u th k XIX, giai on na sau th k XIX, t duy ngh thut c s phn bit vn vi s, trit. Vn hc gn vi hin thc cuc sng nhiu hn. Cm hng ch o l cm hng nhn vn, cm hng v con ngi. Cc th loi vn hc dn tc v vn hc ch Nm u pht trin vt bc v c nhng thnh tu ln. d) Ni dung ch yu - Cm hng yu nc, cm hng nhn o, cm hng th s l nhng c im ln v ni dung ca vn hc trung i Vit Nam.

- S th hin : + Cm hng yu nc : Sng ni nc Nam, Chiu di , Hch tng s, T lng,... + Cm hng nhn o : Chuyn ngi con gi Nam Xng, Truyn Kiu, Bnh tri nc,... + Cm hng th s : Vo ph cha Trnh (Trch V trung ty bt), Truyn Lc Vn Tin,... e) V ngh thut, vn hc Vit Nam t th k X n ht th k XIX c nhng c im ln nh tnh quy phm v s ph v tnh quy phm, khuynh hng trang nh v xu hng bnh d, tip thu v dn tc ho tinh hoa vn hc nc ngoi. 2. Luyn tp Lp bng khi qut tnh hnh pht trin ca vn hc Vit Nam thi trung i :Giai on vn hc Ni dung Ngh thut S kin vn hc, tc gi, tc phm

II - TRNG TM KIN THC. K NNG 1. Kin thc - Khi nim ngn ng sinh hot : li n ting ni hng ngy, dng thng tin, trao i ngh, tnh cm, p ng nhng nhu cu trong cuc sng thng nht. - Hai dng ngn ng sinh hot : ch yu dng ni (khu ng), i khi dng vit (th t, nht k, nhn tin,...) - Ba c trng c bn ca phong cch ngn ng sinh hot (tnh c th, tnh cm xc, tnh c th) v cc c im v phng tin ngn ng ph hp vi ba c trng. 2.K nng - Lnh hi v phn tch ngn ng thuc phong cch ngn ng sinh hot. - S dng ngn ng thch hp giao tip trong sinh hot hng ngy. III - HNG DN THC HIN

3. Hng dn t hc Hc li ton b bi khi qut, tm mt s tc phm vn hc thi trung i minh ho.

1. Tm hiu chung Phong cch ngn ng sinh hot rt gn gi vi mi ngi trong cuc sng hng ngy, do cn tn dng nhng hiu bit sn c hnh thnh kin thc, k nng, nng t hiu bit theo kinh nghim ln thnh hiu bit khoa hc. - Ngn ng sinh hot cn gi l khu ng, hoc ngn ng hi thoi, l li n ting ni hng ngy, dng trao i ngh, tnh cm. N c dng ch yu dng ni, i khi dng vit (nht k, tin nhn,...) . 46

PHONG CCH NGN NG SINH HOTI - MC CN T Nm c khi nim ngn ng sinh hot, phong cch ngn ng sinh hot, cc c trng c bn ca phong cch ngn ng sinh hot.

- Phong cch ngn ng sinh hot c ba c trng c bn : tnh c th, tnh cm xc, tnh c th. Lm r cc c trng qua vic phn tch ng liu c th. 2. Luyn tp Yu cu ch yu ca cc bi tp l xc nh nhng c trng ca phong cch ngn ng sinh hot th hin qua cc phng tin ngn ng v tnh c th (thi gian, a im, con ngi, s vic,... c th trong tng cuc hi thoi), tnh cm xc (ging iu ni, t cm thn, cu cm thn, biu hin ni tm,...), tnh c th (li ni mang ging iu ring ca tng ngi). 3. Hng dn t hc - Vn dng kin thc c bn trong phn Ghi nh nhn xt v ngn ng sinh hot hng ngy trong gia nh hoc gia bn b. - Tm on hi thoi gia cc nhn vt trong tc phm vn hc v xem xt nhng biu hin ca tnh c th, tnh cm xc v tnh c th.

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - V p ca con ngi thi Trn vi tm vc, t th, l tng cao c ; v p ca thi i vi kh th ho hng, tinh thn quyt chin thng. - Hnh nh k v ; ngn ng hm sc, giu tnh biu cm. 2. K nng c - hiu mt bi th ng lut. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung a) Tc gi : Phm Ng Lo (1255 - 1320) l anh hng dn tc, c cng ln trong cng cuc chng xm lc Mng - Nguyn. b) Tc phm Hon cnh ra i v th th tht ngn t tuyt (SGK). 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Vc dng hng dng + Hnh nh trng s : hin ln qua t th "cm ngang ngn gio" (honh sc) gi non sng. l t th hin ngang vi v p k v mang tm vc v tr. + Hnh nh "ba qun" : hin ln vi sc mnh ca i qun ang si sc kh th quyt chin thng. 47

T LNG(Thut hoi - PHM NG LO) I - MC CN T - Cm nhn c "ho kh ng A" th hin qua v p ca con ngi v thi i ; - Nhn thc c bt php th trung i th hin trong bi th.

+ Hnh nh trng s lng trong hnh nh "ba qun" mang ngha khi qut, gi ra ho kh dn tc thi Trn - "ho kh ng A". - Kht vng ho hng Kht vng lp cng danh tho "ch nam nhi", cng l kht vng c em ti tr "tn trung bo quc"- th hin l sng ln ca con ngi thi i ng A. b) Ngh thut - Hnh nh th honh trng, thch hp vi vic ti hin kh th ho hng ca thi i v tm vc, ch hng ca ngi anh hng. - Ngn ng c ng, hm sc, c s dn nn cao v cm xc. c) ngha vn bn Th hin l tng cao c ca v danh tng Phm Ng Lo, khc ghi du n ng t ho v mt thi k oanh lit, ho hng ca lch s dn tc. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bn dch th. - T nh gi v quan nim "ch lm trai" ca Phm Ng Lo.

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - V p ca bc tranh cnh ngy h c gi t mt cch sinh ng. - V p tm hn Nguyn Tri : nhy cm vi thin nhin, vi cuc sng i thng ca nhn dn, lun hng v nhn dn vi mong mun "Dn giu khp i phng". - Ngh thut th Nm c o, nhng t ly sinh ng v cu th lc ngn t nhin. 2. K nng c - hiu mt bi th Nm ng lut theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Xut x : l bi s 43 thuc chm th Bo knh cnh gii trong Quc m thi tp. - Ch : bc l ni lng, ch hng ca tc gi.

CNH NGY H(Bo knh cnh gii, bi 43 - NGUYN TRI) I - MC CN T - Cm nhn c v p ca bc tranh thin nhin ngy h v v p tm hn ca Nguyn Tri ; - Nhn thc c c im ca th Nm Nguyn Tri. 48

2. c - hiu vn bn a) Ni dung - V p rc r ca bc tranh thin nhin + Mi hnh nh u sng ng : ho lc n n, rp mt nh ging che rp ; thch lu phun tro sc , sen hng ang nc ngt mi hng. + Mi mu sc u m : ho lc, lu , sen hng.

- V p thanh bnh ca bc tranh i sng con ngi : ni ch c dn d th "lao xao", tp np ; chn lu gc th "dng di" ting ve nh mt bn n. C thin nhin v cuc sng con ngi u trn y sc sng. iu cho thy mt tm hn kht sng, yu i mnh lit v tinh t, giu cht ngh s ca tc gi. - Nim kht khao cao p + m mnh trong cnh ngy h, nh th c c cy n ca vua Thun, gy khc Nam phong cu ma thun gi ho "Dn giu khp i phng". + Ly Nghiu, Thun lm "gng bu rn mnh", Nguyn Tri bc l ch hng cao c : lun khao kht em ti tr thc hnh t tng nhn ngha yu nc thng dn. b) Ngh thut - H thng ngn t gin d, tinh t xen ln t Hn v in tch. - S dng t ly c o : n n, lao xao, dng di,... c) ngha vn bn T tng ln xuyn sut s nghip trc tc ca Nguyn Tri - t tng nhn ngha yu nc thng dn - c th hin qua nhng rung ng tr tnh dt do trc cnh thin nhin ngy h. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bi th. - Bi th gip anh (ch) hiu g v Nguyn Tri ? - Anh (ch) c nhn xt g v ting Vit trong bi th ?

TM TT VN BN T SI - MC CN T Bit tm tt vn bn t s da theo nhn vt chnh. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Mc ch, yu cu ca vic tm tt vn bn t s da theo nhn vt chnh. - Cch thc tm tt vn bn t s da theo nhn vt chnh 2. K nng - Tm tt cc vn bn t s hc lp 10 (truyn dn gian, truyn trung i) theo nhn vt chnh. - Trnh by vn bn tm tt trc tp th. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Tch hp ni dung ca bi hc vi cc vn bn t s tiu biu hc t c kin thc : + Tm tt vn bn t s da theo nhn vt chnh l vit hoc k li mt cch ngn gn nhng s vic c bn xy ra vi nhn vt chnh trong vn bn. + Mc ch : nm vng tnh cch v s phn ca nhn vt i su tm hiu v nh gi tc phm 49

+ Yu cu : bn tm tt phi trung thnh vi vn bn gc. + Cch thc tm tt vn bn t s da theo nhn vt chnh : cn c k vn bn gc, xc nh nhn vt chnh, chn cc s vic c bn xy ra vi nhn vt chnh v din bin ca cc s vic ; tm tt cc hnh ng, li ni, tm trng ca nhn vt theo din bin ca ct truyn. - Dnh nhiu thi gian cho vic thc hnh luyn tp hnh thnh k nng tm tt vn bn t s. 2. Luyn tp C th xut cc bi tp : + So snh nhn din cc cch tm tt vn bn theo mc ch khc nhau. + Tm tt vn bn hc v c thm. 3. Hng dn t hc Su tm mt s vn bn tm tt (trong SGK v cc vn bn tm tt ngoi SGK) tm hiu, phn tch, qua nm vng cch thc tm tt vn bn t s.

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Mt tuyn ngn v li sng ho hp vi thin nhin, ng ngoi vng danh li, gi ct cch thanh cao c th hin qua nhng rung ng tr tnh, cht tr tu. - Ngn ng mc mc, t nhin nhng n thm trm, giu tnh tr tu. 2. K nng c - hiu mt bi th Nm ng lut. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung a) Tc gi : Nguyn Bnh Khim (1491 - 1585) l ngi thng minh, uyn bc, chnh trc, coi thng danh li, "ch nhn dt". b) Tc phm : Nhan do ngi i sau t nhng cng l mt s tri m vi tc gi. Ch nhn trong bi nhm ch mt quan nim, mt cch x th. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung

NHN(NGUYN BNH KHIM) I - MC CN T - Bc u hiu c quan nim nhn ca Nguyn Bnh Khim. - Thy c c im ngh thut ca bi th. 50

- Nhn th hin s ung dung trong phong thi, thnh thi, v s trong lng, vui vi th in vin. - Nhn l nhn di v mnh, nhng khn cho ngi, xa lnh chn danh li bon chen, tm v "ni vng v", sng ho nhp vi thin nhin "di dng tinh thn". - Nhn l sng thun theo l t nhin, hng nhng thc c sn theo ma ni thn d m khng phi mu cu, tranh ot.

- Nhn c c s t quan nim nhn cuc i l gic mng, ph qu ta chim bao. T , cm nhn c tr tu uyn thm, tm hn thanh cao ca nh th th hin qua li sng m bc, nhn tn, vui vi th in vin thn d. b) Ngh thut - S dng php i, in c. - Ngn t mc mc, t nhin m v, giu cht trit l. c) ngha vn bn V p nhn cch ca tc gi : thi coi thng danh li, lun gi ct cch thanh cao trong mi cnh ng i sng. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bi th. - Anh (ch) nh gi nh th no v li sng nhn ca Nguyn Bnh Khim?

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc -Ting khc cho s phn ngi ph n ti sc bc mnh ng thi l ting ni khao kht tri m ca nh th. - Hnh nh th mang ngha biu trng su sc. 2. K nng c - hiu th ng lut theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Bi th ch Hn tiu biu cho ti nng ngh thut v t tng nhn o ca Nguyn Du. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Hai cu : Ting th di ca tc gi trc l "bin thin du b" ca cuc i v nim thn thc ca mt tm lng nhn o ln : vn vt i thay, Tiu Thanh b vi lp trong qun lng nhng nh th nh v ving nng qua "nht ch th". - Hai cu thc : Ni xt xa cho mt kip ti hoa bc mnh ; gi nh li cuc i, s phn bi thng ca Tiu Thanh : ti hoa, nhan sc hn ngi nn b k, phi lm l v b y i n cht vn khng c bung tha. - Hai cu lun : Nim cm thng i vi nhng kip hng nhan, nhng ngi ti hoa bc mnh. T s phn ca Tiu Thanh, Nguyn Du khi qut v quy lut nghit ng "ti mnh tng ", "hng nhan 51

C TIU THANH K(c Tiu Thanh k - NGUYN DU) I - MC CN T - Cm nhn c nim cm thng m Nguyn Du dnh cho Tiu Thanh, cho tt c nhng kip ngi ti hoa trong x hi v tm s khao kht tri m hng v hu th ca nh th ; - Thy c ngh thut c sc ca th tr tnh Nguyn Du.

bc phn" v t nhn thy mnh cng l k cng hi cng thuyn vi Tiu Thanh, l nn nhn ca ni oan khin l lng, bc l mi ng cm su xa. - Hai cu kt : Ting lng khao kht tri m. Khc Tiu Thanh, Nguyn Du "trng ngi li ngh n ta" v hng v hu th t by ni khao kht tri m ca mi kip ngi ti hoa m phi chu au kh trn i. b) Ngh thut - S dng ti tnh php i v kh nng thng nht nhng mt i lp trong hnh nh, ngn t. - Ngn ng tr tnh m cht trit l. c) ngha vn bn Nim cm thng m Nguyn Du dnh cho Tiu Thanh v tm s khao kht tri m hng v hu th ; v p ca ch ngha nhn o Nguyn Du. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bn dch th. - Da vo ni dung bi th, l gii ti sao Nguyn Du li c s ng cm, tri m su sc vi Tiu Thanh ? - Anh (ch) hiu g v tm s ca Nguyn Du c gi gm trong bi th ny ?

52

THC HNH PHP TU T N D V HON DI - MC CN T - n luyn, cng c v nng cao kin thc c bn v hai php tu t : n d, hon d ; - C k nng nhn din, phn tch v cm th hai php tu t ny trong vn bn ; - Bc u c th s dng n d, hon d ph hp vi ng cnh mang li hiu qu giao tip nht nh. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Khi nim c bn v tng php tu t : n d, hon d. - Tc dng ca tng php tu t ni trn trong ng cnh giao tip. 2. K nng - Nhn din ng hai php tu t trong vn bn. - Phn tch c cch thc cu to ca hai php tu t (quan h tng ng hoc tng cn). - Cm nhn v phn tch c gi tr ngh thut ca hai php tu t. - Bc u bit s dng n d, hon d trong nhng ng cnh cn thit. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu kin thc c bn - Nh li (hoc xem li) kin thc v n d, hon d hc THCS. - Gii cc bi tp cng c, khc su v nng cao kin thc. 53

+ n d hnh thnh trn c s nhn thc c s tng ng no gia cc i tng trong hin thc, t chuyn tn gi t i tng ny sang i tng khc, nh th t (tn gi) c ngha mi . n d p ng nhu cu biu hin v nhu cu thm m ca con ngi trong giao tip ngn ng + Hon d hnh thnh trn c s nhn thc c quan h tng cn (lin quan n nhau, hay i i vi nhau) ca cc i tng trong hin thc, t cng c s chuyn tn gi v t c dng theo ngha mi. Hon d cng p ng nhu cu biu hin v nhu cu thm m ca con ngi trong giao tip. + n d v hon d tu t v bn cht ging vi n d v hon d t vng, nhng khc tnh cht mi m, lm thi, tnh hp dn v gi tr ngh thut. 2. Luyn tp - Phn tch mi php tu t gn vi tc dng, hiu qu thm m ca chng. Mun th cn lnh hi ng ni dung thm m m vn bn hoc phn trch vn bn biu hin. - Cc loi bi luyn tp : + Nhn bit v phn tch hai php tu t trong vn bn. + Cm nhn v phn tch tc dng ngh thut ca hai php tu t trong vn bn. + S dng hai php tu t khi vit bi lm vn trong trng hp cn thit. 3. Hng dn t hc - Tm thm n d v hon d trong cc vn bn vn hc SGK Ng vn 10. - Tm hiu thm mi quan h gia cc php tu t so snh, nhn ha, n d, hon d.

C THM

2. c - hiu vn bn

VN NC(Quc t - PHP THUN) I - MC CN T - Hiu c quan nim ca mt bc i s v vn nc. T thy c tm lng i vi t nc ca tc gi ; - Nm c cch s dng t ng v so snh ca bi th. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Quan nim v vn nc, thc trch nhim ca nh s vi T quc. - S la chn t ng v cch so snh trong th. 2. K nng - c - hiu th th ng ngn t tuyt theo c im th loi. - Hiu c t ng mang tnh trit l. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Vi nt v tc gi, bi th, ngha ca t "v vi" (SGK).

a) Ni dung - Hai cu u : t nc trong cnh thi bnh, thnh vng. Khai thc hnh nh "my qun" thy t nc trong hon cnh ho bnh, bn vng, pht trin thnh vng. Qua thy tm lng tc gi vi t nc. - Hai cu cui : Vai tr ngi ng u t nc v truyn thng dn tc. Mun t nc pht trin thnh vng, nh vua phi lm nhng vic thun vi t nhin, vi lng ngi, khng xy ra chin tranh, dn c an c, lc nghip, vn nc ngi vua mi vng bn. y cng l truyn thng dn tc. b) Ngh thut Cch s dng t ng, hnh nh so snh. (V d "My qun" l hnh nh biu tng cho s bn chc. Vi hnh nh ny tc gi mun so snh vi s bn chc ca ngi vua v vn nc). c) ngha vn bn Biu hin lng yu nc, kht vng sng ha bnh v s quan tm ti vn nc ca tc gi. 3. Hng dn t hc Hc thuc lng bi th.

54

C THM

- Bn cu u : Ma xun v hoa mang n s m p, ti tn, trn y sc sng. S bin i ca con ngi trc thi gian n cha bao ni nim nui tic ca kip ngi ngn ngi trc ci i.

CO BNH BO MI NGI(Co tt th chng - MN GIC) I - MC CN T - Cm nhn c tinh thn lc quan, sc sng mnh lit ca con ngi thi i, vt ln trn quy lut ca to ho ; - Nm c cch s dng t ng, ngh thut xy dng hnh nh ca bi th. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Sc sng mnh lit v ci p ca tinh thn lc quan. - Xy dng hnh nh, la chn t ng. 2. K nng c - hiu bi k. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Vi nt v tc gi v bi k (SGK). 2. c - hiu vn bn a) Ni dung 55

- Hai cu cui : Hnh nh cnh mai vt ln trn quy lut vn ng v bin i ca thin nhin. Cnh mai y th hin sc sng mnh lit ca con ngi. N vt ln tt c s sng, cht, thnh, suy,... b) Ngh thut - S dng t ng, hnh nh tng phn, giu biu tng. - Kt cu cht ch. c) ngha vn bn Bi th th hin tinh thn, ch bt dit ca con ngi. 3. Hng dn t hc Hc thuc lng bi th.

C THM

HNG TR V(Quy hng - NGUYN TRUNG NGN) I - MC CN T - Cm nhn c ni nh qu hng, x s, lng yu t nc, nim t ho dn tc ca nh th ; - Thy c h thng t ng gin d, hnh nh gn gi, quen thuc.

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Ni lng hng v x s v mong mun tha thit quay tr v qu hng khc khoi trong tm trng nh th. - T ng v hnh nh quen thuc, dn d nhng lm xc ng lng ngi. 2. K nng c - hiu bi th ng lut theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Vi nt v tc gi v tc phm (SGK). 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Hai cu th u : Cnh ng qu v sinh hot i thng chn tht, mc mc lm rung ng lng ngi. - Hai cu th cui : Ting gi tr v nghe tha thit khc khoi trong lng k xa qu. Tnh yu qu hng t nc, nim t ho v dn tc l cm xc ch o ca bi th. b) Ngh thut - Cch ni chn tht, gin d. - Nhng hnh nh gi cm. c) ngha vn bn Bi th thc tnh tm trng ca nhng ngi xa qu. 56

3. Hng dn t hc Hc thuc lng bi th.

TI LU HONG HC TIN MNH HO NHIN I QUNG LNG(Hong Hc lu tng Mnh Ho Nhin chi Qung Lng - L BCH) I - MC CN T - Cm nhn c tnh bn chn thnh, trong sng ca L Bch. - Hiu c phong cch th t tuyt ca tc gi. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Tnh cm chn thnh, trong sng, cm ng ca nh th i vi bn. - Hnh nh, ngn ng th ti sng, gi cm. 2. K nng - c - hiu vn bn theo c trng th loi. - Phn tch theo nhng c trng c bn ca th. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - L Bch (701 - 762), nh th lng mn ln ca Trung Quc, c gi l "Thi tin".

- Mnh Ho Nhin, mt nh th ni ting thi ng. - Ti lu Hong Hc tin Mnh Ho Nhin i Qung Lng l tc phm tiu biu nht ca L Bch v ch tin bit. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Tnh cm lu luyn, bn rn, c c s no nc ca k i vi ngi i : bn ra i gia mt ngy xun p (yn hoa, tam nguyt hoa khi, thng ba), ri Hong Hc n Dng Chu, th phn hoa vo bc nht thi ng. - Cnh cng trng vng, c n nh con ngi : ch mt cnh bum, ri cnh bum cng mt ht vo khong khng, xa mi. Cui cng cn li mt dng Trng Giang mnh mng chy vo ci tri : Bng bum khut bu khng Trng theo ch thy dng sng bn tri. b) Ngh thut - Hnh nh th chn lc, ngn ng th gi cm, ging iu th trm lng. - Tnh ha trong cnh ; kt hp gia yu t tr tnh, t s, v miu t. c) ngha vn bn Tnh bn su sc, chn thnh - iu khng th thiu c trong i sng tinh thn ca con ngi mi thi i. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bi th. - Lin h vi mt vi bi th Vit Nam trung i v tnh cm bn b. 57

CM XC MA THU(Thu hng - PH) I - MC CN T - Hiu c tm trng bun ru ca nh th trong cnh t nc lon li : ni nh qu hng v ni ngm ngi xt xa cho thn phn ca ngi xa qu ; - Bit thm mt kha cnh v c im ca th ng lut : kt cu cht ch, tnh c ng, hm sc ca hnh nh v ngn ng th. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Cnh bun ma thu v tm trng con ngi cng bun nh cnh. - Qua vic tip nhn vn bn, cng c nhng kin thc hc v hnh thc v c im ngh thut ca th ng lut. 2. K nng - c - hiu vn bn theo c trng th loi. - Phn tch cm hng ngh thut, hnh nh, ngn t v ging iu th. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Ph (712 - 770), nh th hin thc v i, c ngi Trung Quc tn vinh l "Thi thnh". - Thu hng gm 8 bi, y l bi m u c xem nh "cng lnh sng tc" ca c chm th.

2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Cnh ma thu vi nhng yu t gi bun : sng trng, l cy phong chuyn mu, nhng a danh gi s him tr, hiu ht, my m u s gip mt t,... khin lng ngi cng bun nh cnh. - Khm cc n hoa hai ln, con thuyn l loi gn vi mi tnh nh v m thanh ca ting chy p vi khin lng ngi khch xa x cng thm su no. Bi th khng miu t trc tip x hi nhng vn mang ngha hin thc su sc v chan cha tnh i. b) Ngh thut Kt cu cht ch, hnh nh c trng, ngn t nhiu tng ngha, ging iu v m hng th th hin ng tm trng u bun,... c) ngha vn bn Bi th th hin ni bun ring thm tha v tm s cha chan lng yu nc thng i ca tc gi. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bi th. - K tn mt vi bi th cng ti ma thu ca nh th Vit Nam.

II - TRNG TM KIN THC K NNG 1. Kin thc - Tm quan trng v yu cu ca vic trnh by mt vn trc tp th. - Cc bc chun b trnh by mt vn . 2. K nng - Nhn ra cc tnh hung cn trnh by mt vn trc tp th. - Lp cng v trnh by mt vn trc tp th. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Tm quan trng : trnh by mt vn l mt k nng giao tip quan trng trong cuc sng. - Trc khi trnh by vn cn tm hiu k v i tng, la chn ni dung v lp cng cho bi trnh by. Cc bc trnh by cn theo th t : cho hi, t gii thiu, trnh by cc ni dung, kt thc v cm n. - Cn m bo cc yu cu ca giao tip khu ng bi trnh by c sc thuyt phc.

TRNH BY MT VN I - MC CN T Nm c cc yu cu c bn v bit cch trnh by mt vn trc tp th. 58

2. Luyn tp Xy dng cng, trnh by mt vn trc tp th. V d : Trnh by v vn bo v mi trng ; trnh by v li ch ca vic c sch.

3. Hng dn t hc p dng thc hnh, luyn tp trnh by mt vn trong cc tnh hung hc tp v sinh hot.

- S cn thit ca vic lp k hoch c nhn, tm quan trng ca thc v thi quen lp k hoch lm vic : gip hnh dung trc cc vic cn lm, phn b c thi gian hp l, hnh thnh c phong cch lm vic khoa hc, ch ng. - Nhng ni dung cn xy dng trong mt bn k hoch c nhn : ni dung hot ng, thi gian, a im, d kin kt qu t c. - Li vn v hnh thc trnh by trong bn k hoch c nhn ; ngn gn, sng r. Trng tm bi hc l thc hnh luyn tp theo cc tnh hung c nu trong bi luyn tp. 2. Luyn tp Lm cc bi tp trong SGK hnh thnh thi quen lp k hoch trong hc tp v sinh hot. V d : Hon thnh k hoch chun b i hi Chi on ; Lp k hoch n tp mn Ng vn hc k I, lp 10. 3. Hng dn t hc Rn luyn thc v k nng lp k hoch c nhn trong hc tp v sinh hot. (Hc sinh thc hin lp k hoch c nhn cho mt tun sinh hot v hc tp ; cho Hc k II ca nm hc).

LP K HOCH C NHNI - MC CN T - Nm c cch lp k hoch c nhn ; - Hnh thnh thi quen v k nng lp k hoch c nhn. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Khi nim v bn k hoch c nhn. - S cn thit ca vic lp k hoch c nhn. - Tm quan trng ca thc v thi quen lp k hoch lm vic. 2. K nng - Bit cch lp k hoch c nhn. - Hnh thnh c thi quen xy dng k hoch hc tp, sinh hot cho bn thn. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Bn k hoch c nhn : l bn d kin ni dung, cch thc hnh ng v phn b thi gian hon thnh mt cng vic nht nh. 59

C THM

TH HAI-C CA BA-SI- MC CN T - Hiu c th no l th hai-c ; - Cm nhn c ci hay, ci p trong th hai-c ca Ba-s .

II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Th hai-c v c trng ca n. - Th hai-c ca Ba-s. - Hnh nh th mang tnh trit l, giu lin tng. 2. K nng - Bit c - hiu mt bi th hai-c. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Nhng c im ca th hai-c (SGK). - Tc gi Ba-s (SGK). 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Bi 1 : Ch nhng t ng ch thi gian (qu ng - ch ma) : Mi ma sng, tc mi nm sng ni t khch. V qu li nh -. Tnh yu qu hng v t nc l mt. - Bi 2 : Qua ting chim quyn, cm nhn c ting lng da dit, xen ln bun, vui m h v mt thi xa xm. - Bi 3 : Hiu c m tc, di vt cn li ca m, Ba-s cm trong tay. Hnh nh "Ln sng thu" m h gi ra ni bun trng tri bi cng sinh thnh dng dc cha c bo n. Tnh mu t khin ngi c rng rng. 60

- Bi 4 : Ch chi tit ting vn h v gi ma thu.Vn h lin tng ti ting than khc ca tr con b b ri trong rng v cha m ngho khng nui c. Gi ma thu ti t gi ni bun nhn th. - Bi 5 : Ch hnh nh ma ging y tri v ch kh con thm c. Mn ma ni v mt hin thc no ca cuc i ngho i. Ch kh hay nhn vt tr tnh mong mi con ngi trong cuc i ny khi i, khi rt, khi kh. Nim mong c, kht vng tht bnh d, chn thnh. - Bi 6 v 7 : S chuyn ma c th hin trong ci nhn v lng nghe m thanh. Xc cm y ca nh th tht tinh t. Hoa o, sng h Bi-oa, ting ve ngn l s giao cm ca con ngi vi thin nhin v to vt. - Bi 8 : Hnh nh con ngi ang trn ging bnh m vn y kht vng sng tip tc du hnh. Th m tinh thn lc quan. b) Ngh thut - Cu th ngn, hm sc. - Hnh nh thin nhin, to vt y gi cm trong lin tng. c) ngha vn bn Th Ba-s thc dy ni nh da dit trong lng nhng ngi xa qu hng v x s. 3. Hng dn t hc Hc thuc lng bi 3 v bi 5.

C THM

III - HNG DN THC HIN

LU HONG HC(Hong Hc lu - THI HIU) I - MC CN T - Cm nhn nhng suy t su lng y tnh trit l trc cnh lu Hong Hc th hin ni bun v ni lng nh qu hng ca tc gi. - Nm c ngh thut t cnh ng tnh, li th ngn gn, hm sc, c ng. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Suy t su lng y tnh trit l ca tc gi v mi tng quan gia ci hu hnh v v hnh, gia qu kh v hin ti th hin qua li th. - Ni bun, ni lng thng nh qu hng ca nh th. - Th giu tnh trit l, suy tng, to nhiu mi quan h trong th. 2. K nng c - hiu mt bi th ng lut theo nhng mi quan h c trng.

1. Tm hiu chung Vi nt v tc gi v bi th (SGK). 2. c - hiu a) Ni dung - Bn cu u : Khung cnh t tri v cm xc v ci vnh cu. T th c to thnh t s lin tng lu Hong Hc v chim, my trng ngn nm v hc vng mt thu, ci mt v ci cn. iu th hin v p ca lu Hong Hc v nhng suy t su lng ca nhn vt tr tnh. - Bn cu cui : Ni lng thng nh qu hng. Nh th tr v vi cuc i thc vi dng sng, khi sng,... Tt c gi nh v mt qu hng thn thng trong xa cch. b) Ngh thut - Nhng ph lut c o ca bi th : khng kt vn (cu 1, 2), cc thanh trc - thanh bng i lin nhau (cu 3, 4),... - Th php i lp c s dng hiu qu. c) ngha vn bn Bi th miu t khung cnh lu Hong Hc nhng ch yu bc l ni hoi vng v thi xa xa v ni nh qu hng da dit ca nh th. 3. Hng dn t hc Cm nhn v hai cu cui ca bi th.

61

C THM

NI ON CA NGI PHNG KHU(Khu on - VNG XNG LINH) I - MC CN T - Thy c din bin tm trng ca ngi chinh ph, qua ln n chin tranh phi ngha, cao kht vng sng hnh phc ca con ngi ; - Nhn ra c cu t c o ca bi th. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Tm trng ca ngi thiu ph din bin theo tc ng ca ngoi cnh ; tinh thn phn i chin tranh ca bi th. - Bi th c cu t c o. 2. K nng Nhn bit cu t ca bi th. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung V tc gi v c im th Vng Xng Linh (SGK). 2. c - hiu vn bn a) Ni dung 62

- Hai cu u : Ngi thiu ph "khng bit su". Nng trang im lng ly, bc ln lu cao thng ngon cnh xun. Tm l nhn vt, khng gian v thi gian c s hi ha tuyt i. - Hai cu cn li : Hnh nh cy liu gi s li bit. Bao cm xc lin tng, hi c dy ln. Nng nh li pht chia tay v ngm bao ngy thng sng trong c n, ngh ti tui xun dn qua, nhng g ri ro m chng mnh c th gp t t on mnh, ln n chin tranh phong kin. b) Ngh thut Li vo c bit, cch chuyn i v tm l nhn vt. c) ngha vn bn Qua din bin tm trng ca ngi thiu ph, nh th gp thm mt ting ni chng chin tranh phi ngha. 3. Hng dn t hc Phn tch cu t bi th.

C THM

KHE CHIM KU(iu minh gin - VNG DUY) I - MC CN T - Cm nhn v p tm hn tinh t ca nh th trong m trng thanh tnh ;

- Thy c mi quan h gia ng v tnh trong cch th hin ca bi th. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Tm hn nhy cm, tinh t ca nh th trong m trng thanh tnh. - Mi quan h gia tnh v ng trong bi th. 2. K nng c - hiu th ng theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Vi nt v tc gi, tc phm (SGK). 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Hai cu th u : S tnh lng ca m v s bnh yn ca tm hn. Trong m xun thanh tnh, nh th ha cm vi thin nhin, nghe c ting ri ca hoa qu. - Hai cu cn li : Ting m xao ng tm hn bnh yn. Trng ln lm "kinh sn iu". Ci tnh lng ca m c cm nhn qua ting ng ca nhng m thanh kh khng... b) Ngh thut - Quan st, la chn hnh nh, t ng. - To ra s i lp gia tnh v ng, gia hnh nh v m thanh. c) ngha vn bn 63

V p tm hn ca thi nhn trc cnh vt. 3. Hng dn t hc Cm nhn ca anh (ch) v tm hn ca nh th.

CC HNH THC KT CU CA VN BN THUYT MINHI - MC CN T - Nm c cc hnh thc kt cu ca vn bn thuyt minh ; - Xy dng c kt cu cho vn bn ph hp vi i tng thuyt minh. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Hon thin cc kin thc v vn bn thuyt minh hc THCS : yu cu, phng php thuyt minh. - Cc hnh thc kt cu ca vn bn thuyt minh. 2. K nng La chn hnh thc kt cu v xy dng c kt cu cho vn bn ph hp vi i tng thuyt minh. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Cc hnh thc kt cu ca vn bn thuyt minh :

- Theo trnh t thi gian (qu trnh hnh thnh, vn ng v pht trin) ; - Theo trnh t khng gian (theo t chc vn c ca s vt) ; - Theo trnh t l gch (cc mi quan h nguyn nhn - kt qu, chung - ring) ; - Theo trnh t hn hp (kt hp nhiu trnh t khc nhau). 2. Luyn tp - Nhn din cc hnh thc kt cu trong vn bn thuyt minh qua cc vn bn c cung cp. - La chn hnh thc kt cu v xy dng kt cu cho mt s vn thuyt minh. V d : Xy dng kt cu cho bi thuyt minh v mt th loi vn hc, mt tc gi, tc phm vn hc. 3. Hng dn t hc Su tm v phn tch mt s vn bn thuyt minh nhn ra tnh hp l trong kt cu ca vn bn.

- Cch lp dn khi trin khai bi vn thuyt minh. 2. K nng - Vn dng nhng kin thc hc v vn thuyt minh v k nng lp dn lp c dn cho mt bi vn thuyt minh c ti gn gi, quen thuc. - Thc hnh lp dn cho bi vn thuyt minh c ti gn gi, quen thuc. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung Cc yu cu v lp dn cho mt bi vn thuyt minh : c kin thc, k nng xy dng dn ; c cc tri thc y , chun xc v i tng ; tm c cch sp xp cc tri thc theo mt h thng hp l, cht ch. 2. Luyn tp - Lp dn cho mt s vn thuyt minh. V d : Xy dng dn cho bi thuyt minh v mt th loi vn hc, mt tc gi, tc phm vn hc. - C th s dng cc v d trong SGK tm hiu, phn tch hoc ly thm nhng vn bn ngoi SGK, tm thm cc vn bn luyn tp. 3. Hng dn t hc T a ra vn thuyt minh v luyn tp lp dn cho bi vn thuyt minh.

LP DN BI VN THUYT MINHI - MC CN T Lp c dn cho mt bi vn thuyt minh c ti gn gi, quen thuc. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Dn v yu cu ca mi phn trong dn ca mt bi vn thuyt minh. 64

PH SNG BCH NG

(Bch ng giang ph - TRNG HN SIU) I - MC CN T - Cm nhn c ni dung yu nc v t tng nhn vn ca bi Ph sng Bch ng qua hoi nim v qu kh v lng t ho v truyn thng dn tc ca tc gi ; - Nm c c im c bn ca th ph, c bit l nhng nt c sc ca bi Ph sng Bch ng. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Nim t ho v truyn thng yu nc v truyn thng o l nhn ngha ca dn tc. - S dng li "ch - khch i p", cch dng hnh nh in c chn lc, cu vn t do phng tng,... 2. K nng c - hiu vn bn theo c trng th loi. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung a) Tc gi Trng Hn Siu (? - 1354) l ngi c hc vn uyn thm, tng tham gia cc cuc chin u ca qun dn nh Trn chng qun Mng - Nguyn, c cc vua Trn tin cy v nhn dn knh trng. b) Tc phm - Th loi : ph c th. 65

- Hon cnh ra i : khi vng triu nh Trn ang c biu hin suy thoi, cn phi nhn li qu kh anh hng cng c nim tin trong hin ti. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Hnh tng nhn vt "khch" + "Khch" xut hin vi t th ca con ngi c tm hn khong t, c hoi bo ln lao. Trng ch bn phng ca "khch" c gi ln qua hai loi a danh (ly trong in c Trung Quc v nhng a danh ca t Vit). + Cm xc va vui sng, t ho va bun au, nui tic. - Hnh tng cc b lo (c th l nhn dn a phng, c th l h cu) + Cc b lo n vi "khch" bng thi nhit tnh, hiu khch, tn knh khch. Sau mt cu hi tng v vic "Ng cha ph Hong Thao", cc b lo k cho "khch" nghe v chin tch "Trng Hng nh thnh bt M" (k theo trnh t din bin ca s kin vi thi , ging iu y nhit huyt, t ho). Li k ngn gn, c ng, sc tch,... + Sau li k v trn chin l suy ngm, bnh lun ca cc b lo v chin thng trn sng Bch ng : ch ra nguyn nhn ta thng, ch thua ; khng nh v tr, vai tr ca con ngi. l cm hng mang gi tr nhn vn v c tm trit l su sc. + Cui cng l li ca ca cc b lo mang ngha tng kt, c gi tr nh mt tuyn ngn v chn l : Bt ngha th tiu vong, c nhn ngha th lu danh thin c.

- Li ca v cng l li bnh lun ca "khch" : Ca ngi s anh minh ca "hai v thnh qun", ng thi ca ngi chin tch ca qun v dn ta trn sng Bch ng. Hai cu cui va bin lun va khng nh chn l : Trong mi quan h gia a linh v nhn kit, nhn kit l yu t quyt nh. Ta thng gic khng ch "t him" m quan trng hn l bi nhn ti c "c cao". b) Ngh thut - S dng th ph t do, khng b g b vo nim lut, kt hp gia t s v tr tnh, c kh nng bc l cm xc phong ph, a dng,... - Kt cu cht ch, th php lin ngm, li din t khoa trng,... c) ngha vn bn Th hin nim t ho, nim tin vo con ngi v vn mnh quc gia, dn tc. 3. Hng dn t hc Bnh lun v ngha trit l trong li ca ca nhn vt "khch" cui bi ph : "Bi u t him, ct mnh c cao".

- Nhn thc c v p ca ng "thin c hng vn" vi s kt hp hi ho ca sc mnh l l v gi tr biu cm ca hnh tng ngh thut. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Bn anh hng ca tng kt cuc khng chin chng qun Minh xm lc gian kh m ho hng ca qun dn i Vit. - Bn Tuyn ngn c lp sng chi t tng nhn ngha, yu nc v kht vng ho bnh. - Ngh thut mang m tnh cht s thi, l l cht ch, anh thp, chng c giu sc thuyt phc. 2. K nng Phn tch tc phm theo c trng th loi co. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Hon cnh ra i : u nm 1428, sau khi dp xong gic Minh, L Li ln ngi vua, giao cho Nguyn Tri vit bi co tuyn b kt thc chin tranh, lp li ho bnh cho dn nc. - Th loi co v li vn bin ngu (SGK).

I CO BNH NG(Bnh Ng i co - NGUYN TRI) I - MC CN T - Cm nhn c lng yu nc v tinh thn t ho dn tc th hin tp trung t tng nhn ngha xuyn sut bi co. Thy r y l yu t quyt nh lm nn thng li trong chin tranh chng xm lc.

2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Lun chnh ngha : nu cao t tng nhn ngha yu nc thng dn, khng nh nn c lp dn tc, quyn t ch v truyn 66

thng lu i vi nhng yu t c bn v vn ho, cng vc lnh th, phong tc tp qun v s t thc v sc mnh dn tc. - Bn co trng ti c c xy dng trn t tng nhn ngha v lp trng dn tc, v dn m ln n ti c ca gic nn li vn gan rut, thng thit ; chng c y sc thuyt phc. - Qu trnh khng chin v chin thng : hnh nh o qun nhn ngha t dn m ra, v dn m chin u, chin u bng sc mnh ca dn m ni bt l hnh nh lnh t ngha qun Lam Sn vi nhng c im ca ngi anh hng mang y phm cht v sc mnh ca cng ng trong cuc chin tranh nhn dn thn thnh. - Li tuyn ngn c lp v ho bnh trang trng, hng hn trong khng gian, thi gian mang chiu kch v tr vnh hng. b) Ngh thut Bt php anh hng ca m tnh cht s thi vi cc th php ngh thut so snh, tng phn, lit k ; ging vn bin ho linh hot, hnh nh sinh ng, honh trng. c) ngha vn bn Bn anh hng ca tng kt cuc khng chin chng qun Minh xm lc, gian kh m ho hng ca qun dn i Vit ; bn Tuyn ngn c lp sng chi t tng nhn ngha yu nc v kht vng ho bnh. 3. Hng dn t hc - Hc thuc lng bn dch bi co (nhng on ch to trong SGK). - Chng minh rng i co bnh Ng l mt bn tuyn ngn nhn ngha. 67

TNH CHUN XC, HP DN CA VN BN THUYT MINHI - MC CN T - Hiu th no l tnh chun xc, hp dn ca vn bn thuyt minh ; - Bit vit vn bn thuyt minh c tnh chun xc, hp dn. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - Yu cu v tnh chun xc v hp dn ca vn bn thuyt minh. - Mt s bin php m bo s chun xc v hp dn ca vn bn thuyt minh. 2. K nng - Nhn din v cc biu hin ca tnh chun xc, hp dn ca vn bn thuyt minh qua cc v d c th. - Bc u bit vit vn bn thuyt minh c tnh chun xc, hp dn. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Cn rt ra nhng kin thc v tnh chun xc, hp dn ca vn bn thuyt minh qua vic tm hiu, phn tch cc v d c th. + Tnh chun xc : cc ni dung trnh by cn khch quan, khoa hc, ng tin cy.

+ Tnh hp dn : vn bn thuyt minh cn phi hp dn thu ht s ch theo di ca ngi c, ngi nghe. + Mt s bin php m bo s chun xc ca vn bn thuyt minh : cn tm hiu thu o vn trc khi vit, cn thu thp y ti liu tham kho, cc kin ca chuyn gia v c quan c thm quyn v vn thuyt minh, cc s liu, c liu cn cp nht,... + Mt s bin php m bo tnh hp dn ca vn bn thuyt minh : a ra nhng chi tit c th, sinh ng ; so snh lm ni bt s khc bit, khc su tr nh ngi c ; cu vn bin ho, trnh n iu, phi hp nhiu loi kin thc soi ri i tng t nhiu mt. - Mc nm bt kin thc ca bi hc : thng qua vic hiu v tnh chun xc, hp dn ca vn bn thuyt minh, tng cng rn luyn cch vit vn bn thuyt minh m bo tnh chun xc, hp dn. 2. Luyn tp - Nhn din v phn tch tnh chun xc, hp dn ca mt s vn bn thuyt minh c gii thiu trong SGK (hoc ly bn ngoi). - Vit on vn, bi vn thuyt minh m bo tnh chun xc, hp dn. V d : Vit on vn, bi vn thuyt minh v mt th loi vn hc, mt tc gi, tc phm vn hc. 3. Hng dn t hc Su tm v tm hiu mt s vn bn thuyt minh c tnh chun xc, hp dn.

TA "TRCH DIM THI TP"("Trch din thi tp" t - HONG C LNG) I - MC CN T - Hiu c nim t ho su sc v thc trch nhim ca tc gi trong vic bo tn di sn vn hc ca dn tc ; - Nm c ngh thut lp lun ca tc gi. II - TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - thc trch nhim trong vic bo tn di sn vn hc ca tin nhn v li nhc nh cc th h sau hy bit trn trng v yu qu di sn vn hc ca dn tc mnh. - Cch lp lun cht ch kt hp vi tnh biu cm. 2. K nng Rn k nng lp lun cht ch th hin quan im ca ngi vit mt cch thuyt phc. III - HNG DN THC HIN 1. Tm hiu chung - Hong c Lng l mt tr thc giu lng yu nc, coi nn vn hin dn tc nh l mt b phn cu thnh ca thc c lp dn tc. Su tm, bin son Trch dim thi tp (tuyn tp nhng bi th hay) l mt trong nhng minh chng c th v tiu biu nht cho thc dn tc. Vic bin son Trch dim thi tp nm trong tro lu 68

phc hng dn tc, phc hng vn ho ca cc nh vn ho nc ta th k XV. - Li ta cho tp th ny c vit vo nm 1497. 2. c - hiu vn bn a) Ni dung - Phn mt : L do bin son Trch dim thi tp. + Khng do mun ch quan ca tc gi m l yu cu ca thi i. + Nhng nguyn nhn th vn khng lu hnh ht i (bn nguyn nhn ch quan v hai nguyn nhn khch quan). - Phn hai : Thut li qu trnh hnh thnh Trch dim thi tp, ni dung v kt cu tc phm. + ng c lm Trch dim thi tp : au xt trc thc trng vn bn th ca ca dn tc, thy lng t tn dn tc b tn thng. + Nhng kh khn khi bin son : Th tch c khng cn, tc gi phi nht nhnh, hi quanh... ri phn loi, chia quyn. + Ni dung v kt cu gm su quyn chia hai phn : phn chnh l th ca ca tc gia thi Trn, u L ; phn ph lc l th ca ca Hong c Lng. b) Ngh thut - Cch lp lun cht ch. - S ha quyn gia cht tr tnh v ngh lun. c) ngha vn bn

Nim t ho su sc, lng yu nc v thc trch nhim cao trong vic trn trng bo tn di sn vn hc ca dn tc. 3. Hng dn t hc Nhn xt no di y l chnh xc nht v sc thuyt phc ca bi Ta "Trch dim thi tp" ? A. Vn phong sc so, tnh to. B. S kt hp hi ho gia cht tr tnh v ngh thut ngh lun. C. Dn chng sinh ng. D. Tnh cm chn thnh, si ni.

C THM

HIN TI L NGUYN KH CA QUC GIA(Trch Bi k danh tin s khoa Nhm Tut, nin hiu i Bo th ba - THN NHN TRUNG) I - MC CN T - Thy c quan nim ng n v vai tr ca ngi hin ti i vi vn mnh t nc v ngha ca vic khc bia biu dng h ; - Hiu c cch vit vn chnh lun sc so, lp lun, kt cu cht ch, thuyt phc ngi c, ngi nghe.

69

II- TRNG TM KIN THC, K NNG 1. Kin thc - "Hin ti l nguyn kh ca quc gia", mi quan h gia hin ti v vn mnh nc nh. - ngha ca vic khc bia ghi tn tin s. - Cch lp lun,