Collaborate, Interact, Share2 december 2011, Arnhem

2 3

Inleiding‘And so finally we reach the scale of intimacy, of skin, of shared heartbeats and feelings, the scale that goes from families and lovers to people together on a street corner, in a sauna, a living room or a cafe. It would seem that intimacy is irretrievably weighted down in our time, burdened with data and surveillance and seduction, crushed with the determining influence of all the other scales. But intimacy is still an unpredictable force, a space of gestation and therefore a wellspring of gesture, the biological spring from which affect drinks. Only we can traverse all the scales, becoming other along the way. From the lovers’ bed to the wild embrace of the crowd to the alien touch of networks, it may be that intimacy and its artistic expressions are what will astonish the twenty-first century.’ – Brian Holmes

Wat is het belang van vriendschap in het huidige tijdperk, waarin de networksociety een belangrijk onderdeel is van ons leven? Het begrip vriendschap lijkt een geheel nieuwe betekenis te hebben gekregen. Zesduizend vrienden op Facebook, maar dakloos zwervend door Washington. Dit overkwam Eric Sheptock. In een interview met NRC weekblad antwoordt hij op de vraag wat zijn Facebookvrienden voor hem gedaan hebben: ‘Nou, niets’. Is het netwerk belangrijker aan het worden dan de echte vriendschap?

De vraag hoe we met vriendschap omgaan en wat vriendschap betekent, raakt ons allemaal. In ons individuele leven en in ons werk. Filosoof Brian Holmes zou het wel eens bij het rechte eind kunnen hebben wanneer hij stelt: ‘...it may be that intimacy and its artistic expressions are what will astonish the twenty-first century’.

Tijdens FRIENDS! wordt het begrip van vele kanten belicht, bijvoorbeeld vanuit de filosofie, biologie en spiritualiteit. In relatie tot het kunstenaarschap wordt het thema ontrafeld vanuit allerlei invalshoeken. Vriendschap binnen de nauwe samenwerking van kunstenaarsduo’s en kunstenaarscommunities. Vriendschap als een relatie die je aangaat met je publiek. Maar ook thema’s als co-creation of andere vormen van werken waarbij je gebruik maakt van het social network komen aan bod. En natuurlijk belichten we hoe je je ‘vrienden’ in het social network kunt gebruiken om je werk bekend te maken of zelfs gefinancierd te krijgen.

Kortom, een dag om je eigen ideeën over vriendschap te herijken. Maar vooral ook een dag om je te laten inspireren, een kijkje te nemen in de keuken van een ander vakgebied, aan je netwerk te bouwen en vooral ook nieuwe vrienden te maken. We wensen je veel plezier!

Inhoudsopgave

Inleiding 3Programmaoverzicht 6Ochtendprogramma 8Middagprogramma 10Masterclasses 11Workshops 15

Avondprogramma 19Biografieën 22Colofon 28Adressen 29Plattegrond 30

Zoek iemand met een mooie volle snor en complimenteer hem met zijn doorzettings-

vermogen.

Leg je fiets vast aan een andere fiets en wacht op die spannende onbekende.

6 7

ProgrammaIn het plenaire lezingenprogramma spreekt een aantal bijzondere gasten over het thema vanuit de filosofie, mode, biologie, sociologie en spiritualiteit. Deze prominen-ten ontmoet je niet elke dag, dus mis het niet! Na de pauze maak je kennis met belangrijke kunstenaars van nu in themalezing, een workshop of masterclasses. Je kiest voor een thema, een discipline of een maker. Onderwerpen zijn o.a. internetkunst, co-creation, open design, het inzetten van social media als marketing-/distributie-instrument en samenwerking in kunstenaars-communities, duo’s en (interdisciplinaire) collectieven en interactie met het publiek. Tijdens de avond een filmprogramma in Filmtheater Focus, samengesteld en ingeleid door Impakt. Tenslotte een nachtvullend multidisciplinair vriendenfeest in Luxor Live met live acts, poetry-slam, installaties, optredens en natuurlijk veel muziek.

Ochtend: PLENAIR LEZINGENPROGRAMMA (zie pag. 8)

Grote zaal Musis Sacrum 09.30 Inloop10.00 Welkom Dingeman Kuilman (voorzitter van het College van Bestuur van ArtEZ)10.05 Inleiding Marcel Becker (ethicus en gespreksleider)10.20 Stine Jensen (filosoof en literatuurwetenschapper) 10.45 Lama Geshe Ngawang Zopa (Tibetaanse Lama) 11.20 Midas Dekkers (bioloog)11.45 Viktor & Rolf (modeontwerpers)

Gangen Musis Sacrum (zie pag. 9)12.15 – 12.45 Pauze met gratis lunch voor studenten ArtEZ – Installatie door Domenique Himmelsbach de Vries (beeldend kunstenaar)

Ochtend: PARALLELLE THEMALEZINGEN (zie pag. 10)

Diverse kleine zalen Musis Sacrum12.45 – 13.15 Emio Greco | PC (dansmakers) About collaboration, interview door Peggy Olislaegers. Jos de Mul (filosoof) Het kunstwerk in het tijdperk van de digitale recombineerbaarheid. Frank Meeuwsen (digitaal strateeg) Social media als marketingtool.

Programma FRIENDS! onder voorbehoud van wijzigingen.

Middag: WORKSHOPS EN MASTERCLASSES

Diverse zalen Musis Sacrum + S&G Ondernemingscentra Eusebius Singel + Generale Oost + Mastergebouw Kortestraat

13.30 – 15.00MASTERCLASSES I (zie pag. 11)

Tom America & Klaske Oenema (musi-cus & beeldend kunstenaar)Ronen Kadushin (ontwerper / open design)Emio Greco | PC (dansmakers)Wunderbaum (acteurscollectief)

15.00 – 15.30 PAUZE

15.30 – 17.00 MASTERCLASSES II (zie pag. 12)

IRWIN (kunstenaarscollectief)Julia Born & JOFF (grafisch ontwerper & modeontwerper)Maurer United (architecten / interdisci-plinair ontwerpbureau)Antonio Jose Guzman (beeldend kunstenaar / oprichter internationaal kun-stenaarscollectief The State of L3)Gabriella Maiorino & Cosmin Manolescu (dansmakers)Liesbeth Groot Nibbelink (theaterwe-tenschapper)Roos van Geffen (theatermaker)

13.30 – 17.00WORKSHOPS (zie pag. 15)

Sarah Vanhee (theatermaker)Arno Schuitemaker (dansmaker)Bart van Rosmalen (musicus, theater-maker, theoreticus)Benjamin Newland (musicus / beeldend kunstenaar)Jaap Roggeveen (docent songwriting / musicus)Hilde Smetsers & Bram de Wijs (marketingstrateeg podiumkunsten & musicus)Floris Schoonderbeek & Gaby Zwaan (ontwerper & beeldend kunstenaar)Josephine Bosma & Constant Dullaart (mediatheoreticus & beeldend kunstenaar)Lancel & Maat (beeldend kunstenaars)Antoine Peters (modeontwerper)Ellen Deckwitz (auteur / dichter / poetry slammer)

AVONDPROGRAMMA (zie pag. 19)

Café Derde van Mahler / Focus Filmtheater / Luxor Live17.00 – 18.00 Borrel voor iedereen in café Derde van Mahler (incl. wrap up door Marcel Becker)20.00 Focus Filmtheater: Filmprogramma samengesteld door Impakt21.30 Luxor Live: FRIENDS! Feest i.s.m. Luxor Live, Nachtkerk en diverse ArtEZ studenten

PROGRAMMAOVERZICHT

8 9

PLENAIR LEZINGENPROGRAMMA

Grote zaal Musis Sacrum

10.00 Dingeman Kuilman Voorzitter van het College van Bestuur van ArtEZWelkom

10.05 Marcel Becker GespreksleiderIntroductie van de sprekers en het programma

10.20 Stine Jensen‘Tel uw vrienden. Dan weet u meteen hoeveel vijanden u heeft.’In haar manifest ‘Echte Vrienden’ dat Stine Jensen in het kader van FRIENDS! schreef, maakte zij een to do-list. Zal deze helpen om een scherper beeld te krijgen van het begrip vriendschap? Na voordracht van haar manifest reflecteert Jensen met Marcel Becker op het onderwerp. Daarbij put zij uit bevindingen die zij opdeed in het onderzoek voor de boeken die zij schreef zoals: ‘Echte vrienden. Intimiteit in tijden van Facebook’ en ‘Dus ik ben. Een zoektocht naar identiteit’ (i.s.m. Rob Wijnberg).

10.45 Lama Geshe Ngawang ZopaVolgens Z.H. de Dalai Lama ‘kan een mens in zijn eentje niet overleven. Hij heeft de nabijheid van anderen nodig. Slechte daden moeten we afwijzen. Maar dat betekent niet dat we de dader als mens moeten afwijzen. Met een volgende daad kan de ander zich als een vriend tonen.’ In een gesprek ontrafelen Marcel Becker en Lama Geshe Ngawang Zopa de betekenis van vriendschap in het boeddhisme. Wat is vriendschap volgens het boeddhisme en hoe zouden we er volgens de Lama mee om moeten gaan? Wat kan een Tibetaanse Lama ons leren over vriendschap in ons persoonlijke leven en werk?Tolk: Hans van den Bogaert

11.20 Midas DekkersDieren sluiten geen vriendschap. Mussen noch muizen hebben vrienden, middelste bonte spechten noch negengordelige gordeldieren, om nog te zwijgen van goudvis-sen, ringslangen en kakkerlakken. Zelfs sociale dieren houden als regel afstand met behulp van individuele territoria. Trespassers will be prosecuted. Wat er bij dieren als vriendschap uitziet is als regel verwantschap. Al zijn het nog zulke eenzaten, voor de paring moet de onderlinge afstand tot minstens nul worden teruggebracht. Dat lukt alleen met behulp van sterke bronsthormonen. Genegenheid zonder seks of hor-monen tref je bij dieren vooral aan tussen nestgenoten. Deze jongen zijn met elkaar, zonder individueel territorium, grootgebracht. Maar broederschap of zusterschap is nog geen vriendschap.

Berust de gelijkenis met vriendschap niet op verwantschap, dan is er meestal een vergissing in het spel. Je vriendje de poes denkt dat jij ook een poes bent - of hij ook een mens. Dat heet inprenting. Ook in dierentuinen en op boerderijen zijn dieren soms zo in de war dat ze zich ogenschijnlijk als vrienden gaan gedragen. De regel blijft dat dieren geen vrienden hebben.Dieren hebben geen vrienden. De mens is een dier. En behoorlijk in de war.

11.45 Viktor & Rolf Viktor Horsting en Rolf Snoeren ontmoetten elkaar op de kunstacademie in Arn-hem, waar hun samenwerking begon. Na hun afstuderen in 1992 vertrokken zij naar Parijs en sindsdien werken zij al jaren succesvol samen. Over deze samenwerking: ‘They wear the same clothes, they finish each other’s sentences and strut down the catwalk together for their menswear collections. Their brand features both their names side by side. Viktor Horsting & Rolf Snoeren play at being twins with humour and detachment. But they also form a true duo, a two-headed eagle with piercing imagination and reciprocal creativity that turns the classical rules of luxury and beauty upside down’ (website Viktor & Rolf). In een interview vertellen Viktor & Rolf over hun samenwerking. Zij spreken over hoe de samenwerking ontstond, en wat dit betekende en betekent voor hun auteursschap en hun successen.

Gangen Musis Sacrum

12.15 – 12.45 LUNCH - Gratis voor studenten ArtEZ

Tijdens de lunch kun je meewerken aan het Monument voor Prima Mensen van beeldend kunstenaar Domenique Himmelsbach de Vries.

De noodzaak om werk te maken vindt kunstenaar Domenique Himmelsbach de Vries in het sociale publieke domein. Van hoopgevende lichtreclames die hij ‘visuele schouderklopjes’ noemt, tot sociale interactie waarin hij zich als dienstbaar kunste-naar opstelt om zijn publiek te helpen, te troosten of ze door subtiele ironie op het verkeerde been te zetten.Himmelsbach de Vries nodigt de bezoekers van FRIENDS! uit een bijdrage te leve-ren aan zijn Monument voor Prima Mensen dat komend voorjaar op de dijk tussen Biddinghuizen en Zeewolde verwezenlijkt zal worden.

OCHTENDPROGRAMMA OCHTENDPROGRAMMA

10 11

PARALLELLE THEMALEZINGEN

Diverse kleine zalen Musis Sacrum

12.45Emio Greco | PCPeggy Olislaegers interviewer About collaborationSince 1995 Emio Greco and Pieter C. Scholten have worked together in their joint search for new dance forms. Out of curiosity for the body and its inner motives they created their first joint work in 1996: the solo ‘Bianco’, which became the first part of the trilogy ‘Fra Cervello e Movimento’ (between brain and movement). They founded dance company Emio Greco | PC in 1996. From the beginning it has been more than a dance company: it promotes a broader attitude towards the consciousness of the body. It initiated a series of Salons on Dance & Discourse, established a section devoted to research on recording and notation of body movement and developed an educational programme under the name of Accademia Mobile. Greco & Scholten regularly invite artists from their own and other disciplines to take part in a valuable dialogue.

Peggy Olislaegers, managing director of the Dutch Dance Festival (Nederlandse Dansdagen), will interview Emio Greco and Pieter C. Scholten about their work. The interview will focus on questions like: How do collaborations come about? Is friendship the basis for such collaborations? And does collaboration require an equal say or is someone in control?

Frank Meeuwsen Social media als marketingtoolFrank Meeuwsen is kritisch denker, spreker en doener over de strategische moge-lijkheden en implicaties van social media. In zijn lezing zal hij ingaan op de kansen en uitdagingen om via digitale media je passie voor kunst en cultuur uit te dragen. Hoe kun je je kunstprojecten een groter publiek geven en hoe kan je verhaal verder reiken dan je zou durven denken? Door middel van inspirerende casussen en voorbeelden loopt Meeuwsen door het digitale landschap en laat zien dat het gebruik van digitale of social media geen enge marketingmethode is.

Jos de MulHet kunstwerk in het tijdperk van de digitale recombineerbaarheidCultuurfilosoof Walter Benjamin (1892-1940) schrijft in een beroemd essay uit 1936 dat er onder invloed van mechanische reproductietechnieken zoals fotografie en film, in de moderne kunst een verschuiving is opgetreden. Deze verschuiving vond plaats van kunstwerken met een cultwaarde zoals de Mona Lisa (eenmalige kunstwerken), naar massaal geproduceerde kunstwerken die het vooral moeten hebben van hun tentoonstellingswaarde. Met de computer en het internet zijn we inmiddels beland in het tijdvak waarin het kunstwerk vooral wordt beoordeeld op zijn

manipulatiewaarde. Jos de Mul zal aan de hand van http://www.megamonalisa.com/ en Geert Muls multimediale werk W4 (Who, What, When, Where) stilstaan bij de hedendaagse kunstprosumer (kunstmaker en kunstproducent) en de terugkeer (met een twist) van het aura in de kunstervaring.

Diverse zalen Musis Sacrum + S&G gebouw Eusebius Singel + Generale Oost + Mastergebouw Kortestraat

13.30 - 15.00MASTERCLASSES I

Tom America & Klaske OenemaIt folds into…Tom America maakt spraakmuziek. Met zijn recorder neemt hij stemmen op, waar-mee hij wonderlijke composities maakt. Klaske Oenema maakt liedjes en gedichten, die ze begeleidt met geknipte beelden op een overhead projector. Samen maak-ten zij de multimediale voorstelling It folds into… Klaske Oenema en Tom America zullen tijdens hun masterclass schetsen hoe ze ieder voor zich tot hun eigen vorm en thematiek gekomen zijn. Dit zal geïllustreerd worden met veel voorbeelden van inspiratiebronnen en van de belangrijke momenten/beslissingen die hun eigen werk richting hebben gegeven. Natuurlijk komt hun samenwerkingsproces ook uitgebreid aan bod: hoe hebben ze elkaar ontmoet, hoe slaagden ze erin hun eigenheden in elkaar te schuiven, wat waren hun uitgangspunten, wat waren de bottlenecks/pro-blemen waarmee ze geconfronteerd werden – technisch, artistiek, financieel, maar ook moreel.

Ronen KadushinOpen Design: Products in a Networked CultureA revolution in product development, production and distribution is imminent due to the Internet’s disruptive nature and the easy access to CNC machines. Open De-sign is a proposal to make this revolution happen. Its aim is to shift Industrial Design to become relevant in a globally networked information society. The masterclass in-troduces some of Kadushin’s Open Design work, its context, essentials and insights expressed through this new design method. It will discuss the relations between industrial design, the Internet revolution, creativity, consumerism and sustainability. Kadushin will also describe what seems to him as a new design movement that is emerging around various “ Open Culture” communities, platforms and individuals. Participants are most welcome to express their opinions and understandings, and become engaged in a lively discussion.

Emio Greco | PCPartnershipIn 2001 Emio Greco and Pieter C. Scholten wrote their artistic manifest, through which they expressed ideas and opinions on their art, as well as on the social and

MIDDAGPROGRAMMA MIDDAGPROGRAMMA & MASTERCLASSES I

12 13

cultural context of the times, in the form of necessities. All their choreographies have their roots in this Manifesto, even if, as time goes on, the necessities have taken on different emphases. Taking this manifest as a point of departure, Greco and Schol-ten will in this masterclass disclose their collaboration, by giving insight into their way of creating, from the first solo they made until the newest group piece that pre-miered this summer. Fragments from documentaries made around their artistic colla-boration will give a close look at the way these two man work together in the studio and theatre, who will put in words themselves why the friction they constantly search for in each other’s ideas and vision, strengthens the quality of their partnership. The participants of the masterclass will be challenged to experience the basic principles of the work, to be able to understand better how they translate their visions into a language of the body.

WunderbaumWerken als collectiefWunderbaum is een acteursgroep die collectief werkt, samen met een vormgever, een dramaturg, muzikanten, schrijvers, fotografen en filmmakers. Hun werk wordt gedreven door de energie die vrijkomt tussen de persoonlijkheden van de spelers en de buitenwereld. Wunderbaumacteurs Wine Dierickx en Matijs Jansen vertellen over deze bijzondere manier van samenwerken. Daarbij gaan ze in op de werkwijze van het collectief aan de hand van verschillende projecten. Twee deelnemers aan de masterclass zullen een scène uit het stuk Onze Paus (geschreven door Arnon Grunberg) spelen, waarna deze geanalyseerd wordt. De voorstelling Onze Paus van Wunderbaum wordt op 18 november in de Arnhem-se schouwburg opgevoerd.

15.00 – 15.30 PAUZE

15.30 – 17.00 MASTERCLASSES II

IRWINA Slovenian art collectiveIn this masterclass the artists of the Slovenian art collective IRWIN and students of DAI/MFA ArtEZ, talk about how artists could create spaces, parallel to political and social structures in society. Spaces in which people are able to approach each other in new and different ways. The masterclass is part of an intense collaboration between DAI/MFA ArtEZ and IRWIN. For more and actual information see www.dutchartinstitute.nl

The masterclass of IRWIN takes place within the context of FRIENDS! (ArtEZ studi-um generale) and of the seminar ‘Situation Artistic Practice Today - On where we are and how we got there’ organized by the Van Abbemuseum for the DAI/MFA ArtEZ.

MASTERCLASSES I & II MASTERCLASSES II

Julia Born & JOFFOfoffjoff - One To OneJulia Born is grafisch ontwerper. JOFF is een modevormgever die werkt vanuit een multidisciplinaire benadering. Al jaren werken zij nauw samen. Zo maakten zij de publicatie Ofoffjoff - One To One. In deze masterclass spreken Julia Born en JOFF over deze samenwerking, de valkuilen en successen. Ook wordt er ingegaan op een workshop waarbij Julia Born & JOFF studenten van de ArtEZ Fashion Masters en van ArtEZ Werkplaats Typografie begeleidden in het proces om samen een werk te creëren. Hoe verliep dit proces? Wat betekende het voor het auteursschap van de makers? En wie voelt zich geroepen om verder te gaan met deze manier van werken?

Maurer UnitedModules en A Blueprint for a Lab of the FutureMaurer United is een architectenbureau dat al jarenlang samenwerkingsprojecten aangaat met diverse organisaties uit verschillende (kunst)disciplines. In hun mas-terclass vertellen Marc en Nicole Maurer over deze projecten. Uitgangspunt van de masterclass zijn twee recente publicaties: ‘Modules’ en ‘A Blueprint for a Lab of the Future’. In ‘Modules’ worden bouwprojecten belicht waarbij ontwerpers als reactie op de globalisering en individualisering van de maatschappij, trachten met hun ont-werpen en manier van werken nieuwe sociale, culturele en economische waarden te introduceren. ‘A Blueprint for a Lab of the Future’ gaat over de samenwerking tussen architectuur, mediakunst en beeld en geluid. De masterclass biedt uitgebreid ruimte voor vragen en discussies.

Antonio Jose Guzman / The State of L3Migratory Aesthetics in Contemporay ArtAntonio Jose Guzman is founder of The State of L3, a Pan African contemporary Arts & Film Collective Exchange Established in 2006 and based in Amsterdam, Da-kar and Recife. Three cities that were part of the former Dutch transatlantic triangle. Other members of the collective are Abdulaye Armin Kane (Dakar) and Felipe Peres Calheiros (Recife). Every artist is working on developing his own ethno-graphical vision of the project, inspired by the personal investigation and creative language of six youngsters with African background, and in collaboration with their own platforms and organizations. The collective expresses their work through art and multimedia exchanges, inspired by political issues and modern tendencies concerning the African Diaspora. The projects, videos, and Internet archive are part of the process of understanding the connection between migration, visual culture, and African heri-tage. The emphasis of the lecture will be on the platform of connections of The State of L3. Guzman will also explain how this project developed into his newest project Piertopolis, which is also about connecting people and sharing. www.piertopolis.com

14 15

MASTERCLASSES II WORKSHOPS

Gabriella Maiorino & Cosmin ManolescuAvailableAvailable is an incubator of choreographic practices that investigates the dialogue and the exchange in the form of a dance performance. Using social networking communication tools such as Facebook, Skype and Internet, three choreographers with different artistic languages are linking up three cities and three different cultural contexts (Bucharest, Amsterdam, New York) in an artistic research that questions the concept of co-authorship in the frame of a contemporary dance performance. The masterclass will offer an insight into their current project sampling and map-ping their research by showing video and live extracts of the artistic process and the results of the 10-days joint residence in Bucharest. The masterclass will conclude with a Q & A session.

Liesbeth Groot NibbelinkIk deel dus ik besta? Alone Together in interactief theaterSocial media: alomtegenwoordig, inspirerend en onvermijdelijk. Je kunt er niet aan ontsnappen. Ook het theater ontkomt er niet aan. De participatiemythe van social media besmet én inspireert het theater, en manifesteert zich in voorstellingen waarin toeschouwers als co-creators aanwezig zijn. In het boek Alone Together: Why We Expect More from Technology and Less from Each Other (2011) stelt Sherry Turkle dat internetvriendschappen en netwerkidentiteiten eerder leiden tot eenzaamheid dan tot werkelijke connecties. Theater is evenmin een plaats voor ‘echte’ vriend-schap, maar geeft wél handen en voeten aan het leven te midden van het digitale wolkendek. Soms letterlijk. Aan de hand van het boek van Turkle wordt in deze lezing interactief theater de maat genomen en uiteindelijk zwaar genoeg bevonden.

Roos van GeffenVerbondenheid‘Ik ben niet geïnteresseerd in fictie of verhalen vertellen. Ik laat de toeschouwer iets ervaren waardoor hij zelf tot inzicht komt. Ik wil de diepere lagen van het bewustzijn en het geheugen aanspreken en ruimte maken voor de verbeelding of iemands eigen verhaal. Steeds onderzoek ik de gedeelde ruimte tussen performer en toeschou-wer, om zo tot voorstellingen te komen die intenser ervaren en gevoeld worden. Uit-eindelijk wil ik dat het over de toeschouwer zelf gaat’. De masterclass van Roos van Geffen gaat over ‘verbondenheid’. In de masterclass vertelt Van Geffen waarom verbondenheid de rode draad is in haar werk en waar dat toe leidt. Dit doet zij aan de hand van beelden uit haar voorstellingen. De deelnemers zullen ook zelf actief ‘ervaren’ hoe Roos van Geffen werkt. De voorstelling ‘WIJ’, die gaat over kijken en bekeken worden, is het uitgangspunt voor die opdrachten. 

Diverse zalen Musis Sacrum + gebouw S&G Eusebius Singel + Generale Oost + Mastergebouw Kortestraat

13.30 – 17.00 WORKSHOPS

Sarah VanheeDe mens als wandelend verhaal‘In 2010 heb ik een jaar lang een dubbelbestaan geleefd: deels was ik Sarah Vanhee, deels was ik Claire C, een romanpersonage in een onvoltooid manuscript van de Ierse schrijver Guillaume Maguire. Mijn missie was om op zoek te gaan naar de rest van het verhaal van Claire C, en dus ook naar het ontbrekende stuk van haar identiteit. Dit heb ik niet gedaan door alleen achter mijn computer te schrijven, maar door de andere personages uit het manuscript te ontmoeten in real life. Aan de hand van die ontmoetingen, is Claire C iemand geworden, en daaruit is het boek ‘het Wonderbaarlijke Leven van Claire C’ ontstaan. Claire C kan gezien worden als een metafoor voor de menselijke identiteit die zich laat vormen door de blik van de ander’. In deze workshop wordt het maakproces dat theatermaker en schrijfster Sarah Vanhee samen met Claire C doormaakte besproken. Vervolgens worden de deelnemers uitgenodigd om hun eigen identiteit ook als fictie te beschouwen, en te onderzoeken hoe andere mensen met hun respectievelijke verhalen daarin een rol hebben gespeeld en spelen.

Arno SchuitemakerThe mirroring brain and performanceArno Schuitemaker will give a masterclass about his work as a choreographer, as well as about his research that deals with the relationship between mirror neurons and performance. Mirror neurons are active agents for how our minds share actions, emotions, and experience. Specifically, he investigates how their properties can be used and explored in performance, and he will also share his view on how to appro-ach subject matters and the role of the audience in his choreographic works. After which there will be a physical exploration of the themes brought up in the lecture by learning and interpreting material of his repertory.

Bart van RosmalenImprovisation - ConversationBart van Rosmalen is musicus, theatermaker en theoreticus. Van Rosmalen zal samen met leden van de groep Radio Kootwijk (een groep makers die o.a. con-certvormen onderzoekt) een workshop geven over vriendschap, samenwerking en interdisciplinariteit. Deelnemers aan de workshop krijgen vooraf de vraag om ‘iets’ mee te nemen rond het thema vriendschap. Dat kan een stukje muziek zijn, een the-atraal fragment, beweging, beeld of een tekst. In de workshop wordt er gewerkt aan een korte voorstelling. Het meegebrachte materiaal is uitgangspunt. Improvisation en conversation is de methode van werken. De workshop is bedoeld voor musici, theatermakers en dansers. Je hoeft niet te kunnen improviseren om mee te doen.

16 17

WORKSHOPSWORKSHOPS

Benjamin NewlandDelivering creative content via social interactionBenjamin Newland (UK) is a researcher-designer specializing in experiential, inter-action, and audio design. His interdisciplinary workshop starts from the perspective that all creative practice is involved with the delivery of an experience, or part of an experience to an audience. The participants will look to explore the spaces that open up when real time human interactions are introduced to the delivery process where they haven’t been before, and how the use of movement, choreography, synchro-nization, location, theatre might enhance the experience of the audience. From this perspective participants are invited to deconstruct the process by which their own creative practice is delivered, and explore the opportunities provided by including a real time human interaction.In preparation of the workshop you have to think through the social interactions which take place within your creative process. Bring cameras, mobile phones and laptops to record, coordinate and edit your activities. Bring all the materials you pos-sibly need to explore (music, film, choreography etc).

Jaap RoggeveenLiedjes schrijvenVriendschap is een dankbaar thema voor vele songteksten. Van Stevie Wonders ‘Thats’s What Friends Are For’ tot ‘We’re Going To Be Friends’ van The White Stripes en ‘Een keer trek je de conclusie, vriendschap is een illusie’ van Het Goede Doel. In de workshop Liedjes schrijven leer je de beginselen van het schrijven van songteksten. En natuurlijk is FRIENDS! het uitgangspunt. Wanneer je deze work-shop wilt volgen, dan is het belangrijk dat je de Nederlandse taal goed beheerst.

Hilde Smetsers & Bram de WijsPodiumkunsten: Social Media als tool voor promotie en financiering van je werkHilde Smetsers is mede-eigenaar van het communicatiebureau WeCross. Het bureau is onder andere verantwoordelijk voor de ontwikkeling en exploitatie van Next Best Band. Dit muziekplatform schotelt publiek online, op festivals, podia, radio en TV dé beste bands van het moment voor. Met de inzet van een online commu-nity, radio, TV, internet en festivals is Next Best Band inmiddels uitgegroeid tot een volwaardig crossmediaal platform. Bram de Wijs is drummer van Only Seven Left en zanger van Impossible Situations. Ook is hij ontwerper bij Schwandt Infograp-hics. De Wijs vertelt over hoe hij social media (o.a. als blogger) inzet en hoe deze bijdragen aan zijn eigen succes. Smetsers en De wijs zullen na hun presentatie met de deelnemers van de workshop spreken over hun eigen projecten en tips & trics uitwisselen. Daarbij wordt o.a. gebruik gemaakt van een aantal casussen, ingebracht door (oud)studenten. Bart Huydts (ArtEZ Art Business Centre) is gespreksleider van de workshop.

Deze workshop wordt georganiseerd in samenwerking met het Art Business Centre van ArtEZ.

Floris Schoonderbeek & Gaby ZwaanBeeldende kunst & design: Social Media als tool voor promotie en financiering van je werkHoe kun je social media gebruiken voor de promotie en financiering van je werk? Oprichter en art director van Studio Weltevree, Floris Schoonderbeek, zal de rol van de nieuwe media bij ontwerp, productie, branding en verkoop van producten beschrijven, aan de hand van zijn productlabel. Daarbij bespreekt hij het gebruik van gangbare social media en het eigen social experience network WorldWideLocal.com. Beeldend kunstenaar Gaby Zwaan laat zien hoe je met social media kunt om-gaan (het kunt inzetten voor financiering en marketing), zonder je ziel aan de duivel te verkopen. Schoonderbeek en Zwaan zullen na hun presentatie met de deelne-mers van de workshop spreken over hun eigen projecten en tips & trics uitwisselen. Daarbij wordt o.a. gebruik gemaakt van een aantal casussen, ingebracht door (oud)studenten. Frank Meeuwsen is gespreksleider van de workshop.

Deze workshop wordt georganiseerd in samenwerking met het Art Business Centre van ArtEZ. Josephine Bosma & Constant DullaartCommentIn de multidisciplinaire workshop Comment bediscussiëren theoreticus Josephine Bosma en internetkunstenaar Constant Dullaart kunst op of rond het internet. De workshop focust op het onderwerp commenten. De afgelopen jaren hebben met name blogs, maar ook bijvoorbeeld YouTube en andere Web 2.0 applicaties, kunste-naars geïnspireerd tot de meest uiteenlopende experimenten met deze mogelijkheid tot interactie, participatie en samenwerking. In de workshop leren de deelnemers hoe je een comment kunt gebruiken als podium voor je kunst of als kunstvorm an sich. De deelnemers gaan gezamenlijk op zoek naar leuke, bijzondere of belangrijke items (bv. video, fotografie, tekeningen, performances) of publicaties (van recepten tot nieuwsberichten) om ‘commentaar’ te leveren, en in een gemeenschappelijke brainstorm wordt een eigen comment bedacht. Het meebrengen van je eigen laptop is voor deze workshop noodzakelijk!

Lancel & MaatInteractive meetingplaces 2000-2012Karen Lancel and Hermen Maat design objects, architectural environments and digi-tal networks to create ‘meeting places’ in city public spaces. These ‘meeting places’ are designed as seductive, visual performances and installations. Each ‘meeting place’ functions as an artistic ‘social lab’ in which the artists invite their audience as co-researchers. The audience is invited to experiment and play with social techno-logies (like urban screens, smartphones and body interfaces); and to reflect on their perception of body, presence, identity and community. During the workshop Lancel & Maat will give an impression of their work. In the second part of the workshop you will design in teams an interactive body extension. Central question is: ‘Do you trust each other as networking bodies?’.

18 19

WORKSHOPS AVONDPROGRAMMA

Antoine Peters….met een glimlachModeontwerper Antoine Peters staat bekend om zijn speelse elegantie en concep-tuele collecties die vaak verhalen over de mens in relatie tot de rest van de wereld; klein versus groot. In 2006 ontwikkelde hij het project ‘A sweater for the World!’ een tweepersoons-trui waarin je je kwetsbaarheid even deelt met een ander en waarin iedereen gelijk is. Want wat is er meer persoonlijk dan een trui die je bescher-ming biedt en identiteit geeft? Wat Antoine Peters in petto heeft voor het project FRIENDS! laat zich nog even raden. Het belooft in ieder geval een project met een glimlach te worden.

Ellen DeckwitzGeloof jij nog steeds dat er zoiets als inspiratie bestaat? Altijd al wat meer over de do’s and dont’s van de poëzie willen leren? Slamkampi-oene en schrijfster Ellen Deckwitz brengt je in deze workshop de grondtonen van poëzie bij. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan hoe je je werk, of dat nu poëzie betreft of andere vormen van literatuur, het beste op een podium ten tonele brengt. Het thema FRIENDS! is vanzelfsprekend uitgangspunt van deze workshop.

Focus Filmtheater

20.00 FILMPROGRAMMA

Film met ImpaktIn het media art programma onderzoekt Impakt hoe vriendschappen tot stand komen met inzet van social media, maar ook hoe het mis kan gaan en je vrienden je politieke tegenstander worden. Lars Leeuw van het Ongemotiveerd Kunstenaars Collectief verhaalt in een bloemlezing hoe het kan aflopen met kunstenaarsduo’s als de liefde in het spel komt.  Projecten en makers in dit programma zijn onder meer Face to Facebook by Paolo Cirio & Alessandro Ludovico, Facebook – a revolutionary tool by Foundland.

Programmasamenstelling: Impakt (Arjon Dunnewind en Pim Verlaek). www.impakt.nl

Het filmprogramma is gratis te bezoeken volgens het principe: wie het eerst komt wie het eerst maalt. Reserveren aanbevolen via www.focusarnhem.nl.

Luxor Live

21.30 FRIENDS! FEEST MET NACHTKERK EN LUXOR LIVE

Als goede vrienden slaan ArtEZ studium generale, Nachtkerk en Luxor Live de handen ineen voor een mind blowing culturele nachtclub. Tijdens dit feest wordt de bezoeker ondergedompeld in een unieke sfeer en krijgt tal van optredens voorge-schoteld - multidisciplinair en multimediaal welteverstaan. Uiteraard is er voldoende ruimte op de dansvloer voor je eigen moves. Een klein tipje van de sluier: met Krach, Tele_Trust (interactieve installatie van Karen Lancel en Hermen Maat), DJ SOL, Crowd DJ, poetry slammer Ellen Deckwitz en nog veel meer!

Nachtkerk is een nachtevenement met een multidisciplinaire mix van kunst/theater/dance en dj-s, georganiseerd door een groep ambitieuze creatievelingen uit Arnhem. Tijdens een Nachtkerk evenement, kan het publiek zich gedurende één nacht in een geheel nieuwe wereld begeven waar alle zintuigen worden geprikkeld en verrast. Dit alles natuurlijk onder het genot van een drankje en er kan de hele nacht gedanst worden op goede dansmuziek. www.stichtingnachtkerk.com

Luxor Live programmeert een groot aantal concerten en evenementen per jaar. Daar-naast spant Luxor Live zich in om in samenwerking met andere podia en culturele instellingen bijzondere projecten te realiseren. www.luxorlive.nl

Kaarten voor het feest à 5 euro, via Luxor Live.

Maak een praatje met ‘n scootmobiel bestuurder en regel een lift naar één van de

locaties.

Naam:

E-mail:

Telefoonnummer:

Geboortedatum:

Lengte:

Kleur ogen:

Kleur haar:

Lievelingsvak:

Hobby:

Lievelingssport:

Favoriete popgroep:

Favoriete tv-programma:

Lievelingsboek:

Lievelingsidool:

Lievelingsdier:

Wat ik later worden wil:

Waar ik niet van hou:

Profieltekening:

Schrijf alles over je nieuwe vriend(in) hier op!

MIJN NIEUWE VRIEND(IN)

22 23

BiografieënBIOGRAFIEËN

Tom AmericaTom America (1949) is musicus. Hij bracht diverse muziekalbums uit met de popgroepen Gasphetti en MAM. Opvallend in zijn werk zijn de bijzondere samenwerkingsverbanden die hij aangaat met bijvoorbeeld beeldend kunste-naars als Rob Moonen (‘De Cauberg’, 2009) en Klaske Oenema (‘It folds into…’, 2010). Andere opmerkelijke projecten van America zijn onder andere de CD ‘Tjielp Tjielp’ met bewerkingen van de gedichten van Jan Hanlo (1997) en een recent project waarbij America de stemmen van 2000 interviews uit het radio 1-programma Kunststof bewerkt tot muziekstukken. In 2000 ontving America de Ad Vinken prijs; in 2005 de Jan Naaijkens prijs. www.tomamerica.nl

Marcel Becker Marcel Becker (1961) studeerde geschiedenis en wijsbegeerte aan de Nijmeegse Universiteit. Hij is verbonden aan de afdeling praktische wijs-begeerte van de Faculteit Wijsbegeerte Rad-boud Universiteit Nijmegen. Zijn onderzoeks-terrein is de toegepaste ethiek in de brede zin van het woord. Hij houdt zich met name bezig met bestuurlijke ethiek, bedrijfsethiek en media-ethiek. Zijn voornaamste inspiratiebron is Aristoteles, die in zijn ethiek een uitgebreide plaats geeft aan vriendschap.

Julia BornJulia Born (1975) is grafisch ontwerper. Ze studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie waar ze sinds 2003 ook lesgeeft. Ze werkt als zelfstandig ontwerper voornamelijk in de culturele sector, o.a. voor Casco in Utrecht, TNT Post, Stedelijk Museum Amsterdam, Metropolis M en met diverse kunstenaars. Met mode-ontwerper JOFF en performance kunstenaar Alexandra Bachzetsis werkt ze al jaren samen op het snijvlak tussen de verschillende disciplines. Van 2003 t/m 2007 was ze jurylid voor de Best Verzorgde Boeken in Zwitserland. In 2008 kreeg ze de Charlotte Köhler Prijs, in 2009 de Inform Award for Conceptual Design en in 2011 de Jan Tschichold Prijs. www.juliaborn.com

Josephine BosmaJosephine Bosma (1962) is journalist en criticus met een focus op kunst in de context van het in-ternet sinds 1993. Haar artikelen over net art en net culture zijn verschenen in vele tijdschriften, boeken en catalogi, zowel on- als offline. Dit jaar is zij onder andere co-curator voor het Gogbot festival in Enschede. Recentelijk publiceerde Josephine Bosma Nettitudes - Let’s Talk Net

Art (april 2011, NAi publishers), dat bestaat uit essays over kunst en nieuwe media en waarin ze in gaat op internetgerelateerde kunst binnen de verschillende kunstdisciplines (van muziek tot beeldend), de geschiedenis als ook technische, sociale en kunstzinnige aspecten van net art. www.josephinebosma.com

Ellen DeckwitzEllen Deckwitz (1982) is dichteres, schrijf-ster en Nederlands recordhoudster voor de meeste gewonnen poetry slams in een jaar tijd. In 2009 won ze de Meander Dichtprijs en het Nationaal Kampioenschap Poetry Slam. Deckwitz’ werk werd in verschillende literaire tijdschriften, bloemlezingen en kranten gepu-bliceerd. Ze trad op in binnen- en buitenland. Los van haar solowerk, werkt ze met verschil-lende kunstdisciplines samen zoals muziek (o.a. Spinvis en Nederlands Blazers Ensemble) en dans (Scapino ballet). Deckwitz behaalde aan de Rijksuniversiteit Groningen een Research Master Literary and Cultural studies. Ze gaf les in poëzie en performance aan o.a. de Herman Brood Academie, de Rijksuniversiteit Groningen en de Kunstbende. Ze houdt van voetbal en werkt momenteel aan een verhalenbundel en kinderboek. Haar debuutbundel ‘De steen vreest mij’ verscheen in 2011. Haar roman ‘Duizend en een recepten die je zelfs je moeder niet wilt aandoen’ verschijnt najaar 2012.

Midas DekkersDe ene bioloog oefent zijn vak uit met een ver-rekijker, de andere met reageerbuizen. Midas Dekkers (1946) doet het met een typemachine of televisiecamera. Zijn interesse voor dieren bloeide op tijdens zijn studie in Amsterdam, zijn interesse voor mensen werd gevoed in het ouderlijk café. Meer dan duizend zondagmor-gens sprak Midas Dekkers zijn columns uit in het VARA-radioprogramma Vroege Vogels. Ze werden gebundeld in ‘Alle beesten’. Andere boeken gaan over bestialiteit, vergankelijkheid, sport en de liefde voor roodharige vrouwen. Kinderboeken werden rijk begriffeld. Evenals de boeken voor volwassenen zijn ze in veel talen verkrijgbaar, van Baskisch tot Fins, van Japans tot Chinees. Op de televisie presenteerde Dek-kers programma’s als ‘Midas’ en ‘Eerste druk’. In 2002 werd hij uitgeroepen tot columnist van het jaar, in 2003 won hij zowel de Intermediair Wetenschapsboekenprijs als de Eurekaprijs voor de beste prestatie op het gebied van de popularisering van de wetenschap. www.midasdekkers.nl

Constant DullaartConstant Dullaart (1979) studeerde aan de Rietveldacademie en de Rijksakademie in Amsterdam, en woont en werkt in Berlijn en Am-sterdam. Geschoold als videokunstenaar werkt hij tegenwoordig met het internet als onderwerp maar ook als presentatieruimte. Door het opnieuw gebruiken van gevonden on-line materiaal en het bewust gebruik van presen-tatie media creëert hij networked performances, digitale prints, YouTube-videos, websites, and blog posts. Zijn werk was internationaal te zien op plekken zoals, de MassMoCA, Art in General, New Museum and MWNM Gallery in New York, ICA in Londen, NIMk, de Appel, W139, Stedelijk Museum, Ellen de Bruijne Projects en Galerie West in Nederland. www.constantdullaart.com

Roos van GeffenRoos van Geffen (1975) studeerde theater-vormgeving aan de Kunstacademie in Tilburg en aan de Academie Beeldende Kunsten Maastricht. Vanaf 1997 creëert zij installaties en voorstellingen voor verschillende (internationale) festivals. Van 2005 tot 2010 werkte zij onder de vleugels van Huis en Festival aan de Werf in Utrecht, waar zij de succesvolle voorstel-lingen ‘Immens’ (2006), ‘WIJ’ (2008) en ‘Adem’ (2009) creëerde. Haar nieuwste voorstelling ‘Vangst’ produceerde zij vanuit haar eigen Stichting Immens. Als scenograaf ontwerpt zij decors en kostuums voor verschillende dans- en theaterproducties en werkt regelmatig met de regisseurs Koos Terpstra en Ira Judkovskaja . Voor de wereldtentoonstelling voor theater-vormgeving, de Praagse Quadriennale 2011, vertegenwoordigde Roos van Geffen Nederland samen met Theun Mosk, Lena Mueller en Mar-loeke van der Vlugt. www.roosvangeffen.com

Emio Greco | PCEmio Greco (1965) received his dance educa-tion at the Centre de Danse International Rosella Hightower in Cannes, and danced with the Ballet Antibes Cote d’Azur, directed by Patrick Tridon. From 1993 until 1996 Greco danced in works by visual artist and director Jan Fabre and from 1996 until 1998 he collaborated with Japanese choreographer Saburo Teshigawara in various productions. Pieter C. Scholten (1963) studied drama and initially directed theatre pro-ductions about historical characters like Oscar Wilde, Yukio Mishima and Pier Paolo Pasolini. He worked with several choreographers as a dance-dramaturge. In 1995 he developed the Dance Instants, short “work-in-progress”

projects for choreographers and dancers. For both artists the search for a new dramaturgy of the body is an important motivating factor. Dance company Emio Greco | PC, organically, gave rise to the International Choreographic Arts Centre Amsterdam (ICKamsterdam), which was officially launched by Emio Greco & Pieter C. Scholten in 2009. www.ickamsterdam.com

Liesbeth Groot NibbelinkLiesbeth Groot Nibbelink (1971) werkt als docent Theaterwetenschap bij het departement Media- en Cultuurwetenschap aan de Univer-siteit Utrecht. Zij is daarnaast bezig met een promotieonderzoek naar de mobiliteit van de toeschouwer in hedendaags theater, zoals dat bijvoorbeeld tot uitdrukking komt in ervarings-theater, participatietheater en installaties. Via het concept ‘nomadisch theater’ beschrijft ze de dynamiek tussen performer, toeschouwer en ruimte en traceert ze bewegingen tussen theater en hedendaagse maatschappelijke fenomenen zoals participatiecultuur, performativiteit en consumentisme.

Antonio Jose Guzman Antonio Jose Guzman (1971) is a Dutch-Pana-manian artist. He lives and works in Amsterdam, Panama City and Dakar. Guzman’s work inclu-des films, documentaries, photography, instal-lations and publications. Besides his individual art practice, Guzman is the founder, curator and director of the The State of L3 Contemporary Arts & Film Collective Exchange, established in 2006. The State of L3 works internationally on art, multimedia exchanges, modern tenden-cies and political issues. In his work, Guzman focuses on topics like DNA, migration and gravity. Guzman has a masters degree in Social Communication Sciences ((University Panama), attended the Gerrit Rietveld Academie in The Netherlands and attended the master class on Class, Race, Ethnicity and Postcolonial Studies by Prof. Paul Gilroy at Utrecht University, The Netherlands. His solo works as well as collective works are exhibited worldwide. www.aguzman.com www.stateofl3.com

Domenique Himmelsbach de VriesDomenique Himmelsbach de Vries (1983) studeerde in 2009 af aan de afdeling Fine Art van ArtEZ Zwolle. Daarna studeerde hij in 2010 Social Design aan de post hbo-opleiding aan de No Academy. Sindsdien werkt hij aan opdrach-ten in de publieke ruimte (o.a. een tweetal ‘Mo-numenten voor Prima Mensen’) en een sociaal

24 25

BIOGRAFIEËNBIOGRAFIEËN

project in een groeiwijk in Haarlem. Voor Prem-sela (sectorinstituut voor mode en vormgeving) doet hij research naar social design. Verder blijft hij bezig met de verspreiding van hoopgevende boodschappen aan zijn stedelijke omgeving.www.himmelsbach.nl

IRWINThe Slovenian art collective IRWIN founded in the early 80s, has responded to the collapse of Yugoslavia with a declaration of independence, forming a new, artist state: NSK State in Time. This monumental and collective artistic act is now already 20 years old and marks one of the most charged and interesting art projects in recent history. It has countered the disintegra-tion of community life by creating new forms of relationships and communal discourse. In a social environment marked by mistrusted and anxiety IRWIN has installed a space where it is possible to encounter each again – as friends. www.nskstate.com

Stine JensenStine Jensen (1972) is filosoof en literatuurwe-tenschapper. Ze publiceerde onder meer de non-fictie boeken ‘Waarom vrouwen van apen houden’,’ Ik lieg dus ik ben’, ‘Het broekpak van Olivia Newton-John’ en ‘Turkse vlinders’. Haar roman ‘Dokter Jazz’ werd genomineerd voor de Academica Debutantenprijs. Samen met Rob Wijnberg schreef Jensen ‘Dus ik ben. Een zoektocht naar identiteit’ en maakte ze het gelijk-namige televisieprogramma. Haar meest recente boek heet ‘Echte vrienden. Intimiteit in tijden van Facebook, GeenStijl en WikiLeaks’. www.stinejensen.nl

JOFFJOFF (1976) studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en aan ArtEZ: Fashion Institute Arn-hem. Met de afstudeercollectie getiteld ‘JOFF’ van het Fashion Institute Arnhem werd hij in 2002 geselecteerd voor de mode wedstrijd Fes-tival International de Mode et de Photographie à Hyères in Frankrijk. In 2004 ontving hij de sti-muleringsprijs van het Amsterdams Fonds Voor De Kunsten. Hij maakte vervolgens de collectie ‘Ofoffjoff’ die hij in 2005 presenteerde in New York en in samenwerking met Julia Born in 2007 de publicatie ‘Ofoffjoff - One To One’, die ge-nomineerd werd voor ‘Best Verzorgde Boeken’ in Nederland en Zwitserland. JOFF benadert zijn werk multidisciplinair. Hij is fashion director en curator van zeer uiteenlopende projecten zoals: de performance ‘Bend Over Backwards II’ (2001), publicatie & tentoonstelling ‘A Red Skirt’ (2003), ‘Capricious Magazine’ (2009-2010),

‘Blend Magazine’ (2007-heden) en de Arnhem Mode Biënnale (2005-2007).

Ronen KadushinRonen Kadushin (1964) is an Israeli designer and design educator living in Berlin since 2005. He taught furniture design and design creativity courses at leading Israeli and European design academies since 1993. In 2004 Kadushin developed the Open Design concept, where the designs of his products can be downloaded, co-pied, modified and produced, much as in Open Source software. Based on this concept, he formed Open Design, a design and production company for furniture, lighting and accessories which are produced in Berlin and sold in Europe and the USA. Open Design products are regularly presented in solo and group exhibiti-ons world wide, and published in professional literature. Kadushin is teaching Open design courses in universities and regularly speaks at conferences. Kadushin is the author of the Open Design Manifesto. www.ronen-kadushin.com

Karen Lancel and Hermen Maat Karen Lancel is artist and practice based PhD candidate at Technical University of Delft. Hermen Maat is artist and teaches at Minerva Art academy Groningen. Through their artworks Lancel and Maat research contemporary social systems in a mediated society. They create ‘meeting places’ and for every ‘meeting place’ they develop an especially designed montage of physical and virtual interaction. Through au-dience interaction Lancel and Maat show social portraits of urban mediated life. Their works are internationally shown at for example: Ars Electronica Linz, Austria, Eyebeam, New York, USA, Urban Screens 08, Melbourne, Austra-lia, Chinese European Art Center-CEAC The Second Art @ Science International Exhibition/Symposium, Beijing, China, V2_LAB for Unsta-ble Media Rotterdam, NL etc. www.lancelmaat.nl

Gabriella MaiorinoGabriella Maiorino (1971) is a choreographer and performer based in Amsterdam. She studied ballet, gymnastic, athletic, philosophy (in the universities of Perugia and Bologna, Italy) and intensively many approaches to modern and contemporary dance, including release techni-que, contact improvisation, improvisation and composition. From 1998 she works as a dancer, choreographer, performer and teacher. Her last works – ‘Zoo’ (2006-2008), ‘TRILOGIA del DESIDERIO’ (2008-2009), ‘IOVIODIO’ (2010),

have been produced by Dutch institutions (PGF, Danswerkplaats, Dansateliers, Amsterdam Fonds voor podiumkunsten, Danslab), supported or co-produced by Italian institutions (mosaico danza for TorinoDanza, Lindberghdanza, Sosta Palmizi network) and presented with success in several European festivals and venues. She is currently involved in a Dutch/Brazilian exchange creating a new performance ‘Touch it’ for the group Núcleo do Dirceu (Teresina). www.gabriellamaiorino.net

Cosmin ManolescuCosmin Manolescu is a choreographer, curator and artistic director of the Serial Paradise Company/Gabriela Tudor Foundation based in Bucharest (Romania). Since 1997 he has been involved in the development of contemporary dance in Romania and in the Balkan region. In the last 13 years he organized and co-produced over 100 dance projects such as performances, tours, festivals, platforms, workshops, roundta-bles, residencies in Romania and abroad. He initiated and co-organized several international dance festivals in Romania and abroad as well as several European exchanges and mobility programs. Together with Gabriela Tudor he played an important role in the development of contemporary dance in Romania and in the creation of National Dance Centre in Bucharest. Manolescu is currently interested in cross-cultu-ral exchange, experiment and artistic innova-tion, creating performances that challenge the audience. His ongoing project, hotel-installation ‘Room 1306 (I Am Myself)’, recently premiered in July 2011, has been presented in different versions in the 5star InterContinental Hotel in Bucharest and Stockholm Fringe Festival 2011.

Maurer UnitedMaurer United is een collectief van de architec-ten Marc Maurer en Nicole Maurer-Lemmens en bestaat sinds 1998. De studio is in de loop der jaren uitgegroeid tot een organisatie die pro-jecten realiseert op het gebied van urbanisme, architectuur, design en media. Ontwerpen wordt door Maurer United gezien als een serieus spel, waarbij het niveau van de spelers met de jaren groeit. Projecten worden zowel in de diepte als vanuit de breedte benaderd. Tijdens het ontwerpproces van complexe projecten wordt al in een vroeg stadium nauw samengewerkt met externe adviseurs en ingenieurs. De projecten van Maurer United combineren ‘Dutch Design’ met ‘Deutsche Gründlichkeit’. Buiten Nederland zijn projecten onder andere in de VS, China en Duitsland gerealiseerd. www.maurerunited.com

Frank MeeuwsenFrank Meeuwsen (1973) is digitaal strateeg. Hij houdt zich bezig met de mogelijkheden van online communicatie. Hij werkte van 1997 tot 2008 bij Rhinofly. Meeuwsen is blogger sinds 2001 en pionier op het gebied van business-blogging met de start van Frank-ly, het eerste bureauweblog in Nederland. Hij organiseerde de Dutch Bloggies en de Nederlandse webloga-wards (2003 t/m 2008). Meeuwsen is organisa-tor van Zeer actief op Twitter en andere sociale netwerken, en oprichter en Editor in Chief van Lifehacking.nl, de eerste Nederlandse weblog over slimmer werken en slimmer leven. Van zijn hand verschreen in 2010 het boek ‘Bloghelden , de geschiedenis van de Nederlandse blogosfeer tussen 1995 en 2005’. www.incredibleadventure.nl

Jos de MulJos de Mul (1956) is hoogleraar Wijsgerige Antropologie aan de Erasmus Universiteit Rot-terdam en wetenschappelijk directeur van het onderzoeksinstituut Filosofie van de ICT. Zijn onderzoek ligt op het raakvlak van de wijsgerige antropologie, techniekfilosofie en kunst- en cultuurfilosofie. Van zijn hand verschenen o.a. ‘De tragedie van de eindigheid’ (1993),’ Het romantische verlangen in (post)moderne kunst en filosofie’ (2007), ‘ Cyberspace Odyssee’ (2007). Samen met Valerie Frissen redigeerde hij de bundel ‘De draagbare lichtheid van het bestaan. Het alledaagse gezicht van de informa-tiesamenleving’ (2009). Dit najaar verschijnt ‘Da-tabase Delirium. Lessen in culturele verwarring’. Zijn werk is in vele talen vertaald en werd onder meer bekroond met de Praemium Erasmianum (1993) en de Socrates Wisselbeker (2003). www.demul.nl

Benjamin NewlandBenjamin Newland’s (1981) work uses tech-nology, engineering and design to create new opportunities for creative expression, social identity and immersive experience. From a mar-ching band of portable speakers that create new ways of performing electronic music, to digital instruments that allow people to create music from the colours in their environment, his work draws together disparate threads of research to make tools and facilitators for people to play with their relationship to their social and phy-sical environment. Benjamin Newland studied Product Design at the University of Brighton. After graduating, he worked at the university for four years as a design consultant. He is a recent graduate of the Royal College of Art. www.youtube.com/watch?v=bcFxfDWiGng

26 27

BIOGRAFIEËNBIOGRAFIEËN

www.youtube.com/watch?v=63GdhzGpZUk

Klaske Oenema Klaske Oenema (1975) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde in Groningen en daarna de opleiding Schrijven, Tekst en Beeld aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Haar eindexamen in 2006 bestond uit een performance waarin ze tekst, beeld en muziek combineerde rond een overheadprojector. Hiermee won ze de publieksprijs van de Rietveld Academie. Oenema schrijft proza, gedichten en liedjes, en maakt beeldend werk, veelal met de ouderwetse overhead projector. Ze exposeert zowel in Nederland als België. Daarnaast treedt ze op door het hele land en werkt ze aan de CD ‘Undecided’. Oenema werkt momenteel aan een animatiefilm in opdracht van het Zuider-ZeeMuseum en Studio Makkink & Bey, voor de expositie NIJVER|heden (t/m feb 2012). www.klaskeoenema.nl

Peggy OlislaegersPeggy Olislaegers (1966) has built up a broad experience both as a creator and as a drama-turge in dance, theatre and music productions. Until 2007 she was artistic leader of her own company Olislaegers & Co, creating multidis-ciplinary productions, performed in the main theatres in the Netherlands. Formally trained at the Tilburg Academy of Dance she is known for her ability to connect disciplines, and her articulate knowledge of dance and movement, both from the choreographer, performer and audience point of view. She directed 3-minute operas (Yo-Opera festival 2007), staged and directed work of composer Harry de Wit (Red Sound Festival 2009), co-created Kamp Holland (Theatre Company Orkater 2008), and directed Het Brabants Orkest in a work of composer Theo Loevendie in 2009. From 2007 till 2011 Peggy Olislaegers was the in house dramaturge for Dansateliers Rotterdam, a production house for young choreographers. Since 2010 she is the director of the Dutch Dance Festival.

Antoine PetersAntoine Peters (1981) is modeontwerper. Hij studeerde aan ArtEZ in Arnhem, volgde daar ook de masteropleiding en deed werkervaring op bij Viktor & Rolf. Peters’ werk staat bekend om zijn conceptuele, gelaagde en innovatieve stijl die wordt geloofd om het optimisme, de speelsheid en vernieuwende vorm van elegantie. Het werk van Peters is bekend tot ver buiten de landsgrenzen en opgenomen in boeken als ‘100 New Fashion Designers’ door Hywel Davies, ‘Fabric for Fashion’ door Clive Hallet, ‘Textiles

and Fashion’ door Jenny Udale en Graphics in ‘Fashion’ door Jay Hes en meer. www.antoine-peters.com

Jaap RoggeveenJaap Roggeveen (1964) begon op 13-jarige leeftijd met gitaarspelen en het schrijven van songs. Hij studeerde gitaar LM aan het conser-vatorium van Amsterdam bij o.a. Wim Over-gaauw en Peter Nieuwerf. Hij schreef Engelsta-lige en Nederlandstalige songs (voor o.a ‘Parker Bros’ en ‘Zoet, zuur en bitter’). Roggeveen werkte als zanger/gitarist met o.a. Ruth Jacott en Xander de Buisonjé. Vanaf 2004 begon hij met het geven van lessen songwriting aan de Academie voor Popcultuur in Leeuwarden en Popacademie van het ArtEZ Conservatorium in Enschede (vanaf 2006). Op dit moment werkt hij aan zijn boek over songwriting en schrijft songs en teksten voor o.a. Thomas Berge. Tevens geeft hij workshops en masterclasses en program-meert hij in het Vestzaktheater in Enschede het muziektheaterprogramma ‘Mooie Liedjes’. Naast het schrijven van songs is het coachen van jonge singer & songwriters zijn grote passie.

Bart van RosmalenBart van Rosmalen (1957) is van origine improviserend cellist en theatermaker (Orkater). Hij werkte bij de Rotterdamse Kunststichting-muziekprojecten (beleid en advies), de NCRV als eindredacteur muziek en cultuur en bij het Walter Maas Huis waar hij debatten, studieda-gen en trajecten voor professionals in de kunst organiseerde. Vanuit het lectoraat ‘docent voor de 21e eeuw’ bij het Koninklijk Conservatorium ontwikkelde van Rosmalen het internationale project The Innovative Conservatoire voor mu-ziekvakdocenten. Voor ArtEZ werkt hij aan een project rond interdisciplinariteit in de kunsten. Van Rosmalen is initiatiefnemer van ‘Connecting Conversations’, projecten en leertrajecten waarin verbindingen worden gelegd tussen profes-sionals in de kunst, de wetenschap en het bedrijfsleven. www.connectingconversations.nl

Floris SchoonderbeekNa de studie Product Ontwerpen aan ArtEZ en Design Academy Eindhoven werd Floris Scho-onderbeek (1979) bekend met de ‘Dutchtub’: zijn mobiele, houtgestookte buitenbad. Naast producten als de ‘Axechair’, realiseerde hij vanuit zijn studio ook openbare kunstprojecten als ‘Shall we dance?’ en de inrichting van publieke ruimtes als het terras van Club 11 in Amster-dam. In 2007 richtte hij het productlabel Welte-vree op met een collectie unieke, in Nederland

geproduceerde producten. Als art-director bij Weltevree presenteerde hij dit jaar in Milaan het social experience network ‘WorldWideLocal.com’, Weltevree’s antwoord op de social media beweging. Naast deze community is Schoonder-beek founder van loloo, een concept voor een laad infrastructuur voor elektrische auto’s wat spoedig de snel groeiende community van EV rijders zal voorzien van Positive Energy. www.weltevree.nl

Arno SchuitemakerArno Schuitemaker (1976) studied at the Technische Universiteit Delft and at Fontys Dansacademie in Tilburg. He is a choreograp-her and made some successful works like ‘Proxemics’ (2007), ‘Zone’ (2008), ‘anomia’ (2008), ‘exit’ (2009), ‘couple’ (2010) and ‘tide’ (2011). He worked amongst other things for the Urban Explorers Festival in Dordrecht, Codarts, Legitimate Bodies Dance Company in Ireland, Generale Oost, ArtEZ and for the company Conny Janssen Danst. He gives workshops and masterclasses in Holland as well as in other countries. In 2009 he received the Dioraphte Stimuleringsprijs for his oeuvre.

Hilde Smetsers Hilde Smetsers (1985) studeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Zij werkte als producer bij Coolpolitics Productions waar zij (mede)producent was van onder andere Lowlands University, Coolpolitics on Tour en Stranger Festival en zij was Music editor en pro-ducent bij 15 minutes (www.fifteen-minutes.nl/). Smetsers is momenteel mede-eigenaar van We Cross, een crossmediaal communicatiebureau. Het bureau ontwikkelt websites, interactieve installaties, mobiele applicaties, webTV, sociale media campagnes en geeft advies omtrent nieuwe media. WeCross doet dit voor creatieve organisaties, zoals culturele instellingen, event organisatoren, merken, omroepen en non-profit organisaties, zowel binnen podiumkunsten als muziek en beeldende kunst. www.wecross.nl

Sarah VanheeSarah Vanhee (1980) woont in Amsterdam en Brussel. Zij maakt performances, werkt in de publieke ruimte en publiceert boeken. Recente projecten zijn ‘WeUsAll’, ‘Untranslatables - a guide to translingual dialogue’ (i.s.m. E. Mar-chesini, C. Schwarz, Y. de los Bueis), ‘the Great Public Sale of unrealized but brilliant Ideas’, ‘Me and My Stranger’ en ‘The C-Project’. In haar werk versmelten product en proces, kunst en le-ven, fictie en realiteit. Ze zoekt naar alternatieve

verhaallijnen en ontmoetingen staan centraal. Haar werk wordt geproduceerd door o.a. Thea-ter Frascati, kunstencentrum Campo, kunsten-centrum De Appel, uitgeverij Onomatopee, en is internationaal te zien in verschillende centra voor performance en beeldende kunst.

Viktor & RolfNa hun afstuderen aan de Arnhemse kunst-academie in 1992 richtten ontwerpers Viktor Horsting en Rolf Snoeren hun eigen modehuis Viktor & Rolf op. Viktor & Rolf worden breed erkend en gerespecteerd om hun conceptuele glamour en provocatieve haute couture. Meer dan twintig jaar lang zijn hun spectaculaire shows en collecties te zien in Parijs en hun label is wereldwijd bekend geworden. Vanaf hun eerste vrouwencollectie van voorjaar/zomer 1998 is vakmanschap van groot belang en spe-len zij altijd met schaal en proporties. In 2003 (herfst/winter) breidden zij hun werk uit met een herencollectie. Viktor & Rolf maken aanvul-lend op hun modecollecties lifestyle producten waaronder luxe accessoires, brillen en geuren zoals FLOWERBOMB. Centraal in hun werk is het creëren van spectaculaire schoonheid en onverwachte elegantie. www.viktor-rolf.com

Bram de WijsBram de Wijs (1984) is drummer en manager van de band Only Seven Left. Hij studeerde digitale media aan de HKU en werkt parttime als grafisch ontwerper. Hij is actief blogger en Twitteraar en hij denkt dat artiesten social media creatiever, concreter en persoonlijker kunnen inzetten, zodat er ook tastbaar resultaat behaald kan worden. De Wijs financierde zijn debuutalbum binnen tien dagen met behulp van crowdfunding. www.bramdewijs.nl

WunderbaumWunderbaum is een acteurscollectief dat voor-stellingen maakt over actuele thema’s, veelal op locatie maar ook in de grote zaal. Dikwijls onder-zoekt Wunderbaum een subcultuur uit de maat-schappij van vandaag: de acteurs spelen een bijstandsgezin (‘Eindhoven de gekste’, 2003), would-be religieuzen (‘Kamp Jezus’, 2008), romantici met een grote drang tot zelfopoffering (‘Magna Plaza’, 2007), Britse voetbalsupporters op zuipvakantie in Odessa (‘Beertourist’, 2008). De meest recente productie ‘Songs at the end of the World’ (voorjaar 2011) maakte Wun-derbaum in samenwerking met Touki Delphine. Inspiratiebron is daarbij een quote uit de docu-mentaire ‘Encounters at the End of the World’

28 29

Colofon

Adressen

BIOGRAFIEËN

van de Duitse cineast Werner Herzog:‘Antarctica is de laatste plek waar je neervalt als je met de aarde schudt en nergens anders blijft kleven.’Wunderbaum ontving in 2007 voor zijn gehele oeuvre de Mary Dresselhuysprijs. In 2010 ont-ving Wunderbaum als groep de Prosceniumprijs van de VSCD. De afgelopen jaren waren de voorstellingen van Wunderbaum te zien op di-verse Nederlandse en Vlaamse Theaterfestivals. www.wunderbaum.nl

Gaby ZwaanGaby Zwaan (1968) is beeldend kunstenaar. Hij bedacht allerlei manieren om met zijn kunst geld te verdienen. Hij vindt het hierbij erg belangrijk om steeds autonoom te blijven en te werken vanuit zijn passies: schilderen en sneakers. Zwaan inspireert veel mensen niet alleen met zijn kunst maar ook met zijn actieve gebruik van social media. Dit hielp hem zelfs de CMO van Kodak (Jeffrey Hayzlett) te overtuigen om sponsor te worden met dank aan Twitter. Zwaan werd bekend met projecten over Lance Armstrong tijdens de Tour de France (2009) en een nog groter project tijdens de Tour de France van 2010. Momenteel werkt hij aan het project ‘Dyslexcity’. www.gabygabyart.wordpress.com

Lama Geshe Ngawang ZopaGeshela (1967) werd in India geboren als kind van Tibetaanse ouders. Op 11-jarige leeftijd werd hij monnik in het Sera Je klooster. Geshela behaalde er na een studie van 23 jaar de hoog-ste onderscheiding: de Geshe Lharampa Graad. Om zich verder te bekwamen in boeddhistische tantra studeerde Geshela twee jaar aan het Gyume Tantrische College. In 2001 werd hij in Sera Je benoemd als hoofd van de onderwijs-commissie, een taak die hij drie jaar met succes vervulde. De voornaamste leraar van Geshe Ngawang Zopa was Z.H. de Dalai Lama.

Concept & organisatie: ArtEZ studium generaleProductie: Olga GodschalkGrafisch ontwerp en illustraties: O.K. PARKING www.ok-parking.nl

Met dank aan de studenten: Judith Leitmeyer, Christina Engsig, Pieter Eliens, Larisa Cichy, Kim Doeleman, Tom Kortbeek, Tom Jaspers, Leon van Coeverden, Hanneke van Luttikhuizen, Tineke Hussaarts, Johanneke ter Stege, Florien Vernooy, Ward Meijer.

FRIENDS! is mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van de Gemeente Arnhem en bijdragen van Generale Oost, Ondernemerscen-trum Singelkwartier, ArtEZ Art Business Centre, ArtEZ Masters.www.artez.nl/studiumgenerale

Generale OostGenerale Oost is een theater- en dansproduc-tiehuis waar beginnende makers hun eerste stappen zetten in het vak. Het enthousiasme, de ambities en de dromen zijn groot bij GO en dat voel je als publiek. Bij Generale Oost ontdek je vandáág de makers van morgen! www.generaleoost.nl

Ondernemerscentrum Singelkwartier / Krayenhoff KazerneVan de bedrijven die hun start maken in een bedrijfsverzamelgebouw of ondernemerscen-trum, waarbij ook aanvullende services worden aangeboden, bestaat gemiddeld 85% nog na 3 jaar. Dus, de slaagkans van die bedrijven is 85%! www.sgondernemerscentra.nl

S&G Ondernemerscentra ontwikkelt en exploiteert ondernemerscentra op een open, mensvriendelijke en professionele manier. S&G Ondernemerscentra wil meer zijn dan alleen een oplossing voor de huisvesting van kleinschalige bedrijven. Wij willen graag bijdragen aan uw inspiratie als bron van succes.

ArtEZ Art Business CentreHet Art Business Centre faciliteert onderne-merschapsonderwijs voor alle faculteiten van de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en maakt de verbinding naar de arbeidsmarkt en het bedrijfsleven.

ArtEZ mastersNaast de bacheloropleidingen biedt ArtEZ tien masteropleidingen. Tijdens de masteropleiding-en werken studenten verder aan hun eigen artistieke excellentie in een meer internationaal gerichte context. Zij leren om op hun eigen werk te reflecteren, het in een historische en actuele context te plaatsen en verbindingen te leggen met andere kunstdisciplines en domeinen buiten de kunsten.

Musis Sacrum/Derde van MahlerVelperbuitensingel 256828 CV Arnhem

Generale OostRijnstraat 426811 EX Arnhem

Ondernemerscentrum Singelkwartier Eusebiusbuitensingel 7-8-96828 HT Arnhem

Focus FilmtheaterKorenmarkt 426811 GW Arnhem

Luxor LiveWillemsplein 106811 KB Arnhem

Mastergebouw ArtEZKortestraat 276811 EP Arnhem

30 31

Generale oostRijnstraat 42

mastergebouwkortestraat 27 Ondernemerscentrum

Singelkwartier Eusebiusbuitensingel 7-9

Luxor liveWillemsplein 10

Focus FilmtheaterKorenmarkt 42Musis Sacrum/Derde va

n Mahler

Velperbuitensin

gel 25

ARNHEM

Ga bij de derde duif linksaf en vraag aan

de eerste persoon die je tegenkomt, om samen wat te

drinken.

FACEBOOK.COM/ALLEMANSVRIEND