Folder edukacyjny MHW 2013

przedszkole • szkoła podstawowagimnazjum • szkoły ponadgimnazjalne

ProgramedukacyjnyNowa Era

partnerem edukacyjnym

MuzeumHistorycznego

m.st. Warszawy

Nowa Erapartnerem

edukacyjnymMuzeum

Historycznegom.st. Warszawy

Spis treściProgram edukacyjny Muzeum Historycznego m.st. Warszawy - - - - - - - - - - - 2Jak zamawiać lekcje? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 3Muzeum Historyczne m.st. Warszawy i jego oddziały - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4

Oferta edukacyjna

Przedszkole i szkoła podstawowa

Nad Wisłą wszystko się zaczęło… – warszawskie mosty - - - - - - - - - - - - - - - - - 14

Pod mostami Warszawy – piękno starej i nowej stolicy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 15

Panoramy Warszawy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 16

Dawne gry i zabawy podwórkowe - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 17

Syrenka warszawska – trzy odsłony, jedna postać - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 18

Wiele twarzy warszawskiej Syrenki - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 19

Potwory i upiory dawnej Warszawy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 20

Legendy warszawskie - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 21

W podziemnym świecie warszawskich legend - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 22

Szlakiem legend warszawskich - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 23

„Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój…” - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 24

Czar czcionki – w oficynie drukarskiej - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 25

Historia Woli - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 26

Powstanie listopadowe na Woli - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 27

Z szafy i komody prababci - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 28

Warszawska Syrenka - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 29

Historyczne targowiska Warszawy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 30

Papierowy świat w kolorze – zajęcia z barwienia papieru (marmurki) - - - - - 31

Dłutem, piórkiem, rysikiem – artystyczne zabawy graficzne - - - - - - - - - - - - - - 32

Leki z polnej apteki - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 33

Od osady do miasteczka – jak powstawała warszawska Praga - - - - - - - - - - 34

Warszawa wczoraj i dziś - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 35

Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne – Historia i wiedza o społeczeństwie

W cieniu cytadeli. Warszawa 1832–1861 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 38

Od niewoli do wolności. Rok 1918 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 39

Warszawa w czasie II wojny światowej - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 40

Inscenizacja wyboru króla na polu elekcyjnym - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 41

Znani i nieznani. Historia polskich sportowców i olimpijczyków rozstrzelanych w Palmirach w czasie II wojny światowej - - - - - - - - - - - - - - - - - - 42

Kult maryjny polskich żołnierzy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 43

Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne – Biologia i chemia

Tradycyjne lecznictwo w Japonii - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 46

Apteka – pierwsze laboratorium chemiczne - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 47

Historia stosowania substancji uzależniających i zapobiegania narkomanii w Polsce - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 48

Mgr farmacji Ignacy Łukasiewicz – twórca światowego przemysłu naftowego - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 49

Otruci czy nie? Schyłek panowania Piastów na Mazowszu - - - - - - - - - - - - - - - 50

Od wierzby do aspiryny - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 51

Spis zajęć - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 52

ProgramedukacyjnyMuzeumHistorycznego m.st. WarszawyIdea Programu

Dzisiejszą Warszawę można nazwać trzema miastami w jednym. W ramach

jednego organizmu miejskiego koegzystują tu relikty wielowiekowego dzie -

dzictwa zniszczonego przez dramatyczne wydarzenia II wojny światowej,

rzeczywistość ukształtowana w czasach Polski Ludowej oraz nowoczesny,

dynamicznie rozwijający się świat reprezentowany przez pnące się ku niebu

biurowce.

Muzeum Historyczne m.st. Warszawy jest depozytariuszem spadku, który

wszyscy mieszkańcy stolicy i Polski otrzymali po pokoleniach przodków.

Misją Muzeum jest ochrona tej spuścizny i przekazanie jej współczesnym

w możliwie jak najpełniejszy sposób. Służą temu nie tylko ekspozycje, wysta -

wy i muzealne biblioteki, lecz także nowoczesna, przystosowana do potrzeb

współczesnego odbiorcy działalność edukacyjna.

Współpraca Muzeum Historycznego m.st. Warszawy z wydawnictwem edu -

kacyjnym Nowa Era to niecodzienne spotkanie historii prezentowanej w for -

mie eksponatów muzealnych i historii opisywanej na łamach podręczników

szkolnych. Nauczyciele, z którymi wydawnictwo Nowa Era spotyka się od

ponad 20 lat, mówią, jak niezwykle ciekawym obszarem jest edukacja mu -

zealna. Jednak w codziennej praktyce szkolnej, w nadmiarze obowiązków,

często ciężko wybrać tę najbardziej interesującą, ale i zgodną z wymaganiami

nauczania ofertę muzeów.

Dla Muzeum Historycznego m.st. Warszawy ważne jest poszukiwanie nowo -

czesnych i skutecznych form przekazu informacji, dostosowanych meryto -

rycznie do potrzeb uczniów i nauczycieli. Dzięki wiedzy, pasji oraz bogatemu

doświadczeniu pracowników Muzeum i wydawnictwa Nowa Era, oddajemy

w Państwa ręce ofertę edukacyjną przygotowaną przez zespół doświadczo -

nych edukatorów, nauczycieli i metodyków. Mamy nadzieję, że zechcą Pań -

stwo skorzystać z naszej oferty, a wizyta w Muzeum będzie ekscytującą przy -

godą, zgłębiającą tajemnice historii zaklęte w obiektach i murach muzealnych.

Cele Programu

Nadrzędnym celem edukacji w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy jest

skuteczne i efektywne kształtowanie postaw dzieci oraz młodzieży. Program

edukacyjny ma za zadanie służyć pogłębianiu i poznawaniu nowej wiedzy, po -

budzaniu aktywności dzieci i młodzieży oraz twórczemu myśleniu. Uczy współ -

działania w zespole, kształtuje właściwe postawy, a także pomaga dzieciom

w ciekawy i pożyteczny sposób wykorzystać czas przeznaczony na edukację.

Treści zawarte w programie edukacyjnym Muzeum Historycznego m.st. War -

szawy i jego oddziałów mogą być modyfikowane przez nauczyciela w za -

leżności od potrzeb i możliwości uczniów. Treści edukacji muzealnej zostały

dobrane w taki sposób, aby były ciekawe, pobudzały do myślenia, poszuki -

wania, a przede wszystkim do twórczego działania.

Odbiorcy Programu

Muzeum Historyczne m.st. Warszawy podejmuje działania edukacyjne i kieruje

je do wszystkich grup odbiorców. Jednak strategicznym odbiorcą są dzieci

ze szkół podstawowych. Działalność edukacyjna ma mieć charakter interak -

tywny i powinna być prowadzona w odniesieniu do wystaw stałych, czaso -

wych, lekcji plenerowych oraz warsztatów praktycznych.

Ważnym czynnikiem w realizowaniu oferty edukacyjnej Muzeum jest bez -

pośrednia współpraca z nauczycielami, którzy przez odwiedzanie z dziećmi

i młodzieżą Muzeum uzupełniają i urozmaicają prowadzony przez siebie pro -

gram nauczania.

Umiejętności i wiedza nabywane podczas zajęć

Wyjątkowość muzealnych zajęć edukacyjnych polega na przełamaniu stereo -

typowego modelu edukacji opartego na słuchaniu i konieczności zapamię -

tywania bez wywołania emocji. Polega na interaktywnym kontakcie z obiek -

tami historycznymi oraz autentycznymi świadkami wydarzeń historycznych,

których dotyczy temat lekcji. Dodatkowo wprowadzenie zajęć warsztatowych

ma uczyć samodzielnego myślenia i szybkiego zdobywania wiedzy. Na zaję -

ciach uczestnicy dowiadują się, jak zdobywać samodzielnie wiedzę oraz jak

stosować ją w praktyce (na zajęciach warsztatowych, a potem w życiu co -

dziennym). Podczas warsztatów muzealnych uczniowie uczą się logicznie my -

śleć, a także efektywnie wykorzystywać swoją inteligencję do samodzielnego

rozwiązywania problemów i zadań. Kształtują również wytrwałość w dążeniu

do celu – zauważają, że nawet jeśli coś się nie udaje, to można to osiągnąć,

próbując kolejny raz, co powoduje, że nie zamykają się na krytykę.

Wiedzę i umiejętności nabywane na lekcjach muzealnych uczestnicy utrwalają

na zajęciach praktycznych. Podczas zajęć muzealnych uczniowie zdobywa -

ją takie umiejętności, jak interpretacja źródeł historycznych, uczestniczenie

w dyskusji, dokonywanie analizy, syntezy oraz obserwacji. Kształtują również

kreatywność, zaangażowanie, samodzielność oraz zmysł estetyczny.

Jak zamawiać lekcje? Lekcje należy zamawiać telefonicznie, dzwoniąc pod numer Centrum

Edukacji Muzeum Historycznego m.st. Warszawy (+48) 22 531 38 52,

od poniedziałku do piątku w godzinach 9–16, lub poprzez e -mail:

[email protected]

Podczas zamawiania zajęć będą niezbędne następujące informacje:

temat i termin planowanej lekcji, liczba uczestników, nazwa i numer

szkoły, numer telefonu do szkoły oraz nazwisko nauczyciela.

Lekcje prosimy zamawiać z dwutygodniowym wyprzedzeniem.

Zajęcia należy potwierdzić lub odwołać na 3 dni przed terminem lekcji.

Terminy zajęć Zajęcia odbywają się od wtorku do piątku w godzinach 9–14.

Czas trwania lekcji waha się od 45 minut do 1,5 godziny,

w zależności od wyboru lekcji.

Odpłatność za lekcje Koszt zajęć muzealnych wynosi 100 zł z podatkiem VAT.

Opłatę za lekcję należy wnieść w dniu zajęć w kasie biletowej Muzeum

Historycznego m.st. Warszawy lub Oddziału.

Ważne informacje Grupa może liczyć maksymalnie 30 osób.

Opiekun jest zobowiązany do pozostawania z grupą przez cały czas

pobytu w Muzeum.

Pełna oferta edukacyjna Muzeum Historycznego m.st. Warszawy

i Oddziałów znajduje się na stronie internetowej www.mhw.pl

Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Muzeum powstało w 1936 r. jako Muzeum Dawnej Warszawy, oddział Mu -

zeum Narodowego. Wybuch II wojny światowej w 1939 r. przerwał prace

nad przenoszeniem zbiorów z gmachu Muzeum Narodowego przy Alejach

Jerozolimskich do zakupionych w latach 1937–1938 kamienic staromiejskich.

Zbiory ulokowane przy Rynku Starego Miasta uległy w 1944 r. zniszczeniu

i rozproszeniu. Zaginęły wówczas inwentarze i katalogi, więc trudno dokład -

nie określić rozmiar strat. Po wojnie, w 1948 r., decyzją Zarządu Miejskiego

Muzeum zostało reaktywowane jako Muzeum Historyczne m.st. Warszawy.

Dziś Muzeum prowadzi szeroką działalność naukowo -wydawniczą i wysta -

wienniczą, dysponuje własnymi pracowniami konserwatorskimi oraz atrakcyj -

ną ofertą popularyzatorską i edukacyjną. W Muzeum działa kino, w którym

prezentowane są filmy o Warszawie, a także biblioteka specjalizująca się

w gromadzeniu publikacji na temat stolicy. Muzeum Historyczne gromadzi

zbiory poświęcone historii Warszawy (varsaviana): malarstwo, grafikę, rzeźbę,

obiekty archeologiczne, rzemiosło artystyczne, medale i numizmaty, plany

oraz rysunki architektoniczne, fotografie, negatywy, pocztówki, archiwalia,

księgozbiór, druki zwarte i czasopisma. Zbiory liczą ponad 230 tysięcy obiek -

tów. Są stale uzupełniane dzięki zakupom, darom i wymianom z muzeami

w kraju, a także za granicą.

Dzisiaj Muzeum Historyczne m.st. Warszawy oprócz siedziby w staromiejskich

kamieniczkach posiada także swoje oddziały: Muzeum Woli, Muzeum Dru -

karstwa Warszawskiego, Muzeum Farmacji im. mgr Antoniny Leśniewskiej,

Ośrodek Dokumentacji i Badań „Korczakianum”, Muzeum Warszawskiej Pragi

(w organizacji), Muzeum Ordynariatu Polowego oraz Muzeum – Miejsce Pa -

mięci Palmiry.

Oddziały MuzeumMuzeum Woli

Muzeum zostało utworzone w 1974 r. Na ekspozycji stałej pt. „Warszawska

Wola 1367–1996” prezentowane są dokumenty, pamiątki oraz świadectwa

przemian zachodzących na warszawskiej Woli. Ważną częścią ekspozycji

muzeum jest prywatny zbiór platerów Anieli i Tadeusza Wysiadeckich, prze -

kazany do muzeum w 1994 r. W trakcie swego istnienia muzeum zorganizo -

wało kilkaset wystaw, w szczególny sposób oddających atmosferę dawnej

Warszawy oraz przybliżających charakter różnorodnych społeczności naro -

dowościowych i religijnych mieszkających na Woli.

Niezmiernie istotną częścią pracy muzeum jest – i zawsze była – działalność

o charakterze edukacyjnym oraz popularyzatorskim. Muzeum organizuje sesje

popularnonaukowe, wykłady, spotkania, a także wieczory poetycko -muzyczne.

Muzeum Drukarstwa Warszawskiego

Z okazji 500 -lecia drukarstwa polskiego w 1975 r. narodziła się koncepcja

utworzenia Muzeum Drukarstwa jako placówki związanej z Muzeum Histo -

rycznym m.st. Warszawy. 12 czerwca 1980 r. prezydent stolicy zatwierdził

Muzeum Drukarstwa Warszawskiego jako oddział Muzeum Historycznego

m.st. Warszawy. Obecnie muzeum działa w tymczasowej siedzibie przy ul.

Trębackiej 3. W zbiorach liczących około 20 000 eksponatów znajdują się

wytwory sztuki drukarskiej: książki, grafiki, kartografia, archiwalia, akcyden -

sy, plakaty, oprawy artystyczne. Ważną część zbiorów stanowią materiały

typograficzne: czcionki, klocki drzeworytnicze, kamienie litograficzne, klisze

drukarskie, narzędzia drukarskie i maszyny typograficzne, a także dokumen -

tacja archiwalna oraz ikonograficzna o życiu i działalności drukarzy, wydaw -

ców i księgarzy. Muzeum prowadzi badania nad historią drukarstwa i technik

pokrewnych, organizuje wystawy czasowe, spotkania, konkursy, konferencje,

prowadzi działalność edukacyjną, kulturalną oraz naukową. Muzeum Drukar -

stwa Warszawskiego jest miejscem gromadzenia i opracowywania wiedzy

– drukiem utrwalonej myśli ludzkiej – a także miejscem spotkania osób, śro -

dowisk i organizacji upowszechniających szlachetną sztukę drukarską oraz

dziedziny jej pokrewne.

Muzeum Farmacji im. mgr Antoniny Leśniewskiej

Muzeum Farmacji powstało w 1985 r. z inicjatywy prezesa warszawskiego

oddziału Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego dr. Kazimierza Radec -

kiego. W 2002 r. muzeum zostało przejęte przez Muzeum Historyczne m.st.

Warszawy i stanowi jeden z jego oddziałów. W 2006 r. siedziba została

przeniesiona na Stare Miasto, na ul. Piwną 31/33. Wystawę stałą tworzy

między innymi oryginalne wyposażenie izby ekspedycyjnej i laboratorium

aptecznego z lat 30. XX w. Prezentowane są najstarsze zachowane war -

szawskie meble apteczne pochodzące z końca XIX w. Muzeum prezentuje

zwiedzającym liczne naczynia i utensylia apteczne, a także przyrządy far -

maceutyczne (np. moździerze, prasy, pigulnice, perkolatory). Dzieje apte -

karstwa warszawskiego wzbogaca kolekcja naczyń aptecznych pocho -

dząca z badań archeologicznych apteki działającej od 1602 r. przy Zamku

Królewskim. Farmację niekonwencjonalną reprezentuje wystawa stała pt.

„Apteczki i leki japońskich wędrownych aptekarzy”, poświęcona tradycyj -

nemu systemowi rozprowadzania leków w Japonii. Ta wystawa powstała

dzięki współpracy z Konan Women’s University w Kobe (Japonia) i jest

darem rodziny Kashimoto.

Ośrodek Dokumentacji i Badań „Korczakianum”

„Korczakianum” gromadzi, bada, udostępnia i popularyzuje materiały do -

kumentujące spuściznę życiową Janusza Korczaka (Henryka Goldszmita,

1878–1942) – jego biografię osobistą, dorobek pisarski, dzieje instytucji przez

niego tworzonych i współtworzonych, losy ludzi z najbliższego otoczenia oraz

polską i zagraniczną recepcję dzieła i postaci.

Główne kierunki działalności Ośrodka to:

gromadzenie i opracowywanie zasobów Archiwum Korczakowskiego –

udział w pracach edytorskich i wydawniczych prezentujących dorobek pi -

sarski Korczaka (przede wszystkim w przygotowaniu wydania zbiorowego

jego dzieł) oraz inne ważne i mało znane czy dostępne materiały źródłowe,

działalność konsultacyjna i edukacyjna, związana z udostępnianiem zbio -

rów, a także z prezentacją stałej ekspozycji „Dom Sierot. 1912–1942”

współpraca krajowa i międzynarodowa z osobami, instytucjami i środowi -

skami zainteresowanymi życiem i twórczością Janusza Korczaka.

Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry

Głównym założeniem oddziału jest upamiętnienie tragicznych wydarzeń

z okresu II wojny światowej: egzekucji w Palmirach i w Puszczy Kampinoskiej

w latach 1939–1943 oraz powojennych ekshumacji i utworzenia cmentarza -

-mauzoleum (1945–1948). Na wystawie obok oryginalnych eksponatów są

prezentowane archiwalne fotografie oraz dokumenty w formie animowanych

zapisów filmowych. Dla pogłębienia przekazu informacyjnego, skierowane -

go w dużej mierze do młodzieży przybywającej licznie do Palmir i Puszczy

Kampinoskiej, w sposób ogólny przedstawiono też szerszy kontekst histo -

ryczny – niezwykle ważną rolę, jaką tereny puszczy odegrały w dziejach walk

o wolność i niepodległość Polski od powstania styczniowego po powstanie

warszawskie.

Muzeum Warszawskiej Pragi

Muzeum Warszawskiej Pragi powstaje jako placówka chroniąca i propagująca

dziedzictwo całego obszaru prawobrzeżnej Warszawy. Zostało zlokalizowane

w sercu Starej Pragi, przy ul. Targowej 50/52, w bezpośrednim sąsiedztwie

bazaru Różyckiego. W zespole kamieniczek znajduje się jeden z najstarszych

zachowanych obiektów mieszkalnych na tym terenie, a oficyna mieści unika -

towe polichromie modlitewni żydowskich. W nowym muzeum znajdować się

będą m.in. ekspozycje, galeria, sala historii mówionej, sala ginących zawodów,

warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży, sala konferencyjna, magazy -

ny zbiorów, pracownie naukowe, skomputeryzowana czytelnia, kawiarenka

z praskimi specjałami, sklepik z wydawnictwami i pamiątkami. Powstające

muzeum będzie miejscem dla prażan i warszawiaków oraz turystów odkry -

wających stolicę, kształtującym pozytywny obraz dziedzictwa kulturowego

tej części miasta.

Muzeum Ordynariatu Polowego

W podziemiach Katedry Polowej Wojska Polskiego mieści się Muzeum Ordy -

nariatu Polowego. Usytuowanie go w podziemiach Katedry Polowej należy

widzieć w dwóch wymiarach: religijnym oraz kulturowym. Świątynia ta, jako

świadek najważniejszych wydarzeń w dziejach stolicy i całego narodu, sta -

nowi istotny element krajobrazu kulturowego Warszawy. Z drugiej zaś strony

jako kościół Wojska Polskiego związany jest z dziejami polskiej martyrologii

wojennej. Zgromadzone w muzeum dzieła sztuki i inne zabytki kultury mate -

rialnej dokumentują wielowiekowe związki rycerstwa oraz żołnierzy z Kościo -

łem katolickim, a także podkreślają maryjny rys pobożności.

W podziemiach Katedry Polowej można prześledzić historię i tradycje oręża

narodu polskiego. Są one ukazane w kontekście posługi duszpasterskiej –

zarówno na polu walki, jak i na polu budowania tożsamości narodowej Pola -

ków. Wyróżniające się wśród eksponatów szaty liturgiczne kapelanów, ołtarze

polowe i inne osobiste pamiątki są namacalnym świadectwem obecności

duszpasterzy w mundurach wśród żołnierzy w czasie pokoju i podczas wojny.

Są też znakiem ich wierności przysiędze wojskowej.

Muzeum Ordynariatu Polowego pełne jest świadectw żołnierskiej wierności

Bogu, Ojczyźnie i człowiekowi. Wejście w jego progi staje się okazją do oso -

bistej refleksji nad pytaniem o patriotyzm i miłość do Ojczyzny.

Centrum Interpretacji Zabytku

Centrum Interpretacji Zabytku ma być początkiem staromiejskiego szlaku

piwnic. Planowana wystawa stała to ekspozycja przedstawiająca Stare Miasto

jako zespół zabytkowy wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Ekspozycja została zaprojektowana w układzie chronologicznym podzielonym

na etapy historyczne. Ma być kombinacją elementów tradycyjnych, statycznych

oraz dynamicznych z wykorzystaniem technik multimedialnych. W przedsionku

centrum zwiedzający zobaczą fragment odkopanego przez archeologów sta -

romiejskiego muru. Następnie, po krótkim zapoznaniu się z historią Warszawy

oraz kalendarium historycznym Starego Miasta, dowiedzą się o losach Starówki

i jej mieszkańców w czasie II wojny światowej. Historia zostanie opowiedziana

przez pryzmat losów wybranych kamienic, ulic i kościołów. Jedna z sal zosta -

nie poświęcona czasom odbudowy Starego Miasta oraz wpisowi zrekonstru -

owanego zespołu zabytkowego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

w 1980 r. Oprócz wielu fotografii ukazujących czas odbudowy znajdzie się za -

aranżowana z autentycznych obiektów pracownia architektoniczna z lat 50. i 60.

Do czasu otwarcia Centrum Interpretacji Zabytku lekcje będą prowadzone

w salach Muzeum Historycznego m.st. Warszawy na Rynku Starego Miasta.

Kino Muzealne

W siedzibie głównej Muzeum Historycznego przy Rynku Starego Miasta, na

parterze kamienicy przy ul. Nowomiejskiej, znajduje się Kino Muzealne. Dla

publiczności jest przeznaczonych 60 miejsc. Kino jest otwarte w godzinach

pracy Muzeum, ale jest możliwe umówienie seansu również w innym termi -

nie. Dopełnieniem oferty edukacyjnej jest repertuar kina, z którego uczniowie

mogą skorzystać przed lekcjami muzealnymi lub po nich.

Repertuar kina na Rynku Starego Miasta

Wyblakłe fotografie – film o Warszawie czasów Bolesława Prusa (20’),

i Dla szczęścia ludzkości – film o reklamach XIX w. (8’)

Warszawa nie zapomni – dokument o Warszawie 1939–1945 (20’)

Warsaw will remember – dokument o Warszawie 1939–1945

w wersji angielskiej (20’)

O Warszawie raz jeszcze – Warszawa w latach 60. i 70. XX w. (20’)

W ofercie kina znajdują się również filmy:

Warszawa nie zapomni – film w wersji: niemieckiej, francuskiej, hiszpań -

skiej i włoskiej (20’)

Cud nad Wisłą – film o bitwie warszawskiej 1920 r. (41’)

Człowiek. Szkice do portretu S. J. Starynkiewicza –

– film o Sokratesie Starynkiewiczu (50’)

Piosenka o mojej Warszawie – impresja o historii

i współczesności Warszawy (30’)

Requiem dla 500 tysięcy – dokument o zagładzie Żydów (40’)

Mapamuzeów

MUZEUM HISTORYCZNEMIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWYRynek Starego Miasta 28–42, 00 -272 Warszawatel. (+48) 22 635 16 25, fax (+48) 22 831 94 91www.mhw.ple -mail: [email protected]

OŚRODEK DOKUMENTACJI I BADAŃ KORCZAKIANUMOddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawyul. Jaktorowska 6, 01–202 Warszawatel./fax (+48) 22 632 30 27www.korczakianum.mhw.ple -mail: [email protected]

MUZEUM DRUKARSTWA WARSZAWSKIEGO Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawyul. Trębacka 3, 00–074 Warszawa, tel./fax (+48) 22 620 60 42www.muzeumdrukarstwa.mhw.ple -mail: [email protected]

MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI (w organizacji) Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawyul. Ząbkowska 23/25, 03–736 Warszawa tel./fax (+ 48) 22 818 10 77www.muzeumpragi.mhw.ple -mail: [email protected]

MUZEUM – MIEJSCE PAMIĘCI PALMIRYOddział Muzeum Historycznego m.st. WarszawyGmina Czosnów, 05 -152 Palmiry tel. (+48) 22 720 80 84www.palmiry.mhw.ple -mail: [email protected]

CENTRUM INTERPRETACJI ZABYTKUul. Brzozowa 11/13, 00–258 Warszawatel. (+48) 22 695 645 095www.ciz.mhw.ple -mail: [email protected]

MUZEUM WOLIOddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawyul. Srebrna 12, 00 -810 Warszawatel./fax (+48) 22 624 37 33, (+48) 22 624 38 79, (+48) 22 624 90 21www.muzeumwoli.mhw.ple -mail: [email protected]

MUZEUM ORDYNARIATU POLOWEGO Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawyul. Długa 13/15, 00–238 Warszawa tel. (+48) 22 687 35 35www.ordynariat.mhw.ple -mail: [email protected]

MUZEUM FARMACJI IM. MGR ANTONINY LEŚNIEWSKIEJ Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawyul. Piwna 31/33, 00–265 Warszawatel./fax (+48) 22 831 71 79www.muzeumfarmacji.mhw.ple -mail: [email protected]

1 6

7

8

9

2

3

4

5

12

Przedszkolei szkoła

podstawowa

14

Nad Wisłą wszystko się zaczęło…

– warszawskie mosty

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja muzealna, zajęcia warsztatowe

Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Grupa wiekowa:szkoła podstawowa (klasy I–III)

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.2.d., 1.3.c., 4.1., 4.2.a., 5.6., 10.3.c.

Opis lekcji:Zajęcia są poświęcone historii warszawskich mostów i roli Wisły w życiu mieszkańców stolicy w przeszłości oraz w czasach współczesnych. Dzieci poznają krótką historię Warszawy na podstawie makiety oraz legendy o Warsie i Sawie, poznają przyczyny osiedlenia się ludzi nad rzeką oraz umiejscowienie charakterystycznych budowli. Zajęciom towarzyszą zabawy ruchowe oraz projekt plastyczny związany z budową mostów.

Czas trwania lekcji:ok. 1,5 godziny (w zależności od liczby uczniów)

Termin i godziny zajęć: wtorek–piątek (godzina do uzgodnienia telefonicznie)

Maksymalna liczba uczestników:30 osób

15

Pod mostami Warszawy – piękno

starej i nowej stolicy

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja muzealna, zajęcia plenerowe



Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.1.c., 1.3.c., 4.1., 4.2.a., 5.7., 10.3.c.

Opis lekcji:Zajęcia są kontynuacją lekcji „Nad Wisłą wszystko się zaczęło… – warszawskie mosty”. Uczniowie poznają specyfikę prawego i lewego brzegu Wisły. Uczestni -czą w zabawie edukacyjnej: rozpoznają charakterystyczne budowle Warszawy na reprodukcjach obrazów z XVIII w., dostrzegają różnice między plastycznymi przedstawieniami panoramy miasta dawniej i obecnie, tworzą przestrzenną pra -cę konstrukcyjną, dopasowują zdjęcia obiektów Warszawy do panoramy lewego i prawego brzegu Wisły. Uczestniczą w zbiorowej pracy plastycznej: wykonują ilu -stracje znanych im warszawskich obiektów, a także tworzą panoramy lewobrzeżnej oraz prawobrzeżnej Warszawy. Na koniec wykorzystują zdobytą wiedzę w zabawie edukacyjnej: opracowują trasę wycieczki po Warszawie i opowieść przewodnika.

Czas trwania lekcji:ok. 1 godziny (w zależności od liczby uczniów)



16

Panoramy Warszawy

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.3.c., 4.1., 4.2.a., 5.6.

Opis lekcji:Zajęcia są poświęcone historii odczytywanej z panoramy Warszawy w różnych okresach rozwoju miasta: uczestnicy oglądają panoramy miasta (od najstarszych do najnowszych). Obserwują to, co w panoramie jest stałe i co ulega zmianie. Układają puzzle z widokami, a na koniec sami tworzą swoje panoramy stolicy.Po zajęciach uczeń ma wiedzę o wpływie wydarzeń społecznych i politycznych na widok każdego miasta, a także wie, co było przyczyną tworzenia panoram.

Czas trwania lekcji:ok. 1–1,5 godziny (w zależności od liczby uczniów)



17

Dawne gry i zabawy

podwórkowe

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.3.c., 5.2., 5.6., 10.3.c.

Opis lekcji:Uczniowie zdobywają wiedzę o grach i zabawach, w których brały udział dzieci na podwórkach miast w latach powojennych. Oglądają prezentację multimedialną ukazującą różne rodzaje zabaw ruchowych, zręcznościowych i intelektualnych. W czasie prezentacji prowadzący wraz z chętnymi uczniami demonstruje reszcie grupy omawiane zabawy. W dalszej części zajęć wszyscy biorą udział w dwóch zabawach zręcznościowych, między innymi wykonują składankę z papieru zwaną „piekło – niebo”. Po zakończonych zajęciach uczestnicy zajęć znają realia życia dzieci (pokolenia ich dziadków i rodziców) w powojennej Warszawie i na tle przemian polityczno - -społecznych PRL -u do końca lat 80., a także nazwy i przebieg zabaw, które dziś mają już tylko charakter historyczny. W czasie zajęć rozwijają swoje zdolności manualne – samodzielnie wykonują papierową zabawkę, a także zręcznościowe – uczestniczą w grze „w ciupy”.




18

Syrenka warszawska

– trzy odsłony, jedna postać

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.2.a., 1.2.d., 1.3.c., 4.1., 4.2.a., 5.6.

Opis lekcji:W trakcie zajęć uczniowie zapoznają się z bogactwem tradycji ustnej na podstawie kilku wersji legendy o warszawskiej Syrence. Jej postać jest ukazana w różnych rolach: opiekunki osady rybackiej, istoty kierującej losem władcy, żony rybaka – współzałożycielki miasta. Kolejnym wersjom legendy towarzyszy prezentacja odpowiadających im źródeł ikonograficznych. Pod koniec zajęć dzieci dokonują samodzielnego wyboru wersji legendy, w której Syrenka występuje jako obrończyni miasta. Uzasadniają swój wybór.Celem lekcji jest zwrócenie uczniom uwagi na elementy faktograficzne zawarte w różnych wersjach legendy.

Czas trwania lekcji:ok. 1 godziny



19

Wiele twarzy warszawskiej

Syrenki

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.3.c., 4.1., 5.6.

Opis lekcji:W czasie zajęć uczniowie zapoznają się między innymi z przedstawieniami syrenki na odciskach pieczęci z XV i XVI w., ewolucją wyobrażeń postaci w XVII w. (rozszerzenie kategorii źródeł; pół kobieta, pół ryba). Próbują wspólnie ustalić, ile syrenek mieszka w Warszawie, czyimi oczami spogląda syrenka znad Wisły (przybliżenie postaci Krystyny Krahelskiej). Po przerwie mogą wziąć udział w zajęciach plastyczno - -quizowych (odgadują wierszowane zagadki i uzupełniają przedstawienia syrenek).Celem lekcji jest zapoznanie uczestników z ewolucją wizerunku warszawskiej Syrenki od XIV do XX w. i jej przyczynami (zmiana mentalności, przyczyny socjologiczne itp.).

Czas trwania lekcji:ok. 1–1,5 godziny



20

Potwory i upiory dawnej Warszawy

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja plenerowa



Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.2.a., 1.2.d., 1.3.c., 5.6.

Opis lekcji:Lekcja plenerowa ma na celu ukazanie uczniom (w formie dostosowanej do ich możliwości percepcyjnych) przenikanie się świata realnego i fantastycznego na przestrzeni dziejów. Środowiskiem zajęć jest „mała ojczyzna” – Stare Miasto. W trakcie spaceru prowadzący prezentuje kilka legend (m.in. o Bazyliszku, widmie kobiety, śmierci i burmistrzu powietrznym) w miejscach, z którymi są związane, np. Rynek Starego Miasta, Krzywe Koło, okolice Zamku Królewskiego. Dla II etapu edukacyjnego legendy są przedstawiane na tle historycznym.Po zakończonych zajęciach uczniowie mają wiedzę na temat przenikania się faktografii i legend dotyczących wydarzeń oraz postaci związanych z dziejami Warszawy, znają topografię Starego Miasta, a także potrafią się orientować w terenie. Ponadto poznają strukturę administracyjną dawnej Warszawy. Uczą się krytycznego podejścia do treści legend w zestawieniu z faktami (wprowadzenie do krytyki źródeł historycznych). Lekcja rozbudza ciekawość poznawczą i kształtuje postawy moralne.




21

Legendy warszawskie

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa



Grupa wiekowa:szkoła podstawowa (klasy I–III), szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej (klasy I–III): 1.1.a., 1.2.a., 1.2.d., 1.3.c., 4.1.a., 4.2.a., 5.6., 10.3.c.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej (klasy IV–VI): I., III.; 2.1.2., 8.1.

Opis lekcji:Zajęcia składają się z dwóch części: teoretycznej, podczas której prowadzący przedstawia dwie legendy (o Syrence warszawskiej i Bazyliszku), oraz warsztatowej, w czasie której uczniowie przedstawiają wybraną postać w formie plastycznej (rysunek). Lekcja ma na celu ukazanie uczestnikom (w formie dostosowanej do ich możliwości percepcyjnych) przenikania się świata realnego i fantastycznego na przestrzeni dziejów. W trakcie zajęć dzieci uczą się krytycznego podejścia do treści legend w zestawieniu z faktami (wprowadzenie do krytyki źródeł historycznych). Lekcja rozbudza ciekawość poznawczą oraz kształtuje postawy moralne, stwarza warunki sprzyjające wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieciom o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych.




22

W podziemnym świecie

warszawskich legend

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja muzealna, zajęcia warsztatowe, gra edukacyjna

Miejsce realizacji:Muzeum Historycznego m.st. Warszawy – piwnice

Grupa wiekowa:przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–I)

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 3.3., 4.3., 9.2., 15.3.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.2.a., 1.3.c., 4.1.a., 4.2.a., 5.6., 10.3.c.

Opis lekcji:Lekcja składa się z dwu części i ma formę zabawy edukacyjnej: dzieci zapoznają się z jedną z wybranych legend (o Bazyliszku, warszawskiej Syrence, Złotej Kaczce, Warsie i Sawie). Zajęcia mają formę wędrówki po podziemiach, podczas których uczestnicy między innymi szukają „magicznych” przedmiotów, używają „czarodziejskich” zaklęć, układają historyjki obrazkowe. W zależności od wyboru modułu (legendy) dzieci: unieszkodliwiają Bazyliszka, ratują Syrenkę, szukają Złotej Kaczki, a następnie wykonują prace plastyczne. Każdy aktywny uczestnik zajęć w podziemiach starej Warszawy może otrzymać odznakę „Znawcy warszawskich legend” i „Nieustraszonego tropiciela bazyliszków”, „Przyjaciela warszawskiej Syrenki”, „Dzielnego poszukiwacza skarbów” – zależnie od modułu zajęć, w którym uczestniczył.

Czas trwania lekcji:ok. 1,5 godziny



23

Szlakiem legend warszawskich

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja plenerowa

Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – Stare Miasto (w obrębie murów obronnych)


Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej (klasy I–III): 1.1.a., 1.2.a., 1.2.d., 1.3.c., 5.6.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej (klasy IV–VI): I., III.; 2.1.2., 8.1., 10.1.

Opis lekcji:Lekcja plenerowa obejmuje wiedzę związaną z legendami warszawskimi. W trakcie spaceru uczestnicy zapoznają się z treścią 6–7 legend opowiadanych w miejscach, z którymi wiąże się ich akcja, na przykład Rynek Starego Miasta, kamienica św. Anny (legenda o Warsie i Sawie), ul. Krzywe Koło (Bazyliszek), ul. Kanonia (dzwon, który spełnia życzenia). Dla II etapu edukacyjnego legendy są ukazywane na tle historii Warszawy.Po zakończonych zajęciach uczniowie mają wiedzę na temat przenikania się faktografii i tradycji ustnej w dziejach Warszawy, znają topografię Starego Miasta, a także potrafią się orientować w terenie. Uczą się krytycznego podejścia do treści legend w zestawieniu z faktami (wprowadzenie do krytyki źródeł historycznych). Lekcja rozbudza ciekawość poznawczą i kształtuje postawy moralne.




24

„Warszawskie dzieci, pójdziemy

w bój…”

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja muzealna, zajęcia warsztatowe, gra edukacyjna


Grupa wiekowa:szkoła podstawowa (klasa III)

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.3.c., 3.1.a., 3.1.c., 4.1., 5.7., 9.2.c., 9.3., 10.3.c.

Opis lekcji:Lekcja jest poświęcona udziałowi dzieci w powstaniu warszawskim. Uczniowie dowiadują się o Polsce Podziemnej, Szarych Szeregach i Małym Sabotażu, godzinie W i udziale harcerzy w powstaniu, a także poznają powstańcze piosenki. Uczestniczą w grze edukacyjnej: szyją biało -czerwone opaski, dzielą się w grupach na łączniczki, sanitariuszki, żołnierzy, budują barykady z kartonowych pudeł, szyfrują wiadomości według schematu przedstawionego przez osobę prowadzącą, wykonują zespołowe ćwiczenia ruchowe, poznają powstańcze piosenki, które są tłem zabaw grupowych: „Warszawskie dzieci”, „Marsz Mokotowa”, „Sanitariuszka Małgorzatka”, „Pałacyk Michla”. Na koniec odwiedzają w podziemiach miejsce, które było świadkiem powstańczych walk. Składają hołd powstańcom (minuta ciszy, zapalenie znicza, złożenie kwiatów pod pomnikiem Małego Powstańca).

Czas trwania lekcji:ok. 1,5 godziny (w zależności od liczby uczniów)



25

Czar czcionki – w oficynie drukarskiej

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa


Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oficyna drukarska

Grupa wiekowa:szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Realizacja wymagań ogólnych i szczegółowych z podstawy programowej do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej: I., II.; 8.3., 9.1., 13.1.

Opis lekcji:Celem lekcji jest przedstawienie historii pisma oraz książki ze szczególnym uwzględnieniem przełomowego znaczenia wynalazku druku i jego wpływu na rozwój ludzkości. Zajęcia stanowią połączenie lekcji muzealnej z warsztatami plastycznymi – ich tematyka obejmuje historię pisma oraz ewolucję materiałów i technik piśmienniczych. W pierwszej części lekcji prowadzący zajęcia pracownik muzeum krótko omawia dzieje pisma w starożytności i średniowieczu. Uczniowie mają okazję do zapoznania się z oryginalnymi materiałami pisarskimi stosowanymi w tych epokach: papirusem i pergaminem. Poznają także charakterystyczne elementy dawnych ksiąg, między innymi bogato zdobione inicjały. Podczas ćwiczenia warsztatowego każdy uczeń wykonuje ozdobne inicjały własnego imienia i nazwiska. Korzystając z zasobów pracowni (prasa drukarska, zestawy czcionek itp.), uczniowie mają okazję wczuć się w rolę dawnych drukarzy i zecerów. Ich zadaniem jest wykonanie odbitki fragmentu tekstu. Dzięki ćwiczeniu praktycznemu poznają metody pracy w warsztacie drukarskim oraz korzyści, które przyniósł dla piśmiennictwa wynalazek Jana Gutenberga. Podczas zajęć uczniowie sukcesywnie wykonują zadania z kart pracy, co pozwala im usystematyzować zdobyte wiadomości. Uzupełnione karty będą stanowić notatki z lekcji muzealnej. Po zakończeniu zajęć uczestnicy potrafią opisać materiały piśmiennicze stosowane w przeszłości, technikę druku i elementy budowy książki. Wyjaśniają także, na czym polega przełomowe znaczenie wynalazku Jana Gutenberga. Na przykładzie warsztatu drukarskiego opisują działalność rzemieślników w średniowiecznym mieście.

Czas trwania:1,5 godziny

Termin i godziny zajęć:wtorek–piątek (godzina do ustalenia telefonicznego)

Maksymalna liczba uczestników: 25 osób

26

Historia Woli

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja muzealna

Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Woli


Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej: I., II.; 2.1., 20.2., 23.1., 25.3.4.

Opis lekcji:Podczas zajęć uczestnicy poznają historię warszawskiej Woli, począwszy od jej powstania aż po współczesność. Dowiadują się, na czym polega proces miastotwórczy, gdy wsie i prywatne miasteczka, zwane jurydykami, stają się częścią wielkiego miasta. Uczestnicy poznają również historię rozwoju wolskiego przemysłu, dającego zatrudnienie dziesiątkom tysięcy robotników, historię samej społeczności robotniczej w aspekcie zawodowym i prywatnym (ze szczególnym uwzględnieniem słabej infrastruktury na terenach zamieszkałych przez robotników), historię wojen oraz powstań narodowych, których świadkiem była Wola, a także bezprecedensowe na skalę europejską wybory monarchy, zwane wolnymi elekcjami. W trakcie lekcji uczniowie uczestniczą w dyskusji na temat miejsc związanych z Wolą.


Termin i godziny zajęć:wtorek–piątek (godzina do uzgodnienia telefonicznie)


27

Powstanie listopadowe

na Woli

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej: I., III.; 2.2., 3.1., 23.1.

Opis lekcji:Uczniowie poznają historię powstania listopadowego (1830–1831) ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń, których świadkiem była warszawska Wola we wrześniu 1831 r. Otrzymują informacje dotyczące epilogu działań powstańczych (oblężenia stolicy) oraz postawy obrońców, a także znaczenia linii obrony słynnej Reduty nr 56, której bronił gen. Józef Sowiński. Pracują na mapie plastycznej: „odrywają” kolejne fragmenty osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, a następnie umieszczają granice Królestwa Kongresowego i zaznaczają ruchy wojsk powstańczych. Lekcji towarzyszy prezentacja oryginalnych pamiątek, a zajęcia prowadzi osoba przebrana w mundur 3. Pułku Ułanów Królestwa Kongresowego.Celem warsztatów plastycznych „Do wojska! Marsz!” jest wykonanie czaka (nakrycia głowy) – elementu munduru wojsk walczących w powstaniu listopadowym. Po zakończonych zajęciach uczniowie znają najważniejsze wydarzenia powstania listopadowego na warszawskiej Woli, rolę, jaką ta dzielnica odegrała w czasie powstania, oraz elementy umundurowania wojsk z tego okresu.




28

Z szafy i komody prababci

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej (klasy I–III): 1.1.a., 1.3.c., 4.1., 4.2.a., 5.6., 9.1.b.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej (klasy I–III): II., V.; 8.3.

Opis lekcji:Podczas zajęć uczniowie poznają dawne przedmioty życia codziennego, różne rodzaje ubrań, które wyszły z użytku (np. męskie podwiązki), rodzaje fotografii (na tekturkach) czy przybory do pisania (stalówka, maszyna do pisania). Wszystkie te przedmioty dziś wyglądają zupełnie inaczej niż kiedyś, wielu z nich już nie ma, a te, które przetrwały, mają zupełnie inną formę. Uczniowie uczestniczą w dyskusji na temat użyteczności i wartości przedmiotów, które można obejrzeć w muzeum, i tych, które znajdują się w domu. Na zajęciach warsztatowych odwzorowują przedmioty z epoki (rysunek flamastrami na kartonie).Po zakończonych zajęciach uczniowie znają dawne przedmioty życia codziennego, potrafią określić historyczną wartość przedmiotów znajdujących się w muzeum oraz w domu.




29

Warszawska Syrenka

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.2.a., 1.2.d., 1.3.c., 4.1., 4.2.a.

Opis lekcji:Uczniowie poznają legendę o warszawskiej Syrence. Odkrywają różnice między legendą a bajką, poznają losy herbu Warszawy i zmiany jego wyglądu, a także różne syrenki znajdujące się obecnie w Warszawie.W czasie warsztatu „Moja Syrenka” po wysłuchaniu legendy każdy uczestnik otrzymuje przygotowaną z kartonu postać syrenki, koloruje ją i ozdabia różnymi materiałami plastycznymi. Na koniec jest wybierana miss syrenek (wszystkie prace mogą zostać zabrane do domów).Po zakończonych zajęciach uczniowie znają różnice między legendą a bajką, legendę o warszawskiej Syrence oraz jej zmieniające się w czasie wizerunki. Wiedzą, gdzie w Warszawie znajdują się syrenki (np. pomniki).




30

Historyczne targowiska Warszawy

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.3.c., 5.3., 5.8., 7.8.

Opis lekcji:Uczniowie poznają historię handlu na dawnych warszawskich bazarach i targowiskach (np. Rynek na Starym Mieście, jurydyka Grzybów). Dowiadują się o targowiskach specjalistycznych (np. targ koni na Pradze), o poprawie warunków sprzedaży bazarowej (Hale Mirowskie), poznają wolski bazar na Placu Kercelego, zwany popularnie Kercelakiem.W czasie warsztatu „Zabawa w targ” uczniowie zostają podzieleni na dwie grupy i wcielają się w role sprzedających i kupujących. Następnie aranżują zakupy: jedni kupują, inni sprzedają (zamieniają się rolami), jeszcze inni mogą wymieniać towar za towar bez użycia pieniędzy. Istotną funkcję pełnią osoby, które wcielają się w urzędników państwowych: sprawują kontrolę nad prawidłowym przebiegiem transakcji oraz wyłapują oszustów.Po zakończonych zajęciach uczniowie znają historię dawnych targowisk oraz rozumieją ich znaczenie jako centralnych miejsc w mieście. Doskonalą umiejętność prowadzenia transakcji handlowych, sztuki negocjacji i pracy w zespole.




31

Papierowy świat w kolorze – zajęcia z barwienia papieru

(marmurki)

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa


Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Drukarstwa Warszawskiego

Grupa wiekowa:przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III)

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 1.1.a., 1.3.c., 9.1., 9.3.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.3.c., 4.2.a., 4.3.a.

Opis lekcji:Muzeum Drukarstwa Warszawskiego prezentuje zwiedzającym tradycyjną technikę barwienia papieru, potocznie nazywaną marmurkowaniem. Uczniowie dowiadują się niemal wszystkiego o technikach barwienia papieru. Poznają bardzo starą i efektowną metodę powierzchniowego barwienia papieru tzw. marmurkowania. Dowiadują się, jak po połączeniu farby z wodą można uzyskać przepiękne wzory na papierze. Poznają zastosowanie papieru marmurkowego w życiu codziennym (tapety, oprawy książkowe itd.). Zajęcia mają być zachętą do indywidualnej wędrówki w świat produkcji i barwienia papieru. Dzięki różnego rodzaju materiałom oraz narzędziom uczniowie mają szansę poznać historię barwienia i wykorzystywania papieru. Po zakończeniu części teoretycznej rozpoczyna się część praktyczna, podczas której samodzielnie wykonują papier barwiony.




32

Dłutem, piórkiem, rysikiem

– artystyczne zabawy graficzne

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa


Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Drukarstwa Warszawskiego


Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 1.1.a., 1.3.c., 9.1., 9.3.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.3.c., 4.1.a., 4.3.a., 9.3.b.

Opis lekcji:W trakcie zajęć uczniowie poznają proces twórczy artysty grafika – od fazy projektowej, przez przygotowanie matrycy linorytniczej do wykonania odbitki graficznej. Zapoznają się z różnymi rodzajami materiałów (papiery drukarskie, farby graficzne), narzędzi (wałki i prasy drukarskie, dłutka linorytnicze) oraz uczą się właściwego ich stosowania. W czasie zajęć pod okiem specjalistów mogą własnoręcznie wykonać linoryt, a później zrobić odbitkę linorytniczą na zabytkowej prasie pochodzącej ze zbiorów Muzeum Drukarstwa Warszawskiego.




33

Leki z polnej apteki

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa


Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Farmacji im. mgr Antoniny Leśniewskiej


Realizowane wymagania podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 1.2., 5.1., 6.4., 12.1. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej dla szkoły podstawowej: 1.1.a., 1.2.c., 1.3.c., 6.1.a., 6.9, 6.10, 10.4.b., 10.4.c., 11.6.

Opis lekcji:Uczniowie oglądają prezentację multimedialną (pokaz zdjęć czternastu roślin leczniczych z wierszykami opisującymi ich właściwości), czytają na głos wierszyki, a prowadzący tak prowadzi zajęcia, by uczestnicy zapamiętali właściwości i cechy poszczególnych roślin. Prezentację kończy wspólne rozwiązywanie krzyżówki (hasła krzyżówki sprawdzają wiedzę zdobytą w czasie zajęć). Następnie uczniowie rozwiązują zagadki na temat roślin leczniczych (ustnie lub w kartach pracy), dla przedszkolaków przygotowane są kolorowanki z roślinami leczniczymi. Karty pracy i kolorowanki są sygnowane logo Muzeum Farmacji, dzieci podpisują je i po wypełnieniu zabierają do przedszkola lub szkoły. Lekcję kończy zabawa w aptekarzy, podczas której każde dziecko samodzielnie w moździerzu rozdrabnia rośliny lecznicze – przygotowuje w ten sposób środki lecznicze na „miłość, szczęście, sprawność fizyczną, dobre wyniki w nauce i zdrowie”. Po zakończonych zajęciach uczniowie znają pojęcia: farmacja, farmaceuta, aptekarz, muzeum, historia, zabytek/eksponat, recepta, zioła/rośliny lecznicze, napar, lek, dawka, przedawkowanie, trucizna, chemia, apteczka. Potrafią rozpoznać i samodzielnie odnaleźć w otoczeniu najpopularniejsze rośliny lecznicze. W trakcie zajęć ćwiczą umiejętność poprawnego czytania i pisania, poznają nowe słownictwo, uczą się analizy treści wierszyków oraz pozyskiwania z nich informacji potrzebnych do rozróżnienia roślin i poznania ich właściwości.

Czas trwania lekcji: ok. 1,5 godziny



Wersje logotypuWersje logotypu

muzeum warszawskiejp r a g i

oddział muzeum historycznego m.st. warszawy

©



©



©

34

Od osady do miasteczka

– jak powstawała warszawska Praga

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa


Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Warszawskiej Pragi


Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej: I., II.; 2.1., 2.2., 3.1.

Opis lekcji:Praga nie zawsze była dzielnicą i jedną z wielu części Warszawy. Ponad 300 lat temu funkcjonowała jako osobne, niezależne miasteczko, które formalnie powstało w 1648 r. na mocy przywileju nadanego przez króla Władysława IV. Nie był to jednak sam początek istnienia Pragi – wcześniej na tych terenach rozwijały się w bliskim sąsiedztwie także inne osady. Podczas lekcji uczestnicy zapoznają się z zagadnieniem powstawania i funkcjonowania miasta. Na przykładzie Pragi dowiedzą się, czym jest miasto, jak powstaje, jakie są jego funkcje oraz cele, a także jakie prawa przysługują ich nowym mieszkańcom.

Czas trwania lekcji: ok. 1–1,5 godziny (w zależności od liczby uczniów)



35

Warszawa wczoraj i dziś

Prz

edsz

kole

i szk

oła

po

dst

awo

wa

Typ lekcji:lekcja muzealna, zajęcia plenerowe

Miejsce realizacji: Centrum Interpretacji Zabytku

Grupa wiekowa: szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Realizacja wymagań ogólnych i szczegółowych z podstawy programowej do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej: I., II.; 2.1., 2.2., 8.3., 27.5., 28.2.

Opis lekcji:Celem lekcji jest przedstawienie historii warszawskiej Starówki oraz przybliżenie fenomenu dzielnicy całkowicie zrekonstruowanej po zniszczeniach wojennych. Zajęcia składają się z dwóch części: wycieczki dydaktycznej i lekcji muzealnej. Trasa spaceru po Starym Mieście prowadzi przez najciekawsze miejsca znajdujące się w historycznym centrum Warszawy. Uczniowie poznają dzieje zabytkowych budowli podczas wycieczki połączonej z grą miejską. W trakcie zwiedzania wypełniają karty pracy: nanoszą na plan Starego Miasta nazwy oglądanych obiektów oraz lokalizują charakterystyczne elementy architektoniczne ukazane na zdjęciach.Część muzealna lekcji odbywa się w Centrum Interpretacji Zabytku. Podczas oglądania zgromadzonych eksponatów uczniowie porównują topografię i panoramy dawnej Warszawy ze współczesnym wyglądem stolicy. Uczestnicy zajęć poznają także skalę zniszczeń Starego Miasta podczas II wojny światowej oraz historię jego odbudowy. Podsumowanie zajęć stanowi debata, podczas której każdy z uczniów może wypowiedzieć się na temat zasadności odbudowy zniszczonego miasta. Po zakończeniu lekcji jej uczestnicy potrafią wymienić nazwy najważniejszych obiektów znajdujących się na terenie Starego Miasta w Warszawie oraz omówić architekturę tych budowli. Wyjaśniają także, jakie były losy Starówki podczas II wojny światowej, i opisują proces jej rekonstrukcji.

Czas trwania lekcji: 1,5 godziny

Termin i godziny zajęć:wtorek–piątek (godzina do ustalenia telefonicznie)


36

Gimnazjum i szkoły

ponadgimnazjalne

Historia i wiedza o społeczeństwie

38

W cieniu cytadeli. Warszawa 1832–1861

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

His

toria

i w

iedz

a

o sp

ołec

zeńs

twie

Typ lekcji: lekcja muzealna, prezentacja multimedialna

Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Grupa wiekowa:gimnazjum

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii dla gimnazjum: II., III.; 35.1., 35.2.

Opis lekcji:Zajęcia są poświęcone historii Warszawy lat między powstaniami listopadowym i styczniowym, kiedy to mimo prześladowań narodowościowych, likwidacji polskich instytucji naukowych miasto stało się najżywotniejszym i największym ośrodkiem kulturalnym oraz zaczynało przekształcać się w wielki ośrodek przemysłowy.




39

Od niewoli do wolności.

Rok 1918

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

His

toria

i w

iedz

a

o sp

ołec

zeńs

twie



Grupa wiekowa:gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii dla gimnazjum: II., III.; 39.1., 39.2., 39.3.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum: I.; 4.3., 8.2., 9.1.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: II., III.; 2.1., 2.2.

Opis lekcji:Tematem zajęć jest przedstawienie złożonej sytuacji międzynarodowej w 1918 r., kiedy załamywała się potęga państw zaborczych, i ukazanie polskich postulatów niepodległościowych w zestawieniu z żądaniami narodów sąsiednich, również dążących do realizacji swoich roszczeń narodowych.Na zajęciach uczniowie dowiadują się, jak trudne jest osiąganie założonych celów politycznych oraz jakie czynniki powodują, że niektóre plany są realizowane, a inne – nie.




40

Warszawa w czasie II wojny światowej

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

His

toria

i w

iedz

a

o sp

ołec

zeńs

twie

Typ lekcji: lekcja muzealna

Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Grupa wiekowa: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum: III.; 1.1.2., 9.4.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: II., III.; 8.4.

Opis lekcji: Wykład towarzyszący wystawie jest poprzedzony filmem „Warszawa nie zapomni”. Lekcja porusza wiele kwestii związanych z ludnością Warszawy i stolicą z czasów okupacji niemieckiej (łapanki, publiczne rozstrzelania, dewastacja przemysłu, rabunek i wreszcie zniszczenie miasta).Po zakończonych zajęciach uczeń zna historię Warszawy w najtragiczniejszym okresie jej istnienia. Zajęcia mają za zadanie kształtować postawę patriotyzmu.




41

Inscenizacja wyboru króla na polu elekcyjnym

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

His

toria

i w

iedz

a

o sp

ołec

zeńs

twie

Typ lekcji: lekcja muzealna, inscenizacja

Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Woli

Grupa wiekowa:gimnazjum

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii dla gimnazjum: II., III.; 20.1., 20.2., 20.3., 20.4.

Opis lekcji:Podczas zajęć uczniowie, po zapoznaniu się z ogólnymi zasadami obowiązującymi w czasie wolnych elekcji lat 1573–1764, wcielają się w poszczególne role, czyli Prymasa Interrexa, Marszałka Wielkiego Koronnego oraz szlachtę. Następnie, niczym na wolskich polach przed wiekami, wybierają spośród zgłoszonych kandydatów króla, zachowując obowiązującą ówcześnie zasadę jednomyślności. Istnieje możliwość dostosowania zajęć do konkretnych postaci historycznych.Wariant I: lekcja realizowana w Muzeum Woli na wystawie stałej.Wariant II: lekcja realizowana na skwerze Electio Viritim, ul. Banderii, Sołtyka i Obozowa, w miejscu, gdzie było usytuowane Pole Elekcyjne.Po zakończonych zajęciach uczniowie zdobywają praktyczną wiedzę na temat zasad i przebiegu sejmów elekcyjnych. Rozwijają zainteresowanie historią demokracji szlacheckiej. Zdobywają również umiejętność rozwijania sztuki autoprezentacji, sztuki negocjacji, pomysłowości i pracy w zespole. Zajęcia kształtują pomysłowość, kreatywność, zaangażowanie oraz kształcą umiejętność współpracy w grupie.

Czas trwania lekcji:ok. 2 godzin



42

Znani i nieznani. Historia polskich sportowców i olimpijczyków rozstrzelanych

w Palmirach w czasie II wojny światowej

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

His

toria

i w

iedz

a

o sp

ołec

zeńs

twie

Typ lekcji: lekcja muzealna, zajęcia plenerowe

Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Miejsce Pamięci Palmiry

Grupa wiekowa:szkoły ponadgimnazjalne

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej historii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: I., III.; 8.4.

Opis lekcji:Celem lekcji muzealnej „Znani i nieznani. Historia polskich sportowców i olimpijczyków rozstrzelanych w Palmirach w czasie II wojny światowej” jest przybliżenie uczniom sylwetek tych sportowców, którzy zginęli w Palmirach, a których groby można odwiedzić na cmentarzu przy muzeum. Ponadto lekcja ta ma na celu przekazanie wiedzy na temat pierwszych klubów sportowych, do których należeli wspomniani sportowcy.

Czas trwania lekcji: ok. 1 godziny



43

Kult maryjny polskich żołnierzy

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

His

toria

i w

iedz

a

o sp

ołec

zeńs

twie


Miejsce realizacji:Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Ordynariatu Polowego

Grupa wiekowa:szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Opis lekcji: Uczestnicy poznają historię duszpasterstwa polowego w Wojsku Polskim. Zapoznają się ze specyfiką polskiej religijności. Jej charakterystyczną cechą jest powszechny i rozbudowany kult maryjny, o czym świadczy choćby pierwszy hymn rycerstwa polskiego „Bogurodzica”. Przedstawiane są dwa centra kultu maryjnego – Jasna Góra i Ostra Brama. Uczestnicy odnajdują motywy maryjne znajdujące się na eksponowanych obiektach, poznają ich symbolizm i znaczenie. Dzięki chronologicznemu prowadzeniu zajęć mają szansę nauczyć się, jak na przestrzeni wieków zmieniał się kontekst i warunki, w jakich kult maryjny objawiał się w życiu polskich żołnierzy – od czasów husarii aż po międzynarodowe misje pokojowe w wieku XX. W trakcie zajęć uczestnicy poznają nazewnictwo oraz historię poszczególnych przedmiotów, na których przykładzie omawiany jest temat (ryngraf, szabla, płaskorzeźba, figura Matki Boskiej Ludźmierskiej, a także wiele innych).Zajęcia w wersji dla najmłodszych wzbogacone są o część warsztatową (samodzielne wykonywanie ryngrafów według otrzymanych szablonów).



Maksymalna liczba uczestników:do 20 osób

44

Gimnazjum i szkoły

ponadgimnazjalne

Biologia i chemia

46

Tradycyjne lecznictwo w Japonii

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

Bio

logi

a i c

hem

ia



Grupa wiekowa: szkoły ponadgimnazjalne

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej chemii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: I., II.; 3.2.

Opis lekcji: Celem lekcji jest poznanie substancji wykorzystywanych do wytwarzania leków na typowe dolegliwości, wskazanie na właściwości substancji, które mogą wpływać na ludzki organizm.Liczne świątynie buddyjskie w najstarszej stolicy Japonii – Narze – przyciągały wiernych m.in. dzięki wytwarzanym według własnych receptur lekom. Jedna z nich do dziś patronuje firmie Sankougan produkującej bardzo popularny lek stosowany w chorobach układu pokarmowego. Już w połowie XIX w. sprzedawcy leków z Nary odczuli konkurencję wędrownych aptekarzy z Toyamy, którzy rozprowadzali lek o podobnym działaniu. Doszło nawet do walk pomiędzy dystrybutorami z tych dwóch miast. Do dzisiaj leki z Nary i Toyamy, bazujące na tradycyjnym składzie, cieszą się dużym zaufaniem pacjentów. Nie są dostępne w aptekach, a jedynie przez przedstawicieli firm, które dostosowały się do współczesnych wymagań i produkują zgodnie z zasadami Good Manufacturing Practice (GMP). Ilustracją wykładu jest wystawa „Apteczki i leki japońskich wędrownych aptekarzy”.Po zakończonych zajęciach uczestnicy potrafią wymienić przykłady substancji stosowanych w tradycyjnej medycynie japońskiej, poznają pojęcia moksa i akupunktura. Dowiadują się o konieczności stosowania współcześnie zasad GMP.




47

Apteka – pierwsze laboratorium chemiczne

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

Bio

logi

a i c

hem

ia



Grupa wiekowa:gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Realizowane wymagania ogólne podstawy programowej chemii dla gimnazjum: I., II.Realizowane wymagania ogólne podstawy programowej chemii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: I., II.

Opis lekcji: Celem lekcji jest poznanie przez uczniów znaczenia farmacji w rozwoju chemii, wpływu odkryć dokonanych w aptekach na możliwość zwalczania chorób oraz postępu w przemyśle spożywczym. Zanim powstał przemysł farmaceutyczny (koniec XIX w.), apteka była miejscem eksperymentów i w konsekwencji odkryć wielu substancji, które następnie były stosowane jako leki. Aptekarze -odkrywcy, badając surowce naturalne, mieli swój wkład w tworzenie i rozwój przemysłu naftowego, cukrowniczego oraz spożywczego (autorzy receptur coca -coli i pepsi -coli). Lekcja muzealna jest połączona z prezentacją multimedialną. Uczniowie otrzymują karty pracy – formularze z pytaniami dotyczącymi treści prezentacji, które po wypełnieniu będą stanowić ich notatki.Po zakończonych zajęciach uczestnicy znają pojęcia: alchemia, chemia leków oraz nazwy podstawowego sprzętu wykorzystywanego w laboratoriach aptecznych.




48

Historia stosowania substancji uzależniających i zapobiegania narkomanii

w Polsce

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

Bio

logi

a i c

hem

ia




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej biologii dla gimnazjum: IV.; VII.2.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej biologii dla liceum i technikum do zakresu rozszerzonego: V.; V.2.Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej chemii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: II.; 3.1.; 3.3.

Opis lekcji: Celem zajęć jest wskazanie na właściwości substancji, które mają silny wpływ uzależniający na organizm ludzki i poznanie historii substancji uzależniających w różnych kulturach. Lekcja muzealna jest poświęcona substancjom uzależniającym, ich historii i właściwościom biochemicznym. Zajęcia rozpoczyna wykład wsparty prezentacją multimedialną. Rośliny o działaniu narkotycznym były znane wszystkim dawnym kulturom. Były wykorzystywane w obrzędach oraz jako leki. Pierwsza walka przeciwko handlowi narkotykami rozegrała się w Chinach w czasie wojen opiumowych w latach 1839–1842 i 1856–1860. Pod koniec XIX w. liczbę osób uzależnionych od narkotyków szacowało się tam na 100–120 milionów. Problem nie ominął również Europy, przede wszystkim bohemy artystycznej oraz pacjentów, którzy po kuracjach leczniczych uzależnili się od substancji narkotycznych.Po zakończonych zajęciach uczestnicy potrafią wymieć przykłady nazw substancji uzależniających, zdefiniować pojęcie narkotyki, wymienić nazwy wybranych narkotyków i opisać ich działanie na organizm. Znają i rozumieją stwierdzenie Paracelsusa „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka decyduje, że jakaś substancja nie jest trucizną”.Na zajęciach można przeprowadzić doświadczenie chemiczne – wykrywanie substancji uzależniających.




49

Mgr farmacji Ignacy Łukasiewicz – twórca

światowego przemysłu naftowego

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

Bio

logi

a i c

hem

ia




Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej chemii dla gimnazjum: II.; 8.1.Realizowane wymagania szczegółowe podstawy programowej chemii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: 5.1., 5.2., 5.5.

Opis lekcji: Celem lekcji jest poznanie przez uczniów historii życia Ignacego Łukasiewicza i jego dokonań, podstawowych wiadomości o właściwościach ropy naftowej, jej przeróbce i zastosowaniach.Lekcja muzealna jest poświęcona jednemu z najwybitniejszych aptekarzy, twórcy przemysłu naftowego i wynalazcy lampy naftowej. Na lekcji oprócz charakterystyki postaci Ignacego Łukasiewicza jest prezentowana replika lampy naftowej oraz pokaz multimedialny procesu destylacji na skalę laboratoryjną i przemysłową. Uczniowie otrzymują karty pracy z zadaniami, których część uzupełniają na miejscu, a część w ramach pracy domowej.Po zakończonych zajęciach uczestnicy potrafią wyjaśnić wpływ Ignacego Łukasiewicza na rozwój przemysłu naftowego, pojęcia: ropa naftowa, nafta, oleje napędowe, benzyna, gaz rafineryjny, oraz podać zasadę procesu destylacji. Znają właściwości ropy naftowej oraz skutki jej wydobycia dla środowiska przyrodniczego.Na zajęciach odbywa się również pokaz zapalania lampy naftowej.




50

Otruci czy nie? Schyłek panowania

Piastów na Mazowszu

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

Bio

logi

a i c

hem

ia




Realizowane wymagania ogólne podstawy programowej chemii dla gimnazjum: II. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej chemii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: II.; 3.1.

Opis lekcji:Celem zajęć jest poznanie przez uczniów toksycznych właściwości różnych substancji i wzbudzenie odpowiedzialności za własne zdrowie.Lekcja muzealna jest poświęcona problemowi wiarygodności tezy o otruciu ostatnich Piastów mazowieckich Stanisława i Janusza III z zaprezentowaniem tła historycznego oraz źródeł historycznych, z uzupełnieniem o zagadnienia archeologiczno - -antropologiczne (grobowiec i szczątki książąt), a także o zagadnienia związane z historią farmacji (trucizny) oraz medycyny (higiena żywieniowa, choroby). Zajęcia są prowadzone w formie wykładu połączonego z prezentacją multimedialną i pokazem eksponatów. Po zakończonych zajęciach uczestnicy są bogatsi o wiedzę na temat trucizn (co i kiedy jest trucizną) oraz wiadomości z dziedziny historii medycyny (sposób postrzegania i znajomość chorób w średniowieczu, higiena żywieniowa w Polsce średniowiecznej). Znają wycinek historii lokalnej (Mazowsza, Warszawy), mają ugruntowaną wiedzę na temat historii Polski w XV w. i XVI w., metodyki archeologii oraz antropologii fizycznej (grobowiec i szczątki doczesne książąt), sposobu formułowania wniosku na podstawie różnych danych (np. pochodzących z badań archeologicznych i antropologicznych czy z analizy źródeł pisanych). Po zakończonych zajęciach uczestnicy znają toksyczne właściwości różnych substancji oraz pojęcie dawka.




51

Od wierzby do aspiryny

Gim

nazj

um i

szko

ły

po

nad

gim

nazj

alne

Bio

logi

a i c

hem

ia

Typ lekcji: lekcja muzealna, zajęcia warsztatowe

Miejsce realizacji: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – oddział Muzeum Farmacji im. mgr Antoniny Leśniewskiej

Grupa wiekowa: szkoły ponadgimnazjalne

Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej chemii dla szkół ponadgimnazjalnych do zakresu podstawowego: III.; 3.1., 3.2.

Opis lekcji: Lekcja muzealno -eksperymentalna jest poświęcona historii i właściwościom chemicznym popularnego leku – kwasu acetylosalicylowego, znanego pod nazwą aspiryna. Zajęcia rozpoczyna wstęp poświęcony historii aspiryny. Wprowadzenie do zajęć laboratoryjnych jest przeprowadzone w formie prezentacji multimedialnej pt. „Od wierzby do aspiryny”, połączonej z krótkim wykładem, i dotyczy między innymi charakteru chemicznego aspiryny i właściwego czynnika leczniczego – kwasu salicylowego, a także historii powstania tabletek aspiryny. Uczniowie otrzymują karty pracy, na których znajdują się zadania do rozwiązania oraz instrukcja do części eksperymentalnej. Po części teoretycznej jest przeprowadzony pokaz doświadczeń chemicznych.Po zakończonych zajęciach uczestnicy potrafią wskazać, jaki jest właściwy związek aktywny powstający z aspiryny i kiedy on powstaje, a także określić sens stosowania jako leku kwasu acetylosalicylowego zamiast samego kwasu salicylowego. Podają również nazwę substancji, która jest wypełniaczem w tabletkach aspiryny.Doświadczenia chemiczne – badanie składu jakościowego tabletki aspiryny:• reakcja kwasu salicylowego z chlorkiem żelaza(III),• reakcja aspiryny z chlorkiem żelaza(III),• reakcja zhydrolizowanej aspiryny z chlorkiem żelaza(III),• wykrywanie wypełniacza – skrobi.




Tytuł zajęć Miejsce zajęć Etap edukacyjny

Przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III i IV–VI)

Nad Wisłą wszystko się zaczęło… – warszawskie mosty

Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Pod mostami Warszawy – piękno starej i nowej stolicy

Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Panoramy Warszawy Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Dawne gry i zabawy podwórkowe Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Syrenka warszawska – trzy odsłony, jedna postać Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Wiele twarzy warszawskiej Syrenki Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Potwory i upiory dawnej Warszawy Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasy I–III)

Legendy warszawskie Muzeum Historyczne m.st. Warszawyszkoła podstawowa (klasy I–III), szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

W podziemnym świecie warszawskich legendMuzeum Historycznego m.st. Warszawy – piwnice

przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–I)

Szlakiem legend warszawskichMuzeum Historyczne m.st. Warszawy – Stare Miasto (w obrębie murów obronnych)

szkoła podstawowa (klasy I–III), szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

„Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój…” Muzeum Historyczne m.st. Warszawy szkoła podstawowa (klasa III)

Czar czcionki – W oficynie drukarskiejMuzeum Historyczne m.st. Warszawy – oficyna drukarska

szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Historia Woli Muzeum Woli szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Powstanie listopadowe na Woli Muzeum Woli szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Z szafy i komody prababci Muzeum Woliszkoła podstawowa (klasy I–III), szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Warszawska Syrenka Muzeum Woli szkoła podstawowa (klasy I–III)

Historyczne targowiska Warszawy Muzeum Woli szkoła podstawowa (klasy I–III)

Papierowy świat w kolorze – zajęcia z barwienia papieru (marmurki)

Muzeum Drukarstwa Warszawskiegoprzedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III)

Dłutem, piórkiem, rysikiem – artystyczne zabawy graficzne

Muzeum Drukarstwa Warszawskiegoprzedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III)

Leki z polnej apteki zdublowanaMuzeum Farmacji im. mgr Antoniny Leśniewskiej

przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III)

Od osady do miasteczka – jak powstawała warszawska Praga

Muzeum Warszawskiej Pragi szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

Warszawa wczoraj i dziś Centrum Interpretacji Zabytku szkoła podstawowa (klasy IV–VI)


Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne – Historia i wiedza o społeczeństwie

W cieniu cytadeli. Warszawa 1832–1861 Muzeum Historyczne m.st. Warszawy gimnazjum

Od niewoli do wolności. Rok 1918 Muzeum Historyczne m.st. Warszawy gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Warszawa w czasie II wojny światowej Muzeum Historyczne m.st. Warszawy gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Inscenizacja wyboru króla na polu elekcyjnym Muzeum Woli gimnazjum

Znani i nieznani. Historia polskich sportowców i olimpijczyków rozstrzelanych w Palmirach w czasie II wojny światowej

Miejsce Pamięci Palmiry szkoły ponadgimnazjalne

Kult maryjny polskich żołnierzy Muzeum Ordynariatu Polowego gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne


Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne – Biologia i chemia

Tradycyjne lecznictwo w Japonii Muzeum Farmacji szkoły ponadgimnazjalne

Apteka – pierwsze laboratorium chemiczne Muzeum Farmacji gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Historia stosowania substancji uzależniających i zapobiegania narkomanii w Polsce

Muzeum Farmacji gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Mgr farmacji Ignacy Łukasiewicz – twórca światowego przemysłu naftowego


Otruci czy nie? Schyłek panowania Piastów na Mazowszu


Od wierzby do aspiryny Muzeum Farmacji gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Spis zajęć

Documents

Folder edukacyjny MHW 2013