Pak histori

Qyteti i Beratit është ndër më të vjetrit në Shqipëri, fillimet e të cilit i gjejmë

në një vendbanim në formë fortese -Kalaja, e cila ka ekzistuar që prej

shekullit IV para Krishtit një jetë të pandërprerë deri në ditët e sotme.

Qendra Historike e qytetit është përfshirë në Listën e Trashëgimisë Botërore të Unesco-s në 8 Korrik 2008 si ‘’ një shembull i rrallë i një karakteri arkitektural tipik i periudhës Otomane ‘’. Berati është shpallur Qytet Muze në vitin 1961 nga Qeveria Shqiptare.

Qyteti është i njohur për trashëgimine e tij kulturore,arkitekturën historike dhe bukurinë natyrore dhe njihet si ‘’qyteti i një mbi një dritareve ‘’ për shkak të numrit të madh të dritareve të shtëpive të vjetra që shikojnë mbi qytet. Është një qytet i mrekullueshëm skenik me ndërtesa të bukura shumë interesante nga pikëpamja arkitektonike dhe historike.

Berati mbart dëshminë e bashkëjetesës së feve të ndryshme dhe komuniteteve të shumta kulturore përgjatë shekujve. Pjesa e vjetër historike përbëhet nga tre lagje të ndara nga lumi Osum: Kalaja, Gorica dhe Mangalemi. Qyteti ka gjithashtu Qendrën Mesjetare e cila përbëhet nga monumente të vjetra fetare të sektit Bektashi dhe një xhami të shek.XV.

Pika të tjera me interes

Kisha e Shën Mari Vllahernes (shek.13 )-Është kisha më e vjetër ekzistuese në Berat. Kjo Kishë është restauruar në shek. 16 dhe afresket e sajjanë pikturuar nga artisti Nikolla, djali i Onufrit.

Kisha e Shën Kollit (Shek. 16) - Gërmimet arkeologjike kanë treguar se muret e kësaj Kishe janëndërtuar në shekullin e 16.Brenda në Kishë gjendet një kapitol i përdorur për ritualet fetare i cili përbën një element të arkitekturës paleo -kristiane.

Kisha e Shën Kostandinit dhe Helenës – Kisha është një kapelë e cila përfundoi në vitin 1644. Ajo ka një tavan me elementë dekorativë dhe afresket e saj prezantojnë skena nga martirizimi i Krishtit.

Kisha e Shën Triadhës –(Shek.13-14). Është ndërtuar pranë mureve te dyta rrethuese të Kalasë. Dallohet për afreske të bukura bizantine dhe muret e saj janë ndërtuar duke përdorur teknikën e klausonazhit .

Akropoli – Është i vendosur në pjesën më të lartë tëKalasë dhe përbën rrethimin e dyte te mureve brenda saj. Ne brendësi të tij gjenden rrënojat e banesave të garnizoneve të ushtrisë Turke, Rezidenca e Pashaitdhe rrënojat e Xhamisë së Bardhë ndërtuar në periudhën Otomane.

Cisterna e ujit -

(Shek. 13-14).Është përdorur për ruajtjen e ujit gjatë periudhës së Mesjetës së vonë. Një tunel prej guri u ndërtua në anën jugore për të sjellë ujin nga lumi direkt në kullë.

Xhamia e Kuqe -(Shek. 15) –Xhamia është një ndër më të vjetrat në Shqipëri. Në fillimet e saj u shërbeu karvaneve që vinin nga Lindja në drejtim te Perëndimit dhe më vonë u shërbeu garnizoneve Turke.

Xhamia Mbret- Xhamia Mbret është një nga xhamitë më të rëndësishme në qytet.Ajo është pjesë e Qendrës Islamike dhe u ndërtua në fund të shekullit 15 nga Sulltan Bajaziti II.

Teqeja e Helvetive-(shek. 15) Teqeja e Helvetiveu ndertua

ne shekullin 15 dhe u rindër tua nga Ahmet Kurt Pasha në

vitin 1782. Karakteristikë për këtë Teqe është tavani prej druri i dekoruar sipas barok i adoptuar në artin Islamik me piktura të përshkruara si ndër më te bukurat e asaj kohe.

Kalaja përbën një nga pamjet më tëmrekullueshme të qytetit. Ajo ka ruajtur të pandryshuarplanin e saj original të shekullit IV para Krishtit. Me kalimin e kohërave ajo ka pësuar disa ndryshime gjatë shekujve VI,VIII, XV dhe XIX. Ajo nuk është vetëm një ngaKështjellat më të mëdha tëbanuara ,por një arkiv nëgurë, e cila ofron një varietetstilesh dhe kontribute të epokave të ndryshme: Romako-Bizantine, Shqiptare dhe Otomane. Ndërtesat brenda Kalasë janëndërtuar gjatë shekullit të XIII dhe për shkak të arkitekturëssë tyre karakteristike janë ruajtur simonumente kulture. Kalaja ka shumë kisha Bizantine si dhe disa xhamitë ndërtuara gjatë epokës Otomane e cila filloi në vitin 1417.Kalaja e Goricës ka qënë njëtjetër kala në qytet e cila i përket së njëjtës periudhe (IV para Krishtit), e pozicionuar në kodrën përballë. Sot ekzistojnë vetëm rrënojat e kësaj kalaje.

Lagjet e vjetra të Mangalemit dhe Goricës pergjatë lumit, të lidhura me njera-tjetrën

me Urën e Goricës, janë zona të ruajtura mirë me ndërtesa me arkitekturë

karakteristike me një numër të madh dritaresh, rrugica

plot sharm dhe objekte religjioze.

Ura e Goricës është një monument i rëndësishëm

kulture që dallohet për elegancën e saj. U ndërtua

prej druri në vitin 1780 nga Ahmet Kurt Pasha.

Ky dokument është publikuar me mbështetjen financiare të Bashkimit Euro-pian . Përmbajtja e këtij dokumenti është përgjegjësi e vetme e Bashkisë Berat dhe Drejtorisë Rajonale të Kulturës Kombëtare Berat dhe në asnjë rrethanë nuk mund të merret si reflektim i pozicionit të Bashkimit Europian.

Informim qytetar

“Përcjellëse të një mesazhi nga e kaluara, monu-mentet historike të brezave të njerëzimit ngrihen në ditët e sotme si dëshmitarë të gjallë të traditave shumë vjeçare të tij. Njerëzit po ndërgjegjësohen përherë e më shumë rreth njëvlefshmërisë së vler-ave njerëzore dhe konsiderimit të monumenteve antike si një trashëgimi e përbashkët. Pranohet përgjegjësia e përbashkët për ti marrë ato nën mbrojtje në emër të brezave të ardhshëm. Eshte detyra jonë që ti dorëzojmë ato me të gjithë shkël-qimin e origjinalitetit të tyre”. Me vendim te këshillit të Ministrave nr. 172 date 02.06.1961 Berati është shpallur Qytet Muze. Me 08.07.2008 qyteti i Beratit u pranua ne UNESCO (Organizata Arsimore, Shkencore dhe Kulturore e Kombeve te Bashkuara). Qyteti muze i Beratit ndahet ne zonën muze, në zonën e mbrojtur dhe në zonën e lirë. Vetë qëndra historike ndahet në zonën muze dhe zonën e mbrojtur.Restaurimi i objekteve të trashëgimise kulturore bëhet nga institucione shtetërore te specializuara dhe nga personat fizikë ose juridike të licensuar për këtë qëllim.Te dashur qytetarë, për cdo pyetje apo punim që do të dëshironit të kryenit ne shtëpitë tuaja, ju lutemi që paraprakisht të na vini në djeni dhe të paraqiteni pranë zyrave tona, te Drejtorisë Rajon-ale të Kulturës Kombëtare, Berat.Dëmi i shkaktuar në objektet unikale të trashëgimisë kulturore përbën në çdo rast vepër penale dhe dënohet sipas legjislacionit penal.Ju lutemi për bashkëpunim te panderprerë me ne edhe nëpërmjet sygjerimeve tuaja.Te dashur qytetarë, ju lutemi që se bashku të jemi te ndërgjegjshëm për vlerat e qytetit tonë dhe ti ruajmë ato me rigorozitet dhe dashuri, në mënyre që ti përcjellim këto vlera unikale te brezat e ardhshëm.

Muzeu Kombëtar iIkonave ‘’Onufri’’- Është ivendosur brenda Katedrales“Fjetja e Shën Mërisë”(shek.18) e cila është një Kishë e stilit Bizantin e karakterizuar nga një ikonostas i mrekullueshëmdruri të larë me ar. Koleksioni i ikonave daton në shekujt 14- 19 dhe përfshin vepra të rëndësishme nga artisti i madh Onufri dhe shkolla e tij e piktorëve.

Muzeu Etnografik – Është ivendosur në një nga banesat karakteristike të Beratit, e cila daton në shekullin 18.Brenda tij gjendet pavjoni iarkeologjisë, një imitim ipazarit mesjetar, pavjoni iarkitekturës dhe mjediset e brendshme të një shtëpie tipike të shekullit 18.

Galeria e Arteve ‘’Edward Lear’’ – E hapur në1994 është një ndër Galerite e Artit më të mira dhe më të rëndësishme në vend. Koleksioni i saj nxjerrnë pah veprat e artit kontemporan dhe të traditës, të artistëve vendas dhe të huaj.

Kodikët e Beratit Kodiku i Purpurt i Beratit

(i quajtur Beratinus),përmban ekstrakte nga

Ungjijtë dhe është një ndër variantet më të vjetër të

përdorur për teksin e Testamentit të Ri. Në kohënqë u shkruajt në shekullin

e VI-të, ai ishte një ndër pesë kodikët ekzistues

në gjithë botën.

Projekti SUSTCULT

Shumë site të trashëgimisë në Rajonin e Europës Juglindore janë nën trysni. Këndvështrimi sipas SUSTCULT është që trashëgimia kulturore ka një kuptim të rëndësishëm social dhe ekologjik, i cili do të ruhet si një burim i zhvillimit të qën-drueshëm. Në Projekt janë përfshirë 7 site : Vene-cia, Korfuz ,Berat ,Ohri ,Hurez, Bakau, Vivapa Valley .Objektivi kryesor i Projektit SUSTCULT: është të përmirësojë efektivitetin e menaxhimit të siteve të trashëgimisë nëpërmjet zhvillimit të një metodologjie të përbashkët të vlerësimit të kom-pleksitetit të trashëgimisë kulturore në Europën Juglindore. Aktivitetet kryesore të projektit:Ngritja e 7 rrjeteve lokale dhe një rrjeti ndërkom-betar në Europën Juglindore në fushën e menax-himit të trashëgimisë kulturore. Zhvillimi dhe funksionimi i një platforme WEB GIS për ruajtjen dhe menaxhimin e trashëgimisë;Përcaktimi i nje metodologjie të përbashkët ndërkombëtare për menaxhimin e integruar të siteve të trashëgimisë kulturore. Hartimi dhe realizimi i nje pakete trajnimi (kurse trajnimi online dhe në cdo sit) për të rritur kapacitetin menaxhues. Zhvillimi/Përmirësimi i planeve të menaxhimit në sitet e partnereve bazuar në një metodologji të përbashkët. Përcaktimi i një strategjie marketingu të qën-drueshëm për resurset specifike kulturore bazuar në analizën e tregut lokal dhe planet e biznesit.

Banesa

Per Beratin, ashtu si per cdo qender qytetare, kategoria qe perben temen kryesore te vlerave ndertimore eshte padyshim banesa. Banesat e vjetra te beratit, te cilat ruhen sot e kesaj dite, i perkasin kryhesisht shekullit XIX, por nuk mungojne edhe ndertime teshekullit XIX, madje ka te shume te ngjare dhe me te hershme.

Larmia e madhe tipologjike e banesave te Beratit lidhet si me strukturen klasore te kesaj qendre, ashtu edhe me truallin e aksidentuar, mbi te cilin ngrihen shumica e lagjeve te banuara te qytetit.

Banesat beratase i perkasin tri grupeve: banesave me cardak, banesave te mbyllura me gjysmekat dhekat si dhe banesave te rindertuara, duke filluar rreth mesit te shekullit XIX, apo te ndertuara rishtaz gjate kesaj kohe.

Banesa beratase karakterizohet nga nje teresi mjedisesh ne te: shtepia e zjarrit, oda, cardaku, divani, katoi, stera, mjedisi sanitar dhe kameria.

Banesa me cardakKy tip banese e merr

emertimin nga njesia kryesorekompozicionale, cardaku,

i cili me vendin dhe funksionet e tij luan nje rol te dores

se pare ne karakterizimin e baneses. Skema kompozicionale

e baneses me cardak shquan per shtrirjen e theksuar

horizontale, me vendosjen e mjediseve ne dy rradhe paralele.