Fizjoterapia po operacji chirurgicznej

Kinezyterapia po operacji chirurgicznej

Najczęściej stosowane ćwiczenia po operacji

• Wspomagane i samowspomagane

• Czynne wolne i z oporem

• Oddechowe 

• Rozluźniające 

• Izometryczne 

Czynniki doboru kinezyterapii po operacji

• Stan chorego

• Rozległość operacji

• Czas od operacji

• Cel kinezyterapii

Ogólna metodyka ćwiczeń

Rodzaj ćwiczeń Częstotliwość Czas trwania Liczba serii

Liczba powtórzeń

Oddechowe 6-8/dzień 5-10 minut 1-3 3-4

Kaszlu 6-8/dzień 5-10 minut 1-3 3-4

Przeciwzakrzepowe Co ½ - 1 godzinę 1 minuta 1 16/minutę

Metodyka ćwiczeń we wczesnym okresie pooperacyjnym

Parametr 1 – 3 doba 3 doba <

Częstotliwość 6 – 8 razy dziennie 3 razy dziennie

Czas ćwiczeń 5 – 15 minut 15 – 30 minut

Liczba serii 1 – 3 1 – 3

Liczba powtórzeń 3 -7 7 - 10

Rodzaje ćwiczeń oddechowych po operacjach chirurgicznych

• Wolne 

• Wspomagane

• Z oporem 

• „Kompensacyjny tor oddychania”

Ćwiczenia oddechowe z oporem

C - rura do ćwiczeń oddechowych zwiększająca ilość dwutlenku węgla w powietrzu wdechowymD - przyrząd do ćwiczeń oddechowych z oporem podczas wdechu

A - urządzenia do ćwiczeń oddechowych i kontroli objętości wydechuF - przyrządy do ćwiczeń oddechowych z oporem podczas wydechu

Ćwiczenia skutecznego kaszlu

• Technika kaszlu

• Częstotliwość ćwiczeń skutecznego kaszlu

• Pory ćwiczeń skutecznego kaszlu

• Wspomaganie skutecznego kaszlu

Zasady ćwiczeń skutecznego kaszlu po operacjach chirurgicznych

Czynnik Wykonanie

Technika kaszlu Seria bezpośrednio po sobie następujących

kaszlnięć na szczycie wydechu

Pozycja Półsiedząca z podparciem pod plecy lub

drenażowa

Ból Pozycja przeciwbólowa i stabilizacja

operowanej okolicy

Pobudzanie skutecznego

kaszlu

Zmiana pozycji, ćwiczenia oddechowe

inhalacje, oklepywanie klatki piersiowej,

Częstotliwość Zależnie od potrzeb od kilku do kilkunastu

razy dziennie

Metody wspomagania skutecznego kaszlu

• Zmiana pozycji ułożeniowej

• Ćwiczenia oddechowe

• Ćwiczenia dźwięcznego wydechu

• Ćwiczenia wydechu z oporem

• Oklepywanie klatki piersiowej

• Inhalacje 

Ćwiczenia przeciwzakrzepowe

Masaż po operacjach chirurgicznych

Najczęściej stosowane rodzaje masażu po operacji

• Oklepywanie klatki piersiowej

• Przerywana kompresja pneumatyczna

• Aquvibron

• Stały ucisk zewnętrzny

Oklepywanie klatki piersiowej

Zasady oklepywania klatki piersiowej

• Duża częstotliwość

• Odpowiednia siła

• Ułożenie rąk w „łódeczkę”

• Częste powtarzanie (z ćwiczeniami oddechowymi i skutecznym kaszlem)

Przerywana kompresja pneumatyczna (IPC)

• Uznana metoda fizjoterapii w chorobach naczyń

• Ucisk obrzękniętej kończyny za pomocą rękawa

• Regulowany czas ucisku i przerwy

• Regulowana wysokość ciśnienia ucisku

• Różne rodzaje rękawów

Przerywany ucisk zewnętrzny

• Zmniejsza ciśnienie żylne

• Zwiększa przepływ tętniczy

• Zmniejsza lepkość krwi

• Powoduje rozszerzenie naczyń

• Aktywuje fibrynolizę

• Stymuluje wydzielanie czynników śródbłonkowych i humoralnych

Przeciwwskazania do IPC

• Stany zapalne naczyń tętniczych i chłonnych kończyny,

• Ostre zakrzepowe zapalenie żył,

• Niewydolność krążenia znacznego stopnia,

• Zespół nerczycowy.

Klasa ucisku Wysokość ciśnieniamm Hg

Wskazania

I 20 – 30 Zapobiegawczo, zagrażające żylaki

II 30 – 40 I okres niewydolności żylnej, żylaki

III 40 – 50 II-III okres niewydolności żylnej

IV 50 – 60 Zespół pozakrzepowy

Stały ucisk

Pończochy przeciwzakrzepowe

Fizykoterapia po operacjach chirurgicznych

Najczęściej stosowane zabiegi fizykoterapii po operacjach

• Przezskórna elektrostymulacja nerwów

• Laser biostymulacyjny

• Inhalacje 

Przezskórna elektrostymulacja nerwów

• Metoda niefarmakologiczna i nieinwazyjna

• TENS tradycyjny ‐ 30‐90 min cztery razy dziennie

• TENS niskiej częstotliwości, uderzeniowy ‐ maksymalnie przez 45 min dwa razy dziennie lub zamiennie przez 30 min cztery razy dziennie

• TENS wysokiej częstotliwości – przez 15‐20 min dwa razy dziennie.

Laser biostymulacyjny

• Wspomaganie gojenia się ran

• Homogenna wiązka światła laserowego o długości 808 nm

• Lasery „miękkie”

• Zastosowanie lasera niskoemisyjnego jest bezpieczne

Laser biostymulacyjny

• Zwiększa się ilość ATP (adenozynotrójfosforanu), czyli substancji energetycznej, produkowanej w mitochondriach komórek

• Naświetlanie laserowe ma także działanie antyseptyczne, powodując szybsze usuwanie bakterii, które utrudniają gojenie się rany

• Dzięki pobudzeniu do wysokoenergetycznego metabolizmu, rany szybciej ziarninują, usuwając martwe tkanki

Średnica cząsteczek Rodzaj aerozoli

0,5 – 5 m Prawdziwie suche

5 – 20 m Wilgotne

> 20 m Mokra mgła

Inhalacje

Inhalacje

Frakcja Podfrakcja Średnica cząsteczek w mGłębokość docierania

Grubocząsteczkowa

Gruba > 300 Jama nosowo-gardłowa

Średnia 300–100 Jw.Drobna 100–30 Tchawica,

oskrzela główne

ŚredniocząsteczkowaGruba 30–10 Oskrzela

Drobna 10–5 Oskrzeliki

Drobnocząsteczkowa

Gruba 5–1 PęcherzykiDrobna < 1 Ponownie

wydychane z płuc

Rodzaje inhalatorów

A – działający na zasadzie przepływu tlenuB – działający na zasadzie przepływu sprężonego powietrza

C – ultradźwiękowy

Zasady inhalacji

• 5 – 6 oddechów/minutę• 3 – 5 sek. (25 sek.) przerwy  na szczycie wdechu• 15 minut• 3 razy dziennie

30 oddechów/minutę = 10%5 oddechów/minutę = 60%

Przeciwwskazania

• Ostre stany zapalne układu oddechowego,

• Gruźlica, 

• Niewydolność oddechowa,

• Niewydolność krążenia znacznego stopnia.

Metody specjalne fizjoterapii po operacjach chirurgicznych

Pozycje ułożeniowe po operacjach

high Fowler – 90 stopni; Fowler – 45 ‐60 stopnisemi Fowler – 30 – 45 stopni; low Fowler – głowa lekko uniesiona

Georg Fowler – pozycje zmniejszające śmiertelność z powodu zapalenia otrzewnej dzięki drenażowi ropni

high

Fowlersemi

low

Pozycje ułożeniowe po operacjach

Pozycje ułożeniowe po operacjach

Korzyści wynikające z pozycji Fowlera

• Powiększenie rozmiarów klatki piersiowej

• Lepsze natlenienie organizmu

• Rozluźnienie mięśni brzucha

• Zmniejszenie grawitacyjnego ucisku klatki piersiowej

• Zmniejszenie ryzyka powikłań oddechowych

• Poprawa komfortu jedzenia i wykonywania innych czynności

• Zmniejszenie ryzyka zachłyśnięcia się treścią pokarmową (np. sondy)

• Grawitacyjne wspomaganie połykania i perystaltyki jelit

Płat płuca Segment Pozycja drenażowa Obszar oklepywany

Górny Szczytowy Siad prosty Między obojczykiem i łopatką

Przedni Leżenie na plecach, z poduszką podnieznacznie zgiętymi kolanami, rotacjatułowia w lewo

Między obojczykiem i sutkiem

Tylny Leżenie na lewym boku z rotacjątułowia do przodu pod kątem 450

Szczyt łopatki

Środkowy Leżenie tyłem z rotacją tułowia wlewo pod kątem 450 z poduszką podprawym bokiem, uniesienie łóżka o 30cm od strony stóp chorego

Prawy bok na poziomie sutka

Dolny Szczytowy Leżenie na brzuchu, z poduszką podjamą brzuszną, nieznaczna rotacjatułowia w lewo

Środek grzbietu na wysokości dolnego kątałopatki

Podstawnyprzedni

Leżenie na plecach, z poduszką podnieco zgiętymi kolanami, nieznacznarotacja tułowia w lewo, uniesieniełóżka o 30 cm od strony stóp chorego

Z przodu na poziomie dolnych żeber

Podstawnytylny

Leżenie na brzuchu z poduszką podbiodrami, nieznaczna rotacja tułowiaw lewo , uniesienie łóżka o 30 cm odstrony stóp chorego

Z tyłu w okolicy kręgosłupa

Podstawnyboczny

Leżenie na lewym boku z poduszkąpod miednicą od przedniej strony,uniesienie łóżka o 30 cm od stronystóp chorego

Z tyłu na poziomie dolnych żeber

Płat płuca Segment Pozycja drenażowa Obszar oklepywany

Górny Szczytowy Siad prosty Między obojczykiem i łopatką

Przedni Leżenie na plecach, z poduszką podnieznacznie zgiętymi kolanami, rotacjatułowia w prawo

Między obojczykiem i sutkiem

Tylny Leżenie na prawym boku z rotacjątułowia do przodu pod kątem 450, klatkapiersiowa jest uniesiona i oparta opodgłówek łóżka

Szczyt łopatki

Języczek Leżenie tyłem z rotacją tułowia w prawopod kątem 450 z poduszką pod lewymbokiem, uniesienie łóżka o 30 cm odstrony stóp chorego

Lewy bok na poziomie sutka

Dolny Szczytowy Leżenie na brzuchu, z poduszką pod jamąbrzuszną, nieznaczna rotacja tułowia wprawo

Środek grzbietu na wysokości dolnego kąta łopatki

Podstawnyprzedni

Leżenie na plecach, z poduszką podnieco zgiętymi kolanami, nieznacznarotacja tułowia w prawo, uniesienie łóżkao 30 cm od strony stóp chorego

Z przodu na poziomie dolnych żeber

Podstawnytylny

Leżenie na brzuchu z poduszką podbiodrami, nieznaczna rotacja tułowia wprawo , uniesienie łóżka o 30 cm odstrony stóp chorego

Z tyłu w okolicy kręgosłupa

Podstawnyboczny

Leżenie na prawym boku z poduszką podmiednicą od przedniej strony, uniesieniełóżka o 30 cm od strony stóp chorego

Z tyłu na poziomie dolnych żeber

Fizjoterapia klatki piersiowej

• Ćwiczenia oddechowe

• Skuteczny kaszel

• Pozycje ułożeniowe

• Pozycje drenażowe

• Oklepywanie klatki piersiowej

• Inhalacje 

Przywracanie statycznej i dynamicznej równowagi mięśniowej po operacjach chirurgicznych

• Rozciągnięcie przykurczonych mięśni tonicznych

• Trening wzmacniający osłabione mięśnie fazowe

• Ćwiczenia w skurczu pełnym i rozciągnięciu niepełnym

• Rozciągnięcie przykurczonych mięśni tonicznych = przywrócenie równowagi mięśniowej

Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach chirurgicznych

• Techniki zmniejszające napięcie mięśniowo‐powięziowe

• Delikatne techniki rozluźniania mięśniowo‐powięziowego należy rozpocząć wkrótce po zagojeniu się rany pooperacyjnej

• Zapobiegają one włóknieniu i zaburzeniu ślizgów tkankowych pomiędzy poszczególnymi warstwami tkanek w okolicy operowanej (pacjenci często odczuwają zwiększone ich napięcie, ograniczenie ruchomości lub ból)

Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach chirurgicznych

• Techniki rozluźniania mięśniowo‐powięziowego należy stosować w miejscach, w których występują ograniczenia ruchomości tkanek

• Zasada  stopniowania trudności i odpowiedniego doboru siły oddziaływania poszczególnych technik

• Bezpośrednio po operacji należy delikatnie i pośrednio uruchamiać okolicę rany pooperacyjnej

Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach torakochirurgicznych

• Istotne znaczenie mają ćwiczenia oddechowe, które aktywują przeponę i uruchamiają układ powięzi klatki piersiowej zapobiegając zrostom i restrykcjom

• Ze względu na funkcjonalną ciągłość tkankową należy także rozluźniać układ mięśniowo‐powięziowy szyi i kończyn górnych

• Uruchamianie i mobilizacja mięśni klatki piersiowej powoduje obniżenie  napięcia tkanek w obrębie tułowia, szyi, kończyn górnych a nawet pachwin i kończyn dolnych

Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach torakochirurgicznych

• Odtworzenie właściwego ruchu łopatki na tylnej ścianie klatki piersiowej

• Zaburzenie tego ruchu powoduje wtórne zaburzenie wzorców ruchowych oraz funkcji obręczy barkowej prowadzące do przeciążania oraz bólu

Cele terapii tkanek miękkich w przypadku blizn po leczeniu operacyjnym 

• Osiągnięcie miękkiego oporu końcowego podczas przesuwania blizny i okolicznych tkanek

• Uwolnienie blizn ze „sklejeń” z głębszymi tkankami

• Wyrównanie zarysów blizn, które są zagłębiane (wciągane) przez połączenia z głębokimi tkankami

• Poprawa zakresów ruchów, które są ograniczone przez blizny

• Zmniejszenie bolesności blizn oraz tkanek je otaczających. 

Terapia tkanek miękkich w przypadku blizn po leczeniu operacyjnym

• Należy rozpocząć od rolowania statycznego i dynamicznego skóry oraz tkanki podskórnej dookoła blizny

• Techniki rozciągające wzdłuż, w poprzek oraz w kierunkach skośnych do linii blizny

• Mobilizacja blizny i jej okolicy polega na delikatnym, ciągłym rozciąganiu palcami tkanek w różnych kierunkach

Terapia tkanek miękkich w przypadku blizn po leczeniu operacyjnym

• Statyczne rolowanie skóry ‐ chwyta się fałd skóry i tkanki podskórnej pomiędzy kciuki a pozostałe palce

• Chwyt utrzymuje się aż do poczucia rozluźnienia tkanek

• Bezpośrednie rolowanie blizny jest podobne do techniki pośredniego rolowania okolicy blizny

• Rolowanie prowadzi się bezpośrednio na bliźnie wykonując palcami trakcję pionową i nieznaczne poziome przesunięcie tkanek

Terapia rozległych i trudnych do mobilizacji blizn

• Gdy inne techniki nie skutkują oraz gdy występują duże zrosty pooperacyjne

• Bezpośrednie, celowane uwalnianie mięśniowo‐powięziowe

• W przypadku blizn z dużymi zrostami zalecane jest także stosowanie techniki bezpośredniego, celowanego jej uwalniania.

Wskazania do poizometrycznej relaksacji mięśni po operacjach chirurgicznych

• Nadmierne napięcie mięśniowe

• Przykurcze mięśniowe lub łącznotkankowe ograniczenia ruchomości

• Osłabienie mięśni

• Zastój chłonny

• Ograniczenia ruchomości w stawach wynikające z dysfunkcji tkanek miękkich.

Poizometryczna relaksacja mięśni po operacjach chirurgicznych• Rozpoczyna się od rozciągnięcia mięśnia do uczucia pierwszego bólu lub uczucia oporu utrzymując tę pozycję

• Następnie pacjent wykonuje napięcie izometryczne mięśnia na poziomie 20% przeciwko ręce fizjoterapeuty, które trwa 8‐10 sekund, 

• Kolejno rozluźniając mięśnie , po czym następuje powolne przesunięcie części ciała w kierunku rozciągającym mięśnie

• Istotnym elementem podczas rozciągania jest swobodny, głęboki wydech na końcu każdej z faz napięcia. 

• Po zastosowaniu wszystkich cykli należy utrwalić uzyskaną pozycję rozciągnięcia poprzez kilkusekundowe napięcie mięśni antagonistycznych

• Ćwiczenia te powtarza się od 2 do 4 razy zarówno przy udziale fizjoterapeuty jak i może je wykonywać samodzielnie chory

Inne techniki fizjoterapii po operacjach chirurgicznych

• Techniki mobilizacji stawów obwodowych i kręgosłupa

• W okolicach operowanych stosuje się techniki stawowe i tkankowe

• Terapia punktów spustowych na mięśniach pośrednio i bezpośrednio związanych z polem pooperacyjnym

• Zmniejszanie bólu mięśniowo‐powięziowego po leczeniu chirurgicznym 

Zasady przywracania ruchomości tkankowej i zakresu ruchów w stawach 

• Indywidualny dobór technik

• Opanowanie prawidłowych wzorców ruchowych utrwalających uzyskane wyniki

• Świadomy udział chorego 

• Umiejętność samodzielnego rozluźniania mięśniowo‐powięziowego, relaksacji i mobilizacji

Kinesiology taping w chirurgii 

• Korekcja mechaniczna zaburzeń wynikających z interwencji chirurgicznej (stabilizowanie, normalizacja napięcia powięzi i mięśni, zwiększanie / korygowanie zakresu ruchomości )

•• Wspomaganie pracy mięśni (pomoc w rozluźnianiu, redukcja zmęczenia, przywracanie zakresu ruchu)

• Aktywizacja systemu przeciwbólowego (likwidacja przyczyny bólu, aktywizacja mechanizmu przeciwbólowego).

Techniki aplikacji plastrów wykorzystywane w chirurgii• Aplikacja mięśniowa – najbardziej fizjologiczna, naklejana bez rozciągania taśmy na rozciągnięty mięsień

• Aplikacja więzadłowa ‐ pobudza mechanoreceptory, normalizuje napięcie więzadeł i ścięgien, stosuje się rozciągliwość plastra w zakresie 25‐50%

• Aplikacja powięziowa ‐ zmniejsza nadmiernie napiętą powięź przy rozciągnięciu taśmy 25‐50%,

• Aplikacja limfatyczna ‐ stosowana jest w profilaktyce i redukcji obrzęków limfatycznych. Plaster jest cięty na długie, wąskie paski (ogony), a baza przyklejana jest w okolicach węzłów chłonnych. Rozciąg taśmy 0‐15%

• Aplikacja funkcjonalna ‐ stosowana jest w terapii ograniczenia mobilności

Najczęstsze aplikacje plastrów w chirurgii

• Mięśniowe 

• Więzadłowe 

• Funkcjonalne

• Utrzymywane przez minimum 10 dni bez konieczności ich zmiany

Korzyści wynikające z kinesiology tapingu po operacjach chirurgicznych 

• Mniejsze upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc

• Przyspieszenie powrotu perystaltyki jelit i poprawę ich czynności

• Zapobieganie zaparciom i wzdęciom brzucha

• Obniżenie poziomu bólu i redukcję leków przeciwbólowych

• Obniżenie uczucia dyskomfortu i bardziej aktywny udział pacjentów w fizjoterapii po operacji

• Zwiększenie tolerancji wysiłkowej

• Poprawę samopoczucia psychicznego i wzrost poczucia satysfakcji

• Krótszy czas hospitalizacji

Kinesiology taping po cholecystektomii

• Aplikacja mięśniowa zmniejszająca napięcie mięśni skośnych zewnętrznych brzucha po stronie lewej

• Aplikacja mięśniowa zmniejszająca napięcie mięśni skośnych wewnętrznych po stronie prawej

• Aplikacja powięziowa na okolicę wątroby

Cele kinesiology tapingu po torakotomii

• Zmniejszenie bólu

• Korekcja nadmiernie napiętych mięśni 

• Redukcja obrzęku chłonnego

Kinesiology taping po torakotomii

• Standardowa taśma na trzech obszarach• W punkcie występowania bólu, który zlokalizowany jest delikatnym badaniem palpacyjnym ściany klatki piersiowej

• Nad mięśniem naramiennym i mięśniem czworobocznym po stronie otwarcia klatki piersiowej dla zahamowania działania sensomotorycznego bólu i wspomagania funkcji mięśnia

• W dolnej okolicy klatki piersiowej po stronie przedniej dla wspomagania funkcji przepony

• Wykorzystuje się elastyczna taśmę w 100% bawełnianą bez dodatku lateksu o szerokości 5 cm nakładane bezpośrednio na ranę pooperacyjną. 

Kinesiology taping w redukcji bólu w obrębie klatki piersiowej 

• Aplikacja nad punktem bólu w kształcie gwiazdy o długości 10 i szerokości 2,5 cm taśm z naprężeniem 25‐50% w środku każdego paska bez naprężeń na ich końcach

• Aplikację w kształcie kotwicy nad mięśniem naramiennym i mięśniem czworobocznym umieszcza się bez naprężenia na rozciągniętej skórze powyżej końcowego przyczepu mięśnia

• W kierunku przyczepu początkowego mięśnia jej napięcie wynosi 15%, bez napięcia na jej końcach

Kinesiology taping we wspomaganiu drenażu chłonnego z tkanek miękkich w okolicy urazu chirurgicznego

• Taśmę nakłada się bez napięcia na rozciągniętą skórę 

• W obszarze regionalnego drenażu chłonnego zakłada się kotwicę

• Powyżej obrzęku zakłada się 4 ogony z pociętych taśm.

Aplikacja kinesiology tapingu po torakotomii 

Kinesiology taping w chirurgii

• Brak niekorzystnych skutków zastosowania taśm

• Z reguły dobra tolerancja 

• Większe poczucie bezpieczeństwa 

• Obniżenie lęku i niepokoju po operacji

Kinesiology taping w chirurgii

• Niewystarczająca liczba wiarygodnych badań naukowych.

• Dotychczasowe wyniki badań nie są jednoznaczne

• Przedstawione wnioski wątpliwe

• Niektóre hipotezy i teorie nawet sprzeczne oraz nie poparte badaniami naukowymi.