Rozwoi .fe l i eto n i stv ki n ąsw ie-ci e

Historia felietonistyki liczy prawieFą-#d.4Pienvsze teksty, noszące Ślady ,,stylu Hy#ł"felietonowego1, jeonar jeszcze nienazwan e felietonami, znalazły się w periodyku ,,Spectator} l t' 7"w latach 1711_1714 _ ich autorami byli J' Addison i R. Steele1. Termin felieton zaczął byc

uzywany w 1803 roku, kiedy-pułłłJ"r-""-L""+.[1f

Geoffroy we francuskim czasopiśmie ,,Journal des fL l, '{debatsJ przeprowadził eksperyment' ktory polegał na,k{-ącł'd=ffi-rf l dooatkowf rartk# ] s#y,-,--.-J T.--T.--.---'. ----r--'r , I t-.-T)^, _

@ffitt7.aktorejzamieściłdodatekliteracko.rozrywkowy2'Terminfetietonpochodzi.""LlItr .- t/

od francuskiego feuitle, Co oznacza,lśĆ|feuittefon natomiast to ,,kańka złoŻona n^ "=*orr:1ł) ',r'|

1"il

Nazwa ma związek z faktem , iŻ ow dodatek był oddzielony od gornej części tekstu

typograficzną kreską i funkcjonował 1ar<dffiiffilm;m '"am" Nazwa

felietondotyczyłazatempeWnegofragmentuczasopisma,wktory*@t*nfpokreślone treści. Wkrotce pojawiły się autonomiczne teksty, które dalej funkcjonowały w tej

odciętej kreską przestrzeni gazety' ale juz same nazywane były felietonami. Były to przede

wszystkim relacje z podroŻy, opowiadania, recenzje, repeńuar teatrów, przegląd mody,

ogłoszenia4. Stasińskis wspomin a, Że na począt\y Xl{ ryĘlg'ĘĘlgly były stałym działem wogłoszenia". Stasiński" wspomlna, ze na początKu ^l^

WlęKu!ę.llelolry oyry slarym ozla{em W

-

gazecie codziennej, W ktorymizamleszcząno-Fla rozrywki czytelnikow}łiadomości kulturalne,,r"ln",' -fJ -prasre rpodawane w lekki sposob. Zapotrzebowanie na

stawał się powoli odczuwal Ponadto felieto n, z raĄi swojego lekkiego,

przyj e m n eg o ch a ra kte ru' przyci ą9 ał nowychżyt" l n i Lo*ffiffi| zmieniaĆH tęó

tematyka poruszana w felietonach _ zaczął dominowaÓ model mozaikowoŚci, co czyniło

felieton niepzewidywalnym tf"z-d"{ często lca*_"łwraŹenie nowości, zapobiegając FJ tr'ffiznudzeniu. Dawało to takze wrażenie wolności, poniewaz dobor tematu był dowolny i

zaleŻny od autora. Felieton był te4H j;;;*"Ę']"r'--m intrygujący pŻez to, Że łanałJf Hffislinearnośc lektury wymagał rozkładania ciągow tekstowych zgodnie z graficznymi

sugestiami i ponownego ich składaniaffinowycn, kontekstualnych zasad$ w celu l{h/{''/p-' [' Hł'' rzrozumienia całości. Felieton pozwalał takze złamac instytucjonalnoŚÓ i sformalizowanie V

'

tekstow zamieszczanych w prasie. odcięcie felietonu kreską sugerowało, i tak było w

rzeczywistoŚci, jeg o n ieof icj al ny ch a rakter.

,lł, Warszawa 1999, s.5' g-Ó

; |b"ffia'-mo Felieton. Gene:a i elrolttcja gatlrnku,|w'.] D:iennikarstwo i świąt mediów,r.aYE-u@ 6-()geh'ilaffiI7D. rxt<o'r 2000. s. le7.'||::ś,ffuffild'.T")rrki p,nsorl'e. Lublin ]00.l, s. zo;llfiojtak pisze tu, ze forma i tematyka ówczesnych T N ąfelietonórl odb-iega\ macznie od dzisiaj znanrch. Dziś zapervne tego typu teksty opatrzono by nagłówkiem

..Rozmaitości". Fłj.ffiTf's@>.

op.cit., s. 6.

lewaz w

I iape/lłaŁaĘ '

RozwÓj fel i etonistyki w Polsce

W Polsce, podobnie jak we Francji, stosowano termin felieton na określenie zarowno

róznych ,,drobiazgow;J zamieszczonych pod kreską w czasopismach, jak teŻ konkretnycn7 "

tekstow, dających się wyodrębniÓ spośrod innych na podstawie specyficznych cech

zewnętrznych i wewnętrznycho'

itzner7 podaje, ze pienłsze teksty, mające charakter felietonow, ale nieffi. ł.występujące jeszcze pod tą nazwą, to utwory[-rrasickiego ifsonomolca, drukowane na V J 1rEłamach ,,Monitord (765-1784). Te zańobliwe utwory łączyły w sobie tematykę rozrywkową,Z"

anegdoty i przeglądy mod paryskich. Podobne formy felietonowe znalazły się w ,'KuŹnicrjf,- Jllpiśmie z okresu Sejmu Wielkiego. W ,,Wiadomościach BrukowychJ 1wilno, 18'l6-'1 aiĄ l')zamieszczanotekstyfelietonowe,xto,"@tematofi,rozrywkowych,ur"frpo l ityczn ych, o byczaj owych, filozoficznych i oŚwi atowych 8.

W połowie XlX wieku felieton był juŻ znanym terminem. Został takŻe stałym

elementem prasy satyrycznej. obecny był w takich tytułach jak ,,Pszonka'' na emigracji,

,,Wolne Żar|y", ,,Mucha'' i ,,Sowizdrzał'' w Królestwie, ,,Diabeł'' w Krakowieg. Felietony o

tematyce niesatyrycznej zamieszczały,,Dziennik Literacki'' ftdfady-h{Łoziński), ,,Dziennixfr łł,Poznański" (powieściTł<ras=e*skiego w odcinkach, felietony r#"ą"ł."4 Rabskiego , r },,,ł,

|sł*,"ł.'"ątKozmiana), ,,Prawda'', ,,Goniec Polski''lo. Ten ostatni zasługuje na szczegó'"ą tT"uwagę, jako Że w nim w 1851 ror<$yprianfronłid opublikował tekst pt'. o felietonie le'tietońflC ,

w ktorym probował charakteryzowac gatunek' Do waznych pozycji naleŻą takŻe. ,,Kurier -:

Warszawski", ,,Niwa", ,,Kurier Codzienny" oraz,,Tygodnik llustrowany", w ktorycilpo"r37 lat f-A" PruS

publikował swoje kronikib"ł.t^-"'.Ęd' Kroniki Prusa brały pod uwagę aktualne tematy,|-/-!}ktore mogły interesowac czytelniuoffiolsane były lekkim, dowcipnym językiem. Gatune(H-lń t 'uprawiany przez tego pisarza był formą bardzo zbliŻony do tego, czym jest dzisiejszy

felieton. Nawet s"'fłu., Wypracowawszy juŻswoj warsztat, zawarł jego głown ".^łoŻ"nir{b.'r'

w tJwagach nad pisanieln felietonult.

XX wiek to dalszy rozwoj polskiej felietonistyki.

zamieszczano przede wszystkim w ,,Liberum Veto" w

międzywojennym felietony pisano w,,Szczutku'',,,Cyruliku''

" Por.ffiflD, op.t'it.,s. re8.ffii.o ' nrtńo,r.'1*:f Tetlria i praktyka clziennikąrstwo, redfc;lńDf;;E@),fi'm) Warszawa1964, s. 130.* lbidem. s. l3l.n Ibidem- s. 132.

'*łĆ6ffiińre' op' cit.,s. l 98.

" Ibidem, s.204.'t Ibidem.

N" f.le4 początt<uflelietony Hń,or*Krakowie. W dwudziestoleciu, / I,-ńł/ed,ą

i w końcu w ,,Szpilkach'', ktore

Ę

ffł"rc

potsce Ludowej Fetietony@dnatezc fmozna takze w,,Trybunie Ludu", ,,ŻyciuWarszawy", ,,Przekroju" iwielu innych. ł'%ur

PYTANIA DO TEKSTU:

Zaznaczte zdania, w których mowa o niekonsekwencjach występujących w przytoczonym tekście:

/a) Ęf pomieszanie cudzysłowów: w tekście SąZastosowane rózne ich rodzaje

b) Vniekonsekwentnie Zastosowane są pochylenia - nie wszystkie słowa w metatekście (te, o których

się mówi) są pochylone

c) tl niekonsekwentnie podawane są liczebnikiporządkowe (z kropką bez kropki itd.)

d) t'l panuje pomieszanie w podawaniu ty'tułów naukowych autorów

e) tl niekonsekwentna pisownia nie zimiesłowami odmiennymi.t

fl flpanuje pomieszanie przy podawaniu tytułów czasopism (cudzysłów, pochylenia)

g) d niekonsekwencja w wyróznianiu pewnych fragmentów tekstu (np' nagłówków: bold,

podkreślen ie, zwykła czcionka)f

h) spanuje pomieszanie przy sposobie podawania imion i nazwisk (raz samo nazwisko, razimię i

nazwisko itd.)

i) l-l niekonsekwentnie podawane są skróty lub całe nazwy słów (rok, wiek, r., w.)

L€G€NDfr

}€'

:,^-,. r/.' ,(-,,. ..ł':', 'f'

,:lt/'//L' piehlęl/'ełręI

Zfue4ł ń/)tl"f ( lltrłe

- /frrrłrbł.tzłP ul/qłb44Kp84'tJ"ó ?płil/&.łlą ilłi?;rc&ł"r/'

ilLłeą'a/łe naw (ra)