Fas Ülke Raporu 2014 - konya ticaret odası · 2017-09-06 · FAS ÜLKE RAPORU KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ 3 İKİNCİ BÖLÜM GENEL EKONOMİK DURUM 2.1. Genel Ekonomik Yapı

FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU

Dış Ticaret Servisi

Nisan-2014

FAS ÜLKE RAPORU

KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ i

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

FAS HAKKINDA GENEL BİLGİLER

1.1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................ 1

1.2. Coğrafi Konumu ................................................................................................................. 2

1.3. Siyasi ve İdari Yapısı .......................................................................................................... 2

1.4. Nüfus ve İşgücü Yapısı ....................................................................................................... 2

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL EKONOMİK DURUM

2.1. Genel Ekonomik Yapı ......................................................................................................... 3

2.2. Ekonomi Politikaları ........................................................................................................... 3

2.3. Ekonomik Performans ......................................................................................................... 3

2.4. Önde Gelen Sektörlerin Durumu ......................................................................................... 4

2.4.1. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................ 4

2.4.2. Sanayi ....................................................................................................................... 4

2.4.3. Madencilik ................................................................................................................. 5

2.4.4. Müteahhitlik Hizmetleri ............................................................................................ 5

2.4.5. Turizm Sektörü .......................................................................................................... 5

2.4.6. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı ............................................................... 5

2.5. Doğrudan Yabancı Yatırımlar ............................................................................................. 6

2.6. Dış Ticaret ........................................................................................................................... 7

2.6.1. Genel Durum ............................................................................................................. 7

2.6.2. İhracatında Başlıca Ürünler ....................................................................................... 7

2.6.3. İthalatında Başlıca Ürünler ....................................................................................... 8

2.6.4. Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti ...................................................................... 8

2.6.5. Dış Ticaret Politikası ................................................................................................. 9

2.6.6. Tarifeler ve Diğer Vergiler ........................................................................................ 9

FAS ÜLKE RAPORU

KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ ii

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRKİYE İLE FAS ARASINDA EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

3.1. Türkiye-Fas Dış Ticaret Değerleri .................................................................................... 10

3.1.1. Türkiye'nin Fas'a İhracatında Başlıca Ürünler ........................................................ 11

3.1.2. Türkiye'nin Fas’tan İthalatında Başlıca Ürünler ..................................................... 12

3.1.3. Fas’ın İthalatında Türkiye’nin ve Dünyanın Konumu ............................................ 12

3.2. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller .................................................................... 14

3.3. İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar .............................................................. 15

3.4. İş Konseyi .......................................................................................................................... 14

3.5. İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar ................................................. 15

3.5.1. Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler ...................................................................... 15

3.5.2. Pazar İle İlgili Bilgiler ............................................................................................. 15

3.6. Genel Değerlendirme ve Öngörüler .................................................................................. 16

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KONYA-FAS TİCARİ İLİŞKİLERİ

4.1. Türkiye-Fas ve Konya-Fas Yıllara Göre İthalat/İhracat Rakamları .................................. 16

4.2. Konya’nın 2012 Yılında Fas’a Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri ................................... 17

4.3. Konya’nın 2012 Yılında Fas’a Yapmış Olduğu İthalat Kalemleri ................................... 18

4.4.Odamız Verilerine Göre Fas’a İhracat Yapan Başlıca Firmalar ....................................... 18

FAS ÜLKE RAPORU

KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

FAS HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1. Ülke Kimliği

Resmi Adı: Fas Krallığı

Yönetim Biçimi: Anayasal Monarşi

Devlet Başkanı: Kral VI. Muhammed

Başkent: Rabat

Önemli Şehirleri : Rabat, Kazablanka, Fes, Marakeş, Tangier, Kenitra

Nüfusu: 33 Milyon

Yüzölçümü: 710.850 km2

Resmi Dil: Arapça, Fransızca, Berberi

Para Birimi: Fas Dirhemi (MAD)

Para Kuru: 1 ABD Doları = 8.3619 MAD

Zaman Dilimi: GMT+0

FAS ÜLKE RAPORU


1.2. Coğrafi Konum

Kuzey Afrika’da yer alan ülkenin Atlantik Okyanusuna ve Akdeniz’e kıyısı

bulunmaktadır. Fas, Cezayir ve Batı Sahra arasında yer almaktadır.

1.3. Siyasi Ve İdari Yapı

Fas 1956 yılına kadar Fransa hakimiyeti altında kalmış, aynı yıl bağımsızlığını ilan etmiş

ve ülkede anayasal monarşi kurulmuştur. Ancak ülke geçmişi 9. Yüzyıla kadar

dayanmaktadır.

Fas Krallığı 1996 yılında kabul edilen 4. Anayasasına göre, kendisini; devlet dini İslam,

Resmi dili Arapça olan bir demokratik monarşi olarak tanımlamaktadır.

Kral kanun koyucu aynı zamanda da dini ve ahlaki bir lider konumundadır Modern Fas’ın

kurucusu kabul edilen Kral II. Hasan 1999 yılında ölmüş yerine büyük oğlu Kral VI.

Mohammed olarak tahta geçmiştir.

Fas’ta istikrarlı bir politik sisteme ek olarak güvenli bir yaşam ortamı vardır. Yabancılar

kabul görmekte, iş adamları rahat hareket edebilmektedir.

1.4. Nüfus Ve İşgücü Yapısı

Çorak ya da çöl bölgelerinin hemen hemen ıssız olmasına karşın Akdeniz kesimi ovaları ve Atlas Okyanusu’na yakın kuzey kesimlerdeki ovalar oldukça yoğun nüfus barındırmaktadırlar. Nüfusun büyük bölümü Berberi ve Araplardan oluşmaktadır. Şehirleşme hızla artmaktadır. Nüfus artışı hızlıdır. İşsizlik önemli bir sorun olarak görülmektedir.

FAS ÜLKE RAPORU


İKİNCİ BÖLÜM GENEL EKONOMİK DURUM

2.1. Genel Ekonomik Yapı

Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas, ekonomisini tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörü gelirleri ve dış ülkelerde çalışan Faslıların ülkeye getirdikleri dövizlerle ayakta tutmaktadır.

1980’li yıllardan itibaren Fas, IMF ve Dünya Bankası ile işbirliği içinde başarılı bir ekonomik reform sürecine girmiş, bu çerçevede, dış ticaret rejiminin liberalleştirilmesi, yeni yatırım kanunu, özelleştirme programı ve bankacılık sisteminin iyileştirilmesine gidilmiştir. Fas ekonomisinin son 10 yılda tarım ve fosfat sektörlerine olan bağımlılığı azalarak imalat ve hizmet sektörlerinin GSYİH’daki payları artmıştır. GSYİH, tarım sektörünün performansına göre yıllar itibariyle değişkenlik göstermektedir.

Hükümetin önceliği işsizlik oranını düşürmek ve ekonomik durgunluğa bağlı olarak artan fakirliği azaltmaktır.

Ülkede ekonomik aktivite Kasablanka ve Rabat etrafında yoğunlaşmıştır. Hükümet, az nüfuslu bölgelerdeki iş imkanlarını geliştirmek amacıyla yatırım teşvikleri uygulamaktadır. Çeşitli önlemlere karşın köyden kente göç önlenememektedir.

2011 - 2015 yılları arasında GSYİH’nın yıllık ortalama % 4,7 oranında büyümesi tahmin edilmektedir.

TÜRKİYE GENEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ GÖSTERGE İSMİ 2011 2012 2013

Gayri-safi milli hasıla- kişi başı ($) 10.428 10.459 10.782

Nüfus 73.058.638,00 73.997.128,00 76.667.864,00Gayri safi yurt içi hasıla (000 $) 774.775 789.257 820 012Gayri safi yurt içi hasıla- yıllık büyüme 8,77 2,24 4,4

FAS GENEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ

GÖSTERGE İSMİ 2010 2011 2012

Gayri-safi milli hasıla- sermaye başı (dolar)

4.610,00 4.860,00 5.080,00

Nüfus 31.642.360,00 32.059.424,00 32.521.143,00Gayri safi yurt içi hasıla 90.770.671.431,67 99.211.339.029,28 95.981.572.517,17Gayri safi yurt içi hasıla- yıllık büyüme 3,64 4,99 2,69

FAS ÜLKE RAPORU


2.2. Ekonomi Politikaları

Fas, Dünya Bankası tarafından önerilen bir ekonomik programı yürütmektedir. Ülkedeki sosyal ve ekonomik eşitsizliğin büyümedeki en önemli engel olduğu belirtilmektedir. Orta ve uzun vadeli hedefler içeren Dünya Bankası programı yıllık ortalama büyümenin %5-6 düzeyinde gerçekleşmesi gerektiği yönündedir. Diğer taraftan ülkenin serbest piyasa ekonomisine geçmesine kuşku ile bakan bir kesim de bulunmaktadır. Fas firmalarının özellikle Avrupa’dan gelecek rekabet karşısında zayıf kalmalarından korkulmaktadır. Hükümet iş çevrelerinin modernizasyonu konusunda bir kampanya başlatmıştır.

Turizm gelirleri ülkenin en önemli döviz girdi kaynağı konumundadır. Diğer önemli döviz kaynakları yurt dışında çalışan Fas’lı işçilerin gönderdikleri dövizler ve fosfat ihracatından elde dilen gelirlerdir.

Para birimi Dirham olup, Dirham’ın değeri Euro ve Dolardan oluşan bir sepet üzerinden hesaplanmaktadır.

2.3. Ekonomik Performans

Fas orta gelir düzeyinde bir ülke olarak kabul edilmektedir.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın yaklaşık üçte ikisi hizmetler sektörüne dayanmaktadır. İmalat sektörü GSYİH’nın yaklaşık % 13’ünü, tarım sektörü ise GSYİH’nın yaklaşık % 12’sini oluşturmaktadır. Madencilik sektörü ise GSYİH’nın yaklaşık % 4’ünü oluşturmaktadır.

Dış borç yükünün fazla olmaması nedeniyle yaşanan küresel ekonomik krizden göreceli olarak daha az etkilenmiştir. Orta vadede ekonominin güç kazanması beklenmektedir.

2.4. Önde Gelen Sektörlerin Durumu

2.4.1 Tarım ve Hayvancılık

Ülkenin kıyı kesimleri tarıma uygun bir iklim ve toprak yapısına sahiptir. Balıkçılık önemli

bir gelir kalemidir. Tarımsal üretimin verimliliği hava koşulları ile yakından ilgilidir.

Tarım sektörü iş gücünün % 40’ını istihdam etmekte olup, son yıllarda GSMH’nin %11-18’ni

oluşturmaktadır. Başta gelen tarım ürünleri, tahıl, baklagiller, zeytin ve narenciye olarak

sıralanabilir. Fas, süt ürünleri konusunda kendi kendine yeterli olup tahıl, şeker, yağ ve çay

ise ithal edilmektedir. Diğer taraftan, meyve suyu, şarap, kurutulmuş ürünler, zeytin ve kapari

ihracata yönelik olarak üretimleri desteklenen ürünlerdir. En önemli tarımsal ihraç ürünleri;

narenciye, domates, taze patates, şaraplık üzüm olan Fas’ta zeytin ve zeytin yağı üretimi hem

yurtiçi tüketim, hem de ihracata yönelmektedir.

Ülkedeki ormancılık sektörü, 5 milyon hektar ormanlık bölge bulunmasına rağmen yeterince

gelişmemiştir. Hâlihazırda 27 balıkçılık limanı bulunan ülkede yeni balıkçılık limanlarının

yapımı gündemde olup, sektör gelecek vaat eden bir sektör olarak görülmektedir. Tarım

sektörü en fazla koruma tedbirlerinin alındığı sektördür.

FAS ÜLKE RAPORU


2.4.2. Sanayi

1993 yılından itibaren devlet, çimento, demir, çelik gibi ağır sanayilerdeki hisselerinin bir

bölümünü özelleştirmiştir. 1982 yılında çıkarılan yatırım kanunu, 1988’de iyileştirilmiş ve bu

şekilde sanayi sektöründeki yatırımlar teşvik edilmiştir. Kasablanka, imalat sanayi sektöründe

önemli bir merkezdir.

Gıda işleme sektöründe konserve meyve, balık, un ve bitkisel yağlar başta gelmektedir..

Fas’da 13 şeker pancarı fabrikası, üç konserve fabrikası ve toplam üretim kapasiteleri 534.000

ton olan 5 adet şeker rafinerisi bulunmaktadır.

Tekstil sektörü ekonomik büyüme içinde önemli bir paya sahiptir. Ülkenin en önemli ihracat

sektörüdür. Kimya sanayi ağırlıklı olarak, fosfatın işlenmesine dayalıdır. Fas, dünyadaki en

büyük fosforik asit üreticisi ve ihracatçısıdır.

2.4.3. Madencilik

Madencilik sektörünün en önemli ayağı fosfat üretimidir. Fas, ABD ve Rusya

Federasyonu’ndan sonra dünyadaki üçüncü büyük fosfat üreticisidir. Ülkedeki toplam fosfat

rezervinin 58 milyar ton olduğu tahmin edilmektedir. Son yıllarda ortalama fosfat üretimi 21-

23 milyon ton, ihracat 10-12 milyon ton civarında gerçekleşmektedir. Fas, ham fosfat,

fosforik asit ve gübre ihracatında dünyada ilk sırada yer almaktadır. Madencilik sektörünün

%95’i fosfat üretimi olsa da ülkede fosfat dışında, gümüş, bakır, çinko ve kobalt üretimi de

yapılmaktadır.

2.4.4. Müteahhitlik Hizmetleri

İnşaat ve taahhüt sektörü ülke ekonomisinde GSYİH katkısı ve istihdam içindeki payı dikkate

alındığında önemli bir sektör konumundadır. Sektör büyüklüğü 2008 yılında ülkede üretilen

toplam katma değerin %7’sine denk gelen yaklaşık 3,5 milyar Euro bir iş hacmine ulaşmıştır.

İnşaat sektörünün en önemli alt bölümlerinden biri olan mühendislik alanında 5.000 kişinin

istihdam edildiği 500 firma kayıtlı olarak faaliyet göstermektedir

İnşaat sektörü son yıllarda, barajlar/enerji santralleri, yollar, sosyal konut projeleri, turizm

yatırımları, limanlar gibi büyük ölçekli alt yapı projelerinin olumlu etkisi ile önemli bir

gelişme kaydetmiştir. Yabancı sermaye katkılı büyük çimento şirketlerinin tamamı gelecek üç

yıla dönük kapasite artırım kararları almışlardır.

Konut inşaatı özellikle şehirlerdeki “ekonomik konut” ihtiyacına paralel olarak son dönemde

bir gelişme kaydetmiştir. Bununla birlikte finansman temini konusu toplu konut inşaatlarını

yavaşlatan en önemli sorundur. Turizm projeleri de inşaat sektöründeki gelişmede önemli rol

oynamaktadır.

FAS ÜLKE RAPORU


2.4.5. Turizm

Hükümetin başlattığı “Plan Azur” kapsamında ülkenin çeşitli yerlerinde 6 adet turistik belde

yapımına başlanmış, ancak hepsinin 2015’te tamamlanması beklenmektedir. Turizm

sektöründe hali hazırda Fransız, İngiliz, Suudi, Alman ortak yatırımları bulunmaktadır. Ancak

sektör politik krizlerden etkilenmeye açıktır. Son dönemde ülkeyi ziyaret eden batılı turist

sayısında düşüş görülmesine karşılık ülkeye Arap ülkelerinden gelen turist sayısında artış

görülmektedir.

2.4.6. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı

Ülkedeki en büyük liman Kasablanka Limanı’dır. Fas’ta 12 adet havaalanı bulunmaktadır.

Haberleşme sektörü, istihdam imkânları ve özel sektörün büyümesine sağladığı katkı

açısından umut vaat etmektedir. Cep telefonu talebi çok yüksektir. Bu sektörün rekabete

açılması ve liberalleşmesi yönündeki çalışmalar yatırımcılara güven vermektedir.

2.5. Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Ülkeye yapılan doğrudan yabancı yatırımlarda artış gözlemlenmektedir. En fazla yabancı

yatırım çeken alanlar turizm, gayrimenkul, telekomünikasyon, ulaşım ve sanayi sektörleridir.

Yatırım sistemi liberal olup, pek çok sektör özel yatırıma açıktır. Bununla birlikte, devletin

tekel olduğu fosfat üretimi, atık yönetimi, toptan sebze meyve dağıtımı, yerli ve yabancı

yatırımcıya kapalıdır. Yatırımlarla ilgili olarak Fas makamlarınca son dönemde klasik hukuki

uygulamalar çerçevesinde formalitelerin olabildiğince azaltıldığı bir sistem uygulamaya

konulmuştur. Fas'ta yatırım imkanlarına ilişkin olarak ayrıntılı bilgi alabilmek için

http://www.invest.gov.ma/ web sayfalarının ziyaret edilmesi faydalı olacaktır. Fas’ta mevcut

durum itibariyle sadece Tangiers’de bir adet serbest ihracat bölgesi (free export zone)

bulunmaktadır.

2.6. DIŞ TİCARET

2.6.1. Genel Durum

Ülke ithalatında sanayi ürünleri öncelikli sıradadır. En fazla ithal edilen ürünler ham petrol,

petrol yağları, makine ve ulaşım araçları, tekstil ürünleri ve kimyasallardır. Avrupa Birliği

Fas’ın en önemli ticaret ortağı konumundadır. İthalatın yaklaşık yarısı ve ihracatın % 70’ten

fazlası Avrupa Birliği ülkeleri ile yapılmaktadır. Fransa en önemli tedarikçi ülke konumunda

olup İspanya ikinci en büyük tedarikçidir. Fransa aynı zamanda Fas’ın en fazla ihracat

gerçekleştirdiği ülkedir.

Fosfat ve fosfat türevleri Fas’ın ihracatının yaklaşık olarak üçte birini oluştururken, ikinci

sırada tekstil ve deri ürünleri, üçüncü sırada ise balık ve balıkçılık ürünleri yer almaktadır.

FAS ÜLKE RAPORU


Dış Ticaret Göstergeleri (Milyar Dolar) 2011 2012 2013 2014İhracat 21,5 22,2 23,3 25,5İthalat 41,0 42,3 41,9 44,0Ticaret Hacmi 62,5 64,5 65,2 69,5Ticaret Açığı - 19,5 - 20,1 - 18,6 - 18,5

2.6.2. İhracatında Başlıca Ürünler

HS No

Ürün Adı 2010 2011 2012

Toplam 17.764.791

21.649.934

21.417.184

8544 Izole Edılmıs Tel, Kablo 1.659.500

2.103.175

1.761.428

3105 Azot, Fosfor Ve Potasyum Gıbı; Ikı/Ucunun Karısımları

1.268.677

1.924.444 2.036.456

2809 Dıfosfor Pentaoksıt; Fosforık Asıt Ve Polıfosforık Asıtler

1.633.333

2.117.394

1.649.844

2510 Tabıı Kalsıyum; Tabıı Alumınyum Kalsıyum Fosfat Ve Fosfatlı Tebesır

1.066.957

1.560.097

1.543.526

6204 Kadın/Kız Cocuk Icın Takım, Takım Elbıse, Ceket Vs.

957.865 991.530

987.310

0805 Turuncgıller (Taze/Kurutulmus)

381.453

491.609

358.725

8541 Dıotlar, Transıstorler Vb. Yarı Iletkenler, Pıezo Elektrık Krıstaller

583.772

607.671

517.622

0702 Domates 299.705

430.619

401.903

1604 Hazırlanmıs/Konserve Edılmıs Balıklar; Balık Yumurtası Ve Havyar

589.963

518.787

643.713

6203 Erkek/Erkek Cocuk Icın Takım, Takım Elbıse, Ceket Vs.

409.547

400.275

423.622

6109 Tısort, Fanıla, Dıger Ic Gıyım Esyası (Orme)

272.128 323.579

281.267

FAS ÜLKE RAPORU


2.6.3. İthalatında Başlıca Ürünler

HS No

Ürün Adı 2010 2011 2012

Toplam 35.378.882

44.262.937

44.789.782

2710 Petrol Yagları Ve Bıtumenlı Mınerallerden Elde Edılen Yaglar

2.633.344

4.197.139

4.607.925

2711 Petrol Gazları Ve Dıger Gazlı Hıdrokarbonlar

1.671.264

1.995.439

2.338.831

8703 Otomobil 1.279.296

1.375.352

1.609.042

1001 Bugday Ve Mahlut 878.461 1.440.060

1.399.768

1701 Kamıs/Pancar Sekerı Ve Kımyaca Saf Sakkaroz (Katı Halde)

391.985

596.427

591.681

8471 Otomatık Bılgı Islem Makınelerı, Unıtelerı

394.566

381.922 307.813

8544 Izole Edılmıs Tel, Kablo 478.091

743.971

609.645

2503 Her Nevı Kukurt (Sublıme, Presıpıte Ve Kolloıdal Kukurt Harıc)

365.670

821.801

827.408

7207 Demır/Alasımsız Celıkten Yarı Mamuller

467.587

628.611

377.825

3004 Tedavıde/Korunmada Kullanılmak Uzere Hazırlanan Ilaclar (Dozlandırılmıs)

333.692

363.297 351.439

4407 Uzunlamasına Kesılmıs, Bıcılmıs Agac; Kalın >=6 Mm

310.230

350.321

338.199

7308 Demır/Celıkten Insaat Ve Aksamı

189.063

227.575

341.461

2.6.4. Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (Milyon Dolar)

İhracatçı Ülkeler 2010 2011 2012Tüm Dünya 28.486.268 34.212.375 44.789.782 1.İspanya 4.491.458 5.702.328 5.901.448 2.Fransa 5.281.155 5.965.043 5.548.461 3.Çin 2.484.472 3.042.649 2.967.814 4.ABD 1.947.233 2.862.627 2.858.984

FAS ÜLKE RAPORU


5.Suudi Arabistan 2.107.916 3.049.821 2.831.5626.Rusya 563.000 1.302.112 2.350.498 7.İtalya 1.885.047 2.044.011 2.196.338 8.Almanya 1.813.225 2.108.759 2.139.392 9.Irak 709.089 1.136.997 1.166.21810.Türkiye 624.349 920.782 1.136.434

Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (Milyon Dolar

İthalatçı Ülkeler 2010 2011 2012Tüm Dünya 17.764.791 21.649.934 21.417.1841.Fransa 3.991.780 4.564.209 4.619.4852.İspanya 3.004.326 3.953.759 3.540.9153.Brezilya 670.440 1.118.201 1.266.3704.Hindistan 1.075.558 1.504.929 1.160.5555.ABD 669.896 983.635 929.7735.İtalya 798.646 908.110 782.3526.Almanya 556.421 618.489 644.7628.Hollanda 501.039 673.746 621.3509.İngiltere 515.542 604.878 597.06610. Belçika 473.303 433.105 402.59811.Türkiye 342.271 346.979 338.016

2.6.5. Dış Ticaret Politikası

İthalat ve ihracata ilişkin serbestlik politikalarını hayata geçiren 1989 tarihli Dış Ticaret'e

ilişkin Kanunun yansıra, 1994 yılında Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olması Fas'ın dışa açılma

sürecine ivme kazandırmıştır. Gümrük tarifelerinin azaltılması konusunda önemli bir yol

kateden ülkenin 1982 yılında % 400'ler seviyesinde olan ortalama gümrük vergisi oranları

2002 yılından itibaren her yıl daha da liberal hale getirilmektedir.

Türkiye-Fas Serbest Ticaret Anlaşması 7 Nisan 2004 tarihinde imzalanmış ve 2006 yılında

yürürlüğe girmiştir. Sanayi ürünleri ihracatımız 10 yıllık bir geçiş süreci sonunda

sıfırlanacaktır. Anlaşmanın tam metni için tıklayınız.

Fas, ticaret anlaşması imzaladığı ülkelere karşılıklı esasına dayalı olarak tercihli muamele

uygulamaktadır. Örneğin, Arap Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması, Avrupa Birliği ile Serbest

Ticaret Anlaşması, EFTA ülkeleri ile Serbest Ticaret Anlaşması, ya da BAE, Mısır, Ürdün,

Tunus, Türkiye ve ABD ile imzaladığı ikili serbest ticaret anlaşmaları kapsamında

anlaşmalara taraf olan ülkelere tercihli gümrük vergisi oranları uygulanmaktadır.

2.6.6. Tarifeler ve Diğer Vergiler

2009 yılı Ocak ayında uygulamaya konulan “Computerized Online Customs Database -

Bilgisayarla İşletilen Çevrimiçi Gümrük Veritabanı” sonrasında gümrük işlemlerinin

kolaylaştığı görülmektedir. İthalat izinleri sadece güvenlik nedenleri ya da uluslararası

FAS ÜLKE RAPORU


anlaşmalar paralelinde talep edilmektedir. Son yıllarda Fas gümrük vergileri oranlarını

aşağıya çekmektedir. Fas, fiyat kontrolüne tabi tuttuğu ürünlerin listesinde de kısaltmalara

gitmiştir. Devlet, petrol ürünleri gibi sübvansiyon uyguladığı ürünler için fiyat kontrolleri

mekanizmasını kullanmaya devam etmektedir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRKİYE İLE FAS ARASINDA EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

3.1. Türkiye-Fas Dış Ticaret Değerleri

Türkiye-Fas Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar) Yıllar İHRACAT İTHALAT DENGE HACMİ2000 70.413 72.983 -2.570 143.3962001 98.149 38.193 59.955 136.3422002 138.330 68.314 70.015 206.6452003 180.779 76.989 103.789 257.7692004 330.058 105.778 224.280 435.8362005 370.824 143.231 227.593 514.0552006 551.377 173.902 377.474 725.2792007 721.594 198.460 523.134 920.0542008 957.768 360.519 597.249 1.318.2882009 600.456 234.729 365.727 835.1852010 623.957 396.797 227.522 1.021.1162011 920.895 419.945 500.950 1.340.8402012 1.014.905 429.482 585.423 1.444.3872013 1.194.224 572.227 621.997 1.766.4512013 ilk 2 ay 148.170 69.206 78.964 217.3762014 ilk 2 ay 290.063 75.478 214.585 365.541

3.1.1. Türkiye'nin Fas'a İhracatında Başlıca Ürünler

GTİP ÜRÜN ADI 2011 2012 2013 Toplam (diğerleri dahil) 920.938 1.015.149 1.194.2247207 Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller 76.834 31.151 102.5638703 Otomobili, steyşın vagonlar, yarış arabaları 39.413 61.802 99.7717216 Demir/alaşımsız çelikten profil 83.209 65.814 57.0668704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 7.004 25.849 48.3415209 Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2

den fazla) 44.700 51.673 44.525

7113 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası

3.972 23.333 39.441

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 20.124 28.760 36.592

FAS ÜLKE RAPORU


Türkiye'nin Fas'a İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)

Kaynak: TUİK

3.1.2. Türkiye'nin Fas’tan İthalatında Başlıca Ürünler

Türkiye'nin Fas'dan İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)

GTİP ÜRÜN ADI 2011 2012 2013 Toplam (diğerleri dahil) 419.945 429.482 572.2278703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 34.695 5.634 208.2352510 Tabii kalsiyum; tabii alüminyum kalsiyum fosfat ve

fosfatlı tebeşir43.658 67.455 65.977

2809 Difosfor pentaoksit; fosforik asit ve polifosforik asitler

115.022 125.723 62.124

7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 10.628 23.203 41.9052301 Et, sakatat, deniz hayvanı vs. (yemeye uygun

olmayan) unu, pelleti, kıkırdakları4.461 3.241 29.195

8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 11.210 11.286 25.6876204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. 18.244 15.834 17.0498544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik

iletkenleri; fiber optik k 22.281 18.317 16.361

6203 Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. 3.606 4.181 13.2257106 Gümüş (ham/yarı işlenmiş, pudra halinde) 8.359 23.333 6.7724105 Koyun ve kuzuların dabaklanmış derileri 2.054 3.382 6.0000303 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 1.540 4.708 5.5605209 Tabii kalsiyum; tabii alüminyum kalsiyum fosfat ve 1.438 4.906 5.504

8418 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları

29.800 34.603 33.661

4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 15.233 17.323 26.1356006 Diğer örme mensucat 13.963 17.746 21.8138701 Traktörler 14.217 10.836 19.7007214 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş,

burulmuş, çekilmiş) 21.403 18.614 18.052

5407 Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar 7.881 14.798 16.9906004 Diğer örme mensucat (en>30cm,

elastomerik/kauçuk iplik=>%5)11.676 14.359 15.863

5702 Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb)

9.787 11.220 15.311

8711 Motosiklet, mopetler, motorlu bisikletler, sepetler

13.947 13.345 14.085

5402 Sentetik lif ipliği (dikiş ipliği hariç) (toptan) 6.750 8.341 13.4799999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 6.251 6.448 13.0785208 Pamuk men (ağırlıkça %85 ve fazla pamuk

m.kare 200gr)13.693 14.044 11.996

2814 Saf amonyak/amonyağın sulu çözeltileri 5.551 13.403 11.8685211 Pamuk men (dokuma, %85 >pamuklu, suni-

sentetik karışık, 200g/m2 den ağır) 4.895 9.547 11.756

FAS ÜLKE RAPORU


fosfatlı tebeşir6206 Difosfor pentaoksit; fosforik asit ve polifosforik

asitler 5.036 4.958 5.388

7210 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 5.765 330 5.331

3.1.3. Fas’ın İthalatında Türkiye’nin ve Dünyanın Konumu

**2012 Verilerine Göre

*** 1 Milyon Dolar aşağısındaki ihracat rakamları yazılmamıştır.

Ürün Kodu

Tüm ürünler

Türkiye'den Fas'a

İhracat

Türkiye'nin Dünya'ya ihracat

Fas'ın Dünya dan

ithalat 84 Makine, nükleer reaktörler, kazanlar, vb 196.393 12.006.626 4.113.121

87 Demiryolu, tramvay dışındaki araçlar 147.285 15.150.269 3.317.029

72 Demir ve çelik 143.676 11.333.492 1.413.450

52 Pamuk 121.030 1.786.131 622.330

55 Sentetik devamsız lifler 72.326 1.378.905 616.331

85 Elektrik, elektronik cihazlar 50.741 9.380.088 2.894.491

60 Örme veya tığ işi kumaşlar 44.487 1.561.914 420.112

39 Plastikler ve mamulleri 28.850 5.014.997 1.667.258

40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 21.158 2.425.931 431.028

54 Suni filamentler 20.653 1.479.208 301.966

74 Bakır ve mamulleri 20.554 1.385.122 447.820

73 Demir veya çelikten eşya 20.438 6.100.707 847.026

10 Hububat 19.137 170.358 2.221.804

26 Cevherleri, cüruf ve kül 19.029 1.391.576 48.107

62 Giyim, aksesuar, örme olmayan veya tığ Makaleler

16.880 5.435.871 240.236

57 Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları

15.798 1.997.905 46.334

28 Inorganik kimyasallar, kıymetli metal bileşiği, izotoplar

15.508 1.267.399 640.987

48 Kağıt hamuru, kağıt ve karton kağıt ve mukavva, makaleleri

15.161 1.033.633 661.205

94 Mobilya, aydınlatma, işaretler, prefabrik yapılar

14.422 2.421.473 435.500

61 Giyim, aksesuar, örgü veya tığ işi Makaleler 12.648 8.427.980 111.428

58 Özel dokunmuş veya getirilen kumaş, dantel, goblen vb

12.475 549.122 160.546

96 Çeşitli mamul eşya 9.052 796.588 183.969

70 Cam ve cam eşya 8.524 956.052 178.779

49 Basılı kitaplar, gazeteler, resim vb 7.158 88.800 105.430

76 Alüminyum ve mamulleri 7.155 2.254.934 389.389

FAS ÜLKE RAPORU


63 Diğer hazır tekstil ürünleri, takımları, yıpranmış giysiler vb

7 1.906.524 66

25 Tuz, kükürt, toprak, taş, alçı, kireç ve çimento

6.192 2.483.493 909.913

56 Vatka, keçe, dokunmamış mensucat, iplik, sicim, halat, vb

5.912 476.819 161.724

33 Uçucu yağlar, parfümler, kozmetik, Toileteries

5 621.234 262.730

68 Taş, alçı, çimento, amyant, mika vb makaleleri

4.352 1.224.146 169.550

38 Çeşitli kimyasal ürünler 4.221 497.268 386.728

27 Mineral yakıtlar, yağlar, damıtma ürünleri, vb

4.101 7.708.327 12.356.544

83 Adi metallerden çeşitli eşya 4.047 735.416 172.218

34 Sabunlar, yağlar, mumlar, mumlar, modelleme macunlar

3.957 854.899 141.785

69 Seramik ürünler 3.314 954.641 211.912

19 Tahıl, un, nişasta, süt müstahzarları ve ürünler

3.313 1.235.517 77.917

32 Bronzlaşma, boyama ekstreleri, tanen, derivs, pigmentler vb

2.124 701.583 248.227

90 Optik, fotoğraf, teknik, tıbbi, vb aparat 2 555.150 436.216

15 Hayvan, bitkisel katı ve sıvı yağlar, parçalanma ürünleri, vs

1.856 1.201.278 632.910

17 Şeker ve şeker mamulleri 1.694 504.850 603.020

44 Odun ve odun, odun kömür haberler 1.416 658.925 527.923

29 Organik kimyasallar 1.299 646.895 494.443

18 Kakao ve kakao müstahzarları 1.243 550.575 52.270

82 Adi metallerden aletler, çatal, vb 1.214 179.023 105.344

21 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları 1.164 717.898 75.578

3.2. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller

7 Nisan 2004 tarihinde Ankara’da imzalanan Türkiye-Fas Serbest Ticaret Anlaşması 1 Ocak

2006 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Anlaşma/Protokol İmza Tarihi

Ticaret Anlaşması 16.05.1972

Ekonomik, Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması 20.06.1984

İGEME ile Fas İhracatı Geliştirme Merkezi (CMPE) Arasında İşbirliği Protokolü 1984

Hava Ulaştırması Anlaşması 24.09.1985

Deniz Ulaştırması Anlaşması 26.03.1987

FAS ÜLKE RAPORU


Türkiye-Fas Hükümetler Arası Daimi Komisyon Kurulmasına DairAnlaşma

12.07.1988

Turizm İşbirliği Anlaşması 27.08.1992

Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 08.04.1997

Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu ile Fas Zanaat Odaları Federasyonu Arasında İşbirliği Protokolü 2000

Gümrük Konularında Karşılıklı İdari ve Teknik Yardım Anlaşması 13.05.2003

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 07.04.2004

Serbest Ticaret Anlaşması 07.04.2004

Türkiye-Fas 8. Dönem KEK Toplantısı Protokolü 07.04.2004

Karayolları Ulaşımı Altyapısı Teknik ve Bilimsel İşbirliğiAnlaşmasının 30.03.2005

Sağlık Alanında İşbirliğine Dair Anlaşma 30.03.2005

Türk Patent Enstitüsü ile Fas Sınaî ve Ticari Mülkiyet Ofisi (OMPIC) Arasında İşbirliği Anlaşması 26.05.2006

Su Alanında Teknik İşbirliği Anlaşması 26.11.2008

3.3. İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar

Akreditif işlemlerinde bankacılık sistemlerinin uyumsuzluğu nedeniyle çok fazla sorunla

karşılaşılmakta ve bu sorunların çözümü uzun sürmektedir.

Firmalarımız özellikle deniz yolu gönderilerinde Fas gümrüklerinde bir takım sorunlarla

karşılaşabildiklerini ifade etmektedirler.

Fas’a ihracat yapan firmalar tarafından sıklıkla, Fas’a yapılan ihracatlar da asıl

müşterilerinin Avrupa Birliği ülkelerindeki müşterileri olduğu, Fas’ın AB ülkeleri için

üretim yapan bir konumda olması dolayısıyla bir pazar olmaktan ziyade, AB firmalarının

talebi doğrultusunda ihracat gönderilerinin varış noktası niteliğinde olduğu hususu dile

getirilmektedir.

Fas yasalarına göre, Faslı ithalatçı firmalar malın konşimentosuna hamil olmasalar bile

konteynırları gümrükten çekebilmektedirler. Bu durumda ithalatçı firmanın malı çektikten

sonra ödeme yapmayabileceği ya da geç ödeme yapabileceği durumu ortaya çıkmakta ve

bu durum ihracatçımızda güvensizlik uyandırmaktadır.

3.4. İş Konseyi

Türk-Fas İş Konseyi, Türk-Kuzey Afrika İş Konseyi bünyesinde 1990 yılında kurulmuştur.

Konseyin son ortak toplantısı 3 Mart 2008 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir.

FAS ÜLKE RAPORU


3.5. İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

3.5.1. Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler

Ülkenin resmi dili Arapça olmakla birlikte iş ilişkilerinde güneyde Fransızca, kuzeyde

İspanyolca ve Fransızca konuşulmaktadır. Devlet memurlarının çoğunluğu da Fransızca

kullanmaktadır. İngilizce giderek yaygınlaşmasına rağmen ülkede yaygın olarak Fransızca

konuşulması bazen bir dezavantaj olabilmektedir. İş yazışmaları ve ticari materyalin

Fransızca olması gerekmektedir.

3.5.2 Pazar İle İlgili Bilgiler

Kazablanka, ülkedeki ticaret ve dağıtım merkezidir. İthalatın büyük bölümü

Kazablanka’dan yapılmaktadır. İthalatçılar genellikle endüstri ve sektörler açısından

uzmanlaşmıştır. Etiketlemenin, Fransızca ve Arapça olması gerekmektedir.

Fas’a ihracatın artırılabilmesi için taşımacılık sektörünün geliştirilmesi önem taşımaktadır.

Halihazırda Türkiye-Fas arasında denizyolu taşımacılığı, Fransa veya İspanya'nın farklı

şehirleri üzerinden aktarmalı yapılmakta olup aktarma limanında sorunla karşılaşılmaması

durumunda İstanbul-Kazablanka arası yaklaşık 12 gün sürmektedir.

3.6. Genel Değerlendirme ve Öngörüler

İnşaat ve taahhüt sektörü ülke ekonomisinde GSYİH katkısı ve istihdam içindeki payı

dikkate alındığında önemli bir sektör konumundadır. Yeni projeler üstlenecek

firmalarımızın akdedecekleri sözleşmelerde hukuki yorum gerektirecek açık hususlar

bırakmamaları ve yurt dışı tahkim uygulamalarını hukuki metinlere dahil etmeleri büyük

önem taşımaktadır.

Ülkemiz ihracatçılarının Fas piyasasında pazar payı elde edebilmeleri ve kendilerine iş

imkanı yaratabilmelerinin, hali hazırda bu piyasada yerleşik rakiplere rağmen uygun fiyatlı

ve kaliteli, Türk ürünlerinin etkin tanıtımının gerçekleştirilmesi ile mümkün olabileceği

düşünülmektedir.

Fas ihracatçılarımız için tüm kıtaya açılım açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Fas’ın

Avrupa Birliği ve ülkemiz ile serbest ticaret anlaşmaları yapmış olması da Fas’ın Kuzey

Afrika’da önemli bir pazar üssü olarak konumunu güçlendirmektedir. Fas ile serbest ticaret

anlaşması sonrasında dış ticaretimizde görülen artışlar, son dönemde bu ülkedeki özellikle

turizm ve inşaat alanlarındaki yatırım projeleri ihracatçı ve yatırımcı firmalarımız

açısından önemli fırsatlar sunmaktadır.

Fas ile olan ticarette karşılaşılan sorunlar; düşük satın alma gücü, küçük boyutlu piyasa,

ulaşım zorlukları, ticari dil olarak Fransızca kullanılması, satın alma ve finansman

kolaylıkları sağlama zorluğu, iş çevrelerinin birbirlerini karşılıklı olarak iyi tanımaması

olarak özetlenebilir.

FAS ÜLKE RAPORU


DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KONYA - FAS TİCARİ İLİŞKİLER

4.1.Türkiye – Fas ve Konya - Fas Yıllara Göre İthalat/İhracat Rakamları

Türkiye – Fas Rakamları

Koınya – Fas Rakamları

4.2. Konya’nın 2012 Yılında Fas’a Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri:

S.No Ürün Adı Dolar1 Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar 1.389.1532 Aluminyum cevherleri ve konsantreleri 550.000

3 Hasat ve harman, çim biçme makinaları ile yumurta ve tarım ürünlerini büyüklüklerine göre ayıran ve temizleyen makinalar

399.463

4 Gemi vinçleri, diğer vinçler, hareketli kaldırma çerçeveleri, lastik tekerlekli taşıyıcılar ve vinçli yük arabaları

339.200

5 Tohum, hububat, kuru baklagilleri temizleme, tasnif etme ayıklama ve öğütmeye mahsus makina ve cihazlar

321.067

6 Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, elektrikli olmayan şofbenler veya depolu su ısıtıcıları

299.776

7 Aluminyum saclar, levhalar, şeritler (kalınlığı 0,2 mm. yi geçenler) 291.068

8 Bulaşık, şişe vb yıkama ve kurutma makinaları, şişe, kutu çuval vb doldurma, etiketleme makinaları, ambalaj vb makinalar

284.996

9 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve sıvı elevatörleri 260.20110 Yiyecek ve içeceklerin sınai amaçlarla hazırlanması veya imaline mahsus makina 241.635

Dolar 2011 2012 2013

İhracat 920.895.944 1.014.905.540

1.193.071.987

İthalat 419.945.329 429.482.084

572.227.491

Dolar 2011 2012 2013

İhracat 5.746.716 7.492.656

7.603.199

İthalat 3.886.060 6.102.795

1.035.144

FAS ÜLKE RAPORU


ve cihazlar 11 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları 203.53812 Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folye (gözeneksiz) 201.472

13 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları

192.008

14 İşlenmemiş aluminyum 186.27315 Bulgur, irmik, topak halinde hububat ve pelletler 164.76816 Diğer motorIar ve kuvvet hasıI eden makinalar 159.01417 Demir veya çelikten diğer eşya: 158.627

18 Santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre edilmesine veya arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar

138.917

19 Sıvı veya tozları püskürtmeye, dağıtmaya mahsus mekanik cihaz, yangın söndürme cihazları, yangın ve kum püskürtme mak.

138.319

20 Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları (manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.)

123.218

21 Toprağı hazırlamaya, işlemeye, ekmeye, ormancılıkta kullanılan makina ve cihazlar; çimen, spor sahaları için silindirler

114.410

22 Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya mahsus davlumbazlar

111.742

23 Transmisyon milleri, kranklar; yatak kovanları ve mil yatakları; dişliler ve sistemleri; vidalar; dişli kutuları volan vb.

107.842

4.3. Konya’nın 2012 Yılında Fas’a Yapmış Olduğu İthalat Kalemleri:

S.No Ürün Adı Dolar 1 Sodalı veya sülfatlı kimyasal odun hamuru 4.714.9882 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 1.286.3403 Balıklar (dondurulmuş) 56.0994 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 44.9205 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozi. motorların aksam ve Par. 448

4.4. Odamız Verilerine Göre Fas’a İhracat Yapan Başlıca Firmalar

Ticari Ünvanı DOLAR 1 Alparslan tarım makinaları sanayi ve ticaret a.ş. 3.211.982,662 MPG makine prodüksiyon grubu makine imalat san. ve tic. a.ş. 1.127.240,003 Kamsa oto.pet.inş.tic.ve san a.ş. 1.010.173,094 Cansu dış tic. a.ş. 969.131,975 Lukas makina ve dış tic.ltd.şti. 939.069,776 Nuri çetinkaya - nck iç dış ticaret 823.400,007 kameks iç ve dış ticaret a.ş. 782.487,008 Mustafa kahveci otomotiv sanayi ve ticaret limited şirketi 489.884,039 Galipoğlu form dış tic.a.ş. 464.393,89

FAS ÜLKE RAPORU


10 Memak plastik gıda makina sanayi ticaret limited şirketi 360.000,0011 Molino mak. san. tic. a.ş 324.460,0012 Nehar otomotiv sağlık inşaat gıda sanayi ve ticaret limited şirketi 289.100,0013 Sedefsan matbaacılık gıda maddeleri ambalaj sanayi ve ticaret limited şirketi 279.659,0014 Abdullah çimen - öz fatihler vinç ve makina sanayi 258.091,4515 Yeni özkaptan yedek parça sanayi ve ticaret ltd.şti. 230.917,9816 Agrıonal dış ticaret limited şirketi 218.714,8417 Özbir tarım makinaları imalat sanayi ve ticaret limited şirketi 204.000,0018 Uygur otomotiv tic.ltd.şti. 142.964,6319 Aytok filtre sist.plast.mak.dış tic.ltd.şti. 134.967,1020 AEC makine sanayi ve ticaret limited şirketi 128.900,0021 Ateşpar motorlu araçlar sanayi dış ticaret ltd.şti 125.060,8422 Selva gıda a.ş. 123.378,2223 Asbir iç ve dış ticaret anonim şirketi 112.454,0024 Ekodenge çevresel ltd. şti 105.436,6525 Arçek inşaat tekstil otomotiv iç ve dış ticaret limited şirketi 86.049,5626 Özdepak ambalaj makinaları imalat otomotiv gıda sanayi ve ticaret limited

şirketi 84.484,86

27 Konermak iç ve dış ticaret limited şirketi 84.140,0028 Konya selçuklu krom magnezit tuğla sanayi a.ş. 80.895,0829 Medikal 2000 tıbbi cihazlar ve ileri teknoloji tic. a.ş. 79.038,0030 Özenir dış tic a.ş. 74.000,0031 AYS fren sistemleri otomotiv sanayi ve ticaret limited şirketi 65.053,5632 Çelikoğlu demir çelik sanayi ve ticaret ltd.şti. 57.792,0033 Sekizli makina ve vinç sanayi tic.a.ş. 55.500,0034 Zekeriya gümüş - as tarım makinaları 55.200,0035 Özteknik rulman endüstri ürünleri sanayi tic. a.ş. 54.722,0036 Ah-met asansör sanayi ve ticaret limited şirketi 51.872,0037 Mogesan motor gömlek piston sanayi ve ticaret limited şirketi 49.425,0038 Rektaş motor yenileme makin. imal.san. ve tic.ltd.şti. 48.724,9639 Altunpar oto. inş. nak. pet. ürün. san. ve tic. ltd.şti. 48.321,4440 Nur dilek yazgan - inpart otomotiv sanayi ticaret 48.277,3541 Osman ince inşaat gıda otomotiv sanayi ve ticaret ltd. şti. 47.497,2942 Kenzel iç ve dış ticaret ltd. şti. 38.995,2743 Ulusan alüminyum san.tic.a.ş. 38.991,0044 Özeller gıda petrol ürünleri makina ve dış tic. ltd.şti. 37.707,0045 LKV teknik oto.san.tic.ltd.şti. 34.570,5146 Sekizli makine ve vinç sanayi ticaret anonim şirketi 29.400,0047 Bürotıme mobilya sanayi ve ticaret ltd.şti. 27.229,3548 Hünerli giyim san.tic.ltd.şti. 24.915,0049 Frenkar havalı fren sistemleri otomotiv nakliyat pazarlama sanayi ticaret

limited şirketi 24.395,50

50 Alveo endüstriyel mutfak anonim şirketi 24.117,01

FAS ÜLKE RAPORU


51 Mehmet durangil makina otomotiv elektrik gıda sanayi ve ticaret limited şirketi

23.500,00

52 Konpar dış ticaret makine ve otomotiv ticaret limited şirketi 23.324,9853 noya orman ürünleri boya vernik pazarlama inşaat sanayi ve ticaret anonim

şirketi 21.966,65

54 Yeni arçek iç ve dış ticaret limited şirketi 20.801,0055 Antat gıda iç ve dış ticaret limited şirketi 20.452,0056 Ayhan başaran-konsept otomotiv iç ve dış ticaret 19.146,8657 Harness kimya pazarlama sanayi ve ticaret ltd.şti. 13.440,0058 Nur-yat ithalat ihracat mobilya tekstil nakliye inşaat sanayi ve ticaret limited

şirketi 10.467,58

59 Ayku ithalat ihracat sanayi ve ticaret limited şirketi 10.040,0060 Gemma otomotiv petrol ürünleri inşaat sanayi ve ticaret limited şirketi 6.309,4061 Sembol ambalaj san.a.ş. 4.277,8762 İkonyum enerji gıda inşaat turizm sanayi ve ticaret limited şirketi 3.955,1763 Fa-me otomotiv döküm makine sanayi ve ticaret limited şirketi 2.314,5064 Demtat iç ve dış ticaret ltd.şti. 1.836,0065 Betapar otomotiv iç ve dış ticaret limited şirketi 1.595,5666 Murat pullukcu-kny galvaniz kaplama 1.090,00

Documents

Fas Ülke Raporu 2014 - konya ticaret odası · 2017-09-06 · FAS ÜLKE RAPORU KTO – DIŞ TİCARET SERVİSİ 3 İKİNCİ BÖLÜM GENEL EKONOMİK DURUM 2.1. Genel Ekonomik Yapı