Teñen almidón os alimentos? Páxina -3

O concepto de «canon» fai alusión ás proporcións perfectas

ou ideais do corpo humano e refírese as relacións harmónicas entre as distintas partes dunha figura. Desenvolveuno Policleto, escultor clásico grego do século V a. C., nun libro técnico titulado O Kanon,. Nel estableceu que a altura perfecta dunha figura humana era sete veces a altura da cabeza.

No século seguinte Lisipo cambiou o canon a 8 cabezas, co que as figuras aparecen máis esveltas,.

Sen coñecer o concepto, os exipcios utilizaron o cánon para a figura humana, pero en lugar de tomar a cabeza como módulo, fixérono co puño, de forma que un corpo era belo se era de alto 18 veces o tamaño do puño, distribuído proporcionalmente en distintas partes do corpo (dous para o rostro, dez desde os ombreiros aos xeonllos e seis desde estos ata os pés).

O Home de Vitruvio de Leonardo dá Vinci é coñecido tamén como o Cánon das proporcións humanas.

Na Era Contemporánea, o arquitecto Le Corbusier creou un novo cánon de proporcións humanas ao que denominou modulor (2,26 metros de altura), para aplicar tanto na construción de edificios como no deseño de mobiliario e obxectos comúns.

Como todos os anos, os alumnos de 4º da E.S.O. realizan medidas relacionadas co seu corpo,

para despois utilizar, como datos reais, nas súas clase de estatística. Algúns datos recollidos neste curso están reflectidos na táboa adxunta.:

4º ESO -A IMC h/e h/c h/b h/pa pa/c pe/pa Homes 22,61 1,6402 8,24 1,003 8,32 1 1,2 Nulleres 20,37 1,6363 8,22 1,008 8,59 1,1 1,19 Media 21,49 1,6383 8,23 1,005 8,46 1 1,2 4º ESO -B Homes 21,68 1,65 8,25 1,006 8,17 1,01 1,25 Nulleres 20,87 1,6455 8,33 1,009 8,5 0,99 1,27 Media 21,28 1,6478 8,29 1,008 8,34 1 1,26 Media Tot 21,39 1,6431 8,26 1,0064 8,4 1 1,23

Como se pode apreciar o cociente entre a altura e a distancia do embigo aos pés achégase moito ao número áureo (1,643 fronte a 1,618).

Os nosos alumnos axústanse, bastante ben, ao cánon de Lisipo (a altura dunha figura humana 8 cabezas).

Doutra banda a altura coincide, con bastante exactitude, coa lonxitude dunha brazada, un palmo axústase, detro do que cabe, á lonxitude dunha cara e seis pés axústanse a oito palmos (un pé sería 1,33 palmos, a media dos nosos alumnos é: 1 pé :1,23 palmos)

Leonardo da Vinci "o home de Vitruvio”

Algunhas proporcións normais no corpo humano adulto son:

Altura = brazada = 4 cóbados = 8 palmos = 6 pés = 8 caras = 3 perímetro cranial =1,618 x altura embigo

IMC: índice de masa corporal; .h: altura; e: altura até o embigo; c: cara; b: brazada; pa: palmo; pe: pé

Teñen almidón os alimentos? O almidón é un hidrato de carbono presente en moitos alimentos de orixe vexetal, pero que

nunca debería estar presente nos alimentos de orixe animal. Nesta experiencia imos practicar cunha técnica moi sinxela que nos permite detectar o almidón en distintos tipos de alimentos. Para iso imos aproveitar a propiedade que ten de reaccionar co iodo dando unha cor azul escuro ou violeta. Normalmente, para esta reacción utilízase un reactivo de laboratorio que recibe o nome de lugol (disolución de iodo, ao 5 %, e ioduro de potasio, ao 10%, en auga). Pero tamén podemos desenvolver esta técnica na casa a partir dos produtos farmacéuticos iodados que se utilizan habitualmente para tratar as feridas. Tradicionalmente utilizouse a tintura de iodo. En España o produto máis habitual comercialízase co nome de Betadine.

Como o facemos? En primeiro lugar hai que preparar o reactivo que

imos utilizar e para iso é necesario diluír o Betadine en auga. Mestura 1 pinga de Betadine con 10 pingas de auga .

Nun pratiño pon pequenas cantidades dos alimentos que describimos e engade unha pinga do reactivo a cada mostra. Observa como aos poucos aparece a cor azul escuro característico da reacción do iodo co almidón.

Proba agora con outros alimentos, por exemplo, unha pequena cantidade de peixe ou de carne (verase mellor se é carne branca, polo ou porco) e comproba que non conteñen almidón.

Segue investigando

Pero non todo é sempre así. Hai veces que os fabricantes de friames engaden almidón aos seus produtos, sen avisarnos (así venden almidón a prezo de xamón). Isto

adoita ocorrer con algúns friames e embutidos baratos (por exemplo: xamón York, mortadela, chopped, etc)

Podes investigar, seguindo a técnica que vimos máis arriba, se a algún destes alimentos lle engadiron almidón. Se non se ve ben o resultado, podes cocer a mostra nunha pequena cantidade de auga, durante 4 ou 5 minutos, e realizar a proba sobre o extracto que obteñas unha vez que se arrefriou.

Que necesitamos? Contagotas. Prato pequeño. Tintura de iodo ou Betadine. Diversos alimentos de orixe vexetal (fariña, arroz, pataca, pan, etc)

PRECAUCIÓN Non debes inxerir o Betadine nin o reactivo obtido. Só é de uso externo e debes evitar o contacto cos ollos, os oídos ou outras mucosas.

Ensoñacións desde o meu pupitre

O libro recolle os dezaoito contos que resultaron seleccionados dentro da quinta edición do concurso literario "Narracións Escolares RSME-ANAYA 2008", organizado pola Real Sociedade Matemática Española e patrocinado pola Editorial Anaya, coa colaboración das editoriais Nivola e Proxecto Sur.

Un xurado especializado leu case 500

narracións escritas por mozas de idades comprendidas entre os doce e dezaoito anos e escolleu, pola súa calidade e orixinalidade, os que constitúen este libro. A idade dos concursantes non foi obstáculo para que os traballos recompilados reflictan a súa calidade literaria e o seu interese pola historia, os acontecementos e as anécdotas relacionados coas matemáticas.

Os aspectos humanos, sociais e científicos dos personaxes reais que as matemáticas achegaron á historia tamén foron obxecto das fantasías destes novos escritores; noutros casos, os capítulos máis significativos dos programas formativos nas matemáticas foron fonte de inspiración das súas fantasías.

Mentres gozas coa lectura do libro, poderás apreciar a riqueza de ideas que as matemáticas

achegan á literatura.

Todo por demostrar

O libro recolle os once relatos que resultaron seleccionados dentro da quinta edición do concurso literario "Relatos Curtos RSME-ANAYA 2008", organizado pola Real Sociedade Matemática Española e patrocinado pola Editorial Anaya, coa colaboración das editoriais Nivola e Proxecto Sur.

Co concurso trátase de sacar á luz tanto as capacidades literarias

de talentos descoñecidos como a orixinalidade de escritores consagrados, co obxectivo común, presente en todos eles, de mostrar o nexo de unión entre as matemáticas e a literatura de ficción.

O resultado, como poderás comprobar durante a lectura deste

libro, non podía ser máis esperanzador: o famoso paradoxo de Russell é fonte de inspiración dun relato sobre o problema de confeccionar os catálogos dunha biblioteca; o teorema central do límite da teoría da probabilidade proporciona solución a quen tratan de reparar inxustizas históricas, e o complexo mundo dos virus informáticos serve de

argumento para unha narración detectivesca de estilo áxil e fresco. Outros argumentos sorprendentes farán apaixonante a lectura deste libro, e convencerante da

riqueza de ideas que as matemáticas achegan á literatura.

José María Rodríguez Madoz (Chema Madoz) naceu en Madrid en 1958. Cursou a carreira de Historia da Arte na Universidade Complutense de Madrid á vez que estudaba fotografía no Centro de Ensino da Imaxe.

En 1985 ten lugar a súa primeira exposición individual e, co paso dos anos, a súa proxección faise cada vez máis internacional, expondo en diferentes galerías e museos europeos e americanos.

En España é, ademais, un dos fotógrafos máis coñecidos e, dada a forza e orixinalidade do seu traballo, é frecuente ver as súas obras en portadas de libros e revistas de disciplinas moi diversas.

����������������������������������������Aínda que nalgunhas das súas primeiras obras aparecían seres humanos, desde a década dos noventa, Chema Madoz centrou o seu traballo na fotografía de obxectos aos que modifica ou acentúa algunha cualidade convertendo as obras en auténticos poemas visuais. Madoz considérase un escultor de obxectos que traballa desde o punto de vista dun fotógrafo e utiliza a fotografía como rexistro da memoria. Quizá o atractivo da obra de Madoz sexa á vez a súa maior dificultade: conseguir imaxes tan poderosas a partir de obxectos cotiáns que, sometidos a diversas transformacións, producen un efecto sorprendente. A forza das imaxes de Madoz fai que sexa de uso frecuente en portadas de libros ou revistas así como en publicidade. Aquí, utilízase a idea dunha das súas obras para un anuncio de axuda a persoas sen fogar a cargo dunha axencia israelí.

�

Non todo é o que parece, e Chema Madoz encárgase de polo en evidencia.

Ocultos entre a cotidianeidade xorden novos mundos, novas dimensións que da man da metáfora alteran a percepción da realidade máis inmediata.

O absurdo, o paradoxo, o humor -por que non a gregería- danse cita no estudo do fotógrafo.

A idea inicia o seu proceso de superación do obxecto e establece unha descontextualización Dadá.

A ironía coa que Madoz asalta modelos recoñecibles establece unha relación co espectador que o conduce polos camiños dun universo paralelo.

Desde hai tempo Chema Madoz pinta ideas de prata. Co seu traballo abre espazos insospeitados, formas de gran forza; e todo iso alcánzanos, por que nos recorda sempre a algo e empúxanos a reflexións sen límites.

Visita a súa páxina: http://www.chemamadoz.com/

Leonardo Fibonacci naceu en Pisa, Italia, en 1170. Creceu e foi educado en Bugia, norte de Africa (hoxe chamada Bejaia, en Alxeria), desde onde regresou a Pisa ao redor do ano 1200.

Fibonacci foi sen dúbida influído e posiblemente

ensinado por matemáticos árabes durante este seu período máis formativo.

Escribiu moitos textos matemáticos e fixo algúns

descubrimentos matemáticos significativos, o que axudou a que os seus traballos fosen moi populares en Italia e a que lle prestase atención o Sacro Emperador Romano do momento, Federico II, quen o invitou ao sua corte de Pisa..

Fibonacci morreu en 1250.

A secuencia de Fibonacci é unha secuencia infinita de números, que comeza por: 1, 1, 2, 3, 5, cada un deles é a suma dos dous que o preceden.

Así: 1+1=2, 1+2=3, 2+3=5, 3+5=8, 5+8= 13, e así sucesivamente.

Para calquera valor maior que 3 contido na secuencia, a proporción entre calquera dous números consecutivos é 1: 1,618, ou Sección Áurea.

A secuencia de Fibonacci pódese atopar na natureza, na que a flor do xirasol, por exemplo, ten vinte e unha espirais que

van nunha dirección e trinta e catro que van na outra; ambos son números consecutivos de Fibonacci.

A parte externa dunha piña piñoneira ten espirais que van en sentido das agullas do reloxo e outras que o fan en sentido contrario, e a proporción entre o número dunhas e outras espirais ten valores secuenciais de Fibonacci.

Nas elegantes curvas dunha cuncha de nautilus, cada nova circunvolución completa cumprirá unha proporción de 1: 1,618, se se compara coa distancia desde o centro da espiral precedente .

UNHA PEQUENA FÁBULA ”Ai”, Dixo o rato, “o mundo estase facendo máis pequecho cada día. Ao principio era tan grande queeu tiña medo, corría e corría, e alegrábame cando ao fin vía paredes de lonxe a destra e sinistra, pero estas longas paredes achicáronse tanto que xa estou na última cámara, e aí no recuncho está a trampa á cal eu debo caer”. ”Só tes que cambiar a túa dirección”, dixo o gato, e papouno. Franz Kafka

A ONU declarou o 2011 Ano Internacional da Química, coincidindo co centenario da concesión do premio Nobel de Química a Marie Curie e a fundación da Asociación Internacional de Sociedades Químicas.

Baixo o lema «Química: a nosa vida, o noso futuro», esta celebración pretende reivindicar o papel dos avances desta ciencia na historia.

Algunhas das súas metas son achegar a química á sociedade, promover entre os mozos o interese por esta disciplina e xerar entusiasmo

polo futuro creativo desta ciencia. Para facela máis accesible ao gran público, ao longo do 2011 celebraránse en todo o mundo

actividades conmemorativas sobre a química. Eventos, xornadas e certames percorrerán o planeta para sacar a pasear esta ciencia.

Dous premios Nobel avalan a Marie Curie como a persoa máis relevante no mundo a química. Marii Sklodowskiej naceu en Varsovia en 1867 pero cursou estudos en París, onde coñeceu ao seu marido Pierre, do que tomou o seu apelido. Desde pequena destacou. Foi a primeira da clase ao terminar o bacharelato, a primeira muller graduada en Física da Sorbona e tamén a muller número un en Europa en recibir o doutoramento en Ciencias. Ademais, foi a primeira persoa en recibir dous premios Nobel, e a primeira nai nobel cunha filla nobel.

A imparable carreira de Marie Curie acelerouse cando escolleu os raios de Becquerel como tema para a súa tese doutoral. O estudo daqueles raios levouna ao descubrimento da radiactividade, polo que obtivo un premio Nobel de Física en 1903. En 1911 chegou o segundo Nobel, esta vez en Química, logo de investir catro anos e os seus aforros en illar un novo elemento químico: o radio. Cada tarde, logo de traballar, o matrimonio Curie acudía a un alpendre con pingueiras a facer horas extras. Alí, quilo a quilo, machucaron e desfixeron con ácidos unha tonelada de rochas de pechblenda. O resultado foron 0,1 gramos de sal de radio, tan radioactiva que brillaba na escuridade e producíalles queimaduras.

En 1934 Marie Curie morreu dunha agresiva anemia, provocada probablemente polas radiacións ás que estivo exposta nos seus traballos.

Qué é movilab: Un laboratorio móbil instalado no trailer dun camión que está percorrendo todos os recunchos da xeografía española. Dirixido por monitores, o visitante de MOVILAB realiza diversos talleres científicos interactivos relacionados coa química, a física e a bioloxía. A instalación é itinerante e autónoma. Dirixido a tanto a público xeral como a escolares a partir de oito anos. Os talleres están adaptados a distintos niveis que comprenden desde os oito anos ata os mozos de 90.

A participación en grupo (importante no caso de centros educativos), precisa unha reserva previa.

MOVILAB está preparado para presentar dous talleres simultaneamente, cunha duración de 20 minutos cada un, para grupos de ata 30 persoas. Unha clase de alumnos divídese en dous grupos para realizar os dous talleres en media hora.

Máis información: http://www.fundacionquimica.org/index.php

Do triángulo ao cadrado

13

7

Imprime o debuxo e pégao nunha cartolina ou cartón duro. Recorta cada unha das pezas.

Usa todas as pezas para construír un triángulo equilátero, cando remates, usa todas as pezas para construír un cadrado .

Completar este cadrado tendo en conta que cada fila, columna ou diagonal suman 63.

A un afeccionado

aos crebacabezas preguntáronlle cantos anos tiña. A resposta foi:

“Tomade tres veces os anos que terei dentro de tres anos, restádelles tres veces os anos que tiña fai tres anos e resultará exactamente os anos que teño agora. Cantos anos teño?

Un tren sae da estación ás 10 en punto. Se vas á estación andando a unha velocidade de 4 Km/h, chegas 5 minutos tarde. Se vas correndo, a unha velocidade de 20 Km/h, chegas 5 minutos pronto.

A que distancia estás da estación?

Coloque entre cada dúas cifras o signo da operación aritmética que sexa necesario. Valen os signos +, - ,* e /. Está permitido utilizar paréntese.

1 2 3 = 1 1 2 3 4 = 1 1 2 3 4 5 = 1 1 2 3 4 5 6 = 1 1 2 3 4 5 6 7 = 1 1 2 3 4 5 6 7 8 = 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 = 1 Envia as túas solucións ou comentarios a:

orecantodasciencias@gmail.com