تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران

کمیته آموزش

تهیه و تنظیم؛ ولی اله کاشانی

رشد و تکامل حرکتی

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

روند تکامل حرکات در انسان

مفاهیم اساسی

نمو) 1

اي از بدن تغییرات در اندازه، هاي ویژهي کسب شده توسط بخشي بدن به عنوان یک کل یا اندازهافزایش در اندازه: ي سه فرآیند زیر بنایی سلولی استنتیجه

افزایش در تعداد سلول یا پریاختگی)الف

ي سلول یا بزرگ شدن عضوا فزایش در اندازه)ب

.یا افزایش رشد پیوستهافزایش در مواد داخل سلولی،)ج

رشد) 2

ها در جهت اختصاصی شدن کارکرد است یا فرایند مستقیم تغییر است و به پختگی وضعیف ظرفیت تمایز سلول.کندهاي بدن داللت میکارکردي دستگاه

بالیدگی) 3

نه یکپارچه شدن شود در واقع حالت بهیفرایندي از بالیده شدن، یا پیشروي به طرف وضعیت بالیده تعریف می.هاي مختلف بدن یک فرد و توانایی براي تولید مثلسیستم

رشد و تکامل حرکتی) 4

تغییر در رفتار حرکتی در طول زندگی که عالوه بر پیشرفت حرکات پایه در کودکی و تغییرات پیشرونده در .هاي حرکتی یا ورزش، شامل حرکات در کهنسالی نیز هستیادگیري مهارت

حرکت) 5

.حرکت تغییر در وضع بدن است. کندحرکت معموال به عمل و تغییر اشاره می

شکل ) 6

.راهی براي انجام دادن روش کار و طرح عملکرد است

عملکرد) 7

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.دهدي حرکت را نشان میعملکرد نتیجه

الگوي حرکتی) 8

الگوهاي حرکتی . دهندمکانی الگوي حرکتی را تشکیل می–ترکیبی از حرکات سازماندار با توالی و تسلسل زمانی .اي تا حرکات سازماندار و متوالی پیچیده وسعت دارنداز ترکیبات حرکتی ساده در قطعه

مهارت حرکتی پایه) 9

هاي بنیادي و این مهارت. اي هستندهاي حرکتی عمومی همراه با الگوهاي ویژهفعالیت–هاي بنیادي مهارت.هاي ورزشی هستندتر مانند مهارتهاي حرکتی پیشرفته و اختصاصیپایه و اساسی براي فعالیتعمومی،

الگوي حرکتی تکاملی) 10

شوند ولی تا حد یک الگوي حرکتی لگوهایی هستند که با حداقل مهارت در اجراي یک مهارت بنیادي استفاده می.شوندتر از شکل مهارتی اجرا مینسبتا نابالغ هستند و پایینبنابراین همه الگوهاي حرکتی تکاملی و . کامل نیستند

الگوي حرکتی پیشرفته) 11

.شودالگوي حرکتی کامل ترکیبی از عناصر مشترك در شکل مهارت است و به وسیله مجریان ماهر اجرا می

مهارت ورزشی) 12

اي هاي ویژهي هستند که با شکل و روشهاي بنیادهاي پیشرفته مهارتهاي مورد استفاده در ورزش، نسخهمهارت.شونداستفاده می

منابع اساسی

جهات رشد) 13

cephalocaudalپایی - دمی یا سري–جهت سري - 1

در مراحل نخست رشد ابتدا . بر پایه این اصل، نمو جسمانی و کنش یا کارکرد بدنی از طرف سر به پا جریان دارددستگاه عصبی نیز از مغز به طرف پایین رشد . آیددست قبل از پا به وجود میهاي گیرد و بعد جوانهسر شکل می

.کندمی

proximodistalپیرامونی –جهت مرکزي -2

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

. کندبر اساس این اصل، رشد از درون به بیرون ادامه دارد و به عبارت دیگر از مرکز به طرف محیط بدن پیشرفت می.شوددست او ارادي میبراي نمونه بازوي کودك پیش از کف

general-to-specificاختصاصی –جهت عمومی -3

هاي آورد و مهارت یا حرکات گروهکودك کنترل عضالت بزرگ را پیش از عضالت کوچک و ظریف به دست میفعال او در حرکات ابتدا کل تنه یا کل اندام را. دهدهاي ظریف عضالنی انجام میعضالنی بزرگ را قبل از هماهنگی

هاي گیرد که یک قسمت از بدنش را بدون درگیري قسمتعضالنی الزم یاد می-کند و به تدریج با رشد عصبیمی.دیگر به حرکت در آورد

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

بخش دوممراحل مختلف رشد و نمو قبل از تولد.1

الگوهاي نموي.2

هاي ناقصجنین.3

ارزیابی نمو.4

هاي بالندگیمقیاس-هاي نمويمقیاس.5

رشد و نمو دستگاه اسکلت.6

رشد نمو دستگاه عضالنی.7

رشد و نمو دستگاه عصبی.8

عوامل محیطی مؤثر بر نمو بعد از تولد.9

هاي حرکتی در هر سن باید نمو جسمی و بالیدگی کودك را در نظر براي تعیین وضعیت و توان اجراي مهارت.10

.شودهاي مختلف بدن مینمو و بالیدگی دستگاهگرفت که شامل میزان

هاي ها هم جنبهژن. افتدها اتفاق میرشد اولیه تحت کنترل ژن. شودفرایند نمو از لحظه تشکیل نطفه آغاز می.11

.کنندهاي ناهنجار آن را تعیین میهنجار رشد و هم جنبه

گذارند بعد از عمل لقاح و آمیزش ي تاثیر میهاعوامل محیطی به طور مثبت و منفی روي نمو و بالیدگی اندام.12

. شودآید که این سلول منشاء پیدایش ارگانیسم انسان میکروموزوم بوجود می46هاي نر و ماده یک سلول با گامت

ساعت به مرحله چهار 50تا 40ساعت به مرحله دو سلولی و در 30شود بعد از این سلول که زایگوت نامیده می

.گویندمیرسد که به آن مروال سلولی می16تا 12روز سوم و چهارم به مرحله . رسدسلولی می

.توده داخلی مروال، آمبریو بالست و توده خارجی مروال، ترفوبالست نام دارد.13

.دهدهاي اپی تلیال رحم رشد و نمو خود را ادامه میدر پایان هفته اول با نفوذ این سلول در سلول.14

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

و ) الیه میانی(مزودرم ). الیه خارجی(آمبریوبالست سه الیه بنیادین جنین را که شامل اکتودرم هايدر ادامه سلول.15

.آورداست را بوجود می) الیه داخلی(آندودرم

از الیه اکتودرم دستگاه عصبی مرکزي و محیطی، چشم و گوش و غده هیپوفیز.16

دد جنسی و عضالتاز الیه مزودرم غضروف، استخوان، قلب و عروق، کلیه، کبد، غ.17

.آیدها، مجاري عروق بوجود میاز الیه آندودرم امعا و احشا، مثانه، لوزه.18

مهمترین وقایع رشد و نمو جنینی

رشد درونی رشد ظاهري وزن قد هفته سن

کیسه هاي چشمی و سر قابلیت بازشناسی دارند

سر و چینهاي دمی تشکیل مشود _ 3ml 3

هاتشخیص ارگان، ضربان قلبآغاز هاتشکیل اولیه اندام گرم4/0 4ml 4

هاي تشکیل ارگان، هاتشکیل بعضی استخوانحسی

ها، بینی، دهان و پنجهها، گوشتشکیل چشم گرم2 3cmر 5 8

تشکیل خون در مغز استخوان شناسایی جنس از بیرون گرم19 11cmر 5 12

یافته و ارگانهاي حسی عضله قلب رشد.تشکیل شده اند

فعالیت حرکتی و ساخت و ساز پوست سرآشکار تنه تقریباً به اندازه سر میشود.مشود

100گرم

19cm 16

رشد درونی رشد ظاهري وزن قد سن()هفته

شودهاي نخاعی میلینی میریشه گیردرشد پاها صورت می گرم300 22cm 20

هاي قشري مغزتشکیل الیه آغاز حرکات شبه تنفسی گرم600 32cm 24

الیه هاي شبکیه و تشکیل الیه دریافت کننده بافت چربی رشد دارد گرم1100 36cm 28

عمل کردن حس چشایی رشد بیشتر وزن گرم1800 41cm 32

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

سازي در بخش انتهایی استخوان آغاز استخوانمرکزي استخوان درشت نیران و بخش

صاف و زرد شدن پوست گرم2ر200 46cm 36

.شودمیلینی شدن در مغزآغاز می رشد موي سر گرم3ر200 52cm 40

هاي بارداريمراقبت

مغذي و هاي ویروسی، داروها، میزان نامناسب موادعالوه بر اکسیژن و مواد مغذي که براي حیات و نمو جنینی ضروري است، عفونت.یابندتوانند از طریق جفت انتقال میها میهورمون

هاي بهداشتی در این دوره توجه جدي الزم که لزوم مراقبت. اي داردپذیري ویژهآسیب) شانزده هفته اول(جنین در مرحله اولیه رشد .دارد

ها بر روي جنینبرخی عوامل ناهنجاري و اثرات احتمالی آن

جنیناثر احتمالی بر عوامل ناهنجاري در مادر

اثر عمومی بر کلیه جوانب نمو و رشد، کاهش وزن AوEکمبود ویتامین

ماندگی ذهنینواقص قلبی و عقب کمبود اسیدهاي چرب و قند

نوزاد معتاد اعتیاد به مرفین و هرویین

اختالالت حسی و ناشنوایی بیوتیکآنتی

اختالل در نمو تتراسیکلین

کاهش وزن نوزاد، توقف نمو، عقب ماندگی ذهنی، تغییر شکل جسمی مواد الکلی

هاناهنجاري اندام تالی دومید

صدمات کروموزومی LSDال اس دي

عقب ماندگی نمو، کاهش وزن، سقط خود به خودي، تولد زودرس سیگار و نیکوتین

عقب ماندگی ذهنینواقص قلبی، از دست دادن بینایی و ناشنوایی، سرخجه

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

برخی عوامل دیگر وجود دارند که از طریق:گذارند که عبارتند ازاي بر جنین اثر نمیدستگاه تغذیه

فشارهاي درونی و بیرونی روي جنین) 1

درجه حرارت محیط درونی) 2

استفاده از اشعه ایکس یا گاما) 3

کمبود اکسیژن براي جنین) 4

باال بودن سن مادر) 5

صدمه یا ضربه در لحظه تولد) 6

زودرسی یا تولد زودتر از موعد مقرر) 7

بینی است الگوي نموي بعد از تولد همان استمرار زندگی قبل از تولد است که قابل پیش

اي و هاي قد و وزن نمو سریعی دارند و بعد نمو،یکنواخت دورهبعد از تولد منحنی. اما خطی نیست

بنابراین منحنی . کنددر دوره نواجوانی مجددا نمو سریع شده و در نهایت افت می. یابندمیتدریجی ادامه

ي نوجوانی گی و اوایل دورهي نوباوههاي توسعه نمو، دورهسریعترین دروه. شکل است) sاس(نمو به صورت

.است

ناچیز اما ها هاي جنسی در رشد و نمو وجود دارد که در سراسر کودکی این تفاوتتفاوت

.شودها آشکار میي نواجوانی تفاوتدر دوره

کننددر سراسر کودکی دختران غالبا سریعتر از پسران رشد می.

تغییرات تناسب بدن بعد از تولد

در تولد سر به اندازه یک چهارم قد است اما در بزرگسالی این اندازه به یک هشتم قد

در حالی که در بزرگسالی تقریبا به نصف بدن . شتم قد استپاها در لحظه تولد در حدود سه ه. رسدمی

.رسدمی

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

هاي بدن و گیري انداماي از علم که براي اندازهشاخه.گیري یا تن سنجی نام داردعلم اندازه. رودنمو بدن انسان به کار می

.دو مقیاس اساسی جهت ارزیابی تغییرات رشدي وجود دارد

هاي نمويمقیاس) الف

هاي بالندگیاسمقی) ب

هاي نموي شامل مقیاس:

قد .1

وزن.2

محیط اعضا.3

پهنا و طول.4

:هاي بالندگی شامل مقیاس

سن استخوانی- 1

هاظهور دندان- 2

هاي جنسی ثانویهظهور ویژگی- 3

هاي حرکتیرشد و نمو دستگاه

بندياستخوان-

سازي در جنین دو ماهه مراکز استخوان. است» مدل غضروفی«در اوایل زندگی رویانی دستگاه استخوانی به صورت پس از تولد رشد و نمو استخوان از مراکز ثانویه . شودهاي بلند مانند بازو و ران تشکیل میدر بخش میانی استخوان

.گویند» اپی فیزیالصفحه«یا » ي نمويصفحه«دهد که به آن هاي بلند رخ میني استخوادر دو انتهاي تنه

این . آیندمرکز دیگر بعد از تولد به وجود می400سازي وجود دارد و مرکز استخوان400د حدود در لحظه تول19تا 18تقریبا تمام صفحه اپی نیزیال در سن . شوندمراکز از قطر زمانی در دختران زودتر از پسران آشکار می

.رودسالگی از بین می

.گویند» نمو بدلی«رض نیز رشد کرده که به آن کنند از عها همانطور که از طول رشد میاستخوان

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

پوکی استخوان بر اثر تحلیل . رسدهایی است که به بافت استخوان صدمه میپوکی استخوان از جمله ناهنجارياستخوان پوك شده به طور طبیعی . یابدآید که قدرت استخوان کاهش میي استخوانی در شخص بوجود میتوده

شود که در این موقعیت خطر شکستگی ند و موجب بزرگ شدن مجاري استخوانی میکمنفذ و خلل پیدا می.یابدافزایش می

عوامل پوکی استخوان عبارتند از :

ضعف کلسیم در رژیم غذایی) الف(

کاهش فسفر) ب(

کمبود ویتامین ) ج(

بر هم خوردن میزان استروژن) د(

.شوندچار میزنان بیشتر از مردان به عارضه پوکی استخوان د

شود این عارضه را درمان و فلوراید و فعالیت بدنی منظم میDبا رعایت یک برنامه غذایی حاوي کلسیم، ویتامین .نمود

دستگاه عضالنی

هاي عضله و در نتیجه حجم کنند و به این ترتیب که به تعداد سلولالیاف عضالنی قبل از تولد بر اثر تزاید رشد می.شودها اضافه میي آنو اندازه

.دهددرصد وزن بدن را تشکیل می25تا 23در هنگام تولد توده عضالنی

ي با این تفاوت که توده. هاي جنسی مربوط به توده عضالنی و تعداد تارهاي آن در کودکی ناچیز استتفاوت.دهدها را زیادتر نشان میعضالنی پسران به طور نسبی وزن آن

سالگی افزایش 17توده عضالنی پسران تا سن . شوندهاي جنسی مشخص میو جوانی تفاوتهاي نوجوانیدر دوره.رسنددرصد وزن بدن می45یافته و نهایتا به

.هاي جنسی هم بستگی داردهاي جنسی مربوط به توده عضالنی به اثر هورمونتفاوت

مفاهیم اساسی فصل دوم

مراحل مختلف رشد و نمو قبل از تولد ) 1

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.شودرشد و نمو قبل از تولد در سه بخش زیر خالصه می

2انجامد که حدود دوره پیش رویانی که از زمان تشکیل سلول تخم تا النه گزینی در دیواره رحم به طول می) الف.کشدهفته طول می

.انجامددوره رویانی که از هفته دوم تا هفته هشتم به طول می) ب

هاي اعصاب چشم دستگاه: شود که از الیه اکتودرمکتودرم، مزودرم و آندودرم ایجاد میدر این دوره سه الیه اصلی ا.آیدو گوش و غده هیپوفیز بوجود می

.سازندهاي غضروف، استخوان، قلب، عروق خونی، کلیه، غدد جنسی کبد و عضالت را میالیه مزودرم قسمت

.آوردا بوجود میها، مجاري عروق رامعا و احشاء، لوزه: والیه آندودرم

هاي بوجود آورندهقسمت هاالیه

دستگاه اعصاب محیطی و مرکزي، چشم، گوش، غده هیپوفیز اکتودرم

غضروف، استخوان، قلب، عروق خونی، کلیه، غدد جنسی، کبد و عضالت مزودرم

ها، مجازي عروقامعا و احشاء، مثانه، لوزه آندودرم

. یابددوره جنینی، این دوره از هفته نهم تا تولد ادامه می) ج

افتد و نهایتا به ایجاد ظرفیت کارکردي منجر یابد و تمایز سلولی اتفاق میدر این دوره نمو و رشد بیشتر ادامه می.شودمی

الگوهاي نموي) 2

اي و اي نمو دورهافتد در دورهشکل است که در ابتدا رشد به سرعت اتفاق می) اسS(الگوي نموي بدن به صورت .کندیابد و در نهایت رشد افت میشودو در اوایل دوره نوجوانی نمو مجددا سرعت میتدریجی می

هاي ناقصجنین) 3

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

ن درجه حرارت باالي محیط ها، فشارها به جنیهاي ویروسی، داروها، میزان نامناسب مواد مغذي، هورمونعفونتهاي ناقص سن باالي مادر عواملی است که باعث بوجود آمدن جنینیا گاما، کمبود اکسیژن،Xاشعه داخلی،

.شودمی

ارزیابی نمو) 4

توانند در کشف نمو ارزیابی منظم نمو در کودکان و نوجوانان و مقایسه نتایج آن با مقادیر متوسط در هر سن می.ار به ما کمک کندبدنی ناهنج

هاي رشديمقیاس) 5

.گیري کرد دو نوع مقیاس وجود داردهاي مختلف اندازهتوان به طریقهنمو جسمی و بالیدگی را می

قد، وزن، محیط اعضاء و پهنا و طول: هاي نموي شاملمقیاس)الف

ه جنسیهاي ثانویها، ویژگیسن استخوانی، ظهور دندان: هاي بالیدگی شاملمقیاس)ب

هاي مختلفرشد و نمو دستگاه) 6

رشد و نمو دستگاه اسکلت) الف

رشد و نمو دستگاه عضالنی) ب

رشد و نمو دستگاه اعصاب) ج

عوامل محیطی مؤثر در نمو بعد از تولد) 7

:ها عبارتند ازشوند که مهمترین آنرشد و نمو بعد از تولد عوامل متعدید متأثر می

تغذیه) الف

هاي محیطیویژگی) ب

آب و هوا- 1

هاي سالفصل- 2

ارتفاع- 3

هاي بدنیتمرین و فعالیت) ج

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

ي رویانی دروهembryo

ها ساختارهاي اولیه و ابتدایی اندام. کشداي از دوران جنینی است که از هفته دوم تا هشت هفتگی طول میمرحله) آندودرم(، داخلی )مزودرم(، میانی )اکتودرم(الیه خارجی کند و توده داخلی جنین به سه در این مرحله ظهور می

.شودهاي مختلف بدن ساخته میشود که از هر الیه قسمتتقسیم می

2- میوزmeiosis

هاي موجود ها به نصف کروموزومهاي جنینی و کاهش تعداد کروموزومنوعی تقسیم سلولی که موجب تشکیل سلول.شوددر یک سلول معمولی می

3- سارکومرsarcomere

.شوددر تار عضله گفته میzبه فاصله متوالی دو خط

4 - دندریتdendrite

انشعابات کوتاه سلول عصبی

5- آکسونaxon

انشعابات بزرگ سلول عصبی

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

secondary sex characteristicي هاي جنسی ثانویهویژگی- 8

یا زنان که اغلب به منظور ارزیابی بالیدگی در دوران بلوغ و جوانی هایی از شکل یا ساختار مناسب براي مردانجنبه.گیردمورد استفاده قرار می

epiphyseal plateصفحه اپی فیزیال -9

در این سطح است که . هاي بلند که بین اپی فیزوته استخوان قرار گرفته استسطحی نزدیک در انتهاي استخوان.شودشده و موجب طویل شدن استخوان میهاي استخوانی، ذخیره و سختسلول

بخش سوممفاهیم اساسی

بازتاب- 1

هاي نوباوگیبازتاب- 2

بازتاب ابتدایی- 3

بازتاب وضعی- 4

جاییبازتاب جابه- 5

هانقش بازتاب- 6

رشد و تکامل حرکات ابتدایی- 7

سینه خیز رفتن- 8

چهار دست و پا رفتن- 9

حرکات دستکاري-10

دسترسی-11

گرفتن-12

رها کردن-13

محیط و رشد حرکتی-14

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

النخاع، ساقه مغز ها توسط سطوح پایین قشر مغز مثل نخاع، بصلاکثریت بازتاب.شوندهاي حلقوي کتنرل میو برجستگی

در طول چهار ماه آخر حیات قبل از تولد و چهار ماه نخست بعد . نخستین شکل حرکات انسان حرکات بازتابی است.تولد حافظه حرکتی انسان به طور عمده از حرکات بازتابی تشکیل شده استاز

ها توسط سطوح پایین قشر مغز مثل نخاع، اکثریت بازتاب.شوندهاي حلقوي کتنرل میالنخاع، ساقه مغز و برجستگیبصل

ها در دوره نوباوگیانواع بازتاب

انواع زمان وقوع نقش بازتاب

ثبات-ابتدایی ) الف

تغذیه-

کمک به حرکت جنینی-

بقا و ادامه زندگی-

متقارن و غیر متقارن گردنی-ماهگی 4قبل از تولد تا

چشم عروسکی-

گرفتن با کف دست-

مورو-

مکیدن-

با بینسکی-

گونه-

با بیکنی-

لمس کف پا-

یکه خوردن -

حفظ وضعیت عمودي نوباوه ) گرانی(وضعی ) بدر هنگام تغییر محیط

تعادل بدن-بعد از ماه دوم تا پایان سال اول

تعادل گوش داخلی-

باال کشیدن-

چتر بازي -

جایی جابه) ج) انتقالی(

سینه خیز رفتن-سال اول تا شروع حرکات ارادي حرکت نوباوه در محیط

راه رفتن-

شنا کردن -

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

هانقش بازتاب

مثال تعریف هاي بازتاب نقش

بازتاب البیرنتی براي حفظ وضعیت بدن در پاسخ . شوندهاي ابتدایی براي حفاظت، تغذیه و بقا استفاده میبازتابنقش حیاتی ) 1به نیروي گرانش و همچنین کمک به تنفس

به عنوا ابزار ) 2تشخیصی

آگاهی از دامنه طبیعی حیات بازتاب، انحراف زیاد از دامنه طبیعی بازتاب و یا ضعیف بودن به عدم تقارن و یا آشکار نشدن بازتاب به پزشکان در

. کندتشخیص کارکرد عصبی شناختی کمک می

بازتاب مورو اگر ظاهر نشود و یا نامتقارن باشد . ي مغزي استاي از صدمهاحتماال نشانه

بازتاب را از رفتن که باعث تسهیل در یادگیري و اي براي شروع حرکات بعدي ارتباط بازتابها با رشد حرکات بعدي، پایهتوسعه حرکات بعدي ) 3. شودوقوع دست ارادي راه رفتن می

رشد و تکامل حرکات ابتدایی

.کنندبندي میاغلب حرکات ابتدایی را در سه گروه طبقه

استواريحرکات ) 1

جاییحرکات جابه) 2

حرکات دستکاري) 3

حرکات استواري یا کنترل وضعیت بدن شامل دامنه وسیعی از حرکات ارادي، از کنترل سر تا کسب وضعیت قائم -.است

.اي از حرکات مانند چهار دست و پا رفتن، سینه خیز رفتن استجایی، طبقهحرکات جابه-

ارادي از دست هاست که منجر به کسب توانایی دسترسی، چنگ زدن و حرکات دستکاري مستلزم استفاده-.شودرها کردن پیشرفته می

جاییجابه

جایی در نوزاد با به دست آوردن حفظ وضعیت بدن براي حرکت از یک موقعیت مکانی به موقعیت دیگر توانایی جابه.شودآشکار می

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.شودجایی سه تغییر مهم ایجاد میدر جابه

جایی از حالت خوابیده به شکممراحل جابه

توضیحات جایی انواع جابه

و در ابتداي . شودجایی هدفمند در نوزاد است و با کنترل عضالت سر و گردن و تنه ایجاد میهاي جابهاین حرکت، اولین تالشسینه خیز رفتن . شودماهگی ظاهر می6زمان شروع در . شودالگوي یک طرفه آشکار می

اي است که در چهار دست و پا رفتن دست و پا به حالت شکل کاراموتري از سینه خیز رفتن است تفاوت آن با سینه خیز درچهار دست و پا رفتن ابتدا کودك در هر زمان فقط . کند تنه از سطح اتکا بلند شوددر چهار دست و پا رفتن کودك سعی می. شودمخالف استفاده می

این . کندمیرشد ) سمت موافق(یا همسو ) تقابلی(در نهایت الگوي حرکت به صورت دیگر سو . دهدیک اندام را حرکت می. شودماهگی شروع می9تا 7حرکت معموال حدود

. شودجابجایی عمودي به شکل متعددي مثل راه رفتن، دویدن و پریدن آغاز میجایی عمودي جابه

حرکات دستکاري

:حرکات دستکاري عبارتند از

دسترسی-

گرفتن-

رها کردن-

هدف دستکاري

ها را استفاده از آناین شیوه جدید جستجو، امکان کشف خواص اشیاء. سازداکتشافات بیشتر و متنوع تر میکودك را قادر به جستجو و .کندبه عنوان ابزاري جهت شناخت اشیاء را براي کودك فراهم می

هاي بدنی نظیر نشستن، دسترسی، سینه خیز رفتندستیابی به مهارت

عضالنی، عصبی و رسیدگیچهار دست وپا راه رفتن بستگی به رسیدگی

.هاي دیگر بدن داردقسمت

reachingدسترسی - 1

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.رساندن دست به اشیاء پیرامون را دسترسی گویند

manipulativeحرکات دستکاري -2

.هاي عمده دست یا پاها در نیرو وارد کردن به اشیاء یا گرفتن نیرو از آن ها مهارت

crawlingسینه خیز رفتن -3

ها دهد و دستپاها یا زانوها بدن را به جلو هل می. شدن در وضعیتی که شکم و تنه با زمین در تماس استجاجابه.کشدآن را به جلو می

creepingچهار دست و پا رفتن - 4

الگوي پیشرفته آن حرکات همزمان دست و پاي . ها و زانوها، وقتی که تنه از زمین جداستجایی روي دستجابه.تمخالف اس

reflexبازتاب - 5

پاسخ غیر ارادي سیستم عصبی مرکزي به یک محرك ویژه

moro reflexبازتاب مورو - 6

این بازتاب شامل کشیده شدن ستون . پاسخ بازتاب کودك به یک صدا، تکان، عطسه ناگهانی یا افتادن از ارتفاع کمبازتاب باز و «به آن . شودآنها به بدن میها از بدن در سطح افقی و سپس نزدیک شدنفقرات و دور شدن دست

.شودنیز گفته می» هابسته شدن دست

infantile reflexesبازتاب هاي نوباوگی - 7

ها این رفلکس. شودهاي ویژه که در دوران قبل از تولد و نوزادي یا هر دو مشاهده میهاي غیر ارادي به محركپاسخ.شودنیز گفته می) هاي نوزاديرفلکس(ها به آن. شودد یا خنثی میهمزمان با رشد و بالیدگی طفل ناپدی

primitive reflexesهاي ابتدایی بازتاب- 8

ها اغلب براي حفظ حیات این بازتاب. شودها که در دوران پیش از تولد و اوایل تولد مشاهده میاي از بازتابطبقه.شودکنترل میانسان ضروري است و نوعا بوسیله مراکز پایین مغز

Locomotor reflexesجاي هاي جابهبازتاب-9

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

ولی به طور غیر ارادي . جایی ارادي استهاي جابهزمانی مشابه مهارت- ها از نظر الگوهاي فضاییگروهی از بازتاب.گیرد مثل رفلکس راه رفتنانجام می

postural reflexesهاي وضعی بازتاب- 10

نیز » هاي گرانشیبازتاب«ها به آن. دهندهاي خودکار جهت بدن یا قامت را تغییر میکه با پاسخها گروهی از بازتاب.شودگفته می

بخش چهارم

رشد و تکامل راه رفتن.راه رفتن شکل طبیعی جابجایی عمودي است-

هر دو پا با سطح اي که لحظه. ي نوسان و یک مرحله اتکاء در هر پاستچرخه گام در هر گام شامل یک مرحله-.اتکاء در تماس است در راه رفتن حائز اهمیت است

.میزان پیشرفت کودك در توانایی راه رفتن به میزان رشد یا بلوغ او بستگی دارد-

هاي جهت پیشرفت در راه رفتنحداقل توانایی:

رشد-1

بلوغ-2

حداقل قدرت-3

هاي خنثی کننده نیروهاي جاذبهایجاد بازتاب-4

حداقل تعادل-5

هاي راه رفتن این تحقیقات آقایان برنت و جانسون در خصوص تفاوت:نتایج را به دنبال داشت

زمان ظهور تغییر

) 5/9تا 5/4(ماهگی 7خزیدن

) 5/14تا 5(ماهگی 5/8چهاردست و پا رفتن

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

) 5/11تا 7(ماهگی 10گشت زدن

) 17تا 9(ماهگی 5/12راه رفتن مستقل

مراحل رشد و تکامل راه رفتن از دیدگاه شرلی-

.کودك مرحله آهسته را علیه سطح اتکاء انجام دهد) 1(

تواند بایستدکودك با کمک دیگري می) 2(

.رودشود راه میکودك در حالی که بوسیله دو دست حمایت می) 3(

.رودکودك به تنهایی راه می) 4(

.هاي متوالی کودك مهم استنشان دادن حداقل پیشرفت راه رفتن تعداد قدمبراي

نتایج تحقیقات آقایان برنت و جانسون در بررسی مراحل مختلف راهرفتن

زمان ظهور تغییز

ماهگی 4/13خم شدن لگن

ماهگی 8/13چرخش لگن

ماهگی 18ها حرکت هماهنگ دست

ماهگی 17سطح اتکاء پاها به اندازه شانه

ماهگی 5/18ضربه پاشنه

ماهگی 5/19سازوکار زانو پاي کامل

روندهاي تکاملی در عوامل گام زدن

طول گام

،یابدطول گام افزایش میدر خالل رشد.

.هاي بدن رابطه مثبت وجود داردبین طول گام و اندازه

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

. افزایش طول هر گام با افزایش عضو رابطه مستقیم دارد

با راه رفتن پیشرفته) ابتدایی(مقایسه راه رفتن تکاملی

راه رفتن پیشرفته راه رفتن ابتدایی

افزایش طول گام هاي کوتاه گام

پنجه –ضربه پاشنه تماس کف کامل پا زمینی

ي پاها به سمت مسیر حرکت پنجهخارج بودن پنجه پا

سطح اتکاء متعادل سطح اتکاء زیاد

رود خمیدگی از بین میخمیدگی زیاد زانو

رود خمیدگی از بین میخمیدگی در ران

چرخش متعادل و یکنواخت چرخش نداشتن لگن خاصره

از بین رفتن تمایل تنه به جلو تمایل تنه به سمت جلو

ها در کنار بدن و هماهنگ با ران مخالف دستها حالت تدافعی دست و خم بودن آرنج

نکته

.توان بر اساس مقدار و انطباق زمانی حرکات ارزیابی کردپیشرفت در الگوي راه رفتن را می

ها در الگوي پیشرفته راه رفتن معموال در زوایاي مفصلی و هماهنگی بین پاها و دست.سالگی قابل مشاهده است3سن

گیري میزان پیشرفت در الگوي راه رفتن می توان از متغیرهاي زیرا ستفاده براي اندازه.کرد

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

در الگوي پیشرفته راه رفتن وزن بدن به طور متناوب به وسیله پاهاي

شود و هر دو پا در خالل مرحله انتقال براي راست و چپ حمایت می

کنند میحمایت وزن بدن شرکت.

تغییر منظم اتکاء از پاي راست به هر دو پا و سپس پاي چپ و

کندبرگشت به هر دو پا در مرکز ثقل یک حرکت سه بعدي ایجاد می.

.شودبا افزایش سرعت در راه رفتن این تغییرات ایجاد می

.یابدزمان صرف شده در کلیه مراحل راه رفتن کاهش می.1.یابدپهناي گام افزایش می.2.کاهش در میزان خارج قرار دادن انگشتان پا.3.یابدخمیدگی ران و زانو افزایش می.4.آیددر خمیدگی قوزك در مرحله توقف کاهش و در مرحله نوسان افزایش بوجود می.5.یابدپهناي گام افزایش می.6

نقش عوامل جنسیتی در راه رفتن-

.اندمشابهمردان و زنان بزرگسال در شکل الگوهاي گام زدن-

.درصد قدشان است93درصد قدشان و طول دو گام متوالی زنان 106طول دو گام متوالی مردان -

تغییرات ایجاد شده در راه رفتن افراد مسن

کاهش سرعت حرکت- 1

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

کاهش طول گام- 2

قوزك-زانو-هاي سهمی رانکاهش چرخش- 3

افزایش عرض گام و به طرف خارج گذاشتن انگشتان- 4

اصول مکانیکی راه رفتن

double-knee lockقفل شدن مضاعف زانو - 1

شود و تا ي پا خارج میبا یک ضربه) کامال باز(الگویی از راه رفتن یا دویدن که در آن مفصل زانو از حالت کشیده .آیدشود و مجددا به حالت کشیده در میمیانه گام خم می

support phaseمرحله اتکاء -2

جایی بین مقاطع پرواز که در آن یک یا هر دو پا با زمین تماس پیدا کرده وزن بدن را تحمل بخشی از حرکت جابه.کندمی

regressionواپس روي -3

رسد که او تالش اما چنین به نظر می. ظهور یک الگو یا فن حرکتی که قبال فرد آن را تقویت یا سرکوب کرده است.یا ظهور مجدد پاسخی که پس از تنبیه خاموش شده است. ي را یاد بگیردکند تا مهارت جدیدمی

out-toeingخارج گذاشتن انگشتان - 4

که . ها به سمت جلو و خارج بدن استنوعی راه رفتن که در آن تمام کف پا به طور مایل با زمین تماس دارد و پنجه.گیردت میبراي افزایش سطح اتکا و حفظ بیشتر تعادل این تغییر صور

swing leg) پاي در حال پرتاب(پاي نوسان -5

این عمل معموال از باز شدن پاها براي جلو بردن بدن تا . دهدپایی که در مهارت جابجایی عمل پوشش را انجام می.عمل پا از لحظه جدا شدن از زمین تا تماس مجدد آن. یابدرسیدن به وضعیت تحمل وزن بدن ادامه می

toe-offدن پنجه جدا ش- 6

هاي اتکاء به جایی که انداماي در یک مهارت جابهلحظه. شودها هر یک از پاها از زمین جدا میاي که پنجهلحظه.شوندمنظور قرار دادن بدن در وضعیت پرواز با پرتاب آن به باال از زمین جدا می

creepingچهار دست و پا رفتن - 7

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

اگر چه حرکت هر عضو در یک زمان یا حرکت . زانوها، وقتی که تنه از زمین جداستها و جابجایی روي دستالگوي پیشرفته آن حرکت همزمان . هاي کودك در این الگو استهاي اولین تالشدست و پاي موافق از مشخصه

.دست و پاي مخالف است

crawling) خزیدن(سینه خیز رفتن - 8

ها دهد و دستپاها یا زانوها بدن را به جلو هل می. ه با زمین در تماس استجابجا شدن در وضعیتی که شکم و تن.کشدآن را به جلو می

stride lengthطول گام -9

.شوداي افقی که هنگام اجراي مهارت جابجایی با یک گام در طول مسیر حرکت به جلو طی میفاصله

swing phase) تاب دادن(مرحله نوسان - 10

قدم در یک الگوي جابجایی که طی آن یک پا از وضعیت باز شدن براي جلو بردن بدن به وضعیتی در بخشی از .زمان بین جدا شدن پا از زمین تا لحظه فرود آمدن آن. تواند مجددا وزن بدن را تحمل کندآید که میمی

بخش پنجمرشد و تکامل مهارت دویدن

آرام و هماهنگ که به هنگام اجراي آنها وزن بدن به صورت معلق در هوا هاي دویدن عبارت است از یک رشته پرش.گیردبه ترتیب روي یک پا و سپس روي پاي دیگر قرار می

با . آموزدکودك قبل از اینکه بتواند بدود راه رفتن مستقل را می.کسب توانایی الزم و قدرت کافی قادر است بدود

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

در پسران و دختران دهد که سرعت دویدنتحقیقات نشان میدهند اما در پسران نسبت به دختران پیشرفت بیشتري نشان می. ساله دائما در حال افزایش است11تا 5.سالگی عملکردشان مشابه است7و 6، 5

با . آموزدکودك قبل از اینکه بتواند بدود راه رفتن مستقل را می.کسب توانایی الزم و قدرت کافی قادر است بدود

ها ق نظر گزل اکثر کودکان قادرند با کسب حداقل توانائیطبهاي آرام و هماهنگ که به هنگام اجراي آنها وزن بدن به صورت الدویدن عبارت است از یک رشته پرش

.گیردمعلق در هوا به ترتیب روي یک پا و سپس روي پاي دیگر قرار می

عوامل مهم در پیشرفت دویدن

پیشرفتهمقایسه دویدن ابتدایی و

دویدن پیشرفته دویدن ابتدایی

افزایش زمان معلق بودن در فضا زمان معلق بودن در فضا کوتاه

شود پنجه استفاده می–معموال الگوي پاشنه تماس کامل کف پاي کودك با زمین

گیرد پاي اتکاء درست زیر مرکز ثقل قرار میگیرد پاي اتکاء جلوتر از مرکز ثقل بدن قرار می

گیرد پنجه پاها در مسیر حرکت قرار می. پنجه پاها به طرف خارج است

کنند ها در پایین با با پاي مخالف حرکت میدستگیرند ها به صورت گارد در باال قرار میدست

شود حرکت بدن به سمت باال و پایین کمتر میکند بدن به سمت باال و پایین حرکت می

رسد خمیدگی لگن به حداکثر میلگن خاصره خمیدگی کمی دارد

یابد باز شدن مفاصل لگن، زانو و مچ افزایش میشوند مفاصل لگن، زانو و مچ زیاد باز نمی

.کنندرا تجربه می» راهنما« و » اتکا« ي در یک چرخه کامل الگوي دویدن هر دو پا یک مرحله

در دوي سرعت خمیدگی بدن به جلو کمی بیشتر از دوهاي استقامت است.

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

ها وابسته دانستالت فلیچ افزایش زاویه تنه را از خط عمودي به طول گام.

پذیري مفصل جیمز و بروبیکر اظهار داشتند که تمایل بیش از حد تنه به جلو تحركو همچنین موجب محدودیت در خم شدن مفصل ران، متناسب با ستون فقرات و لگن را کاهش می دهد

.کندتوسط پاي راهنما ممانعت میي بهینهو از طی کردن فاصله. شودسطح دویدن می

هاعمل دست

ها نیز مانند پاها عمل دست. عمل دست در دویدن همگام و هماهنگ با پاهاستاي به داخل بدن آید و تا اندازهلو تا موازات شانه باال میمند را انجام داده مچ دست در حرکت به جقدرتمند

روند و در انتهاي حرکت دست در پشت بدن قرار ها به عقب میدر برگشت آرنج. شودنیز متمایل می.گیردمی

تماس پاي اتکا با زمین

تکا پاي اتکا در زیر مرکز ثقل با زمین در تماس است پس از تماس پا با زمین زانوي پاي اشود تا حرکت مرکز ثقل بدن به سمت پایین را متوقف کند و وزن را به آرامی به جلو براند و کمی خم می

.حرکت اضافی بدن به سمت باال و پایین را به کمترین حد برساند

ها با عث به سرعت و طول گام بستگی دارد و هر افزایش در هر یک از آن: سرعت دویدنمتر بر ثانیه طول گام خود را افزایش و بعد از آن 7بزرگساالن تا سرعت . شودافزایش سرعت دویدن می.دهداین طول کاهش نشان می

رابطه سرعت گام با سرعت دویدن یک رابطه خمیده است

دهدهراندازه سرعت گام افزایش یابد زمان گام کاهش نشان می

بودن در فضا افزایش در دویدن زمان صرف شده در مرحله اتکا کاهش و زمان معلق. یابدمی

کاهش در نوسان عمودي مرکز ثقل . باال آمدن بدن با سرعت دویدن ارتباط معکوس دارد.عامل مؤثري در افزایش سرعت است

در دوي:

.آیدپاي اتکاء معموال در جلوي مرکز ثقل بدن فرود می: استقامت.1

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.آیدپاي اتکاء معموال زیر مرکز ثقل بدن فرود می: سرعت.2

اصول مکانیکی در دویدن

: عبارت است از حاصل ضرب جرم در سرعت:نیروي حرکتی آنی - 1

.شودهر نوع افزایش در هر جزء باعث افزایش در نیروي حرکت آنی می

.یابدهر قدر نیروي حرکت آنی بیشتر شود براي تغییر مسیر یا تغییر سرعت نیروي مقاوم افزایش می

هاي مختلف عضالنی و طول و سرعت آنها بیشتر باشد نیروي حرکت آنی هر قدر اندام: یانتقال نیروي حرکت آن- 2.کل بدن بیشتر خواهد شد

. کند نسبت مستقیم و با جرم نسبت عکس داردبا نیرویی که آن را ایجاد می: شتاب- 3

تر کردن شعاع بدن، سبب افزایش سرعت چرخشدار کوتاههاي قوسدر هنگام دویدن در مسافت- 4

Wايسرعت زاویه.rشعاع بدن .V سرعت خطی

.جهت نیروي مخالف باید دقیقا عکس جهت نیروي بکار برده باشد- 5

.هاي مختلف نیروي کل عبارت است از مجموع نیروهاي به کار گرفته شده از اندام- 6

.یشتر خواهد شدهر قدر اصطکاك بیشتر باشد پایداري ب- 7

تواند در جهت مورد نظر به حرکت بدن سریع تر می. ي مرکز ثقل بدن نزدیکتر به سطح اتکاء باشدهر چه فاصله- 8.در آید

در هنگام حرکت براي توقف سریع یا تغییر مسیر حرکت باید توانایی کنترل نیروي حرکت آنی را داشته باشیم - 9.را افزایش داده و مرکز ثقل را پایین بیاوریمبراي این کار الزم است سطح اتکاء

الگوهاي ضربه زدن

ضربه زدن از باال) 1

زدن از پهلوضربه) 2

mFamaF

rwV

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

گیري زدن در دست است و علت آن قابلیت اندازهاطالعات کمی از مهارت ضربه.هاستکمتر این مهارت نسبت به سایر مهارت

بینایی مرتبط –عوامل ادراکی

ضربه زدنبا عملکرد

–شود که در محور قدامی زدن از یک حرکت ضربه از باال مشتق میترین شکل مهارت ضربهابتدایی

.دهدخلفی رخ می

مراحل تکاملی حرکات پا در ضربه زدن با دست

ابتدا وضعیت پاها ثابت است.

شودگام برداشتن به جلو آغاز می» ساق همسو–بازو «سپس با الگوي.

افتداتفاق می» ساق ناهمسو–بازو «سرانجام الگوي .

شود و چرخش در ستون فقرات به الگوي اولیه ضربه از پهلو با عمل بازو آغاز می.یابدصورت محدود ادامه می

پاها در امتداد . شوندشود و بازوها باز میدر الگوي تکاملی ضربه از باال تنه به سمت جلو خم می.ندهمدیگر قرار دار

مراحل تکاملی ضربه زدن از پهلو:

.گرددشودو یک جابجایی وزن به جلو آغاز میگام زدن به جلو بیشتر می) 1

.آیدي حرکت در مفاصل، آزادي بیشتري در نوسان بوجود میبا افزایش دامنه) 2

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.در نوسان تقدم چرخش تنه و خاصره از عمل بازوها آشکار تر است) 3

.شودتر میجمع نکردن مچ مشخصدر خالل نوسان، ) 4

الگوي پیشرفته ضربه زدن شامل

گام برداشتن.1چرخش.2نوسان.3

زدنتوصیف مراحل پیشرفته ضربه:

.شودشوند وزن بدن در جهت ضربه جابجا میها و بازوها در جهت مخالف جمع میزمانی که شانه.1

.آیدبدن به چرخش در میخاصره و ستون فقرات در یک توالی سریع در جهتی مشابه جهت وزن .2

بازوها به طور متوالی و نزدیک به یکدیگر حرکات چرخشی به اطراف و به طرف جلو نوسان .3.کنندمی

ضربه زدن با پا

.شودهاي خود انگیخته استفاده میدر بازي

.شوددار استفاده میهاي سازماندر بازيضربه ثابت و در حال فرود

ضربه زدن با پاتحقیقات محققین در خصوص:

شود و کودك بعد از توانایی در دویدن آماده ضربه زدن با پا می.ماهگی است18سن آن حدود

تعریف آقاي دیچ از ضربه زدن با پا:

اي است که ساق در طول یک ضربه زدن با پا آن حرکات ضربهقوس نوسان تا

د از کنزمانی که در نقطه معینی از قوس با توپ تماس پیدا می.دهدخود بروز می

انواع ضربه زدن با پا

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

پا با توپ ثابتضربه با) 1

با پا به توپ در حال فرودضربه) 2

با روي پاضربه ) 3

هاي تکاملی ضربه زدن با پاویژگی

هات گارد در دستحال) 1

خم و راست شدن زانو) 2

عمل فشار به توپ فقط با ساق پا) 3

اپعقب کشیدن سریع ساق ) 4

در ساق پادامنه حرکتی کم ) 5

مراحل ضربه زدن با پا طبق تحقیقات دیچ

حداقل حرکت به طرف جلو در ساق پا و همچنین حرکت کم در بازو و تنه) 1

.شودآماده شدن براي بلند کردن پاي ضربه زننده به عقب که موجب خمیدگی ساق می) 2

.بازوي مخالفافزایش در نوسان قوس در ساق پا و حرکت جبرانی ) 3

.افزایش دامنه حرکت ساق، باز شدن بیش از حد ران ،حرکات جبرانی بازوها و تنه) 4

دویدن جزء طبیعیت الگوي ضربه زدن پیشرفته است وفایده آن پیش از ضربه این است که نیروي بیشتري براي چرخش لگن خاصره و در نتیجه نیروي

.کندوپ فراهم میبیشتري براي ساق ضربه زننده در انتقال ت

ضربه با پا به توپ در حال فرود به هماهنگی بیشتري نیازدارد زیرا بدن باید به جلو حرکت

داده شود و توپ دقیق انداخته شود و قبل از تماس آن با.زمین با پا به آن ضربه زده شود

:هاي پیشرفته ضربه زدن با پا ویژگی

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

.شودبه طرف جلو گام برداشته میدر مرحله آمادگی بوسیله پاي اتکا ) 1

.شودچرخش لگن خاصره به جلو و نوسان ساق ضربه باعث خم شدن همزمان مفصل زانو و ران می) 2

.شودز شدن ساق ضربه نیروي بیشتري ایجاد میبا با) 3

.شوداي متوقف میپیش از تماس توپ با پا خم شدن ران لحظه) 4

.آیدازوي مخالف به طرف جلو میدر واکنش به عمل شدید ساق پا ب) 5

ضربه با روي پا:

زننده توپ ابتدا یک گام کوتاه و سپس یک گام پرشی برآید بعد از گام پرشی انتقال وزن ضربه زننده با تکیه دادن به طرف ساق اتکاء این امکان فراهم می. داردمی

سازد و نوسان دادن، زانو زاویه قائمه میدر لحظه . که ضربه زننده از یک زاویه خاص به توپ نزدیک شودتنه به آرامی به طرف پهلو و . کندگیرد و ساق باز شدن نیرومندش را آغاز میران حالت عمود به خود می

.یابد و بازوي مخالف در واکنش به حرکت ساق ضربه زننده به طرف جلو نوسان داردجلو استقرار می

:مراحل ضربه ثابت

یک یا دو گام قبل از ضربهبرداشتن ) 1

تر از توپقرار گرفتن پاي اتکاء در کنار و کمی عقب) 2

عمل شالقی ساق و بازوي مخالف) 3

ادامه حرکت ساق ضربه زننده به طرف جلو و خط وسط) 4

مراحل ضربه در حال فرود :

برداشتن یک گام یا دو گام مقدماتی) 1

آنداشتن توپ به طرف جلو و شوت کردننگه) 2

بکار بردن عمل شالقی ساق و بازوي مخالف) 3

ادامه حرکت پاي ضربه طرف باال و خط وسط) 4

اصول بیومکانیکی مؤثر در ضربه زدن با پا

: ايهاي ضربهنیروي متقابل در فعالیت) 1

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

ی و شود بستگی به هماهنگی اجراي نیروي حرکت آنمقدار نیرویی که براي اجراي یک ضربه به توپ وارد میدر هنگام برخورد با توپ و اجراي ضربه به هر طریقی که نیرویی از دست برود با . ي برخورد پا به توپ داردلحظه

.شودعث کاهش نیروي جلو برنده می

: جهت نیروي بکار برده شده) 2

. تمام نیروهاي بکار گرفته شده باید در جهتی استفاده شود که حرکت مورد نظر در آن جهت باشد

استمرار حرکت، انتقال نیروي حرکت آنی : اصولی مانند

شعاع بدن در سرعت چرخشی، نیروي کل، کشش اولیه عضالنی، ادامه حرکت بعد از ضربه، زاویه ضربه ،اصطکاك،.فاصله جهت بکار بردن نیرو، تماس با سطح زمین در عمل ضربه زدن با پا مؤثر هستند

. شودهاي زیر استفاده میر کودکان از آزمونبراي مشخص شدن سطح عملکرد حرکتی د

: آزمون قدرت- 1

.توصیفی از نیروي عضالنی یا ظرفیت انفرادي تنش عضالنی در برابر یک مقاومت خارجی است

نیرویی که علیه مقاومت بیرونی بدون تغییر در طول عضله ایجاد ) ایزومتریک(قدرت ایستا ) الف: انواع قدرت...پنجه و مثل قدرت . شودمی

شود مثل باال کشیدن بدنقدرت پویا نیرویی که از طریق انقباض مکرر عضالت ایجاد می) ب

: استقامت عضالنیآزمون - 2

ي بارفیکس آزمون هاي مداوم عضالنی است که از طریق خم کردن آرنج روي میلهتوانایی براي تکرار یا انقباض. شودمی

: تکالیف پریدن- 3

براي انتقال بدن

: تکالیف پرتاب کردن- 4

براي انتقال یک شیء در مسافت

: آزمون دوي سرعت- 5

براي حرکت دادن بدن با سرعت ممکن از خط شروع تا پایان

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

: آزمون چابکی- 6

دویدن رفت و برگشت براي توانایی تغییر ناگهانی

: آزمون تعادل- 7

.شودانجام می) تعادل در حال حرکت(و پویا ) تخته تعادلتعادل روي (که به دو صورت ایستا

: پذیريآزمون انعطاف- 8

بخش تحتانی خلفی ،گیري انعطافهاي مختلف در مفاصل گوناگون بهترین حالت اندازهاي از حرکت قسمتدامنهبدن و باسن است از طریق نشستن و رساندن دست به جلو

افزایش سن براي همه تکالیف به جز آزمون تعادل به عملکرد حرکتی در کودکی اولیه با.هاي جنسی کم استکند و معموال تفاوتصورت خطی پیشرفت می

ولی همواره عملکرد پسران در دویدن، پریدن و پرتاب کردن از دختران بهتر است ..سالگی عملکرد بهتري نسبت به پسران دارند6دختران در آزمون تعادل خصوصا در سن

ان معموال در تکالیفی که به قدرت و سرعت نیاز دارند مانند پریدن، پرتاب کردن و پسرلی در حالیکه دختران در تکالیفی که به تعادل نیاز دارد مانند لی. دویدن در حد باالتري از دختران هستند

.کردن بر پسران برتري دارند

عملکردهاي حرکتی در کودکان سوم

قدرت ایستا

سالگی 17و 16یابد ولی در سالگی به طور خطی افزایش می14و 13در پسران در سن قدرت ایستا.جهش ناگهانی دارد

کندسالگی پیشرفت می17و 16قدرت ایستا در دختران در سن.

استقامت عضالنی

. شودمیکند سپس جهش ناگهانی آشکار سالگی در پسران پیشرفت می14و 13تا 5استقامت عضالنی از سن .یابد ولی جهش ناگهانی مثل پسران ندارنداستقامت عضالنی در دختران نیز همراه با سن افزایش می

پریدن

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

سالگی 12به طور متوسط عملکرد پرش جفت به طور خطی در طول رشد در هر دو جنس براي دختران تارسد و یا در دختران به فالت میسالگی پیشرفت12بعد از . سالگی افزایش می یابد13و براي پسران تا . یابدحتی کاهش می

روندهاي پیشرفت در . و یک جهش ناگهانی در نوجوانی دارد. یابددر حالیکه در پسران پیشرفت افزایش می.پرش ارتفاع هم مثل پرش طول است ولی کندتر

پرتاب کردن

ناگهانی دوره نوجوانی به طور برجسته عملکرد پرتاب پسران در طول رشد بدون هیچ نشانه بارزي از جهش . ماندیابد و سپس ثابت میسالگی عملکرد پرتاب کمی بهبود می14و 6در دختران فقط بین . کندپیشرفت می

ها مربوط است و در نوجوانی هاي اساسی آني کودکی به مهارتهاي جنسی در اجراي پرتاب طول دورهتفاوت. دشوها چند برابر میاین تفاوت

دویدن

ي روشنی از جهش ناگهانی سالگی در پسران بدون هیچ نشانه17تا 5سرعت دویدن به طور خطی از17دهد و بعد از آن تا سالگی پیشرفت نشان می12تا 11سرعت دویدن دختران تا سن . یابدبهبود می

.دهدسالگی تغییرات کمی نشان می

چابکی

تري یابد و سپس با پیشرفت آراماي بهبود میسالگی به طور قابل مالحظه8ا ت5چابکی در پسران و دختران از اي از جهش هیچ نشانه. سالگی در دختران ثابت است14سالگی در پسران و تا 18آهنگ پیشرفت تا . یابدادامه می

حرکتی سازگاري هايشود و فالت نوجوانی در این نوع دویدن در دختران با دیگر مهارتدر پسران مالحظه نمی.دارد

انعطاف پذیري

سالگی در پسران ثابت است و سپس همراه با افزایش سن کاهش 8تا 5پذیري از سن میانگین امتیازات انعطاف.یابدسالگی افزایش می18رسد سپس تا نظیري میسالگی به روند بی13و 12هاي در سال. یابدمی

دختران در تمام سنین از . رسدها پایدارتر است و سپس به فالت میمیانگین نمرهسالگی 11تا 5در دختران از .پذیرترندپسران انعطاف

.رسدتفاوت جنسی در طول جهش ناگهانی نوجوانی به بیشترین حد خود می

تنظیم؛ ولی اله کاشانی-–فدراسیون ورزشهاي رزمی جمهوري اسالمی ایران کمیته آموزش - رشد و تکامل حرکتی

تعادل

به نظر .دختران در کودکی به طور متوسط تعادل بهتري دارند. کنداجراي تعادل با افزایش سن پیشرفت میرسند دوره نوجوانی دوره ناشیگري نامیده شده و علت آن رسد هر دو جنس در دوره نواجوانی به فالت میمی

.ناهماهنگی رشد عضالنی و استخوانی است

الگوهاي حرکتی اساسی دراین زمان به شکل . سالگی دوره انتقال توسعه قدرت و عملکرد حرکتی است8تا 5زمان که این بهبود ناشی از . سالگی تا کودکی سوم وجود دارد5افزایش تدریجی بهبود عملکرد از . سندراي میپیشرفته

به طور متوسط دختران در دوره نوجوانی در عوامل گوناگون عملکرد حرکتی به سطح فالت . یادگیري و تمرین است.یابددر طول نوجوانی افزایش میدر حالیکه قدرت به آرامی به افزایش سن. دهندرسند و حتی کاهش نشان میمی

منابع؛

رشد حرکتی انسان، پاین و ایساکس، ترجمه دکتر حسن خلجی و داریوش خواجوي، انتشارات .1دانشگاه اراك

حتمیخالصه رشد و تکامل حرکتی انسان، ولی اله کاشانی و همکاران، انتشارات .2ترجمه دکتر رسول حمایت طلب و رشد حرکتی انسان در دوران مختلف زندگی، گاالهو آزمون، .3

همکاران، انتشارات علم و حرکترشد حرکتی، معصومه شجاعی، انتشارات داشگاه امام حسین.4