- 29 -

á¹Ç·Ò§¡ÒÃÊ‹§àÊÃÔÁ¤Ø³ÀÒ¾¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹¢Í§ÍÒ¨ÒÃÂ�ã¹Ê¶ÒºÑ¹ÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ

ÊӹѡÁҵðҹáÅлÃÐàÁÔ¹¼ÅÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒÊӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒáÒÃÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ ¡ÃзÃǧÈÖ¡ÉÒ¸Ô¡ÒÃ

328 ¶¹¹ÈÃÕÍÂظÂÒ à¢µÃÒªà·ÇÕ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã 10400â·Ã. 66 (2) 610 5372 â·ÃÊÒà 66 (2) 354 5530, 66 (2) 354 5491

http://www.mua.go.th/users/bhes/index.htm ÊӹѡÁҵðҹáÅлÃÐàÁÔ¹¼ÅÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ

Êӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒáÒÃÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอน

ของอาจารยในสถาบนอดมศกษา

ส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา

สงพมพ สมอ. อนดบท 1

พมพครงท 1 มนาคม พ.ศ. 2561 10,000 เลม

ISBN

จดพมพเผยแพร ส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ 328 ถนนศรอยธยา เขตราชเทว กรงเทพมหานคร 10400 โทร. 66 (2) 039 5617 โทรสาร 66 (2) 039 5665 http://www.mua.go.th/users/bhes/index.htm

พมพท ภาพพมพ www.parbpim.com

ค�าน�า

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา เปนการด�าเนนการในชวงทสถาบนอดมศกษา ทวโลกก�าลงใหความสนใจการพฒนาอาจารยใหเปนมออาชพทงดาน การวจย การพฒนาหลกสตร และการจดการเรยนการสอน ซงเปนการ พลกบทบาทของคณาจารยใหมความเชยวชาญในการพฒนาทกษะ ความร ความสามารถทจ�าเปนตอการเรยนรของผเรยนในศตวรรษท 21 (21st Century Skills) ใหมความสามารถในการเรยนรไดตลอดชวต สามารถแขงขนในระดบภมภาคอาเซยนและในระดบสากล และเพอการพฒนาประเทศไดอยางยงยน ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดจดท�าแนวทางการ สงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษาบนพนฐานของการยกระดบคณภาพการศกษาเพอการพฒนาคณภาพบณฑต โดยใชกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตเปน เครองมอ การพฒนาและการปรบโครงสรางประเทศไทยไปสประเทศไทย 4.0 การปฏรปการศกษาตามนโยบายของรฐบาล และกรอบการพฒนา อาจารยมออาชพของตางประเทศ โดยไดใหความส�าคญในการมสวนรวม ของผทมสวนเกยวของ โดยเฉพาะผบรหารและคณาจารยจากสถาบน อดมศกษาทกแหงในการเขารวมประชมหารอและใหขอมลทเปน ประโยชนตอการพฒนาคณาจารยทางดานการเรยนการสอนเปนระยะๆ ซงจะสามารถท�าใหเหนพฒนาการของอาจารยไดอยางตอเนอง ทงน โดยเปดโอกาสใหสถาบนอดมศกษาน�าไปใชเปนหลกคดในการพฒนา รายละเอยดทจะสงเสรมคณภาพของคณาจารยตามความตองการของสถาบนอดมศกษาแตละแหงตอไป

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาหวงเปนอยางยงวา แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบน อดมศกษาฉบบน จะเปนจดเปลยนทส�าคญในการสงเสรมนโยบายการจด การศกษาของชาตไปสการปฏบตไดดวยอาจารยทมความเปนมออาชพ ทางดานการเรยนการสอน ซงนอกจากจะเปนประโยชนตอการพฒนาผเรยน ใหมคณภาพแลว ยงจะเปนรางวลแหงความภาคภมใจของสถาบนอดมศกษาทมคณาจารยมคณภาพ สามารถเทยบเคยงไดกบอาจารย มออาชพของสถาบนอดมศกษาของตางประเทศในยคศตวรรษท 21 ดวย

(นายสภทร จ�าปาทอง)

เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ 1บทน�า 3การด�าเนนการ 4กรอบแนวคดในการจดท�าแนวทางการสงเสรมคณภาพ 7 การจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษาแนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอน 10 ของอาจารยในสถาบนอดมศกษาตารางแสดงความสมพนธของระดบสมรรถนะและ 14 ประสทธภาพของแตละองคประกอบเอกสารอางอง 24ขอเสนอแนะการน�าแนวทางการสงเสรมคณภาพ 25 การจดการเรยนการสอนของอาจารย ในสถาบนอดมศกษาสการปฏบต

- 1 -

กตตกรรมประกาศ

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารย ในสถาบนอดมศกษาน ส�าเรจไดดวยความอนเคราะหของทานรองเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา (รองศาสตราจารยบณฑต ทพากร) ผทรงคณวฒ ผอ�านวยการส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา และเจาหนาทส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ซงรวมเปนคณะอนกรรมการจดท�าแนวทางการสงเสรมสมรรถนะและ ประสทธภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา โดยมรายนามดงตอไปน

1. รองเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา อนกรรมการและทปรกษา (รองศาสตราจารยบณฑต ทพากร) 2. ผชวยศาสตราจารย ม.ร.ว.กลยา ตงศภทย ประธานอนกรรมการ3. รองศาสตราจารยจฑามาส ศตสข รองประธานอนกรรมการ4. ศาสตราจารยปานสร พนธสวรรณ อนกรรมการ5. รองศาสตราจารยสมบรณวลย สตยารกษวทย อนกรรมการ6. รองศาสตราจารยอานภาพ เลขะกล อนกรรมการ7. ผชวยศาสตราจารยวรช เลศไพฑรยพนธ อนกรรมการ8. อาจารยชเนนทร มนคง อนกรรมการ9. อาจารยกลางใจ สทธถาวร อนกรรมการ10. ผอ�านวยการส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา อนกรรมการ (นางสาวนชนภา รนอบเชย)

- 2 -

11. เจาหนาทส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา อนกรรมการ และเลขานการ12. เจาหนาทส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา ผชวยเลขานการ13. เจาหนาทส�านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา ผชวยเลขานการ

นอกจากน ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาขอขอบคณ แหลงขอมลประกอบการจดท�าแนวทางฯ ไดแก The UK Professional Standards Framework ของสหราชอาณาจกร Australian Professional Standards for Teachers ของประเทศออสเตรเลย KMUTT Professional Standards Framework for teaching and supporting learning ของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร PSU Teaching Professional Standards Framework ของมหาวทยาลยสงขลานครนทร และสรปผลการเสนอแนะขอคดเหนจากการประชมเชงปฏบตการ 4 ภาค ในโครงการ “TQF and the Development of Professional Standards Framework” ในระหวางวนท 28 เมษายน – 22 พฤษภาคม 2558

- 3 -

บทน�า

การสงเสรมใหอาจารยมคณภาพในการจดการเรยนการสอนเกด ขนมานานแลวในตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในสหภาพยโรป ซงเปน ทตงของสถาบนอดมศกษาชนน�าของโลกเปนจ�านวนมาก ในการจดท�า แนวทางการสงเสรมฯ น จงศกษาจากประสบการณการน�าไปใชของ สหราชอาณาจกร และของประเทศออสเตรเลย ตลอดจนจากสถาบนอดมศกษาของไทยบางแหงทไดมการรเรมน�าไปจดท�าเปนแนวทาง การพฒนาศกยภาพอาจารยของตน การจดท�าแนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการศกษาของอาจารยในสถาบนอดมศกษาจงเปนจดเปลยนส�าคญ ซงจะสงผลตอการพฒนาอดมศกษาของไทยทสอดคลองกบทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 (21st Century Skills) และแนวคดการศกษาไทย 4.0 (Education 4.0) ประกอบกบปจจบนในสถาบนอดมศกษามอาจารย ร นใหมเปนจ�านวนมาก จงจ�าเปนตองมการสงเสรมและสนบสนน ใหมเทคนค แนวทาง และวธการในการจดการเรยนการสอนทเหมาะสม เปนอาจารยมออาชพทเขาใจในบทบาทหนาท ความรบผดชอบ ตาม จรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารยไดอยางเหมาะสม ทงน แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการศกษาของอาจารยในสถาบนอดมศกษาน เปนเพยงการสงเสรมและสนบสนนใหสถาบน อดมศกษาน�าไปเปนแนวทางหรอแบบอยางในการพฒนาอาจารยทเหมาะสม และสอดคลองกบปรชญา วตถประสงค และบรบทของแตละสถาบนตอไป

- 4 -

การด�าเนนการ

ประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง กรอบมาตรฐานคณวฒระดบ อดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 ก�าหนดใหสถาบนอดมศกษาจดการศกษาทมงเนนมาตรฐานผลการเรยนร (Learning Outcomes) ของ ผเรยน และใชเปนแนวทางในการพฒนาหรอปรบปรงหลกสตร การจด การเรยนการสอน และพฒนาคณภาพการจดการศกษาใหสามารถ ผลตบณฑตทมคณภาพและไดมาตรฐานทเทยบเคยงกนไดทงในระดบชาตและระดบสากล เพอใหเกดแนวทางการบรหารจดการทมงเปาหมายไปสมาตรฐานผลการเรยนรดงกลาว และน�าไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตจงไดก�าหนดองคประกอบและสงทควรค�านงถงในการจดการศกษา รวมทงปจจยสความส�าเรจ ทเกยวของ อาท การออกแบบหลกสตร การจดการเรยนการสอน กลยทธการสอน และการวดและประเมนผลการเรยนการสอนของอาจารย เปนตน ซงส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดด�าเนนการโครงการตางๆ เพอสงเสรมสถาบนอดมศกษาในการด�าเนนการตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตดงกลาว ทงในสวนของการด�าเนนการโดยส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาเอง และการด�าเนนโครงการความรวมมอกบตางประเทศ ในป พ.ศ. 2558 ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดด�าเนนโครงการความรวมมอกบสหภาพยโรป (EU) ในโครงการ “TQF and the Development of Professional Standards Framework” โดยมวตถประสงค เพอสงเสรมความเปนมออาชพของอาจารยในสถาบน

- 5 -

อดมศกษาใหมความรความเชยวชาญ ทงในดานศาสตรในสาขา ดาน การออกแบบหลกสตร การจดการเรยนการสอน และทศนคตทดงาม ในความเปนอาจารยมออาชพ โดยสหภาพยโรปไดมอบหมายให Mr. Gerard Madill ผ เชยวชาญจากสหราชอาณาจกรเขารวมในโครงการดงกลาว และไดจดประชมเชงปฏบตการใหแกสถาบนอดมศกษา ใน 4 ภมภาค มผบรหารและคณาจารยจากสถาบนอดมศกษาทวประเทศเขารวมประชมรวมประมาณ 800 คน ทประชมไดศกษาประสบการณ จากผเชยวชาญจากสหภาพยโรป เรองกรอบมาตรฐานอาจารยมออาชพของสหราชอาณาจกร (The United Kingdom Professional Standards Framework; UKPSF) และไดรวมกนแสดงขอคดเหนและขอเสนอแนะ เพอหาขอตกลงรวมกนเกยวกบกรอบการพฒนาอาจารยมออาชพ ในบรบทของอดมศกษาไทย จากการประชมแลกเปลยนเรยนรดงกลาว มขอเสนอแนะใหส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาจดท�ากรอบมาตรฐานอาจารยมออาชพทเปนกรอบกลางเพอใหสถาบนอดมศกษาทสนใจไดมแนวทาง ในการพฒนากรอบมาตรฐานอาจารยมออาชพตามบรบทของตนเอง ดวยความสมครใจ ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาจงไดจดท�า (ราง) กรอบมาตรฐานอาจารยมออาชพของไทย เสนอคณะอนกรรมการสงเสรมและตดตามการด�าเนนการตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ในการประชมครงท 5/2559 เมอวนท 28 ธนวาคม 2559 ซงทประชมมมตเหนชอบในหลกการ โดยใหชอวากรอบมาตรฐานอาจารยดานการจดการเรยนการสอน และเหนชอบใหแตงตงคณะท�างานเพอน�าขอมลจากการประชมเชงปฏบตการมาขยายผลและจดท�าเปนแนวทางอยางเปนรปธรรม

- 6 -

คณะอนกรรมการดานมาตรฐานการอดมศกษา ในการประชมครงท 1/2560 เมอวนท 9 มกราคม 2560 ไดพจารณาแลว มมต ใหความเหนชอบโดยมขอสงเกตวา การก�าหนดเปนกรอบมาตรฐาน อาจารยดานการจดการเรยนการสอนจะเปนการจดท�ามาตรฐานทมา ก�ากบการท�างาน หรอเปนหลกเกณฑทมลกษณะเฉพาะมากเกนไป การพจารณาสมรรถนะของอาจารยควรพจารณาในภาพรวม เปนการ ส งเสรมและสนบสนน และควรเปนเพยงแนวทางการสงเสรมใหอาจารยมสมรรถนะและประสทธภาพในการจดการเรยนการสอน การท�าหนาทอาจารยมออาชพทเขาใจในบทบาทหนาท ความรบผดชอบ และเทคนคการจดการเรยนการสอนในรปแบบตาง ๆ มากกวาจะตองก�าหนดเปนมาตรฐานหรอกฎเกณฑฯ จงเหนควรใหมการ ปรบเปลยนชอเปนแนวทางการสงเสรมสมรรถนะและประสทธภาพ การจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา คณะกรรมการการอดมศกษา ในการประชมครงท 2/2560 เมอวนท 15 กมภาพนธ 2560 มมตใหความเหนชอบการจดท�าแนวทาง การสงเสรมสมรรถนะและประสทธภาพการจดการเรยนการสอน ของอาจารยในสถาบนอดมศกษา และแตงตงคณะอนกรรมการ จดท�าแนวทางการสงเสรมสมรรถนะและประสทธภาพการจดการเรยน การสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา เพอด�าเนนการจดท�าแนวทางฯ ตอไป

- 7 -

กรอบแนวคดในการจดท�าแนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา ไดด�าเนนการโดยการศกษาแนวคดของ The UK Professional Standards Framework (UKPSF) ของสหราชอาณาจกร และ Australian Professional Standards for Teachers ของประเทศออสเตรเลย ตลอดจนการศกษาจากประสบการณการพฒนาอาจารยของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรตามแนวคด ของ UKPSF และมหาวทยาลยสงขลานครนทร ซงพฒนาตามแนวคดของ Australian Professional Standards for Teachers UKPSF ก�าหนดมาตรฐานอาจารยมออาชพไว 3 ดาน คอ Areas of Activity, Knowledge และ Professional Values และมระดบของมาตรฐานอาจารย 4 ระดบ คอ Associate Fellow, Fellow, Senior Fellow และ Principal Fellow ซงสอดคลองและมแนว ความคดใกลเคยงกบ Australian Professional Standards for Teachers ทก�าหนดมาตรฐานอาจารยมออาชพไว 3 ดาน คอ Professional Knowledge, Professional Practice และ Professional Engagement โดยมระดบมาตรฐานอาจารย 4 ระดบ คอ Graduate, Proficient, Highly Accomplished และ Lead มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ไดจดท�า KMUTT Professional Standards Framework for teaching and supporting learning เพอเปนกรอบในการพฒนาอาจารยโดยศกษาจากแนว ความคดของ UKPSF ซงก�าหนดใหมมาตรฐานอาจารยมออาชพ 3 ดาน คอ Core Knowledge, Areas of Activity และ Professional Values

- 8 -

และมระดบของมาตรฐานอาจารย 4 ระดบ คอ Beginner, Competent, Proficient และ Mastery ส�าหรบมหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดจด ท�า PSU Teaching Professional Standards Framework โดยศกษาจากแนวความคดของ Australian Professional Standards for Teachers โดยก�าหนดใหมมาตรฐานอาจารยมออาชพ 3 ดาน คอ Professional Knowledge, Professional Practices, และ Professional Values และมระดบของมาตรฐานอาจารย 4 ระดบ คอ Fellow Teacher (ดรณาจารย), Professional Teacher (วชชาจารย), Scholarly Teacher (สามตถยาจารย) และ Masterly Teacher (สกขาจารย) ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดศกษาแนวคดจากของสหราชอาณาจกร และของประเทศออสเตรเลย รวมทงประสบการณการรเรมน�าไปใชของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และมหาวทยาลยสงขลานครนทร น�าไปสการจดโครงการประชมเชง ปฏบตการ เรอง “TQF and the Development of Professional Standards Framework” ในระหวางวนท 28 เมษายน – 22 พฤษภาคม 2558 โดยความรวมมอกบสหภาพยโรปในการสงผเชยวชาญมาเขารวมโครงการ ซงมวตถประสงคเพอสรางความเขาใจและระดมความคดเหนเพอพฒนาเปนกรอบในการพฒนาอาจารยของสถาบนอดมศกษาไทยตามแนวทาง ดงกลาวขางตน ในการประชมเชงปฏบตการ 4 ภาค ทประชมไดแสดง ความคดเหนและขอเสนอแนะอยางกวางขวาง และไดขอตกลงรวมกนเกยวกบแนวทางในการพฒนาอาจารยในสถาบนอดมศกษา ซงเปนขอมลทส�าคญสวนหนงในการจดท�าแนวทางการสงเสรมคณภาพการจด การเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา โดยก�าหนดให ม 3 องคประกอบคอ ดานองคความร (Knowledge) ดานสมรรถนะ (Competencies) และดานคานยม (Values) และมระดบคณภาพ

- 9 -

การจดการเรยนการสอนของอาจารย 4 ระดบ คอ ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 และระดบท 4 ซงสอดคลองกบแนวคดของสากลดงกลาว ขางตน และจะสามารถน�าไปเปนแนวทางในการพฒนาอาจารยในสถาบนอดมศกษาตอไป

- 10 -

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษา

แนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารย ในสถาบนอดมศกษา มวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนนใหอาจารยในสถาบนอดมศกษาพฒนาตนเองใหมสมรรถนะและประสทธภาพในการจดการเรยนการสอน จ�านวน 3 องคประกอบ ดงน

องคประกอบท 1 องคความร (Knowledge) ประกอบดวย 2 มต คอ 1.1 ความรในศาสตรสาขาวชาของตน 1.2 ความรในศาสตรการสอนและการเรยนร

องคประกอบท 2 สมรรถนะ (Competencies) ประกอบดวย 4 มต คอ 2.1 ออกแบบและวางแผนการจดกจกรรมการเรยนรของผเรยนอยางมประสทธภาพ 2.2 ด�าเนนกจกรรมการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ 2.3 เสรมสรางบรรยากาศการเรยนรและสนบสนนการเรยนร ของผเรยน 2.4 วดและประเมนผลการเรยนรของผเรยน พรอมทงสามารถใหขอมลปอนกลบอยางสรางสรรค

องคประกอบท 3 คานยม (Values) ประกอบดวย 2 มต คอ 3.1 คณคาในการพฒนาวชาชพอาจารย และการพฒนาตนเองอยางตอเนอง 3.2 ธ�ารงไวซงจรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย

- 11 -

คณภาพการจดการเรยนการสอนในแตละองคประกอบขางตน ก�าหนดใหมระดบของคณภาพของแตละองคประกอบ จ�านวน 4 ระดบ ซงแสดงใหเหนถงพฒนาการของอาจารยดานการจดการเรยนการสอน โดยใน 4 ระดบ มดงน

ระดบท 1 เปนผมความรความเขาใจในศาสตรของตนและประยกตใชได มความรความเขาใจในศาสตรการเรยนรเบองตน สามารถออกแบบกจกรรม จดบรรยากาศ ใชทรพยากรและสอการเรยนร โดยค�านงถง ผเรยนและปจจยทสงผลตอการเรยนร สามารถวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยน น�าผลประเมนมาใชปรบปรงพฒนาการจดการเรยนร พฒนาตนเองอยางตอเนอง เปดใจรบฟงความคดเหนจากผทเกยวของ และปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพอาจารยขององคกร

ระดบท 2 เปนผมคณภาพการจดการเรยนการสอนระดบท 1 ทมความรลกในศาสตรของตน และตดตามความกาวหนาของความรในศาสตรอยางสม�าเสมอ มความรความเขาใจในศาสตรการเรยนร สามารถจดการเรยนร ทเหมาะสมกบกลมผเรยน ก�ากบดแลและตดตามผลการเรยนรของผเรยนอยางเปนระบบ ใหค�าปรกษาชแนะแกเพอนอาจารยในศาสตรได และสงเสรมใหเกดการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพอาจารยภายในองคกร

- 12 -

ระดบท 3 เปนผมคณภาพการจดการเรยนการสอนระดบท 2 ทเชยวชาญ ในศาสตรของตน ศาสตรการเรยนร และการจดการเรยนรขามศาสตร น�าผลการวจยในชนเรยนมาพฒนาการจดการเรยนร เปนพเลยงและ ผ ชแนะในระดบองคกรดานการจดการเรยนร และนโยบายดาน จรรยาบรรณวชาชพอาจารย

ระดบท 4 เปนผมคณภาพการจดการเรยนการสอนระดบท 3 ทเปนผน�า ในศาสตรของตน ศาสตรการเรยนร และการจดการเรยนรขามศาสตร เปนทยอมรบทงภายในและภายนอกองคกร มสวนรวมในการก�าหนดนโยบายและกลยทธในการพฒนาองคความร และการจดการเรยนรในระดบชาต และนานาชาต เปนผน�าเชงนโยบายดานจรรยาบรรณวชาชพอาจารย

ตารางแสดงความสมพนธของระดบสมรรถนะและประสทธภาพของแตละองคประกอบ

- 14 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

1. องคความร (Knowledge)

1.1 ความรในศาสตร สาขาวชาของตน

• อธบายแนวคด และหลกการส�าคญ ของเนอหา/เรอง/วชาทสอน พรอมทงการประยกตใช

• จดล�าดบและเชอมโยงหวขอทสอน ไดอยางเปนระบบ

• มความรความสามารถระดบท 1

• ตดตามองคความรท ทนสมย วเคราะหและน�ามาใชอยางเหมาะสม

• ใหค�าปรกษา ชแนะ และถายทอดองคความรใหแกเพอนอาจารยได

• มความรความสามารถระดบท 2

• ประเมนแนวคด หลกการส�าคญในศาสตรทสอน เพอเปนแนวทางในการสรางองคความรใหม

• บรณาการความรของศาสตรทสอนกบศาสตรอนทเกยวของ

• มความรความสามารถระดบท 3

• สรางองคความรใหม • คาดการณหรอ

ประเมนทศทางความกาวหนาของศาสตร

1.2 ความรในศาสตรการสอนและการเรยนร

• อธบายจตวทยาการเรยนร และปจจยทสงผลตอการเรยนรได

• ระบวธจดการเรยนรแบบตางๆ • เลอกวธวดและประเมนผลเบองตน

ทสอดคลองกบวธการจดการเรยนรและผลการเรยนร

• มความรความสามารถระดบท 1

• วเคราะหภมหลงและศกยภาพของผเรยนเพอน�าไปออกแบบกระบวนการเรยนร

• เลอกวธจดการเรยนรทเหมาะสมกบผลการเรยนร และกลมผเรยน

• ใหค�าปรกษา ชแนะ และถายทอดศาสตร การสอนและการเรยนรใหแกเพอนอาจารยได

• มความรความสามารถระดบท 2

• ประเมนวธจดการเรยนร และการวดและประเมนผล

• บรณาการการจด การเรยนการสอนระหวางวชา/ศาสตรอนทเกยวของ

• มความรความสามารถระดบท 3

• สรางความร/ นวตกรรม ในศาสตรการสอน และการจดการการเรยนร หรอ

• ใหค�าปรกษา ชแนะ และถายทอดศาสตรการสอนและการเรยนรใหกบอาจารยภายนอกองคกรได

- 15 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

1. องคความร (Knowledge)

1.1 ความรในศาสตร สาขาวชาของตน

• อธบายแนวคด และหลกการส�าคญ ของเนอหา/เรอง/วชาทสอน พรอมทงการประยกตใช

• จดล�าดบและเชอมโยงหวขอทสอน ไดอยางเปนระบบ

• มความรความสามารถระดบท 1

• ตดตามองคความรท ทนสมย วเคราะหและน�ามาใชอยางเหมาะสม

• ใหค�าปรกษา ชแนะ และถายทอดองคความรใหแกเพอนอาจารยได

• มความรความสามารถระดบท 2

• ประเมนแนวคด หลกการส�าคญในศาสตรทสอน เพอเปนแนวทางในการสรางองคความรใหม

• บรณาการความรของศาสตรทสอนกบศาสตรอนทเกยวของ

• มความรความสามารถระดบท 3

• สรางองคความรใหม • คาดการณหรอ

ประเมนทศทางความกาวหนาของศาสตร

1.2 ความรในศาสตรการสอนและการเรยนร

• อธบายจตวทยาการเรยนร และปจจยทสงผลตอการเรยนรได

• ระบวธจดการเรยนรแบบตางๆ • เลอกวธวดและประเมนผลเบองตน

ทสอดคลองกบวธการจดการเรยนรและผลการเรยนร

• มความรความสามารถระดบท 1

• วเคราะหภมหลงและศกยภาพของผเรยนเพอน�าไปออกแบบกระบวนการเรยนร

• เลอกวธจดการเรยนรทเหมาะสมกบผลการเรยนร และกลมผเรยน

• ใหค�าปรกษา ชแนะ และถายทอดศาสตร การสอนและการเรยนรใหแกเพอนอาจารยได

• มความรความสามารถระดบท 2

• ประเมนวธจดการเรยนร และการวดและประเมนผล

• บรณาการการจด การเรยนการสอนระหวางวชา/ศาสตรอนทเกยวของ

• มความรความสามารถระดบท 3

• สรางความร/ นวตกรรม ในศาสตรการสอน และการจดการการเรยนร หรอ

• ใหค�าปรกษา ชแนะ และถายทอดศาสตรการสอนและการเรยนรใหกบอาจารยภายนอกองคกรได

- 16 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

2. สมรรถนะ (Competencies)

2.1 ออกแบบและวางแผนการจดกจกรรม การเรยนรของผเรยนอยางมประสทธภาพ

• ออกแบบกจกรรม และใชเทคโนโลย การเรยนรทสอดคลองกบผลการเรยนร

• ประสานงานกบผสอนรวมในรายวชาอยางมประสทธภาพ และทบทวนเนอหาทสอนรวมกน

• น�าผลการประเมนโดยผเรยนมาใชในการพฒนาการออกแบบการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 1 • พฒนารปแบบ

การเรยนร • มสวนรวมในการ

พฒนาการออกแบบ การเรยนรรวมกบ

เพอนอาจารยในสาขา วชา

• มสมรรถนะระดบท 2• มสวนรวมในการ

พฒนาการออกแบบการเรยนรรวมกบเพอนอาจารยในตางสาขาวชา ในศาสตรเดยวกน หรอ

• เปนวทยากรในดานการออกแบบกจกรรมและเทคโนโลยการเรยนรในตางสาขาวชา ในศาสตรเดยวกน หรอ

• สถาบนอนน�ารปแบบการเรยนรทไดพฒนาขนไปใช

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�าการออกแบบ

การเรยนรในตางศาสตร

• เปนวทยากรในดานการออกแบบกจกรรมและเทคโนโลยการเรยนรในตางศาสตร

- 17 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

2. สมรรถนะ (Competencies)

2.1 ออกแบบและวางแผนการจดกจกรรม การเรยนรของผเรยนอยางมประสทธภาพ

• ออกแบบกจกรรม และใชเทคโนโลย การเรยนรทสอดคลองกบผลการเรยนร

• ประสานงานกบผสอนรวมในรายวชาอยางมประสทธภาพ และทบทวนเนอหาทสอนรวมกน

• น�าผลการประเมนโดยผเรยนมาใชในการพฒนาการออกแบบการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 1 • พฒนารปแบบ

การเรยนร • มสวนรวมในการ

พฒนาการออกแบบ การเรยนรรวมกบ

เพอนอาจารยในสาขา วชา

• มสมรรถนะระดบท 2• มสวนรวมในการ

พฒนาการออกแบบการเรยนรรวมกบเพอนอาจารยในตางสาขาวชา ในศาสตรเดยวกน หรอ

• เปนวทยากรในดานการออกแบบกจกรรมและเทคโนโลยการเรยนรในตางสาขาวชา ในศาสตรเดยวกน หรอ

• สถาบนอนน�ารปแบบการเรยนรทไดพฒนาขนไปใช

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�าการออกแบบ

การเรยนรในตางศาสตร

• เปนวทยากรในดานการออกแบบกจกรรมและเทคโนโลยการเรยนรในตางศาสตร

- 18 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

2.2 ด�าเนนกจกรรม การเรยนรไดอยาง มประสทธภาพ

• จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

• จดการเรยนรทหลากหลายเหมาะสมกบเนอหาและระดบของผเรยน

• ประสานงานการจดรปแบบการเรยนรกบผสอนรวมอยางมประสทธภาพ

• พจารณาน�าผลการประเมนจากเพอนอาจารยมาปรบปรงการจดการเรยนร

• ใชทรพยากรและสอการเรยนรทหลากหลายเพอสนบสนนการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 1• ก�ากบดแลและตดตาม

ผลการเรยนรของผเรยนอยางเปนระบบ

• ใชนวตกรรมหรอความคดสรางสรรคในการจดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

• มสมรรถนะระดบท 2• น�าผลงานการวจยใน

ชนเรยนมาพฒนาการจดการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�า หรอผสราง

นวตกรรมการจดการเรยนรในระดบชาตหรอนานาชาต

• ผลกดนใหเกดนโยบายหรอ กลยทธระดบองคกรท สงเสรมและสนบสนนใหเกดการจดการเรยนรทมคณภาพ

2.3 เสรมสรางบรรยากาศ การเรยนรและสนบสนนการเรยนรของผเรยน

• จดบรรยากาศการเรยนร โดยการ มสวนรวมจากผเรยน

• ใหค�าปรกษาแกผเรยนในการพฒนา ทกษะชวตและการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 1 • จดบรรยากาศการเรยน

รทสงเสรมการเรยนรรวมกน

• วนจฉยปญหาของ ผเรยน และชวยเหลอไดอยางเหมาะสมและทนเวลา

• มสมรรถนะระดบท 2 จดการเรยนรใน สถานการณจรงหรอ

พนทจรง • รเรมการเปลยน

แปลงการจด บรรยากาศการเรยนร ในระดบหลกสตร

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�าในการก�าหนด

นโยบายการจดบรรยากาศการเรยนร

ในระดบองคกร หรอ• เปนทปรกษาในการ

ก�าหนดนโยบายเพอการพฒนาบรรยากาศการเรยนร

- 19 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

2.2 ด�าเนนกจกรรม การเรยนรไดอยาง มประสทธภาพ

• จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

• จดการเรยนรทหลากหลายเหมาะสมกบเนอหาและระดบของผเรยน

• ประสานงานการจดรปแบบการเรยนรกบผสอนรวมอยางมประสทธภาพ

• พจารณาน�าผลการประเมนจากเพอนอาจารยมาปรบปรงการจดการเรยนร

• ใชทรพยากรและสอการเรยนรทหลากหลายเพอสนบสนนการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 1• ก�ากบดแลและตดตาม

ผลการเรยนรของผเรยนอยางเปนระบบ

• ใชนวตกรรมหรอความคดสรางสรรคในการจดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

• มสมรรถนะระดบท 2• น�าผลงานการวจยใน

ชนเรยนมาพฒนาการจดการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�า หรอผสราง

นวตกรรมการจดการเรยนรในระดบชาตหรอนานาชาต

• ผลกดนใหเกดนโยบายหรอ กลยทธระดบองคกรท สงเสรมและสนบสนนใหเกดการจดการเรยนรทมคณภาพ

2.3 เสรมสรางบรรยากาศ การเรยนรและสนบสนนการเรยนรของผเรยน

• จดบรรยากาศการเรยนร โดยการ มสวนรวมจากผเรยน

• ใหค�าปรกษาแกผเรยนในการพฒนา ทกษะชวตและการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 1 • จดบรรยากาศการเรยน

รทสงเสรมการเรยนรรวมกน

• วนจฉยปญหาของ ผเรยน และชวยเหลอไดอยางเหมาะสมและทนเวลา

• มสมรรถนะระดบท 2 จดการเรยนรใน สถานการณจรงหรอ

พนทจรง • รเรมการเปลยน

แปลงการจด บรรยากาศการเรยนร ในระดบหลกสตร

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�าในการก�าหนด

นโยบายการจดบรรยากาศการเรยนร

ในระดบองคกร หรอ• เปนทปรกษาในการ

ก�าหนดนโยบายเพอการพฒนาบรรยากาศการเรยนร

- 20 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

2.4 วดและประเมนผลการเรยนรของผเรยน พรอมทงสามารถใหขอมล ปอนกลบอยางสรางสรรค

• ออกแบบการวดและประเมนผล ทสอดคลองกบผลการเรยนร• ประเมนความกาวหนา (formative) และประเมน ผลสมฤทธ (summative) ของผเรยน • ก�าหนดเกณฑการประเมนท ชดเจนและสามารถใหขอมล ปอนกลบอยางสรางสรรค

• มสมรรถนะระดบท 1• วดและประเมนผลโดย

ใชวธการใหมๆ เพอพฒนาประสทธภาพและประสทธผลของการพฒนาผลการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 2• ประเมนวธการวดและ

ประเมนผลเพอน�ามาพฒนาการเรยนรของผเรยน

• เปนผน�าในการออกแบบการวดและประเมนผลในระดบหลกสตร

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�าในการ

ก�าหนดนโยบายการวดและประเมนผลการเรยนรในระดบองคกร หรอ

• ใหค�าปรกษาในการก�าหนดนโยบายการวดและประเมนผลการเรยนร

- 21 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

2.4 วดและประเมนผลการเรยนรของผเรยน พรอมทงสามารถใหขอมล ปอนกลบอยางสรางสรรค

• ออกแบบการวดและประเมนผล ทสอดคลองกบผลการเรยนร• ประเมนความกาวหนา (formative) และประเมน ผลสมฤทธ (summative) ของผเรยน • ก�าหนดเกณฑการประเมนท ชดเจนและสามารถใหขอมล ปอนกลบอยางสรางสรรค

• มสมรรถนะระดบท 1• วดและประเมนผลโดย

ใชวธการใหมๆ เพอพฒนาประสทธภาพและประสทธผลของการพฒนาผลการเรยนร

• มสมรรถนะระดบท 2• ประเมนวธการวดและ

ประเมนผลเพอน�ามาพฒนาการเรยนรของผเรยน

• เปนผน�าในการออกแบบการวดและประเมนผลในระดบหลกสตร

• มสมรรถนะระดบท 3• เปนผน�าในการ

ก�าหนดนโยบายการวดและประเมนผลการเรยนรในระดบองคกร หรอ

• ใหค�าปรกษาในการก�าหนดนโยบายการวดและประเมนผลการเรยนร

- 22 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

3. คานยม (Values)

3.1 คณคาในการพฒนาวชาชพอาจารย

และการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

• พฒนาตนเองอยางตอเนองในเรองการจดการเรยนรและการจดกจกรรมทงในและนอกหลกสตรเพอพฒนาผลการเรยนรของผเรยน

• รบฟงเสยงสะทอนจากผเรยน และน�ามา พฒนาตนเอง

• มคณลกษณะระดบท 1• มสวนรวมในการพฒนา

วชาชพอาจารย ในองคกร

• รบฟงความคดเหนจาก ผรวมวชาชพเพอน�ามา พฒนาตนเอง

• มคณลกษณะระดบท 2• เปนพเลยง และผน�า

ในการพฒนาวชาชพ อาจารยในองคกร ในการจดการเรยนรและกจกรรมพฒนา ผเรยน

• มคณลกษณะระดบท 3• มสวนรวมและอทศ

ตนใหกบการพฒนาวชาชพอาจารยภายนอกองคกร หรอ

• เปนผชน�าเชงนโยบายทเกยวของกบการพฒนาวชาชพอาจารยในระดบประเทศ

3.2 ธ�ารงไวซงจรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย

• ปฏบตตามจรรยาบรรณ แหงวชาชพอาจารยขององคกร

• มคณลกษณะระดบท 1• มสวนรวมในการ

สงเสรมใหเกดความเขาใจและใหเกด การปฏบตตาม จรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย ในองคกร

• มคณลกษณะระดบท 2• เปนพเลยง และผชน�า

เชงนโยบายดานจรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย

• มคณลกษณะระดบท 3• มสวนรวม อทศตน

และเปนแบบอยาง ใหกบการพฒนา

จรรยาบรรณแหง วชาชพอาจารยทง ภายในและภายนอก องคกร

- 23 -

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3 ระดบท 4

3. คานยม (Values)

3.1 คณคาในการพฒนาวชาชพอาจารย

และการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

• พฒนาตนเองอยางตอเนองในเรองการจดการเรยนรและการจดกจกรรมทงในและนอกหลกสตรเพอพฒนาผลการเรยนรของผเรยน

• รบฟงเสยงสะทอนจากผเรยน และน�ามา พฒนาตนเอง

• มคณลกษณะระดบท 1• มสวนรวมในการพฒนา

วชาชพอาจารย ในองคกร

• รบฟงความคดเหนจาก ผรวมวชาชพเพอน�ามา พฒนาตนเอง

• มคณลกษณะระดบท 2• เปนพเลยง และผน�า

ในการพฒนาวชาชพ อาจารยในองคกร ในการจดการเรยนรและกจกรรมพฒนา ผเรยน

• มคณลกษณะระดบท 3• มสวนรวมและอทศ

ตนใหกบการพฒนาวชาชพอาจารยภายนอกองคกร หรอ

• เปนผชน�าเชงนโยบายทเกยวของกบการพฒนาวชาชพอาจารยในระดบประเทศ

3.2 ธ�ารงไวซงจรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย

• ปฏบตตามจรรยาบรรณ แหงวชาชพอาจารยขององคกร

• มคณลกษณะระดบท 1• มสวนรวมในการ

สงเสรมใหเกดความเขาใจและใหเกด การปฏบตตาม จรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย ในองคกร

• มคณลกษณะระดบท 2• เปนพเลยง และผชน�า

เชงนโยบายดานจรรยาบรรณแหงวชาชพอาจารย

• มคณลกษณะระดบท 3• มสวนรวม อทศตน

และเปนแบบอยาง ใหกบการพฒนา

จรรยาบรรณแหง วชาชพอาจารยทง ภายในและภายนอก องคกร

- 24 -

เอกสารอางอง

1. The UK Professional Standards Framework ของ สหราชอาณาจกร

2. Australian Professional Standards for Teachers ของ ประเทศออสเตรเลย

3. KMUTT Professional Standards Framework for teaching and supporting learning ของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

4. PSU Teaching Professional Standards Framework ของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

- 25 -

ขอเสนอแนะการน�าแนวทางการสงเสรมคณภาพการจดการเรยนการสอนของอาจารยในสถาบนอดมศกษาสการปฏบต

1. สถาบนอดมศกษาน�าไปใชในการพฒนาคณภาพการจดการเรยนการสอน โดย

1.1 พฒนาสมรรถนะอาจารยดานการจดการเรยนการสอนส อาจารยมออาชพ

1.2 ใชประกอบการบรหารบคลากรสายวชาการ เชนการ ประเมนการปฏบตงานของอาจารย การสรางเสนทางความ กาวหนา (career path)

1.3 ดานอน ๆ ทกอใหเกดประโยชนกบสถาบนอดมศกษา

2. ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาควรมหนวยงานกลางทมหนาทสงเสรมและสนบสนน ใหความรและสงเสรมการน�าแนวทางนไปใชใหเกดความพฒนาอยางยงยน อาท ส�านกสงเสรมและพฒนาสมรรถนะบคลากร รวมมอกบสมาคมเครอขายพฒนาวชาชพอาจารยและองคกรระดบอดมศกษาแหงประเทศไทย (Professional and Organizational Development Network of Thailand Higher Education) หรอทเรยกโดยยอวา ควอท : ThaiPOD Network จดหลกสตรฝกอบรม การสรางหนวยงานพฒนาอาจารยในสถาบนอดมศกษา เปนตน

- 26 -

3. ใชอางองเพอใหเกดเกณฑมาตรฐานทชดเจนและเปนรปธรรมทวทงองคกรและประเทศ เชน

3.1 ในการก�าหนดคณสมบตอาจารยผรบผดชอบหลกสตร 3.2 ในการประเมนการจดการเรยนการสอนในองคประกอบ

คณภาพของการประกนคณภาพการศกษาระดบหลกสตร 3.3 ในการประเมนผลการสอนในการขอต�าแหนงทางวชาการ

เปนตน 4. มการตดตามและประเมนผลการน�าแนวทางนไปใช

- 28 -

á¹Ç·Ò§¡ÒÃÊ‹§àÊÃÔÁ¤Ø³ÀÒ¾¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹¢Í§ÍÒ¨ÒÃÂ�ã¹Ê¶ÒºÑ¹ÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ

ÊӹѡÁҵðҹáÅлÃÐàÁÔ¹¼ÅÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒÊӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒáÒÃÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ ¡ÃзÃǧÈÖ¡ÉÒ¸Ô¡ÒÃ

328 ¶¹¹ÈÃÕÍÂظÂÒ à¢µÃÒªà·ÇÕ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã 10400â·Ã. 66 (2) 610 5372 â·ÃÊÒà 66 (2) 354 5530, 66 (2) 354 5491

http://www.mua.go.th/users/bhes/index.htm ÊӹѡÁҵðҹáÅлÃÐàÁÔ¹¼ÅÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ

Êӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒáÒÃÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒ