Factors Predicting Delivery of Low Birth Weight Infants* 2.pdf · เบาหวาน และหลอดเลือดสมอง ... ทางสรีระวิทยาของระบบอวัยวะ

J Nurs sci Vol 33 No3 July - September 2015

Journal of Nursing Science18

Factors Predicting Delivery of Low Birth Weight Infants*

Rungnapa Ruchob*, Nittaya Sinsuksai, RN, PhD1,

Wanna Phahuwatanakorn, RN, PhD1, Dittakarn Boriboonhirunsarn, MD, PhD2

Corresponding Author: Associate Professor Nittaya Sinsuksai, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand; e-mail: [email protected] * Master Student in Master of Nursing Science Program in Advanced Midwifery, Faculty of Nursing and Faculty of Graduate Studies, Mahidol University1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand2 Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Mahidol University, Bangkok, Thailand

J Nurs Sci. 2015;33(3):18-29

Abstract Purpose: To determine the predictive power of age, body mass index, weight gain during pregnancy, disease/complications during pregnancy, stress, and social support on low birth weight infants. Design: Predictive correlational design. Methods: The subjects were 198 pregnant women with a gestational age of 28-32 weeks at the beginning of the study, who have attended an antenatal clinic and delivery at Siriraj Hospital. Instruments for collecting data included the Personal Data Interview Form, the Perceived Stress Scale, and the Personal Resource Questionnaire. Data were analyzed by percentage, mean, standard deviation, and multiple logistic regression. Main findings: The findings indicated that age, body mass index, weight gain during pregnancy, disease/complications during pregnancy, stress, and social support could explain 42.8% (Nagelkerke R2 = .428 p < .05) of the variance in low birth weight infants. Body mass index and disease/complications during pregnancy are significant predictors of low birth weight infants. Conclusion and recommendations: The results suggested that nurses should promote women’s health before they become pregnant by providing knowledge in groups such as in high schools or factories to prevent low birth weight babies. Keywords: low birth weight, body mass index, disease, complication, stress


Journal of Nursing Science 19

J Nurs Sci. 2015;33(3):18-29

ปจจยทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย*

รงนภา รชอบ* นตยา สนสกใส, PhD1 วรรณา พาหวฒนกร, PhD1 ดฐกานต บรบรณหรญสาร, พ.บ.2

บทคดยอ

วตถประสงค: เพอศกษาอำานาจทำานายของอาย ดชนมวลกาย นำาหนกทเพมขนขณะตงครรภ

โรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภความเครยดและการสนบสนนทางสงคมตอการคลอด

ทารกแรกเกดนำาหนกนอย

รปแบบการวจย:ความสมพนธเชงทำานาย

วธดำาเนนการวจย: กลมตวอยางเปนสตรตงครรภ อายครรภ 28-32 สปดาห เมอเรมการศกษา

ฝากครรภและคลอดทโรงพยาบาลศรราชจำานวน198รายเครองมอทใชประกอบดวยแบบสมภาษณ

ขอมลสวนบคคลแบบวดการรบรความเครยดและแบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมวเคราะหขอมล

โดยใชรอยละคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานและสถตถดถอยพหโลจสตก

ผลการวจย: อายดชนมวลกายนำาหนกทเพมขนขณะตงครรภโรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวาง

ตงครรภความเครยดและการสนบสนนทางสงคมรวมกนอธบายความผนแปรของการคลอดทารกแรก

เกดนำาหนกนอยไดรอยละ42.8โดยดชนมวลกายและโรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

เปนปจจยทสามารถทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยไดอยางมนยสำาคญทางสถต(p<.05)

สรปและขอเสนอแนะ: พยาบาลควรใหความสำาคญกบการสงเสรมสขภาพสตรกอนการตงครรภ

โดยการใหความรเปนกลม เชน ในโรงเรยนหรอโรงงาน โดยเฉพาะสตรตงครรภทมดชนมวลกายตำา

มโรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภเพอลดโอกาสในการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย

คำาสำาคญ:ทารกแรกเกดนำาหนกนอยดชนมวลกายโรคประจำาตวภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

ความเครยด

Corresponding Author: รองศาสตราจารยนตยา สนสกใส, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected]* นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการผดงครรภขนสง คณะพยาบาลศาสตร และบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล 1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล2 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล



ความสำาคญของปญหา

ทารกแรกเกดนำาหนกนอย (Low Birth

Weight:LBW)หมายถงทารกทมนำาหนกแรกเกด

นอยกวา2,500กรม1ทารกกลมนเสยงตอการเจบ

ปวยและการเสยชวตในระยะขวบปแรกมากกวา

ทารกแรกเกดนำาหนกปกต ซงองคการอนามยโลก

กำาหนดเปาหมายใหมอตราทารกแรกเกดนำาหนก

นอยทวโลกไดไมเกนรอยละ10แตจากการสำารวจ

พบวาอตราทารกแรกเกดนำาหนกนอยทวโลกอยท

รอยละ15 สงกวาเปาหมายทกำาหนดไว1 สำาหรบ

ประเทศไทยพบอตราทารกแรกเกดนำาหนกนอย

อยทรอยละ8.5และรอยละ9ในปพ.ศ.2555-

2556 ถงแมวาจะตำากวาเปาหมายขององคการ

อนามยโลกแตยงคงสงกวาเปาหมายของกระทรวง

สาธารณสขทกำาหนดไวไมเกนรอยละ72

ทารกแรกเกดนำาหนกนอยกอใหเกดผลกระทบ

ทงตอทารกมารดา ครอบครว และประเทศชาต

ทารกมโอกาสเกดภาวะแทรกซอนไดมากกวาทารก

แรกเกดนำาหนกปกต เชน หายใจลำาบาก ตดเชอ

ลำาไสเนา และเลอดออกในสมอง เปนตน ตองอย

โรงพยาบาลเปนเวลานาน ซงสงผลกระทบตอการ

สรางสมพนธภาพระหวางมารดา-ทารก การเลยง

ลกดวยนมแมและคาใชจายในการรกษา2นอกจาก

นทารกแรกเกดนำาหนกนอยอาจมปญหาทพ

โภชนาการพฒนาการลาชาทงดานการเจรญเตบโต

และการเรยนร และมโอกาสเปนโรคเรอรงเมอ

เตบโตเปนผใหญ เชน ความดนโลหตสง หวใจ

เบาหวาน และหลอดเลอดสมองอดตน3 เปนตน

ทารกแรกเกดนำาหนกนอยจงเปนปญหาสาธารณสข

ทสำาคญ

สขภาพมารดาสงผลกระทบโดยตรงกบ

สขภาพทารกในครรภ ความผดปกตอยางใดอยาง

หนงของมารดาอาจสงผลทำาใหทารกแรกเกด

นำาหนกนอยได การพจารณาปจจยทเกยวของกบ

สขภาพของมารดาจำาเปนตองพจารณาปจจยตางๆ

ซงมความสมพนธกนอยางซบซอนไมสามารถแยก

ออกจากกนไดดงทEngel4ไดกลาวถงแบบจำาลอง

ชวจตสงคม(biopsychosocialmodel)วาบคคล

มความเปนองครวม ประกอบไปดวยรางกาย

(biological factors) จตใจ (psychological

factors) และสงคม (social factors) หากเกด

ความผดปกตขององคประกอบใดองคประกอบหนง

จะทำาใหเกดความไมสมดล บคคลจงเกดโรคหรอ

ความผดปกตตางๆไดอยางไรกตามงานวจยสวน

ใหญศกษาปจจยดานรางกายมากกวาปจจยดาน

จตใจและสงคม และการศกษาปจจยทงหมดรวม

กนยงมอยจำานวนจำากด5ทงทบคคลมความเปนองค

รวมดงทไดกลาวไปแลวผวจยจงสนใจศกษาปจจย

ทำานายทารกแรกเกดนำาหนกนอย โดยใชแบบ

จำาลองชวจตสงคมเปนกรอบแนวคดโดยนำาปจจย

ดานรางกาย(อายดชนมวลกายนำาหนกทเพมขน

ขณะตงครรภ โรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอน

ระหวางตงครรภ)ดานจตใจ(ความเครยด)และดาน

สงคม(การสนบสนนทางสงคม)มารวมกนทำานาย

ในครงน

สำาหรบปจจยดานรางกายทเกยวของกบการ

เกดทารกแรกเกดนำาหนกนอยนน จากการศกษา

พบวาอายมารดามความสมพนธกบความสมบรณ

ทางสรระวทยาของระบบอวยวะสบพนธ โดย

มารดาอายนอยกวา20ปมความเสยงตอการคลอด

ทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาอาย

20-34ป2.4เทา6สวนมารดาทมอายมากกวาหรอ

เทากบ35ปมความเสยงตอการคลอดทารกแรก

เกดนำาหนกนอยมากกวามารดาอาย20-34ป1.7

เทา7

ดชนมวลกายกอนการตงครรภ เปนปจจยท



บงชภาวะโภชนาการของมารดาหากมารดามดชน

มวลกายตำากวาปกตจะมโอกาสเสยงตอการคลอด

ทารกแรกเกดนำาหนกนอยได3การศกษาในประเทศ

สวเดนพบวามารดาทมดชนมวลกายตำากวาปกต

มความเสยงตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยมากกวามารดาทมดชนมวลกายปกต 1.51

เทา8สวนการศกษาในประเทศไทยพบวามารดาท

มดชนมวลกายตำากวาปกต มความเสยงตอการ

คลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาท

ดชนมวลกายปกต2.1เทา9

นำาหนกทเพมขนขณะตงครรภมความสมพนธ

กบการเพมนำาหนกของทารกแรกเกดมารดาควรม

นำาหนกเพมขนขณะตงครรภตามเกณฑโดยมารดา

ทดชนมวลกายตำากวาปกต ควรมนำาหนกเพมขน

ขณะตงครรภ12.5-18กโลกรมและมารดาทมดชน

มวลกายปกต ควรมนำาหนกเพมขนขณะตงครรภ

11.5-16 กโลกรม เปนตน10 มารดาทนำาหนกเพม

ขนขณะตงครรภนอยกวาเกณฑจะมความเสยงตอ

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยเพมขน 1.88

เทา11

มารดาทมโรคประจำาตว อาจมความเสยงตอ

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยโรคประจำาตว

ทพบไดบอย ไดแก โรคหวใจ ความดนโลหตสง

โรคไตธาลสซเมยและไทรอยดซงการตงครรภอาจ

ทำาใหระดบความรนแรงของโรคเพมขน สงผลตอ

ภาวะสขภาพมารดาและอาจทำาใหทารกเจรญ

เตบโตชาหรอเสยชวตในครรภได12 มารดาทมโรค

ประจำาตวอยางใดอยางหนงเสยงตอการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาทไมมโรค

ประจำาตว 2.4 เทา9 นอกจากนมารดาทมภาวะ

แทรกซอนระหวางตงครรภ เชน โลหตจางความ

ดนโลหตสงมความเสยงตอการคลอดทารกแรกเกด

นำาหนกนอยมากกวามารดาทไมมภาวะแทรกซอน

ระหวางตงครรภ2.2เทา9

ปจจยดานจตใจทเกยวของกบการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยนนพบวาความเครยด เปน

ปจจยดานจตใจทมความสมพนธกบการคลอด

ทารกแรกเกดนำาหนกนอย โดยเฉพาะมารดาทม

ความเครยดเรอรง รางกายจะถกกระตนดวย

ฮอรโมนGlucocorticoidเปนเวลานานทำาใหเกด

การเปลยนแปลงดานพยาธสภาพของหลอดเลอด

และระบบตอมไรทอในรางกายจนอาจทำาใหรกเกด

ความผดปกต จงมการสงผานออกซเจนและสาร

อาหารไปสทารกไดไมด ทารกจงมรปรางเลกและ

มนำาหนกนอยนอกจากนความเครยดยงสงผลทาง

ออมโดยทำาใหมารดามพฤตกรรมสขภาพเสยงเชน

สบบหรดมสราใชสารเสพตดหรอมพฤตกรรมการ

ดแลตนเองทไมดทำาใหมโอกาสคลอดทารกแรกเกด

นำาหนกนอยสงขน13ซงจากการศกษาของTorche14

พบวา ความเครยดเปนปจจยทมอทธพลตอการ

คลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยอยางมนยสำาคญ

ทางสถต(p<.05)

การสนบสนนทางสงคม มารดาทไดรบการ

สนบสนนทางสงคมดจะสามารถเผชญความเครยด

ขณะตงครรภและรสกวาตนเองสามารถควบคม

สถานการณตางๆไดดขนในขณะทมารดาทไดรบ

การสนบสนนทางสงคมตำาจะมผลในทางตรง

กนขามมารดาทมความเครยดสงขณะตงครรภอาจ

มพฤตกรรมเสยง เชน สบบหร ดมสรา ใชสาร

เสพตด และไมสนใจดแลตนเองขณะตงครรภจะ

ทำาใหมโอกาสคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยได13

และมารดาทไดรบการสนบสนนทางสงคมไมดมความ

เสยงตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากกวา

มารดาทไดรบการสนบสนนทางสงคมด1.47เทา15

การวจยครงนผวจยสนใจศกษาปจจยทำานาย

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย ไดแก อาย



ดชนมวลกาย นำาหนกทเพมขนขณะตงครรภ

โรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

ความเครยดและการสนบสนนทางสงคมซงเปนการ

ศกษาปจจยดานรางกาย จตใจ และสงคมรวมกน

โดยคาดหวงวาผลการวจยครงนจะสามารถอธบาย

ปจจยทรวมทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยได

วตถประสงคของการวจย

อาย ดชนมวลกาย นำาหนกทเพมขนขณะ

ตงครรภ โรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวาง

ตงครรภความเครยดและการสนบสนนทางสงคม

สามารถทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอย

สมมตฐานการวจย

เพอศกษาอำานาจทำานายของอาย ดชนมวล

กายนำาหนกทเพมขนขณะตงครรภโรคประจำาตว/

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภความเครยดและ

การสนบสนนทางสงคมตอการคลอดทารกแรกเกด

นำาหนกนอย

วธดำาเนนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรเปนสตรตงครรภอายครรภ28-32

สปดาห ทมาฝากครรภและคลอดทโรงพยาบาล

ศรราช กลมตวอยาง คอประชากรทมคณสมบต

ตามเกณฑคดเขา (inclusion criteria) ดงน

1)ตงครรภบตรคนเดยวและตงครรภตามธรรมชาต

2) อายครรภเมอฝากครรภครงแรกไมเกน 20

สปดาห 3) ไมมประวตเปนโรคเบาหวานกอนการ

ตงครรภหรอขณะตงครรภ4)ทารกในครรภไมม

ความพการแตกำาเนด 5) คลอดครบกำาหนด

เมออายครรภ≥ 37 สปดาห 6) สามารถสอสาร

ภาษาไทยไดคำานวณขนาดกลมตวอยางสำาหรบการ

วเคราะหถดถอยโลจสตกของกลยาวานชยบญชา16

โดยใชสตร

N≥30p

N=ขนาดของกลมตวอยาง

p=จำานวนตวแปรอสระ

การวจยครงนมตวแปรอสระ 6 ตวแปร จาก

การแทนคาในสตรจะไดกลมตวอยางN≥30(6)

= 180 คน ผวจยเกบกลมตวอยางเพมอก

รอยละ 10 เพอปองกนการสญหายของกลม

ตวอยาง ในกรณทคลอดกอนกำาหนดทารกพการ

ทารกตายในครรภ ทารกแรกเกดไรชพหรอไมได

มาคลอดทโรงพยาบาลศรราช รวมจำานวนกลม

ตวอยางทคำานวณไดอยางนอย 198คนการวจย

ครงนเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณและให

กลมตวอยางตอบแบบสอบถามทหนวยฝากครรภ

หลงจากนน ตดตามขอมลของมารดาและทารก

จากรายงานประวตหลงคลอด เกบขอมลตงแต

เดอนธนวาคม2557ถงเมษายน2558

เครองมอการวจย

เครองมอทใชในการเกบขอมลมทงหมด3ชด

ประกอบดวย

1. แบบสมภาษณขอมลสวนบคคล ขอมลได

จากการสมภาษณและจากรายงานประวตแบงเปน

3 สวน ดงน 1) ขอมลสวนบคคลของมารดา

2)ขอมลการตงครรภและการคลอด3)ขอมลของ

ทารก(ขอมลนไดจากการตดตามดแฟมประวตของ

มารดาภายหลงคลอด)

2.แบบวดการรบรความเครยด (Perceived

StressScale:PSS)ของCohen&Williamson17

แปลเปนภาษาไทยโดย ณหทยและทนกร

วงศปการนย18ประกอบดวยคำาถามจำานวน10ขอ



เปนมาตราสวนประมาณคา5ระดบคะแนนอยใน

ชวงระหวาง 0-40 คะแนนคะแนนสง หมายถง

ระดบความเครยดสง

3. แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม

(Personal ResourceQuestionnaire Part II:

PRQ85PartII)ของWeinert19แปลเปนภาษา

ไทยโดยนตยาสนสกใส20มคำาถามจำานวน25ขอ

เปนมาตราสวนประมาณคา7ระดบคาคะแนนอย

ในชวง25-175คะแนนคะแนนสงหมายถงมารดา

ไดรบการสนบสนนทางสงคมสง

ผวจยนำาแบบวดการรบรความเครยด และ

แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมไปทดสอบกบ

กลมตวอยางจำานวน 30 คน ไดคาความเทยง

(Cronbach’salpha)เทากบ.83และ.92ตาม

ลำาดบ

การพทกษสทธกลมตวอยาง

การวจยครงนผานการพจารณาจากคณะ

กรรมการจรยธรรมการวจยในคนคณะแพทยศาสตร

ศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล หมายเลข

Si 490/2014 รหสโครงการ 492/2557 (EC3)

ผวจยไดมการคำานงถงจรยธรรมและจรรยาบรรณ

ของนกวจยโดยกลมตวอยางเปนผตดสนใจเขารวม

การวจยดวยตนเองโดยไมมการบงคบ และมสทธ

ถอนตวออกจากการวจยเมอใดกไดโดยไมตองแจง

ใหทราบลวงหนาและจะไมมผลกระทบใดๆตอการ

ไดรบบรการสขภาพจากโรงพยาบาลกรณทกลม

ตวอยางอายตำากวา18ปบรบรณตองไดรบความ

ยนยอมเขารวมการวจยจากผปกครอง/ผแทนโดย

ชอบธรรม โดยใหลงลายมอชอไวเปนหลกฐานใน

หนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมการวจย

วธเกบรวบรวมขอมล

ผวจยดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลทหนวย

ฝากครรภ โรงพยาบาลศรราชเมอกลมตวอยางมา

ฝากครรภโดยขอใหพยาบาลประจำาการสอบถาม

ความสมครใจทจะใหผวจยเขาพบสตรตงครรภทม

คณสมบตตามเกณฑทกำาหนดหลงจากนนผวจยเขา

พบสตรตงครรภชแจงวตถประสงคประโยชนและ

ความเสยงของการวจย การพทกษสทธของกลม

ตวอยางและเชญใหเขารวมโครงการวจยหลงจาก

นนผวจยใชแบบสมภาษณขอมลสวนบคคล

สมภาษณกลมตวอยางนานประมาณ 5-10 นาท

และชแจงการตอบแบบสอบถาม 2 ฉบบ ไดแก

แบบวดการรบรความเครยดและแบบสอบถามการ

สนบสนนทางสงคม ใหก ลมตวอยางตอบ

แบบสอบถามในสถานทเฉพาะ ซงผวจยจดไวให

ใชระยะเวลาประมาณ 15-20นาท โดยสามารถ

ซกถามหวขอทไมเขาใจกบผวจยไดตลอดเวลา

เมอกลมตวอยางครบกำาหนดคลอด ผวจยตดตาม

ไปเกบขอมลการคลอดและขอมลทารกจากรายงาน

การคลอดทหนวยหลงคลอดหากขอมลถกสงไปยง

หนวยเวชสถตผวจยตดตามไปเกบขอมลดงกลาวท

หนวยเวชสถตโรงพยาบาลศรราช

การวเคราะหขอมล

ผวจยนำาขอมลทตรวจสอบแลวมาวเคราะห

ขอมลทางสถตโดยใชสถตแจกแจงความถรอยละ

คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานและการวเคราะห

ถดถอยพหโลจสตก (multiple logist ic

regression)

ผลการวจย

กลมตวอยางจำานวน198คนมอายอยระหวาง

15-42ปอายเฉลย27.9ป(SD=6.0ป)สวนใหญ

(รอยละ 63.1) จบการศกษาระดบมธยมศกษา

ประกาศนยบตรวชาชพ หรอ ประกาศนยบตร

วชาชพชนสงรองลงมารอยละ24.2จบปรญญาตร

รอยละ 28.3 เปนพนกงานบรษท รองลงมา



รอยละ 28.8 เปนแมบาน กลมตวอยางสวนใหญ

(รอยละ95.5)มสถานภาพสมรสครายไดครอบครว

อยระหวาง 4,000-100,000บาทตอเดอน เฉลย

27,730บาท(SD=15,862บาท)

กลมตวอยางรอยละ42.4คลอดบตรคนแรก

รอยละ19.2เคยแทงบตรรอยละ3.5เคยคลอด

บตรกอนกำาหนดและรอยละ 4 เคยคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยรอยละ1เคยสบบหรรอยละ

20.2มดชนมวลกายกอนการตงครรภตำากวาเกณฑ

ปกต และรอยละ 20.2 มโรคประจำาตว/ภาวะ

แทรกซอนระหวางตงครรภไดแกโรคหวใจความ

ดนโลหตสงเรอรง ความดนโลหตสงขณะตงครรภ

ธาลสซเมย โลหตจาง และไทรอยด กลมตวอยาง

รอยละ63.6คลอดปกตและรอยละ32.3คลอด

โดยการผาตด รอยละ 7.6 คลอดทารกแรกเกด

นำาหนกนอย(<2,500กรม)นำาหนกทารกแรกเกด

อยระหวาง2,230-3,970กรมเฉลย3073.79กรม

(SD = 361.62 กรม) รอยละ 53 เปนเพศชาย

รอยละ 95.9 มคะแนนAPGARนาทท 1 ปกต

(7-10คะแนน)และทารกทงหมดมคะแนนAP-

GAR นาทท 5 ปกต กลมตวอยางมคะแนน

ความเครยดอยระหวาง 2-34 คะแนน คาเฉลย

เทากบ15.74คะแนน(SD=5.50คะแนน)และ

มคะแนนการสนบสนนทางสงคมอยระหวาง 75-

175คะแนนคาเฉลยเทากบ141.16คะแนน(SD

=20.12คะแนน)

ผลการวเคราะหถดถอยพหโลจสตกพบวาอาย

ดชนมวลกาย นำาหนกทเพมขนขณะตงครรภ

โรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

ความเครยดและการสนบสนนทางสงคมสามารถ

รวมกนอธบายความผนแปรของการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยไดรอยละ42.8และสามารถ

ทำานายไดถกตองรอยละ 92.4 โดยตวแปรท


นอยไดอยางมนยสำาคญทางสถต(p<.05)คอดชน

มวลกายตำากวาปกต(OR=6.69,95%CI=1.69-

26.39)และโรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวาง

ตงครรภ (OR=5.34,95%CI=1.46-19.48)

ดงตารางท1

ตารางท 1ปจจยทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย(n=198)

ตวแปรทศกษา

อาย

อาย(20-34ป)*

อาย(<20ป)

อาย(≥35ป)

ดชนมวลกาย (BMI)

BMI(18.5-24.9)*

BMI(<18.5กก./ม2)

BMI(≥25กก./ม2)

B

-1.280

-.128

1.901

-17.635

SE

1.184

.923

.700

6179.6

Wald

1.169

1.169

.019

7.377

7.377

.000

df

2

1

1

2

1

1

Sig.

.557

.280

.890

.025

.007

.998

OR

.278

.880

6.695

.000

95%CI

.027-2.830

.144-5.371

1.698-26.399

.000-.000



ตารางท 1 (ตอ)ปจจยทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย(n=198)

ตวแปรทศกษา

นำาหนกทเพมขณะตงครรภ

ปกต*

นอยกวาเกณฑ

มากกวาเกณฑ

โรคและภาวะแทรกซอน

ความเครยด

การสนบสนนทางสงคม

คาคงท

B

.386

-18.702

1.675

-.108

-.010

-.060

SE

.673

3968.8

.660

.079

.020

3.707

Wald

.329

.329

.000

6.437

1.885

.237

.000

df

2

1

1

1

1

1

1

Sig.

.848

.566

.996

.011

.170

.626

.987

OR

1.471

.000

5.340

.897

.990

.942

95%CI

.393-5.503

.000-.000

1.464-19.476

.769-1.047

.952-1.030

*หมายถงกลมอางอง(referencegroup),p<.05,NagelkerkeR2=.428,OverallPercentage

=92.4

การอภปรายผล

ผลการศกษาพบวาอายดชนมวลกายนำาหนก

ทเพมขนขณะตงครรภ โรคประจำาตว/ภาวะ

แทรกซอนระหวางตงครรภความเครยดและการ

สนบสนนทางสงคม สามารถรวมกนอธบายความ

ผนแปรของการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยได

รอยละ 42.8 แตมเพยง ดชนมวลกาย และโรค

ประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ ท


นอยไดอยางมนยสำาคญทางสถต(p<.05)โดยพบ

วามารดาทมดชนมวลกายตำากวาปกต (< 18.5

กโลกรม/เมตร2) มความเสยงตอการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาทมดชนมวล

กายปกต (18.5-24.9 กโลกรม/เมตร2) 6.69 เทา

และมารดาทมโรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอน

ระหวางตงครรภ มความเสยงตอการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาทไมมโรค

ประจำาตว/ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ 5.34

เทา อาจอธบายไดวา ทงดชนมวลกายกอนการ

ตงครรภและโรคประจำาตว/ภาวะแทรกซอน

ระหวางตงครรภตางมผลตอการคลอดทารกแรก

เกดนำาหนกนอย เนองจากภาวะดชนมวลกายตำา

บงบอกถงโภชนาการทไมดมการสะสมสารอาหาร

ไวนอยซงสารอาหารจะสะสมอยตามอวยวะตางๆ

โดยรางกายจะมการยอยสลายสารอาหารเหลาน

ตลอดเวลาและบางสวนถกดดซมเขากระแสเลอด

เพอนำากลบไปใชใหมกระบวนการนเกดมากขนใน

ขณะตงครรภ เพอสงผานสารอาหารไปสทารกใน

ครรภและในไตรมาสแรกเปนชวงสำาคญของทารก

ทตองการใชสารอาหารทมารดาสะสมไวในการ

เจรญเตบโตและสรางอวยวะตางๆหากทารกไดรบ

สารอาหารไมเพยงพอ จะมภาวะขาดสารอาหาร

ตงแตอยในครรภโครงสรางรางกายและระบบเผา

ผลาญสารอาหารของทารกมการเปลยนแปลงอยาง

ถาวรทารกจงมการเจรญเตบโตชารปรางเลกและ

มนำาหนกแรกเกดนอย3 นอกจากนเมอภาวะ

โภชนาการไมดและมโรคหรอภาวะแทรกซอนขณะ

ตงครรภรวมดวย ยงมโอกาสสงผลตอสขภาพของ

ทารกในครรภเพมขน สอดคลองกบแนวคดของ

เอนเจล4 ทกลาววา บคคลประกอบดวยรางกาย



จตใจและสงคมซงมความสมพนธกนอยางซบซอน

และไมสามารถแยกออกจากกนได ภาวะสขภาพ

หรอการเจบปวยของบคคล เกดจากหลายปจจย

สงผลรวมกน

ผลการศกษาน สอดคลองกบการศกษาของ

Frederick และคณะ8 ทศกษาในประเทศสวเดน

พบวามารดาทมดชนมวลกายตำากวาปกตมความ

เสยงตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากกวา

มารดาทมดชนมวลกายปกต 1.51 เทา และ

สอดคลองกบการศกษาของปนมณแซเตย9ทพบ

วามารดาทดชนมวลกายตำากวาปกต มความเสยง

ตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากกวา

มารดาทมดชนมวลกายปกต 2.1 เทา และการท

มารดามโรคประจำาตว โรคใดโรคหนงกอนการตง

ครรภ มโอกาสคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย

มากกวามารดาทไมมโรคประจำาตว 2.4 เทา สวน

มารดาทมภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภมโอกาส

คลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาทไมม

ภาวะแทรกซอน 2.2 เทา แตผลการศกษาน

แตกตางจากการศกษาของ พรด จตธรรมมา11

ทพบวา ดชนมวลกายไมมความสมพนธกบการ

คลอดทารกแรกเกดนำาหนก และแตกตางจาก

การศกษาของNobileและคณะ21ทพบวาภาวะ

แทรกซอนระหวางตงครรภไมมความสมพนธกบ

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย

สวนปจจยทไมสามารถทำานายการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยได ไดแก อาย นำาหนกทเพม

ขนขณะตงครรภ ความเครยด และการสนบสนน

ทางสงคม สามารถอธบายไดดงน อายมารดา

ไมสามารถทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยได อาจเนองมาจากกลมตวอยางสวนใหญ

รอยละ75.8มอายระหวาง20-34ปซงเปนชวง

อายทเหมาะสมตอการตงครรภ รางกายมความ

สมบรณพรอมและกลมตวอยางวยรนอายนอยกวา

20ปมเพยงรอยละ10.6สวนใหญอาย17-19ป

ซงจากการศกษาของ จฑาทป ตนตยาคม และ

จปรฐปรชาพาณชย22พบวามารดาทอาย17-19ป

จะมความเสยงตอการคลอดทารกแรกเกด

นำาหนกนอย มากกวามารดาวยผใหญ 1.86 เทา

สวนกลมตวอยางทอายมากกวาหรอเทากบ 35 ป

มรอยละ13.6สวนใหญ(รอยละ63)มสขภาพด

จงอาจทำาใหความเสยงตอการคลอดทารกแรกเกด

นำาหนกนอยไมไดแตกตางจากมารดาวยผใหญ

ผลการศกษานสอดคลองกบการศกษาของปนมณ

แซเตย9 ทพบวาอายมารดาไมมความสมพนธกบ

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยแตกตางจาก

การศกษาของShrimและคณะ6ทพบวามารดา

อายนอยกวา 20 ป เสยงตอการคลอดทารกแรก

เกดนำาหนกนอยมากกวามารดาอาย20-34ป2.4

เทาและการศกษาของบรรพจนสวรรณชาตและ

ประภสสร เออลลตชวงศ7 ทพบวามารดาทมอาย

มากกวาหรอเทากบ35ปเสยงตอการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยมากกวามารดาอาย20-34ป

1.7เทา

นำาหนกทเพมขนขณะตงครรภไมสามารถ

ทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยได

อาจอธบายไดวา กลมตวอยาง รอยละ 41.9 ม

นำาหนกเพมขนขณะตงครรภมากกวาเกณฑจงอาจ

สงผลใหทารกไดรบสารอาหารมากลดโอกาสเสยง

ตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยนอกจาก

นจากการศกษา พบวา มารดาทมดชนมวลกาย

มากกวาปกต ถงแมมารดามนำาหนกเพมขนตลอด

การตงครรภตำากวาเกณฑทกำาหนด กไมไดเพม

โอกาสเสยงตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอย

แตอยางใด10เนองจากทารกในครรภมกดงสารอาหาร

ทรางกายมารดาสะสมไวกอนการตงครรภ การท



มารดามดชนมวลกายปกตหรอภาวะโภชนาการด

ตงแตกอนตงครรภจะเปนตนทนสำารองสารอาหาร

สำาหรบใชในการเจรญเตบโตของทารกในครรภ3

แสดงใหเหนวาดชนมวลกายกอนการตงครรภอาจ

มบทบาทสำาคญตอการเจรญเตบโตของทารก

มากกวานำาหนกทเพมขนขณะตงครรภ ผลการ

ศกษานสอดคลองกบการศกษาของ อจฉรา

ตงสถาพรพงษ23 ทพบวานำาหนกทเพมขนขณะ

ตงครรภไมมความสมพนธกบการคลอดทารกแรก

เกดนำาหนกนอยแตกตางจากการศกษาของพรด

จตธรรมมา11ทพบวานำาหนกทเพมขนขณะตงครรภ

มความสมพนธกบการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยอยางมนยสำาคญทางสถต

ความเครยดไมสามารถทำานายการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยได อาจอธบายไดวา กลม

ตวอยางมความเครยดในระดบเลกนอยถงปาน

กลางซงความเครยดเลกนอยถงปานกลางยงมสวน

ชวยใหเกดแรงกระตนในการปรบเปลยนพฤตกรรม

การดแลตนเองและทำาใหมทกษะในการแกปญหา

ในชวตประจำาวนไดดขน5จงไมสงผลกระทบตอการ

เจรญเตบโตของทารกสอดคลองกบการศกษาของ

Neggers และคณะ24 ทพบวา ความเครยดไมม

ความสมพนธกบการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยแตกตางจากการศกษาของของTorche14ท

พบวา ความเครยดมความสมพนธกบการคลอด

ทารกแรกเกดนำาหนกนอยอยางมนยสำาคญทางสถต

การสนบสนนทางสงคมไมสามารถทำานายการ

คลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยอาจอธบายไดวา

กลมตวอยางในการวจยครงน สวนใหญไดรบการ

สนบสนนทางสงคมในระดบปานกลางถงมาก

ซงการสนบสนนทางสงคม สามารถชวยบรรเทา

และลดผลกระทบทเกดจากความเครยดไดโดยจะ

ชวยเพมความรสกมคณคาในตนเองความสามารถ

ในการเผชญความเครยด มทศนคตในแงบวก

กลมตวอยางในการวจยนมระดบความเครยดเพยง

เ ลกนอยถงปานกลาง จงอาจเปนไปไดวา

กลมตวอยางไมไดรบผลกระทบจากความเครยด

ดงนนการสนบสนนทางสงคมจงไมมผลกระทบตอ

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยผลการศกษา

สอดคลองกบการศกษาของNobileและคณะ21ท

พบวาการสนบสนนทางสงคมไมมความสมพนธกบ

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยแตกตางจาก

การศกษาของNakanshah-Amankraและคณะ15

ทพบวาการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธใน

เชงลบกบการคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยอยาง

มนยสำาคญทางสถต

สรป ปจจยทสามารถทำานายการคลอดทารก

แรกเกดนำาหนกนอยไดอยางมนยสำาคญทางสถต

(p< .05) คอ ดชนมวลกายและโรคประจำาตว/

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภซงเปนปจจยดาน

รางกาย สวนปจจยดานจตใจ ไดแก ความเครยด

และปจจยดานสงคมไดแกการสนบสนนทางสงคม

ไมสามารถทำานายการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยไดแตกตางจากผลการศกษาของSt-Laurent

และคณะ25 ทพบวาปจจยดานจตใจและสงคม

มความสมพนธตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยอยางไรกตามผลการศกษานอาจยงไมสามารถ

สรปไดชดเจนวา ปจจยดานจตใจและสงคม ไมม

ความสมพนธตอการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยอาจเนองมาจากกลมตวอยางนไมไดมปญหา

ทางดานจตใจและสงคมทรนแรง จงไมไดสงผล

กระทบตอรางกาย จนทำาใหเกดพยาธสภาพทจะ

สงผลตอการเจรญเตบโตของทารกในครรภ

นอกจากน ปจจยดานจตใจและสงคม ยงมความ

สมพนธกบปจจยอนๆ เชน ฐานะทางสงคมและ

เศรษฐกจและพฤตกรรมการดแลสขภาพ ซงการ



ศกษาวจยในอนาคตอาจพจารณานำาปจจยเหลาน

เขามาศกษารวมกบปจจยดานจตใจและสงคมดวย

ขอเสนอแนะ

ดชนมวลกายกอนการตงครรภและโรคประจำา

ตว/ภาวะแทรกซอนขณะตงครรภสามารถทำานาย

การคลอดทารกแรกเกดนำาหนกนอยได ดงนน

พยาบาลจงควรสงเสรมสขภาพสตรกอนการ

ตงครรภ โดยใหความร การรกษาและปองกนโรค

กอนการตงครรภแกประชาชนและกลมเปาหมาย

เชนสตรวยเจรญพนธในโรงเรยนมธยมหรอโรงงาน

เพอลดโอกาสของการคลอดทารกแรกเกดนำาหนก

นอยไดขอเสนอแนะในการวจยควรศกษาเกยวกบ

ปจจยดานสงคมเศรษฐกจ ปจจยดานจตใจ สงคม

และพฤตกรรมสขภาพอนๆเพมเตมเชนภาวะซม

เศราขณะตงครรภ การสบบหร การดแลตนเอง

ขณะครรภ ความรในการดแลตนเองขณะครรภ

และควรศกษาในกลมตวอยางทขาดแหลงสนบสนน

ทางสงคม เชน มารดาทไมมคสมรส หรอมารดา

เลยงเดยวและมารดาทมรายไดนอย

เอกสารอางอง (References)

1. WorldHealthOrganization[Internet].

Geneva:WorldHealthStatistics;2012

[updated2015Jun22;cited2012

Dec12].Availablefrom:http://www.

who.int/gho/publications/world_health_

statistics/2012/en/

2. DepartmentofHealth[Internet].Bangkok:

Reportbrieffromsaiyairukhospitals;

[updated2015Jun20;cited2014Mar20]

Availablefrom:http://www.saiyairakhospital.

com/newdemo/admin/report.html?year=

2556

3. BarkerDJP.Nutritioninthewomb.

Oregon:TheBarkerFoundation;2008.

4. EngelGL.Theneedforanewmedical

model:Achallengeforbiomedicine.

Science.1977;196(4286):129-36.

5. Dunkel-SchetterC.Psychological

scienceonpregnancy:Stressprocesses,

biopsychosocialmodels,andemerging

researchissues.AnnuRevPsychol.

2011;62:531-58.

6. ShrimA,AtesS,MallozziA,BrownR,

PonetteV,LevenI,etal.Isyoung

maternalagereallyariskfactoradverse

pregnancyoutcomeinaCanadian

tertiaryreferralhospital?.JPediatr

AdolescGynecol.2011;24(4):218-22.

7. SuwannachatB,UalalitchoowongP.

Maternalageandpregnancyoutcomes.

SrinagarindMedJ.2007;22(4):401-7.

(inThai).

8. FrederickIO,WilliamsMA,SalesAE,

MartinDP,KillienM.Pre-pregnancy

bodymassindex,gestationalweight

gain,andothermaternalcharacteristics

inrelationtoinfantbirthweight.Matern

ChildHealthJ.2008;12(5):557-67.

9. Sae-tiaP.Maternalriskfactorsof

lowbirthweightnewborn.Medical

JournalofSrisaketSurinBuriram

Hospitals.2012;27(1):66-76.(inThai).

10.InstituteofMedicine,TheNational

Academies.Weightgainduringpregnancy:

Reexaminingtheguidelines.Washington:

TheNationalAcademiesPress;2009.

11.JitthummaP.Maternalriskfactors



oflowbirthweightatKumphawapi

hospital.UdonthaniHospitalMedical

Journal.2011;19(1):75-80.(inThai).

12.Kor-anuntakulO.Highriskpregnancy.

Songkla:ChanmuangPress;2008.(inThai).

13.HobelCJ,GoldsteinA,BarrettES.

Psychosocialstressandpregnancy

outcome.ClinObstetGynecol.

2008;51(2):333-48.

14.TorcheF.Theeffectofmaternalstress

onbirthoutcomes:Exploitinganatural

experiment.Demography.2011;48(4):

1473-91.

15.Nkansah-AmankraS,DhawainA,HusseyJ,

LuchokK.Maternalsocialsupportand

neighborhoodincomeinequalityas

predictorsoflowbirthweightand

pretermbirthoutcomedisparities:

AnalysisofSouthCarolinapregnancyrisk

assessmentandmonitoringsystem

survey,2000–2003.MaternChildHealthJ.

2010;14(5):774-85.

16.VanichbunchaK.Advancedstatisics

analysisbySPSSforwindows.Bangkok:

ChulalongkornUniversityPress;2011.

(inThai).

17.CohenS,WilliamsonG.Perceived

stressinaprobabilitysampleofThe

UnitedStates.In:SpacapanS,OskampS,

editors.Thesocialpsychologyofhealth:

ClaremontSymposiumonappliedsocial

psychology.NewburyPark,CA:Sage;

1988.p.31-67.

18.WongpakaranN,WongpakaranT.

TheThaiversionofthePSS-10:An

investigationofitspsychometicproperties.

BiopsychosocMed.2010;4(1):6.

19.WeinertC.Asocialsupportmeasure:

PRQ85.NursRes.1987;36(5):273-7.

20.SinsuksaiN.Therelativecontributions

ofmaternaldemographics,social

support,stress,andmaternalself-

efficacytohomeenvironmentof6-12

monthandoldinfantofthaimothers

[dissertation].Texas:UniversityofTexas

atAustin;1998.190p.

21.NobileCG,RaffaeleG,AltomareC,PaviaM.

Influenceofmaternalandsocialfactorsas

predictorsoflowbirthweightinItaly.BMC

PublicHealth.2007;7:192.

22.TantayakomC,PrechapanichJ.Riskof

lowbirthweightinfantsfromadolescent

mothers:ReviewcasestudyinSiriraj

hospital.ThaiJObstetGynaecol.2008;

16(2):103-8.

23.TungsathapornpongA.Low-birth-weight

infantsinThammasatchaloemprakiat

hospital.JournalofHealthScience.

2001;10(4):629-36.(inThai).

24.NeggersY,GoldenbergR,CliverS,

HauthJ.Therelationshipbetween

psychosocialprofile,healthpractices,

andpregnancyoutcomes.ActaObstet

GynecolScand.2006;85(3):277-85.

25.St-LaurentJ,DeWalsP,MoutquinJM,

NiyonsengaT,NoiseuxM,CzernisL.

Biopsychosocialdeterminantsof

pregnancylengthandfetalgrowth.

PaediatrPerinatEpidemiol.2008;22(3):

240-8.

Documents

Factors Predicting Delivery of Low Birth Weight Infants* 2.pdf · เบาหวาน และหลอดเลือดสมอง ... ทางสรีระวิทยาของระบบอวัยวะ