Ανάκληση πρότερων γνώσεων για τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή.

Ανάπτυξη: οικονομική, πολιτική, κοινωνική και πνευματική επιστήμη, Παρνασσισμός: χαρακτηριστικά του, δημοτική γλώσσα. Έλληνες λογοτέχνες δεν αποποιούνται το συναίσθημα στην ποίησή τους. Κυρίαρχη μορφή: Κωστής Παλαμάς

Σχολιασμός του τίτλου

Ο δωδεκάλος του γύφτουΚωστή Παλαμά

Γιατί δωδεκάλογος;

Είδος: Συνθετικό ποίημα (1899-1907)

Έκδοση:1907 περιοδικό Νουμάς

Γιατί γύφτος;

Κεντρικός ήρωας: ο Γύφτος (= η αδούλωτη, ελεύθερη ψυχή. Αυτός που μπορεί να πει ό,τι θέλει, όπως θέλει) αποτελεί το προσωπείο του ποιητή

Ο Λάκης Λαζόπουλος υποδύεται το γύφτο

ΓΥΦΤΟΣΕίναι ο τσιγγάνος, ο αθίγγανος, ο

άνθρωπος που μετακινείται διαρκώς από τόπο σε τόπο. Αυτός ο άνθρωπος δε

δένεται με τη γη του, γι’ αυτό βλέπει και κρίνει τα γεγονότα έξω από

συναισθηματισμούς και δεσμεύσεις, κρίνει αντικειμενικά.

Η ματιά του είναι διορατική/ προφητική.

Ιστορικό πλαίσιο

1893/4 πτώχευση της Ελλάδας

1897 Ατυχής πόλεμος εθνική ταπείνωση, κοινωνική – οικονομική εξαθλίωση ( επιβολή του ΔΟΕ= διεθνής νομισματικός έλεγχος/ σήμερα ΔΝΤ)

Γενικό κλίμα απαισιοδοξίας και ταπείνωσης

Δωδεκάλογος του γύφτου(Προφητικός)

Απόσπασμα από τον 8ο λόγο τον Προφητικό (γιατί τον ονόμασε έτσι, μήπως προφητεύει κάτι και τι είναι αυτό;)

Σκηνικό: Βυζάντιο, λίγο πριν από την Άλωση. Ο βασιλιάς διασκεδάζει και παίρνει μέρος σε αγώνες, σαν άλλος Νέρωνας, και αποθεώνεται από τους αυλοκόλακες. Οι Τούρκοι πλησιάζουν, αλλά όλοι μένουν αδιάφοροι, παραδομένοι στη διαφθορά. Κανείς δεν ακούει τα λόγια των ακριτών.

Τότε ο Προφήτης, που τα βλέπει όλα αυτά και αγανακτεί, παίρνει το λόγο και μιλάει, προλέγοντας το χαμό της πολιτείας. Ο πόνος του για τον ξεπεσμό και το κατάντημα που βλέπει φτάνει ως τα όρια της απελπισίας και από κει αναδύεται ένα όραμα ελπίδας και ένα αισιόδοξο μήνυμα εθνικής αναγέννησης.

Αναδρομική προφητεία (χρησιμοποιεί ένα πολύ γνωστό ιστορικό γεγονός, την άλωση της Κωνσταντινούπολης για να το παραλληλίσει με τη σύγχρονη εποχή).

Σκηνικό: Βυζάντιο (παινεμένη Χώρα= ξακουστή)

Χρόνος: λίγο πριν την πτώση του Βυζαντίου(θα ‘ρθει η ώρα και θα πέσεις…)

Ήρωας: Γύφτος / προφήτης

Τόπος: Βυζάντιο-Κωνσταντινούπολη

Χρόνος: λίγο πριν την Άλωση 1453

Θέμα: Η προφητεία για την πτώση του Βυζαντίου και η πίστη για την επιστροφή της παλιάς του αίγλης, του μεγαλείου του.

Πρώτο μέρος προφητείας: στίχοι 1-24

1. Η πτώση της Χώρας

Η Φήμη το στερνό το σάλπισμα της θα σαλπίσει

Το χτίσμα σου συντρίμμι

Σαν το δρόμο του ήλιου γέρνεις

2. Η ιστορική αφάνεια ως επακόλουθο της πτώσης

Θα σβήσεις καθώς σβήνουνε λιβάδια

Τα σημάδια σου σαν τις δροσοσταλαματιές

Θα σε κλαιν τα κλαψοπούλια και οι κλωνόγυρτες ιτιές

3. Ο έσχατος εξευτελισμός και η έσχατη ατίμωση

Κι άθαφτο θα μείνει το ψοφίμι, να το φάνε τα σκυλιά και τα ερπετά

Ο Καιρός μέσα στους γύρους του τη μνήμη κάποιου σκέλεθρου πανάθλιου θα βαστά

Δεύτερο μέρος της προφητείας: στίχοι 25-41

Αναγέννηση της πολύ κτυπημένης χώρας από τις αμαρτίες και τα λάθη. Η αναγέννηση της θα αφορά την παλιά της Αίγλη και θα της την προσφέρει της αγάπης ο Θεός.

Εικόνες που φανερώνουν την Αναγέννηση

Να ξημερώσει μιαν αυγή

Θα γδυθείς της αμαρτίας το ντύμα

Θα σαλέψεις σαν τη χλόη, σαν το πουλί, σαν τον κόρφο το γυναίκειο, σαν το κύμα

Θα αιστανθείς να σου φυτρώνουν, ω χαρά, τα φτερά, τα φτερά τα πρωτινά σου τα μεγάλα

Συναισθήματα ποιητή:Α) 1. Απογοήτευση

2. Πόνος3. Θλίψη

Β) 1. Αισιοδοξία2. Ελπίδα3. Χαρά

Προφητικός τόνος του ποιήματος:

θα ‘ρθει κι ώρα και θα πέσεις

θα σαλπίσει

πάει το ψήλος σου

θα ‘ρθει ώρα και θα πέσεις· εσένα ήταν

γέρνεις

το πρωί δε θα γυρίσει

θα σβήσεις

θα σε κλαιν

και θα φύγεις

και δε θα ‘βρει

θα μείνει

να το φάνε

θα βαστά

όσο να σε λυπηθεί

και να ξημερώσει

να σε καλέσει

και θ’ ακούσεις

θα γδυθείς

θα σαλέψεις

να κατρακυλήσεις

για τ’ ανέβασμα ξανά

θα αιστανθείς να σου φυτρώσουν

Στόχοι ποιητή

Παραλληλισμός του παρελθόντος με το παρόν (άλωση της Κωνσταντινούπολης) -(άσχημη θέση της Ελλάδας Ατυχής πόλεμος, πτώχευση, κοινωνικοπολιτική οικονομική εξαθλίωση…)

Το ποίημα διαγράφει την εικόνα της παρακμής της Πόλης, την κατάσταση που θα ακολουθήσει την άλωση και τελικά την ανάταση.

Κάνει λόγο αλληγορικά για το Βυζάντιο, όμως εννοεί τον Ελληνισμό του καιρού του μετά την ήττα του 1897.

( αναδρομική προφητεία)

Στόχος του ποιητή είναι να συνειδητοποιήσουν οι Έλληνες τον ξεπεσμό του ελληνικού κράτους στην εποχή του και έτσι να αγωνιστούν για την ανόρθωση και την αναγέννησή του.

Δυστυχώς το ποίημα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ:

Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται στα πρόθυρα της πτώχευσης