Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
EVLĠYÂ ÇELEBĠ SEYAHATNÂMESĠ
• YÜCEL DAĞLI - SEYĠT ALĠ KAHRAMAN - ĠBRAHĠM SEZGĠN
Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî
EVLİYÂ ÇELEBİ
SEYAHATNÂMESİ
V. Kitap
Topkapı Sarâyı Kütüphanesi Bağdat 307 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu - Dizini
Hazırlayanlar
Yücel DAĞLI - Seyit Ali KAHRAMAN - Ġbrahim SEZGĠN
______________________________________ IV
Yapı Kredi Yayınları
ISBN 975-363-........
Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi
Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî
V. Kitap
Topkapı Sarâyı Kütüphanesi Bağdat 307 Numaralı Yazmanın
Transkripsiyonu - Dizini
Hazırlayanlar :
Dr. Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman - Dr. Ġbrahim Sezgin
Proje Yöneticisi : Ġ. Gündağ Kayaoğlu
Redaksiyon : Prof. Dr. Robert Dankoff
Kapak Tasarımı: Pınar Kazma Çınar
1. Baskı: Ġstanbul, 2001
Ofset Hazırlık: Dr. Yücel Dağlı
Ġndeks : Ruşen Deniz
Baskı : Altan Matbaacılık Ltd. şti.
sunuş
Kıvançlı, heyecanlı ve sevinçliyiz; elinizdeki kitap ile Seyahatnâme'nin bir cildi daha
okuyucuya kazandırılmış oldu.
Orhan şaik GÖKYAY Hoca'mızın attığı adım ilerlemiş, sınırların ötesine çıkmıştır. Artık
hazırlanmakta olan ciltler Seyahatnâme'nin geçtiği ülkelerin akademisyenleri tarafından da kontrol
edilmektedir. Küçücük yazar kadrosunun arkasında artık değişik ülkelerden ve ülkemiz ilim
adamlarından oluşan geniş bir kadro bulunmaktadır. Macaristan ile ilgili yerler Prof. Dr. Geza
David, Yunanistan ile ilgili yerler Prof. Dr. Evengelia Balta tarafından gözden geçirilmektedir.
Seyahatnâme'nin son redaksiyonu Prof. Dr. Robert Dankoff tarafından titizlikle yapılmaktadır.
Böylelikle heyecanla başlayıp umutla devam ettirdiğimiz çalışmamızın, sevinçle karşılanıp
takdirle alkışlanması her geçen gün bizi biraz daha yüreklendirmektedir. Evliyâ Çelebi Seyahatnâ-
mesi'nin Yapı Kredi Yayınları'nca okuyucuya sunulan ilk dört cildinden sonra bugün beşinci
cildini de tamamlamış olmanın gönül huzuru içindeyiz ve artık karşınızda daha bir gurur ve
cesaretle duruyoruz. Ciltleri hazırlarken "ben" demek yerine "biz" demeyi daha onur verici olarak
görüyoruz.
Atalarımıza ait bazen buğulu, bazen büyülü, bazen hazin ve bazen eğlenceli bir hayatın
renklerini, kokularını ve kesitlerini bize sunan Seyahatnâme, muhtelif girişimlere rağmen maalesef
bugüne kadar tam bir metin hâlinde yayınlanmamıştı. Bu çalışmanın, zincirinin bir halkasının
daha tamamlanması bakımından Türk kültürüne hizmet olduğuna inanıyoruz. Yolumuza her
zamanki titizlikle devam edeceğimizin samimi bilinci içerisinde, tarihimizin hamurunu
mayalandıran Seyahatnâme'den alınacak lezzetlerle bir sofra daha açmakla bahtiyar olacağımızın
bilinmesini arzulamaktayız. Ġkinci, üçüncü ve dördüncü ciltlerin yayımından sonra muhatap
olduğumuz takdir dolu sözler, bize yol gösterdi ve yaptığımız işin önemi, yerli ve yabancı pek çok
______________________________________ VIII
okuyucunun dikkatini üzerimize yoğunlaştırdı. Gücümüzü bu müspet ilgiden alarak yolumuza
devam etmekte olduğumuzun bilinmesini isteriz.
Seyahatnâme'nin V. cildi Topkapı Sarayı Kütüphanesi, Bağdat Köşkü 307 numarada
kayıtlıdır. Yazma 305 x 205 mm. ebadında olup, kahverengi ciltli, şemseli, mıkleplidir. Nüsha
beyaz, âharlı kağıda yazılmıştır. Sayfaların satırları 33 ile 36 arasında değişmektedir. Az da olsa
bazı sayfalarda çıkmalar (derkenar) bulunmaktadır.
şüphesiz okuyucularımızın dikkatini çekmiştir; Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nin bu cildi de
tıpkı II., III. ve IV. ciltlerde olduğu gibi basit çeviriyazı sistemiyle ve tartışmalı (okunamayan,
karalanmış veya silinmiş vs.) kısımları yazmanın başka bazı kütüphanelerdeki nüshalarıyla
karşılaştırılarak hazırlanmıştır. Dizin, bazı zarurî dipnotlar ve içindekiler listesi de ayrıca ilâve
olunmuştur, devam eden ciltlerde de aynı sistem korunacaktır.
Bu vesileyle, eseri hazırlayan Dr. Yücel DAĞLI, Seyit Ali KAHRAMAN ve Dr. Ġbrahim
SEZGĠN ile her zaman yardımlarına baş vurduğumuz hocalarımıza burada teşekkür etmeyi zevkli
bir görev sayıyorum.
Bu ciltten başlayarak bize yardımcı olmayı seve seve kabul eden ve büyük bir dikkatle
redaksiyonu yapan Prof. Dr. Robert DANKOFF’a da özellikle teşekkür ederim.
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nin yayımlanmasının zaruretine bizim kadar inanmış olan ve bu
konuda her türlü teşvik ve desteği sağlayan Enis BATUR'a, Yapı Kredi Yayınları yöneticilerinden
Aslıhan DĠNÇ ile Yapı Kredi Yayınları kitap editörü M. Sabri KOZ'a da ayrıca teşekkür ederim.
Ġ. Gündağ KAYAOĞLU
giriş
Seyahatnâme'nin V. cildi, en çok bilinen ve güvenilir kabul edilen Topkapı Sarayı
Kütüphanesi Bağdat Köşkü 307 numaralı nüsha esas alınarak hazırlandı. XVII. yüzyıl Anadolu
Türkçesi ile birlikte biraz da Evliya'nın bizzat kendisine has üslûbunu yansıtan böylesine hacimli
bir eserin, yeni Türkçe harflere aktarılmasının ne denli zor bir iş olduğu bütün bilim çevrelerince
kabul edilmektedir. Böyle bir işe başlandığında şüphesiz neşir ilkeleri açısından; metnin eksiksiz
yansıtılmasının yanında, dil özellikleri, ses yapısı ve dönemin öbür dil hususiyetlerinin yanısıra,
ortaya okunabilir ve anlaşılabilir bir metnin konulması gerekmektedir.
Hazırlanan bu çalışma ne tenkitli bir neşir; ne de özgün bir "dil" çalışmasıdır. Bu çalışmada
tarih, edebiyat, sosyoloji, antropoloji vb. sosyal bilimlerin hemen her dalı ile uğraşan kişilerin
rahat okuyup istifade edebilecekleri eksiksiz bir metnin ortaya konulması hedeflenmiştir.
Dolayısıyla tenkitli bir metnin neşrinde istenen değerlendirme ve özellikler bu metinde
aranmamalıdır. Bu kitap hazırlanırken şu hususlara dikkat edilmiştir:
Metnin kolay okunmasını sağlamak maksadıyla okuyucuyu gereksiz biçimde yoran
çeviriyazı işaretlerine, zarurî hâller dışında yer verilmemiştir.
Metin içinde /é/ (kapalı /e/)'ler /e/, /ñ/ (geniz /n/)'leri /n/ olarak okunmuştur.
Bugünkü yazılıştan farklı olarak Prof. Dr. Robert DANKOFF’un tecrübe ve teklifleri
doğrultusunda şimdiye kadar diğer ciltlerde farklı imla ile yazdığımız kelimeleri bu ciltte
değiştirdik. Bunlardan birkaçı şunlardır: ‘adüvv yerine adû, Allah yekdir yek yerine Allah yeğdir
yeğ, Ceneviz yerine Ciniviz, Köprülü yerine Köpürlü, patrona yerine paturuna, voyvoda yerine
voyvada, eydür yerine eydir, girer yerine girir, gice yerine gece, giymek yerine geymek, yatar yerine
yatır, vb. yazılmıştır.
Asıl metinde aynı kelimeler, zaman zaman farklı imlâ ile yazılmışlardır. XVII. yüzyıl dil
zenginliğini korumak için bu kelimelerde hiçbir tasarrufta bulunulmamış ve aynı imlâların
yansıtılmasına özen gösterilmiştir.
______________________________________ X
Evliya'nın özellikle harekelediği ama bugün farklı bir imlâ ile yaşayan kelimelerde, asıl
imlânın aktarılmasına özen gösterilmiştir. Ayrıca yer ve kişi adlarında da Evliya'nın imlâsı esas
alınmıştır. Ancak, istisna olarak "Arz-ı rûm" kelimesi "Erzurûm" olarak yazılmıştır.
Eserde mevcut çıkmalar (derkenar), öbür yazma nüshalar da gözden geçirilerek metnin
içine yerleştirilmiş ve {} işaretiyle çıkma olduğu gösterilmiştir.
Metinde onarma yoluna gidilmemiş, metnin anlaşılırlığını sağlamak için bazı kelimelere harf
ilâvesi yapılmış ve bu da [ ] içinde gösterilmiştir.
Metinde geçen âyetlerin Arapça asılları dizilerek, dipnotta sure ve âyet numaraları ile
anlamları konulmuş; ancak öbür Arapça ve Farsça ibare, deyim, vecize vb.nin metin içinde
çeviriyazısı verilmiştir.
Hazırlanan eserin kolay kullanılması için baş tarafına, aslında bulunmayan geniş bir
"Ġçindekiler" ile sonuna da "Dizin" ilâve edilmiştir. Yazma nüsha ile karşılaştırma yapmak
isteyenler için asıl yaprak numaraları metin içinde "[15a; 15b; 16a; ...]" biçiminde verilmiş
olmakla birlikte dizin, varak numaralarına göre değil, bu kitabın sayfa numaralarına göre
düzenlenmiştir.
Elinizdeki eser yalnızca bir ya da birkaç kişinin mesaisi sonucunda oluşmadı. Çalışmanın
muhtelif aşamalarında konunun uzmanı pek çok ilim adamı ve araştırmacıya da müracaat edildi.
Bu hocalarımıza ve Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ, Prof. Dr. Halil ĠNALCIK, Prof. Dr. şinasi
TEKĠN ile büyük bir titizlikle eserin son redaksiyonunu yapan Prof. Dr. Robert DANKOFF'a
teşekkür ederiz.
Bütün yardım, dikkat ve gayretlere rağmen bu büyüklükteki bir metnin neşrinde hataların
olması kaçınılmazdır. Bizden kaynaklanan bu hatalara getirilecek eleştirilerin, ileride yapılacak yeni
neşirlere rehberlik edeceği inancını taşımaktayız.
Dr. Yücel DAĞLI - Seyit Ali KAHRAMAN - Dr. Ġbrahim SEZGĠN
İÇİNDEKİLER
Bağdâd-ı behişt-âbâddan Hille çölistânıyla diyâr-ı Musul’a, andan diyâr-ı
Kürdistân kal‘aları ve şehr-i ma‘mûrelerin ve cereyân eden enhârları ve
gayrı ibret-nümâların seyr [ü] temâşâ ederek diyâr-ı Van’a revâne
olduğumuz kurâ vü kasabât ve menâzilleri ayân u beyân eder ............................................ 1
Menzil-i ziyâret-i karye-i eş-şeyh Hazret-i Ma‘rûf-ı Kerhî .......................................................... 1
Menzil-i (---) Tilli Kevş ................................................................................................................... 1
Menzil-i kasaba-i cedîd Sümeyke ................................................................................................... 1
Menzil-i kal‘a-i harâb Âşık .............................................................................................................. 2
Menzil-i kal‘a-i Tikrit ....................................................................................................................... 2
Menzil-i çölistân-ı Acısu .................................................................................................................. 2
Evsâf-ı kal‘a-i Kefr-i Susa-yı şehr-i kadîm, Beledü'l-Hatîb ........................................................ 2
Eşkâl-i zemîn-i kal‘a-i Kefr-i Zamân ............................................................................................. 2
Menzil-i kal‘a-i Musul ...................................................................................................................... 2
şehr-i Musul'dan Kürdistân içre diyâr-ı Van'a revâne olduğumuz konakları
beyân eder ................................................................................................................................... 2
Menzil-i kasaba-i Nebeveyn ........................................................................................................... 3
Evsâf-ı ziyâretgâh-ı kasaba-i Nebeveyn ev Hazret-i Abdullâh ibn Hazret-i Ömer ................ 3
Menzil-i karye-i Menârek ................................................................................................................ 3
Dâsnî Beği ......................................................................................................................................... 3
Ziyâret-i Hazret-i eş-şeyh Hâdî ...................................................................................................... 3
Menzil-i karye-i Rüsûr ..................................................................................................................... 3
Menzil-i karye-i Deyrşu ................................................................................................................... 3
Evsâf-ı kasaba-i Tanaz-ı Tınâz rabta-i şehnâz ............................................................................. 4
Evsâf-ı vilâyet-i Mîrhand, ya‘nî kal‘a-i Resând ............................................................................. 4
Menzil-i karye-i Kelek-i Mervânî ................................................................................................... 4
Sitâyiş-i vilâyet-i güzîde-i Kürdistân dâr-ı Sa‘îd, ya‘nî mahmiyye-i Ġspa‘irdu
şehr-i kadîm Si‘îrd....................................................................................................................... 4
Müşâsında olan şehr-i kılâ‘ları beyân eder .................................................................................... 5
Der-beyân-ı eşkâl-i zemîn-i şehr-i Si‘îrd ....................................................................................... 5
Eşkâl-i ecrâm ................................................................................................................................................................ 5
Der-beyân-ı câmi‘hâ-yı muvahhidân ........................................................................................................................ 5
Der-beyân-ı mesâcid-i müselmân ............................................................................................................................. 5
Sitâyiş-i medâris-i âlimân ............................................................................................................................................ 5
Dârü'l-kurrâ-i mücevvidân ......................................................................................................................................... 5
Dârü'l-hadîs-i peygamberân ....................................................................................................................................... 5
Mekteb-i tıflân-ı ebcedhân ......................................................................................................................................... 5
Tekye-i dervîşân ........................................................................................................................................................... 5
Der-ayn-ı çeşme-i âb-ı revân...................................................................................................................................... 5
______________________________________ XII
Sebîlhâne-i atşân .......................................................................................................................................................... 5
Hân-ı hâce-i tüccârân .................................................................................................................................................. 5
Hammâm-ı rûşinâ-yı gâsilân ...................................................................................................................................... 5
Çârsû-yı bezzâzistân .................................................................................................................................................... 5
Reng-i rûy-ı pîr [ü] cüvân ........................................................................................................................................... 5
Sitâyiş-i mahbûbân ...................................................................................................................................................... 5
Kibâr-ı eşrâf [u] a‘yân .................................................................................................................................................. 5
Zikr-i sulehâ-yı meşâyihân ......................................................................................................................................... 5
Der-na‘t-ı mü’ellif-i şâ‘irân ......................................................................................................................................... 5
Ve ulemâ-yı hâzıkân .................................................................................................................................................... 6
Ve üstâd-ı cerrâhân...................................................................................................................................................... 6
Ve kabâ-yı ricâl [ü] nisvân .......................................................................................................................................... 6
Der-ilm-i ahâlî-yi lisân ................................................................................................................................................. 6
Ve ibret-nümâ-yı âbâdân ............................................................................................................................................ 6
Ve havâ-yı hûb-ı câvidân ............................................................................................................................................ 6
Ve mâ-i zülâl-i hayavân ............................................................................................................................................... 6
Ve çâh-ı mâ-i hânedân ................................................................................................................................................ 6
Ve iklîm-i arz-ı büldân ................................................................................................................................................ 6
Ve tâli‘-i imâristân ............................................................................................................................ 6
Ve kenîse-i râhibân ...................................................................................................................................................... 6
Ve hubûbât-ı mahsûlât .................................................................................................................... 6
Ve memdûhât-ı sanâyi‘ât ............................................................................................................................................ 6
Ve kâr [u] kisb-i ricâlât ................................................................................................................................................ 6
Der-medh-i me’kûlât ....................................................................................................................... 6
Zikr-i me’kûlât-ı müsmirât .............................................................................................................. 6
Envâ‘-ı meşrûbât .......................................................................................................................................................... 6
It‘âm-ı imârât ................................................................................................................................................................ 6
Mesîregâh-ı Ġremezât................................................................................................................................................... 6
Aded-i ravza-i bâğavât ................................................................................................................................................ 6
Der-vasf-ı tetimme-i şehrengîz-i külliyât-ı Si‘îrd şehr-i Sa‘îd temâşâ-yı garîbe ........................ 6
Evsâf-ı ziyâretgâh-ı kibâr-ı evliyâ ve ulemâ ve sulehâ-yı şehr-i Si‘îrd ................................................................. 6
Evsâf-ı kasaba-i kefre-i şirvan-ı Kürdistân ................................................................................... 6
Sitâyiş-i misl-i şehr-i Aden, ya‘nî kasaba-i Ma‘den ...................................................................... 6
Menzil-i kal‘a-i Vestan ..................................................................................................................... 7
Sene 1066 mâh-ı (---) gününde diyâr-ı Van'dan Erzurûm üzre ulaklığile
Rûm'a gitdiğimiz menâzilleri bildirir ........................................................................................ 7
Menzil-i Amik kal‘ası ....................................................................................................................... 7
Menzil-i Hasankal‘ası ....................................................................................................................... 7
Menzil-i kal‘a-i Erzincân ................................................................................................................. 8
Menzil-i kal‘a-i Nîkhisâr, ya‘nî Niksâr ........................................................................................... 8
Menzil-i Marzifon şehri ................................................................................................................... 8
Menzil-i kal‘a-i Ġzmit ........................................................................................................................ 8
Menzil-i şehr-i Üsküdar ................................................................................................................... 8
Der-beyân-ı vekâyi‘ât-ı gulgule-i Rûm-ı edne'l-arz, ya‘nî hâdisât-ı gulû-i âm-ı avâm be-
vâdî-i Atmeydânı ........................................................................................................................ 8
Sûret-i defter-i eşkıyâlar ................................................................................................................... 9
Hikâye-i münâsib ............................................................................................................................. 10
Menzil-i kasaba-i Çatalca andan menzil-i karye-i Fener ............................................................. 11
Menzil-i kasaba-i Çatalca ................................................................................................................. 11
Ġslâmbol’dan diyâr-ı Van’a revâne olduğumuz beyân eder ........................................................ 12
Menzil-i kal‘a-i Van, serhadd-i Azerbaycân .................................................................................. 12
______________________________________ XIII
Ertesi sene (---) Rebî‘ulâhir'in âhirinde Van'dan şehr-i Bitlis'e ve
kal‘a-i Zirikî'ye gitdiğimiz konakları ayân u beyân eder ........................................................ 13
Menzil-i kal‘a-i Restân ..................................................................................................................... 13
Menzil-i Hân-ı Taht-ı Van .............................................................................................................. 13
Bitlis'den Zirikî beğine gitdiğimiz beyân eder .............................................................................. 13
Menzil-i kal‘a-i Kefender ................................................................................................................ 13
Menzil-i karye-i (---) ......................................................................................................................... 13
Evsâf-ı (---), ya‘nî kal‘a-i üstüvâr-ı Zirikî ...................................................................................... 13
Evvelâ hâkim-i Zirikî ....................................................................................................................... 13
Eşkâl-i zemîn-i kal‘a-i Zirikî ........................................................................................................... 13
Menzil-i kal‘a-i şehr-i Bitlis ............................................................................................................. 13
Sergüzeşt [ü] serencâm-ı hakîr Evliyâ-yı bî-riyâ der-şehr-i Bitlis ............................................... 14
Sergüzeşt-i netîce.............................................................................................................................. 15
Menâkıb-ı ibret-nümâ ...................................................................................................................... 17
Sergüzeşt-i ibret-nümâ-yı elîm ve musîbet-i vâveylâ-yı azîm ..................................................... 19
Netîce-i Sergüzeşt-i Musîbet .......................................................................................................... 21
Sitâyiş-i merhûm hân mersiyesidir ................................................................................................. 24
Kal‘a-i Van'a üç menzil karîb Erciş kal‘asından Ġslâmbol'a revâne
olduğumuz konakları bildirir .................................................................................................... 24
Menzil-i karye-i Taşkın .................................................................................................................... 24
Evsâf-ı bilâd-ı şâh-ı Yezd-i Cürd, ya‘nî kal‘a-i Malazcird ........................................................... 24
Eşkâl-i zemîn-i kal‘a-i Malazcird .................................................................................................... 25
Ve mine't-te’sîrâtı ru’yâ-yı sâliha-i fakîr ......................................................................................... 25
Menzil-i karye-i Kaz Gölü .............................................................................................................. 26
Sitâyiş-i buhayre-i Fahte .................................................................................................................. 26
Menzil-i karye-i Kamber Baba Sultân ........................................................................................... 26
Menzil-i kal‘a-i Hınıs ........................................................................................................................ 26
Menzil-i karye-i Kozlu Baba ........................................................................................................... 26
Ziyâret-i Kozlu Baba ....................................................................................................................... 26
Menzil-i Ağzıaçık Mağârâ................................................................................................................ 26
Evsâf-ı Altun Halkalı Köprü .......................................................................................................... 26
Menzil-i karye-i Artık ....................................................................................................................... 27
Menzil-i karye-i Alvar ...................................................................................................................... 27
Menzil-i kal‘a-i Hasanâbâd-ı seng-i bünyâd .............................................................................. 27
Menzil-i Ca‘fer Efendi köyü ........................................................................................................... 27
Menzil-i dârü'l-celâl vilâyet-i dârü'l-ikbâl şehr-i Erzurûm-ı behcet-rusûm .............................. 27
Der-beyân-ı ahlâk-ı hamîde-i Defterdârzâde Mehemmed Paşa ................................................ 29
Sebeb-i şehâdet-i Mehemmed Paşa ............................................................................................... 30
Burnâz Müftî nâm müfsidin ifsâd u mekriyle böyle yüzden şehîd olduğın
beyân eder ................................................................................................................................... 30
Der-sitâyiş-i kerem-i Melek Ahmed Paşa berây-ı Hüseyin Ağa ................................................ 31
Menzil-i karye-i Ilıca ........................................................................................................................ 31
Kaplanlı Beli ..................................................................................................................................... 32
Evsâf-ı Kûh-ı Süreyyâ, ya‘nî Yıldız dağı........................................................................................ 32
Evsâf-ı vilâyet-i kavm-i Amalika, ya‘nî binâ-yı Dok‘âd-ı sûr-ı şâhika
mahmiyye-i şehr-i bâğ-ı Ġremezât, ya‘nî kân-ı cev, dârü'n-nasr-ı kal‘a-i Tokat .................. 32
Der-fasl-ı eşkâl-i zemîn-i kal‘a-i Tokat .......................................................................................... 33
Der-fasl-ı hâkimân-ı şehr-i azîm Tokat ......................................................................................... 34
Der-sitâyiş-i cevâmi‘-i selâtîn-i ehl-i îmân ..................................................................................... 34
Der-fasl-ı mesâcid-i mahallât-ı muvahhidîn-i Tokat ................................................................... 35
Der-beyân-ı dârü't-tedrîs-i âlimân-ı müfessirân ........................................................................... 35
Der-ayân-ı dârü'l-kurrâ-yı Hazret-i Kur’ân ................................................................................... 35
______________________________________ XIV
Evsâf-ı dârü'l-hadîs-i peygamberân ............................................................................................... 35
Der-sitâyiş-i dârü't-ta‘lîm-i mekteb-i tıflân-ı ebcedhân ............................................................... 35
Der-zikr-i tekye-i dervîşân-ı zî-şân ................................................................................................ 35
Der-fasl-ı çeşmesâr-ı âb-ı hayevân der-şehr-i Tokat bender-i büldân ...................................... 36
De[r]-sitâyiş-i selsebîl-i atşân-ı cân-sitân ....................................................................................... 37
Der-beyân-ı esmâ-i aded-i mahallât-ı şehr-i Tokat-ı âbâdân ...................................................... 37
Evvelâ şehrin taşra etrâfın ihâta eden mahalleleri beyân eder ................................................... 37
şehr içinde olan mahallâtların esmâların beyân eder ................................................................... 37
Bu mahallâtlarda olan sarây-ı a‘yân ve vüzerâ ü vükelâ hânedânların
beyân eder ................................................................................................................................... 37
Manzara-i sarây-ı kârbân-ı revân .................................................................................................... 37
Der-zikr-i hân-ı gurebâ-yı esnâf-ı mücerredân............................................................................. 37
Evsâf-ı hân-ı hâcegân-ı tüccârân-ı sevdâgerân ............................................................................. 37
Der-beyân-ı çârsû-yı bezzâzistân-ı şehr-i Tokat .......................................................................... 37
Evsâf-ı hammâmât-ı gasilân-ı rûşenâ ............................................................................................ 38
Der-beyân-ı muhammâm-ı mahsûs-ı kibâr-ı a‘yân ...................................................................... 38
Der-vasf-ı ibret-nümâ-yı âbâdân-ı Tokat ...................................................................................... 38
Diğer ibret-nümâ .............................................................................................................................. 38
Ġbret-nümâ-yı diğer .......................................................................................................................... 38
San‘at-ı musanna‘-ı gayr .................................................................................................................. 38
Ġbret-nümâ-yı sun‘-ı diğer ............................................................................................................... 39
Ġbret-i mutalsam-ı mu‘attal ............................................................................................................. 39
Sitâyiş-i reng-i rûy-ı pîr ü cüvân ..................................................................................................... 39
Der-medh-i mahbûbe-i mahbûbân................................................................................................ 39
Esmâ-i kibâr-ı eşrâf [u] a‘yân ..................................................................................................................................... 39
Sitâyiş-i ulemâ-yı tabîb-i hâzıkân ............................................................................................................................... 39
Der-beyân-ı üstâd-ı cerrâhân ..................................................................................................................................... 39
Der-zikr-i sulehâ-yı meşâyıhân .................................................................................................................................. 39
Der-na‘t-ı musannifîn-i şâ‘irân .................................................................................................................................. 39
Müşerref olduğumuz ihvânân.................................................................................................................................... 39
Mazınne-i ehl-i hâl-i mecâzibân ................................................................................................................................ 39
Der-beyân-ı havâ-yı dil-sitân .......................................................................................................... 39
Der-manzara-i zülâl-i âb-ı revân .................................................................................................... 39
Der-medh-i çâh-ı mâ-i hânedân ..................................................................................................... 39
Der-vasf-ı ekâlîm-i arz-ı büldân ..................................................................................................... 39
Der-ilm-i tâli‘-i imâristân ................................................................................................................. 39
Der-fasl-ı kabâ-yı ricâl [ü] nisvân .............................................................................................................................. 39
Esmâ-i merd [ü] zenân ................................................................................................................................................ 39
Nâmhâ-yı çâkerân [u] cevâriyân ................................................................................................................................ 40
Der-zemm-i kenîse-i râhibân .......................................................................................................... 40
Der-beyân-ı memdûhât-ı kâr-ı ahâlî-i şehr-i Tokat ..................................................................... 40
Der-ayân-ı kâr [u] kisb-i ricâlât-ı Tokat ......................................................................................... 40
Der-zikr-i dârü'z-ziyâfe-i imârât ..................................................................................................... 40
Der-beyân-ı ganîmet-i hubûbât-ı mahsûlât .................................................................................. 40
Der-vasf-ı et‘ıme-i me’kûlât ....................................................................................................................................... 40
Der-medh-i me’kûlât-ı müsmirât .............................................................................................................................. 40
Ta‘rîf-i envâ‘-ı meşrûbât .................................................................................................................. 40
Der-aded-i ravza-i bâğavât ......................................................................................................................................... 40 Der-sitâyiş-i mesîregâh-ı Ġremezât ................................................................................................. 40
Mesîregâh-ı ziyâretgâh-ı Kereniç ................................................................................................... 40
Mesîregâh-ı Eğer kayası ................................................................................................................... 40
Kirkoriş dağı ..................................................................................................................................... 40
______________________________________ XV
Gıjgıj Dede tekyesi ........................................................................................................................... 40
Mesîregâh-ı Erenler dağı ................................................................................................................. 40
Seyrângâh-ı Alp Gâzî tekyesi .......................................................................................................... 40
Mesîregâh-ı Analı bayırı .................................................................................................................. 40
Mesîregâh-ı Yeni ılıca ...................................................................................................................... 40
Mesîregâh-ı Haft .............................................................................................................................. 40
Mesîregâh-ı Kömsek Sultân tekyesi ............................................................................................... 40
Der-fasl-ı lehce-i mahsûsa ıstılâhât-ı ibârât-ı ahâlî-i Tokat ......................................................... 41
Etrâf-ı Tokat'da cereyân eden enhâr-ı cennât .............................................................................. 41
kal‘a-i Tokat'ın dağlarında ve bâğlarında cereyân eden kaynak suları beyân eder ................... 41
Tokat şehrinin cânib-i erba‘asında müşâ olan şehirleri beyân eder ........................................... 41
Der-fasl-ı tetimme-i şehrengîz-i külliyât-ı şehr-i Tokat .............................................................. 41
Der-fasl-ı ziyâretgâh-ı kibâr-ı evliyâullâh-ı şehr-i Tokat-ı Ġremezât .......................................... 42
Ziyâretgâh-ı Çerkes Mehemmed Paşa ........................................................................................... 42
Ziyâretgâh-ı Gâzî Hüsrev-i şîr Paşa ............................................................................................... 42
Der-i devlete revâne olduğumuz beyân eder ............................................................................... 42
Menzil-i kasaba-i Eynebâzârı .......................................................................................................... 43
Evsâf-ı kal‘a-i Turhal ....................................................................................................................... 43
Menzil-i Çengellibel ......................................................................................................................... 43
Menzil-i Lütfî Beğ çayırı .................................................................................................................. 43
Mezil-i kal‘a-i kadîm ve rabât-ı azîm Amasiyye-i şâhika-i gâsiyye ............................................. 43
Menzil-i kasaba-i Gergerâz ............................................................................................................. 43
Menzil-i kal‘a-i Osmâncık ............................................................................................................... 43
Menzil-i kasaba-i Çerkeş ................................................................................................................. 43
Evsâf-ı kal‘a-i köhne-i Daraluga, ya‘nî hisâr-ı kadîm Çağa ......................................................... 43
Evsâf-ı Buhayre-i Çağa .................................................................................................................... 44
Sitâyiş-i eğir ....................................................................................................................................... 44
Ġslâmbol'dan Özü eyâletine gitdiğimiz konakları ve kurâ vü kasabât,
acîbe vü garîbeleri beyân eder ................................................................................................... 45
Menzil-i Topçular ............................................................................................................................. 45
Hikmet-i acîbe ve garîbe-i kâr-ı Hudâ ........................................................................................... 45
Menzil-i kasaba-i Çatalca ................................................................................................................. 46
Menzil-i kasaba-i Fener ................................................................................................................... 46
Evsâf-ı kal‘a-i Yenehisâr .................................................................................................................. 46
Evsâf-ı Kırknisâ, ya‘nî Kırkkilisa'dır .............................................................................................. 46
Ziyâretgâh-ı Kırknisâ .................................................................................................................................................. 46 Menzil-i karye-i Erikli ...................................................................................................................... 47
Menzil-i karye-i Fakılar .................................................................................................................... 47
Menzil-i karye-i Karabınar .............................................................................................................. 47
Evsâf-ı kal‘a-i harâb Süzebolu ........................................................................................................ 47
Menzil-i kal‘a-i Poroz, ya‘nî Burkaz iskelesi ................................................................................. 47
Evsâf-ı kal‘a-i Ahyolu ...................................................................................................................... 47
Evsâf-ı kal‘a-i Müsevre .................................................................................................................... 47
Menzil-i Aydos Ilıcası ...................................................................................................................... 48
Menzil-i karye-i Koparan ................................................................................................................ 48
Menzil-i karye-i Sücülü .................................................................................................................... 48
Evsâf-ı kal‘a-i Köprü ....................................................................................................................... 48
Menzil-i Devne Değirmenleri ........................................................................................................ 49
Ve mine'l-acâ’ib rüyâ-yı sâliha-ı Melek Ahmed Paşa ................................................................... 49
Der-beyân-ı sitâyiş-i kal‘a-i Varna .................................................................................................. 51
Evsâf-ı varoş-ı müzeyyen-i şehr-i Varna ....................................................................................... 51
Bu şehrin hâkimlerin beyân eder ................................................................................................... 52
______________________________________ XVI
Der-beyân-ı menâkıb-ı sergüzeşt-i Paçavra Kadı ........................................................................ 52
Evsâf-ı ziyâretgâh-ı kubûr-ı şühedâ-yı kal‘a-i Varna ................................................................... 52
Mesîregâh-ı karye-i Galata .............................................................................................................. 52
Menzil-i Yeniköy .............................................................................................................................. 52
Menzil-i tekye-i ibret-nümâ Batova Sultân ................................................................................... 53
Menzil-i karye-i Ġncili ....................................................................................................................... 53
Menzil-i kasaba-i bender Balçık ..................................................................................................... 53
Menzil-i kasaba-i bender Kavarna ................................................................................................. 53
Deliorman nâhiyesine hidmete gitdiğimiz konakları beyân eder............................................... 53
Menzil-i kal‘a-i Silisre ....................................................................................................................... 53
Karye-i Receb Kuyusu .................................................................................................................... 53
Karye-i Kulaklar ............................................................................................................................... 53
Menzil-i kal‘a-i Mankalya ................................................................................................................ 53
Hikâye-i acîbe vü garîbe .................................................................................................................. 53
Ve min bedâyi‘i'l-garâ’ibi'r-rüyâyü's-sâliha-i hakîr ve ta‘bîr-i Melek Ahmed Paşa-yı fakîr ..... 55
Der-beyân-ı ta‘bîr-i Melek Ahmed Paşa ....................................................................................... 56
Mankalya şehrinden ılgar ile Ġslâmbol'a gitdiğimiz menâzilleri beyân eder ............................. 56
Silisre'ye revâne olduğumuz menâzilleri beyân eder ................................................................... 57
şehr-i Silisre'den sene 1067 şa‘bân'ının on ikinci güni Leh
memleketine Rakofçi kral üzre sefere gitdiğimiz konakları
ve kılâ‘ vü kasabâtları bildirir .................................................................................................... 58
Kasaba-i azîm Ġster .......................................................................................................................... 58
Evsâf-ı kal‘a-i Tulça ......................................................................................................................... 59
Evsâf-ı cezîre-i Tulça, ya‘nî Yılan Adası ....................................................................................... 59
Evsâf-ı menzil-i şehr-i azîm Ġsmâ‘îl ............................................................................................... 59
Karye-i Kaplıbâğlı ............................................................................................................................ 60
Koca Gölbaşı .................................................................................................................................... 60
Evsâf-ı kal‘a-i Tatarbınarı ................................................................................................................ 60
Karye-i Acıgöl ................................................................................................................................... 60
Evsâf-ı pây-i taht-ı Salsal-ı Boğdan, ya‘nî kal‘a-i sedd-i amân Akkirmân ................................. 60
Hikâye ................................................................................................................................................ 61
Sitâyiş-i kal‘a-i Akkirmân ................................................................................................................. 62
Sitâyiş-i varoş-ı kal‘a-i Akkirmân ................................................................................................... 63
Evsâf-ı vâdî-i mehîb Kamerü'l-kum, ya‘nî kân-ı ecinne-i kavm-i Kum ................................... 63
Evsâf-ı ziyâretgâh-ı mekabir-i müslimîn-i Akkirmân .................................................................. 64
Menzil-i Hân Kışlası, ya‘nî mekân-ı hâkim-i Bucak Tatarı ......................................................... 64
Evsâf-ı kal‘a-i Yanıkhisâr ................................................................................................................ 64
Karye-i Hacı Hasan .......................................................................................................................... 64
Karye-i Korkmaz ............................................................................................................................. 64
Karye-i Sultân Savatı ........................................................................................................................ 65
Karye-i Porka .................................................................................................................................... 65
Karye-i Tonal .................................................................................................................................... 65
Menzil-i Kasaba-i Çöplüce ............................................................................................................. 65
Karye-i Tilmaza ................................................................................................................................ 65
Karye-i Livonta ................................................................................................................................ 65
Karye-i Kopan .................................................................................................................................. 65
Kal‘a-i Bender ................................................................................................................................... 65
Evsâf-ı sedd-i Ġslâm-ı dâr-ı imdâd, ya‘nî kal‘a-i Üstüvâr-ı Bender-âbâd ................................... 65
Evsâf [u] eşkâl-i cirm-i kal‘a-i Bender ........................................................................................... 65
Kal‘a-i Bender'den Leh vilâyetine gitdiğimiz kılâ‘ u konakları beyân eder ............................... 67
Menzil-i karye-i Sihare ..................................................................................................................... 67
Karye-i Boboyoz .............................................................................................................................. 67
______________________________________ XVII
Menzil-i nâhiye-i Orhay .................................................................................................................. 67
Evsâf-ı kal‘a-i Hotin ......................................................................................................................... 68
Eşkâl-i kal‘a-i Hotin ......................................................................................................................... 68
Evsâf-ı ziyâretgâh-ı kal‘a-i Hotin ................................................................................................... 68
Merkad-i pür-envâr şehîd Karakaş Paşa ....................................................................................... 68
Kal‘a-i Soroka ................................................................................................................................... 69
Menzil-i Palanka-ı Rıdvaniçse ........................................................................................................ 69
Bin altmış yedi Zilka‘desi'nin nısfında yalı ağasıyla Leh memleketine
sefere gitdiğimiz menâzilleri beyân eder ................................................................................. 69
Der-beyân-ı vilâyet-i Leh be-hâkimân-ı Rus-ı menhûs Durujunka ........................................... 69
Evsâf-ı Palanka-i Raşkova............................................................................................................... 69
Evsâf-ı kal‘a-i Mohilo ...................................................................................................................... 70
Menzil-i sahrâ-yı Zin........................................................................................................................ 70
Evsâf-ı kal‘a-i Zingü ........................................................................................................................ 70
Evsâf-ı kal‘a-i ibret-nümâ-yı vâcibü's-seyr Kamaniçse ............................................................... 70
Sitâyiş-i eşkâl-i kal‘a-i Kamaniçse ................................................................................................... 70
Evsâf-ı kal‘a-i Bar ............................................................................................................................. 70
Evsâf-ı Palanka-i (---) (---) .............................................................................................................. 70
Evsâf-ı vilâyet-i Hanarvaş, ya‘nî kal‘a-i seng-âbâd-ı Izbaraş ...................................................... 71
Evsâf-ı kal‘a-i Gürlev ....................................................................................................................... 71
Evsâf-ı Palanka-i Burut ................................................................................................................... 71
Evsâf-ı Palanka-i (---) ...................................................................................................................... 71
Evsâf-ı kal‘a-i Podhayiçse ............................................................................................................... 71
Leh keferelerinin ismi ................................................................................................................................................. 72
Leh kızlarının esmâları ................................................................................................................................................ 72
Der-beyân-ı mülâkat-ı Nûreddîn Sultân bâ-müşâvere-i yalı ağası ve cümle
ot ağaları....................................................................................................................................... 72
Podhayiçse sahrâsından Horodok ve Topurdok ve Ġşcerez ve Ġlvov ve
Lobinya ve tâ Erdel vilâyetine gitmeğe azîmet etdiğimiz kılâ‘ ve
sahrâ ve kurâ vü kasabâtları beyân eder .................................................................................. 72
Evsâf-ı kal‘a-i köhne-âbâd-ı Ġşcerez .............................................................................................. 72
Eşkâl-i kal‘a-i kadîm Ġşcerez ........................................................................................................... 72
Der-fasl-ı muhâsara-i tabur-ı Rakofçi Kral ................................................................................... 73
Sitâyiş-i eşkâl-i tarz [u] tavr-ı tabur-ı Macar-ı Füccâr Rakofçi-i la‘în ......................................... 73
Sene 1067 Zilhicce'sinin âhirinde vilâyet-i Leh'de Leh kralına âsî olan
(---) (---) (---) (---) (---) (---) (---) (---) kılâ‘ları ıhrâk bi'n-nâr
etmeğe sefere gitdiğimiz kurâ vü kasabâtları beyân eder ...................................................... 77
Evsâf-ı kal‘a-i ibret-nümâ-yı Ġlvov ................................................................................................. 78
Der-beyân-ı lisân-ı Leh .................................................................................................................... 78
Sitâyiş-i eşkâl-i hisâr-ı Ġlvov ............................................................................................................ 78
Eşkâl-i kal‘a-i Ġlvov .......................................................................................................................... 78
Evsâf-ı varoş-ı Ġlvov ........................................................................................................................ 79
Esmâ-i zenânları .......................................................................................................................................................... 79
Esmâ-i ricâl ................................................................................................................................................................... 79
Evsâf-ı kal‘a-i Topordok ................................................................................................................. 79
Evsâf-ı kal‘a-i köhne-âbâd pihar-ı Horodok ................................................................................ 79
1068 Muharrem'inde Maskov kralı memleketine kadem basup gâret
etdiğimiz kılâ‘ ve kurâ vü kasabâtları beyân eder ................................................................... 80
Evsâf-ı hisâr-ı ibret-nümâ-yı azîm kal‘a-i Gürlev-i kadîm .......................................................... 80
Eşkâl-i cirm-i kal‘a-i Kiyu ........................................................................................................................................... 80 Lisân-ı kadîm-i Maskov ................................................................................................................... 80
Lisân-ı ıstılâhları ............................................................................................................................... 80
______________________________________ XVIII
Lisân-ı kavm-i kefere-i Maskov ...................................................................................................... 80
Mutî‘ [u] münkad ve nehb u gâret etdiğimiz kılâ‘ların esmâları budur kim tahrîr olunur ............................... 81 Evsâf-ı kal‘a-i Metîn, ya‘nî kirmân-ı Lubin ................................................................................... 81
Der-beyân-ı eşkâl-i kal‘a-i Lubin .................................................................................................... 81
Evsâf-ı kal‘a-i Bobno ....................................................................................................................... 81
Evsâf-ı kal‘a-i Carkazi ...................................................................................................................... 81
Der-beyân-ı vilâyet-i Rus-ı menhûs Kazak-ı Ak kavm-i Sol‘ât-ı benî Asfar ............................ 81
Evsâf-ı kal‘a-i Kirmancık ................................................................................................................ 81
Evsâf-ı kal‘a-i Kaniv ........................................................................................................................ 81
Evsâf-ı kal‘a-i Çerkezi ...................................................................................................................... 81
Menzil-i karye-i azîm Lomovat ...................................................................................................... 82
Evsâf-ı kal‘a-i kazâ-yı zemîn Çehril-i bî-emîn .............................................................................. 82
Evsâf-ı kal‘a-i Vedmeduka .............................................................................................................. 82
Der-beyân-ı nehr-i azîm Özü ve nehr-i tufeyl Tasma................................................................. 82
Evsâf-ı kal‘a-i Jabotin ...................................................................................................................... 82
Evsâf-ı palanka-i kat-ender-kat kal‘a-i metîn Kapusna-i Dolin-âbâd ....................................... 83
Kal‘a-i Kapusna altından Sarıkamış vilâyetine gitdiğimiz beyân eder ....................................... 83
Evsâf-ı kal‘a-i Kırılu ......................................................................................................................... 83
Evsâf-ı kal‘a-i Kobilak ..................................................................................................................... 83
Eşkâl-i kal‘a-i Kobilak ..................................................................................................................... 83
Menzil-i Doğan geçidi ..................................................................................................................... 83
Evsâf-ı palanka-i Duşka .................................................................................................................. 84
Evsâf-ı kal‘a-i Praslov ...................................................................................................................... 84
Evsâf-ı hisâr-ı cây-ı amân, ya‘nî kal‘a-i Omân .............................................................................. 84
Memdûhâtından ........................................................................................................................................................... 84
Esmâ-i kefereleri .......................................................................................................................................................... 84
Esmâ-i avratları ............................................................................................................................................................ 84
Der-beyân-ı lisân-ı Rus-ı menhûs .................................................................................................. 84
Sitâyiş-i fasl-ı kal‘a-i Ladicin ........................................................................................................... 85
Eşkâl-i kal‘a-i Ladicin ...................................................................................................................... 85
Evsâf-ı kal‘a-i metîn Ġstine .............................................................................................................. 86
Evsâf-ı kal‘a-i şehrut ........................................................................................................................ 86
Evsâf-ı kal‘a-i kavî Soroka .............................................................................................................. 86
Menzil-i evsâf-ı Dâr-ı Ġslâm kal‘a-i Bender-âbâd sedd-i be-nâm ............................................... 86
Karye-i Kızılçan ................................................................................................................................ 86
Hân Kışlası ........................................................................................................................................ 86
Der-beyân-ı da‘vet-i ziyâfet-i Melek Ahmed Paşa berây-ı Mehemmed
Giray Hân be-sahrâ-yı Akkirmân ............................................................................................. 87
Sitâyiş-i netâyic-i ziyâfet .................................................................................................................. 88
Der-beyân-ı berây-ı Melek Ahmed Paşa-yı vezîr-i zî-şân hedâyâ-yı Hân-ı âlîşân ................... 89
Cevâb-ı mahabbetnâme................................................................................................................... 90
Ve min bedâyi‘i'l-garâ’ibi'r-rüyâ-yı sâliha-i Melek Ahmed Paşa ................................................. 91
Der-beyân-ı imdâd-ı cem‘iyyet berây-ı kal‘a-i Özü ...................................................................... 91
Der-beyân-ı re’y [ü] tedbîr-i âhir .................................................................................................... 91
Der-beyân-ı fetihnâme-i Cezîre-i Bozcaada ................................................................................. 92
Akkirmân'dan Özü kal‘asına Bozcaada fetihnâmesin götürdüğümüz
menâzilleri ve çekdiğimiz âlâm-ı şedâ’id serencâmı beyân eder........................................... 92
Menzil-i Otyarık ............................................................................................................................... 92
Menzil-i Böremoyin ......................................................................................................................... 92
Menzil-i Dallık .................................................................................................................................. 92
Zemîn-i kal‘a-i Hocabay .................................................................................................................. 93
Menzil-i Üçacılı gölü ........................................................................................................................ 93
______________________________________ XIX
Yahşı Deresi ...................................................................................................................................... 93
Nehr-i azîm Perezen ........................................................................................................................ 93
Evsâf-ı hısn-ı hasîn Cânkirmân, ya‘nî kal‘a-i Özü-yi dâr-ı amân ............................................... 93
Sitâyiş-i şâdumânî feth-i cezîre-i Bozcaada der-kal‘a-i Cânkirmân, ya‘nî Özü ........................ 93
Der-beyân-ı sitâyiş-i eşkâl-i kal‘a-i amân Özü-yi cân .................................................................. 94
Eşkâl-i Özü ....................................................................................................................................... 94
Sitâyiş-i eşkâl-i orta hisâr-ı üstüvâr ................................................................................................ 94
Evsâf-ı eşkâl-i kal‘a-i Hasan Paşa-yı Kebîr ................................................................................... 95
Nehr-i Özü ........................................................................................................................................ 95
Özü kal‘alarının taşra varoşların beyân eder ................................................................................ 95
Evsâf-ı kal‘a-i Küçük Hasan Paşa .................................................................................................. 96
Der-beyân-ı sitâyiş-i cây-ı amân kal‘a-i Kılburun dâr-ı îmân ..................................................... 96
Melek Ahmed Paşa kethüdâsı Yûsuf Kethüdâ'nın Özü kal‘asın Kazak'dan
tahlîs etdiği sûretdir .................................................................................................................... 97
Der-beyân-ı re’y [u] tedbîr-i hakîr ve Yûsuf Kethüdâ ve gayrı .................................................. 102
Der-beyân-ı âkıbet-i kâr netîce-i ceng-âşûb-ı kal‘a-i Özü ........................................................... 103
Der-beyân-ı istihlâs-ı netîce-i ceng-âşûb kal‘a-i dâr-ı amân,
ya‘nî hisâr-ı Özü-yi Cânkirmân ................................................................................................. 105
Kal‘a-i Özü'den Akkirmân'a gitdiğimiz beyân eder ..................................................................... 105
Özü'den Akkirmân'a gitdiğimiz bildirir ........................................................................................ 108
Nehr-i Perezen Geçidi..................................................................................................................... 108
Hocabay kal‘ası ................................................................................................................................ 108
Menzil-i Otyarık ............................................................................................................................... 108
Der-beyân-ı alay-ı üsârâ-yı Kazak-ı bî-îmân be-sahrâ-yı kal‘a-i Akkirmân .............................. 109
şehr-i Ġsmâ‘îl ..................................................................................................................................... 109
Menzil-i Baba şehri .......................................................................................................................... 109
Kasaba-i Hacıoğlu bâzârı ................................................................................................................ 109
Menzil-i kasaba-i Kırkkilise ............................................................................................................ 109
Alay-ı eşrâf-ı Kazak-ı Ak der-şehr-i Ġslâmbol .............................................................................. 111
Ġslâmbol'dan Akkirmân'a ulaklık ile gitdiğimiz konakları beyân eder ....................................... 112
Akkirmân'dan Kili kal‘asının ta‘mîr [u] termîmine gitdiğimiz konakları
beyân eder ................................................................................................................................... 112
Menzil-i Köprübaşı .......................................................................................................................... 112
Menzil-i Tatarbınarı ......................................................................................................................... 112
Evsâf-ı cemî‘i kal‘aların gülü, ya‘nî hisâr-ı üstüvâr-ı sûr-ı Kili ................................................... 112
Der-beyân-ı evsâf-ı eşkâl-i dalyan-ı mâhî ...................................................................................... 113
Eşkâl-i kapan-ı te’lîf-i şeytân........................................................................................................... 113
Eşkâl-i kal‘a-i Kili ............................................................................................................................. 114
Evsâf-ı imârât-ı taşra kal‘a-i kebîr .................................................................................................. 114
Sitâyiş-i iç kal‘a-i Kili ........................................................................................................................ 114
Evsâf-ı varoş-ı Kili kal‘ası ............................................................................................................... 115
Kili yanında Yılanlı Ada ki bir ucu Tulça'ya varır. Anın vasfı .................................................... 115
Bu hakîri Kili kal‘ası mühimmât [u] levâzımât ma‘ûnâtları içün yedi
kadılık yere gönderdiği yolları beyân eder ve üç kadılık yere zahîre
bahâ içün tahsîle çıkdığımız kurâ vü kasabât ve kılâ‘ları beyân eder ................................... 115
Cezîre-i Yılanlı .................................................................................................................................. 115
Menzil-i kal‘a-i Tulça ....................................................................................................................... 115
Menzil-i şehr-i ma‘mûr Saltık Bâğı, ya‘nî kal‘a-i Babadağı .......................................................... 116
Babadağı'ndan dörd kazâ yer mâl tahsîline çıkup gezdiğimiz
kurâ vü kasabâtları beyân eder .................................................................................................. 116
Evsâf-ı menzil-i kal‘a-i harâb Yeni Salâ ........................................................................................ 116
Babadağı şehrinde[n] Silisre şehrine gitdiğimiz beyân eder ....................................................... 117
______________________________________ XX
Kasaba-i Dâye-i kebîr ...................................................................................................................... 117
Evsâf-ı kal‘a-i ibret-nümâ-yı âlî, ya‘nî hisâr-ı üstüvâr Hırsova ................................................... 117
Eşkâl-i kal‘a-i Hırsova ..................................................................................................................... 118
Sitâyiş-i varoş-ı Hırsova kal‘ası ....................................................................................................... 118
Karye-i Baltacı .................................................................................................................................. 118
Karye-i Bâkî Kuyusu........................................................................................................................ 118
Boğaz köyü........................................................................................................................................ 118
Evsâf-ı kal‘a-i Silisre ......................................................................................................................... 118
Bin altmış sekiz mâh-ı Rebî‘ulevvel'in dördüncü günü Silisre'den
Ġslâmbol'a revâne olduğumuz beyân eder ............................................................................... 118
Menzil-i Namâzgâh .......................................................................................................................... 118
Menzil-i karye-i Aflator ................................................................................................................... 118
Kal‘a-i Pravadi .................................................................................................................................. 119
Kasaba-i Aydos ................................................................................................................................ 119
Karye-i Sasalar .................................................................................................................................. 119
Kasaba-i müzeyyen Kırkkenîse ...................................................................................................... 119
Kasaba-i Yene ................................................................................................................................... 119
Bin altmış sekiz Rebî‘ulâhir'inin ikinci güni Belde-i Tayyibe,
ya‘nî Kostantiniyye şehrine dâhil olduk .................................................................................. 119
Der-beyân-ı sebeb-i isyân-ı Celâlî Abaza Kara Hasan Paşa ....................................................... 119
Der-beyân-ı muhâsara-i kal‘a-i Yanova ......................................................................................... 120
Beşiktaş'dan Üsküdar'a geçüp Hasan Paşa-yı Celâlî üzre sefer
tedârikin beyân eder ................................................................................................................... 120
Der-beyân-ı kâr-ı ahvâl-i Celâlî Hasan Paşa ................................................................................. 121
Kavm-i âvânın Hasan Paşa'ya eyledikleri âkıbet-endîş pendnâmeleridir ................................. 123
Hasan Paşa-yı Celâlî'nin amân ile Haleb kal‘asına girdiğin beyân eder .................................... 123
Der-beyân-ı âkıbet-kârî-i Celâlî Hasan Paşa der-meştâ-yı Halebü'ş-şehbâ .............................. 124
Der-beyân-ı tazarru‘ [u] nâliş-i şükr-i Hudâ Murtazâ Paşa ......................................................... 125
Celâlî Hasan Paşa ve gayrı vüzerâların Haleb'de katl olundukların beyân eder ...................... 127
Der-beyân-ı katl-i Celâlî Hasan Paşa ve gayrı .............................................................................. 128
Ve mine'l-acâ’ib rü’yâ-yı sâliha-i Ġsmehân Kaya Sultân bint-i Sultân
Murâd Hân .................................................................................................................................. 130
Ve min bedâyi‘i'l-garâ’ibi'l-acâ’ib-i menâm-ı sâliha-i Kaya Sultân ............................................. 131
Ve mine'l-garâ’ib rü’yâ-yı sâliha-i Melek Ahmed Paşa ................................................................ 132
Der-beyân-ı mertebe-i Ġsmehân Kaya Sultân duhter-i Gâzî Murâd Hân................................. 133
Hikâye ................................................................................................................................................ 134
Melek Ahmed Paşa ile Köpürlü vezîr münâkaşa etdiklerin beyân eder ................................... 135
Bin altmış dokuz Cemâziyelâhir'ininin yigirminci gün Ġslâmbol'dan
Bosna Vilâyeti'ne Melek Paşa efendimiz gitdiğin bildirir ...................................................... 136
Sergüzeşt [ü] serencâm-ı hakîr Evliyâ-yı bî-riyâ fakîr .................................................................. 136
Ġşbu sene bin altmış dokuz târîhi mâh-ı Receb'inde sa‘âdetlü pâdişâh-ı
âlem-penâh Sultân Mehemmed Hân-ı Gâzî ile Anadolu vilâyetlerinde
celâlîler üzre sefer-i hümâyûn olup gitdiğimiz konakları ve âsâr-ı
acîbe ve garîbeleri menzil-be-menzil beyân eder ................................................................... 137
Menzil-i sahrâ-yı Pendik .................................................................................................................. 138
Menzil-i kasaba-i Gekbiziyye .......................................................................................................... 139
Menzil-i Ağa Ġskelesi........................................................................................................................ 139
Menzil-i kal‘a-i harâb Heleke .......................................................................................................... 139
Menzil-i Kireç Ġskelesi ..................................................................................................................... 139
Der-beyân-ı alay-ı asâkir-i Köpürlü Vezîria‘zam Mehemmed Paşa .......................................... 139
Alay-ı salıcı ........................................................................................................................................ 140
Alay-ı asâkir-i serdengeçdi .............................................................................................................. 140
______________________________________ XXI
Alay-ı kilârcıyân ................................................................................................................................ 140
Alay-ı çâşnigîrân ............................................................................................................................... 140
Alay-ı müteferrikagân ...................................................................................................................... 140
Alay-ı ağavât-ı vâcibü'r-ri‘âyâ .......................................................................................................... 140
Alay-ı kapucubaşılar ......................................................................................................................... 140
Alay-ı iç ağaları ................................................................................................................................. 140
Alay-ı mehterân-ı çalıcıyân .............................................................................................................. 141
Menzil-i şehr-i kal‘a-i Ġznimgit, ya‘nî Ġzmit .................................................................................. 141
Menzil-i Topyeri ............................................................................................................................... 141
Menzil-i (---) ...................................................................................................................................... 142
Menzil-i Kazıklı Beli ........................................................................................................................ 142
Menzil-i kal‘a-i Çin, ya‘nî şehr-i kadîm Ġznik-i dâr-ı meh-cebîn ................................................ 142
Sergüzeşt-i acâ’ib ü garâ’ib mazlûm-ı bî-günâh............................................................................ 142
Menzil-i kasaba-i Hersek ................................................................................................................. 143
Evsâf-ı kal‘a-i Kara Kilise ............................................................................................................... 143
Evsâf-ı kasaba-i Bâzârköyü ............................................................................................................. 143
Evsâf-ı kasaba-i Engürücük ............................................................................................................ 144
Evsâf-ı kal‘a-i Gemleyik .................................................................................................................. 144
Sitâyiş-i külliyât-ı Gemleyik............................................................................................................. 144
Ziyâretgâh-ı kasaba-i Gemleyik ...................................................................................................... 145
Evsâf-ı kal‘a-i Filedar ....................................................................................................................... 145
Evsâf-ı taht-ı bilâd-ı kadîm kal‘a-i Bursa-i sevâd-ı azîm ............................................................. 145
Menzil-i Kadı yaylası ........................................................................................................................ 146
Menzil-i yaylağ-ı Sobran .................................................................................................................. 146
Menzil-i Bakacak yaylası .................................................................................................................. 146
Menzil-i Süleymân Hân bınarı ........................................................................................................ 146
Menzil-i Kulle-i cihân-nümâ ........................................................................................................... 146
Bursa'dan Boğazhisâr'a sa‘âdetlü pâdişâh ile gitdiğimiz konakları ve
kılâ‘ ve şehir, kurâ vü kasabâtları ayân u beyân eder ............................................................. 146
Menzil-i sahrâ-yı Çekirge ....................................................................................................