Euskara LMH 4-Lagina

Euskara eta Literatura

EUSKARA DA IRAKASKUNTZAREN OINARRIA

Miren AmurizaDoinua: Maritxu nora zoaz

Hau hitzen eta hotsenunibertsoa da,haizeak firin-farandarabil euskara.Idatzi, irakurri edo hizketara,

erasartuko al zara?

4 LMH

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

promoZIorAKo

mATErIALA

Ikasleentzako materiala• Ikaslearen liburua

• Liburu digitala erabiltzeko lizentzia

• Abestien CDa 1. mailan

ABESTIAK1 LMH

EUSKARA

© Ib

aizabal argitaletxea, 2014 · Debekatuta dago birsortze lana egitea, osorik zein zatika, copyrightaren jabearen idatzizko berariazko baim

enik gabe. · Banake

ta: G

rupo

edi

tori

al L

uis

Viv

es. I

-48

7

106166_galleta_CD_Abestiak1_IBAI.indd 1 30/04/14 10:04

Eusk

ara

1

1 LMH

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 8 2 8

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

LIB

AIZ

AB

AL

IBA

IZA

BA

L

www.superpixepolis.com

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

¿

?

Dóonde estáan los clientes? Marcos, Anika, Mamadú y su inseparable araña Macarena

solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque. Por este motivo, deciden ingresar en una academia

de superhéroes.

Allí conoceraán nuevos amigos...


Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

¿

?



de superhéroes.



Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

¿

?



de superhéroes.


Lehe

n H

ezku

ntza


Lehe

n H

ezku

ntza

I BA

I ZA

BA

L

¿ ?

Dóonde estáan los clientes?

Marcos, Anika, Mamadú y su inseparable araña Macarena

solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque.

Por este motivo, deciden ingresar en una academia

de superhéroes. Allí conoceraán nuevos amigos...

ABESTIAK

ea

ABESTIAK

©Ib

aizabalargitaletxea,2014

·Debekatutadagobirsortzelanaegite

Abestien

CDa

1. mailan

Liburu digitala erabiltzeko aktibazio lizentzia

Irakurgaiak • Irakurketa sustatzeko, irakurmen ona

bermatzeko, eta haurrak eta gazteak hezten laguntzeko tresna egokia.

•Obi

•Laulagun

•Mumamamua

•Anerenkontakatilua

Koadernoak • Letren koadernoa 1. mailan

• Gramatika koadernoak

• Irakurri eta ulertu koadernoak

• Ortografia koadernoak

• Hizkuntza koadernoak

MATERIAL OSAgARRIA

1.LETRENkoadernoaB.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

ORTOGRAFIA koadernoak

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI ETA ULERTU

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

LETREN koadernoak

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

3. koadernoa

LETREN koadernoa

zikloa

1. mailan irakurketa eta idazketa lantzea oinarria da.

3456

3GRAMATIKAkoadernoak

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoa

LETREN koadernoa

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

ORTOGRAFIA koadernoak

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

3. koadernoaPerpaus motak · Hitzen ordena. Deklinabidea: Nor eta Nork · Kausazko perpausak. Aditza: Nor eta Nor-Nori · Helburuzko perpausak. Deklinabidea: Noren eta Nongo · Perpaus konpletiboak. Aditza: Nor-Nork eta Nor-Nori Nork · Zehar galderak. Deklinabidea: Non, Nora, Nondik · Denborazko perpausak. Aditza: trinkoa Nor · Konparaziozko perpausak. Deklinabidea: Norantz, Noraino · Perpaus kontzesiboak. Aditza: berrikusketa

4. koadernoaAhalera: Nor eta Nork. Moduzko perpausak · Ote, omen, al. Deklinabidea: Nori · Ere bai, ere ez, baita… ere, ezta… ere. Agintera · Perpaus konpletiboak. Deklinabidea: Noren, Norekin, Norentzat · Baina, ordea, aldiz, berriz; Baldintza · Erlatibozko perpausak. Aditza: eduki, eraman, ekarrri · Baldintztzko perpausak. Aditza: trinkoa Nor-Nork · Denborazkoak. Deklinabidea: mugagabea, singularra, plurala · Baizik, berriz, hala ere. Aditza: berrikusketa

5. koadernoaSubjektua eta predikatua · Izena eta deklinabidea · Izenordainak · Determinatzaileak · Zenbatzaileak eta erakusleak ·Izenondoak ·Deklinabidea I · Deklinabidea II · Aditz trinkoak eta perifrastikoak · Aditz laguntzailea: denbora · Aditz trinkoak · Aditzondoak

6. koadernoaPerpaus bakunaren elementuak · Izenordainak · Perpaus bakunak: hitzen ordena · Deklinabidea I · Deklinabidea II · Deklinabidea II · Aditza I · Aditza II ·Aditza III: Nor-Nori-Nork · Aditza IV: Nor singularra eta plurala ·Perpaus bakunak eta konposatuak I · Perpaus bakunak eta konposatuak II

GRAMATIKA koadernoak

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI ETA ULERTTUk

IrakurRRI eta ulerTU

6

1 23 45

1IRAKURrriETA ULERtu

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

Ortografia koadernoak

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa


1. koadernoa

LETREN koadernoa

1. koadernoaHitzak: letra ordenatuak · Hitz · txikitxoak eta hitz handikoteak · Asmatu hitza · Zer da orain? · Koma, dagokion tokian jartzekoa · Irakurri-mirakurri… zer ikusi? · Nork esan du? · Garrantzizkoena · Nori buruz ari gara? · Non gertatzen ari da? · Aurretik ala ondoren? · Irudimena · Hortxe dago koska · Pausoz pauso

2. koadernoaZeri buruzkoa da hau? · Hitz bihurriak ikasten · Hitzak? Hitzak!… · Badakit zer esan nahi duen! · Hitzak familian · Ikusi eta irakurri · Entzun nor ari den hizketan · Ia berdina, baina laburragoa · Nori buruz ari dira? · Noiz eta non asmatzen · Lehen, orain eta gero · Jarraitu arrastoei · Hau da garrantzizkoena · Ordenan

3. koadernoaAitzaki-maitzaki! · Ohar garrantzitsua · Hau da istorio zirraragarria · Berririk dibertigarriena · Postal bat Bartzelonatik · Zuhaitz tristeen poema · Hauek bai gutun bikainak! · Piraten kartela · Alegia hau perfektua da! · Klik! Mezu berri bat daukazu… · Hau bai barregarria! · Ipuin labur bat · Mmm… errezeta gozoa! · Eman izena!

· Elezahar bat · Tximistak eta oinaztargiak!

4. koadernoaAzken orduko berria! · Dena behar bezala dago · Animalia gustiz poetikoak · Hori bai galdera interesgarria! · Oso ipuin zaporetsua · Gutun bat guztientzat · Sentimenduzko bertsoak · Egunez egun · Nik ere nahi dut · Goazen jolastera! · Gehiago jakiteko · Eskatu nahi dugu… · Toki xarmagarri bat · Beranduegi · Askatasuna maitatzea · Energiaz

5. koadernoaParte hartu nahi ekitaldi hauetan? · Olerki baten eskeletoa · Komunika zaitez gutun bidez · A zer olerkia! · Zertarako dira arauak? · Informa zaitez albisteekin · Ipuinak kontatzen · Bidali mezu bat poste elektronikoz · Hastera doa emandia · Eguneroko maitea · Zoaz kanpalekura · Elkarrizketa idazle bati · Ipuin gehiago! · Iragarkiaren atzean · Egingo al dugu bidaia bat? · Sukaldera · Adi planoari · Hitzen arrastoan

6. koadernoaBertsoz bertso · Web entziklopedia batean bidaiatzen · Nola idatzi gutun ireki bat · Lehiaketa batera aurkeztuko naiz · Animalien istorioak: alegiak, alegia · Asteburuan zinemara! · A zer ibilaldia! · Gaur antzerkira · Gozatu komiki batekin · Unetxo bat bai, inkesta baterako? · Kultura tradizionala kondaira batean · Zientzilari behingoagatik · Sar zaitez mundu ezezagunetan · Foroan egongo gara · Ezagut itzazu pertsonaia interesgarriak · Eragin diezaiegun neuronei! · Kazetariaren iritzia · Defenda itzazu zeure argudioak

12345

1Ortografiakoadernoak

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoaAlfabetoa eta alfabeto ordena · Silabak eta hitzen ebakera Br / b_r · BL / b_l · Pr / p_r · PL / p_l · KL / k_l · Kr / k_r · Dr / d_r · GL / g_l · Gr / g_r · Tr / t_r · Fr / f_r · FL / f_l Asteko egunak · Hilabeteak · Urtaroak

2. koadernoaAlfabeto ordena · Puntua · Maiuskulak/minuskulak · Koma · Bi puntuak · Elkarrizketa marra · Marratxoa · «H» bokal desberdinen artean eta zenbakietan · S, x, z, ts, tx, tz, zt, st · «R» suabea, «rr» bikoitza

3. koadernoaPuntua · Koma · Bi puntuak · Letra larria · Hiru puntuak · «H» erakusleetan, zenbakietan eta bokal berdinen artean · Marratxoa hitz elkartuetan · Il, ll, in, ñ. S, z, x, ts, tz, tx · -a itsatsia

4. koadernoaPuntua · Koma · Bi puntuak · Hiru puntuak · «H» orokorrean · -a itsatsia · Galdera eta harridura markak · Zenbaki kardinalak eta ordinalak · Komatxoak · Puntu eta koma · Datak · G, j, np, nb, kz, kt, zko, sko, xka

5. koadernoaParentesia · Portzentaiak · Bi marra · Siglak · Laburdurak · Tt, dd · Aurrekoa berrikusi

Ortografia koadernoak

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa


1. koadernoa

LETREN koadernoa

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI eta ulerTU

23456

2HIZKUNTZAkoadernoa

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Proposamen didaktikoaLiburu digitala erabiltzeko lizentziarekin

Baliabideak1. mailan

Irakasleentzako materiala • Proposamen didaktikoa osorik ikusteko,

erabili USB memoria:

Irakasleak behar dituen baliabideak biltzen dituen materiala: alderdi teorikoa, ikaslearen liburuko ariketen erantzunak, jarduera osagarriak, iradokizunak, entzungaien transkripzioak, ipuinak, abestiak, arbel digitalerako baliabideak...

Euskara1 LMH

prom

oZI

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

I A U G I KIRAKURG

AIAK

OBI.

Jorge

llangil*

OBI

llangil

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IRAKURGAIAKIRAKURGAIAK

MUMA MAMUA

IRAKURGAIAKIIIIRRRRAAAAKKKKUUUURRRRGGGGAAAAIIIIAAAAKKKK

MUMA MAMUA

JasoneOsoro


LAU LAGUN

I BA

I ZA

BA

L

I BA

I ZA

BA

LI B

AI Z

AB

AL

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 6 8 2


ANEREN KONTAKATILUA

I BA

I ZA

BA

L

I BA

I ZA

BA

LI B

AI Z

AB

AL

aitziberalonso

XABIEROLASO *9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 7 0 5

Pentsatzen ikasteko eta lankidetzan

aritzeko.

Hizkuntzaren komunikazio

gaitasuna lantzeko.

Hizkuntzaren inguruan hausnarketa

egiteko eta hizkuntza

barneratzeko.

Literaturaz gozatzeko.

IKTak erabiltzeko eta

horien erabileran trebatzeko.

Euskarapolis proiektuko Euskara eta Literatura arloko materiala hizkuntzaren ikuspegi komunikatiboan oinarrituta prestatu da. Izan ere, oinarrizko hezkuntza amaitzean, ikasleek gai izan behar dute bizitzako eremu guztietan modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko, ahoz zein idatziz. Hori kontuan hartuta, proiektuan, 6-12 urteko ikasleen bizi esperientziekin eta interesekin lotutako komunikazio egoera errealak eta jarduerak aurkezten dira.

Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna lantzeko, bost trebetasunak dira abiapuntu: ahozkoaren eta idatziaren ulermena, mintzamena, idazmena eta ahozko elkarrekintza.

Horrekin batera, pentsatzen ikasteko, lankidetzan aritzeko gaitasuna garatzeko eta metakognizioa lantzeko eta proiektuak garatzeko bideak ere eskaintzen dira, bizitzarako ezinbestekoa baita hausnartzea, eta elkarrekin lan egiten eta ikasten ikastea.

Literatura ere oso kontuan izan da, ezinbestekoa baita hari buruzko hezkuntza edukitzea, ikasleek beren burua eta inguruko mundua hobeto ezagutzeko.

Azkenik, IKTek gaur egunerako zein etorkizunerako duten garrantziaz jabeturik, horiek erabiliz lan egiteko proposamenak ere biltzen ditu proiektuak.

Proiektuaren ezaugarri batzukEuskara

eta Literatura

Zertarako?

*Gaien izenburu batzuk behin-behinekoak dira.

*gaiak:

1. Zmz oporretan?

2. Zertan zara trebea?

3. Eskuz ala teklekin?

4. Miatzen, ikertzen…

5. Geuk egingo dugu!

6. Nora joango gara gaur?

7. Ezkutuko izakiak

8. Lagun berriak

9. Azken txanpan!

Unitatearen egitura:

• MotIbAZIoA (2 orrialde)

• KoMIKIA eta ULERtU AL DUZU? (2 orrialde)

• ENtZUN EtA MINtZAtU (2 orrialde)

• IRAKURGAIA (2 orrialde)

• ULERtU AL DUZU? (1 orrialde)

• HIZKUNtZA AbERAstU (1 orrialde)

• IRAKURRI EtA IDAtZI (4 orrialde)

• HIZKUNtZA LANDU (3 orrialde)

• JoLAstU (1 orrialde)

• ADI! (2 orrialde)

• ERRoNKA (2 orrialde hiruhileko bakoitzaren amaieran)

EuskaraLEHEN HEZKUNTZA

4

hamahiru 4544 hamabi © Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

3 Eskuz ala teklekin?

Arkatza hartu,hizki bat idatzi,hitzlerro bat osatu,salto hurrengora!

Botoiari eman,tekla zapaldu,zuzentzailea hautatu.Orri perfektua!

Bihotzaren laguna: eskua.Buruaren kidea: makina.Burua eta bihotza,biak nireak, ordea!

Eskua ala teknologia?

Yolanda ARRIETA

JOBA!EZ DUT ULERTZEN NIRE LETRA!

KA!BAINA EZ DARAMA NIRE LETRA!

HARA!LAGUNEI GALDETZEA ONENA!

1113Ulertu al duzu?Komikia

Entzun.

KAIXO, AMONA, ORDENAGAILUAREKIN

JOLASTERA GATOZ.

NIREKIN ETORRI NAHI

AL DUZU, SAIOA?

GERO, MEDIKUARENGANA JOAN BEHAR DUT

GRIPEAREN KONTRAKO TXERTOA HARTZERA.

EZ. GAITZARI AURREA HARTZEKO ETA

BIRUSAK EZ ATAKATZEKO DA.

GAIXO AL ZAUDE, BA?

NIRE ETX EKO ORDENAGAILUA

HONDATU EGIN DA.

BIRUSA SA RTU ZITZAION, ETA

ORAIN EZ DABIL.

SENDAGILEAK TX ERTOA JARTZEKO. HORRELA,

BIRUSEI AURREA HARTU, ETA EZ DA HONDATUKO.

MEDIKUARENEAN...

EZ D AKIT ZERTARAKO

EKARRI DUZUN ORDENAGAILUA.

ONDO DA, JOANGO NAIZ.

EZ NUKE NAHI HORI BERA NIRE

ORDENAGAILUARI GERTATZEA.

NOLA?

Birusak

Entzun, eta esan zein den zuzena.

4746 © Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

—Non da Maite?—Han dabil.

A B —Non da Maite?—Dago handik.

1 Erantzun galderei.

a Ba al dakizu zer den birusa? b Zertan dira berdinak eta zertan desberdinak amonak aipatzen duen birusa eta Kermanek

aipatzen duena?c Nora joan behar dugu birus horiek ekarritako gaitzak sendatzera?

Zu, nola zabiltza osasunez? Egin esaldiak.

Hona hemen beste egoera aldrebes bat. Jarri binaka, eta irakurri, antzeztuz.2

3

GAIXOA. Sendagile jauna, goizetan oilarraren kuku rru ku arekin jaikitzen naiz, astoek bezala lanegiten dut, lehoi batek hainbat jaten dut, oiloekin batera oheratzen naiz, eta marmotek bezala lo egiten dut. Hala ere, ez nago ondo. Zergatik ote?

SENDAGILEA. Nik uste dut albaitariarenerajoatea duzula onena.

Zuzen eta oker

Egitura lagungarriak

• Sukarrak jota nago. • Ez naiz batere gaixobera.

• Makalik nabil. • Osasuntsu-osasuntsu nago.

• Erdi gaixorik nago. • Ezin hobeto nago osasunez.

LASAI JOATEN AL ZARA MEDIKUARENERA?

NI BATZUETAN BAI...

48

3Entzun eta mintzatuEntzun eta mintzatu

1

Entzun berriro azalpena, eta adierazi: zer kontatu du eta zer ordenatan? Aztertu egiturak, eta erabaki.

Entzun azalpenak, eta adierazi esaldiak zuzenak (Z) ala okerrak (O) diren.

Ba al dakizu azalpenak eta iritziak bereizten? Gai al zara? Aztertu esaldi hauek, eta adierazi.

2

3

• ESKOLAKO ESPERIENTZIA

• ETXEKO ESPERIENTZIA

• IRITZIA

• SARRERA

• ESKOLAKO ESPERIENTZIA

• ETXEKO ESPERIENTZIA

A B

4 Egizue mahai ingurua, adierazitako urratsei jarraituta. Ahal baduzue, grabatu eta aztertu.

GAIA: "Gailu teknologikoak lagun ala etsai?"

1. ANTOLATU SAIOAA taldea: gailu teknologikoen aldekoak.B taldea: gailu teknologikoen kontrakoak.C taldea: entzuleak.D taldea: moderatzailea (irakaslea izan daiteke).

2. BANATU PERTSONAIAK Pentsatu zer izango zareten: teknologietan aditua, ikaslea, irakaslea, medikua, ordenagailu saltzailea...

3. PRESTATU MAHAI INGURUAPentsatu ondo zer arrazoi emango dituzuen, zer galdetuko duzuen, nola galdetuko duzuen, iritziak nola emango dituzuen...

4. EGIN MAHAI INGURUA, ETA GRABATU

5. AZTERTU GRABAZIOATxandak errespetatu al dituzue? Elkarri entzun al diozue? Arrazoiak garbi adierazteko gai izan al zarete?

a Junek 3 urterekin erabili zuen lehen aldiz ordenagailua.

b 8 urte bete zituenean, ordenagailu bat jaso zuen opari.

c Eskolan, idazteko erabiltzen zuten ordenagailua, eta baita jolasteko ere.

d Orain, ordenagailua soilik jolasteko erabiltzen du.

OZ

Zein da zure iritzia? Mahai ingurua

Gogoratu! Mahai ingurua gai bati buruz iritziak emateko eta eztabaidatzeko solasaldia da, mahai baten inguruan egiten dena.

Egitura lagungarriak

Iritzia emateko:

• Nire iritziz...• Esango nuke...

Iritzia hobeto ulertarazteko:

• Adibidez...• Hau da...

Ideiak gehitzeko:

• Gainera...• Horrez gain...

Ondorioak azaltzeko:

• Hortaz...• Ondorioz...

• Errespetuz hitz egin.

• Zaindu txandak.

• Entzun elkarri.

ZU BURUTIK EGINDA ZAUDE!

NOLATAN PENTSATU DAITEKE HORI!!!

ULERTZEN DUT ZER ESAN NAHI DUZUN,

BAINA EZ NAGO ADOS…

a Ni etxean hasi nintzen

ordenagailua erabiltzen.

b Ordenagailuak haurrentzat kaltegarriak dira.

c Ikasgelan batzuetan tableta erabiltzen dugu.

d Ezingo nintzateke bideo jokorik gabe bizi!

iritziaazalpena

49© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

51

3IrakurgaiaIrakurgaia

Egia ote da albisteak dioena? Nola jakin daiteke?

Ruben RUIZ

AnekdotakPamiela

Kanadako gazte batek, Hugo Carnallier izenekoak, egunero selfie bat egitea erabaki zuen. 7 urtez bere buruari argazkia atera zion, ordenagailuko kamera erabilita. 19 urte zituela, argazki guztiak

hartu, eta bideo bat egin zuen, munduari urte horietan zehar nola aldatu zen erakusteko. Bideo hark minutu eta erdiko iraupena zuen, eta bi astean 1,2 milioi bisita izan zituen.

Harrapatuta

Atzo, bere ordenagailuan idazten harrapatu ninduen amak. Eta, egia esateko, harritu egin zen pixka bat, ez zuen espero horrelakorik. Berak uste zuen ordenagailua bideo jokotan aritzeko erabiltzen nuela soilik. Baina, jolas dibertigarriago bat aurkitu dut: nire anekdotak idaztea. Amak esan zidan nire “ipuinak” irakurri nahi zituela, eta ea inprimatuko nizkion. Pentsatuko nuela erantzun nion nik.

Gaur, gosaltzerakoan eman diot amatxori nire anekdoten bilduma. Eta aitarekin irakurtzen egon da. Irri algaraka ibili dira, eta errotuladore gorriari tinta apur bat gastatzen ere bai. Eta gero esan dit:

—Oso barregarria izan da guztia, Ane, oso barregarria.

Eta nik erantzun diot:

—Baina gustatu al zaizue, ama?

Eta berak:

—Bai, laztana, bai, oso barregarria izan da.

Eta horrela geratu naiz, gustatu ote zaien jakin gabe.

Gaur, apunte gorriak zuzendu ditut, eta bihar berriz galdetuko diet ea gustatu ote zaizkien nire anekdo-tak, bihar.

Selfie-ak egin zituen 7 urtez

Bitxi eriakk

Ipuina gustatu al zaizu?O O........© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea50

3Hizkuntza aberastuUlertu al duzu?

NOLA JAKIN DAITEKE HITZ BAT

BERRIA DEN ALA EZ? IDEIAREN BAT

BADUZU?

5352 © Ibaizabal argitaletxea

Zenbat urte zituen gazte hark bere buruari argazkiak ateratzen hasi zenean?

7 urte. 12 urte. Ez dakigu zehazki.

Ulertu al duzu albistea? Zer egin zuen Kanadako gazteak? Bitxia iruditu al zaizu? Azaldu.

Irakurgaietan ageri diren zenbait hitz nahiko berriak dira euskaraz. Aztertu zerrendak, eta ea asmatzen duzun zein diren hitz horiek!

a selfie d ama

b urte e bideo

c gazte f inprimatu

c ordenagailu g bideo joko

Ezagutzen al dituzu hitz hauek? Idatzi elementu bakoitzaren izena.

1 pantaila 3 inprimagailua 5 idazmahaia

2 zakarrontzia 4 disko gogorra 6 nabigatzailea

Berridatzi esaldiak, esamolde egokiak erabilita.

ziria sartu • buru-belarri aritu aho zabalik gelditu • neka-neka eginda egon

a Harritu egin zen. c Atzo lur jota nengoen, baina gaur hobeto nago.b Gaur jo eta ke lanean ibili gara. d Onartu beharra daukat: abila zara adarra jotzen!

Lotu hitzak eta atzizkia, eta sortu hitz berriak.

a goiz d hil g ordub gau e igande h segundoc aste f iluntze i urte

2

3

1

2

4

5

Irakurtzen ikasteko trukoak

1 Irakurri baino lehen, aztertu al dituzu izenburuak? Konturatu al zara bi testu desberdin direla?

Testu bat irakurri aurretik, izenburuari arreta jartzea

garrantzitsua da.

Nork kontatzen du bigarren istorioa, “Harrapatuta” izenekoa? Jakin al daiteke gutxi gorabehera, nolakoa den protagonista? Neska ala mutila dela esango zenuke? Zergatik?

4

Kontatu digunez, gurasoak “Irri algaraka ibili dira, eta errotuladore gorriari tinta apur bat gastatzen ere bai”. Nola irakurri dute gurasoek, zure ustez? Azaldu.

5

Gero, amak esan dio barregarria dela, besterik ez. Honela kontatu du protagonistak: “Barregarria. Ondo, baina zer gehiago?” Zuei gertatu al zaizue horrelakorik? Alegia, iritzia galdetu norbaiti, eta hitz bakarrarekin erantzutea?

6

Zer eratako hizkera darabil pertsonaiak? Pentsatu, eta aukeratu.

a Ulertzeko nahiko erraza, baina hitz batzuk zail samarrak.b Ulertzeko erraza; ez du hitz zailik erabiltzen.c Ulertzeko oso erraza; nabari da ume bat dela.d ……………………………………………………………

7

Ba al dute zerikusirik bi testuek? Zertan? Aipatu antzekotasunak eta desberdintasunak.

• Itxura, atalak...• Gaia.• ...

8

+ ERO

Egunero hitzak atzizkia darama. Ba al dakizu zein den? Azpimarratu.3

3Irakurri eta idatziIrakurri eta idatzi


Agurra

<pellourien a mail.eus>

Libe García <libegarcia a mail.eus>

abenduak 19 2015 17:36:25

1 Urtea laster amaituko da, eta mezu festa hasi da. Irakurri postala, gero, e-maila, eta bete taula.

Ba al dakizu e-mailak zer helbururekin idazten diren? Aztertu aukerak, eta hautatu.

Lagunei kantak, irudiak... bidaltzeko. Irakasleari lanak bidaltzeko. Irakasleari zalantzak galdetzeko. Urruti bizi diren lagunei, familiakoei… mezuak bidaltzeko.

Ba al dakizu Interneteko estekak e-mailetan nola bidaltzen diren? Egin proba, eta bidali bideoklip baten esteka lagun bati.

2

5

Aupa!Zer moduz? Heldu zara etxera? Whatsappean aspertu naiz, eta tori e-maila. Gainera, badakizu zer? Amaren tablet berria estreinatuko dut! Je, je, je!!! Ez dakizu zer polita den… Txarrena da oraindik poliki idazten dudala. Baina ikasiko dugu, ezta, my darling, matxarlin?Gaur irratian "Ilargia" entzun dut, aspaldiko partez!!! Pufff, zenbat oroitzapen! Amari asko gustatzen zitzaion. Aitari batere ez. Kokoteraino zegoela esaten zion amari, jartzeko beste edozer. Ia inoiz ez dira ados jartzen musikarekin. Gu biok bai, eskerrak! Entzun duzu whatsappez bidali nizuna? Ona da, e? Gaztean entzun nuen. Bidali zuk ere kanta bat, aspertuta nago eta. Ahal baduzu, bideoklipa bidali.Bueno, matxarlin, afaltzera noa, aita deika ari zait eta. Bidali, e?

Kaixo, Pello!

Jaso dugu postala. Ze ederra! Pila bat gustatu zaigu. A zer poza!!!

Azken urteetan denek telefonoz bidaltzen dituzte mezuak. Horregatik, postalean zure letra ikusteak ilusioa egin dit. Ze zure letra da, ezta? ;-)

Aitonari erakutsi nion, eta esan zidan lehen, urteberri egunean, haurrak baserriz baserri joaten zirela, kantu horrekin eskean. Guk ere egin dezakegu. Gabonetan elkartzen garenean, etxez etxe joan gaitezke, kantatuz.

Edo antzerako bat asma dezakegu. Esaterako:

Urte berri-berri,txerri belarri,daukanak ez daukanaritxanponak ekarriedo, hobeto,gozoki ugari!

Zer diozu? Animatuko gara?

Goraintziak gurasoei, eta muxu bi Aitorri

Libe

Eibarren, abenduaren 13anAupa, familia! Urte berri-berri,txerri belarri,daukanak ez daukanarialtzo bete madariedo, bestela,katilu bete gari.Zorionak, eta URTE BERRI ON!

Libe García

Gorbea 15, 1. A

01001 Gasteiz

0,30 €

Bururatzen al zaizu beste erabilerarik? Pentsatu, eta kontatu.3

Eman dezagun e-mail hau jaso duzula. Zer erantzungo zenioke? Aukeratu erantzun bat, eta azaldu zergatia.

4

Erantzunak: a Lagun agurgarria. Jaso dut zure mezua. Asko

estimatzen dizut. Bidaliko dizut kanta txit eder bat. Aio, pelaio!

b Aupa! A zer poza! Aitak esan dit “Mezu bat daukazu!”. Ni harrituta: “Nik? Norena?” Zabaldu dut, eta… Tatzan… zurea! Oraintxe bidaliko dizut bideoklip bat. Ja, ja, ja! Bueno, afaldutakoan. Gero arte, my txarlin!

Badatoz Gabonak! E-maila

a Postaletan, goiko aldean, tokia eta data idazten dira.

b E-mailetan ez dago helbidea idatzi beharrik.

c Hasierako agurra bietan idatzi ohi da.

d E-mailak beti luzeak izaten dira.

OZ

3Irakurri eta idatziIrakurri eta idatzi


Ekoizpena

Eman dezagun urrutiko lagun bati poema bat, igarkizun bat... bidali behar diozula. Pentsatu zer bidaliko diozun, eta idatzi mezua. 79. orrialdeko eredua erabil dezakezu.

Adibidez:

10

Mezu honekin batera…E-mail honekin batera…Zuk eskatutako lana bidaltzen dut…EUSKARAko lana bidaltzen dizut…...

Kaixo!Aupa!Arratsalde on!...

Bihar arte,Laster arte,Agur,...

Pentsatu irakasleari e-mail bat bidali behar diozula. Zer hizkuntza erabiliko zenuke?

Lagunartekoa. Hizkuntza formala eta zaindua.

6

Mezu hauek irakasleari bidalitakoak dira, eskolako lan batekin batera. Zein da egokiena, zure ustez? Zergatik?

7

Irakurri idatzitako mezuak boz gora.9

Aholkuak

• Astiro irakurri.• Ondo ahoskatu.• Tonu egokia eman.

Irakurri eta idatzi 33

Bilatu oso gogoko duzun testutxo bat, eta pentsatu: zure lagunari ere gustatuko zaio?

Gogoratu zein diren e-mailaren atalak: hasierako agurra, mezua, amaierako agurra eta sinadura.

PLANIFIKATU Bidaltzen duzun testutxoa beste kolore batekin idatz dezakezu, bereizteko.

Erabil ditzakezun agurrak:

—Hasieran: Kaixo, aspaldiko! Zer moduz? / Aupa, ....: Zelan? Ondo?

—Amaieran: Laster arte, eta idatzi zuk ere. / Zure berri izateko irrikitan nago. / Muxuak / Besarkada goxo bat...

—Proposamema egiteko, goiko adibideak azter ditzakezu.

IDATZINola egin duzu?

EGITURA. E-mailen egiturari jarraitu diozu? Eta atalak ondo bereizi dituzu?

BALIABIDEAK. Agurrak lagunari bidaltzeko egokiak al dira? Eta proposamenak egiteko esaldi egokia erabili al duzu?

GAINBEGIRATU

COrain, eman dezagun irakasleari mezu bat bidali behar diozula, lan batekin batera. Aukeratu egitura batzuk, eta idatzi mezua.

8

Irakasle agurgarria! Zer moduz zaude? Ni ondo.Nire lana bidaltzen dizut. Agur bero bat!

Iepa, iepa!!! Banator nire lanarekin! Uste dut oso ondo egin dudala. Irakurtzen duzunean, ikusiko duzu. Aio!

Kaixo!Hemen duzu nire lana. Saiatu naiz ondo egiten. Zerbait aldatu behar badut, esan, mesedez.

3

A B C

A

Poemak gustatzen? Tori emozioei buruzko bat...

Amodio poemaPenak elefanteak diraEta bizkarrean jartzen zaizkizu.Pozak zaldiak diraEta oinetan eragiten dizute.Amodioa inurriak diraEta gorputz osora zabaltzen zaizkizu.

Juan Kruz IGERABIDE Haur korapiloak, Pamiela

Liburu bat irakurri nahi? Tori gomendio bat!Asko gustatu zait, etaerraz irakurtzen da.Ah!, eta ondo pasatuko duzu.

B

Igarkizunak gogoko dituzu? Ea asmatzen duzun hau!Zenbat eta handiago, orduan eta gutxiago ikusten da. Zer da?

J. M. OLAIZOLA "TXILIKU" Axa, mixa, zilarra, Elkar

3Hizkuntza landuHizkuntza landu


1

4

5

Irakurri, eta adierazi: zein da erantzun zuzena?

Erantzun galderei, baita ... ere eta ezta ... ere erabailita.

a Gaur dendak itxita daude. c Iñaki zinemara joan zen. Eta bihar? Baita bihar ere. Eta zu?b Nik ez dut egia esan. d Ez dut futbolean jokatuko. Eta Nereak? Eta Eukenek?

Berridatzi 4. ariketako esaldiak ere bai eta ere ez erabilita.

a Baita bihar ere. Bihar ere bai.

3 Idatzi koadernoan goiko esaldiak ezezko eran.

a Josu ez da gurekin etorriko, eta Nora ere ez.

2 Lotu esaldiak, ereduari jarraituta.

a Josu gurekin etorriko da; Nora gurekin etorriko da. Josu gurekin etorriko da, eta Nora ere bai.b Nik ariketa guztiak ondo egin ditut; zuk ariketa guztiak ondo egin dituzu.c Ane bizikletan ibiltzera joan da; Jone bizikletan ibiltzera joan da.d Gure amonak 63 urte ditu; gure aitonak 63 urte ditu.

ERE BAI NI!

OSPITALERA NOA NAROA BISITATZERA.

NI ERE BAI!

Idatzi aginduak ezezko eran.

a Egin ezazu hori! Ez ezazu hori egin!b Esan irakasleari etortzeko!c Joan zaitez etxera!d Bota ezazu pospoloa uretara!

1 Irakurri esaldiak, eta idatzi behean aginduak direnak.

a Itxi ate hori! f Ez dut ezer egin.b Trenez etorri dira. g Isildu!c Txiste bat kontatu digu. h Ez duzu egin?d Ene, bada! i Jaso berehala!e Etor zaitez hona! j Arranopola!

Itxi ate hori! ............................................ ............................................ ............................................

2 Aukeratu aginterazko forma zuzenak.

a Goaz hemendik! b Ez zaitez hor sartu! c Zatoz arin!

Goazen hemendik! Ez sartu zaitez hortik! Etorriko zara arin!

3 Asmatu aginduzko perpausak, egoeretan oinarrituta.

a Irakasleak ikasleak isiltzea nahi du. Isil zaitezte berehala!b Alaik, zure txakurrak, ihes egin dizu

eta itzultzea nahi duzu.c Amak nahi du Jon, zure neba txikia,

geldirik egotea.d Berandu da, eta etxera joan nahi duzu.e Adiskidearekin haserretu zara, eta

pikutara bidali nahi duzu.

4

Ere bai, ere ez, baita... ere, ezta... ere Aditza: agintera

AGINTE PERPAUSAK SERIO, HASERRE, UMORETSU... IRAKUR DITZAKEZUE.

PROBATU NAHI?

Hizkuntza landu

1

Aukeratu puntuazio marka egokia. Gero, ikasi txistea, eta kontatu lagun bati.

Zertarako erabili dira esaldietan etenpuntuak? Idatzi esaldi bakoitzari dagokion azalpenaren zenbakia.

a Patatak, txokolateak, pastelak... jan ditugu gaur. b Geldi egoten ez bazara...! c Irristatzen banaiz... d Opari asko hartu ditut: bizkar zorroa, margoak...

Erantzun galderei, etenpuntuak erabilita.

a Zer animalia bizi dira oihanean? b Zer eramaten dugu igerilekura goazenean?

2

3

1 Zerrenda baten ondoren, eta abar ordezkatzeko.

2 Esaldia amaitu gabe utzi dela adierazteko.

Bazen behin gizon bat oso diruzalea (1) . / ... Hiru seme izan zituen, eta, hil zenean, seme zaharrenak pentsatu zuen:—Gure aita diruzalea izan da (2) . / ... eta beste munduan igual faltako zaio dirua; beraz, hilkutxara anaia bakoitzak mila euro botako dizkiogu.Hala, pentsatutakoa bigarren anaiari esan zion. Hark erantzun zion:—Ba (3) . / ... Bai. Ez da ideia txarra. Han igual beharko du eta.Eta esan zion hirugarren anaiari:—Beno! Ba, eman behar bazaio, emango diot. Zer egingo diogu, ba!Iritsi da hileta, ailegatu dira kanposantura, hilkutxa zabaldu eta lehenengo anaiak atera du dirua patrikatik: ehun, berrehun, hirurehun (4) . / ... To, mila euro! Biga-rren anaiak, berdin. Hirugarrenak ateratzen du txeketegia eta (5) . / ... —Beno, ez daukat kanbiorik. Hiru mila euroko txekea egingo diot, eta horko bi mila euroak neuretzat. Hemen kobratu badu (6) . / ... han ere kobratuko du eta.

Etenpuntuak

Jolastu

60 61

3

© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

Irakurri astiro-astiro olerkia.1

Entzun kanta, eta bete hutsuneak. Gero, abestu.2

BizarzuriGabonak, Gabonak,hau zoriona!(1)....................ari zaigu gaur aitona,ajaja!, (2).................... dago amona.Bizarzuri, Bizarzuri,mendi gainak (3)....................Zorionak, Zorionak!Bertan ditugu (4)...................................!(5)......................... zulotik norbait sartu da,(6)........................., begigorri, aibalio!Olentzero dela, halaxe dio.Bizarzuri…Laster (7).........................,gaur Olentzero,alferrontzi, mozkor eta tripero,hor dago (8)....................... bero-bero.

Urteak dauzka lau soinekoloreduna udaberrirako,eguzkitsua udarako,urre kolorekoa udazkenerakoeta zuri-zuria negurako.

Joxantonio ORMAZABAL

ZER SOINEKO ASMATUKO ZENIOKE URTARO

BAKOITZARI? PENTSATU, ETA ALDATU OLERKIA.

Bizarzuri…Tranka-tranka, (9).........................hiru Errege,hirurak datoz jator eta legez,panpin politak ekarri, mesedez.Bizarzuri…

62 © Ibaizabal argitaletxea © Ibaizabal argitaletxea 63

Adi! 3

Zer testu mota da?

a Mezu elektronikoa. b Gutuna. c Albistea.

Lotu hitzak definizioekin.

a birusa b selfie-a c zakarrontzia d nabigatzailea

Nork bere buruari sakelakoarekin ateratako argazkia. Ordenagailuaren funtzionamendu egokia eragoztea helburu duen programa. Internetetik edozein dokumentu ikusteko eta eskuratzeko balio duen aplikazioa. Ordenagailutik ezabatzen ditugun dokumentuak gordetzen dituen biltegi birtuala.

Osatu testua, parentesi arteko hitzak eta -ero atzizkia erabilita.

(…) Aitona Fidel eta amona Rosalinda Argentinan bizi dira. Hori dela eta, ezin dugu (igande) igandero elkarrekin bazkaldu. Hala ere, aitonarekin ia (egun) ..................................................... hitz egiten dut e-mailez, eta amonaren gutunak (aste) ..................................................... jasotzen ditut. (urte) ....................................................., Gabonetan, haiek ikustera joaten gara, aurten izan ezik. (…)

Osatu esaldia.

• Laster, egunero elkar ikusi ahal izango dute…

a aitona eta amona Euskal Herrira bizitzera etorriko direlako.

b aitonak eta amonak bideokonferentziak egiteko programa bat jarriko dutelako ordenagailuan.

Osatu esaldia, hitz egokiak aukeratuta.

Aitonak eta ilobak gutxitan/maiz ikusten dute elkar, baina harreman estua/hotza daukate.

1

4

2

5

6

7

Aukeratu esaldi zuzena.

a Itzali ezazu / Itzal ezazu ordenagailua.

b Argazkia bidali / Bidali argazkia, mesedez.

8

Osatu mezu elektronikoa bidaltzeko jarraibideak, adibideari jarraituta.

Sar zaitez zure posta elektronikoan. Sor ..................................................... mezu berria, eta idatz ..................................................... “nori” atalean hartzaile guztien helbideak. Klika ..................................................... “bidali” dioen atalaren gainean. Baina, adi, ez ..................................................... zure posta elektronikotik atera mezua, ondo bidali duzula ziurtatu arte.

9

62 © Ibaizabal argitaletxea © Ibaizabal argitaletxea 63

Kaixo, maitea!

Zelan gaur eskolan? Gaur aurkeztu behar zenuen familiari buruzko lana, ezta? Baliagarriak izan zaizkizu aurreko astean bidali nizkizun argazki zaharrak?

Amak esan dit aurten ezingo zaretela Gabonetan etxera etorri, aitak lan egin behar duelako. Hau pena! Dena den, amona konbentzitzen badut (badakizu hegazkinei beldur itzela diela), zure urtebetetzerako hantxe izango gara.

Azken e-mailean bidalitako argazkietan oso handi ikusi zaitugu; amonak dio dagoeneko gizontxoa zarela. Badakizu zelakoa den! Argazki guztiak inprimatu eta egongelako horman jarri ditu. Esaten du horrela hurbilago sentitzen zaituela.

Badakizu Skype jarriko dugula? Horrela, nahiz eta urrun egon, aurrez aurre hitz egin ahalko dugu egunero. Elkarrekin biziko bagina bezala izango da!

Beno, laztana, bazkaltzera noa, amona deika daukat eta.

Bihar arte,Attitte Fidel

Esaldi batean etenpuntuak zuzen erabili dira, eta besteetan oker. Aurkitu oker daudenak, eta zuzendu.

a Gaur egun, denetarik egin daiteke Internet bidez: mezuak bidali, musika entzun, argazkiak partekatu…

b Atzo selfie bat egin nuen Amaia … Aitziber … Iraitz … eta Nerearekin.

c Ordenagailuaren atalak hauek dira … pantaila, teklatua, dorrea eta sagua.

10

Unitate honetan, bereziki, nork lagundu dizu? Eta eskertu diozu?

Pentsatu

Adierazi esaldi zuzena (Z) ala okerra (O) den.

Aurten Gabonetan ez dira elkartuko, amak lan egin behar duelako.

3

Aukeratu erantzun zuzenak.

AMONA. Urte berri on, Mattin!MATTIN. Baita zuri ere. Baita ere zuri.

MATTIN. Amona, ez zaitut ondo entzuten.AMONA. Ere ez nik. Nik ere ez.

Eranskinak

Eranskinak

67

Bizi, eta bizitzen utzi!

Gaur ondo, bihar ez jakin.

Nolako soinu, halako dantza.

Zer entzun, hura ikasi.

Eroriz ikasten da oinez.

Ongi eginak damurik ez.

Irabazleak lagun asko.

Umetan ikasten dena, betirako.

Ametsik gabeko bizia, izarrik gabeko gaua.

Pozik bizi bazara, aberatsa zara.

Ematen badezu, lagunak ez dituzu faltako.

Ongi eginez loa, osasuna ongi doa.

Gaur egin beharra biharko ez utzi.

Lehendabizi ikasi, gero irakatsi.

Lagun zintzoa, benetakoa. Bat izanda ere, nahikoa.

Ohera berandu eta goiz jeiki, ezin da horrela luzaro bizi.

http://www.ametza.com/bbk/htdocs/garate.htm

ESAE

RA Z

AHAR

RAK

16. o

rriald

ea (8.

arike

ta)

69

17. o

rriald

ea (9.

arike

ta)

Eranskinak

71

Eranskinak

Pozik Triste

HaserreHarrituta

GaiztakerianTxantxetan

36. o

rriald

ea (7.

arike

ta)

73

Eranskinak

36. o

rriald

ea (9.

arike

ta)

egokituta

75

Eranskinak

36. o

rriald

ea (9.

arike

ta)

egokituta

77

Eranskinak

37. o

rriald

ea (10

. arik

eta)

79

Eranskinak

57. o

rriald

ea (10

. arik

eta)

Edizioa Ibaizabaleko hezkuntza proiektuen departamentua

Egilea Ibaizabal taldea

Laguntzaileak Alaitz Aldabaldetreku, Janire Perez Manumbres

Proiektuaren irudia eta zuzendaritza artistikoa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua

Azalen diseinu grafikoa GE-eko diseinu departamentua eta Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua

Azala Javier Hormigos, Sebastián Baigún, Ima Mendiola

Marrazkiak Muxote Potolo Bat, Antton Dueso, Eider Eibar, Igor Fernández, Diego Jiménez, Enrique Morente, Alex Orbe, Manu Ortega

Argazkiak Fotolia.com ©: Iakov Kalinin (4.-5. or.), Palabra (8. or.), pixelbliss (9. or.), misterelements (13., 17., 23. or.), Matthew Cole (20. or.), Monika Kosz (23. or.), dedMazay (23. or.), pressmaster (24.-25. or.), an-m (34., 35., 56., 57. or.), eyetronic (37. or.), Tatyana Gladskih (48. or.), Tolchik (54. or.)

metro.co.uk: Hugo Carnallier (50. or.).

Produkzioa eta maketazioa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua Inprimaketa ISO 9001 ziurtagiridun Edelvives Lantegi Grafikoak

Zaragozan inprimatua

© Ibaizabal argitaletxea, 2015

Eskubide guztiak gordeta. Debekatuta dago, legeak zehaztutako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein eratako berregitea, banaketa, komunikazio publikoa edota moldaketa, aurrez titularren baimena eskuratu gabe. Obra honen zatiren bat eskaneatu edo fotokopiatu behar baduzu, eskatu baimena CEDRO erakundeari (Centro Español de Derechos Reprográficos; www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).

Ibaizabalek ez du adierazitako web orrietan egon daitekeen informazioarekiko inolako erantzukizunik, eta adierazi den erabilerako informazioa

erakusteko baino ez dira aipatzen.

Documents

Euskara LMH 4-Lagina