Ευρώπη

Ευρωπαϊκή Ένωση

Το βιβλίο του καθηγητή

2 | Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή

Επεξήγηση των συμβόλων στα πλαίσια:

! Πληροφορία

; Λύση

* Συστάσεις

Το παρόν βιβλίο του καθηγητή και η έκδοση Ευρώπη. Το περιοδικό γνώσεων για νέους διατίθενται στους διαδικτυακούς τόπους:

http://europa.eu/teachers-corner/index_el.htmhttp://bookshop.europa.eu

Ευρωπαϊκή ΕπιτροπήΓενική Διεύθυνση ΕπικοινωνίαςΕνημέρωση πολιτών1049 ΒρυξέλλεςΒΕΛΓΙΟ

Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2014.Κείμενο: Eckart D. Stratenschulte, Ευρωπαϊκή Ακαδημία, ΒερολίνοΗ έκδοση «Ευρώπη. Το βιβλίο του καθηγητή για το περιοδικό γνώσεων για νέους», δημοσιεύθηκε αρχικά στη Γερμανία από την «aktion europa» (Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Γερμανίας, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Αναθεωρήθηκε και επικαιροποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας. Την αρχική του μορφή επιμελήθηκε η Zeitbild Verlag und Agentur für Kommunikation, Berlin / MetaDesign AG, Berlin. Η Zeitbild επεξεργάστηκε επίσης τη σειρά των εικόνων με τους νέους Άλις, Ζανέτ, Τζέλο, Μοτιάν και Πατρίσια.

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2015

Εκτύπωση: ISBN 978-92-79-40262-3 doi:10.2775/35739 NA-04-14-842-EL-C

PDF: ISBN 978-92-79-40239-5 doi:10.2775/30446 NA-04-14-842-EL-N

12 σ. — 21 × 29.7 cm© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015Επιτρέπεται η ανατύπωση. Η άδεια για χρήση ή αναπαραγωγή φωτογραφιών πρέπει να ζητηθεί απευθείας από τους κατόχους των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή | 3

1. Η Ευρώπη στην καθημερινή ζωή

Πόσο μακριά είναι οι «Βρυξέλλες»;! σ. 5

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξάγει δύο φορές τον χρόνο έρευνες κοινής γνώμης για να διαπιστώσει τι πιστεύουν οι πολίτες της ΕΕ σχετικά με τα ευρωπαϊκά θέματα. Οι έρευνες αυτές διατίθενται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/public_opinion/index_en.htm

Η αρχική σελίδα είναι στα αγγλικά και τα γαλλικά, αλλά οι περισσότερες εκθέσεις είναι διαθέσιμες σε διάφορες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πώς λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Σε όλη την Ευρώπη ως σύνολο, το 52 % των πολιτών της ΕΕ (δηλαδή περισσότερο από το ήμισυ) ισχυρίζεται ότι καταλαβαίνει τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε κάθε περίπτωση, η τακτική έρευνα κοινής γνώμης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Ευρωβαρόμετρο, περιέχει αρκετές ερωτήσεις για τον έλεγχο του επιπέδου γνώσεων των ερωτηθέντων.

Το εβδομήντα τοις εκατό γνωρίζει ότι οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέγονται από τους πολίτες. Το δεκατέσσερα τοις εκατό πιστεύει ότι η Ελβετία βρίσκεται στην ΕΕ, ενώ ένα άλλο 13 % παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει.

Πηγή: Ευρωβαρόμετρο, αριθ. 81 (άνοιξη του 2014) (http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/eb/eb81/eb81_publ_en.pdf).

Μικρό κουίζ για την Ευρώπη;/* σ. 5

Μετά την προσχώρηση της Κροατίας τον Ιούλιο του 2013, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει 28 κράτη μέλη.

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες στις γενικές εκλογές με καθολική μυστική ψηφοφορία.

Δεκαεννέα χώρες της ΕΕ χρησιμοποιούν ως νόμισμά τους το ευρώ από τον Ιανουάριο του 2015.

Ο συνολικός προϋπολογισμός της ΕΕ αντιπροσωπεύει το 1 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος των κρατών μελών (ΑΕγχΠ) της ΕΕ. Το ΑΕγχΠ είναι η συνολική αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε ένα έτος.

Βλ.: http://ec.europa.eu/budget/index.cfm

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδρεύει στο Λουξεμβούργο. Οι Βρυξέλλες είναι η έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εδρεύει στο Στρασβούργο (σύντομες συνεδριάσεις της ολομέλειας πραγματοποιούνται και στις Βρυξέλλες) και η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, η Λισαβόνα, είναι ο τόπος υπογραφής της υφιστάμενης Συνθήκης.

Κατά την ανάλυση των απαντήσεων των μαθητών, να λαμβάνετε υπόψη τον βαθμό στον οποίο είναι απληροφόρητοι ή έχουν παρωχημένες πληροφορίες.

Πώς επιδρά η ΕΕ στη ζωή μας; Δέκα παραδείγματα

* σ. 6

Μετά από αυτή την άσκηση, θα πρέπει να δοθεί η ευκαιρία στους μαθητές να διατυπώσουν τις δικές τους παρατηρήσεις και να μιλήσουν για τις δικές τους εμπειρίες.

Εκπαίδευση και σπουδές σε άλλες χώρες της ΕΕ; σ. 8

Αναμφίβολα οι μαθητές θα προβάλουν επιχειρήματα υπέρ και κατά των σπουδών σε άλλες χώρες. Τα επιχειρήματα υπέρ των σπουδών στο εξωτερικό θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: νέες εμπειρίες, εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης ορισμένων καταστάσεων, βελτίωση γλωσσικών δεξιοτήτων, διεύρυνση οριζόντων κ.ά. Πιθανά επιχειρήματα κατά των σπουδών στο εξωτερικό θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: αποχωρισμό φίλων και οικογένειας, δυσκολία εκμάθησης ξένης γλώσσας (και συνεπώς χαμηλότεροι ενδεχομένως βαθμοί), νοσταλγία για το σπίτι, προβλήματα στις σχέσεις, υψηλό κόστος μετακινήσεων για να επισκεφτούν φίλους και οικογένεια κ.ά.

Ευρωπαϊκά σύμβολα; σ. 9

1. Διαβατήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης —προσδιορίζει τον κάτοχο ως πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2. Ευρωπαϊκή άδεια οδήγησης, που ισχύει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Από το 2012, οι 110 ή και περισσότεροι διαφορετικοί τύποι άδειας οδήγησης εντός της ΕΕ έχουν αντικατασταθεί από μια ενιαία ευρωπαϊκή άδεια οδήγησης, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Έκτοτε, όλες οι νέες άδειες οδήγησης που εκδίδονται είναι ευρωπαϊκές. Οι παλαιές άδειες παραμένουν σε ισχύ έως το 2033, οπότε και θα πρέπει να αντικατασταθούν με νέες.

3. Το ενεργειακό σήμα ΕΕ αξιολογεί τη χρήση νερού και ενέργειας μιας συσκευής και τη βαθμολογεί από το Α (η πιο αποδοτική ενεργειακή κλάση) έως το G (η πιο ενεργοβόρα ενεργειακή κλάση).

4. Η σήμανση CE είναι ένα σήμα για την ασφάλεια των προϊόντων βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ για ορισμένα προϊόντα. Δεν αποτελεί σήμα ποιότητας. Ο κύριος στόχος του σήματος CE είναι να εξασφαλίσει ότι τα προϊόντα που πωλούνται στους τελικούς καταναλωτές εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) είναι ασφαλή. Ο ΕΟΧ περιλαμβάνει την ΕΕ και τις χώρες της ΕΖΕΣ (Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών) (αλλά όχι την Ελβετία). Η σήμανση CE συχνά αναφέρεται ως «διαβατήριο» για την εσωτερική αγορά.

5. Η νέα σφραγίδα Bio της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία ήταν υποχρεωτική από το 2010 για τα βιολογικά προϊόντα, εγγυάται, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ότι:

τουλάχιστον το 95 % των συστατικών του προϊόντος γεωργικής προέλευσης έχει παραχθεί βιολογικά·

το προϊόν είναι σύμφωνο με τους κανόνες του επίσημου καθεστώτος επιθεώρησης·

το προϊόν προέρχεται απευθείας από τον παραγωγό ή τον παρασκευαστή σε σφραγισμένη συσκευασία·

το προϊόν φέρει το όνομα του παραγωγού, του παρασκευαστή ή του πωλητή, καθώς και το όνομα ή τον κωδικό του οργανισμού ελέγχου.

Πηγή: http://ec.europa.eu/agriculture/organic/consumer-trust/index_el.htm

Ο μαθησιακός στόχος αυτής της ενότητας είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές με τον βαθμό στον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση εμπλέκεται στην καθημερινή τους ζωή. Στόχος είναι να διεγείρει την περιέργεια σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

4 | Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή

Ο μαθησιακός στόχος αυτής της ενότητας είναι να παρουσιάσει τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να επισημάνει ότι η ΕΕ και η Ευρώπη δεν είναι το ίδιο πράγμα. Ο πρώτος στόχος είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές με την ΕΕ. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον αρχικό λόγο ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή τη διασφάλιση της ειρήνης μεταξύ των κρατών μελών. Συνιστάται να επισημάνετε ότι η πρώτη μορφή της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), δημιουργήθηκε λίγο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η Συνθήκη ΕΚΑΧ υπογράφηκε το 1951 και τέθηκε σε ισχύ το 1952. Εκείνη την εποχή, η αμοιβαία καχυποψία μεταξύ των εταίρων ήταν ακόμη μεγάλη. Η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ) υπογράφηκαν το 1957 και τέθηκαν σε ισχύ το 1958. Είναι επίσης γνωστές ως «Συνθήκες της Ρώμης».

2. Τι ακριβώς είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Κράτη μέλη της ΕΕ

Χώρα Έτος προσχώρησης Πληθυσμός (2014) ΠρωτεύουσαΒέλγιο Ιδρυτικό μέλος 1952/1958 11,2 εκατομμύρια ΒρυξέλλεςΓαλλία Ιδρυτικό μέλος 1952/1958 65,9 εκατομμύρια ΠαρίσιΓερμανία Ιδρυτικό μέλος 1952/1958 80,8 εκατομμύρια ΒερολίνοΙταλία Ιδρυτικό μέλος 1952/1958 60,8 εκατομμύρια ΡώμηΛουξεμβούργο Ιδρυτικό μέλος 1952/1958 0,5 εκατομμύρια ΛουξεμβούργοΚάτω Χώρες Ιδρυτικό μέλος 1952/1958 16,8 εκατομμύρια Άμστερνταμ (*)Δανία 1973 5,6 εκατομμύρια ΚοπεγχάγηΙρλανδία 1973 4,6 εκατομμύρια ΔουβλίνοΗνωμένο Βασίλειο 1973 64,3 εκατομμύρια ΛονδίνοΕλλάδα 1981 11,0 εκατομμύρια ΑθήναΠορτογαλία 1986 10,4 εκατομμύρια ΛισαβόναΙσπανία 1986 46,5 εκατομμύρια ΜαδρίτηΑυστρία 1995 8,5 εκατομμύρια ΒιέννηΦινλανδία 1995 5,4 εκατομμύρια ΕλσίνκιΣουηδία 1995 9,6 εκατομμύρια ΣτοκχόλμηΚύπρος 2004 0,8 εκατομμύρια ΛευκωσίαΤσεχική Δημοκρατία 2004 10,5 εκατομμύρια ΠράγαΕσθονία 2004 1.3 εκατομμύρια ΤαλίνΟυγγαρία 2004 9,9 εκατομμύρια ΒουδαπέστηΛετονία 2004 2,0 εκατομμύρια ΡίγαΛιθουανία 2004 2,9 εκατομμύρια ΒίλνιουςΜάλτα 2004 0,4 εκατομμύρια ΒαλέταΠολωνία 2004 38,5 εκατομμύρια ΒαρσοβίαΣλοβακία 2004 5,4 εκατομμύρια ΜπρατισλάβαΣλοβενία 2004 2,0 εκατομμύρια ΛιουμπλιάναΒουλγαρία 2007 7,2 εκατομμύρια ΣόφιαΡουμανία 2007 19,9 εκατομμύρια ΒουκουρέστιΚροατία 2013 4,2 εκατομμύρια Ζάγκρεμπ

Τι άλλο γνωρίζετε για τις χώρες — ή τι μπορείτε να μάθετε γι’ αυτές;

* σ. 11

Οι περισσότεροι μαθητές θα είχαν τις δικές τους εμπειρίες από άλλα κράτη μέλη. Συνιστάται να τους καλέσετε να μοιραστούν αυτές τις εμπειρίες («Τι άλλο γνωρίζεις για τις χώρες της Ευρώπης;») και να τις δομήσουν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα καταστεί δυνατό να συνταχθούν

ολοκληρωμένα «δελτία στοιχείων για τις χώρες», τουλάχιστον για ορισμένα κράτη μέλη. Θα μπορούσαν επίσης να συνταχθούν ανά ομάδες ή ζεύγη χωρών. Ταυτόχρονα, οι μαθητές θα αισθανθούν ότι μπορούν να συνεισφέρουν τις δικές τους εμπειρίες στη συζήτηση.

(*) Η πρωτεύουσα των Κάτω Χωρών είναι το Άμστερνταμ, παρ’ όλο που η έδρα της κυβέρνησης και της βασιλικής οικογένειας είναι η Χάγη.

Σημείωση: Περαιτέρω δεδομένα και αριθμητικά στοιχεία υπάρχουν σε όλες τις επίσημες γλώσσες στον διαδικτυακό τόπο: http://europa.eu/abc/euslides/index_el.htm

Πηγή: http://epp.eurostat.ec.europa.eu

Ο χάρτης θα πρέπει να είναι έγχρωμος ή να χρωματιστεί ως εξής: Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες με κόκκινο, Δανία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο με καφέ, Ελλάδα με ροζ, Πορτογαλία και Ισπανία με κίτρινο, Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία με σκούρο μπλε, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία με πράσινο, Βουλγαρία και Ρουμανία με γαλάζιο, Κροατία με βιολετί.

Ποιοι ανήκουν στην ΕΕ;; σ. 11

Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή | 5

3. Πώς λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Μικρό κουίζ για την Ευρώπη; σ. 12

1. Βαλέτα, Μάλτα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Μάλτας, έχει 6 675 κατοίκους.

2. Την πιο κρύα μέση θερμοκρασία έχει το Βίλνιους της Λιθουανίας (–8 °C τον Ιανουάριο). Η πιο ζεστή καλοκαιρινή θερμοκρασία συναντάται στη Λευκωσία (Κύπρος), με μέση μέγιστη θερμοκρασία 36 °C.

3. Το υψηλότερο βουνό της ΕΕ είναι το Λευκό Όρος (Mont Blanc, 4 810 m) στις Άλπεις, στα σύνορα μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας.

4. Η ΕΕ συνορεύει με τη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική, τη Μεσόγειο, τον Ατλαντικό και τη Μαύρη Θάλασσα.

5. Η ΕΕ έχει επτά μοναρχίες (Βέλγιο, Δανία, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Λουξεμβούργο και Σουηδία). Το Βέλγιο, η Ισπανία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία έχουν βασιλιά ως αρχηγό του κράτους. Η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν βασίλισσα. Ο αρχηγός του κράτους του Λουξεμβούργου είναι ο Μεγάλος Δούκας.

6. Τρεις: ολλανδικά, γαλλικά και γερμανικά.

7. Η Γερμανία με περίπου 80 εκατομμύρια κατοίκους.

8. Η Γαλλία με σχεδόν 544 000 km².

9. Η πιο ανατολική πρωτεύουσα της ΕΕ είναι η Λευκωσία (Κύπρος) με συντεταγμένες: 35° 10ʹ Β, 33° 21ʹ Α.

Ερώτηση για δυνατούς λύτες

10. Ο αριθμός των αστεριών δεν αφορά τον αριθμό των κρατών μελών. Υπάρχουν δώδεκα αστέρια, επειδή το 12 είναι, παραδοσιακά, το σύμβολο της πληρότητας, της τελειότητας και της ενότητας. Η σημαία παραμένει η ίδια ακόμη και μετά την ένταξη νέων χωρών.

Πηγή: http://europa.eu/about-eu/basic-information/symbols/flag/index_el.htm

Μιλάτε ευρωπαϊκά;; σ. 12

Οι 24 επίσημες γλώσσες είναι: αγγλικά, βουλγαρικά, γαλλικά, γερμανικά, δανικά, ελληνικά, εσθονικά, ιρλανδικά, ισπανικά, ιταλικά, κροατικά, λετονικά, λιθουανικά, μαλτέζικα, ολλανδικά, ουγγρικά, πολωνικά, πορτογαλικά, ρουμανικά, σλοβακικά, σλοβενικά, σουηδικά, τσεχικά, φινλανδικά.

Η ιστορία της ΕΕ σε εικόνες; σ. 15

Αριστερή στήλη από πάνω προς τα κάτω: 6 — 1 — 3Δεξιά στήλη από πάνω προς τα κάτω: 2 — 5 — 4 — 7.

Ο μαθησιακός στόχος αυτής της ενότητας είναι να παρουσιάσει τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να δώσει μια ιδέα του πώς λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΠεριγραφήΕυρωπαϊκό Συμβούλιο

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Υποβάλλει προτάσεις για κανονισμούς της ΕΕ

x

Απαρτίζεται από έναν εκπρόσωπο/μέλος ανά κράτος μέλος

x x x x Μόνο κράτη μέλη του ευρώ

x

Ορίζει τα βασικά επιτόκια x

Ελέγχει τις δαπάνες της ΕΕ x

Εκλέγεται από τον λαό x

Εγκρίνει τη νομοθεσία της ΕΕ (κανονισμούς/οδηγίες)

x x

Αποφασίζει από κοινού για τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

x x

Διευθύνει την ΕΕ x

Εκπροσωπεί τα συμφέροντα των πολιτών

x

Εκπροσωπεί τα συμφέροντα των κρατών μελών και των κυβερνήσεών τους

x x

Αποφασίζει σχετικά με την ερμηνεία της ευρωπαϊκής νομοθεσίας

x

Καθορίζει τις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές και προτεραιότητες

x

Ποιος κάνει τι στην ΕΕ;; σ. 19

6 | Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή

Τι είναι η αναφορά;;/* σ. 22

Η αναφορά (από το λατινικό: petitio «αίτηση», «έκκληση») είναι ένα αίτημα ή παράπονο προς την αρμόδια αρχή ή όργανο εκπροσώπησης. Πρόκειται συνήθως για αίτημα των πολιτών στο κοινοβούλιό τους για την τροποποίηση ή θέσπιση νόμων κ.λπ. Η δυνατότητα σύνταξης αναφορών είναι ένα γενικώς αποδεκτό στοιχείο των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Οι αναφορές στα κοινοβούλια αποστέλλονται στην αρμόδια επιτροπή αναφορών, η οποία τα εξετάζει και απαντά σε αυτά.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει δημιουργήσει μια Επιτροπή Αναφορών, η οποία διαχειρίζεται τις αναφορές των πολιτών. Εάν ζείτε σε κάποιο κράτος μέλος της ΕΕ και πιστεύετε ότι τα δικαιώματά σας ως πολίτη της ΕΕ έχουν παραβιαστεί, εάν θέλετε να υποβάλετε κάποιο παράπονο ή θέλετε να ζητήσετε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να λάβει θέση σχετικά με κάποιο θέμα δημοσίου συμφέροντος, μπορείτε να απευθυνθείτε (μόνος ή με άλλους) σε αυτή την Επιτροπή Αναφορών,

εγγράφως ή μέσω του διαδικτυακού τόπου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Οι περισσότερες αναφορές που έχουν εξετασθεί από την επιτροπή αφορούν την κοινωνική ασφάλιση, την προστασία του περιβάλλοντος, τη φορολογική εναρμόνιση, την ελεύθερη κυκλοφορία και την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων.

Τα εθνικά κοινοβούλια συνήθως έχουν, επίσης, επιτροπές αναφοράς ή διαμεσολαβητές στους οποίους οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν για τις καταγγελίες τους. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, η οποία τεκμηριώνει επίσης το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών: http://www.ombudsman.europa.eu/home.faces

Από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας, οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να συναθροίζονται και να ασκούν πίεση στην Επιτροπή για την αντιμετώπιση ενός συγκεκριμένου ζητήματος. Η πρωτοβουλία των πολιτών πρέπει να στηρίζεται από τουλάχιστον 1 εκατομμύριο πολίτες της ΕΕ, δηλαδή 0,2 % του πληθυσμού και πρέπει να είναι πολίτες τουλάχιστον επτά από τα 28 κράτη μέλη. Χρειάζεται ένας ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων σε κάθε ένα από τα επτά κράτη μέλη. Έτσι, δεν επαρκούν 999 994 συμμετέχοντες από ένα κράτος μέλος και ένας από έξι άλλα κράτη μέλη.

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η πρωτοβουλία των ευρωπαίων πολιτών πρέπει να αφορά θέματα τα οποία εμπίπτουν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να μην έρχονται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, μια πρωτοβουλία πολιτών για την καθιέρωση της θανατικής ποινής δεν θα ήταν βιώσιμη, καθώς θα ήταν αντίθετη με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Μια πρωτοβουλία πολιτών για κάποια πτυχή της οργάνωσης των σχολείων επίσης δε θα ήταν βιώσιμη,

Τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης; σ. 20

Μάθετε περισσότερα για την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών!

;/* σ. 21

καθώς η εκπαίδευση αποτελεί θέμα των κρατών μελών. Μια πρωτοβουλία πολιτών δεν θα μπορούσε να θεσπίσει άμεσα νόμους. Δεν είναι δημοψήφισμα. Ωστόσο, μπορεί να προωθήσει ή να επηρεάσει ορισμένες αποφάσεις. Επομένως, πρόκειται για ένα μέσο διαμόρφωσης αποφάσεων, παρά λήψης αποφάσεων.

Οι εμπνευστές έχουν περιθώριο ενός έτους για να συλλέξουν 1 εκατομμύριο υπογραφές (οι οποίες μπορεί να είναι ηλεκτρονικές). Υπάρχουν επί του παρόντος πολλές πρωτοβουλίες πολιτών σε εξέλιξη. Επικαιροποιημένος κατάλογος σε όλες τις επίσημες γλώσσες διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/welcome

Οι μαθητές θα μπορούσαν να διατυπώσουν τις δικές τους προτάσεις για το τι θα ήθελαν να δουν να ρυθμίζεται και τι είναι σημαντικό για αυτούς. Αυτός είναι επίσης ένας τρόπος να μάθουν για τις αρμοδιότητες της ΕΕ (και για να διαπιστώσουν ότι η ΕΕ δεν είναι φορέας υπεύθυνος για τα πάντα).

Διοίκηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Εκπροσώπηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων

Ορίζει τους στόχους και τις προτεραιότητες, εξετάζει τις διαφορές στο Συμβούλιο

της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Υποβάλλει προτάσεις

Λαμβάνει αποφάσεις, εγκρίνει κανονισμούς και οδηγίες

(δηλαδή νόμους)

Νομολογία Νομισματικός έλεγχος Έλεγχος εσόδων και δαπανών

Εκπροσωπεί τις κυβερνήσεις

Εκπροσωπεί τους πολίτες

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Υπουργικό Συμβούλιο

Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή | 7

Μικρό κουίζ για την Ευρώπη; σ. 23

Ποιος είναι ο σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Ποια είναι τα πρόσωπα στις φωτογραφίες;1. Ο γερμανός Σοσιαλδημοκράτης Μάρτιν Σουλτς είναι ο πρόεδρος του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.2. Η ιταλίδα Φεντερίκα Μογκερίνι είναι η Ύπατη Εκπρόσωπος της

Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο ρόλος του «Ύπατου Εκπροσώπου για την κοινή εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας» δημιουργήθηκε με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1999. Μία δεκαετία αργότερα, ο ρόλος του διευρύνθηκε από τη Συνθήκη της Λισαβόνας με την προσθήκη νέων σημαντικών αρμοδιοτήτων. Έκτοτε χρησιμοποιείται γι’ αυτόν ο τίτλος «Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας» και οι αρμοδιότητές του διευρύνθηκαν για να συμπεριλάβουν τον ρόλο του αντιπροέδρου της Επιτροπής.

3. Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, είναι ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

4. Ο Ντόναλντ Τουσκ, πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας, είναι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Καλέστε τον ευρωβουλευτή σας να σας επισκεφθεί

* σ. 23

Οι ευρωβουλευτές είναι πρόθυμοι να συζητήσουν, ιδίως με τους νέους. Γιατί να μην εξετάσετε το ενδεχόμενο να καλέσετε έναν ευρωβουλευτή στο σχολείο σας;

Όλοι οι ευρωβουλευτές έχουν εκτός από το γραφείο τους στις Βρυξέλλες και ένα στην εκλογική τους περιφέρεια. Επομένως, είναι εύκολο να τους βρείτε. Για περαιτέρω πληροφορίες ανατρέξατε στο: http://www.europarl.eu

Οι βουλευτές μας στο Στρασβούργο και τις Βρυξέλλες

; σ. 22

Σημείωση: Οι αριθμοί που αντιστοιχούν στις διάφορες ομάδες κατά καιρούς μεταβάλλονται ανάλογα με τις αφίξεις και τις αναχωρήσεις.

Διατίθεται κατάλογος με όλους τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μαζί με την υπαγωγή της ομάδας τους στον διαδικτυακό τόπο: http://www.europarl.europa.eu/meps/el/map.html

Πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού ΚοινοβουλίουΠόσα μέλη έχει αυτή η πολιτική ομάδα;

ΕΡΡ — Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Χριστιανοδημοκράτες) 219

S & D — Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

191

ECR — Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές 71

ALDE — Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη 68

GUE/NGL — Συνομοσπονδιακή Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς / Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών

52

Greens/EFA — Ομάδα των Πρασίνων / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία 50

EFDD — Ομάδα για την Ευρώπη της ελευθερίας και την άμεση δημοκρατία 48

NI Μη Εγγεγραμμένοι 52

Ο μαθησιακός στόχος αυτής της ενότητας είναι να παρουσιάσει τους σημαντικότερους τομείς πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4. Τι ακριβώς κάνει η ΕΕ;

Μικρό κουίζ για την Ευρώπη; σ. 26

Η σωστή απάντηση είναι η 9η Μαΐου 1950. Αυτή ήταν η ημέρα κατά την οποία ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας, προκειμένου να εξασφαλιστεί μόνιμη ειρήνη στην Ευρώπη. Η πρωτοβουλία αυτή οδήγησε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία άρχισε να λειτουργεί το 1952. Αυτή ήταν η πρώτη από τις τρεις Ευρωπαϊκές Κοινότητες που σχηματίστηκαν το 1958, με βάση τις Συνθήκες της Ρώμης του 1957, και ακολούθησαν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ). Η Συνθήκη του Μάαστριχτ συγχώνευσε τις κοινότητες αυτές σχηματίζοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Από πολιτικής άποψης, η 9η Μαΐου 1950 σηματοδοτεί τη γέννηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακριβώς πέντε χρόνια μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ζητήματα αυτά βλέπε τον παρακάτω διαδικτυακό τόπο: http://europa.eu/about-eu/eu-history/founding-fathers/index_el.htm

Ποιος πρέπει να λαμβάνει τις αποφάσεις σχετικά με το κοινό νόμισμα;

! σ. 28

Σε αυτή την άσκηση εξετάζεται ένα φλέγον ζήτημα. Τα 19 κράτη μέλη που χρησιμοποιούν το ευρώ λαμβάνουν πολλές αποφάσεις στην Ευρωομάδα που σχετίζονται άμεσα με το ενιαίο νόμισμα, αλλά οι οποίες έχουν επίσης αντίκτυπο στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, είναι σημαντικό να σταθμίζεται πάντα προσεκτικά ποιες αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται σε ποιο επίπεδο. Η Ευρωομάδα, η οποία έχει τον δικό της πρόεδρο, τον ολλανδό υπουργό Οικονομικών Jeroen Dijsselbloem, και τη δική της ομάδα εργασίας, αποτελείται από τους υπουργούς Οικονομικών των 19 κρατών της ευρωζώνης και συντονίζει την οικονομική πολιτική των κρατών αυτών, έτσι ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή σταθερότητα και συνοχή εντός της ζώνης του ευρώ.

Η Ευρωομάδα προσπαθεί να επιτύχει συναίνεση με τα άλλα κράτη μέλη και, ιδίως, με τις χώρες εκείνες που πρόκειται να υιοθετήσουν το ενιαίο νόμισμα κατά τα προσεχή έτη. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι το Σύμφωνο Euro Plus Pact, στο πλαίσιο του οποίου τα κράτη δεσμεύονται να θεσπίσουν μέτρα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Το όνομα του Συμφώνου δείχνει ότι περιλαμβάνει τα κράτη της ευρωζώνης καθώς και άλλες χώρες της ΕΕ (Βουλγαρία, Δανία, Πολωνία και Ρουμανία).

8 | Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ευρωομάδα διατίθενται στον διαδικτυακό τόπο: http://eurozone.europa.eu. Αυτός ο διαδικτυακός τόπος για το ευρώ είναι επίσης ενδιαφέρων: http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/index_el.htm

Μικρό κουίζ για την Ευρώπη; σ. 29

Ποιες χώρες ανήκουν στην ευρωζώνη;19 χώρες της ΕΕ έχουν για νόμισμά τους το ευρώ. Τα εικονογραφημένα κέρματα ευρώ προέρχονται από τις εξής χώρες (από αριστερά προς τα δεξιά): Αυστρία, Σλοβενία, Εσθονία, Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Λετονία, Κάτω Χώρες, Λιθουανία, Ιρλανδία, Μάλτα, Φινλανδία, Σλοβακία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Κύπρο, Ισπανία, Βέλγιο.

Μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής — Θεωρείτε σωστή αυτή την πολιτική;

* σ. 31

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι σίγουρα ένα σημαντικό επίκαιρο ζήτημα. Επομένως, ο πίνακας ο οποίος περιλαμβάνει διαφορετικές απόψεις αποτελεί το ιδανικό υλικό για τη διεξαγωγή μιας συζήτησης με τους μαθητές.

Προτεινόμενος τρόπος εργασίας: Σε ομάδες, συζητήστε για τους τρεις θεμελιώδεις στόχους της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο του 2007. Βρείτε συγκεκριμένους τρόπους για την επίτευξη αυτών των στόχων. Σκεφτείτε πώς ο καθένας μπορεί να συμβάλει προσωπικά σε αυτούς. Επίσης, σκεφτείτε τυχόν εμπόδια στην επίτευξη αυτών των στόχων. Συζητήστε τα αποτελέσματά σας στην τάξη.

Συζήτηση σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

! σ. 32

Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων καταρτίστηκε από συνέλευση αποτελούμενη από εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των εθνικών κοινοβουλίων, των εθνικών κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διακηρύχθηκε επισήμως τον Δεκέμβριο του 2000 με την ευκαιρία της συνόδου κορυφής στη Νίκαια και, δεδομένου ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας τέθηκε σε ισχύ το 2009, έχει

Περιβαλλοντική προστασία

Προστασία των καταναλωτών

Οικονομική πολιτική

Εξωτερική πολιτική

Εσωτερική πολιτική και δικαιοσύνη

Γεωργική και διαρθρωτική πολιτική

EE

Ελευθερία μετακίνησης (Σένγκεν)

Αγροτική ανάπτυξη

Συνεργασία σε αστικές και ποινικές διαδικασίες

Κοινά περιβαλλοντικά πρότυπα

Ενιαία αγορά

Κοινό νόμισμα

Διαρθρωτικές πολιτικές για την υποστήριξη των περιφερειών

Υποχρεωτικά πρότυπα για τα τρόφιμα

Υποχρεωτικά ελάχιστα κοινωνικά πρότυπα

Κοινή πολιτική ασύλου

Κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας

ενσωματωθεί στο δίκαιο της ΕΕ. Ο στόχος της Σύμβασης δεν ήταν να «εφεύρει» ένα νέο σύνταγμα, αλλά μάλλον να χαρτογραφήσει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων που υφίσταντο ήδη στα κράτη μέλη, ενισχύοντας έτσι την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αποτελεί, συνεπώς, περίληψη των υφιστάμενων ανθρωπίνων και θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι επίσης σημαντικός ως νομικό έγγραφο, καθώς ισχύει σε όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Τα εθνικά δικαστήρια πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων κατά την ερμηνεία της νομοθεσίας της ΕΕ. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πολωνία έχουν διαπραγματευτεί δικαίωμα εξαίρεσης, αλλά αυτά εφαρμόζονται όταν τίθεται το ζήτημα του κατά πόσο ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αναφορά εθνικών δικαστικών διαδικασιών και σε ποιο βαθμό η δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εκτείνεται σε υποθέσεις εθνικού δικαίου. Στην Τσεχική Δημοκρατία έχει επίσης χορηγηθεί το εν λόγω δικαίωμα εξαίρεσης.

Επειδή ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων καταρτίσθηκε στο πλαίσιο της δεκαετίας του 1990 —με άλλα λόγια, μετά τα περισσότερα συντάγματα των κρατών μελών— είναι πολύ επικαιροποιημένος. Για παράδειγμα, περιέχει απαγόρευση της αναπαραγωγικής κλωνοποίησης των ανθρωπίνων όντων [άρθρο 3 παράγραφος 2 στοιχείο δ)], το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 8 παράγραφος 1), λεπτομερείς διατάξεις για την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω διαφόρων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του σεξουαλικού προσανατολισμού (άρθρο 21) ή την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών (άρθρο 38). Τα δικαιώματα στη χρηστή διοίκηση (άρθρο 41) και την πρόσβαση στα έγγραφα (άρθρο 42) καλύπτονται επίσης από τον Χάρτη. Τα 50 θεμελιώδη δικαιώματα που καθορίζονται στα κεφάλαια με τίτλο «Αξιοπρέπεια», «Ελευθερίες», «Ισότητα», «Αλληλεγγύη», «Δικαιώματα των πολιτών» και «Δικαιοσύνη» ακολουθούνται από τέσσερα επιπλέον άρθρα που ρυθμίζουν την εφαρμογή και την ισχύ του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Ορισμένες πτυχές δεν αναφέρονται ρητά, όπως το δικαίωμα στην εργασία (αν και αναφέρεται το δικαίωμα που επιτρέπει την εργασία). Δεν υπάρχουν ειδικές διατάξεις για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων, αν και αυτές αναφέρονται ρητά σε σχέση με την απαγόρευση των διακρίσεων (άρθρο 21 του Χάρτη).

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτά τα θέματα ανατρέξτε στην ακόλουθη διεύθυνση στο διαδίκτυο: http://bookshop.europa.eu/el/--pbNE8010299/

Το δέντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής*/; σ. 33

Εάν υπάρχει χρόνος, είναι μια καλή ιδέα να μελετήσετε με μεγαλύτερη προσοχή το δέντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής. Μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να συλλέξουν άρθρα εφημερίδων και να δουν αν περιέχουν θέματα που αναφέρονται στην εικόνα. Με τον τρόπο αυτό, το δέντρο θα μπορούσε να γίνει πιο συγκεκριμένο με τα τρέχοντα θέματα της εφημερίδας.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Προστασία του κλίματος

Μείωση διεθνών χρεώσεων κινητής τηλεφωνίας

Σήμανση των τροφίμων

Κοινή εξωτερική πολιτική

Καταπολέμηση της εγκληματικότητας

Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή | 9

5. Η Ευρώπη μεγαλώνει — Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΟ μαθησιακός στόχος αυτής της ενότητας είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη διαδικασία της διεύρυνσης και να καταλάβουν ότι η ΕΕ είναι μια κοινότητα βασισμένη σε αξίες η οποία προβάλλει ανάλογες αξιώσεις στα πιθανά νέα μέλη της.

Ποια είναι τα σύνορα της Ευρώπης;! σ. 36

Οι διάφορες ενώσεις και οργανισμοί έχουν πολύ διαφορετικά μέλη. Για παράδειγμα, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) περιλαμβάνει τις χώρες της Κεντρικής Ασίας Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν [και, λόγω της σημασίας της πολιτικής ασφαλείας τους ως μέλη του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ), ακόμα και τον Καναδά και τις ΗΠΑ]. Στους αγώνες πρόκρισης του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου, για παράδειγμα, έχουν συμμετάσχει το Ισραήλ και το Καζαχστάν.

Πού σταματά η Ευρώπη;* σ. 36

Γίνεται σαφές, μόλις αρχίσουμε να συζητάμε αυτό το θέμα, ότι δεν υπάρχει ένα αντικειμενικό κριτήριο για να αποφανθούμε πού τελειώνει η Ευρώπη. Διάφοροι παράγοντες, όπως η γεωγραφία, η ιστορία, ο πολιτισμός και η αίσθηση του ανήκειν θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Το Συμβούλιο της Ευρώπης ορίζει την Ευρώπη, ως τις χώρες εκείνες που θέλουν να είναι ευρωπαϊκές. Ο ορισμός αυτός θα μπορούσε να επεκταθεί με τη διευκρίνιση ότι Ευρώπη σημαίνει εκείνες οι χώρες που θέλουν να είναι ευρωπαϊκές και έχουν γίνει αποδεκτές από τις άλλες ως ευρωπαϊκές.

Βαλκανικές χώρες: ποια είναι πού;; σ. 37

Βλέπε τον χάρτη στα δεξιά.

Τα στάδια ένταξης στην ΕΕ; σ. 38

0. Η διαδικασία ένταξης δεν έχει ξεκινήσει ακόμη.

1. Σύναψη Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης.

2. Επικύρωση της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης από τα κράτη μέλη και τη χώρα-εταίρο.

3. Εφαρμογή τις συμφωνίας.

4. Αίτηση προσχώρησης.

5. Θετική γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αίτηση προσχώρησης των κρατών μελών.

6. Ανακήρυξη υποψηφιότητας.

7. Έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

8. Επιτυχής ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

9. Επικύρωση της Συνθήκης Προσχώρησης σε όλα τα κράτη μέλη και στη χώρα εταίρο (από τα κοινοβούλια ή μέσω δημοψηφίσματος).

10. Επικύρωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

11. Προσχώρηση.

Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων;

; σ. 38

Κροατία: Στάδιο 11. Από την 1η Ιουλίου 2013 έγινε πλήρες μέλος.Μαυροβούνιο: Στάδιο 7. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν ξεκινήσει από το 2012.Σερβία: Στάδιο 7. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις άρχισαν τον Ιανουάριο του 2014.Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας: Στάδιο 6.Αλβανία: Στάδιο 6.Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Στάδιο 1.Το Κοσσυφοπέδιο δεν έχει αναγνωριστεί από πέντε κράτη μέλη της ΕΕ (Ελλάδα, Ρουμανία, Σλοβακία, Ισπανία και Κύπρος) και δεν συμμετέχει στη διαδικασία. Επομένως, είναι στο στάδιο 0, δηλαδή, δεν έχει ακόμη ξεκινήσει τη διαδικασία ένταξης.Εάν υπάρχει χρόνος, θα μπορούσε να ζητηθεί από τους μαθητές να σχηματίσουν ομάδες για να μάθουν περισσότερα σχετικά με μία από τις χώρες των Βαλκανίων (γεωγραφία, ιστορία, οικονομία και πολιτική). Θα μπορούσαν στη συνέχεια να υποβάλουν έκθεση και να απαντήσουν στο ερώτημα «Ποια, κατά τη γνώμη σας, είναι τα κύρια επιχειρήματα υπέρ ή κατά της ένταξης της χώρας αυτής στην Ευρωπαϊκή Ένωση;».

Ποιος μπορεί να γίνει μέλος;; σ. 35

Μια χώρα …μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ

δεν μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ

... η οποία δεν παρέχει ελευθερία του Τύπου x

... στην οποία εφαρμόζεται η θανατική ποινή x

... η οποία επιτρέπει στους πολίτες να διαμαρτύρονται κατά της κυβέρνησης x

... στην οποία εκλέγεται τακτικά το Κοινοβούλιο x

... στην οποία κυβερνά ένας πρόεδρος έως τον θάνατό του και στη συνέχεια τον διαδέχεται ο γιος ή η κόρη του x

... στην οποία λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και διαφυλικοί απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα με τους ετεροφυλόφιλους

x

... στην οποία η στρατιωτική ηγεσία καθορίζει την πολιτική και σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης παρεμβαίνει με στρατιωτικές δυνάμεις στην εσωτερική πολιτική

x

... στην οποία οι άνθρωποι θεωρούνται αθώοι έως ότου το δικαστήριο αποφασίσει την ενοχή τους x

... στο οποίο υπάρχει μόνο ένα πολιτικό κόμμα και το οποίο είναι, κατά συνέπεια, πάντα κυβέρνηση x

... η οποία προστατεύει τις μειονότητες, ακόμη και αν η πλειοψηφία θα ήθελε να ασκείται μεγαλύτερη πίεση στις μειονότητες

x

10 | Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή

6. Η Ευρώπη και ο υπόλοιπος κόσμοςΟ μαθησιακός στόχος αυτής της ενότητας είναι να αντιληφθούν οι μαθητές την Ευρώπη σε παγκόσμιο πλαίσιο και να εξοικειωθούν με τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως διεθνούς δρώντος.

της Τουρκίας θα γεφυρώσει το χάσμα με τον ισλαμικό κόσμο ή θα απειλήσει την ευρωπαϊκή ταυτότητα;

Όλα αυτά τα ερωτήματα ανέκυψαν στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης και μπορούν να συζητηθούν με τους μαθητές. Μπορεί επίσης να ζητηθεί από τους μαθητές να ψάξουν στο διαδίκτυο για τρέχοντα δημοσιεύματα σχετικά με αυτά τα θέματα.

Επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την Τουρκία και τα στάδια προς την ένταξη υπάρχουν στην έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Οκτώβριο του 2014: http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/key_documents/2014/20141008-turkey-progress-report_en.pdf

Η Ισλανδία έχει επίσης υποβάλει αίτηση ένταξης στην ΕΕ (τον Ιούλιο 2009) και είναι υποψήφια για ένταξη χώρα. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2010 και ανεστάλησαν από την ισλανδική κυβέρνηση τον Μάιο του 2013.

Τουρκία! σ. 39

Ένα θέμα που έχει συζητηθεί έντονα από τα μέσα ενημέρωσης και θα ενδιαφέρει σίγουρα και τους μαθητές είναι η πιθανή ένταξη της Τουρκίας. Η Τουρκία, με την οποία υπάρχει συμφωνία σύνδεσης από το 1963, ανακηρύχθηκε επισήμως υποψήφια χώρα προς ένταξη το 1999. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, οι οποίες προκαλούν διαφωνίες στην ΕΕ, βρίσκονται σε εξέλιξη από το 2005.

Κάθε επιχείρημα υπέρ καταρρίπτεται από ένα επιχείρημα κατά της ένταξης —και το αντίστροφο. Θα είναι άραγε ο νεαρός και δυναμικός πληθυσμός της Τουρκίας, ο οποίος θα επωφελούνταν από την κινητικότητα εντός της ΕΕ, μια ευκαιρία για να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί ή μια απειλή για τις θέσεις εργασίας μας; Η ένταξη της Τουρκίας θα έφερνε σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ή τα σύνορά της με το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία θα αποσταθεροποιούσαν την ΕΕ; Ο μουσουλμανικός πληθυσμός

(1) Ονομαστικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ (2010). Στη στήλη αυτή, η Νότια Αμερική συμπεριλαμβάνει την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική.

Πηγές: (1) Ηνωμένα Έθνη, World Population Prospects (2012), και (2) Εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το ονομαστικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ (2010).

Τα στοιχεία δεν είναι τόσο ακριβή όσο φαίνονται. Εκτός από τις στατιστικές ανακρίβειες, υπάρχουν επίσης διαφορές στον ορισμό. Ο σκοπός αυτής της άσκησης έχει να κάνει περισσότερο με τις τάσεις και τη θέση της Ευρώπης.

Ήπειρος Έκταση (σε km²)Ποσοστό επί

της επιφάνειας της Γης

ΠληθυσμόςΚατάταξη

σύμφωνα με τον πληθυσμό

Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (1) σε

δολάρια ΗΠΑ

Κατάταξη σύμφωνα με

το ΑΕΠ (1)

Ασία 44,5 εκατομμύρια 30,0 % 4 298 εκατομμύρια 1 2 941 5

Αφρική 30 εκατομμύρια 20,3 % 1 111 εκατομμύρια 2 1 576 6

Βόρεια Αμερική 24,2 εκατομμύρια 16,3 % 565 εκατομμύρια 4 32 077 2

Νότια Αμερική 17,8 εκατομμύρια 12,00 % 407 εκατομμύρια 5 9 024 4

Ευρώπη 9,9 εκατομμύρια 6,7 % 742 εκατομμύρια 3 25 434 3

Αυστραλία/Ωκεανία 7,6 εκατομμύρια 5,2 % 38 εκατομμύρια 6 39 052 1

Παγκόσμιες προκλήσεις; σ. 42

Οι ήπειροι του πλανήτη; σ. 41

Σύγκριση μεγέθους, πληθυσμού και έκτασης των ηπείρων.

Παγκόσμιες προκλήσεις Προτεινόμενη λύση

Πόλεμοι και εσωτερικές συγκρούσεις Διασφάλιση της ειρήνης μέσω στρατιωτικών επεμβάσεων.Στήριξη της δημοκρατίας σε άλλες χώρες.

Φτώχεια Διαγραφή του χρέους για τις υπανάπτυκτες χώρες.Άνοιγμα των ευρωπαϊκών αγορών για προϊόντα που προέρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες.

Ασθένειες Βελτίωση των συστημάτων υγείας στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες.

Υπανάπτυξη Αναπτυξιακή βοήθεια για την Αφρική.

Ανεπάρκεια πόρων Προστασία των παγκόσμιων υδατικών πόρων.

Ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης Συνεργασία στον τομέα της ενέργειας πέρα από τα σύνορα της Ευρώπης.

Γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης Ελεγχόμενη μετανάστευση.

Τρομοκρατία Διάλογος με τον ισλαμικό κόσμο.Καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας.Ασφάλεια στο διαδίκτυο.

Διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής Διεθνείς συμφωνίες για τον έλεγχο των όπλων και τον αφοπλισμό.

Οργανωμένο έγκλημα Διεθνής συνεργασία των αστυνομικών αρχών.

Απειλή για το φυσικό περιβάλλον Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.Καταπολέμηση της ρύπανσης των ωκεανών.

Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή | 11

Επιχειρήματα υπέρ του επαναπατρισμού των λαθρομεταναστών

Επιχειρήματα υπέρ της ενσωμάτωσης των λαθρομεταναστών

Όποιος ήρθε εδώ παράνομα, δεν μπορεί να μείνει νόμιμα. Είναι θέμα νόμου και τάξης.

Οι άνθρωποι έρχονται λόγω φτώχειας και απελπισίας. Ακόμα και αν δεν μπορούμε να τους δεχτούμε όλους, οι άνθρωποι που είναι ήδη εδώ θα πρέπει να ενσωματωθούν.

Οι λαθρομετανάστες εργάζονται στην παραοικονομία και δεν πληρώνουν φόρους, επιβαρύνοντας έτσι το

σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και το κράτος.

Αν δώσουμε στους λαθρομετανάστες νόμιμα χαρτιά, θα μπορούν να εργασθούν νόμιμα. Τότε θα πληρώνουν τους φόρους τους, κάτι που είναι καλό για όλους.

Οι λαθρομετανάστες είναι ιδιαίτερα πιθανό να στραφούν στην εγκληματικότητα για να επιβιώσουν.

Με το να μην τους νομιμοποιούμε, τους ωθούμε στην εγκληματικότητα. Η νομιμοποίησή τους θα μειώσει τα ποσοστά της εγκληματικότητας μεταξύ των λαθρομεταναστών.

Έχουμε ήδη αρκετούς αλλοδαπούς στη χώρα μας. Δεν μπορούμε να δεχτούμε περισσότερους αλλιώς δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αντιμετωπίσουμε την

ανεργία.

Βιώνουμε ήδη τις συνέπειες της έλλειψης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού στη χώρα μας, η οποία θα χειροτερέψει τα επόμενα χρόνια, καθώς ο πληθυσμός γερνάει.

Χρειαζόμαστε όσους εργαζόμενους μπορούμε να δεχτούμε. Αλλά μόνο οι μετανάστες που ζουν νόμιμα εδώ μπορούν να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και να παρέχουν στα παιδιά

τους καλή εκπαίδευση.

Συνεργασία της ΕΕ για την ανάπτυξη; σ. 44

Αριστερή στήλη από πάνω προς τα κάτω: 10 — 7 — 3 — 8 — 5 — 4 — 1 — 2 — 9 — 6.Δεξιά στήλη από πάνω προς τα κάτω: 2 — 6 — 1 — 5 — 8 — 10 — 7 — 4 — 9 — 3.Μια πολύ καλή και περιεκτική επισκόπηση της αναπτυξιακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: http://europa.eu/pol/dev/index_el.htm

7. Το μέλλον της ΕυρώπηςΟ στόχος της ενότητας αυτής είναι η συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τους μαθητές, ώστε να μπορέσουν να κάνουν τις δικές τους προτάσεις σχετικά με τη μελλοντική ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Το 2030 κι εγώ* σ. 47

Ζητήστε από τους μαθητές σας να συγκρίνουν τα αποτελέσματά τους με αυτά των συμμαθητών τους και π.χ. να καταρτίσουν λίστα με τις πολιτικές τους απαιτήσεις.

Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης! σ. 48

Η κρίση που ξέσπασε το 2008 έχει οδηγήσει σε σειρά μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη, κυρίως στον οικονομικό και τραπεζικό κλάδο. Πυροδότησε επίσης μια σημαντική συζήτηση σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο σε επίπεδο κρατών μελών όσο και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορμή για τη συζήτηση αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, εκθέσεις και ομιλίες των προέδρων διαφόρων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Χρησιμοποιήστε το υλικό του φυλλαδίου για να συζητήσετε σχετικά με το είδος της Ευρώπης που θα ήθελαν οι μαθητές να δουν στο μέλλον. Θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να γίνει ένα είδος ευρωπαϊκού κράτους; Ή μήπως οι μαθητές πιστεύουν ότι η χώρα τους θα πρέπει να χαλαρώσει τους δεσμούς της με την ΕΕ; Ή μήπως θα πρέπει να παραμείνει ως έχει;

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε παρακάτω:

«Γιατί χρειαζόμαστε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης σήμερα» — Ομιλία της Viviane Reding, αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Πανεπιστήμιο του Passau — Νοέμβριος 2012: http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-796_en.htm

«Σχέδιο στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση» — Ευρωπαϊκή Επιτροπή — Νοέμβριος 2012: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2012:0777:FIN:EL:PDF

«Προς μία ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση» — Έκθεση του Herman Van Rompuy, προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου — Δεκέμβριος 2012: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/134069.pdf

Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος απαντήσεις σε αυτή την άσκηση.

Ο στόχος δεν είναι να καταλήξουν οι μαθητές σε οριστικές προτάσεις, αλλά κυρίως να εξοικειωθούν με τα θέματα και να κατανοήσουν ότι η ΕΕ δεν αποτελεί τελικό προϊόν, αλλά ένα έργο σε εξέλιξη που μπορεί και πρέπει να δομηθεί και να αναπτυχθεί από τις πολιτικές αποφάσεις των πολιτών της.

Η σημερινή κατάσταση είναι η εξής:

Μέγεθος: Υπάρχουν διάφορες απόψεις σχετικά με αυτό. Μετά την προσχώρηση της Κροατίας η ΕΕ έχει 28 κράτη μέλη. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με το Μαυροβούνιο και τη Σερβία έχουν ήδη ξεκινήσει. Η ΕΕ βρίσκεται επίσης σε διαπραγματεύσεις με την Τουρκία και έχει ανακηρύξει την Αλβανία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας υποψήφιες χώρες. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη δόθηκε μια γενική διαβεβαίωση ότι θα είναι σε θέση να ενταχθεί όταν εκπληρώσει τα κριτήρια. Λογικά, το ίδιο ισχύει και για το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο διακήρυξε την ανεξαρτησία του τον Φεβρουάριο του 2008, αλλά δεν έχει αναγνωρισθεί από όλα τα κράτη μέλη.

Αρμοδιότητες: Πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων της ΕΕ (π.χ. των τελωνειακών κανόνων που διέπουν τα εξωτερικά της σύνορα), των τομέων κοινής αρμοδιότητας (π.χ. πολιτική των μεταφορών), στους οποίους η ΕΕ μοιράζεται την αρμοδιότητα με τα κράτη μέλη, καθώς και των αρμοδιοτήτων που ανήκουν στα κράτη μέλη (π.χ. η οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΕ δεν μπορεί απλώς να αποφασίσει να αναλάβει περισσότερες αρμοδιότητες. Αντιθέτως, θα πρέπει να της χορηγηθούν από τα κράτη μέλη. Με άλλα λόγια, η εκχώρηση αρμοδιοτήτων ανήκει στα κράτη μέλη.

Στρατός: Με την κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, η ΕΕ αναπτύσσει μια στρατιωτική συνιστώσα και έχει ήδη αναπτύξει τις δικές της ομάδες μάχης. Συνεργάζεται στενά με το ΝΑΤΟ και χρησιμοποιεί τις υποδομές του.

Αυτό έχει καθοριστεί σε συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ (η Συμφωνία Berlin Plus).

Συζήτηση σχετικά με τη μετανάστευση; σ. 45Ένα αμφιλεγόμενο θέμα είναι τι γίνεται με τους ανθρώπους που φτάνουν στις χώρες μας παράνομα και παραμένουν για αρκετά χρόνια (συχνά κερδίζουν τα προς το ζην από την περιστασιακή μαύρη αγορά). Θα πρέπει να συλληφθούν και να σταλούν πίσω, ακόμα και αν βρίσκονται εδώ ήδη αρκετό καιρό, ή θα πρέπει να νομιμοποιηθούν, έτσι ώστε να μπορέσουν να παραμείνουν μόνιμα;

Προτεινόμενος τρόπος εργασίας: Σχηματίστε δύο ομάδες μια υπέρ του επαναπατρισμού και μια δεύτερη που να επιδιώκει τη νομιμοποίηση της κατάστασης των λαθρομεταναστών.

Δώστε τους τα παρακάτω επιχειρήματα (υπέρ και κατά) και ζητήστε τους να τα συζητήσουν ενώ θα προσπαθούν να καταλήξουν σε δικά τους επιχειρήματα.

12 | Ευρώπη: Το βιβλίο του καθηγητή

Λήψη αποφάσεων: Οι περισσότερες νομικές πράξεις (οδηγίες και κανονισμοί) έχουν θεσπιστεί από κοινού από το Συμβούλιο των Υπουργών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι περισσότερες από τις εξαιρέσεις αυτού του κανόνα είχαν εξαλειφθεί από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Ωστόσο, η εξωτερική πολιτική εξακολουθεί να είναι τομέας αρμοδιότητας των κρατών μελών. Η ΕΕ διαδραματίζει διπλωματικό ρόλο στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) και της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ).

Διαδικασία ψηφοφορίας: Η Συνθήκη ορίζει ποια θέματα θα πρέπει να αποφασίζονται με πλειοψηφία και ποια θα πρέπει να αποφασίζονται ομόφωνα. Η Συνθήκη της Λισαβόνας αύξησε τον αριθμό των τομέων στους οποίους η πλειοψηφία είναι επαρκής.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας εισήγαγε την έννοια της «διπλής πλειοψηφίας». Αυτό σημαίνει ότι μια απόφαση στο Συμβούλιο απαιτεί διπλή πλειοψηφία κρατών μελών και πολιτών. Οι θετικές ψήφοι πρέπει να προέρχονται από τουλάχιστον:

• το55%τωνκρατώνμελών,δηλαδή16απότις28χώρες.

• κράτημέληπουαντιπροσωπεύουντο65%τουπληθυσμούτηςΕΕ.

Αυτό σημαίνει περίπου 329 εκατομμύρια από τα περίπου 506 εκατομμύρια του πληθυσμού. Επιπλέον, για να αποτραπεί η λήψη απόφασης, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις χώρες που ψήφισαν κατά, που να αντιπροσωπεύουν πάνω από το 35 % του πληθυσμού. Οι εν λόγω κανόνες σημαίνουν ότι όλες οι αποφάσεις που λαμβάνονται από το Συμβούλιο απολαμβάνουν ευρείας υποστήριξης σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά επίσης ότι μικρές μειονότητες δεν μπορούν να εμποδίσουν την λήψη απόφασης.

Πριν από τον Νοέμβριο του 2014, χρησιμοποιούνταν διαφορετικό σύστημα σύμφωνα με το οποίο κάθε χώρα διέθετε έναν ορισμένο αριθμό ψήφων.

Το ευρώ: Ο ρόλος του ευρώ δεν είναι μόνο οικονομικός, αλλά επίσης (και ίσως πάνω απ’ όλα) πολιτικός: να κρατήσει τη μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή Ένωση ενωμένη. Έχει καταστεί σαφές τα τελευταία χρόνια ότι μια νομισματική ένωση μπορεί να λειτουργήσει μόνο αν συνοδεύεται από μια πολιτική ένωση. Το τι σημαίνει αυτό είναι αμφιλεγόμενο και αποτελεί αντικείμενο έντονης συζήτησης στα κράτη μέλη καθώς και στο εξωτερικό.

Το ενιαίο νόμισμα καθιστά αδύνατο για τα συμμετέχοντα κράτη να αντισταθμίσουν τις αδυναμίες τους μέσω της υποτίμησης. Αν ορισμένες χώρες της ευρωζώνης δεν συμμορφωθούν με τις κοινές συμφωνίες πρέπει, σε τελική ανάλυση, οι άλλες να εγγυηθούν για αυτές ή να διαγράψουν μέρος του χρέους τους. Η ΕΕ έχει καταβάλει, συνεπώς, σημαντικές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για να δώσει έναν πιο δεσμευτικό χαρακτήρα στην ευρωζώνη: ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), η χρήση του οποίου υπόκειται σε ορισμένους όρους οικονομικής μεταρρύθμισης, και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, το οποίο αναγκάζει τα κράτη μέλη να μειώσουν τα χρέη τους, αποτελούν εκφάνσεις αυτής της πολιτικής. Η απώλεια της εθνικής κυριαρχίας θα πρέπει να αντισταθμίζεται από το γεγονός ότι τα συμμετέχοντα κράτη μέλη χρησιμοποιούν ένα παγκόσμιο νόμισμα, το οποίo παρέχει σταθερότητα. Εντός της ευρωζώνης, το κόστος συναλλάγματος και οι κίνδυνοι δεν υφίστανται πλέον, γεγονός που καθιστά ευκολότερες τις

εξαγωγές. Οι συγκρίσιμες τιμές διευκολύνουν τους πελάτες να παραγγείλουν προϊόντα από άλλες χώρες, επιτυγχάνοντας έτσι την καλύτερη σχέση κόστους/ωφέλειας. Αυτό είναι σημαντικό, ιδιαίτερα στην εποχή του διαδικτύου. Ωστόσο, τα μέτρα για τη διάσωση του ευρώ έχουν οδηγήσει σε εντάσεις μεταξύ και εντός ορισμένων κρατών μελών, λόγω των αυστηρών πολιτικών λιτότητας που έχουν εφαρμοστεί εκεί.

Θέσεις εργασίας: Αν και οι δημοσιονομικές περικοπές είναι αναγκαίες προκειμένου να μειωθούν τα ελλείμματα, είναι σαφές ότι η τρέχουσα κρίση δεν μπορεί να επιλυθεί εάν τα κράτη μέλη δεν παραμείνουν ανταγωνιστικά ή, μάλλον, αν δεν γίνουν ακόμη πιο ανταγωνιστικά. Η μείωση της ανεργίας στην ΕΕ είναι πολύ σημαντική για οικονομικούς αλλά και κοινωνικούς λόγους και για λόγους εσωτερικής πολιτικής. Η τακτική έρευνα του Ευρωβαρόμετρου δείχνει σαφώς ότι για πολλούς Ευρωπαίους, η ανεργία είναι το πιο σημαντικό ζήτημα. Περίπου το ήμισυ των ερωτηθέντων ανησυχούν ότι μπορεί να χάσουν τη δουλειά τους ή ότι δεν θα είναι σε θέση να βρουν μια (νέα) δουλειά αρκετά σύντομα. Πολλοί πολίτες βιώνουν πολύ έντονα τις συνέπειες της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η καλύτερη ελπίδα για την καταπολέμηση της κρίσης (Ευρωβαρόμετρο αριθ. 78) και ελπίζουν να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα. Τα κονδύλια της ΕΕ θα χρησιμοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό σε αυτό το πλαίσιο και κατά τη νέα περίοδο χρηματοδότησης 2014–2020.

Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» εξετάζει διάφορους τρόπους για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Για παράδειγμα, η ενιαία αγορά πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω και να εξαλειφθούν οι φραγμοί στο εμπόριο, ώστε κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε αυτήν και να προωθηθεί έτσι η επιχειρηματικότητα. Επιπλέον, στοχευμένες επενδύσεις, κυρίως από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, θα πρέπει να συμβάλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η ΕΕ ελπίζει επίσης ότι η επέκταση του διεθνούς εμπορίου θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.

Βραχυπρόθεσμα, η μετανάστευση εντός της ΕΕ, η οποία έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, μπορεί να μετριάσει ορισμένες από τις επιπτώσεις αυτών των προβλημάτων, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει μια ενεργό πολιτική για την αγορά εργασίας.

Επιπρόσθετη άσκηση — «Γωνιά των Ομιλητών»* σ. 52

Μια πιθανή πρόσθετη εργασία για τους μαθητές θα μπορούσε να είναι η παρουσίαση των απόψεών τους με τη μορφή της «Γωνιάς των Ομιλητών».

Προτεινόμενος τρόπος εργασίας: Ενημερώστε ή υπενθυμίστε στους μαθητές τη διάσημη «Γωνιά των Ομιλητών» στο Hyde Park του Λονδίνου, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει τον λόγο ελεύθερα και να πει ό,τι θέλει στο πλήθος. Γιατί δεν προτείνετε στους μαθητές σας να δημιουργήσουν μια «Γωνιά των Ομιλητών» για τις ευρωεκλογές; Ζητήστε τους να εκθέσουν τις απόψεις τους με τη μορφή ομιλίας, προσπαθήστε να είστε όσο το δυνατόν πιο συνοπτικοί και διασκεδαστικοί. Θα μπορούσαν ίσως να το κάνουν σε μία από τις ξένες γλώσσες που διδάσκονται στο σχολείο. Τι πιστεύει το κοινό; Συμφωνεί μαζί τους; Και, αν όχι, μήπως θα πρέπει να αναθεωρήσει;