67
· e tsife.s:-. . Cb l\ = g. Q) §: rt' 19.11 HACETTEPE FEN VE MUHENOisLiK BiLiMLERi DERGisi Yrlda bir yaYlmlanlr Cilt 14 Seri A 1993 HACETTEPE BULLETIN OF NATURAL SCIENCES AND ENGINEERING An annual pub licat ion Volume 22 Series A 1993 (\c:. -- il l \,) ;j 1972 'lJr)

· etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

middot etsifes-

~fl Cb l =g ~ Q)

sectrt ~ 1911 ~ HACETTEPE

FEN VE MUHENOisLiK BiLiMLERi DERGisi Yrlda bir yaYlmlanlr Cilt 14 Seri A 1993

HACETTEPE BULLETIN OF

NATURAL SCIENCES AND ENGINEERING

An annual pub licat ion Volume 22 Series A 1993

~c)Y ~ ~0 (c

~ -shy

i l l ) j

~ 1972 lJr)

HACETIEPE FEN VE MOHENDlSLJK HACETIEPE BlJUEI1N OF NATURAL BILlMLERI DERGISI SCIENCES AND ENGINEERING

YILDA BiR Y AYIMLANIR AN ANNUALPUBLlCATION ciLT 14 I 1993 VOLUME 22 I 1993

sAHlBt OWNER Haceuepe Oniversilcsi On Behalf of Hacettepe Fen Fakilllesi Adma University Faculty of Science

Dekan Dean

AYSE B~OELMFZ

EDlTOR EDITOR

IOLYACINGI

DANISMA KURULU uvELERl ADVISOR Y BOARD

EROLAKSOZ LAWRENCE M BROWN

NESECAGATAY OMER ESENSOV

ADtLOUNER ABDULLAH HARMANCI

CEYHANtNAL TiMUR KARACA Y MUSTAFA KURU ZEHRAMULUK OUROL OKAY

HAYRtYE OZDEN MERALS UCU KENANTAS

HACETTEPE ONlvERSlTES( A BULLETIN PUDLISIIED BY FEN FAKOL TESt HACETTEPE UNIVER lTV

BASIM VE Y A VIM M ERKEZt FACULTY OF SCIENCE

Abone Bedeli Yurtt~ YurtDtsectl (Subscription Rate) (Turkey) (Overseas)

20000-TL $ 1000

Ya2lsectma Adresi (Address for Correspondence)

HACETTEPE UNlVERS1TESt FEN FAKULTESt 06532

BEYTEPE ANKARA I TORK1YE

FAKULTE MATBAASINDA BASILMI$TIR (PRINTED AT THE FACULTY PRESS)

copy 1993

iCiNDEKiLER

SB AL TEN A BO$GELMEZ CuJiseta Iongiareolata (Macquart) (pipteraCulicidae )nm Biyolojisi Uzerine Arasecttmnalar l

SS ~AGLAR Karasinek Musca domestica L (DipteraMuscidae)mn Tetrashymethrlne Direnyli Populasyonshylannda Glin U zunlu~unll~ Popushylasyon Dinamizmi Uzerine Etkileri (m ~ 21

$ F TOPCUoGLU N a 2 S 0 4 Tipi Tuz Stresinde Yetisecttirilen Ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik) Yapraklannda ve Koklerinde Tuz Konsantrasshyyonuna Bagb middotOlarak Absishysikv ~sit (ABA) Miktarmm Degtsectlnn 39

DDzELTME 59

CONTENTS

SB ALTEN A BO$GELMEZ Investigations on Biology of Culiseta longiareolata (Macquart) (DipteraCulicidae) 1

SS ~AGLAR Effects of Photoperiod on Population Dynamics of Tetramethrin Resistant Population of House Fly Musca domestica L (Diptera Muscidae) 21

$ F TOPCUoGLU Changes in the Levels of Abscisic Acid (ABA) in the Leaves and The Roots of Sunflower Plants (Helianthus annuus L cv Peredovik) Grown under the Na2S04 Sa1t Stress in Relation to the Salt Concentration 39

CORRECTION59

bull bull SERi A

BIYOLOJI

SERIES A

BIOLOGY

Hacettepe Fen ve Miihendislik BiIimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 1 ~ 20

Culiseta longiareolata (MACQUART)

(DIPTERACULICIDAE)NIN BtYOLOJiSi UZERiNE

ARASTIRMALAR

Gelisect tarihi (received) 1131993

SB Alten (1) A Bosectgelmez (1)

QZET

Bu ~ahsectmada Culiseta IOllgiaremata (Macquart)m yumurta inkiibasyon sOresi yumurta a~llma oram larva pupa sfireleri ve erginlesectl11e oranlan tespit edilmisect ve farIdI besin kosectullannda bayat tablolan dlizenlenmisecttir

C longiareolatamn yumurta inktlbasyon siiresi 204plusmn0OOI giin yumurta a~llma oranl 8893 olarak bulunmusecttur TOl2lam erginlesectme siiresi (larvashyergin) di~ilerde 2270plusmn035 giin erkeklerde 2257plusmn034 giln olarak belirlenmiitir Erginlesectme oram ise maksimum 694 olarak tespit edilmisecttir ~ De~iiik besin kosectullannda denemeye alman ve a~ buakllan disecti ve erkeklerin OmOr uzunluklan saptanmtsecttlt Buna gOre sectekerli su + suttozu He beslenen disecti ve erkeklerin diler besin ~na gOre daba uzun Omfirlil oldu~u tespit edilmisecttir

De~iiik pH (57 608 65 77) delerindeki sularda larva pupa siireleri ile toplam erginle~me sOresi ve erginle~me oranlan tespit edilmisect erginlesectme oranlan srralnyla 654 627 647 694 bulunmusecttur

Anahtar Kelimeler Culiseta longiareolata GOkova Yumurta inkiibasyonu Yumurta a~tlma oranl Larva ve pupa donemi

INVESTIGATIONS ON BIOLOGY OF Culiseta longiareolata (MACQUART) (DIPTERACULICIDAE)

SUMMARY

In this study incubation period and hatching rate of eggs developmental period for larvae and pupae and adult emergence rate of Culiseta longiareolata

(Macquart) were investigated Life tables were established under different feeding conditions

The incubation period of eggs was found to be 204plusmn0OOl days and hatching rate was 8893 under natural conditions Total development period (larval stage-adult) was observed 2270plusmn035 days in females 2257plusmnO34 days in males Meanwhile adult emergence rate of C longiareolata was found to be 694

Bu ~allsectma 1989 ytlmda Hacettepe Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitiisii tarafmdan kabul edilen Bilim Uzmanh~1 Tezinin bir bOlfimiidiir

(1) Hacettepe OniversitesiFen FakiiltesiBiyoloji BOliimnBeytepe~KtyE

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 2: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

HACETIEPE FEN VE MOHENDlSLJK HACETIEPE BlJUEI1N OF NATURAL BILlMLERI DERGISI SCIENCES AND ENGINEERING

YILDA BiR Y AYIMLANIR AN ANNUALPUBLlCATION ciLT 14 I 1993 VOLUME 22 I 1993

sAHlBt OWNER Haceuepe Oniversilcsi On Behalf of Hacettepe Fen Fakilllesi Adma University Faculty of Science

Dekan Dean

AYSE B~OELMFZ

EDlTOR EDITOR

IOLYACINGI

DANISMA KURULU uvELERl ADVISOR Y BOARD

EROLAKSOZ LAWRENCE M BROWN

NESECAGATAY OMER ESENSOV

ADtLOUNER ABDULLAH HARMANCI

CEYHANtNAL TiMUR KARACA Y MUSTAFA KURU ZEHRAMULUK OUROL OKAY

HAYRtYE OZDEN MERALS UCU KENANTAS

HACETTEPE ONlvERSlTES( A BULLETIN PUDLISIIED BY FEN FAKOL TESt HACETTEPE UNIVER lTV

BASIM VE Y A VIM M ERKEZt FACULTY OF SCIENCE

Abone Bedeli Yurtt~ YurtDtsectl (Subscription Rate) (Turkey) (Overseas)

20000-TL $ 1000

Ya2lsectma Adresi (Address for Correspondence)

HACETTEPE UNlVERS1TESt FEN FAKULTESt 06532

BEYTEPE ANKARA I TORK1YE

FAKULTE MATBAASINDA BASILMI$TIR (PRINTED AT THE FACULTY PRESS)

copy 1993

iCiNDEKiLER

SB AL TEN A BO$GELMEZ CuJiseta Iongiareolata (Macquart) (pipteraCulicidae )nm Biyolojisi Uzerine Arasecttmnalar l

SS ~AGLAR Karasinek Musca domestica L (DipteraMuscidae)mn Tetrashymethrlne Direnyli Populasyonshylannda Glin U zunlu~unll~ Popushylasyon Dinamizmi Uzerine Etkileri (m ~ 21

$ F TOPCUoGLU N a 2 S 0 4 Tipi Tuz Stresinde Yetisecttirilen Ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik) Yapraklannda ve Koklerinde Tuz Konsantrasshyyonuna Bagb middotOlarak Absishysikv ~sit (ABA) Miktarmm Degtsectlnn 39

DDzELTME 59

CONTENTS

SB ALTEN A BO$GELMEZ Investigations on Biology of Culiseta longiareolata (Macquart) (DipteraCulicidae) 1

SS ~AGLAR Effects of Photoperiod on Population Dynamics of Tetramethrin Resistant Population of House Fly Musca domestica L (Diptera Muscidae) 21

$ F TOPCUoGLU Changes in the Levels of Abscisic Acid (ABA) in the Leaves and The Roots of Sunflower Plants (Helianthus annuus L cv Peredovik) Grown under the Na2S04 Sa1t Stress in Relation to the Salt Concentration 39

CORRECTION59

bull bull SERi A

BIYOLOJI

SERIES A

BIOLOGY

Hacettepe Fen ve Miihendislik BiIimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 1 ~ 20

Culiseta longiareolata (MACQUART)

(DIPTERACULICIDAE)NIN BtYOLOJiSi UZERiNE

ARASTIRMALAR

Gelisect tarihi (received) 1131993

SB Alten (1) A Bosectgelmez (1)

QZET

Bu ~ahsectmada Culiseta IOllgiaremata (Macquart)m yumurta inkiibasyon sOresi yumurta a~llma oram larva pupa sfireleri ve erginlesectl11e oranlan tespit edilmisect ve farIdI besin kosectullannda bayat tablolan dlizenlenmisecttir

C longiareolatamn yumurta inktlbasyon siiresi 204plusmn0OOI giin yumurta a~llma oranl 8893 olarak bulunmusecttur TOl2lam erginlesectme siiresi (larvashyergin) di~ilerde 2270plusmn035 giin erkeklerde 2257plusmn034 giln olarak belirlenmiitir Erginlesectme oram ise maksimum 694 olarak tespit edilmisecttir ~ De~iiik besin kosectullannda denemeye alman ve a~ buakllan disecti ve erkeklerin OmOr uzunluklan saptanmtsecttlt Buna gOre sectekerli su + suttozu He beslenen disecti ve erkeklerin diler besin ~na gOre daba uzun Omfirlil oldu~u tespit edilmisecttir

De~iiik pH (57 608 65 77) delerindeki sularda larva pupa siireleri ile toplam erginle~me sOresi ve erginle~me oranlan tespit edilmisect erginlesectme oranlan srralnyla 654 627 647 694 bulunmusecttur

Anahtar Kelimeler Culiseta longiareolata GOkova Yumurta inkiibasyonu Yumurta a~tlma oranl Larva ve pupa donemi

INVESTIGATIONS ON BIOLOGY OF Culiseta longiareolata (MACQUART) (DIPTERACULICIDAE)

SUMMARY

In this study incubation period and hatching rate of eggs developmental period for larvae and pupae and adult emergence rate of Culiseta longiareolata

(Macquart) were investigated Life tables were established under different feeding conditions

The incubation period of eggs was found to be 204plusmn0OOl days and hatching rate was 8893 under natural conditions Total development period (larval stage-adult) was observed 2270plusmn035 days in females 2257plusmnO34 days in males Meanwhile adult emergence rate of C longiareolata was found to be 694

Bu ~allsectma 1989 ytlmda Hacettepe Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitiisii tarafmdan kabul edilen Bilim Uzmanh~1 Tezinin bir bOlfimiidiir

(1) Hacettepe OniversitesiFen FakiiltesiBiyoloji BOliimnBeytepe~KtyE

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 3: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

Abone Bedeli Yurtt~ YurtDtsectl (Subscription Rate) (Turkey) (Overseas)

20000-TL $ 1000

Ya2lsectma Adresi (Address for Correspondence)

HACETTEPE UNlVERS1TESt FEN FAKULTESt 06532

BEYTEPE ANKARA I TORK1YE

FAKULTE MATBAASINDA BASILMI$TIR (PRINTED AT THE FACULTY PRESS)

copy 1993

iCiNDEKiLER

SB AL TEN A BO$GELMEZ CuJiseta Iongiareolata (Macquart) (pipteraCulicidae )nm Biyolojisi Uzerine Arasecttmnalar l

SS ~AGLAR Karasinek Musca domestica L (DipteraMuscidae)mn Tetrashymethrlne Direnyli Populasyonshylannda Glin U zunlu~unll~ Popushylasyon Dinamizmi Uzerine Etkileri (m ~ 21

$ F TOPCUoGLU N a 2 S 0 4 Tipi Tuz Stresinde Yetisecttirilen Ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik) Yapraklannda ve Koklerinde Tuz Konsantrasshyyonuna Bagb middotOlarak Absishysikv ~sit (ABA) Miktarmm Degtsectlnn 39

DDzELTME 59

CONTENTS

SB ALTEN A BO$GELMEZ Investigations on Biology of Culiseta longiareolata (Macquart) (DipteraCulicidae) 1

SS ~AGLAR Effects of Photoperiod on Population Dynamics of Tetramethrin Resistant Population of House Fly Musca domestica L (Diptera Muscidae) 21

$ F TOPCUoGLU Changes in the Levels of Abscisic Acid (ABA) in the Leaves and The Roots of Sunflower Plants (Helianthus annuus L cv Peredovik) Grown under the Na2S04 Sa1t Stress in Relation to the Salt Concentration 39

CORRECTION59

bull bull SERi A

BIYOLOJI

SERIES A

BIOLOGY

Hacettepe Fen ve Miihendislik BiIimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 1 ~ 20

Culiseta longiareolata (MACQUART)

(DIPTERACULICIDAE)NIN BtYOLOJiSi UZERiNE

ARASTIRMALAR

Gelisect tarihi (received) 1131993

SB Alten (1) A Bosectgelmez (1)

QZET

Bu ~ahsectmada Culiseta IOllgiaremata (Macquart)m yumurta inkiibasyon sOresi yumurta a~llma oram larva pupa sfireleri ve erginlesectl11e oranlan tespit edilmisect ve farIdI besin kosectullannda bayat tablolan dlizenlenmisecttir

C longiareolatamn yumurta inktlbasyon siiresi 204plusmn0OOI giin yumurta a~llma oranl 8893 olarak bulunmusecttur TOl2lam erginlesectme siiresi (larvashyergin) di~ilerde 2270plusmn035 giin erkeklerde 2257plusmn034 giln olarak belirlenmiitir Erginlesectme oram ise maksimum 694 olarak tespit edilmisecttir ~ De~iiik besin kosectullannda denemeye alman ve a~ buakllan disecti ve erkeklerin OmOr uzunluklan saptanmtsecttlt Buna gOre sectekerli su + suttozu He beslenen disecti ve erkeklerin diler besin ~na gOre daba uzun Omfirlil oldu~u tespit edilmisecttir

De~iiik pH (57 608 65 77) delerindeki sularda larva pupa siireleri ile toplam erginle~me sOresi ve erginle~me oranlan tespit edilmisect erginlesectme oranlan srralnyla 654 627 647 694 bulunmusecttur

Anahtar Kelimeler Culiseta longiareolata GOkova Yumurta inkiibasyonu Yumurta a~tlma oranl Larva ve pupa donemi

INVESTIGATIONS ON BIOLOGY OF Culiseta longiareolata (MACQUART) (DIPTERACULICIDAE)

SUMMARY

In this study incubation period and hatching rate of eggs developmental period for larvae and pupae and adult emergence rate of Culiseta longiareolata

(Macquart) were investigated Life tables were established under different feeding conditions

The incubation period of eggs was found to be 204plusmn0OOl days and hatching rate was 8893 under natural conditions Total development period (larval stage-adult) was observed 2270plusmn035 days in females 2257plusmnO34 days in males Meanwhile adult emergence rate of C longiareolata was found to be 694

Bu ~allsectma 1989 ytlmda Hacettepe Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitiisii tarafmdan kabul edilen Bilim Uzmanh~1 Tezinin bir bOlfimiidiir

(1) Hacettepe OniversitesiFen FakiiltesiBiyoloji BOliimnBeytepe~KtyE

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 4: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

iCiNDEKiLER

SB AL TEN A BO$GELMEZ CuJiseta Iongiareolata (Macquart) (pipteraCulicidae )nm Biyolojisi Uzerine Arasecttmnalar l

SS ~AGLAR Karasinek Musca domestica L (DipteraMuscidae)mn Tetrashymethrlne Direnyli Populasyonshylannda Glin U zunlu~unll~ Popushylasyon Dinamizmi Uzerine Etkileri (m ~ 21

$ F TOPCUoGLU N a 2 S 0 4 Tipi Tuz Stresinde Yetisecttirilen Ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik) Yapraklannda ve Koklerinde Tuz Konsantrasshyyonuna Bagb middotOlarak Absishysikv ~sit (ABA) Miktarmm Degtsectlnn 39

DDzELTME 59

CONTENTS

SB ALTEN A BO$GELMEZ Investigations on Biology of Culiseta longiareolata (Macquart) (DipteraCulicidae) 1

SS ~AGLAR Effects of Photoperiod on Population Dynamics of Tetramethrin Resistant Population of House Fly Musca domestica L (Diptera Muscidae) 21

$ F TOPCUoGLU Changes in the Levels of Abscisic Acid (ABA) in the Leaves and The Roots of Sunflower Plants (Helianthus annuus L cv Peredovik) Grown under the Na2S04 Sa1t Stress in Relation to the Salt Concentration 39

CORRECTION59

bull bull SERi A

BIYOLOJI

SERIES A

BIOLOGY

Hacettepe Fen ve Miihendislik BiIimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 1 ~ 20

Culiseta longiareolata (MACQUART)

(DIPTERACULICIDAE)NIN BtYOLOJiSi UZERiNE

ARASTIRMALAR

Gelisect tarihi (received) 1131993

SB Alten (1) A Bosectgelmez (1)

QZET

Bu ~ahsectmada Culiseta IOllgiaremata (Macquart)m yumurta inkiibasyon sOresi yumurta a~llma oram larva pupa sfireleri ve erginlesectl11e oranlan tespit edilmisect ve farIdI besin kosectullannda bayat tablolan dlizenlenmisecttir

C longiareolatamn yumurta inktlbasyon siiresi 204plusmn0OOI giin yumurta a~llma oranl 8893 olarak bulunmusecttur TOl2lam erginlesectme siiresi (larvashyergin) di~ilerde 2270plusmn035 giin erkeklerde 2257plusmn034 giln olarak belirlenmiitir Erginlesectme oram ise maksimum 694 olarak tespit edilmisecttir ~ De~iiik besin kosectullannda denemeye alman ve a~ buakllan disecti ve erkeklerin OmOr uzunluklan saptanmtsecttlt Buna gOre sectekerli su + suttozu He beslenen disecti ve erkeklerin diler besin ~na gOre daba uzun Omfirlil oldu~u tespit edilmisecttir

De~iiik pH (57 608 65 77) delerindeki sularda larva pupa siireleri ile toplam erginle~me sOresi ve erginle~me oranlan tespit edilmisect erginlesectme oranlan srralnyla 654 627 647 694 bulunmusecttur

Anahtar Kelimeler Culiseta longiareolata GOkova Yumurta inkiibasyonu Yumurta a~tlma oranl Larva ve pupa donemi

INVESTIGATIONS ON BIOLOGY OF Culiseta longiareolata (MACQUART) (DIPTERACULICIDAE)

SUMMARY

In this study incubation period and hatching rate of eggs developmental period for larvae and pupae and adult emergence rate of Culiseta longiareolata

(Macquart) were investigated Life tables were established under different feeding conditions

The incubation period of eggs was found to be 204plusmn0OOl days and hatching rate was 8893 under natural conditions Total development period (larval stage-adult) was observed 2270plusmn035 days in females 2257plusmnO34 days in males Meanwhile adult emergence rate of C longiareolata was found to be 694

Bu ~allsectma 1989 ytlmda Hacettepe Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitiisii tarafmdan kabul edilen Bilim Uzmanh~1 Tezinin bir bOlfimiidiir

(1) Hacettepe OniversitesiFen FakiiltesiBiyoloji BOliimnBeytepe~KtyE

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 5: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

bull bull SERi A

BIYOLOJI

SERIES A

BIOLOGY

Hacettepe Fen ve Miihendislik BiIimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 1 ~ 20

Culiseta longiareolata (MACQUART)

(DIPTERACULICIDAE)NIN BtYOLOJiSi UZERiNE

ARASTIRMALAR

Gelisect tarihi (received) 1131993

SB Alten (1) A Bosectgelmez (1)

QZET

Bu ~ahsectmada Culiseta IOllgiaremata (Macquart)m yumurta inkiibasyon sOresi yumurta a~llma oram larva pupa sfireleri ve erginlesectl11e oranlan tespit edilmisect ve farIdI besin kosectullannda bayat tablolan dlizenlenmisecttir

C longiareolatamn yumurta inktlbasyon siiresi 204plusmn0OOI giin yumurta a~llma oranl 8893 olarak bulunmusecttur TOl2lam erginlesectme siiresi (larvashyergin) di~ilerde 2270plusmn035 giin erkeklerde 2257plusmn034 giln olarak belirlenmiitir Erginlesectme oram ise maksimum 694 olarak tespit edilmisecttir ~ De~iiik besin kosectullannda denemeye alman ve a~ buakllan disecti ve erkeklerin OmOr uzunluklan saptanmtsecttlt Buna gOre sectekerli su + suttozu He beslenen disecti ve erkeklerin diler besin ~na gOre daba uzun Omfirlil oldu~u tespit edilmisecttir

De~iiik pH (57 608 65 77) delerindeki sularda larva pupa siireleri ile toplam erginle~me sOresi ve erginle~me oranlan tespit edilmisect erginlesectme oranlan srralnyla 654 627 647 694 bulunmusecttur

Anahtar Kelimeler Culiseta longiareolata GOkova Yumurta inkiibasyonu Yumurta a~tlma oranl Larva ve pupa donemi

INVESTIGATIONS ON BIOLOGY OF Culiseta longiareolata (MACQUART) (DIPTERACULICIDAE)

SUMMARY

In this study incubation period and hatching rate of eggs developmental period for larvae and pupae and adult emergence rate of Culiseta longiareolata

(Macquart) were investigated Life tables were established under different feeding conditions

The incubation period of eggs was found to be 204plusmn0OOl days and hatching rate was 8893 under natural conditions Total development period (larval stage-adult) was observed 2270plusmn035 days in females 2257plusmnO34 days in males Meanwhile adult emergence rate of C longiareolata was found to be 694

Bu ~allsectma 1989 ytlmda Hacettepe Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitiisii tarafmdan kabul edilen Bilim Uzmanh~1 Tezinin bir bOlfimiidiir

(1) Hacettepe OniversitesiFen FakiiltesiBiyoloji BOliimnBeytepe~KtyE

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 6: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

Hacettepe Fen ve Miihendislik BiIimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 1 ~ 20

Culiseta longiareolata (MACQUART)

(DIPTERACULICIDAE)NIN BtYOLOJiSi UZERiNE

ARASTIRMALAR

Gelisect tarihi (received) 1131993

SB Alten (1) A Bosectgelmez (1)

QZET

Bu ~ahsectmada Culiseta IOllgiaremata (Macquart)m yumurta inkiibasyon sOresi yumurta a~llma oram larva pupa sfireleri ve erginlesectl11e oranlan tespit edilmisect ve farIdI besin kosectullannda bayat tablolan dlizenlenmisecttir

C longiareolatamn yumurta inktlbasyon siiresi 204plusmn0OOI giin yumurta a~llma oranl 8893 olarak bulunmusecttur TOl2lam erginlesectme siiresi (larvashyergin) di~ilerde 2270plusmn035 giin erkeklerde 2257plusmn034 giln olarak belirlenmiitir Erginlesectme oram ise maksimum 694 olarak tespit edilmisecttir ~ De~iiik besin kosectullannda denemeye alman ve a~ buakllan disecti ve erkeklerin OmOr uzunluklan saptanmtsecttlt Buna gOre sectekerli su + suttozu He beslenen disecti ve erkeklerin diler besin ~na gOre daba uzun Omfirlil oldu~u tespit edilmisecttir

De~iiik pH (57 608 65 77) delerindeki sularda larva pupa siireleri ile toplam erginle~me sOresi ve erginle~me oranlan tespit edilmisect erginlesectme oranlan srralnyla 654 627 647 694 bulunmusecttur

Anahtar Kelimeler Culiseta longiareolata GOkova Yumurta inkiibasyonu Yumurta a~tlma oranl Larva ve pupa donemi

INVESTIGATIONS ON BIOLOGY OF Culiseta longiareolata (MACQUART) (DIPTERACULICIDAE)

SUMMARY

In this study incubation period and hatching rate of eggs developmental period for larvae and pupae and adult emergence rate of Culiseta longiareolata

(Macquart) were investigated Life tables were established under different feeding conditions

The incubation period of eggs was found to be 204plusmn0OOl days and hatching rate was 8893 under natural conditions Total development period (larval stage-adult) was observed 2270plusmn035 days in females 2257plusmnO34 days in males Meanwhile adult emergence rate of C longiareolata was found to be 694

Bu ~allsectma 1989 ytlmda Hacettepe Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitiisii tarafmdan kabul edilen Bilim Uzmanh~1 Tezinin bir bOlfimiidiir

(1) Hacettepe OniversitesiFen FakiiltesiBiyoloji BOliimnBeytepe~KtyE

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 7: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

2

Longevities of the females and males under different feeding conditions and starvation were studied The results showed that the females and males fed with syrup + powdered milk lived longer than individuals exposed to other food

The adult emergence rates of C longiareolata at pH 57 608 65 77 were found to be 654 627 647 and 694

Key Words Culiseta longiareolata GOkova Egg incubation Hatchability Developmental periods

GiRiS

~

Yurdumuzda bugun 60 sivrisinek tiiriinun varhgl bilinmektedir

Bunlar arasmda besect tUrii Culiseta cinsinden sivrisineklerin olusectturdugu

tespit edilmisecttir [23] Bu cinse bagh sivrisinekler yurdumuzun hemen

hemen her bolgesinde bulunmalan ve bir~ok hastahgm vektorlUgUnU

yapmalan nedeniyle onemli bir yer isectgal ederler

Culiseta cinsine bagh birka~ tiir ile birlikte Culiseta longiareolata

(Macquart)da virUs vektorii olarak hastahk bulasectunnaktadrr [1 7 1225

29] Bu sivrisinek ttirii ozellikle kusect plasmodiumlanmn konuk~usudur ve

kusectlann kan parazitlerirri tasectlr yayar ve bulasecttmr [4 1323] Martini bu

sivrisinegin Proreosoma tasectlYIClsl oldugunu tespit etmisecttir [22]

Clongiareolatanm tasectldl~ kusect parazitleri konusunda en aynnnll

arasecturma Corradetti ve Scanga tarafmdan yapllIDlsectur [1011] Bu iki

arasectttnCl yaptlklan 64 denemede sivrisineklerin kanmdan ve tiikriik

bezlerinden Plasmodium (Giovannulaia) polarenin degisectik sporogonik

evrelerini izole etmisectlerdir Aynca Sicilyadaki Falco tinnunculus

tinnunculus ve farkh kanarya tiirlerinin kanlarlyla hazlrladlklan

preparatlarda bol miktaIda P polareye rastlamtsectlardtr

C longiareoiaramn Malta Hummasmm tasectmmasmda da gorev

almlsect olabilecegi sanIlmaktadtr [33] Bunlann yam Slra Seguy bu tiiriin

Plasmodium danUewslcyi ve Micrococcus melitensisin tasectlytclsl oldugunu

tespit etmisecttir [27]

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 8: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

3

Tiiriin ottaya ~lkttgl Kanarya Adalanndan Hindistana kadar ~ok

genisect bir yaytlma gosteren C iongiareolatamn [14 16 18 20 2327]

illkemizin hemen her bOlgesinde bulundu~ kaydedilmisecttir [2 26]

Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C longiareolatamn disectisi

zoofildir [22] Oisectiler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik hareket ederler [2

26] Tiiriin en yogun oldugu aylar Nisan Mayts ve Eyltildtir [6 1733]

Clongiareolata y11 boyunca ~ok dOl veren (Multivoltine) bir sivrisinektir

[5 14] Disecti1er yumurtalanm ozellikle kti~tik su birikintilerine paket

halinde btrakrrlar [33] Larvalar organik madde baklImndan zengin

durgun tath 144-825 mglt tuz i~eren dogal sularda sulama kanallan

bah~e havu~lan oluk yalak ot hendekleri kir~ varilleri gibi iriti ufakh

yapay su birikintilerinde temizden ~ok kirliye kadar her ttirlti ottamda

yasectar ve gelisectirler [5 8 14 1520 23 26 28 30]

C iongiareoiata gerek ~esectitli hastallklan tasectlyan bir vektor olarak

insan ve hayvan saglgl tizerindeki tehlikesi gerekse turistik klyl

bolgelerimizde yogun populasyonunun olmasl nedeniyle insektisit

uygulamasmm fazlaca yapllmasma neden olan bir ttirdtir Bu nedenle soz

konusu ttirle mticadele edebilmek i~in biyoloji ve ekolojisi tizerine bugtine

kadar yapllmlsect olan arasectttrmalara katklda bulunmak yararh olacakttr Bu

arasecttlrmamlzda ttirfin bazl biyolojik ozelliklerinin belirlenmesine

~allsectlhmsectttr

GERE( VE YONTEMLER

Callsectmalar Mugla Onnan lsectletme $efligine ait Gokova Alageyik

Uretme Ciftligi alam i~erisinde ger~eklesecttirilmisecttir Denerneler stiresince

meteorolojik veriler gfinltik olarak kaydedilmisecttir Su ve hava SlCakllit

bagu nem ve pH ol~timleri DIGITO TPD 1000 model elektronik ve

000 1 hassasiyette digital Ol~iim aleti ve elektrodlan kullamlarak sabah

ogle ve gece yansl olmak fizere gtinde dort kez tekrarlaimusect veriler

Macintosh Classic marka bilgisayar yardImlyIa istatistik ortalama He

birlikte standart sapma ve hata degerleri de hesaplanmlsectur Aynca

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 9: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

4

denemelerin yaplldlgl donemde Gokova bolgesinde gece ve gUndUz

slcakhk farkmm ~ok az olmaSI (ortalama 60 C) gece kaydedilen su

slcakhklanmn sivrisineklerin gelisectme basama~ slcakhwnm ~ok Uzerinde

oImasl ~teorolojik Ol~Um1erin old~a hassas ve verilen hata paytmn ~ok

diisectiik bulunmasml saglamlsectttr Denemelerin yapddlW besect ayhk donemde

genel olarak ortalama slcakhk 306plusmnO64 0C (265-39 OC) ve baWl nem

ortalama 693plusmn312 (40-92) olarak belirlenmisecttir Denemelerde

kullamlan yumurta paketleri Akyaka KoyUnde bulunan iki ayn ~iftligin

sulama havuzlarmdan toplanmtsectt1r Yumurta ve larva denemelerinin

tUmiinde havuz suyu kuUarulmtsectttr

C longiareolatamn yumurta inkUbasyon sfiresi ve a~tlma oranlm

saptamak amaclyla ger~eklesecttirilen denemede yeni buaktlan yumurta

paketleriyle ~ahsectmak amaclyla bah~e sulama havuzundaki tUm paketler

toplanmtsecttlC Boylece daha onceden btraktlmtsect veveya a~tlmlsect olan

yumurta paketleri onamdan Qzaklasectttnlmtsectttr Sivrisineklerin gece boYWlca

~iftlesectip sabaha ka~l yumurta buakuklan gozonUne ahnarak bu sUre

i~erisinde havuz esectit zaman arahklannda (saat 20002200 2400 0200

0400 0600) aln kez kontrol edilmisecttir 11k olarak brrakIlan 20 adet yumurta

paketi su Uzerinden flr~alar yardtmlyla almmlsect hemen hemen e~it

bUyiikliikte 10 adet paket 12x14x15 cm boyudannda 200 cc havuz suyu

(pH 778) i~eren standart plastik kaplara konulmusecttur

Turon larva pupa sUreleri erginlesectme orant He erkek-disecti oramm

saptamak amaClyla bir onceki deneyde a~tlan yumurtalardan elde edilen

larvalann 500 tanesi her kapta 50secter adet olmak iizere yine 12x14x15 crn

boyudannda 200 cc havuz suyu i~eren standan plastik kaplara konulmusect

ve hergUn besin olarak 1 mg sUttozu verilmisecttir Larva ve pupa evrelerini

saptayabilmek amaclyla gUnde iki kez saytm yapllmlsect ve her kabm i~inde

aym evrede olan larvalar yer almlsectttr Aym gUn evre degisecttirdigi tespit

editen bir ya da daha fazla larva 25 cclik cam pipet ve fJJyenalar kullanIlarak

bir sonraki evreye ait kaba aktanlmtsectt1r Boylece hem evrelerin birbirine

kansectmasl onlenmisect ve hem de gelisectme sUrelerindeki farklar a~~a onaya

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 10: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

5

~Ikrrusectur Bu tip bir uygulama sonucunda bir yandan birlikte yasectayan

larvalann ge1isectme surelerinin etkisi gozlenirken ote yandan dordiincii evre

ya da pupa evresine gelmisect larvalann tek tek ayn kaplarda brrakllmasl

saglanmlsect ve ergin oluncaya kadar izlenerek rahat~a esectey aynmlan

yapllrrusecttIr

Degisectik pH degerindeki sularda C longiareolatanm larva pupa

siireleri ite erginlesectme oramm tespit etmek amaclyla bir seri den erne

yapllrrusectur Akyaka koyii ~eVTesinde bulunan iki ayn azmak ve bu

azmaklarm denize kansectt1g1 ge~it bolgesinden alman farkh pH

degerlerindeki pH 57 608 65 sulardan ornekler almmtsecttIr Denemeler

i~in tiiriin 1-4 evre larvalan kullamlmlsectt1r Denemeler 10x9x7 em

boyutlanndaki plastik kaplara 50secter larva 200 cc su konmak ve 3 kez

tekrarlanmak suretiyle yaplhD1~trr Larvalara hergiin besin olarak 1 mg

suttozu verilmisecttir

Erginlerde farkIt besin kosectullannda omiir uzunlugunu tespit etmek

amaclyla 3 farkll deneme kurulmusecttur Denemelerde erginler 50 disecti 50

erkek olarak 30x50x30 cm boyutlannda tel kafeslere konulmusecttur tlk

besin kosectulu olan sectekerli su deneyinde erginlere 200 mllik cam

kavanozlar i~erisinde lOluk secteker ~ozeltisi pamuklara emdirilmek

suretiyle verilmisecttir lkinci denemede erginler standart cam kavanozlar

i~erisinde 10luk secteker rozeltisi ve 45 g siittozu kansectlmtnm yine

pamuklara emdirilmesi suretiyle beslenmisectlerdir (r~iincii denemede ise a~

brrakIlan erginlerde ornUr uzunlugu gozlenmisecttir Bu kosectulda erginlere

sadece pamuklara emdirilmisect kaynamtsect su verilmisecttir

Hayat tablolanmn diizenlenmesinde Andrewartha ve Birch Krebs

$isectli esas aItnmlsecttIr [3 19 31] Tablolar yumurta larva pupa ve ergin

evrelerini kapsayacak sectekilde dUzenlenmisecttir Belli yasect arallgmda canIt

birey saytsl lx olen birey saYlsl dx basectlangl~ populasyonuna gorez yUzde

Olum 100 qx belli yasect arahwnda populasyonlarda yasectanmasl beklenen

sUre ex sUtununda gosterilmisecttir

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 11: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

6

BULGULAR

1 Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve A~llma Oram

Yumutta inkUbasyon siiresi ve a~Ilma orarum saptamak amaclyla

diizenlenen denemeler sUresince su slcaklIgl 240plusmn052 OCt orannlI nem

692plusmn518 olarak tespit edilmisecttir

Clongiareolatanm bah~e sulama havuzlarmdan toplanan yumurta

paketlerinde 159-297 (i = 203) yumtpta tespit edilmisecttir Yumurta

inkUbasyon siiresi ortalama 204plusmnOOO1 glin ~I1ma oram ise 8893diir

(Tablo 1) Bu yumurtalatm 96S1 ikinci gUn 4U U~UncU gUn

a~secttlr

2 Larva Pupa Siireleri ve Erginle~me Oranlarl

Denemeler sUresince su slcaklIgl 246plusmn34 oC bagd nem

687plusmn255 olarak belirlenmisecttir

Denemeye alman 500 adet larvadan erginlesecten birey sayIsl 347

olup bunlann 175 tanesi (5044) disecti 172 tanesi ( 4956) erkek

bireydir Buna gore disecti ve erkek bireyler arasmda erginlesectme yUzdesi

baklmmdan onemli bir fark yoktor Toplam erginlesectme oranl 694

olarak tespit edi1misecttir (Tablo 2)

Evrelere gore oliim oranlan incelendiginde OlUmlerin 2 evreden

itibaren onaya ~Ikngt ( 21) ve yine en yUksek degerin bu evrede oldugu

tHiim orarunda pupa evresine dogru diizenli bir dUsectiisect gozlendigi pupa

evresinde oliim olmadlgl tespit edilmisecttir Nitekim tUm pupalardan

erginlerin ~lkn~ gozlenmisecttir

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 12: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

7

Tablo 1 Culiseta longiareoatamn Yumurta tnkiibasyon Siiresi ve

Yumurta Acentma Oranlan

Paket No

Pakelteki Yumurta SaYlsl

A~tlan Yumurta SaYlsl

Yumurta A~ Oram()

Her Pakelleki Yumurtalann On A~lma Siiresi (Goo)

1 159 146 9182 2

2 172 151 8779 2

3 216 210 9722 2

4 297 230 7744 2

5 201 160 7960 2

6 239 220 9205 2

7 184 173 9402 205 plusmn 001 (1) (2-3) (2)

8 222 201 9054 202 plusmn 001 (2-3)

9 162 155 9567 203 plusmn 001 (2-3)

10 173 155 8959 235 plusmn 004 (2-3)

L 2025 1801 8893 middot204 plusmn 0001 (2-3)

(I) Ortalama plusmn Standart Hata

(2) Minimum - Maksimum Siire (Goo)

bull

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 13: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

8

Tablo 2 Dogal Kosectu11arda CuJiseta longiareolatanm Larva Pupa

Siireleri ve Erginlesectme Oranlan

Larva Larva Suresi (Gun) Evresi

DiSi Erkek

I 2 2

Larva SaYlsl

500

Olen Larva SaytSl

-

OUim Oram

-

II 376plusmnO06(1) 388plusmn006 (2-5)(2) (2-5) shy

500 105 21

III 350plusmn005 350plusmn006

(2-6) (2-6)

395 44 88

IV 1129plusmnO32 1112plusmn035

(5-19) (5-16)

351 4 08

Toplam Larva 2053plusmnO34 2050plusmn033

Siiresi (11-29) (11-29)

Pupa 235plusmn007 207plusmn007

(2-4) (1-5)

347 - -

Toplam 2270plusmnO35 2257plusmn034 ErginlesectII1e SUresi (13-33) (12-34)

Erginlesecten Larva Saytsl 175 172

Erginlesectme Oram () 694 306

(1) Ortalama plusmnStandart Hata

(2) Minimum - Maksimum Larva Siireleri (GUn)

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 14: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

9

3 Oegisectik pH Degerindeki Sularda Larva Pupa Erginlesectme Siireleri ve Erginlesectme Oranlarl

De~isectik pH de~erindeki sularda larva pupa ve erginlesectme siirelerishy

ne ait sonu~Iar Tablo 3de gosteriImisecttir Do~a1 ortam kosectulu hari~ (havuz

suyu) yapilan di~er denemeler siiresince su slcakh~ 262plusmnO42 oc ba~ll nem 693plusmn312 olarak tespit edilmisecttir

Larva evre siiresinin pH de~erleri arttlk~a uzadl~ tespit edilmisecttir

pH 57de 1380plusmn015 giln olan larva eyre sUresi pH 65 degerinde 15

giinliik farkla 1518plusmnO15 giln sUrmUsecttiir Denenen pH de~erlerinde OlUm

oranlan 306-373 arasmda de~sectme gostermisecttir Pupa evre siiresinin

ise pH de~er1eri yUkseldik~e klsakbiI tespit edilmisecttir Bu evrede oliim

gozlenmemisecttir Tiiriin yasectadl~ do~a1 ortamda ortalama erginlesectme siireshy

sinin (su SlCakh~ 246 OC) diger su ortamlanndakinden yaklasectlk besect gUn

daha uzun oldugu erginIesectme oraniarUlln 627-694 arasmda de~isecttigi

belirlenmisecttir

4 Hayat Tablolan

C[ongiareo[atamn lOluk secteker ~ozeltisi lOIuk secteker ~ozeIshy

tisi + siittozu ile beslenen ve a~ blfakllan populasyonlannda disecti ve erkekleshy

tin hayat tablolan Tablo 45 ve 6da gosterilmisecttir

IOluk secteker ~ozeltisi ile beslenen populasyonda ilk ii~ giln i~erishy

sinde oliim gozlenmemisecttir 4-6 giinde olilm oranlan disecti populasyonunshy

da 66ya erkek populasyonlannda 70e ulasectrnlsecttrr Bu donemden

soma disecti ve erkek populasyonunda dilzenli bir dUsectUsect gozlenmisect disecti ve

erkek bireylerde yasectanmasl beklenen siirelerin birbirine ~ok yakm oldu~u

tespit edilmisecttir (Tablo 4)

IOluk secteker ~ozeltisi + silttozu ile beslenen populasyonda yine

ilk il~ goo i~erisinde Olilm gorulmemisect 37 gOOe kadar disecti ve erkek popushy

lasyonlanmn her ikisinde de hIm bir dilsectiisect gozlenmisect 37 gilnde canh kalshy

rna oram disecti bireylerde 44 erkekbireylerde 52 olarak tespit edilmisectshy

tiro Bu beslenme yontemiyle disecti bireyler 24 giln erkek bireyler ise 27 giln

yasectaulabilmisectlerdir (Tablo 5)

I

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 15: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

bull

Tablo 3 Dogal Ko~ullarda Degisectik pH Degerindeki Sularda Clongiareolatanm Larva Pupa Erginlesectme Slireleri ve

Oranlan

LARVA PUP A ERG 1 N

Ortam pH Larva Larva SUre- Olum Pupa Pupa Slire- Oliim Ergin Erginlesect Erginlesect

Saytsl si (Gun) Orant () SaYlsl si (Gun) Oraru () Saytsl Oram () SUresi (Glin

h 57 150 138()plusmn)15 (1)

(10-16) (2) 346 98

378plusmn015

(1-7) 0 98 654

1762plusmn028

(12-23) ~

~ ~~ 0(1)

608 150 1396plusmnO15

(11-17) 373 94

306plusmn01O

(1-6) 0 94 627

1705plusmn024

(12-23) JI

h 65 150 1518plusmnO15

(12-17) 353 97

278plusmn007

(2-6) 0 97 647

1793plusmn017

(14-23)

2053plusmnO34 235plusmn007 2270plusmn035

~~ 77 500 306 347 0 347 694 (11-29) (2-4) (13-33)

(1) Ortalama plusmn Standart Rata

(2) Minimum - Maksimum sUre (Gun)

o

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 16: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

Tab10 4 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su ile Beslenen C longiareoiara Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

D t $ t E R K E K

x (Giln) Ix dx lOOqx ex Ix dx lOOqx ex

0- 25 Yumurta + Larva + Pup a

26-28 50 0 0 25 50 0 0 22

29 - 31 50 33 66 15 50 35 70 12 I j

32 - 34 17 5 10 24 15 4 8 19

35middot37 12 4 8 14 11 4 8 14

38 -40 8 6 12 08 7 4 8 09

41- 43 2 2 4 05 3 3 6 05Lo---shy

--

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 17: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

bull

D t ~ t E R K E K

x (Gun) Ix dx l00qx ex Ix dx l00qx ex

0- 25 Yumurta + L a r v a + Pup a

26 shy 28 50 0 0 39 50 0 0 46 29 - 31 50 7 14 29 50 3 6 36 32 - 34 43 7 14 23 47 5 10 28

35 - 37 36 14 28 16 42 16 32 21 38 shy 40 22 14 28 14 26 4 8 21

41 - 43 8 0 0 20 22 11 22 14 44-46 8 4 8 10 11 3 6 14 47 -49

~Q-52

4 4 8 05 8 2

6

2

12

4 07 j

05

Tablo 5 Dogal Ko~ullarda ~ekerli Su + Suttozu ile Beslenen Clongiareolata Di~i ve Erkeklerinin Hayat Tablosu

N

I

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 18: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

13

A~ blrakIlmalan halinde populasyonda ilk U~ giln i~erisinde

diplerin 80i erkeklerin 62si 6lmU~tiir Di~i ve erkekler a~hga be~

gUn dayanabilmi~lerdir E~eylere ait ex degederinin birbirine ~ok yaktn

oldugu belirlenmi~tir (Tablo 6)

Tablo 6 Dogal Ko~ullarda A~ Buaktlan C iongiareoiara Di~i ve Erkeklerinde Hayat Tablosu

DIS I ERKEK

x (GUn)

Ix dx 100qx ex 1x dx 100qx ex

()25 Yumurta + Larva + Pupa

26 50 0 0 26 -50 0 0 28

27 50 15 30 16 50 12 24 -

18

28 35 25 50 13 38 19 38 13

29 10 8 16 11 19 18 36 10

30 2 2 4 05 1 1 2 05

5 Omiir Uzuolugu

C longiareolatantn omUr uzunlugunun saptanmasl i~in yapIlan

denemeler doneminde hava slcakhgl 304plusmn073 0C ve bawl nem

666plusmn349olarak tespit edilmi~tir

Clongiareolata di~i ve erkeklerinin omUr uzunlugu bakImtndan

en elveri~li ko~ulun sectekerli su + sUttozu oldugu gozlenmi~ olup ortalama

omiir uzunlugu bakInundan gruplar arastndaki fark ~eker1i su sectekerli su

+ sUttozu grubunda 5-7 giln sectekerli su a~ brrakIlan erginlerin olu~turdugu

grupta yaklasectIk iki gUn ~ekerli su + sUttozu a- brrakIlan erginlerin

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 19: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

14

olu~turdugu grupta ise 7-9 gUn arasmda degisecttigi tespit edilmisecttir

(TabIo7)

Tablo 7 CuLiseta longiareolata Disecti ve Erlceklerinde Ortalama Omtil Uzunlugu

DISt

Ergin Omtil Uzunlugu (GUn)

BEStN ORTAMI

Sekerli su Sekerli su + SUttozu

518plusmnO63 (1) 1032plusmnO72 (4middot18) (2) (4-24)

~hk

2 94plusmnO11 (2-5)

ERKEK 508plusmnO64 (4-18)

1240plusmnO78 (4-27)

3 16plusmnO11 (2-5)

(1) Ortalama plusmn Standan Hata

(2) Minimum - Maksimum sUre (GUn)

Degisectik besin kosectullannda disectilerin hayatta kalma egrileri Sekil

lde gosterilmisecttir Buna gore a brralalan disectiler 2 glinden itibaren hlZh

bir sectekfide olmeye basectlamlsect ve 5 gUnde populasyonda yasectayan disecti birey

kalmarrusectttr Diger taraftan sectekerli su fie beslenen disectilerinhayatta kalma

egnsinin sectekerli su + sUttozu He beslenen disecti1erin hayatta kalma

egnsinden daha ibiikey oldugu sectekerli su + sUttozu fie beslenen disectilerin

diger kosectula gore aln glin dahafazla yasectadl~ tespit edilmisecttir Her iki

populasyonda da 3 glinden sonra oliimler goriilmeye basectlanffilsectttr ve 12

gUnde sectekerli su kosectulunda hayatta kalma oram 16 iken diger kosectulda

bu oran 44 olaiak belirlenmisecttir 18 giinde sectekerli su kosectulunda

disectilerin tiimii olmiisect buna kaTsectm sectekerli su + siittozu kosectulundaki

disectilerin 16S1 canh kalm1secttlr

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 20: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

15

55r---------------------------~

45 middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot~rli su

- X --~li su + stittoZll

- r-I

--- -hbk r-t CIl 35 r-t gt (l )0

Ui

gt I1J M 25

r-t ~

r-t 20 r-I c u (l f5

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27

Zaman (Glin)

~eki11 Farkh Besin Onamlannda C longiareolata Di~ilerinin Hayatta

Ka1ma Egrileri

Aym besin ko~ullannda erkeklerin hayatta kalma egrileri ise ~ekil

2de gosterilmisecttir Yine a brralalan erkek populasyonunda 5giinde canh

birey kalmann~nr $ekerli su besin ko~ulunda canh kallllaQram6 gtinde

30a dti~mtisect ti birey 18 gtine kadar yasectayabilmisecttiI $ekerli su+

stittozu besin kosectulunda ise 3 gtinden sonra Oliimler gqrillmeyebasectlamlsect

6 gtinde canh kalma oram 94 18 gtinde ise 22 olarak tespit

edilmisecttir Populasyona ait erkek bireyler digerbesHt kosectuluna gore

maksimum dokuz gUn daha uzun yasectanl1sectlardrr

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 21: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

16

55

50

45 middot~rli su X ~li Q1 + fiittozu

-1 40 - - --Althk -

M fIl 35 M -- I til ro 30 I

IIgt Q) ~ 25 M

IQ I

M -1 I C I ro u

I I I

10

5

0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

Zaman (GUn)

~ekil 2 Farkh Besin Ortamlannda Ciongiareoiata Erkeklerinin Hayatta

Kalma Egrileri

TARTI~MA VE SONUC

C iongiareoiatamn yumurta inktibasyon stiresi yakla~tk 49 saat

olarak bulunmu~tur Dogal ko~ullarda yumurta inktibasyon stiresinin ~ok

klsa olmasl denemelerin yapIldlgl Gokova yoresinde slcakllwn (hava

slcakhgl 297 degC SU slcakhgl 246 OC) ytiksek olmasl He yakfndan

ilgilidir Adham [l]laboratuvar ko~ullannda 18-22 0C SlCakllk ve 60shy

70 oranuh nem ortammda yumurtalann ti~ gUn i~erisinde Van Pletzen

[321laboratuvar ko~ullannda 22 degC SlCakltkta 30-48 saatte Van Pletzen

ve Van der Linde [33] yine laboratuvar ko~ullannda 23 degC SlCakltk ve

60-70 baWl nem ortammda 50 saatte a~ldIwm tespit etmi~lerdir

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 22: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

17

Araziden toplanan 10 adet yumurta paketinde yapdan saYlmlarda

159-297 (x =203) yumurta tespit edilmisecttir Van Pletzen ve Van der Linde

yine araziden topladtklart 14 adet yumurta paketinde yapnklan saymuarda

184-412 (x = 27985) yumurta belirlemisectlerdir [33] Adham bu verileri

SJ3S1yla 80 ve 214 yumurta olarak tespit etmisecttir [1]

Yumurta paketIerinden elde edilen toplam 2025 yumurtanm a~l1ma

orani 8893 olarak bulunmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

1aboratuvar kosectu1lartnda 1984 yumurta ile yapnklan deneme1erde bu oraru

100 olarak bulmusectlardrr [33] -

Ciongiareoiata i~in toplam larva sUresi disectilerde 2053plusmnO34 glin

pupa sUresi 235plusmnO07 gUn erkeklerde srraslyla 2050plusmn033207plusmnO07

gUn olarak bulunmusecttur Adham bu tUrle yaptlgl ~ahsectmada dUsectUk

sicakhgm larva gelisectme sUresini uzatttgmi kaydetmisect laboratuvar

kosectulunda 18-22 0C slcakhk ve 6O-70orannh nem ortamtnda larva

stiresinin 11-16 gUn pupa sUresinin ise 4 gUn stirdUgUnU belirtmisecttir [1]

Yapdan diger bir arasecturmada 27 0C hava slcakhgmda toplam larva sUresi

10plusmn07 gUn larva OlUm oranl 10 pupa sUresi 25plusmnO46 (2-3) gUn pupa

oliimU ise 1111 olarak tespit edilmisecttir [1122] Deneme1erimizde larv~

doneminde olUm oram 306 bulunurken pupa evresinde oltime

rastlanmamlsecttlr Larva doneminde en fazla olUm 21 ile 2 evredemiddot

gozlenmisecttir Martini [22] larva eyre sUresini laboratuvar kosectullannda 22

gUn olarak kaydederken bu sUreyi Van Pletzen ve Van der Linde [33]

laboratuvar kosectullartnda 22 glin pupa stiresini disectiler i~in 3 erkekler i~in 2

gUn olarak tespit etmisectlerdir Buiguianmizia baZl arasectt1rtC11ann verileri

arasmda ortaya ~Ikan farkhhklan yetisecttirme kosectullanndaki fiziksel

faktorlere (su slcakhgl pH konduktivite vb) iklimsel kosectullara ve besin

farkhlt~na baglayabiliriz

Dogal kosectullarda top1am erginlesectme stiresi (yumurta-ergin) disectiler

i~in 2474plusmnO35 glin erkekler i~in 2461plusmnO34 gUn olarak bulunurken

erginlesectme oram 694 olarak tespit edilmisecttir Bunun 5044UnU disecti

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 23: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

18

4956sml erkek bireyler olusectturmusecttur Van Pletzen ve Van der Linde

bu oram 5005 erkek 4995 disecti olarak kaydetmisecttir [33] Yani esectey

oram beklenen 11 oranmdan sapma gOstermemisecttir

pH 57-77 arasmda degisecten 4 farkh su ortammda yapdan

denemelere ait veriler Tablo 3de gOsterilmisecttir

Erginlesectme oram bakmnndan en uygun pH degeri 77 olarak tespit

edilmisecttir Ancak 57608 ve 65 pH degerJerinde de erginlesectme oram

60m usttindedir Martini larvalarm hibatmdaki sulann pH degerinin

72-84 arasmda oldugunu belirtmisecttir [22] Bu verilere dayanarak C

longiareo[atanm larvalarmm Ozellikle organik madde bakImmdan zengin

alkali sularda yasectayabildigi gibi daha dusectuk pH degerindeld sularda da

yUksek oranda erginlesectebildigmi belirtebiliriz

Denenen u~ degisectik kosectul Omur uzunluklar a~lsmdan

karsectIlasecttmlacak olursa ttiriin disecti1eri ve erkekleri i~in sectekerli su + suttozu

besin kosectulunun diger kosectullara gore daha elverisectli oldugu sadece bu

ko~ulda erkeklerin disecti bireylerden daha uzun yasectadIgl tespit edilmisecttir

A~hk kosectulunda ise esecteylerin Omiir uzunluklan bakmnndan aralannda fark

o1madI~ gOzlenmisecttir Adham laboratuvar kosectullannda disectilerin gece

boyunca sectekerli su ~zeltisi ile beslenebildigini belirtmisecttir [1] Ote yandan

Van Pletzen ve Van der Linde 10luk sukroz ~Ozeltisi He bu tUriin

disectilerini laboratuvar kosectullannda 40-50 gun yasectatabilmisectlerdir [33]

Arasecttmctlar erkek bireylerin disectilerden daha ~abuk oldugiinu disectilerin de

bu kadar uzun yasectayabilmel~ri i~in 2-3 haftadan sonra giivercin kanlyla

beslenmeleri gerektigini tespit etmisectlerdir [33]

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 24: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

19 KAYNAKLAR

1 Adbam FK Establishment of a colony of the mosquito Culiseta longiareolata under laboratory conditions Experienta 38 1498-1499 1982

2 Ain R Les mostiques des bords du Rhone Bull Societe Naturalites et des Aroheloques d l Ain 84 57-60 1970

3 Andrewartha HG and Birch LC The distribution and abundance of animals The University of Chicago Press Chicago and London 782 1954

4 Bates M The natural history of mosquitoes Gloucester Massachusetts Peter Smith 378 1970

5 Bedford GAH South African mosquitoes 13th and 14th Rep Vet Res Un S Afr pa 881-990 1928

6 Beier JE Kenawy NA EI Said S and Merdan AI Vector potential of culicine mosquitoes in Faiyum Governorote J Am Mosq Cont Assoc 2 2 164-167 1986

7 Bwbutis PP and Lake RW The biology of Culisela melanura (Coquillet) in New Jersey Proc New Jers Mosq ExtrelD Ass 43 155-161 1956

8 Buxton PA Applied entomology of Palestine being a report to the Palestine government Bull Entomol Res 14 289-340 1924

9 Chamberlain RW Rubin H Kissling RE and Edison ME Recovery of virus ofEastern Equire Encephalomyelitis from mosquito Culisela melanura (Coquillet) Proc New Jees Mosq Exttem Ass 43 155-161 1956

10 Corradetti A and Scanga M Note sui cicIo sporogonico di Plasmodium (Giovannoloia) polare in Culiseta longiareolata Parassitologia X I 1-91968

11 Corradetti A and Scanga M Notes on Plasmodium (Giovannolaia) polare and its transmission with Culiseta longiareolata Pamssitologia X 2-361-64 1965

12 DobrolWorsky NV bull Constributions to the mosquito fauna of Southeast Asia X The genus Culisela Felt in Southeast Asia Contrib Am EntomoI Inst 7 38shy61 1971

13 Gutsevich AV bull Monchadskii AS and Shtakelberg AA Insecta Diptera Vo13 pt4 Mosquitoes (Family Culicidae) Fauna SSSR 100 Leningrad Izdat Nauta 384 1970

14 Horsfall WR Mosquitoes their bionomics and relation to disease New York Hafner Publishing Company 7231972

15 Khattat FH An account of the taxonomy and biology of the larvae of Culicine mosquitoes in Iraq Bull Endem Dis I 156-183 1955

16 Kirkpatrick TW The mosquitoes of Egypt Egyptian Goverment Anti-Malaria Commission Goverment Press Cairo xi + 224 3 1925

17 Kitron U and Pener H Distribution of mosquitoes (Dipteraculicidae) in Northern Israel A historical prespective n Culicine mosquitoes J Med Entomol 23 2 182- 187 1986

18 Knight KL and Stone A A Catalog of the mosquitoes of the world (DipteraCulicidae) College Park Maryland Entomological Society of America (Thomas Say Foundation) VI 611 19n

19 Krebs CJbull Ecology The Experimental analysis of the distribution and abundance Harper and Row Parasit 26 2072131972

20 Langeron M MorpoHgie et biologie de la larve de Theobaldia spathipalpis Rondani 1972 Bull de la Societe de Pathol Exotique 1198-103 1918

21 Margalit J and Tabori AS bull The mosquito fauna of Sinai J Med Entomol 10 189-96 1973

12 Martini E bull Culicidae in E Lindner Die Fliegen der Palearktischen Region l1u12 Stuttgart 398 1931

23 Merdivenci A Tiirkiye sivrisinekleri (Yurdumuzda varb~l bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi biyo-ekolojisi yayll~l ve sa~bk (Snemleri) Istanbul Univ Cerrahp~a TIp Fat Yaymlan ReklOrlilk No 3215 T8$ Matbaasl Istanbul 354 1984

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 25: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

20

24 Parrish DW bull The mosquito of Turkey Mosq News 194264-267 1959 25 Reeves WC and Hammon W McD Feeding habits of the proven and possible

mosquito vectors of Western Equine and St Louis Encephalitis in the Yakima Valley Washington Am j Trop Moo 24 131-134 1944

26 Rioux JA Les Culicides du midi Mediterraneen Encycl Entomol (A) 35 1 303 1958

27 Seguy E Les Moustiques de fafrique minevre de IEgypte et de 1a Syrie etude comparative des moustigues des regions Mediterraneennes de IEurope centrale et septentrionale leurs parasites suivi de catoloque des Culicides Nearctiques et Palearctiques Encycl Entomol 11-257 1924

28 Shalaby AMbull Survey of the mosquito fauna of Fezzan South-Western Libya Bull Soc EnL Egypte LVI 301-312 1972

29 Shemanchuk E and Morgante 0 Isolation of Western Encephalitis virus from mosquitoes in Alberta Can J Microbiol 14 1-5 1968

30 Steyn JJ N moontlike nuttige muskiet Theobaldia longiareolata MCQ SA Moo Journal 34 614-616 1960 t

31 $i~li MN Ekoloji Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A 31212 1980 32 Van PIetzen R Larval and pupal behaviour in Culiseta longiareolata (Macquart

1838) (CulicidaeDiptera) J Lmnol Soc Sth Afr 7 (1)24-28 1981 33 Van Pletzen R and Van der Linde TCbull de K Studies on the biology of Culiseta

longiareolata (Macquart) (Diptera~ulicidae) Bull Entomol Res bull 71 71-791981

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 26: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

Hacettepe Fen ve Muhendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 21 bull 37

KARASiNEK Musca domestica L (DI~TERA MUSCIDAE)NIN TETRAMETHRINE DIRENCLI POPULASYONLARINDA GUN UZUNLUGUNUN

POPULASYON DiNAMizMi UZERiNE ETKiLERi (II)

Geli~ tarihi (received) 1931993

SS Caglar (1)

6ZET

Musca domestica Lrun Tetramethrine direoc k3zandJrulffi1~ Ankara ~plUk populasyonlannda de~i~ik gOn uzunluklannm populasyon dinamizmi iizerindeki etkiIeri ~unlml~tlr Tetramethrin topikal aplikasyon metodu ile uygu1anml~ ve kontrol populasyonu olarak WHO standart duyarh populasyonu kullarulml~tlr _

Ankara C6plil~iinden toplanarak laboratuvar ko~allannda yeti~tirilen M domestica erginlerinin F17 kU~ll ve bu populasyonun Tetramethrine direnC kazandlIllml~ soyunun FS ku~all 024 618 1212 ve 186 saat aydmhkshykaranhk giln uzunlugu ko~ullannda yeti~tirilerek bu populasyonlar iCin preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi yumurta verimi yumurta acllma oranlpup sOresi ve (SmOr uzunlulu gibi parametreler hesaplanarak tilm populasyonlar iCin hayat tablolan diizenlenmi~tir

Degi~ik giln uzunlulu ko~ullannda yeti~tirilen Tetramethrine dir~ncli Mdomestica populasyonlarmda uzun gun periyodunun preovipozisyon siiresini buna lcaqlO ktsa gun periyodunun da yumurtlama zarnaIJlIII ktsalttl~l bulunmusecttur Uzun giln ko~ulunda yumurta verimi dilsectmesine karsectlII yumurta aCllIm oram yUkselmisecttir Vine uzun giln ko~ulunun pup siiresini ve omiir uzunlugunu ktsalUCl etkisi g(Szlenmekle birlikte genelde disectilerin daha uzun 6miirlil olduklan saptanmlsectUT

Anahtar Kelimeler Karasinek Musca domestica L Tetramethrine direnc Fotoperiyod Hayat tablosu

EFFECTS OF PHOTOPERIOD ON POPULATION DYNAMICS OF TETRAMETHRIN RESIST ANT

POPULATION OF HOUSE FLY Musca domesticll L (DIPTERA MUSCIDAE)

SUMMARY

The effects of photoperiod on the population dynamics of Tetramethrin resistant population of house fly Musca domestica L collected from the municipality garbage area of Ankara was investigated in the present study

(I) Hacettepe UniversitesiFen FakilltesiBiyoloji B(SlilmilBeytepe-ANKARATORKtYE

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 27: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

22

The population dynamics of Tetramethrin resistant stocks were studied under various photoperiod conditions Tetramethrin was applied by using the topical application method and the WHO sensitive house fly stock were used as control population

The fifth generation of this resistant population was kept under 1212 024 618 and 1816 hours light-dark periods and preoviposition period duration of combined embrional and larval period pupal life were investigated Life tables were established for each photoperiod studied The preoviposition period was short under long day-light while oviposition period was short under short day conditions Fecondity was decreased while hatchability was increased under long photoperiod The pupal and adult life were decreased also under long day conditions Females were livedlonger under every condition tested

Key Words House fly Musca domestica L Tetramethrin resistant Photoperiod Life table

GtRts

Giiniimiizde bilimmiddot ve teknolojinin birbirine paralel gelisectimi

sayesinde zararh organizmaiaria fiziksel (mekanik) kimyasal kiiltiireI

biyolojik veya bunlann tiimiinii birden i~ine alan entegre savasectlm

yontemleri uygulanarak miicadeleye ~allsectumaktadIr Ancak klsa siirede ve

kesin sonuca ulasectmak amaclyla kimyasal savasectlm olduk~a yaygmdlr 1980

yllmda dUnyada ~esectitli zehirlere diren~ kazanan bocek tiirii saYlslOln

400den fazla oldugu bildirilmektedir [18] Bu durum iilkemiz kosectuUannda

degerlendirildiginde b~k ornek He karsectllasectllmaktadrr Ankara ~opliigii

karasinek populasyonlannda Malathiona karsectl yUksek diren~ olusecttugu

[28] yine aym populasyonlarda kullamlmaya basectlanan Fenitrothiona karsectl

da karasineklerin diren~ kazandIgt saptanmlsecttlr [29] B~ok Ulkede yapIlan

~ahsectmalerda Mdomestica Oln organoklorlu organofosforlu karbamath

insektisitlere karsectl yiiksek diren~ kazandl~ saptanmlsector [7 34] Bugiin

diinyada kullamlan diger insektisitlere karsectl diren~ olusecttugu gibi sentetik

pyrethroidlere kasectl da diren~ gozlendigi bildirilmektedir [4 16 17]

Canh yasectammda slcakhk lsectlk nem besin yasectam alan gibi

kosectullar onemli rol oynamaktadr Bunlarm degisectmesi durumunda canhlann

yasectam dongUlerinde bazl degisectiklikler beklenebilir Isectlk yasectam i~in hem

gerekli hem de smrrlaYlcl bir ~evre faktorii olarak rol alrr Isectlgm hayvanlar

ozellikle bOcek1er Uzerinde gelisectmenin agrr veya hlZh olmasml gerektirecek

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 28: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

23

~ekilde etld yaptl81 bilinmektedir Yine canhlann lireme g~ ve diyapoz

gibi hayatsal olaylannm l~lk ile yakmdan ilgisi oldugu saptanml~tIr [30

31 32]

Mdomestica ile sava~lmda daha etkili olabilmek ve daha iyi

sonu~lar alabilmek i~in yurdumuzdaki sentetik pyrethroid grubu insektisit

uygulamasl kar~lStnda karasinek populasyonlannm ne Ol~Ude etkilenshy

diginin bilinmesi gerekir Gelisectme hlZmda ne gibi degisectik1ik1er oldugu

farkh ~evre kosectullannda insektisitlerle karsectllasectan populasyonlardaki

biyolojik verilerin ne olaca~nm bilinmesi sOz konusu kimyasal savasectlD1ln

getirecegi s()nu~Iann ne olaca~mn atasecttmimasl gerekmektedir Buradan

hareketle bu ~al1sectmada gUn uzunlugunun Tetramethrine diren~li

Mdomestica populasyonlan Uzerindeki etkisi arasectnnlmt~t1f

GEREC VE YONTEMLER

Ankara ~oplUgUnden toplanan Mdomestica erginleri (AC

populasyonu)nin F17 kusecta81 ile ~ahsecttlmaya basectlanmlsectur AC populasyonu

F17 ku~a81nda sentetik pyrethroidler grubundan Tetramethrin He diren~

testleri yaptlmtsect ve sonu~ta LOSO dozunda canIt kalan bireyler Uretime

ahnarak Tetramethrine diren~li (TO populasyonu) bir populasyon

olusectturulmusecttur TO populasyonuna birbirini izleyen besect kusectak boyunca

Tetramethrin He diren~ testleri uygulanmlsect sonu~ta elde edilen TO Fs

populasyonu degisectik gUn uzunlugu kosectullanna ahnarak deneyler

kurulmusecttur Gerek diren~ testleri yaplhrken gerekse deneyler kuruiurken

kullamlan karasinekierin slflT yasect grubundan olmasma ozen gosterilmisect

deneyler U~ replikasyonla ger~eklesecttirilmisecttir

Insektisit deney gruplannm topikal aplikasyon metoduna gore

uygulanmIsecttlT Yapdan tUm diren~ testlerinde sinegin mesothrax bOlgesine

1flIt insektisit ~oze1tisi uygulanmlsectur [3] Tetramethrin i~in LOSO

degederinin saptanmasmda yeni erginlesectmisect 40 disecti 40 erkek karasinege

asecta81daki dozlar uygulanmIsecttlT

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 29: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

24

29419mglt 14709mgllt 29419mgllt 14709mgllt 29410mgllt

l1a~ uygulamastndan 24 saat sonra sinekler saytlml~ oUim

oranlan hesaplanarak probit analizleri ile LD50 de~erleri saptanffil~ [5] ve

diren~ katsayllan hesaplanml~nr [6] TUm insektisit denemelerinde ~ozUcU

olarak kullandIglffilz asetonun karasinekler Uzerinde OldiiriicU bir etkisi

goriilmemi~tir

Denemelerin yaptldIgt insektatyum slcakhk kaybtna kar~l izole

edilmisect olup SICaklt~ 25plusmnIOC oranttll nemi 700 Rbde sabit olarak

tutulmu~ ve 1212 saat aydmltk-karanltk lsecttk ko~ulu sa~anffilsectnr

TD stok populasyonu normal laboratuvar kosectullannda elde

edildikten sonra farklt gUn uzunlugu ko~ul1annda hayat tablosu ~ahsectmalan

yapmak i~in bu populasyondan alman yumurtalar tam karanltk (TO 024

populasyonu) 6 saat aydInltk-18 saat karanltk (TO 6l8 populasyonu) 12

saat aydInltk-12 saat karanltk (TO 1212 populasyonu) ve 18 saat aydmhk-6

saat karanhk (TD 186 populasyonu) lsectlk kosectullanna uygun olarak

harulanan iklim dolaplanna ahnarak yetisecttirilmeye ba~lanffilsect bunlardan

olusectan erginlerden de aym ko~ullarda deneyler kurulmu~tur

Ergin sinekler kafes Uzerinden su ve ~eker verilerek beslenmisect bu

erginlerden yumurta elde etmede sUt emdirilmisect pamuk kullan1lmIsect ve larva

yeti~tirilmesinde besin olarak 200 gr kepek 200 ml sUt ve 100 ml damtnk

su kansecttmlarak hazlrlanan mama 2000 cclik kavanozlarda larva basectma

1 gr hesablyla kullamlmI~ttr

Mdomesticdnm degisectik gUn uzunlugu ko~ullanndaki populasyonshy

larmda preovipozisyon siiresi yumurta+larva geli~me siiresi puplasectma

oranma gore yumurta a~dma oram pup sUresi pup a~t1ma oranl esectey

oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler saptanarak hayat tablolan

dUzenlenmisecttir Hayat tablolannm dUzenlenmesinde Andrewartha ve Birch

[1] Krebs [19] Rabinowich [25] ve Sisectli [31] esas ahnffilsectnr

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 30: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

25

Denemeler sonunda elde edilen bulgular istatistiki yonden

degerlendirilmisecttir Laboratuvar ve farkh gUn uzunlugu kosectullannda

yetisecttirilen M domestica populasyonlannda yukanda arulan parametreler

icentn yUzdeler arasl farkm onem kontrolii t testi ile arasecttmlmtsectttr

BULGULAR

WHO Af ve TO populasyonlannm disecti ve erkeklerine ait LDSO

degerleri ve direny katsayllan Tablo lde gosterilmisectUr LDSO degederinin

hesaplanmasmda Finney [5] esas ahntn1sect ve LDSO degederine gore elde

edilen direny katsay1lan Fisk ve Isert t6]e gore hesaplaiumsectttr

Ankara yopliigUnden getirilen ve daha once degisectik insektisitlerle

karsectllasectan orneklerden Uretilen Af populasyonu disecti1erinin WHO

popuIasyonu disectilerine gore oldukya yiiksek direny gosterdikleri

saptantn1secttrr (Tablo 1) Af populasyonunun direny testi sonunda LDSO

dozunda canh kalan bireylerinden oIusectturulan TO populasyonu her kusectakta

direny testine ahntn1sect ve ancak TD F4 kusectagmdan itibaren populasyon

kararh hale gelmisecttir (Tablo 1)

Tablo 1 WHO (Standart Duyarh) Af (Ankara fopliigii) ve TD (Tetramethrine Direnyli) populasyonlannm Tetramethrin iyin LD50 degerleri ve direny katsay1lan

ERKEKlllSi Popu)asyon RlSLDSO LDSO RIS

241(+)WHO 179 1010 414 202 11Af 17

575 32955 39TDpl 793 551 3133TOF2

512 29578 24TDF3 1027 571234 51TDp4

1216 995 56TD P5 (1212) 50 1402 1127 6358TO P5 (0124)

1065 591324TD P5 (618) 55 1157 912 5148TD P5 (186)

(+) Sinek basectma mikrogram insektisit

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 31: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

26

TD populasyonunun F4 ku~a~ndan alman yumurtalann degi~ik

gUn uzunlugu ko~ullannda yetisecttirilmesi sonueu elde edilen erginlerden

kurulan deneylerd~ her ko~ul iyin direny teampt1eri yapIlarak Tetramethrine

k~l direny olu~umunda l~Igm rolU saptanmaya yah~Ilmt~ttr (Tablo 1)

Bu sonuylara gore TD186 populasyonu ilaytan en fazla etkilenen

grup olmu~turTDO24 populasyonu ise en yiiksek LDso degerine sahip

olarak ilaytan en azetkilenen gruptur

Tablo 2de degisectik gUn uzunlugu kosectullanndaki Mdomestica

populasyonlannda preovipozisyon sUresi yumurta+larva gelisectme siiresi

puplasectma oranma gore yumurta ayllma oram pup siiresi pup ayllma

oranI e~ey oram ve omUr uzunlugu gibi parametreler iyin elde edilen

degeder gosterilmisecttir

Bu sonuylar ineelendiginde uzun gUn (TD186) kosectulunda

preovipozisyon sUresinin lasaldl~m ve einsel olgunlugun daha yabuk

tamamlandlglm sOyleyebiliriz Preovipozisyon siiresi yonUnden TD l 86 He

TD024 populasyonlan arasmdaki fark onemli (pltO01) TD1212 ve TD618

populasyonlan arasmdaki fark ise onemsizdir (pgtO05) (Tablo 2)

Yumurta+larva geli~me sUreleri balamtndan TDl212 TD618 ve

TDO24 populasyonlanarasmdaki farkhh~n (pltOOOl) TD1212 ve TD186

populasyonlan arasmdaki farkhhktan (pltO01) daha fazla oldugu ve lasa

gUn (TDO24) kosectulunda yumurta+larva gelisectme sUresinin uzadlgl

saptanmlsectttr Yumurta+larva gelisectme sUreleri Uzerinde gUn uzunlugunun

etkisi oldugu soylenebilir

En fazla yumurta TD1212 populasyonunda en az yumurta ise

TD186 populasyonunda elde edilmisecttir Buna karsectm yumurta ayllma

oranlan baktmtndan bunun tam tersi birdurum gozlenmektedir (Tablo 2)

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 32: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

27

Tablo 2 ID (fetramethrine diren~li) populasyonlanna ait bulgular

P1oovipozisyon

SIiresi

(Gun)

Yummta+Luva

Oelipne Siiresi

(GUn)

Yumurta af1lma

ve

Pupllqmamp oratll

Pup

SIiresi

(GUn)

Pup~lhml

~ey

Dram

Omiir

Uzunlugu

(Glin)

ITOFSO(24 TOF5618

Populuyonu l~ nn

Minimum 3 4

Maltsimum 0) 29 27

xi ax (2) 1499plusmnO004 137310003

Minimum 7 7

Mabimum 12 12

xplusmnsx 964)01 9211001

Toplam Yumurta (100 difi) 19940 19000

Toplam Di$i ball yum saym 1994 190

Yumurta IlQilinn (3) 477 4615

Minimum 3 3

Maksimum 13 13

Dip 6311003 6431002

xplusmnsx Erkelt 639plusmnO03 6481002

Toplam 635plusmnO02 6451002

883 862

Disi 555 549

Erkek 445 451

Minimum 3 3

D~i Maksimum 42 38

xplusmnsx 2240plusmn08 25661087

Minimum 3 4

ampkek Maksimum 43 39

xplusmnsx 20841098 22701071

TDF512112 TOF51816

Popuiasyonn Populasyonu

5 5

30 20

130910003 94310002

7 7

14 13

1J671O01 8811002

21600 18750

216 1875

4551 5025

3 2

14 10

6681002 552plusmnOO2

6561002 56OplusmnO03

6631001 5561003

895 834

559 506

441 494

2 3

35 26

20371071 15271053

2 2

34 32

12741054 16051069

1 Minimum-Maksimum sUre (GUn)

2 Onalamaplusmnstandart hata

3 Toplam pup saytsma gOre yumurta a~tllIIll ( puplasectma)

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 33: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

28

Yumurta af11hm oram yonunden bir kar~tla~ttrma yaptldl~nda

TD618 ve TD1212 populasyonlan arasmdaki farkm onemsiz (pgtOOS)

diger populasyonlar arasmdaki farkm ise onemli (pltOOOI) oldugu

bulunmusecttur (fablo 2)

Yine Tablo 2de goriildugu gibi degisectik gun uzunlugu

kosectullanndaki tum populasyonlann toplam pup sureleri baklmmdan

aralanndaki farkm onemli (pltOOl) TDO24 ve TD618 populasyonlannm

kendi aralanndaki farkm ise onemsiz(pgtOOS) oldugu saptanmtsecttlr Uzun

gun (T0186) kosectulundaki populasyonda diger populasyonlara gore pup

siiresinde onemli bir azalma (pltOOOl) gortilmektedir Disecti ve erkeklere ait

pup siirelerinde de aym durum sOzkonusudur (fablo 2)

En yiiksek puplasectma oram TD 186 populasyonunda saptanmtsect

pup af11lma yuzdesi yonunden tum populasyonlar arasmdaki farkm onemli

oldugu (pltOOOl) bulunmusecttur Esectey oram baklmtndan TDl2112 TD186

ve TD024 populasyonlanmn kendi aralanndaki farkm onemsiz (pgtOOS)

TD186 populasyonu ile diger populasyonlar arasmdaki farktn ise onemli

oldugu (pltOOOl) saptanmtsecttlr (fablo 2)

Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 ve Tablo 6da tum populasyonlara ait

hayat tab 101an Tablo Tde de bu hayat tablolanndan elde edilen bazl

parametreler verilmisecttir Bu tablolardan yararlanarak populasyonlann net

artIsect htZlan ortalama dol siireleri ve dogal artlsect kapasiteleri incelenebilir

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 34: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

29

Tablo 3 TO 1212 populasyonunun hayat tablosu

Iist ERKEK

x Ix dx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx 100qx ex

0- 15 Yumurta1arva pup si1resi

16-18 100 1 001 661 100 4 004 407

19-21 99 1 001 86 850 570 96 7 007 320

22-24 98 5 005 1117 10950 470 89 10 010 240

25middot27 93 14 014 400 79 36 036 170

28-30 79 8 008 437 3450 360 43 19 019 170

31-33 71 8 008 290 24 11 011 160

34-36 63 7 007 429 2700 220 13 7 007 150

37-39 56 18 018 509 2850 140 6 3 003 170

40-42 38 29 029 92 350 090 3 1 001 180

43-45 9 5 005 500 450 110 2 1 001 150

46-48 4 3 003 080 1 150

49-51 1 1 001 050 1 1 001 050

T 2940 gUn nn 0343 Ro 21600

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 35: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

30

Tablo 4 TD 024 populasyonunun hayat tablosu

IliSi EBKEK x Ix dx 100qx mx lxmx ex Ix dx l009x ex

() 16 Yumuna larva pup sOresi

17middot19 100 1 001 050 50 731 100 1 001 676

20-22 99 2 002 4212 4170 637 99 3 003 582

23-25 97 5 005 3164 3070 550 96 5 005 495

26-28 92 2 002 1358 1250 477 91 9 009 423

29-31 90 11 011 2500 2250 411 82 15 015 364

32-34 79 11 011 333 67 18 018 335

35middot37 68 12 012 5882 4000 279 49 15 015 339

38-40 56 12 012 3750 2100 228 34 5 105 367

41-43 44 15 015 3295 1450 177 29 5 005 322

44-46 29 17 017 5517 1600 143 24 5 005 279

47-49 12 5 005 175 19 3 003 239

5()52 7 2 002 164 16 5 005 175

53-55 5 2 002 110 11 3 003 131

56-58 3 3 003 050 8 7 007 062

59-61 1 1 001 050

T 3220 gUn rm 0307 Ro 19940

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 36: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

31

Tablo 5 ID 618 populasyonunun hayat tablosu

I2W ERKEK

x Ix dx lOOgx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0- 16 Yumurtalarva pup sUresi

17-19 100 1 001 836 100 739

20-22 99 3 003 900 900 743 100 4 004 639

23-25 96 3 003 2030 1950 665 96 2 002 563

26-28 93 3 003 4080 3800 585 94 2 002 474

29-31 90 2 002 8830 7950 503 92 4 004 383

32-34 88 8 008 1130 1000 413 88 11 011 298

35-37 80 7 007 2500 2000 350 77 19 019 234

gt8-40 73 17 017 1300 950 278 58 20 120 194

41-43 56 13 013 800 450 248 38 19 019 171

44-46 43 11 011 208 19 5 005 192

47-49 32 9 009 162 14 5 005 142

50-52 23 10 010 106 9 5 005 094

53-55 13 13 013 050 4 4 004 050

T 3088 gUn rm 0319 Ro 19000

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 37: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

32

Tablo 6 1D 186 populasyonunun hayat tablosu

DiSi ERKEK

x Ix cx lOOqx mx Ixmx ex Ix dx lOOgx ex

0-14 Yumurtalarva pup siiresi

15-17 100 2 002 491 100 2 002 515

18-20 98 7 007 3520 3450 400 98 5 005 424

21-23 91 6 006 10710 9750 326 93 8 008 344

24-26 85 12 012 246 85 12 012 272

27-29 73 19 019 58204250 178 73 33 033 208

30-32 54 27 027 1660 900 124 40 13 013 240

33-35 27 15 015 1480 400 098 27 8 008 231

36-38 12 11 011 058 19middot 3 103 207

39-41 1 1 001 050 16 5 005 137

42-44 11 8 008 077

45-47 3 3 003 050

T 2449 gUn rm0401 Ro 17850

Tam karanhk ko~ulda (TDOI24) ortalama dOl siiresi artmakta iken

dogal artl~ kapasitesinde bir gerileme gozlenmektedir Diger tUm

populasyonlarda da ortalama dol sUresindeki artl~ He orantlh olarak dogal

artl~ kapasitesinde gerileme olmaktadrr (Tablo 7)

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 38: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

33

Tablo 7 1D (Tetramethrine Diremli) populasyonlannm hayat tablolan

ile ilgili parametreler

Populasyon Rn no T

21600 (1) 0343 (2) 2904 (3) TO 1212

TO 024 19940 0307 3220

TO 618 19000 0319 3088

1D 186 18750 0401 2449

(1) Net~hlZl (2) (3)

Dogal artI~ kapasitesi Ortalama dol stiresi

Yumuna+larva+pup geli~me stiresi en kIsa TDl86 populasyonunda

olmakla birlikte klsa gUn ko~uluna gidildik~e bu sUre uzamaktadu Yumuniama periyodu TD024 populasyonunda diger populasyonlara gore

daha erken bqlamI~ ve daha uzun sUrmU~tUr (Tablo 345 ve 6)

Diger populasyonlara gore di~i ve erkeklerde en uzun ya~ama sUresi TD024 populasyonunda ge~ekle~mi~tir Buna kar~m en kIsa ya~am siiresi

TD1S6 populasyonunun di~i ve erkeklerinde bulunmu~tur (Tablo 345

ve 6)

TDO24 ve TD61S populasyonIanmn di~ileri TD61S ve TD1212

popuIasyonIanmn da erkekleri arasmda omiir uzunlugu bakImmdan onemli

bir fark olmadl~ (pgtO05) diger popuIasyoniann erkeklerinin omllr uzunshy

Iugu arasmdaki farkm ise onemli oidugu (pltO01) saptanmI~tlr (Tablo 2)

Uzun gUn ko~ulunun omUr uzunlugu Uzerinde etkili oidugunu

soyleyebiliriz I~lk periyodundaki azalma ile omUr uzunlugunun anmaSl

arasmda ters bir ili~ki sozkonusudur

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 39: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

34

TARTI~MA

Diren~li ve duyarh Mdomestica populasyonlannm ~evre

kosectullanna tepkisi degi~ik olmaktadrr Ornegin March ve Metcalf [20]

1950 ylhnda yapnk1an ~allsectmada diren~li ve diren~siz karasinekler

arasmda ~esectitli slcakhklara kar~l farkh bir hassasiyet bulunmadIga gibi

hayat siklusu uzunlugu baklmmdan da dikkate deger bir farkhhk

bulamannsectlardrr

Degisectik gUn uzunlugu kosectullarmda tutulan M domestica populasyonlannda uzun gUn kosectulunun (ID186) preovipozisyon sliresini

kIsaltlC1 rol oynadlga gorUlUr (fablo 2) Hypera postica (Gyllenhal)

(Coleoptera)da kIsa gUn kosectulunun preovipozisyon sliresini klSalttlgl

saptanrmsecttu [13]

GUn uzunlugunun yumurta verimi Uzerindeki etkisi olduk~a az

oImakla birlikte 1212 saat aydInhk-karanlIk kosectulunda en fazla yumurta

elde edilmisecttir Amhlyseiusjallacis (Garman) (Acarina)de ovipozisyonun

gun uzunlugunun etkisinde oldugu ve 10 saat lsectIk kosectulunda en fazla

yumurta veriminin saglandlga bildirilmektedir [27] Vine Hypera postica

(GyUenhal) (Coleoptera)da yumurtlamamn uzun gUn kosectulunda daha

erken b8sectladlga saptanmIsectur [26]

Bulgulanrmza gOre yumurtlama periyodu TO 024 populasyonunda

digerlerine gore erken basectlarmsecttlr Buna gore Mdomestica da esecteysel

olgunlukta karanhk periyodun etkisi oldugu ve klsa gUn kosectulunun

yumurtlamayt tesectvik ettigimiddot sOylenebilir

Mdomestica nm duyarh ve diren~li soylannda ovaryol gelisectimi

giln uzunlugunun etkisi altmda incelenmisect ve gUn uzunlugunun

kIsalmasma bagh olarak ovaryol gelisectiminin hlzlandlga bulunmusecttur [32]

Bu ~hsectmanm sonucu bulgulanmIZl desteklemektedir

Degisectik gUn uzunlugu kosectullannda yeti~tirilen populasyonlann

yumurta a~llma oranlan incelendiginde yumurta verimi en dUsectUk olan

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 40: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

35

TD186 populasyonunda yumurta a~tlma oramnm yUksek oldugu gortilUr

Buna dayanarak uzun gUn ko~ulunun yumurta a~1l1mml artudlgml

soyleyebiliriz

Degi~ik bampek ttirlerinde gUn uzunlugu geli~me siiresi Uzerinde

etkilidir Agrotis ipsilon (Hfn) (Lepidoptera)da yapdan ~ah~malarda

uzun gUn ko~ulunun larval geli~meyi hlzlandIncl etkisinden soz

edilmektedir [2 to] Call~manuzda uzun gun ko~ulunda bu etki olduk~a

fazladtr Tenebrio mollitor L(Coleoptera)da da stirekli l~lk ko~ulunun

larval bUyUme ve pupla~mayt te~vik Cltigi fakat en iyi geli~menin 1212

saat aydmhk-karanhk l~lk periyodunda oldugu kaydedilmektedir [33]

TD1816 populasyonu pupla~manm en fazla oldugu populasyondur

Bununla birlikte pup a~tlma oram baklffilndan bu populasyon en dU~Uk

degere sahiptir fakat esectey orani bu populasyonda lle ~ok yakm bir

degede temsil edilmektedir Yine uzun gUn kosectulunun pup gelisectme stiresini

klsalnci etkisi gozlenmi~tir (Tablo 2) Nabis eroides Rem(Hemiptera)de

yumurta nimf gelisectme stiresi ve erginlesectmeyi slcakhk ve uzun gUn

kosectulunun tesectvik ettigi belinilmektedir [23]

Uzun gUn periyodunun (TD 186) omiir uzunlugunu ktsalucl etki

gosterdigi buna karsectm en uzun omriin klsa gUn kosectullannda (TD6118 ve

TDO24) oldugu bulunmusecttur Disectiler TD186 populasyonu hari~ daha uzun

omtirliidiirler

Ortalama dOl siiresindeki artl~ ile orantlll olarak dogal artJsect

kapasitesinde azalma olmaktadrr GUn uzunlugu ortalama dol stiresi ve

dogal artlsect kapasitesi iizerinde dogrudan etkilidir Bunun sonueu olarak

uzun lsectlk periyodu net artlsect ruZl iizerinde basktlaYlcl bir rol oynarnaktadIr

TE~EKKiJR

Callsectmalanffil yakmdan izleyerek beni tesectvik eden Saym Hocam

ProfDrMNihat ~isectliye ve degerli yardlmlarlm esirgemeyen Saym

Hocam Y ardD~Dr(jner K~aka tesectekkiir ederim

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 41: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

36

KAYNAKLAR

1 Andrewartha HG and Birch LC The Distribution and Abundance of Animals The University of Chicago Press Chicago-tllinois 184 1954

2 Beck SD Effects of of photoperiod and thermoperiod on growth of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Ann Ento Soc Amer 19 821-828 1986

3 Collins W J A comparative study of insecticides resistance assays with the German cockrach Pestic ScL 6 83-95 1915

4 Cunning RV and Easton CS Synthetic pyrethroid resistence in Heliothis anniger (Hubner) in Australia XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

5 Finney DJ Probit Analysis University Press Cambridge 318 1952 6 FiskFW and Isert JA Comparative toxicities of certain organic insecticides to

resistant and non resistant strains of the German cockrach Blattella gennanica (L) Jour Beon Ento 46 1059-1062 1953

1 Georghiou GP Distribution of insecticide-resistant house flies on neighboring farms Jour Econ Ento 59 2 341-346 1966

8 Georghiou GP and BOWEN WR An analysis of house flies resistance to insecticides in California Jour Econ EnlO 59 1 204-214 1966

9 Ghizdavu J t Spectrum of resistance to insecticides in Romanian strain of Mdomestica L Rev Roum BioI 21 169-12 1916

10 Groyshin N and Akhmedov RM Photoperiod and temperature as factor of development of Agrotis ipsilon (LepidopteraNoctuidae) Zool Zhn 50 56-66 1911

11 Hayashi A and Kano R Effectivenes of Takuthion against resistant house flies Botyu-Kagaku 40 4 121-123 1915

12 Hayashi A Fumaki E Fuzumagari M Kano R and Nomura K The resistant level of the house fly to several synthetic insecticides in west of Kanto and Kyushu Japan Botyu-Kagaku 42 192-2031917

13 Hegazi EM On the photoperiod and refine production of Microplitis rufiventris Kok (HymenopteraBraconidae) XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

14 Jao L Resistence of the house fly to organophospate and carbamate insecticides in Taiwan XVII Int Congo EnlO Hamburg 1984

15 Keiding J Insecticide resistance in house flies Danish Pest Inf Lab Ann Rep 41-51 1~16

16 Keiding J and Skowmand 0 Insecticide resistance in Mdomestica Danish Pest Inf Lab Ann Rep 38-42 1983

11 Keiding J Skowmand 0 Funder JVand Borlund HP How to use pyrethroids for fly control without getting serious resistance problems Experience from Danish farms XVII Int Congo Ento Hamburg 1984

18 Kence A Evrim durdurulabilir mi Bilim ve Teknik 15 181 5-8 1982 19 Krebs CJ Ecology The experimental analysis of distribution and abundance

Harper and Row Publishers Inc New York 694 1912 20 March RB and Metcalf L Insecticide-resistant flies Soap 25 1 121125

139 1950 21 Nagasawa S A result of Fenitrothion selection of Mdomestica L App Ento

Zoot 9 3 192-194 1914 22 Peric I et al Insecticide resistance in field population of house flies in

Yugoslavia XVII Int Cong Ento Hamburg 1984

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 42: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

37

23 Porsuk H Ankara yOresinde Nobis leroides Rem (HemipteraNabidae) He yonca bitkisine zarar veren bazl Heteroptera tUrleri arasmdald ili~ler Doktora Tezi HO Fen Bilimleri Enstitiisil 1981

24 Quadri SSH Assaying the oral toxicity of organophosphates to house flies without body contract with the insecticides Jour Beon EnlO 64 5 1015-1018 1971

25 Rabinovich JE bull Vital statistics of Synthesiomyia nudiseta (DipteraMuscidae) Ann Ento Soc Amer 63 749-752 1970

26 Rosenthal SS and Koehler CS Photoperiod in relation to diapouse in Hyperalt postica from California Ann Ento Soc Ambull 612531-5341968

27 Simith JC and Newson LDbull The biology of Amblyseius laliacis (AcarinaPhylOseiidae) at various temperature and photoperiod regimes Ann Ento Soc Amer bull 63 2 460-4621970

28 ~ili MNbull Bogelmez A K~k O ve Porsuk H bull Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae) populasyonlanna Malathion Fenitrothion ve Propoxurun etkisi Mikrobiol BOlt 17A9-62 1983

29 ~i~1i MN KO(ak 0 Ca~1arSSve EryIlmaz A Karasinek Musca domestica L(DipteraMuscidae)run duyarh ve diren~li populasyonlannda Hayat Tablosu ~ah~malarl ve Malathion Fenitrothion ve Propoxurun bu populasyonlar iizerindeki etkileri TOBIT AK Ulusal Cevre Simpozyumu Tebli~ Metinleri Adana 817-824 1984 shy

30 ~i~li MN The effect of photoperiod on the induction and termination of the adult diapuse of Aelia rostrata Boh (HemipteraPentatomidae) Comm Fac Sci Ankara 10 62-69 1965

31 ~ili MN Ekoloji HOYaymlan A-31 Beytepe-Ankara 2121980 32 S~li MN Ca~lar SS ve K~ 0 Gun uzunlu~unun Musca domestica L

(DipteraMuscidae)da ovaryum geli~imine etldsi VIII Ulusal Biyoloji Kongresi 3-5 Eylilllzmir 1986 (Basllmada)

33 Tyshcnenko VP and Ba AS Photoperiodic of larval growth and pupation of Tenebrio mollitor (ColeopteraTenebrionidae) Entomol Rev 65 2 35-46 1986

34 Yasutami K Insecticide resistance of house flies outbroken at the dumping site Yumenoshima Island Tokyo Jap J Saint Zool 17 71-73 1966

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 43: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

Hacettepe Fen ve Mlihendislik Bilimleri Dergisi 1993 I Cilt 14 I 39 - 58

Na2S04 TiPt TUZ STRESiNDE YETi~TiRiLEN AYCiCEGi (Helianthus annuus L cv Peredovik) YAPRAKLARINDA VE KOKLERiNDE TUZ KONSANTRASYONUNA BAGLI OLARAK ABSislK AStT (ABA) MiKTARININ DEGi~iMi

Gel~ tarihi (received) 1541993

$F Topcuoglu (1)

OZET

Bu ~ab~mada de~~ik tuz (Na2S()4) seviyelerinde y~ti~tiri1en ay~i~e~ (Htlianthus annuus L cv Peredovik) bitkilerinin yapraklannda ve kl)lderinde serbcst- bagh- ve toplam-absisik asit (ABA) miktarlan ortamm tuz konsaritrasyonuna bagb olarak incelenmi~tir

Bulgularumza gl)re ~gl(laki sonu~lar elde edilmi~tir a) Serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmiddot ortamdaki tuz

konsantrasyonuna gl)re deg~im gl)stermektedir b) Hem yapraklarda ve hem de kl)lderde serbest-ABAnm bagh-ABAya

dl)niJsectiJmiJ gl)zlenmi~tir c) Ozel~ikle kontrol bitkilerde ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yaptaklarda ABA miktannm daha yUksek bulunu~u ABAnm yapraklarda scntezlendigi fikrini vermektedir

d) Yaprak dokusunda gl)zlenen ve yeni sentez sonucu ortaya ~lkan ABA artl~mm genellikle strese adaptif bir tepki olarak ortaya ~lkt1g1 d~UnUlmektedir

e) Genel olarak kl)klerdeki ABA arU~l kl)klerdeki sentczinden ~ok yapraklarda sentezlenip kl)ke transfer edilen ABA nedcniyledir

Anabtar Kelimeler Tuz stresi Ay~i~~ Yaprak Kl)k Absisik asit (ABA)

CHANGES IN THE LEVELS OF ABSCISIC ACID (ABA) IN THE LEAVES AND THE ROOTS OF SUNFLOWER PLANTS (Helianthus annuus L cv Peredovik) GROWN UNDER THE

Na2S04 SALT STRESS IN RELATION TO THE SALT CONCENTRATION

SUMMARY

In the present study the levels of endogenous free- bound- and totalshyabscisic acid (ABA) in terms of salt (Na2S04) concentration of the medium were studied in the leaves and the roots of sunflower plants (Helianthus annuus L cv Peredovik)

According to our findings the following results could be stated

(1) InOnU OniversitesiFen-Edebiyat FakUltesiBiyoloji B01UmU MALATYATDRKIYE

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 44: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

40

a) The amounts of free- bound- and total-ABA varied depending on the salt concentration present in the medium

b) It was observed that free-ABA was converted into bound-ABA both in the leaves and the roots

c) Especially in the control plants and in the 100 mM Na2S04 salt condition the amount of ABA was found to be higher in the leaves this impiies that ABA could be synthesised in the leaves

~ Increase in ABA content in the leaf tissue might be the result of de novo synthesis and this was generally considered as an adaptive response to the stress conditions

e) In general the increase of ABA in the roots was not only due to the synthesis in the roots but it was mostly due to the ABA transferred to the roots after its synthesis in the leaves

Key Words Salt stress Sunflower4af Root Abscisic acid (ABA)

GtRts

Bilindigi gibi tuzluluk bitki btiytime ve gelisectmesini sonu~ta da

verimi etkilemektedir Bu nedenle bitki yasectann i~in ~evrenin smrrlaytCl bull faktorlerinden biri de tuzluluktur [1] Olkemizde de tuzlu topraldann artJsectl

kti~timsenemeyecek kadar genisect olup [21 tuzlulukla ilgili ~oztimlenmesi

gereken ~esectit1i temel sorunlar bulunmaktadrr

Tuz stresinin bitki metabolizmasml etkileme mekanizmasl ile bitki

btiytime maddeleri arasmda ~ok onemli iliskiler bulunmaktadu Bitki

btiytime maddelerinin bitkiler tizerindeki fizyolojik etkilerinin ~ok ~esectitli

olmasl onlann tanmda yaygm bir ~ekilde ku111uulmasma neden olmakta ve

bu durum tanmsal ~ah~ma1ar i~in btiytik bie ekonomik onem tasectlmaktadrr

Tuz stresine maruz blrakllan bitkilerde absisik asit (ABA)

miktanmn artngl ve bun a bagh olarak bitkinin fizyolojik olaylannda ve

davramsmda bazl degisectiklikler olabilecegi ve ABA artI~lmn genellikle

strese adaptif bir tepkinin sonucu olabilecegi rapor edilmektedir [7 12 22

23]

Simdiye kadar yapllan ~ahsectmalardadegisectik stres ko~ul1annda

(slcakhk kurakbk asectm sulama vb) bitkilerdeki ABA miktanmn degisectimi

ile ilgili ~ok saytda ~allsectma oldugu halde tuz stresi kosectullannda bitkilerde

ABA miktannm degi~imi ile ilgili olarak yeterli saytda ~a11sectmanm olmadlgl

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 45: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

41

gomlmektedir Hatta sodyum swfat (Na2S04) tipi tuz stresinde yeti~tirilen

bitkilerde ABA miktannm degisectimi ile ilgili olarak bir ~ah~maya ~imdiye

kadar literatiirde rast1amlmanu~ur Bu nedenle de Na2S04 tipi tuz

stresinde yeti~tirilen ay~i~gi bitkilerinin yapraklannda ve koklerinde ABA

miktarmm degisectimini incelemek ve bu konuda literatUre katla getirmek

ruTI8Clyla bu ~ah~ma yapI1nusecttJr

Bilindigi gibi tek ytlhk yag bitkileri arasmda ekolojik hosectgorU

nedeniyle genisect sahalara yaytlabilmesi yiiksek tohum ve yag verinline

sahip olmasl iireticisini maddi yonden tatmin etmesi baklmmdan

ay~i~eginin ayn bir yetj vardlr Ozellikfe Orta Anadolu Bolgesindeki tuzlu

topraklarm orta derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkisi He

degerlendirilmesinde bitki-stres kavrammm getirecegi katkllan

anlayabilmek i~in bu ~ahsectmada materyal olarak ay~~egi bitkisi se~ilmisecttir

Literatiir bilgilerimize gore ABA metabolizmasl iiriinleri ABAmn

ya okside olmu~ ya da bagb formlarl(irr [25] ABAmn bagb forma

d6nii~erek katabolize olmasl ABAmn bitki dokulannda serbest ve bagh

formlarda bulundugu fikrini vermektedir [11] Bu nedenle de

yah~mamlzda konttol ve siilfat tipi tuz stresi kosectullannda yetisecttirilen

ay~i~egi bitkilerinin yaprak ve kok dokusundaki ABA miktarlan serbest ve

bagb olmak iizere iki formda belirlenmisecttir Toplam-ABA miktan serbestshy

ve bagb -ABA degerlerinin toplamml ifade etmektedir

GERElt VE YONTEMLER

Bu ~ahsectmada ay~i~egi (Helianthus annuus L cv Peredovik)

tohumlan kullamldt Tohumlar ~imlendirildikten sonra fideler 12 oranmda

seyreltilmisect Hoagland ~ozeltisi [15) ve bununla hazulanan degisectik

konsantrasyonlarda (335 mM 67 mM ve 100 mM) Na2S04 i~eren

tuzlu ~ozeltilerde yetisecttirildi [2122] ABA analizi i~in ~imlendirmeden

itibaren 20 28 ve 34 giinliik bitkiler kullanlldt ve deneyler ii~ tekrarh

olarak yaplldt ABA ekstraktsiyonu saflasecturma isectlemleri ve gaz-slvi

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 46: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

42

kromatografisi analiz i~lemleri ise Topcuoglu ve CakJrlara gore yapllch

[22]

lstatistik analizlerde deneysel veriler degerlendirilirken ortalamalar

ve standart hatalar hesaplandI ve gereldi kaqt1~tmnalar i~in varyans analizi

yapddI Ancak varyans analizi varsayunlanm saglamadIgmdan once ham

verilere yapraklarda log (x-4) ve koklerde log (x) donU~iimii uygulaYlp

normale yaklasectt1rdlktan sonra standart normale ~evirip varyans

~ozUmlemesi yapllnusecttIr lstatistik analizler yaplllrken SAS paket program

kullaruldI Farkh gruplan ayrrabilmek i~jn Duncan Testi yaplldI [13]

BULGULAR

Hoagland (kontrol) ve degi~ik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltUr

~ozeltilerinde yeti~tirilen 20 28 ve 34 giinUik ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

ve kok dokulanndaki serbest- bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla

Tablo 1 ve 2de verilmi~tir

I Yaprak Dokusunda Na2S04 Konsantrasyonuna Bagh

Olarak Serbest- Bagh- ve TopJam-ABA Miktarlarmm

Degi~imi

Tablo 1 ve Senl 1 2 ve 3de gorUldUgU gibi en yUksek serbest-

bagll- ve toplam-ABA miktarlan srraslyla 100 mM Na2S04 ve Hoagland

(kontrol) kiiltiir ~oze1tisinde yeti~en 20 28 ve 34 gUnliik biktilerin

yapraklannda saptanml~tlr Her ii~ gUnde de kontrol bitkilerinin

yapraklanndaki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67

mM Na2S04 tuz kosectullanndaki degederine gore onemli derecede yUksek

bulunmu~tur Yine kontrol bitkilerinde 20 ve 28 gUnlUklerde bagll-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek iken 34 giinUik bitkilerde

serbest-ABA miktanmn bagh-ABA miktarmdan yUksek oldugu

goriilmektedir Tablo 1 ve Sekil 1 2 ve 3 incelendiginde her U~ gUnde de

serbest- ve toplam-ABAmiktarlanmn 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 47: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

43

Tablo 1 Hoagland (kontrol) ve DegWk Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 20 28 ve 34 GUnliik Ay~i~egi

Bitkilerinin Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplamshy

ABA Miktarlan (Ortalama plusmn Standart Hata)

Bitki

Y~l

ABA

Fonnu

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Kiiltiir cozeltileri (Na2S04)

(GUn Hoagland 335mM 67mM lOOmM

20

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1788plusmn101

2392plusmn110

4180plusmn015

1743plusmn267

608plusmno86

2351plusmn351

1299plusmn180

938plusmn198

22 37plusmn204

9827plusmn354

4526plusmno99

14353plusmn406

28

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

1645plusmno93

1969plusmno79

36 14plusmn155

1342plusmno76

602plusmno99

1944plusmn165

1098plusmn253

824plusmno55

1922plusmn290

4420plusmn079

1597plusmno98

60 17plusmn085

34

Serbest-ABA

Bagh-ABA

Toplam-ABA

2435plusmnO60

1 899plusmn 106

4334plusmnO55

2094plusmn258

1343plusmn452

3437plusmn310

1777plusmn319

1471plusmn109

3248plusmn363

14195plusmn073

44667plusmn133

58862plusmnO65

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 48: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

44

~ Serbest-ABA -- 8a~h-ABA -Topiom-ABA

o4-------------~--------------r_--------------

HIDAG 335 67 100

Tuz Konsontrosyonu (mM)

~ekil 1 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlanndaki Degisectim

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 49: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

45

ltr----poundo Serbest -ABA -- 8aqli-ABA -- Toplam-ABA

I

j o~I----------~----------~--------~-

HIDAG 335 57 100

Tuz Konsonlrasyonu (mM)

~ekil 2 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktiltiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin

Yaprak Dokularmda Serbest~ Bagh~ ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectim

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 50: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

46

ltr---ltegt Serbest-ABA -- 8cgn-ABA ~ Toplam-ABA

o+I--------~--------~------~-H~AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

sekil 3 Hoagland (kontrol) ve De~isectik Konsantrasyonlarda Tuzlu KUlttir

Cozeltilerinde Yetisecttirilt~n 34 Giinliik Ayyiyegi Bitkilerinin

Yaprak DokulanndaSerbest- Bagb- ve Toplam - ABA

Miktarlanndaki Degisectiro

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 51: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

47

kosectullannda kontrola gore giderek azaldlgl gorfilmektedir Oysa bagbshyABA miktan 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda kontrola gore belirgin bir

sectekilde azalma gosterirken 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore az da olsa bir artma gostermisecttir Yine her ill

tuzlulukta serbest-ABA miktarlatmm bagh-ABA miktarlanndan ytiksek

oldugu da gorUlmektedir

100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten bitkilerin yapraklannda

ise her ti~ gtinde de serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan onemli derecede bir artlsect gostererek kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

ko~ul1anndaki degerlerine gore olduk~a ytiksek bir dtizeye ulasectmIsectttr

Sadece 28 gtinlUk bitkilerin yapraklarmda bagh-ABA miktan kontrola gOre

daha azdlr (Tablo 1 ve Sekil I 2 ve 3) Aym tabla ve sectekillerden de

gortildtigtl gibi en ytiksek serb~st- bagh- ve toplam-ABA miktarlan bu

tuz kosectulunda yetisecten 34 gtinltik bitkilerin yapraklarmda saptanmlsect ve

srraslyla 14195 ngg taze agrrhk 44667 ngg taze agrrbk ve 58862 ngg

taze a~rhk olarak bulunmusecttur Aynca bu tuz kosectulunda 20 ve 28 gtinltik

bitkilerde serbest-ABA miktarlan bagh-ABA miktarlanndan ytiksek iken

34 gtinliik bitkilerde bagh-ABA miktanmn serbest-ABA miktanndan

yiiksek oldugu da gortilmektedir

II Kak Dokusunda Na2S 0 4 Konsantrasyonuna Bag Olarak Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA Miktarlarmm Degi~imi

Tablo 2 ve ~eki14 5 ve 6da gorfildiigti gibi 67 mM ve 100 mM

Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 gtinliik bitkilerin

koklerindeki serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan kontroldaki

degerlerine gore olduk~a yiiksek diizeylerde bulunmusecttur 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise kontroldaki degerlere gore serbest- ve toplamshy

ABA miktarlan az da olsa bir artlsect gosterirken bagh-ABA miktan bir

azalma gostermisecttir Bagh-ABA miktanndaki bu azalma yaklasectlk olarak

serbest-ABAdaki arnsect oramnda ge~eklesectmisecttir Aym tabla ve sectekiller

incelendiginde her ii~ tuzlulukta ve gtinde de serbest-ABA miktarlanmn

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 52: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

48 4

Tablo 2 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiilttir

Cozeltilerinde Yeti~tirilen 20 28 ve 34 Gtinltik AY9igegi

Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam-ABA

Miktarlan (Ortalama plusmnStandart Hata)

ABA Miktan (nglg Taze Agrrhk)

Bitki ABA Kiilttir Cozeltileri (Na2S04)

Y~l Fonnu -(GUn Hoagland 335 mM 67mM l00mM

Serbest-ABA 129plusmnO29 347plusmn073 1427plusmn267 1580plusmn031

20 Bagh-ABA 283plusmnO17 198plusmn016 819plusmn331 1387plusmn198

Toplam-ABA 412plusmnO13 545plusmn078 2246plusmn150 2967plusmn214

Serbest-ABA 249plusmn036 358plusmn01O 2078plusmn720 3893plusmn437

28 Ba~-ABA 220plusmn061 1 34plusmn034 520plusmn049 1O05plusmn187

Toplam-ABA 469plusmnO31 492plusmn025 2598plusmn752 4898plusmn257

Serbest-ABA 230plusmn029 427plusmn049 1061plusmn128 2043plusmn398

34 Bagb-ABA 333plusmnO34 141plusmn021 833plusmnO59 989plusmn157

Toplam-ABA 563plusmnO32 568plusmn033 1894plusmnO91 3032plusmn447

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 53: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

49

bull I

o

~ Serbest-ABA

-- Bogh-ABA

--Toplam-ABA

0 No

i

~ (l) N 0 t shy

en shyen c laquo m laquo

~

o~------------~---------------r--------------r-HOAG 335 67 100

Tuz Konsontrasyonu (mM)

~ekil 4 Hoagland (kontrol) ve Degi~ik Konsantrasyonlarda Tuzlu Kiiltiir

Cozeltilerinde y eti~tirilen 20 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin Kok Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degi~im

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 54: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

50

335 67 100

Tuz Konsantrasyonu (mM)

~ekil 5 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Killtiir

Cozeltilerinde Yetisecttirilen 28 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 55: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

z 51

~ Serbest-ABA

-- Bogli-ABA ---- Toplom-ABA

~ 1

~ Qgt

~ g t-

O shy0gt C

o~I~------------~-------------r---------------H4)AG 335 67 100

Tuz Konsantrosyonu (mM)

~ekil 6 Hoagland (kontrol) ve Degisectik Konsantrasyonlarda Tuzlu Ktilttir

ltozeltilerinde Yetisecttirilen 34 Giinliik Ay~i~egi Bitkilerinin K6k

Dokulannda Serbest- Bagh- ve Toplam - ABA Miktarlanndaki

Degisectim

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 56: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

52

bagII-ABA miktarlanndan daha yiiksek degerlerde oldugu goriilmektedir

Kontrol bitkilerinde ise 28 giinliiklerde serbest-ABA miktan bagh-ABA

miktanndan az da olsa yiiksek iken 20 ve 34 giinliik bitkilerde bagII-ABA

miktarlan serbest-ABA miktarlanndan yiiksek bulunmusecttur

67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz kosectuUannda her ii~ giinde de

serbest- bagIl- ve toplam-ABA miktarlan kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz

kosectulundaki degerleri ile k8rsectll8sectun1dtjInda (Tablo 2 ve ~ekil 4 5 ve 6)

artan tuzluluga bagh olarak her ii~ ABA formunda da belirgin bir artma

gozlenmisecttir En yiiksek serbest- ve toplam-ABA miktarlart 100 mM

Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 28 giinliik bitkilerde saptarurken (srraslyla

3893 ngg laze agrrhk ve 4898 ngg taze agrrbk) en yUksek bagh-ABA

miktan yine aym tuz kosectulunda yetisecten fakat 20 giinliik bitkilerde

saptannusecttlf (1387 ngg taze agrrhk)

Yapuan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda yaprak ve kok

dokulannda her ii~ tuzlulukta ve giinde elde edilen serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlan baktmmdan farkhhklar onemli bulunmusecttur

(P lt 005) Basectka bir deyisectle yaprak ve kok dokulanndaki serbest- baghshy

ve toplam-ABA miktarlan iizerinde tuzun etkisi onemlidir Ancak 335

mM ve 67 mM Na2S04 tuz kosectullannda yetisecten 20 28 ve 34 giinliik

bitkilerin yapraklanndaki ve kontrol ve 335 mM Na2S04 tuz kosectulunda

yetisecten 20 28 ve 34 giinliik bitkilerin koklerindeki serbest- bagh- ve

toplam-ABA miktarlart bakImmdan farkhhklann onemli olmadlgl

belirlenmisecttir (P gt 005) Aynca her ii~ tuzlulukta yetisecttirilen 20 28 ve 34

giinliik bitkilerin yaprak ve kok dokulannda her bir konsantrasyondaki

serbest- ve bagh-ABA miktarlanmn kendi aralanndaki farkhhklar da

onemli bulunmujtur (P lt 005)

T ARTISMA VE SONU

Hoagland (kontrol) ve degisectik konsantrasyonlarda tuzlu kiiltiir

~ozeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 giinliik ay~i~egi bitkilerinin yaprak

ve kok dokularmdaki ABA miktarlan ile ilgili ~ahsectmamIzda (Tablo 12 ve

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 57: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

53

~ekil 1 2 3 4 5 ve 6) her ii~ giinde de kontrol bitldlerinin yaprak

dokusunda serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlan 335 mM ve 67 mM

Na2S04 tuz ko~ul1anndaki degederinden yiiksek iken (P lt 005) kok

dokusunda (335 mM Na2S04 tuz ko~uluna gore bagh-ABA hari~) dii~iik

bulunu~u ABAmn strese ugramamtsect yapraklarda da sentezlendigi fikrini

vern-ken koklerde sentezi hususunda tam bir flkir vermemektedir Aym

zamanda her ii~ giinde de yaprak dokusunda her ii~ formdaki ABAnm kok

dokusundaki degederinden olduk~a yiiksek diizey lerde olu~u da bu

flkrimizi desteklemektedir Bu konudaki benzer bulgular basectka arasectbncllar

tarafindan da rapor edilmektedir [142227]

335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz ko~ullannda yetisecten ay~i~egi

bitkilerinin yaprak dokulannda serbest-middot bagh- ve toplam-ABA

miktarlarmm kontrol ve 100 mM Na2S04 tuz kosectulundaki degerlerinden

onemli derecede (P lt 005) dii~iik olu~u ay~i~egi bitkilerinin 335 mM ve

67 mM konsantnl~yonlarda strese girmedigi ve bu nedenle de kontrola gore

ABA aru~mm ger~ekle~medigi secteklinde dii~iinii1ebi1ir Aynca orta

derecede tuzluluga dayanabilen ay~i~egi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki biiyiime devresinde tolerans smrrlannm N a2S04 tipi tuzlulukta

67-100 mM arasmda oldugu da rapor edilmektedir [2]

Diger taraftan 67 mM Na2S04 tuz kosectuIunda yeti~en ay~i~egi

bitkilerinin kok dokusundaki hem serbest- ve hem de bagh-ABA miktarlan

gerek kontrol gerekse 335 mM Na2S04 tuz kosectulundaki ABA degederi

ile karsectIlasectunIdlgtnda (Tablo 2 ve~ekiI4 5 ve 6) belirgin bir artIsect (P lt 005) gosterdigi ve bu artIsectm lOOmM Na2S04 tuz ko~ulunda da devam

ettigi saptanmlsectttr Bu tuz kosectullannda hem serbest- ve hem de baghshy

ABAmn artIsectl bunun yeni sentez mekanizmaslyla ilgili olabilecegi fIkrini

vermektedir Ancak ABAmn yaprak dokusunda metabolize oldugu

metabolik olarak fazeik asit (PA) dihidrofazeik asit (DPA) ve 4-Desoksishy

ABA metabolitlerine Ylktldlgl ve bu metabolitlerin ABA gibi fIoem

vasItaslyla bitkinin diger ktslmlarma ta~marak oralarda ABAya doniisecttilgli

akla getirilmelidir [27 28] Nitekim yapIlan bir ~a11~mada stres ko~ulunda

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 58: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

54

koklerde OP Arun hlZh bir sectekilde ABAya dontisecttU~ ifade edilmisecttir

[24] Aynea kok dolrusunda her ti~ giinde ve tuzlulukta elde edilen her ti~

formdaki ABA degerleri yaprak dokusundaki degerleri ile

karsectllasect~ldt~nda (Tablo 1 ve 2) 335 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullarmda olduk~a dtisectUk diizeylerde 67 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

hemen hemen yakm diizeylerde oldugu da gortilmektedir Yine orta

derecede tuzluluga dayanabUen ay~i~gi bitkilerinin ~imlenme devresinden

sonraki btiyiime devresinde tolerans sInlflannm Na2S04 tipi tuzlulukta 67shy

100 roM arasmda oldugu da akla getirilmelidir Bunlar da ozellikle 335

mM ve 67 mM Na2S04m stres SOnraSl yeni sentez sonueu gOrtilen ABA

artlsectma neden olamayabUeeegi ftkrini vermektedir Bu goriisect her iki

tuzlulukta 20 28 ve 34 goode saptanan ABA degerlerinin stres sonraSl

yeni sentez sonueu ortaya ~lkan ABA olmaYlp kokte PA OPA ve4shy

Oesoksi-ABA metabolitlerinin ABAya doniisectUmtiniin bir sonueu

olabilecegini diisecttindiirmektedir 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda ise

muhtemelen bitkilerin strese girebilecegi aneak bu tuz kosectulunda saptanan

ABA degerlerinin de stres sonraSl yeni sentez sonueu ortaya ~tkan ABA

olmaYlp genelde stres SOmasl yapraklarda yeni sentez sonueu ortaya ~tkan

ABAmn floem vasltaslyla koke tasectlmmmm ve kokte metabolitlerinin

ABAya donUsectiimiintin bir sonueu olabilecegi dUsectiintilmektedir Bu tuz

kosectulunda her ii~ ABA formunun kontrol ve roger tuz kosectullanndaki

degerlerinden yiiksek olusectu (P lt 005) strese adaptasyon i~in ABA

birikiminin oldugunu gostermektedir Aynea bitkilerin stres kosectuluna

adaptasyon mekanizmaslyla koklerde ABA artlsectl arasmda yakm bir msectki

oldugunu soyleyebiliriz Ctinkii ABA su aktmma karsectl kok direneini

azaltmakta dolaYlslyla bitki hUerelerinin suya g~irgenligini anurmakta

kokte iyon ahnunml hlzlandtrmakta ve ksileme iyon tasectlmmmi

uyannaktachr [8]

ABA miktanmn strese ugramtsect bitkilerin koklerinde artUgl basectka

arasectUrtellar tarafmdan da gosterilmisecttir [4 16 17 23] ABA i~erigi

baktmmdan gerek kontrol bitkilerin gerekse tuzlu kosectullara maruz kalmtsect

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 59: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

55

ay~i~gi bitkilerinin kok dokusunda elde ettigimiz sonu~lar bu arasectunetlar

taraftndan da desteklenmektedir

Strese ugramlsect bitkilerin koklerindeki ABA birikiminin

yapraklardan tasectlnma [23 26 28] nedeniyle mi yoksa koklerdeki ABA

se1teziyle mi [16 17 24] ilgili oldugu sorusu gUniimUzde hala tam

a~Jkhga kavusectmamIsecttlr

Gerek bu ~allsectmada eide edilen bulgular gerekse literatUr bilgileri

dikkate ahndlgmda kontrol ve degisectik konsantrasyonlarda Na2S04 tipi

tuzlukUltUr ~zeltilerinde yeti~len aycent~egi bitkilerinin koklerindeki ABA

arusectmtn genelde koklerdeki sentezinden ~ok yapraklardan tasecttnlmIndan

dolayI oldugu fIkrini vermektedir Bu konuda strese uWam1sect aycent~egi

bitkileri ile yapI1an benzer ~ahsectmalarda da [4 10] ay~i~egi bitkilerinin kok

govde ve ksilem SlVlStndaki meveut ABArun sentez yerinin koklerden ~ok

yapraklar oldugu ve kOklerde sentezinin kesin olarak gosterilemedigi

belirtilmektedir middotKoklerde kloraplastm bulunmaY1sectl ve koklerin ABA

sentezi i~in gerekli oneill mevalonik asit temininden mahrum olusectu da [9]

ABArun koklerde sentezlenmedigi fikrini kuvvetlendirmektedir

Diger taraftan 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda yetisecten 20 28 ve

34 gUnlUk ay~i~egi bitkilerinin yapraklarmda 28 gUnlilk bitkilerde kontrola

gore bagh-ABA hari~ kontrol 335 mM ve 67 mM Na2S04 tuz

kosectullanna gOre serbest- bagh- ve toplam-ABA miktarlanmn belirgin bir

sectekilde en yUksek dUzeylerde bulunusectu (P lt 005) (Tablo 1 ve ~ekil 12

ve 3) bu konsantrasyonda bitkilerin strese girdigini ve bitkilerin genellikle

strese karsectl adaptif bir fonksiyonel olarak yapraklarda artan ABA miktan

He tepki gosterdiklerini ifade etmektedir Bitkilerin yapraklannda gozlenen

ABA miktanndaki bu artlsectm yeni sentez sonueu ortaya ~lkugma

inarulmaktadtr CUnkU bu stres kosectulunda yapraklardaki serbest- ve baghshy

ABA miktarlan arasmda olduk~a belirgin bir farkbhk da (P lt 005)

gozlenmisecttir

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 60: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

56

ABA miktanndaki stres sonraSl gorulen art1sectm yeni sentez sonucu

ortaya ~Iku~ bazl arasecttmcuar taraftndan da ileri sUriilmektedir [15 1920

22] Aynca tuzlu kosectullarda yetisectC1l bitkilerde bagh-ABA arbsectma paralel

olarak serbest-ABA miktannm da arttlguu gosteren deney sonu~lan da elde

edilmisecttir [22] Bu konu ile ilgili olarak ABA miktanndaki stres sonrasl

goriilen bu artlsect olaymda ABAmn par~alanmasmm stres etkisi ile

azalmaslmn da rol oynadtltm ileri siirenler de vanbr [6]

Aynca yapraklarda ABA sentez kapasitesinin plastid

yogunlugunun bir fonksiyonu olabileceginin ileri sUriilmesi de [9]

ABAnm yapraklarda sentezlendi~ fikrini desteklemektedir Cfinkii ABA

sentez yerleri bir kurala baglanmtsect olmamasma ragmen [25] genellikle

plastidlerde senteziendigi rap~r edilmektedir [10] Mevalonik asidin

kloroplast membranIanndan ~ok zaytf bir sectekiide hareket etmesinin [25]

ABAnm kloroplastta oIusecttugu flkrini verdi~ de bildirihnisecttir [11] Aynca

stresiere kafsectl tepkide ilk honnonal degisectiklik yerinin yapraklar olabilecegi

de ileri sfiriilmfisecttfir [12] ABArun bitkiIerin yapraklannda sentezlendigi ve

yapraklann ABA sentezi i~in esas organ olarak kabul edildigi basectka

aIasecttmcllar taraftndan da bildirilmektedir [4 1827]

Hoagland (kontroI) ve degisectik konsantrasyonlarda tuziu kfiltfir

90zeltilerinde yetisecttirilen 20 28 ve 34 gfinlUk ay~i~e~ bitkilerinin yaprak

dokusunda ABA miktarian ile ilgili elde ettigimiz bulgular yapIlan diger

bazl ar~tmnalarla da benzerlik gostennektedir [7 12 22]

Aynca kok dokusunda yapraklardan tasectlD1mmdan dolaYl 335 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 67 mM ve 100 mM Na2S04 tuz

kosectullannda yaprak dokusunda ise yeni sentezinden dolaYl 67 mM

Na2S04 tuz kosectuluna gore 100 mM Na2S04 tuz kosectulunda gorfilen

serbest-ABA miktanndaki belirgin art1secta (P lt 005) paralel olarak baghshy

ABA miktanndaki art1sect (P lt 005) (Tablo 1 ve 2) hem yaprak dokusunda

ve hem de kok dokusunda bir klslm serbest-ABAnm bagh hale g~tigi

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 61: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

57

fikrini vermektedir Bu durum ba~ka ara~tlncdar tarafmdan da

bildirilmektedir [323]

TE$EKKUR

Bu ~ah~ma esnasmda degerli bilgileriyle ve destekleriyle biiyiik

emekleri g~en kIymetli Hocalanm Saym ProfDr Sun a BOZCUK Saym

ProfDr A Nihat BOZCUK ve D04Dr Hiisnii CAKIRLARa (Hacettepe

Universitesi Fen Fakiiltesi) ve deney sonu~Janmn istatistik

degerlendirilmesinde yardlInlartnl gfudiigUm Hocam Saym ProfDr Zebra

MULUKa (Hacettepe Universitesi Fen Fakiiltesi) tesectekkiir ve

~ilkranlanmI sunmaYI bir boxy bilirim

KAYNAKLAR

1 Bozcuk S DomaleS (Lycopersicon esculentum Mill) Arpa (Hordeum vulgare L) ve Pamuk (Gossypium hirsitum L) Bitkilerinin Biiyiime ve Geli~mesinde TuzshyKinetin Etkilesectimi Ozerinde Ar~tltmalar ~ent1ik Tezi Haceltcpe Oniv Ankara 1978

2 ltaktrlar H Klorilr ve SUlfat Tipi Tuzlulu~un Bu~day (Triticum aestivum L) MlSlt (Zea mays L) ve Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkilerinde Meydana Getirdi~i Morfolojik Anatomik ve Fizyolojik De~i~meler Doktora Tezi Haceltepe Oniv Fen Falc Ankara 1979

3 Hiron RVP and Wright STC The Role of Endogenous Abscisic Acid in the Response of Plants to Stress J Exp Bot 24 769-781 1973

4 Hoad GV Effect of Osmotic Stress on Abscisic Acid Levels in Xylem Sap of Sunflower (Helianthus annuus L) Planta 12425-29 1975

5 Hoagland DR and Amon DI The Water Culture Method for Growing Plants Without Soil Circ Calif Agr Exp Sta 347461 1938

6 Itai C and Benzioni A Water Stress and Hormonal Response in Water and Plant Life OL Lange L Kappen and E Schultze (Eds) Springer-Verlag 225shy2421976

7 Itai C Response of Eucalyptus occidental is to Water Stress Induced by NaCl Physiol Plant 43 377-379 1978

8 Karmoker JL and Van Steveninck RFM~ Stimulation of Volume Flow and Ion Flux by Abscisic Acid in Excised Root Systems of Phaseolus vulgaris L cv Redland pioneer Planta 14137-431978

9 Lachno DR and Balcer DA Stress Induction of Abscisic Acid in Maize Roots Physiol Plant 68 215-221 1986

10 Milborrow BV and Robinson DR Factors Affecting the Biosynthesis of Abscisic Acid J Exp Bot 2480537-548 1973

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 62: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

58

11 Milborrow BV The Chemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 25 259-307 1974

12 Mizrahi Y Blumenfeld A Bittner S and Richmond AE Abscisic Acid and Cytokinin Contents of Leaves in Relation to Salinity and Relative Humidity Plant Physiol 48 752-755 1971

13 Muluk FZ Toktamlsect 0 Kurt S ve Karaa~ao~lu Ebull Deney Dtizenlemede lstatistiksel YOntemler Akademi Matbaasl Ankara 1973

14 Obrucheva NV Sembdner G and Dathe W Endogenous Abscisic Acid in Genninating Pea Seeds Doklady Botanical Sciences Plant Physiol 280 3-5 1985

15 Parry AD and Horgan R Carotenoids and Abscisic Acid Biosynthesis in Higher Plants PhysioL Plant 82 320-326 1991

16 Parry AD and Horgan R Abscisic Acid Biosynthesis in Roots I The Identification of Potential Abscisic Acid Precursors and Other CarotenQids Planta 187 185-191 1992

17 Parry AD bull Griffiths A and Horgan R bull Abscisic Acid Biosynthesis in Roots II The Effects of Water Stress in Wild-Type and Abscisic Acid-Deficient Mutant (Notabilis) Plant of Lycopersicon esculentum Mill Planta 187 192-197 1992

18 Sakurai N bull Akiyrma M and Kuraisbi S Roles of Abscisic Acid and Indolacetic Acid in the Stunted Growth of Water-Stressed Etiolated Squash Hypocotyls Plant Cell Physiol 26 1 15-24 1985

19 Slovik S and Hartung W bull Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves II Model Analysis Planta 18726-36 1992

20 Slovik S and Hartung Wo Compartmental Distribution and Redistribution of Abscisic Acid in Intact Leaves III Analysis of the Stress-Signal Chain Planta 18737-471992

21 Topcuo~lu SF Tuz Stresi Ko~lunda Biiyiittilen Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) Bitkisinde Yasecta Baih Olarak Absisik Asit (ABA) Seviyelerinin De~isectimi Doktora Tezi HO Fen Bilim Ensl Ankara 1987

22 Topcuoglu SF ve Cakrrlar H Tuz Stresinde Biiyiitiilen Ay~ice~i (Helianthus annuus L) Yapraklannda TllZ Konsantrasyonuna ve Ya~ Bagb Olarak Absisik Asit (ABA) Miktanmn Degisectimi Do~a-Tr J of Biology 1479-951990

23 Topcuoglu SF ve Bozcuk S Tuz Stresinde Yetisecttiri1en Ay~i~e~i (Helianthus annuus L) KOklerinde TllZ Konsantrasyonuna ve Y~a B~b Olarak Absisik Asit MiktannlO De~isectimi Doia-Tr J of Biology 1582middot97 1991

24 Walton DC Harrison MA and Cote P The Effects of Water Stress on Abscisic Acid Levels and Metabolism in Roots of Phaseolus vulgaris L and Other Plants Planta (Berl) 131141-144 1976

25 Walton DC bull Biochemistry and Physiology of Abscisic Acid Ann Rev Plant Physiol 31453-489 1980

26 Wolf 0 bull Jeschke WD and Hartung W bull Long Distance Transport of Abscisic Acid in NaCI-Treated Intact Plants of Lupinus albus I Exp Bot 41 593-600 1990

27 Zeevaart IAD Sites of Abscisic Acid Synthesis and Metabolism in Ricinus communis L bull Plant Physiol 59 788-791 1977

28 Zeevaart IAD and Boyer GL Accumulation and Transport of Abscisic Acid and Its Metabolites in Ricinus and Xanthium Plant Physiol 74 934-939 1984

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 63: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

59

DiizELTME

Derginin 1991 ylh 12 Cildi 1-12 sayfalan arasmda yaymlanan

AS Gok ve N Kolankayaya ait Arpa Samanmm Biyolojik

Delignifikasyon Sonrasl Enzimatik Hidrolizi ve Seliilolitik

Mikroorganizmalarca KullanIml adh makalede asecta~da verilen sectekiller

sehven basdamanusecttIr

Bu durumu bilgilerinize sunar oziir dileriz

60 070

shy -E -

~ot ~ ~x ~

------ bull 1)50 i O

i ~ JD )lt )JO

bull

X l( i- ltJ

10 - 010

Q 25 ~)

tlltr

7S

ka milot 0 10

Ol

lB 1~0

$elcil 1 Seliilaz enziminin seliilozlu materyale adsorbsiyonu

(e e) Cfp az adsorbsiyonu

(x x) Cfp az aktivitesi (U ml)

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 64: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

60

10

- e 10 e bull bull--

- bull1 Ill

j ------- X--X

3D il

xX---shy

-0 Ult

10 X 0 4 16 20 28bull

I~ SUntsi I iat

~ekil 2 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gonntisect

samanm seliilaz enzimi (Cfp az Ak 066 U I ml) ile hidrolizi

(e) Test samam (x-x) Kontrol samam

- 1llE - -- E

xbull x x -x i ~

J ~

11 X

12 16 21

~eki) 3 P chrysosporium hiicre dlsectl ktiltiir SlVlSl ile muamele gonniisect

samamn maserozim (Ak 500 U I gr) enzimi ile hidrolizi

(e-e) Test samam

(x-x) Kontrol samam

f1 lC

~

amp

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 65: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

bull

= 61

l e

InlNlilasyan SonIi ISat)

~ekil 4 Pl sajor-caju hUcre dIsectl kiiltii1-SlVlSl ve hUcre He muamele gormU~

samamnda ve sodyum fosfat tamponu ile muamele gonnU~

kontrol samamnda a- seltilaz (Onozuka) 3S (Cfp az ak 1500

U I gr) ve b-maserozim (Ak 500 U I gr) enzimleri ile hidrolizi

(-) Test samam(HUcre) (0-0) Kontrol samam (x-x) Test samam (HUcre dIsect1 kill SlVlSl)

1)

---shy0

_ll

o 1 10

Wi 5UreII I saat I

~ekil 5 Pl sajor-caju hUcre dlsectl kUltUr SlVlSl He muamele gomlU~ samanm seltilaz (ap az Ak 066 U I ml) enzimi ile hidroIizi (bullbull) Test samam (x-x) Kontrol samam

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 66: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

62

10

E r

100 1I

i laquo 20

~

- bull_-ebull

X~~ ---x-x

p~ 0 z J~

UrtIM SQraI

~eki1 6 P chrysosporium hiicresi He muamele gormiisect samanda ve

kontrol samarunda C jlavigenanm iiremesi

(-) Test samam

(x-x) Kontrol samam

~ekil 7 P chrysosporium hiicre dlsectl kiiltiir SlVlSl ile muamele gormiisect

samandaCjlavigenamn iiremesi

(bullbull) Test samam

(x-x) Kontrol samam

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6
Page 67: · etsife.s:-.. l' - Hacettepe · 2019-10-29 · Orta biiyiikltikte bir sivrisinek olan C. longiareolata'mn di§isi zoofildir [22]. Oi§iler ozellikle ornitofllik ve batrokof1lik

63 bull

ID

~ Ma~

$ekil 8 Cesectitli yontemlerle delignifiye olmusect samanlarda T viridenin

iiremesi

(A-A) Alkali delignifikasyon

(A-A) Asit deligniftkasyon

() Fungus hiicresi ile muamele gorrniisect saman

(0-0) Fungus hiicre dlsectl kiilttir SlVISl ile mumale gorrniisect saman

(x-x) Sodyum fosfat tamponu ile muamele gorrniisect samano

II

bull bull 0gtraquo -__

  • 22-1993
  • Untitled1
  • Untitled2
  • Untitled3
  • Untitled4
  • Untitled5
  • Untitled6