EĞİTİM REHBERİ

FIRAT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

Hazırlayanlar:

Prof. Dr. Fethi YILMAZ

Öğr. Gör. Talip MANKAN

2016-2017

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

Hemşirelik Andı .................................................................................................................................................. 1

Önsöz .................................................................................................................................................................. 2

Misyonumuz-Vizyonumuz .................................................................................................................................. 3

Hemşirelik Bölümü Hakkında Genel Bilgiler ....................................................................................................... 4

Hemşirelik Bölümü Laboratuvarları ................................................................................................................... 5

Hemşirelik Becerileri Laboratuvarı ....................................................................................................... 6

Hemşirelik Klinik Simülasyon Laboratuvarı ........................................................................................... 8

Hemşirelik Bölümü İlk Yardım Laboratuvarı ......................................................................................... 9

Hemşirelik Bölümü Anatomi Laboratuvarı ......................................................................................... 10

Hemşirelik Bölümü Öğretim Elemanları ........................................................................................................... 11

Ders Müfredatı ................................................................................................................................................. 12

Eğitim – Öğretim ve Uygulamalı Derslerle İlgili Uygulama Yönergesi .............................................................. 14

Fırat Üniversitesi Ön lisans ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliği .................................................................. 22

Klinik Uygulama Rehberi ................................................................................................................................. 35

Uygulamalı Dersler............................................................................................................................... 36

Klinik Uygulama Değerlendirme Formu Örneği .................................................................................. 40

Günlük Yaşam Aktiviteleri Modeline Göre Bakım Planı Örneği ........................................................... 42

1

HEMŞİRELİK ANDI

Yüklenmiş olduğum sorumlulukların bilincinde, geliştirdiğim anlayış ve becerilerimle,

herhangi bir ırk, inanç, siyasal veya sosyal düzen ayrımı gözetmeksizin, hastalarıma bakacağıma,

hayatı korumak, ızdırabı hafifletmek, sağlığı yüceltmek için gereken her türlü çabayı

göstereceğime;

Bakımım altındaki hastaların, bütün değer ve dini inançlarına saygı duyacağıma, bana

birileriyle ilgili olarak verilen tüm bilgileri saklayacağıma, hayatı ya da sağlığı tehdit edebilecek her

türlü girişimlerden sakınacağıma;

Mesleki bilgi ve becerilerimi en üst düzeyde tutmaya çalışacağıma, sağlık ekibinin bütün

üyeleri ile işbirliği yapacağıma ve onları destekleyeceğime;

Bunların tümünü yaparken, uluslararası hemşirelik ahlak yasasının onurunu korumak için

gerekecek bütün çabaları sarfedeceğime ve hemşireliğin bütünlüğünü koruyacağıma and

içerim

ÖNSÖZ

F. Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü olarak yeni bir eğitim-öğretim yılına

başlamanın heyecanını sizlerle birlikte biz de yaşıyoruz. Bu kitapçıkta, birlikte geçireceğimiz 4 yıl

boyunca alacağınız dersler, uygulamaya tabi olacağınız müfredat programı ile eğitim öğretim rehberi

ve intörnlük yönergesi bulunmaktadır. Hemşirelik Bölümü olarak bizler, Hemşirelik Becerileri,

Simülasyon, Anatomi ve İlkyardım Laboratuarları ile bölge üniversiteleri içerisinde oldukça önemli

bir yere sahip olmanın haklı gururunu taşıyoruz. Teorik dersleri fakülte binası içerisinde bulunan

dershanelerde, uygulamalı dersleri ise Fırat Üniversitesi Hastanesi ile Elazığ’da bulunan diğer kamu

kurum ve kuruluşlarına ait hastanelerde alacaksınız. Sahip olunan eğitim-öğretim kadrosu ve

laboratuarlarımız ile mevcut hastanelerin imkanları hem öğrenme heyecanınızı hem de öğrenme

ihtiyaçlarınızı karşılamak için oldukça elverişli düzeydedir. Üniversitemizin imkanları ve siz değerli

öğrencilerimizin katkıları ile yeni bir eğitim-öğretim dönemine hep birlikte el ele yürümek istiyoruz.

Yeni başlayacak olan eğitim-öğretim döneminin hepimize hayırlı uğurlu olması dileklerimizle

aramıza hoş geldiniz.

Prof. Dr. Fethi YILMAZ

Hemşirelik Bölüm Başkanı

3

MİSYONUMUZ

Hemşirelik Bölümü olarak sahip olduğumuz misyon hasta ve sağlam bireylere yönelik

sağlığı iyileştirme ve koruma görevini üstlenmiş, hasta ve bakım odaklı hizmet sunan, insan

haklarına saygılı, hemşirelik rollerinin tümünün bilincinde olup bunları hayata geçiren, ekip

çalışmasının önemini kavramış, bilimsel gelişmeleri takip eden hemşire adayları yetiştirmektir.

VİZYONUMUZ

Hemşirelik Bölümü olarak sahip olduğumuz vizyon dünya standartlarında bir eğitim kalitesi

taşıyarak, ileri düzey teknolojiye sahip laboratuvarlarla teknik ve pratik anlamda tam donanımlı

hemşire adayları yetiştirmektir.

4

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, “Fırat Üniversitesi Elazığ Sağlık Yüksekokulu” adı

altında 1996 yılında kurulmuştur. Elazığ Sağlık Yüksekokulu 1997 – 1998 yılında Ebelik, Hemşirelik

ve Sağlık Memurluğu Bölümleri ile eğitime başlamıştır. Sağlık Memurluğu Bölümü Yükseköğretim

Kurulu başkanlığının 18/05/2007 tarih ve 1849 sayılı yazısı ile Hemşirelik bölümüyle birleştirilmiştir.

Hemşirelik Bölümü; eğitim - öğretim ve akademik faaliyetleri, 2015 yılına kadar “Elazığ Sağlık

Yüksekokulu” bünyesinde sürdürmüştür. Eylül 2015 tarihinden itibaren ise Sağlık Bilimleri Fakültesi

bünyesinde "Hemşirelik Bölümü" olarak devam etmektedir.

Hemşirelik Bölümümüzün eğitim faaliyetleri lisans düzeyinde yürütülmektedir. Eğitim dili Türkçe

olan bölümümüzde bölgedeki sağlık kurumlarının çoğunda staj yapılabilmektedir. Lisans eğitimi

bünyesinde hemşireliğin temel alanlarına yönelik kuramsal ve uygulamalı dersler barındırmaktadır.

Eğitim programı uluslararası Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) standartları ve Bologna uyum

sürecine uygun olarak düzenlenmiştir. Lisans eğitiminde 2009 – 2010 eğitim yılından itibaren

“İNTÖRNLÜK SİSTEMİ” ne geçilmiştir. Öğrenciler MEVLANA, ERASMUS ve FARABİ

programlarından faydalanabilmektedir.

Hemşirelik bölümünde okuyan öğrencilerimiz ülkemizdeki ilgili bursları alabildiği gibi VEHBİ

KOÇ VAKFI'nın burs verdiği 16 üniversite içerisinde yer almanın avantajından

yaralanabilmektedirler.

Fakültemizin akademik kadrosunda 5 öğretim üyesi, 8 öğretim görevlisi, 5 araştırma görevlisi

ve 1 uzman olmak üzere toplam 19 öğretim elemanı ve 650 öğrenci ile eğitim ve öğretime devam

etmektedir.

5

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ LABORATUVARLARI

1. Hemşirelik Becerileri Laboratuvarı

2. Hemşirelik Klinik Simülasyon Laboratuvarı

3. Hemşirelik Bölümü İlk Yardım Laboratuvarı

4. Hemşirelik Bölümü Anatomi Laboratuvarı

6

1. HEMŞİRELİK BECERİLERİ LABORATUVARI

Hemşirelik Becerileri Laboratuvarı’mızda, hemşirelik girişimleri için maketler, hasta ünitesinde

bulunabilecek araç gereçler, hasta üzerinde tüm bakımların yapılabileceği hasta bakım simülatörü,

hasta yatağı ve tıbbi sarf malzemeleri bulunmaktadır.

Laboratuvarımız, tansiyon ölçme aleti, damar içi, deri altı, intradermal, intramüsküler enjeksiyon

maketleri, üriner kateterizasyon maketleri, kan basıncı ölçme kol maketleri, intramüsküler enjeksiyon

pedleri, lavman eğitim maketi, EKG cihazı, oksijen tüpü ve manometresi, defibrilatör cihazı, aspiratör

cihazı, acil arabası, ilaç kartı dolabı, atık ayırım ünitesi ve nebülizatör gibi araç gereçler ile yeterli

donanıma sahiptir.

İLERİ ELEKTRONİK GERİ BİLDİRİMLİ HEMŞİRELİK GİRİŞİM

SİMÜLATÖRÜ

7

Girişim Maketleri ve Tıbbi Atık Ünitesi

HEMŞİRELİK GİRİŞİM MAKETİ

8

2. HEMŞİRELİK KLİNİK SİMÜLASYON LABORATUVARI

Hemşirelik Klinik Simülasyon Laboratuvarında; katılımcıların daha gerçekçi ortam ve

koşullarda, yüksek teknolojili simülatörler üzerinde başta uygulamalı beceriler olmak üzere

tıbbi karar verme, iletişim ve ekip çalışması eğitimleri birlikte yürütülebilmektedir.

9

3. HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İLK YARDIM LABORATUVARI

Hemşirelik Bölümü ilk yardım laboratuvarımızda; ilk yardım için gerekli maketler ve diğer araç

gereçler bulunmaktadır.

YETİŞKİN CPR MAKETİ

10

4. HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ ANATOMİ LABORATUVARI

Hemşirelik Bölümü Anatomi Laboratuvarında; karaciğer, pankreas, larenk, kalp, akciğer, sindirim

sistemi, üriner sistemi, kadın-erkek genital organları, kaslı erkek vücudu ve diğer gerekli modeller

bulunmaktadır.

Sindirim Sistemi Modeli Karaciğer Modeli

Karaciğer Modeli Üriner Sistem Modeli

11

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ELEMANLARI

Ünvanı - Adı Soyadı Ana Bilim Dalı

Prof. Dr. Fethi YILMAZ Patoloji

Doç. Dr. Serap PARLAR KILIÇ İç Hastalıkları Hemşireliği

Yrd. Doç. Dr. Fatoş UNCU Halk Sağlığı Hemşireliği

Yrd. Doç. Dr. Burcu GÜL BAYKALIR Farmakoloji ve Toksikoloji

Yrd. Doç. Dr. Pınar SOYLAR Halk Sağlığı Hemşireliği

Öğr. Gör. Dilek GÜNEŞ DAĞ Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği

Öğr. Gör. Güllü YEŞİL Çocuk Sağlığı Hemşireliği

Öğr. Gör. Hilal TÜRKBEN POLAT Hemşirelik Esasları

Öğr. Gör. Özlem İKDE ÖNER Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

Öğr. Gör. Mehmet İRGÜREN Biyoistatistik

Öğr. Gör. Maral KARGIN Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı

Öğr. Gör. Talip MANKAN Hemşirelik Esasları

Öğr. Gör. Didem COŞKUN Çocuk Sağlığı Hemşireliği

Arş. Gör. Aysel ÖZDEMİR İç Hastalıkları Hemşireliği

Arş. Gör. Gül KAYA İç Hastalıkları Hemşireliği

Arş. Gör. Makbule ŞENEL Hemşirelik Ana Bilim Dalı

Arş. Gör. Seher ÇEVİK Hemşirelik Esasları

Arş. Gör. Yeliz SUNA Hemşirelik Ana Bilim Dalı

Uzm. Dr. Kürşat KARGÜN Tıbbi Genetik

12

DERS MÜFREDATI

1. SINIF DERSLERİ

S Dersin Kodu Dersin Adı Dönem T U L K AKTS

1 HEM 101 Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar I I.Yarıyıl -Güz 4 0 2 5 9

2

HEM 103 Hemşireliğe Giriş I.Yarıyıl -Güz 1 0 0 1 1

3 HEM 105 Hemşirelikte İletişim Becerileri I.Yarıyıl -Güz 2 0 0 2 2

4 HEM 107 Beslenme İlkeleri I.Yarıyıl -Güz 2 0 0 2 2

5 HEM 109 Anatomi

I.Yarıyıl -Güz 3 0 1 4 4

6 HEM 111 Histoloji

I.Yarıyıl -Güz 2 0 0 2 2

7 HEM 113 Mikrobiyoloji -Parazitoloji

I.Yarıyıl -Güz 3 0 1 4 4

8 TRD109 Türk Dili-I

I.Yarıyıl -Güz 2 0 0 2 2

9 AİT 111 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I

I.Yarıyıl -Güz 2 0 0 2 2

10 YDİ 111 Temel İngilizce I.Yarıyıl -Güz 2 0 0 2 2

11 HEM 102 Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar II II. Yarıyıl- Bahar 4 8 0 8 12

12 HEM 104 Fizyoloji II. Yarıyıl- Bahar 2 0 1 3 4

13 HEM 106 Psikoloji II. Yarıyıl- Bahar 2 0 0 2 2

14 HEM 108 Biyokimya II. Yarıyıl- Bahar 2 0 0 2 3

15 HEM 110 Patoloji II. Yarıyıl- Bahar 2 0 0 2 3

16 TRD 110 Türk Dili-II II. Yarıyıl- Bahar 2 0 0 2 2

17 AİT 120 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-II II. Yarıyıl- Bahar 2 0 0 2 2

18 YDİ 112 Temel İngilizce II. Yarıyıl- Bahar 2 0 0 2 2

Toplam 41 8 5 49 60

2. SINIF DERSLERİ

S Dersin Kodu Dersin Adı Dönem T U L K AKTS

19 HEM 201 İç Hastalıkları Hemşireliği III. Yarıyıl - Güz 4 8 0 8 12

20 HEM 203 Bulaşıcı Hastalıklar III. Yarıyıl - Güz 2 0 0 2 4

21 HEM 205 Hemşirelik Deontolojisi ve Etik III. Yarıyıl - Güz 2 0 0 2 4

22 HEM 207 Farmakoloji III. Yarıyıl - Güz 2 0 0 2 4

23 HEM 209 Afetlerde Hemşirelik ve İlk Yardım III. Yarıyıl - Güz 2 0 0 2 4

24 YDİ 211 İngilizce I III. Yarıyıl - Güz 2 0 0 2 2

25 HEM 202 Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği IV. Yarıyıl - Bahar 4 8 0 8 12

26 HEM 204 Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği IV. Yarıyıl - Bahar 4 8 0 8 12

27 HEM 206 Sağlık Sosyolojisi IV. Yarıyıl - Bahar 2 0 0 2 2

28 HEM 208 Epidemiyoloji IV. Yarıyıl - Bahar 2 0 0 2 2

29 YDİ 210 İngilizce II IV. Yarıyıl - Bahar 2 0 0 2 2

Toplam 28 24 0 40 60

13

3. SINIF DERSLERİ

S Dersin Kodu Dersin Adı Dönem T U L K AKTS

30 HEM 301 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği V. Yarıyıl- Güz 4 8 0 8 12

31 HEM 303 Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği V. Yarıyıl- Güz 4 8 0 8 12

32 HEM 305 Biyoistatistik V. Yarıyıl- Güz 2 0 0 2 2

33 HEM 307 Mesleki Yabancı Dil-I V. Yarıyıl- Güz 2 0 0 2 2

34 Seçmeli Ders V. Yarıyıl- Güz 2 0 0 2 2

35 HEM 302 Halk Sağlığı Hemşireliği VI. Yarıyıl - Bahar 4 8 0 8 12

36 HEM 304 Hemşirelikte Yönetim VI. Yarıyıl - Bahar 4 4 0 6 8

37 HEM 306 Hemşirelikte Öğretim VI. Yarıyıl - Bahar 2 2 0 3 4

38 HEM 308 Hemşirelikte Araştırma yöntemleri VI. Yarıyıl - Bahar 2 0 0 2 2

39 HEM 310 Mesleki Yabancı Dil-II VI. Yarıyıl - Bahar 2 0 0 2 2

Seçmeli Ders VI. Yarıyıl - Bahar 2 0 0 2 2

Toplam 30 30 0 45 60

4. SINIF DERSLERİ – VII Yarıyıl - Güz. - VIII. Yarıyıl - Bahar

S Dersin Kodu Dersin Adı Süre T U L K AKTS

40 HEM 401 İç Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 0 7 10

41 HEM 402 Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 0 7 10

42 HEM 403 Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği 5 Hafta 0 40 0 7 10

43 HEM 404 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 0 7 10

44 HEM 405 Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 0 7 10

45 HEM 406 Halk Sağlığı ve Hemşireliği 5 Hafta 0 40 0 7 10

Toplam 0 240 0 42 60

GENEL TOPLAM T U L K AKTS

99 142 5 174 240

SEÇMELİ DERSLER

Ders Kodu Dersin Adı Dönem Öğretim Elemanı

HEM 309 Girişimcilik Eğitimi I V. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Maral KARGIN

HEM 311 Alternatif Tedavi Yöntemleri V. Yarıyıl- Güz Doç. Dr. Serap PARLAR KILIÇ

HEM 313 Cinsel Sağlık V. Yarıyıl- Güz

HEM 315 Evde Bakım V. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Hilal TÜRKBEN POLAT

HEM 317 Hastalıklarda Beslenme V. Yarıyıl- Güz

HEM 319 Yoğun Bakım V. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Dilek GÜNEŞ DAĞ

HEM 321 Hastane Enfeksiyonları ve Hemşirelik V. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Talip MANKAN

HEM 312 Girişimcilik Eğitimi II VI. Yarıyıl- Bahar Öğr. Gör. Maral KARGIN

HEM 314 Hasta ve Çalışan Güvenliği VI. Yarıyıl- Bahar Öğr. Gör. Hilal TÜRKBEN POLAT

HEM 316 Aile Planlaması ve Danışmanlık Hizmeti VI. Yarıyıl- Bahar Yrd. Doç. Dr. Fatoş UNCU

HEM 318 Transkültürel Hemşirelik VI. Yarıyıl- Bahar Doç. Dr. Serap PARLAR KILIÇ

HEM 320 Sağlık politikaları VI. Yarıyıl- Bahar Yrd. Doç. Dr. Fatoş UNCU

HEM 322 Beden Eğitimi

HEM 324 Müzik

HEM 326 Sağlığın Değerlendirilmesi VI. Yarıyıl- Bahar Öğr. Gör. Talip MANKAN

14

T.C.

FIRAT ÜNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

EĞİTİM – ÖĞRETİM VE UYGULAMALI DERSLERLE İLGİLİ UYGULAMA

YÖNERGESİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

MADDE 1- Amaç Bu uygulama esaslarının amacı; Fırat Üniversitesi Ön lisans ve Lisans Eğitim - Öğretim

Yönetmeliğinde açık olarak ifade edilen hususların ve anılan yönetmelikte mevcut bazı hükümlerin

Sağlık Bilimleri Fakültesi’nin özelliğine göre Hemşirelik Bölümü öğrencilerinin eğitim-öğretim

uygulamalarına ilişkin ve öğretim elemanlarının uygulama alanlarında uyması gereken usul ve

esasları düzenlemek.

MADDE 2- Kapsam

Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü öğrencilerinin ve öğretim

elemanlarının yapmakla yükümlü oldukları uygulamalara ilişkin hükümleri kapsar.

MADDE 3- Dayanak Bu yönerge, 03/07/2013 tarih ve 28696 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Fırat Üniversitesi Ön

lisans ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliği ile 02.02.2008 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan

26775 sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın "Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği,

Veterinerlik, Eczacılık ve Mimarlık Eğitimi Programlarının Asgari Eğitim Koşullarının

Belirlenmesine Dair Yönetmelik’in” ilgili maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

MADDE 4- Tanımlar Bu yönergede geçen bazı kavramlar aşağıda açıklanmıştır.

a) Üniversite: Fırat Üniversitesi’ni,

b) Fakülte: Sağlık Bilimleri Fakültesi’ni,

c) Dekan: Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı’nı,

d) Bölüm Başkanı: Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölüm Başkanı'nı,

e) Anabilim Dalı Başkanı: İlgili eğitim ve öğretimin sürdürüldüğü anabilim dalı başkanını,

f) İntörnlük: İlk üç yılın tüm derslerinden başarılı olan öğrencilere 7. ve 8. yarıyıllarda, hemşirelik

mesleği uygulaması için gereken mesleki bilinç ve deneyimi kazandırmak amacıyla yapılan ve bir

eğitim öğretim yılını kapsayan eğitim sürecini,

g) İntörn Öğrenci: İlk üç yılın tüm derslerinden başarılı olan öğrencilere 7. ve 8. yarıyıllarda

hemşirelik mesleği uygulaması için gerekli mesleki bilinç ve deneyim kazandırmak amacıyla yapılan

uygulamalara katılmayı hak eden öğrenciyi,

h) İntörn Koordinatörü: İntörnlük uygulamasının düzenli ve koordineli yürütülmesini sağlayan ve

hemşirelik bölüm başkanı tarafından görevlendirilen öğretim elemanını,

ı) İntörn Koordinatör Yardımcısı: İntörn Koordinatörü ile birlikte çalışmalara yardım eden

hemşirelik bölüm başkanı tarafından görevlendirilen öğretim elemanını,

i) İntörn Ders Kurulu: Bölüm Başkanı, intörn koordinatörü, Ana Bilim Dalı Başkanı ve

intörn ders koordinatörlerini,

k) İntörn Ders Koordinatörleri: Bölüm Başkanı/Anabilim dalı başkanı tarafından atanan öğretim

elemanlarını,

l) Uygulama Yürütücüsü: Uygulama konusunda görevlendirilen öğretim elemanını,

m) Uygulama Sorumlu Hemşiresi: Uygulamalı derslerin klinikte/sahada ve laboratuvar ortamında

yürütülmesi amacıyla öğrencinin yapacağı tüm mesleki uygulamalardan sorumlu ve yükümlü olarak,

ilgili kurumun hemşirelik hizmetleri birimi tarafından görevlendirilen en az lisans düzeyinde eğitime

sahip olan hemşiredir.

15

n) İntörn Sorumlu Hemşiresi: İntörn öğrencilerinin klinikte/sahada yapacağı tüm mesleki

uygulamalardan sorumlu ve yükümlü olarak ilgili kurumun hemşirelik hizmetleri birimi tarafından

görevlendirilen en az lisans düzeyinde eğitime sahip olan hemşireyi,

o) Teorik Ders: Uygulama ve laboratuvarı olmayan dersleri,

ö) Uygulamalı Ders: Temel mesleki dersler olup, teorikle birlikte klinik, laboratuvar ve sahada

yürütülmesi zorunlu olan dersleri,

p) Laboratuvar Dersleri: Hem teorik hem de laboratuvarı olan dersleri,

r) Uygulama: Uygulamalı dersler kapsamında yer alan teorik konularla bağlantılı, bu konuların

anlaşılmasını kolaylaştıran, öğrenciye beceri kazandırmaya yönelik olarak, öğretim elemanı,

uygulama yürütücüsü ve uygulama sorumlu hemşiresi rehberliğinde koruyucu, tedavi ve rehabilite

edici sağlık kurumlarında yapılan eğitimi,

s) Uygulama Yeri: Uygulamanın yapılacağı resmi sağlık kuruluşlarını,

ş) Uygulamanın Değerlendirilmesi: Öğrencilerin uygulama yaptıkları kurumdaki her türlü

çalışmalarının, ilgili öğretim elemanı tarafından değerlendirilmesini,

t) Uygulama Süresi: Ders müfredatında belirtilen süreyi,

u) Uygulama Öğrencisi: Hemşirelik bölümü lisans programının 1., 2., ve 3. sınıf uygulamalı

derslerini ve uygulamalarını alan öğrencileri,

ü) Ön Koşullu Ders: Başka bir derse devam hakkını kazanabilmek için alınması ve başarılması

gereken dersleri ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Uygulamaların Yürütülmesi İle İlgili Genel İlkeler

MADDE 5- Uygulama İlkeleri

1) Uygulamalı derslerin teorik kısmını yürüten öğretim elemanları aynı zamanda aynı dersin

uygulamalarının da yürütülmesinden sorumludur.

2) Öğrenci sayısı ve uygulama alanlarının durumuna göre uygulamalar için bölüm başkanlığının

önerisi ile dekanlık tarafından birden fazla öğretim elemanı görevlendirilebilir. Görevlendirilen

öğretim elemanlarının yetki ve sorumlulukları Bölüm Başkanı tarafından belirlenir. Öğretim elemanı

eksikliği durumunda ise hemşire görevlendirilebilir.

3) Derslerin laboratuvar ve uygulamaları öğretim planındaki toplam ders saatini kapsamak koşuluyla,

dönem başında ilgili öğretim elemanının önerisi ile bölüm başkanı/anabilim dalı başkanı onayı ile

blok olarak da yapılabilir.

MADDE 6- Uygulamaların Yapılacağı Yer

Uygulamalı derslerin uygulamaları ve intörnlük uygulaması; Fırat Üniversitesi Hastanesi ve Elazığ

İli içerisindeki diğer resmi sağlık kurumlarında öğretim elemanı gözetiminde yapılır. Uygulama

giderleri (yol, yemek (intörn öğrenciler hariç), konaklama v.b.) öğrenciye aittir.

MADDE 7- Uygulama Alanlarında Forma Düzeni

Öğrenciler klinik/saha uygulamalarında aşağıda belirtilen koşullara uygun üniforma giymek

zorundadırlar. Üniformanın klinik uygulama alanı dışında giyilmesi kesinlikle yasaktır.

1) Üst Üniforma:

Kız Öğrenciler İçin: Beyaz kumaştan kısa veya uzun kollu olabilir. Vücut hatlarını belli etmeyen,

baseni örtecek boyda olmalıdır. Üst robalı olup yakadan aşağıda 3 düğme olmalıdır. Sol üst kolda

kalem koymak için 1 kalem cebi, sol göğüs bölgesinde 1 cep ve üniformanın alt kısmında 2 tane cep

olmalıdır. Kumaşlar iç göstermeyen cinsten olmalıdır. Üniformanın üstüne beyaz veya lacivert renkli

hırka giyilebilir (Şekil 1).

Erkek Öğrenciler İçin: Beyaz kumaştan kısa veya uzun kollu olabilir. Vücut hatlarını belli etmeyen,

baseni örtecek boyda olmalıdır. Yaka cerrahi yaka olmalıdır. Sol üst kolda kalem koymak için 1

kalem cebi, sol göğüs bölgesinde 1 cep ve üniformanın alt kısmında 2 tane cep olmalıdır. Kumaşlar

iç göstermeyen cinsten olmalıdır. Üniformanın üstüne beyaz veya lacivert renkli hırka giyilebilir

(Şekil 2).

16

2) Alt Üniforma: Pantolon lacivert renkte kumaş, vücut hatlarını belli etmeyecek şekilde çalışırken

rahatlığı sağlayıcı klasik kesim, boyu ayak bileği hizasında dar, düz paça ve önden fermuarlı

olmalıdır. Pantolonun yanlarda cepleri olmalıdır. Bel kısmının iyi oturması için arka parça lastikli

olabilir. Kumaşlar iç göstermeyen cinsten olmalıdır (Şekil 3).

3) Ayakkabı: Anatomik, terletmeyen, önü ve arkası kapalı, yüründüğünde ses çıkarmayan, beyaz

veya koyu renkli (lacivert, siyah) olmalıdır.

4) Saç - Sakal: Kız öğrencilerin saçları uzun ise düzgün taranmalı ve toplanmalıdır. Toplanamıyorsa

kısa kesilmelidir. Erkek öğrencilerin saçları temiz, kısa ve düzgün olmalıdır. Erkek öğrencilerin

sakalları kısa ve temiz olmalıdır.

5) Takı: Alyans, saat (metal kulplu ve su geçirmez) ve top küpe hariç hiç bir aksesuar

kullanılmamalıdır. Aşırı makyaj, koyu renk oje kullanılmamalıdır.

6) Tırnaklar: Tırnaklar, hastalara enfeksiyon transferini önlemek ya da doku hasarına neden

olmamak için her zaman kısa, düzgün ve temiz olmalıdır.

7) Yaka Kartı: Öğrenci kimlik kartlarının üniforma üzerine görülebilir şekilde takılması zorunludur.

Kartta öğrencinin resmi, adı – soyadı, bölümü ve öğrencinin numarası yazılı olmalıdır.

8) Başörtü: Başörtü; lacivert veya beyaz, sade, düz, desensiz ve kare biçiminde olmalıdır. Eşarp

uçları yakanın içinde olacak şekilde takılmalıdır. Herhangi bir aksesuarı olmayan lacivert bone de

kullanılabilir.

9) Öğrenciler uygulama yapacakları kuruma gelirken veya uygulama yaptıkları kurumdan başka bir

yere gitmeleri gerektiği durumlarda üniforma giymemeli, enfeksiyon kontrolü açısından üniformayı

sadece uygulama alanında, laboratuvar ve demonstrasyonlarda giymelidirler. Ruh Sağlığı ve

Hastalıkları Hemşireliği, Halk Sağlığı Hemşireliği, Hemşirelikte Yönetim gibi derslerin

uygulamalarında sahanın özelliğine göre öğrenciler üniforma yerine; kıyafetinin üzerine beyaz önlük

giyebilirler.

10) Öğretim elamanları: Uygulama alanında lacivert alt ve üst üniforma veya beyaz önlük

giyilmelidir.

Şekil 1 Şekil 2 Şekil 3

MADDE 8- Uygulamaların Değerlendirilmesi Uygulamalar aşağıda yer alan kapsam ve koşullarda değerlendirilir;

1) Öğrencinin başarı durumunun değerlendirilmesi ilgili öğretim elemanları tarafından, uygulama

ortamında ve sürecinde (iş başında) yapılır.

2) Öğretim elemanı/sorumlu hemşire, dersin içeriğine uygun olarak; hasta başı vizitleri, öğrencinin

tedavi ve bakım uygulamaları izlemi, bireysel hasta bakım planı, vaka sunumları ve seminer

çalışmaları ile öğrenciyi değerlendirir.

Kız Öğrenci Üst

Üniforma

Erkek Öğrenci

Üst Üniforma

Kız ve Erkek Öğrenciler

İçin Alt Üniforma

17

3) Uygulamanın değerlendirilmesi 100 puan üzerinden yapılır. Her uygulama dersinde anabilim

dalınca/bölümce hazırlanan “Uygulama Değerlendirme Formu” kullanılır. Değerlendirme puanı

50'nin altında olan öğrenciler dersin hem teorik hem de uygulamasından başarısız sayılır ve dersin

genel sınavına katılamazlar. Uygulamalı dersten başarısız olan öğrenci dersin tekrarında teorik ve

uygulamasına devam etmek zorundadır.

4) Uygulamalı derslerin ara sınavı yazılı olarak yapılır.

5) Final sınavı ise iki aşamalı olup, birinci aşama uygulama değerlendirme formuna göre verilen

uygulama notu, ikinci aşama yazılı olarak yapılan final sınav notudur.

6) Başarı notu değerlendirilirken ara sınavın % 40’ı, Final sınavının % 60’ı alınarak hesaplanır

(Uygulama % 30, yazılı final sınavı % 30).

7) Laboratuvarı olan derslerde laboratuvar değerlendirmesi yapılabilir ve değerlendirme notu ara

sınav yerine kullanılabilir.

MADDE 9- Derslere Devam 1) Öğrenci, ilk kez aldığı dersler ile devamsızlığı nedeniyle başarısız olup tekrarlayacağı teorik

derslerin en az % 70’ine, teorik ders dışındaki her türlü uygulama çalışmasının en az % 80’ine devam

etmek zorundadır.

2) Öğrencilerin derse devamları, sorumlu öğretim elemanı tarafından öğrencinin bizzat kendisine ait

elektronik imza, biyometrik imza ya da ıslak imzası karşılığı yoklamalarla tespit edilir. Her yoklama

on beş gün içerisinde ilgili öğretim elemanı tarafından öğrenci bilgi sisteminde öğrenciye ilan edilir.

3) Sağlık raporu olan öğrencinin raporlu geçirdiği süre, devamsızlık süresinden sayılır.

MADDE 10- Ön Koşullu Dersler Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar I dersini almayan ya da dersten başarısız olan öğrenci,

Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar II dersini alamazlar. Hemşirelikte Temel İlke ve

Uygulamalar I ve Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar II dersini almayan ya da bu derslerden

başarısız olan öğrenci; Fırat Üniversitesi Ön Lisans ve Lisan Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin 23. ve

40. Maddesine aykırı olmamak şartıyla, İç Hastalıkları Hemşireliği, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği,

Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği derslerini alamazlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Uygulama Sorumluları ve Görevleri

MADDE 11- Uygulama Sorumluları ve Görevleri a) Dekan: Uygulamaların organizasyonunda sorumlu en üst düzey yetkilidir. Bu yetkisini

gerektiğinde başkasına devredebilir.

Görevleri;

1) Uygulamaların eksiksiz yürütülmesi için gerekli önlemleri alır.

2) Anabilim dalı veya bölüm başkanlığınca hazırlanan uygulama rotasyon planını onaylar.

Uygulamaların yapılabilmesi için ilgili kurumlarla resmi yazışmaları yürütür.

3) Gerektiğinde uygulama alanlarını denetler.

4) Gerektiğinde öğretim elemanları tarafından düzenlenen uygulama değerlendirme formlarını

inceler.

b) Bölüm Başkanı: Anabilim dalı başkanı ile birlikte uygulamaların organizasyonunu yürütür.

Görevleri;

1) İntörn koordinatörünü belirler.

2) Uygulamalı dersin öğretim elemanını belirler.

3) Uygulama plan ve programlarını ve yapılmasının sağlanması talebini dekanlık makamına bildirir.

4) Uygulamanın düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlar, ortaya çıkan problemleri çözer ve

gerektiğinde Dekanlığa iletir.

5) Gerektiğinde uygulama alanlarını ve öğretim elemanlarını denetler.

c) Öğretim Elemanı; Uygulamanın amaç ve ilkelerine göre yürütülmesinden sorumludur.

Görevleri:

18

1) Uygulama yapılacak klinik/saha yerlerinin listesi ile uygulama süresine göre öğrencilerin listelerini

hazırlar ve resmi yazışmalar için anabilim dalı başkanına/bölüm başkanına bildirir.

2) Uygulamanın amacına göre yapılmasını sağlar.

3) Uygulamaların düzenli bir şekilde yapılmasını sağlar, ortaya çıkan sorunları çözer, gerektiğinde

anabilim dalı başkanına/bölüm başkanına iletir.

4) Uygulamaları yürütür ve öğrencileri uygulama ortamında değerlendirir.

5) Uygulamalar esnasında öğrencilerin devam durumlarını takip eder ve davranışlarını denetler.

6) Uygulamanın verimli olması için gerekli önlemleri alır, öğrencilerin çalışmalarını yönlendirir.

7) Uygulama listesinde belirtilen uygulama gün ve saatin dışında öğrencilerin uygulama yapmasını

önler.

8) Öğrencileri, uygulama değerlendirme formlarını kullanarak başarılı (B) ya da başarısız (K)

olarak değerlendirir. Değerlendirme sonucunu uygulama değerlendirme formunda belirtir.

9) Bölüm başkanının vereceği görevleri yerine getirir.

MADDE 12- Öğrencilerin Görev ve Sorumlulukları

1) Uygulama yapan öğrenciler, kurumun çalışma koşullarına, disiplin ve iş emniyetine ilişkin

kurallarına uymak zorundadırlar. Aksine hareket eden öğrencilere Yükseköğretim Kurumları Öğrenci

Disiplin Yönetmeliği’nin hükümleri uygulama sırasında da uygulanır.

2) Uygulama sırasında kıyafetleriyle ilgili olarak belirlenen kurallara uymak zorundadırlar.

3) Öğrenciler, öğretim elemanı/sorumlu hemşire tarafından verilen görevleri zamanında ve istenilen

şekilde yaparlar.

4) Kurum personeli ile ilişkilerinde resmi kurallara uygun olarak davranırlar.

5) Uygulama yerinden öğretim elemanı/sorumlu hemşireden izinsiz olarak ayrılamaz, uygulama

yerini değiştiremez, uygulamayı terk edemez ve belirtilen uygulama gün ve saatleri dışında uygulama

yapamazlar.

6) Öğrenciler hasta izlem formunu (veri toplamak, tanı koymak, verilen bakımı açıklamak vb.)

istenilen şekilde ve sürede hazırlarlar.

7) Öğrencileri uygulama yerlerinde yapmış oldukları çalışma ve gözlem sonuçlarına ilişkin notlar

alırlar, gerekli formları doldururlar, bu notları uygulama sonunda rapora dönüştürerek kullandıkları

formlar ile birlikte belirtilen sürede uygulama yürütücüsüne teslim ederler.

8) Öğrenciler uygulama yerindeki her türlü araç ve gerecin dikkatli kullanılmasına özen gösterirler.

9) Öğrenci hastanın yatışından taburcu edilmesine kadar, hemşirelik sürecine uygun olarak bakımını

planlayıp, yürütür.

10) Öğrenciler uygulama sırasında karşılaştıkları sorunları, sorumlu öğretim elemanına iletirler.

Öğrenciler karşılaştıkları sorunları hastane personeli ile çözümleme çabasına girmemelidirler.

11) Uygulamalarda tüm iletişim araçları ve cihazları (telefon, tablet, telsiz, çağrı cihazı vb.)

kapalı/sessiz konumda olmalıdır.

12) Öğrenciler, yapacakları her uygulamayı sorumlu öğretim elemanının veya sorumlu klinik/saha

hemşiresinin gözetim ve denetiminde yaparlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İntörnlük Uygulamasının Yürütülmesine İlişkin İlkeler

MADDE 13- İntörnlük Programının Amacı

1) Öğrencinin 1., 2. ve 3. sınıflarda edindiği teorik ve pratik bilgilerini; bireyin, ailenin ve toplumun

koruyucu, tedavi ve rehabilite edici alanlarda sağlık bakım gereksinimlerini karşılayabilmesi için

hemşirelik bakımını planlama, uygulama ve değerlendirmede kullanabilmesini sağlamak,

2) Hemşirelik uygulamalarını mesleki standartlar doğrultusunda gerçekleştirebilme, girişim

sonuçlarını değerlendirme ve sorumluluk alabilme bilincini kazandırmak,

3) Sağlık hizmetlerinin sunulmasında sağlık ekibi içinde yer almayı ve ekibin diğer üyeleri ile uyum

içinde çalışabilmeyi sağlamaktır.

MADDE 14- İntörnlük Uygulamasının Amacı

1) Öğrencinin uygulamalı derslerine yönelik bilgi ve becerilerini, uygulama alanı ile entegre etmek,

19

2) Eğitimleri süresince öğrenmiş oldukları temel bilgilerini daha bağımsız ve uzun süreli olarak

uygulamaya yansıtmalarını sağlamak,

3) Öğrencilerin pratik becerilerini profesyonelce gerçekleştirmelerini sağlamak, uygulamayı kanıta

dayalı bilgilere göre gerçekleştirmek ve bilimsel çalışma esaslarını öğrenebilmelerini sağlamak,

4) Hemşirelik sürecini yerinde uygulayarak, profesyonel yaşama hazırlanmalarını sağlamak,

5) Hemşirelik alanında, uygulamada yaşanan sorunları belirlemek ve çözüm üretmek,

6) Sistematik yaklaşımla bakım verme becerilerini pekiştirmek,

7) Sağlığın korunması, geliştirilmesi ve hastalık durumunda hemşirelik bakımının toplum

düzeyindeki anlamını, önemini ve sağlık sorunlarının çözümünde hemşirelik hizmetlerinin katkısını

kavramalarını sağlamak,

8) Profesyonel bir hemşirenin sahip olması gereken tüm bilgi ve becerileri kazanabilmeleri için

önceki dönemlerde edindiği teorik ve pratik bilgileri, hasta sorumluluğu alarak uygulayabilmelerini

geliştirmektir.

MADDE 15- Görev Yetki ve Sorumluluklar

a) İntörn Öğrencilerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları;

1) Hastanın tedavi ve bakımını yürüten ekipte aktif olarak görev almak, tedavi, bakım girişimlerine

ve hasta vizitlerine katılmak,

2) Hastanın yatıştan taburcu edilmesine kadar hemşirelik sürecine uygun olarak hastanın bakımını

planlayıp yürütmek,

3) Sağlık ekibi üyelerine rapor alıp vermek, klinik ve laboratuvar işlemlerini izlemek, kayıtlarının

düzenli tutulmasını sağlamak,

4) Hastaların bakımlarının evde de devam etmesi amacı ile klinik içinde belirlenecek hasta grupları

ile grup eğitimi programlarını düzenlemek ve yürütmek,

5) Sağlık personeline klinik içinde verilecek hizmet içi eğitim programlarının düzenlenmesi ve

yürütülmesinde aktif olarak yer almak,

6) Uygulama süresince forma bütünlüğüne uymak,

7) Uygulama için belirlenen çalışma saatlerine uymak,

8) İntörnlük uygulamasında her alan dersi için % 20’den fazla devamsızlık yapmamak,

9) Uygulama süresince kliniğe gelen alt sınıf (1., 2. ve 3. sınıf) hemşirelik öğrencilerinin çalışmalarına

ve eğitimlerine yardımcı olmak,

10) Uygulama yaptığı kurum/klinik dışında uygulama yapmamak,

11) Bakım sorumluluğunu üstlendiği birey/bireyler için bakım planını uygulayarak çalışmak, yaptığı

bakımları uygulama dosyasında belirlenen formatta hazırlamak ve her bir dersin alan uygulamasının

son gününde uygulamaya ait dokümanları ilgili öğretim elemanına teslim etmek,

12) Uygulama yaptığı kurumun çalışma ve güvenlik kurallarına uymak, kullandığı mekân, araç ve

gereçleri özenle kullanmak,

13) Uygulama yaptığı klinikte, yukarıda belirtilen görev yetki ve sorumluluklarını, intörn

koordinatörünün/sorumlu hemşire ve klinik/saha hemşiresinin denetiminde sürdürmektir.

b) İntörn Sorumlu Hemşiresi Görev Yetki ve Sorumlulukları;

1) İntörn öğrencinin devam durumunu uygulama yönergesi doğrultusunda takip etmek,

2) Uygulama değerlendirme formu doğrultusunda, intörn öğrencinin klinik/saha mesleki becerilerini

değerlendirmek,

3) İntörn öğrencinin mesleki etik ve deontolojik kurallara uygun çalışmasında yol göstermek,

4) İntörn koordinatörü/intörn ders koordinatörü ile birlikte çalışmak,

5) Görev, yetki ve sorumluluklarını yerine getirirken Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri

Fakültesi Dekanlığına karşı sorumludur.

c) İntörn Koordinatörü Yetki ve Sorumlulukları;

1) İntörn uygulama dosyasını (uygulama değerlendirme formları, devam çizelgeleri, uygulama

kurumları ve listeleri vb.) hazırlamak,

2) İntörn uygulamalarının düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve oluşabilecek

problemleri sorumlu hemşire ile çözmek ve değerlendirmek,

20

3) Her dersin uygulaması sonunda sorumlu hemşire ile birlikte uygulamalar hakkında geribildirim ve

değerlendirme yapmak,

4) Kurum/klinik hemşireleri ile uygulamalara yönelik iletişim kurmak,

5) İntörn öğrencinin klinik uygulamalarını uygulama yönergesi doğrultusunda değerlendirmek,

6) Uygulama değerlendirme formlarını doldurmak ve düzenlemektir.

d) İntörn Ders Koordinatörlerinin Yetki ve Sorumlulukları;

1) Uygulama yerlerinin kriterlerini ve uygulama ünitelerini belirlemede İntörn Koordinatörü ile

birlikte çalışmak,

2) Öğrencilerin uygulama alanında kullanacakları ve uygulama bitiminde teslim edecekleri formları

hazırlamak,

3) Uygulama esnasında uygulama alanlarında öğrencilerin kazanması gereken beceriler için

danışmanlık ve rehberlik yapmak ve gerekli gördüğünde öğrencileri denetlemek,

4) İntörn sorumlu hemşirelerinden gelen değerlendirme sonuçları ve kendi değerlendirmeleri

neticesinde uygulama final notunu vermektir.

MADDE 16- Fırat Üniversitesi Hastanesi’nin ve Elazığ İli İçerisindeki Resmi Sağlık

Kurumlarının Yükümlülükleri

1) İntörn uygulamalarından sorumlu olacak klinik hemşireleri, ilgili sağlık kurumlarının hemşirelik

hizmetleri yönetimi tarafından belirlenir.

2) İntörnlere uygulama süresince güvenli çalışma ortamı, klinik giriş kartı, öğle yemeği, giyinme

dolabı v.b. imkânları ilgili sağlık kurumları tarafından sağlanır.

3) İntörn sorumlu hemşiresinin herhangi bir nedenle (nöbet izni, sağlık raporu, yıllık izin, toplantı

vb.) klinikte olmadığı durumlarda, bu görevi üstlenecek ikinci bir hemşireyi görevlendirerek, Sağlık

Bilimleri Fakültesi Dekanlığı’na yazılı olarak bildirir.

4) İntörn sorumlu hemşiresinin, uygulama yönergesinde belirtilen görevleri yerine getirmesinde

gerekli imkânları sağlar,

5) İntörn öğrencilere, uygulama yönergesinde belirtilen görev, yetki ve sorumlulukları dışında görev

verilmemesini sağlar.

MADDE 17- İntörnlük Uygulamasına Başlayabilme Şartları

1) Öğrencilerin 1., 2., 3., 4., 5. ve 6. yarıyıllardaki tüm derslerin devamını almaları ve başarılı

olmaları gerekir.

MADDE 18- İntörnlük Uygulama Dönemleri ve Süreleri

1) İntörn öğrenciler, her yarıyılda üç uygulamalı ders olmak üzere eğitim-öğretim yılı süresince

toplam 6 uygulamalı derse kayıt yaparlar ve kayıt yaptıkları derslere 5’er haftalık bloklar halinde

devam ederler. Bu nedenle 3 intörn uygulama dersi her yarıyılda 15 hafta ardışık olarak tamamlanır.

2) İntörn öğrencinin her yarıyılda alacağı dersler, danışman öğretim elemanı tarafından belirlenir.

3) İntörnler, uygulamalı derslere haftanın 5 günü (Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma) devam

ederler. Uygulama süresi günlük 8 saat olup, 08:00-16:00 saatleri arasında yapılır.

4) İntörnler, Halk Sağlığı ve Hemşireliği dersinin uygulaması dışında her uygulamalı ders için 1 gece

nöbeti tutar (16:00-08:00 saatleri arasında toplam 16 saat). İntörn öğrenciler, gece nöbetlerinin

öncesinde ve sonrasında izinli sayılırlar ve gece nöbetini uygulama yaptığı klinikte tutmak

zorundadırlar.

İntörn Uygulamalı Derslerin Bilgileri

4.SINIF - VII.- VIII YARIYIL – GÜZ-BAHAR

Sıra Ders

Kodu Dersin Adı

Süre T U K AKTS

1 HEM 401 İç Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 7 10 2 HEM 402 Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 7 10 3 HEM 403 Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği 5 Hafta 0 40 7 10 4 HEM 404 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 7 10 5 HEM 405 Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği 5 Hafta 0 40 7 10 6 HEM 406 Halk Sağlığı ve Hemşireliği 5 Hafta 0 40 7 10

TOPLAM 30 Hafta 0 240 42 60

21

MADDE 19- Uygulamalara Devam Zorunluluğu

İntörn öğrencinin her uygulama dersi için %20 devamsızlık hakkı vardır. Bu oranı aşan öğrenci,

uygulama dersinden başarısız sayılır ve uygulama dersini tekrar alır. İntörn öğrenci %20 devamsızlık

hakkını üst üste kullanamaz. Sağlık raporu olan öğrencinin raporlu geçirdiği süre, devamsızlık

süresinden sayılır. İntörn öğrenciler, resmi tatil günlerinde izinlidirler.

MADDE 20- Uygulamaların Yapılacağı Yerler

Fırat Üniversitesi Hastanesi, Elazığ İl merkezindeki resmi sağlık kurumları ve ihtiyaç olması halinde

Fakülte Yönetiminin uygun gördüğü özel sağlık kurumlarıdır.

MADDE 21- Uygulama Derslerinin Değerlendirilmesi

1) Uygulama derslerinin değerlendirilmesi 100 puan üzerinden yapılır.

2) İntörn Öğrencinin ara sınav değerlendirmesinde bölümün hazırladığı uygulama değerlendirme

formu kullanılır. İntörn koordinatörü ve intörn sorumlu hemşiresi tarafından her bir uygulamalı ders

için değerlendirme notu verilir. İntörn sorumlu hemşiresinin değerlendirme notunun % 50’si ile intörn

koordinatörünün değerlendirme notunun % 50’si intörn uygulama ara sınav notunu belirler. Her

uygulamalı dersin ara sınav değerlendirmesi 5 haftalık sürenin sonunda yapılır

3) İntörn öğrencinin final sınavı intörn koordinatörü/intörn ders koordinatörlerinin (yazılı sınav, vaka

sunumu, teori ve pratiğin uygulatılabileceği sınav vb. (hastanede belirlenen kliniklerde veya

hemşirelik becerileri laboratuvarında) ) dönem başında ilan ettiği şekilde dönem sonunda yapılır.

4) Ara sınav değerlendirme notunun % 40’ı ile Final sınav notunun % 60’ı alınarak başarı notu

hesaplanır. Final sınav notu en az 60 olmalıdır. Final sınavından başarısız olan intörn öğrenci dönem

sonunda bütünleme sınavına (bütünleme sınavında final sınavı kuralları geçerlidir) girer.

5) Öğrenci, İntörnlük döneminde uygulama yaptığı her bir uygulamalı derslerden başarılı olmak

zorundadır. Başarısız olduğu uygulamalı dersin uygulaması intörnlük döneminin (Güz-Bahar)

başlaması ile başlar ve başarılı olması durumunda dönem içinde mezun olurlar.

MADDE 22- Yürürlük

Bu yönerge 2014 – 2015 Eğitim-Öğretim yılı başından itibaren kayıt yaptıran öğrencilere

uygulanmak üzere Fırat Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edildiği tarihte yürürlüğe girer. Ancak

2014-2015 Eğitim-Öğretim yılından önceki yıllarda kayıt yaptıran ve mezun olamayan öğrenciler de

bulundukları sınıf için geçerli olan yönerge hükümlerine tabi olurlar.

MADDE 23- Bu yönergede hüküm bulunmayan hallerde, ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır

MADDE 24- Yürütme

Bu yönerge hükümleri Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı tarafından yürütülür.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Öğrencilerin Disiplin İşlemleri

MADDE 25- Öğrencilerin Disiplin İşlemleri

Öğrenciler, uygulama yaptıkları sağlık kurumlarının kurallarına uymak zorundadırlar. Uygulamadaki

yükümlülüklerini yerine getirmeyen ve öğrenci kimliğine yakışmayan hal ve davranışlarda

bulunanlara “Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği’nin” hükümlerine göre işlem

yapılır.

22

3 Temmuz 2013 Çarşamba Resmi Gazete Sayı:28696

YÖNETMELİK

FIRAT ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS

EĞİTİM-ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Fırat Üniversitesine bağlı Tıp Fakültesi dışındaki fakülte,

yüksekokul ve meslek yüksekokullarında yürütülen önlisans ve lisans programlarında uygulanacak eğitim-

öğretime ilişkin esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, Fırat Üniversitesine bağlı Tıp Fakültesi dışındaki fakülte, yüksekokul ve

meslek yüksekokullarında yürütülen önlisans ve lisans programlarında uygulanacak eğitim-öğretime ilişkin

hükümleri kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 44 üncü

maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Birim: Üniversiteye bağlı fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokullarını,

b) Diploma programı: Belirli bir alana yönelik olarak eğitim veren ön lisans/lisans öğretim programını,

c) Eşdeğer diploma programı: Öğrenim süreleri birbirine eşit olan programları,

ç) Fakülte: Fırat Üniversitesine bağlı Tıp Fakültesi dışındaki fakülteleri,

d) Yüksekokul: Fırat Üniversitesine bağlı yüksekokulları,

e) Meslek yüksekokulu: Fırat Üniversitesine bağlı meslek yüksekokullarını,

f) Örgün öğretim: Öğrencilerin, eğitim-öğretim süresince ders ve uygulamalara devam etme zorunluluğunda

oldukları eğitim-öğretim türünü,

g) ÖSYM: Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezini,

ğ) Rektör: Fırat Üniversitesi Rektörünü,

h) Senato: Fırat Üniversitesi Senatosunu,

ı) Üniversite: Fırat Üniversitesini,

i) GNO: Genel Not Ortalamasını,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Kabul ve Kayıt, Geçiş, Muafiyet, Ders Kaydı

Kabul ve kayıt

MADDE 5 – (1) Üniversiteye kabul için aşağıdaki şartlar aranır:

a) Türkiye'de bir liseden veya Millî Eğitim Bakanlığı tarafından lise dengi olarak kabul edilen yurt içindeki

veya yurt dışındaki bir okuldan, diploma almaya hak kazandığını gösteren bir belgeye sahip olmak.

b) ÖSYM tarafından yapılan merkezi sınavlar ve/veya Üniversite tarafından yapılan özel yetenek sınavı

sonucuna göre kayıt hakkı kazanmış olmak.

c) Başka bir yükseköğretim kurumunda örgün eğitim, uzaktan eğitim ve açık öğretim programlarının kontenjan

sınırlaması olan birimlerinde eşdeğer diploma programlarından birine kayıtlı olmamak.

(2) Kayıt işlemleri, ÖSYM tarafından belirlenen tarihler arasında ilgili birim tarafından yapılır. Kayıt için

ÖSYM tarafından istenen belgelerin aslı veya Üniversite tarafından onaylı örneği kabul edilir. Askerlik

durumu ve adli sicil kaydına ilişkin olarak ise adayın yazılı beyanına dayanılarak işlem yapılır.

(3) Özel yetenek sınavı sonucuna göre kayıt yaptıracak öğrencilerden, ÖSYM’nin belirlediği belgeler dışında

da belgeler istenebilir. Özel yetenek sınavı sonucu öğrenci alan birimlere, akademik takvimde belirtilen gün

ve saatte kesin kaydını yaptırmayan aday öğrenciler, kayıt haklarını kaybederler ve yerlerine yedek adaylar

alınır.

23

(4) Adayların kayıt için bizzat başvurmaları gerekmektedir. Posta ile kayıt yapılmaz. Haklı ve geçerli bir

mazereti olmaksızın belirlenen tarihlerde başvurmayan ve istenen belgeleri tamamlamayan öğrenci adayları

kayıt hakkını kaybeder.

(5) Mazereti Rektörlük tarafından kabul edilen öğrenci adayları, Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına bir dilekçe

vererek, noter aracılığı ile belirledikleri vekilleri tarafından kesin kayıt işlemlerini yaptırabilirler.

(6) Zorunlu yabancı dil hazırlık programı olan birimlere kayıt olan öğrenciler, Üniversite Yabancı Diller

Yüksekokulu tarafından düzenlenen ve önceden tarihi ilan edilen güz yeterlik/seviye tespit sınavına alınırlar.

Bu sınavda başarılı olanlar ile Senato tarafından eşdeğerliği kabul edilen ulusal ve uluslararası sınavlarda

belirlenen düzeyde başarılı olduklarını belgeleyenler, ilgili bölümün/programın öğrencisi olurlar ve

öğrenimlerine başlarlar.

(7) (Değişik:RG-28.12.2015 - 29576) Üniversiteye kayıt hakkı kazanmış öğrencilerin hazırlık sınıfları bulunan

bölüm/programlarında yabancı dil eğitimi, 30/9/2015 tarihli ve 29488 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Fırat

Üniversitesi Yabancı Dil Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği hükümlerine göre yapılır.

(8) Kayıt için sahte veya tahrif edilmiş belge kullanan veya Üniversiteye girerken ÖSYM tarafından yapılan

sınavda sahtecilik yaptığı belirlenen kişinin kaydı, kayıt tarihi itibarıyla iptal edilir ve hakkında kanuni işlemler

başlatılır. Bu kişi Üniversiteden ayrılmışsa kendisine verilen diploma dâhil tüm belgeler iptal edilir. Bu kişinin

yatırmış olduğu öğrenci katkı payı ve/veya öğrenim ücretleri geri ödenmez. Kayıt için sunulan belgelerde

eksiklik veya tahrifat olduğunun belirlenmesi veya öğrencinin başka bir eşdeğer örgün yükseköğretim

programına (aynı anda iki ön lisans ya da iki lisans programına) kayıtlı olması hâllerinde, kesin kayıt yapılmış

olsa bile kayıt iptal edilir.

(9) Yabancı uyruklu öğrenci kabulü ile ilgili esaslar ilgili mevzuat hükümleri ve Senato tarafından belirlenir.

Kimlik kartı

MADDE 6 – (1) Kesin kayıt yaptıran öğrenciye, üzerinde geçerlilik süresi belirtilmiş fotoğraflı

öğrenci kimlik kartı verilir. Üniversiteden ayrılan, çıkarılan, kaydı silinen veya mezun olan öğrenciler kimlik

kartlarını iade etmek zorundadır. Kimlik kartının kaybedilmesi hâlinde yenisinin verilebilmesi için, kaybın

yerel bir gazetede ilan edilmesi ve bu ilanın ilgili öğrenci bürosuna getirilmesi gerekir. Kendisine yeni bir

öğrenci kimlik kartı Rektörlük tarafından belirlenen bedel karşılığında verilir.

Oryantasyon ve danışmanlık

MADDE 7 – (1) Kesin kayıtları yapılan birinci sınıf öğrencilerine Üniversiteyi tanıtmak amacıyla,

derslerin başlamasından önce, ilgili birimlerce oryantasyon programları düzenlenir.

(2) Bölüm/program kurulları her öğrenci için bir danışman öğretim elemanı belirler. Belirlenen danışman,

öğrencinin isteği ile kariyer planlaması doğrultusunda derslere kayıt, ekleme-çekilme ve ayrıca sağlık, kültür

ve spor ile ilgili konularda öğrenciye yardımcı olur. İlgili birimdeki öğretim elemanlarına danışmanlık

görevleri eşit oranda dağıtılır.

(3) Danışmanların görevlerine ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Yatay geçişler

MADDE 8 – (1) Yatay geçişler; 24/4/2010 tarihli ve 27561 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan,

Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Anadal, Yan

Dal ile Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

(2) Yatay geçiş ile ilgili esaslar Senato tarafından belirlenir.

Dikey geçişler

MADDE 9 – (1) Dikey geçişler; 19/2/2002 tarihli ve 24676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan,

Meslek Yüksekokulları ve Açıköğretim Ön Lisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Devamları

Hakkında Yönetmelik hükümleri ve YÖK kararlarına göre yapılır.

(2) Dikey geçiş ile ilgili esaslar, Senato tarafından belirlenir.

Çift anadal programı

MADDE 10 – (1) Üniversitede bir lisans programına kayıtlı olan öğrenciler, bu lisans programına ek

olarak Üniversitenin başka bir lisans programına da kayıt yaptırabilir. Bu ikinci lisans programına Çift Anadal

Lisans Programı denir. Bu programı tamamlayan öğrencilere, kayıtlı oldukları lisans programı diplomasına ek

olarak Çift Anadal Lisans Diploması verilir. Çift Anadal Lisans Programlarına ilişkin esaslar Senato tarafından

belirlenir.

24

Yan dal programı

MADDE 11 – (1) Üniversitede bir lisans programına kayıtlı olan öğrenciler, bu lisans programına ek

olarak Üniversitenin diğer bir lisans programının belirli sayıda dersinden veya belirli sayıda disiplinlerarası

dersten oluşan bir Yan Dal Programına kayıt yaptırabilir. Yan Dal Programı bir lisans programı değildir. Bu

programı tamamlayan öğrencilere bir sertifika verilir.

(2) Yan dal programlarına ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Uzaktan eğitim

MADDE 12 – (1) Uzaktan eğitim; eğitim-öğretimin her düzeyinde bilgi ve iletişim teknolojileri

kullanılarak, zamandan ve mekândan bağımsız olarak gerçekleştirilen, öğrenci ile öğretim elemanının aynı

mekânda bulunmasını gerektirmeyen eğitim türüdür.

(2) Bu program, ilgili mevzuat hükümleri ve Senato kararları doğrultusunda yürütülür.

Değişim programları

MADDE 13 – (1) Karşılıklı anlaşmalar çerçevesinde yurt içi veya yurt dışı yükseköğretim kurumları

arasında değişim programları düzenlenebilir.

(2) Bu programlara ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Uluslararası ortak lisans programı

MADDE 14 – (1) Yurt dışındaki yükseköğretim kurumları ile uluslararası ortak lisans programları

açılabilir.

(2) Uluslararası ortak lisans programına ilişkin hükümler Senato tarafından belirlenir.

Sertifika programı

MADDE 15 – (1) Sertifika programlarına ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Muafiyet

MADDE 16 – (1) Üniversiteye kaydını yaptıran öğrenciler, daha önce kayıtlı bulundukları

yükseköğretim kurumunda başarmış oldukları dersler için, Üniversiteye kesin kayıt yaptırdıkları eğitim-

öğretim yılının başlamasından itibaren en geç on beş gün içinde bir defaya mahsus muafiyet talebinde

bulunabilirler. Bu süre dışındaki başvurular dikkate alınmaz.

(2) (DeğiĢik:RG-19.01.2015 - 29241 ) Yeni kayıt olduğu birimin intibak komisyonu, muafiyet

talebinde bulunan öğrencinin daha önce almış olduğu dersleri içerik, kredi/saat uyumluluğu ve başarı notu

bakımından değerlendirerek intibak formu hazırlar. Öğrencinin intibakı, ilgili birim yönetim kurulu tarafından

karara bağlanır.

(3) Ders muafiyetine ve derslerin geçerlik süresine ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Yarıyıl kayıtları

MADDE 17 – (1) Öğrenciler, her yarıyılın başlamasından önce akademik takvimde belirtilen süreler

içerisinde derslere kayıt yapar ve bu dersleri değiştirebilir. Öğrencinin kayıt yenileme işlemi, katkı

payı/öğrenim ücretini yatırdıktan sonra danışman onayı ile kesinleşir. Öğrenci, kendi ders kaydını yapmakla

yükümlüdür ve tüm kayıt yenileme işleminden sorumludur.

(2) Belirlenen süreler içinde kaydını yenilemeyen ve katkı payını/öğrenim ücretini yatırmayan öğrenci,

o yarıyıldaki derslere devam edemez, sınavlara giremez ve diğer öğrencilik haklarından yararlanamaz.

Öğrencinin kayıt yenilemediği yarıyıl, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda belirlenen azami öğrenim

süresinden sayılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Eğitim Öğretime İlişkin Esaslar

Eğitim öğretim süresi

MADDE 18 – (1) Üniversiteye bağlı ön lisans programlarında normal eğitim-öğretim süresi iki, azami

eğitim-öğretim süresi dört yıldır. Bu programları başarı ile tamamlayan öğrencilere ön lisans diploması verilir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamındaki lisans programlarında (Veteriner Fakültesi hariç) normal eğitim-

öğretim süresi dört, azami eğitim-öğretim süresi yedi yıldır. Bu programları başarı ile tamamlayan öğrencilere

lisans diploması verilir.

25

(3) Veteriner Fakültesinde normal eğitim-öğretim süresi beş, azami eğitim-öğretim süresi dokuz yıldır.

Bu Fakülteyi başarıyla tamamlayan öğrencilere veteriner hekimliği diploması verilir.

(4) Yabancı dil hazırlık/bilimsel hazırlık sınıfı bulunan programlardaki bir yıllık hazırlık eğitimi, bu

maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen sürelerin dışındadır.

(5) Bir yıl süreli yabancı dil hazırlık/bilimsel hazırlık sınıfı hariç, kayıt olduğu programa ilişkin

derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın

normal eğitim-öğretim süresinde mezun olamayan öğrenciler, ilgili mevzuatlarda belirtilen koşullara göre ilgili

döneme ait öğrenci katkı payı veya öğrenim ücretlerini ödemek koşulu ile öğrenimlerine devam etmek için

kayıt yaptırabilirler. Bu durumda, ders ve sınavlara katılma hariç, öğrencilere tanınan diğer haklardan

yararlandırılmadan öğrencilik statüleri devam eder.

(6) Lisans öğrenimlerini tamamlamayan veya tamamlayamayanların ön lisans diploması almaları veya

meslek yüksekokullarına intibakları, 18/3/1989 tarihli ve 20112 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Lisans

Öğrenimlerini Tamamlamayan veya Tamamlayamayanların Ön Lisans Diploması Almaları veya Meslek

Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

Öğretim türü ve yılı

MADDE 19 – (1) Üniversiteye bağlı birimlerde birinci ve ikinci öğretim olmak üzere örgün öğretim

yapılır. Ayrıca, ilgili birim kurulunun gerekçeli önerisi, Senatonun kararı ve Yükseköğretim Kurulunun onayı

ile uzaktan öğretim, yaygın öğretim, açık öğretim, karma öğretim ve dışarıdan (ekstern) öğretim de yapılabilir.

(2) Senato tarafından uygun görülmesi hâlinde, birinci ve ikinci öğretim programlarındaki bazı dersler,

sadece uzaktan eğitim yoluyla da verilebilir. Bu şekilde verilen dersler için öğrencilerden ilave bir ücret talep

edilmez.

(3) Bir öğretim yılı, yarıyıl sonu sınavları hariç her biri en az on dört hafta olan güz ve bahar

yarıyıllarından oluşur. Gerekli hâllerde bu süre senato tarafından uzatılabilir. Akademik takvimde belirtilen

resmî tatil günlerinde eğitim-öğretim ve sınav yapılmaz. Gerekli görüldüğü takdirde dersler ve bunların

sınavları ile alan çalışmaları ve uygulamalar, ilgili birimin yönetim kurulu kararı ile cumartesi ve pazar günleri

ile mesai saatleri dışında da yapılabilir.

(4) Akademik takvim, ilgili eğitim-öğretim yılı başlamadan önceki nisan ayı sonuna kadar Senato

tarafından karara bağlanarak ilan edilir.

Yabancı dil hazırlık programı

MADDE 20 – (1) Üniversitede öğretim dili Türkçedir. Ancak 4/12/2008 tarihli ve 27074 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan Yükseköğretim Kurumlarında Yabancı Dil Öğretimi ve Yabancı Dille Öğretim

Yapılmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre Senato tarafından uygun görülen

programlarda eğitim-öğretim ilgili yabancı dilde yapılır.

(2) Yabancı dille eğitim-öğretim yapılmayan, fakat zorunlu yabancı dil hazırlık sınıfı bulunan

programlarda, eğitim-öğretimin sürdürüldüğü yıllar içerisinde ilgili kurullarca belirlenecek dersler yabancı

dilde yapılır. Ayrıca yabancı dil hazırlık sınıfı bulunan programların bazı dersleri yabancı dilde de yapılabilir.

(3) Yabancı dil eğitimi, Senato tarafından alınacak kararlara uygun olarak yürütülür.

(4) Yabancı dil eğitimi programı çerçevesinde yürütülen hazırlık sınıfı, lisans eğitim-öğretimine

başlamadan önce ve iki yarıyıl süreyle yapılır. Yabancı dil hazırlık sınıfında başarılı olamayan öğrencilere

verilecek ilave süre azami süreden sayılmaz.

(5) (DeğiĢik:RG-28.12.2015 - 29576) Yabancı dil hazırlık programı ile ilgili hususlarda Fırat

Üniversitesi Yabancı Dil Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

Öğretim programları

MADDE 21 – (1) Öğretim, ders geçme esasına dayalıdır ve kredili sisteme göre yürütülür.

(2) Öğretim planı; teorik dersler, uygulamalar, proje, stüdyo, laboratuvar ve atölye çalışmaları, pratik

çalışmalar, stajlar, eskizler, arazi uygulamaları, seminerler, klinik çalışması, ödev, sunum, sınava hazırlık,

sınav, işyeri eğitimi, bitirme çalışması ve benzeri çalışmalardan oluşur.

(3) Dersin kredisi, yükseköğretim yeterlilikler çerçevesine göre öğrencinin kazanacağı bilgi, beceri ve

yetkinliklere o dersin katkısını ifade eden öğrenim kazanımları ile açıkça belirlenmiş teorik veya uygulamalı

ders saatleri ve öğrenciler için öngörülen diğer faaliyetler için gerekli çalışma saatleri de göz önünde

bulundurularak belirlenir. Her bir eğitim-öğretim yılı için kredi asgari altmıştır. Diploma için gerekli olan

asgari ders kredisi toplamı; ön lisans programları için yüz yirmi, lisans programları için iki yüz kırk ve

Veteriner Fakültesi için üç yüz kredidir.

26

(4) Dersler ve bunların haftalık teorik ve uygulama saatleri, kredi değerleri ve varsa ön koşulları ile

derslerin yarıyıllara veya yıllara göre dağılımı, ilgili kurulların kararı ve Senatonun onayı ile belirlenir.

(5) Öğrenci, öğretim programında yer alan tüm zorunlu dersler ile öngörülen kredideki seçmeli dersleri

almak ve başarmakla yükümlüdür.

(6) Seçmeli bir dersi tekrarlama durumunda olan öğrenci, daha sonraki yarıyıllarda veya yıllarda

eşdeğer başka bir seçmeli ders alabilir.

(7) Fakültelerden ve dört yıllık yüksekokullardan mezun olacak öğrencilere bitirme tezi yaptırılabilir.

Bitirme tezine ilişkin esaslar ilgili birim kurulunca belirlenir.

(8) Staj çalışmaları ve iş yeri uygulamaları, her programın özelliğine göre ilgili birim kurullarınca

belirlenen esaslara göre yapılır.

Dersler ve kredi değerleri

MADDE 22 – (1) Lisans/ön lisans programlarındaki dersler, zorunlu ve seçmeli olmak üzere iki gruba

ayrılır. Zorunlu dersler, programda tanımlanmış ve alınması gereken derslerdir. Seçmeli dersler ise sayısı, türü

ve ders grupları programda tanımlanan ve seçimi öğrenciler tarafından yapılan derslerdir.

(2) Derslerin adı, kodu, içeriği, kredi değeri, kategorisi, ön koşulları, eş koşulları, ara sınav ve yarıyıl

sonu sınavları ve benzeri özellikleri ile bu özelliklerde yapılacak değişiklikler bölümün/programın önerisi

üzerine ilgili kurul tarafından kararlaştırılır.

(3) Bir dersin alınabilmesi için ön koşul ve eş koşul dersleri belirlenebilir.

a) Bir dersten önce alınması zorunlu olan ve başarı notu en az DD veya B olması gereken derse, o

dersin ön koşul dersi denir.

b) Bir dersle eş zamanlı alınması gereken derse, o dersin eş koşul dersi denir.

(4) Bir dersin alınabilmesi için ön koşul ve eş koşul dersleri dışında ilgili bölüm başkanlığı tarafından

ek koşullar da belirlenebilir.

(5) Herhangi bir dersin ön koşulu veya eş koşulu olan bir dersten muaf olunması durumunda ilgili

dersin ön koşulu veya eş koşulu sağlanmış sayılır.

(6) Kredisiz derslerin haftalık teorik ve uygulamalı saatleri belirlenir; ancak bu derslere kredi değeri

verilmez.

Ders yükü

MADDE 23 – (DeğiĢik:RG-19/10/2014-29150)

(1) Bir bölümün/programın normal ders yükü, öğrencinin bulunduğu dönemdeki toplam ders sayısıdır.

(2) Öğrencilerin bir yarıyıldaki ders yükü, öğrencinin talebi ve danışmanın onayı ile en fazla üç ders

arttırılabilir.

(3) Öğrencinin bulunduğu sınıfın alt yarıyıllarından dersi varsa, üst sınıftan ders alamaz. Alt

yarıyıllardan dersi olmayan öğrencilerden Genel Not Ortalaması en az 2.50 olan öğrenciler, üst sınıftan en

fazla üç ders alabilirler.

(4) Öğrenciler kayıt oldukları ilk yarıyılda müfredatta belirtilen ders yüklerini değiştiremezler.

(5) Öğrencilerin bir yarıyıldaki asgari ders yükü kredili üç derstir. Gerekçeli durumlarda bu yük,

akademik danışmanın ve ilgili bölüm başkanlığının onayı ile azaltılabilir.

(6) Son yarıyılda alabileceği en fazla ders yükü kadar derse yazılan ve bölüm veya programdan mezun

olabilmesi için ders yükünü aşacak durumda sadece bir dersi kalan öğrenciler bu tek derse de yazılmak

koşuluyla ders yükünü bir ders artırabilirler.

(7) Öğrenci, ders seçme işleminde, önceki yarıyıllarda devamsız ve başarısız olduğu dersler ile hiç

almadığı dersleri öncelikli olarak almak zorundadır. Bu dersler farklı dönemlerden ise en alttaki dönem

derslerinden başlamak şartı ile dersleri alır.

(8) Öğrencinin kaydolduğu derslerin haftalık saatlerinin kısmen de olsa çakışmaması gerekir.

(9) Birinci öğretim öğrencileri ikinci öğretimden, ikinci öğretim öğrencileri de birinci öğretimden ders

alamazlar. Bu fıkra hükümleri, çift anadal ve yan dal öğrencilerine uygulanmaz. Ayrıca bu fıkra, yatay geçişle

gelen öğrenciler için de yatay geçişin yapıldığı ilk iki yarıyıl uygulanmaz.

(10) Ders kaydının son şekli, danışman öğretim elemanı tarafından akademik takvimde belirlenen süre

içerisinde onaylanır.

(11) Bu maddenin ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu

fıkralarının uygulanmasından danışman öğretim elemanı sorumludur.

27

Devam mecburiyeti

MADDE 24 – (Değişik:RG-28.12.2015 - 29576) (1) Öğrenci, ilk kez aldığı veya devamsızlığı

nedeniyle tekrarlayacağı teorik derslerin en az %70’ine, teorik ders dışındaki her türlü uygulama çalışmasının

en az %80’ine devam etmek zorundadır.

(2) Öğrencilerin derse devamları, sorumlu öğretim elemanı tarafından öğrencinin bizzat kendisine ait

elektronik imza, biyometrik imza ya da ıslak imzası karşılığı yoklamalarla tespit edilir. Her yoklama on beş

gün içerisinde ilgili öğretim elemanı tarafından öğrenci bilgi sisteminde öğrenciye ilan edilir.

(3) Sağlık raporu olan öğrencinin raporlu geçirdiği süre, devamsızlık süresinden sayılır.

Dersten çekilme

MADDE 25 – (1) Öğrenciler, yarıyılın başlangıcından itibaren ilk iki hafta içerisinde danışmanının

onayını alarak ders planındaki derslerden birisini bırakıp bir başka derse kayıt yaptırabilir ya da kayıt yaptırdığı

bir dersten tümüyle çekilebilirler.

(2) Müfredatın ilk iki yarıyılındaki derslerden çekilme işlemi yapılamaz.

(3) Öğrenim süresi boyunca en çok altı dersten çekilme işlemi yapılabilir.

(4) Bir yarıyıl içinde en çok bir dersten çekilme işlemi yapılabilir.

(5) Seçmeli derslerden çekilme işlemi kontenjanlar dâhilinde sınırlı olup, ilgili birimlerin belirleyeceği

kurallar çerçevesinde yapılır.

(6) Tekrarlanan veya daha önce çekilme işlemi yapılan seçmeli ve kredisiz derslerden çekilme işlemi

yapılamaz.

(7) Bir yarıyılda asgari ders yükü ya da bu yükün altında ders alan öğrencilere dersten çekilme izni

verilmez.

Sınıflar

MADDE 26 – (1) Üniversite Senatosu tarafından onaylanan öğretim planındaki toplam kredinin;

a) Ön lisans programlarında; % 40’ını tamamlayan öğrenciler ikinci sınıf,

b) Lisans programlarında; % 20’sini tamamlayan öğrenciler ikinci sınıf, % 40’ını tamamlayan

öğrenciler üçüncü sınıf, % 65’ini tamamlayan öğrenciler dördüncü sınıf,

c) Veteriner Fakültesinde; % 15’ini tamamlayan öğrenciler ikinci sınıf, % 30’unu tamamlayan

öğrenciler üçüncü sınıf, % 50’sini tamamlayan öğrenciler dördüncü sınıf, % 70’ini tamamlayan öğrenciler

beşinci sınıf,

öğrencisi olarak tanımlanırlar. Bu öğrencilerin bu Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinde belirtilen not

barajlarını da geçmeleri gerekir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Sınavlar, Değerlendirme ve Mezuniyet

Sınavlar

MADDE 27 – (1) Sınavlar, birimler tarafından hazırlanan ve en az on beş gün önce ilan edilen

programa göre belirlenen zaman ve yerlerde yapılır. Ancak ara sınav yerine geçecek bazı dönem içi etkinlikler,

belirli bir sınav programına ve ilana bağlı olmadan da yapılabilir. Gerek görüldüğünde sınavlar, mesai saatleri

dışında veya milli ve dini bayramlar haricindeki cumartesi ve pazar günleri de yapılabilir.

(2) Sınavların yazılı olarak yapılması esastır. Ancak, durum ve ihtiyaca göre ilgili birim kurulu kararı

ile sınavlar; sözlü/uygulamalı, hem yazılı hem sözlü/uygulamalı, proje tabanlı ya da internet tabanlı olarak da

yapılabilir.

(3) Sınavlarda kopya çeken, kopya girişiminde bulunan veya kopyaya yardım edenler ile sınav

kâğıtlarının değerlendirilmesi sırasında kopya çektiği ya da yardım ettiği tespit edilen öğrenciler, o sınavdan

sıfır almış sayılır ve disiplin soruşturma süreci başlatılır.

(4) Sınava ilişkin tüm belgeler, ilgili birim yönetim kurulu tarafından belirlenen kurallara göre iki yıl

süre ile saklanır ve bu süre sonunda bir tutanak düzenlenmek suretiyle imha edilir.

(5) Bir dersin başarı notu; o derse ait yarıyıl içi sınavlar, kısa sınavlar, arazi çalışması, uygulama, ödev,

proje, atölye, seminer, devam, laboratuvar gibi çalışmalar ve yarıyıl sonu sınavı ile belirlenir. Her yarıyılın

başlangıcından bir hafta önce, o yarıyıl açılacak derslere ait başarı değerlendirme sistemi; yarıyıl içi

çalışmalarının türleri, sayısı, yarıyıl içi çalışmalarının başarı notuna katkısı ve yarıyıl sonu sınavlarının başarı

notuna katkılarının hangi oranlarda olacağı gibi hususlar göz önünde bulundurularak dersi verecek öğretim

elemanı tarafından ders uygulama formu doldurularak önerilir. Bu öneri, ilgili bölüm kurulu kararı ile

kesinleşir ve ilan edilir.

28

(6) Dersle ilgili yarıyıl içerisindeki değerlendirme notları, ilgili dönemin son haftasından önce ilan

edilir.

(7) Öğrencilerin bir dersteki başarı durumunu gösteren liste, Senatonun belirleyeceği esaslar

çerçevesinde açıklanır. İlgili yönetim kurulu gerektiğinde bir dersin öğretim üyesinden, dersle ilgili başarı

durumu değerlendirmesini yeniden isteyebilir. Dersin öğretim elemanı tarafından yapılan yarıyıl içi ve yarıyıl

sonu not dağılımlarının başarı durumu istatistikleri ve değerlendirme raporu ders uygulama dosyasında yer

alır. Dersin sorumlusu/sorumluları Senatonun belirlediği esaslar çerçevesinde ders uygulama dosyasını yarıyıl

sonu sınavlar bittikten sonra bir hafta içerisinde hazırlamak ve bölüm/program başkanlığına teslim etmekle

yükümlüdür.

(8) Öğrenciler, sınavlara girmek için öğrenci kimlik kartlarını ibraz etmek zorundadır. Kulaklık, cep

telefonu, kablosuz iletişim sağlayan cihazlar ve benzeri iletişim araçları ile sınav salonuna girilmesi yasaktır.

(9) Sınavlar, o dersi vermekle görevli öğretim elemanları tarafından yapılır. Görevli öğretim

elemanlarının sınav döneminde Üniversitede bulunamaması hâlinde sınavın kimin tarafından yapılacağı ve

değerlendirileceği, ilgili bölüm/program başkanının önerisi ve ilgili birimin yönetim kurulunca kararlaştırılır.

(10) Sınavların düzenli biçimde yürütülebilmesi için ilgili birimdeki bütün öğretim elemanları

görevlendirilebilir.

Ara sınavlar

MADDE 28 – (1) İlgili birim yönetim kurulunca aksi yönde karar alınan dersler hariç, her ders için

beşinci hafta ile on ikinci hafta arasında en az bir ara sınav yapılır. Ara sınav tarihleri ilk iki hafta içerisinde

ilan edilir. Bir dersin ara sınavlarına girebilmesi için, öğrencinin o derse kayıtlı olması gerekir. Ara sınav

tarihlerine kadar devamsızlıktan kalması kesinleşen öğrenci ara sınavlara giremez, girmiş olsa bile sınavı

geçersiz sayılır.

(2) Yarıyıl veya yıl içi değerlendirmeleri, ara sınav notunun yerine geçebilir.

(3) Ara sınavların başarı notuna katkısı % 40’tan az, % 60’tan fazla olamaz.

(4) Tekrarlanan dersler dahil mazeretsiz olarak girilmeyen ara sınav notu sıfır sayılır ve ara sınavların

not ortalaması buna göre hesaplanır.

(5) Ara sınavlara girilmemesi, yarıyıl sonu sınavlarına katılmaya engel değildir.

Mazeret sınavı

MADDE 29 – (1) Mazeret sınavı, ara sınav günlerini kapsayan tarihlerde Rektörlük tarafından

görevlendirilen veya Senato tarafından belirlenmiş mazeretler nedeniyle ara sınavlara katılamayan öğrenciler

için yapılır. Öğrenci; mazeret belgesini bir dilekçe ekinde, ilgili bölüm/program başkanlığına, bu

başkanlıkların bulunmadığı fakülte/yüksekokullarda dekanlığa/müdürlüğe, mazeretin bitiminden sonra en geç

bir hafta içerisinde vermek zorundadır.

(2) Mazeret sınavı hakkı, Senato tarafından belirlenen esaslarda tanımlanan istisnai durumlarda,

sadece ara sınavlar için verilir. Mazeret sınavı, ara sınav sayısına bakılmaksızın her yarıyılda, dersten sorumlu

öğretim elemanı tarafından belirlenen tarihte her ders için bir defa yapılır.

(3) Ara sınavın yapıldığı tarihte Rektörlük tarafından görevlendirilen öğrenciler için her yarıyılda, her

ders için ara sınav sayısı kadar mazeret sınavı yapılır.

(4) Öğrenci mazeret sınavında, o tarihe kadar olan ders içeriğinden sorumludur.

Genel sınav

MADDE 30 – (1) Öğrencinin, bir dersin genel sınavına girme hakkı kazanabilmesi için;

a) Derse kayıt olmuş,

b) Teorik derslerin en az % 70’ine, uygulamalı derslerde uygulamaların en az % 80’ine katılmış,

c) Öğretim üyesinin ders için belirlediği ve yarıyıl başında ilan ettiği koşulları sağlamış

olması gerekir.

(2) Genel sınava girme hakkı kazanamayan öğrenci, ilgili dersten devamsız sayılır.

(3) Genel sınav için mazeret sınavı açılmaz.

Bütünleme sınavı

MADDE 31 – (1) Bütünleme sınavına girebilme şartları ve başarı notu, genel sınav ile aynıdır.

(2) Öğrencilere, genel sınavda başarısız olduğu (FF notu aldığı) dersler için, her yarıyılın sonunda

akademik takvimde belirtilen tarihler arasında bir bütünleme sınav hakkı verilir.

29

(3) Not yükseltmek isteyen öğrenciler, genel sınavda şartlı başarılı olduğu (DD/DC notu aldığı)

derslerden, akademik takvimde belirtilen sürede internet ortamında kaydolmak şartıyla, bütünleme sınavına

girebilirler. İlgili dönemin ara sınav notu, bütünleme sınavında da geçerlidir.

(4) Bütünleme sınavında alınan not, o dersin yarıyıl sonu notu yerine geçer.

(5) Bütünleme sınavı için mazeret sınavı açılmaz.

Mezuniyet sınavı

MADDE 32 – (1) Mezuniyet sınavına;

a) İzledikleri programdan mezun olmak için gerekli bütün derslerden geçer not aldıkları halde GNO’su

2.00 olmadığı için mezun olamayan öğrenciler seçecekleri koşullu başarılı en fazla iki dersten,

b) Mezun olmak için genel sınava girme şartlarını sağlamış ve başarısız oldukları ders sayısı en fazla

iki olan öğrenciler, başarısız kaldıkları derslerden girebilirler.

(2) Mezuniyet sınavı bahar döneminde bütünleme sınavından sonra ve akademik takvimde belirtilen

tarihlerde yapılır.

(3) Mezuniyet sınavına girebilmek için ilgili dersin yarıyıl sonu sınavına girebilme şartlarını yerine

getirmiş olmak zorunludur.

(4) Mezuniyet sınavında daha düşük alınan notlar önceki notların yerine geçmez. Başarılı olabilmek

için en az CC notu almak zorunludur. Ara sınav ve yarıyıl içi çalışmalar değerlendirmeye katılmaz.

(5) Öğrenci mezuniyet sınavına öğrenimi boyunca bir kez başvurabilir.

(6) Mezuniyet sınavı için mazeret sınavı açılmaz.

Muafiyet sınavı

MADDE 33 – (1) Muafiyet sınavı, Üniversiteye yeni kayıt yaptıran öğrencilere, ortak zorunlu yabancı

dil dersinden muaf olmaları için, öğretim yılı başında yapılır.

Kopya ve intihal

MADDE 34 – (1) Bir öğrencinin sınavlarda ve diğer değerlendirme etkinliklerinde (ödev, rapor, proje

ve benzeri) kopya çektiği, kopyaya teşebbüs ettiği, intihal yaptığı veya 18/8/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliğinde yer alan benzer ihlallerde

bulunduğu yönünde kuvvetli şüphe veya delil elde edilirse hakkında disiplin soruşturması açılır. Soruşturma

süresi boyunca söz konusu değerlendirme etkinliği

için not verilmez. Disiplin soruşturması sonucu suçsuz bulunan öğrencinin sınavı değerlendirilir ya da telafi

sınavı veya telafi etkinliği düzenlenir. Suçlu olduğu tespit edilen öğrenciye, aldığı disiplin cezasının yanı sıra,

söz konusu sınav veya değerlendirme etkinliğinden sıfır notu verilir.

(2) Yarıyıl sonu toplam notuna etkisi olan tüm projeler, laboratuvar raporları, ödevler ve benzeri

değerlendirme etkinlikleri ilgili mevzuat hükümlerine göre sınav olarak kabul edilir.

Değerlendirme ve notlar

MADDE 35 – (1) Bir dersin başarı notu; bağıl değerlendirme sistemi ya da öğretim elemanının takdiri

kullanılarak belirlenir.

(2) Her eğitim-öğretim yılı başında; bağıl değerlendirmeye katma sınırı (BDKS), ham başarı notu alt

sınırı (HNAS) ve yarıyıl sonu sınavı alt sınırı (YSAS) Senato tarafından belirlenir.

(3) Bağıl değerlendirme sistemi ve öğretim elemanı takdirinin uygulandığı derslerde değerlendirmeye

alınmak için öğrencinin yarıyıl sonu sınav notunun en az YSAS olması gerekir. Bu puanın altında kalan

öğrenciler doğrudan başarısız sayılır.

(4) Bağıl değerlendirme sistemi ile değerlendirilemeyecek dersler için yarıyıl sonu ham başarı

notlarının dağılımı kullanılarak başarı derecelerinin karşılığı harf notları, Senato tarafından 100 puan üzerinden

oluşturulan tablodan dersi veren öğretim elemanının takdiri ile belirlenir. Öğretim elemanı bu tabloda yer alan

puan aralıklarını aşağıya çekebilir, fakat yukarıya çıkaramaz.

(5) Bir dersin başarı notu, Senato tarafından belirlenen esaslara göre; aşağıda belirtilen harfli başarı

notu ve başarı katsayısına dönüştürülür:

30

a) Başarı Notu Katsayı Açıklama

AA 4.00 Başarılı

BA 3.50 Başarılı

BB 3.00 Başarılı

CB 2.50 Başarılı

CC 2.00 Başarılı

DC 1.50 Koşullu Başarılı

DD 1.00 Koşullu Başarılı

FF 0.00 Başarısız

b) B= Kredisiz dersler için başarılı.

c) K= Kredisiz dersler için kalır.

ç) D= Devamsız.

d) G= Girmedi.

e) M= Muaf.

(6) Başarı notu olarak kullanılan harf notları aşağıdaki gibi tanımlanır:

a) Bir dersten AA, BA, BB, CB veya CC notlarından birini almış olan öğrenci o dersi başarmış sayılır.

b) Bir dersten DC veya DD notlarından birini almış olan öğrenci o dersi koşullu başarmış sayılır. DD

ve DC harf notunu alan öğrencinin bu dersten başarılı sayılabilmesi için GNO’sunun en az 2.00 olması gerekir.

c) Bir dersten FF notu alan öğrenci o dersi başaramamış sayılır.

ç) Muaf sayma (M); bir yükseköğretim kurumundan yatay geçişle kabul edilen veya ÖSYM tarafından

yapılan sınava girerek yeniden kayıt hakkı kazanan öğrencilerin ilgili programa intibaklarında, en son

izledikleri yükseköğretim programında almış oldukları ve ilgili birim yönetim kurulu kararı ile başarılı

sayıldıkları dersler için kullanılır.

d) Başarı notu belirtilmeyip M ve B olarak gösterilen dersler, GNO’nun hesabında değerlendirmeye

katılmaz.

e) D notu, derse devam yükümlülüklerini yerine getirmeyen öğrencilere verilir ve genel not ortalaması

hesabında FF notu gibi işlem görür. D notu ile değerlendirilen dersler verildiği ilk yarıyıl tekrar alınır.

f) Kredisiz bir dersten K notu alan öğrenci, o dersi başaramamış sayılır ve aynı dersi verildiği ilk

yarıyılda tekrarlar.

Sınav sonuçlarının ilanı ve itiraz

MADDE 36 – (1) Genel sınav ve bütünleme sınavı sonuçları, ilgili sınav döneminin bitimini izleyen

en geç üç iş günü içinde öğrenci işleri otomasyonuna girilir. Aynı süre içinde sınav sonuçlarının, Öğrenci İşleri

Daire Başkanlığına gönderilmek üzere ilgili birim başkanlığına verilmesi zorunludur. Sınav evrakı ve derse

devam çizelgeleri, ilgili birim tarafından iki yıl süreyle saklanır.

(2) Sınav sonuçları, maddi hata durumunun belirlenmesi dışında değiştirilmez. Öğrenciler veya

öğretim elemanları not düzeltme taleplerini, sınav sonuçlarının ilanından itibaren üç iş günü içerisinde ilgili

bölüm başkanlığına yazılı olarak iletirler.

(3) İtiraz edilen sınav evrakı, bölüm başkanı ve sınavı yapan öğretim elemanı tarafından incelenir.

Gerektiğinde bölüm başkanı, bölüm kurulu kararı ile biri dersi okutan öğretim elemanı olması koşuluyla ilgili

bölüm elemanlarından en az

üç kişilik komisyon kurarak sınav evrakını inceletebilir. Sınav evrakında maddi hata varsa, itiraz, ilgili birim

yönetim kurulunda karara bağlanır.

(4) Öğrencinin itirazı bir hafta içerisinde sonuçlandırılır.

Not ortalamaları

MADDE 37 – (1) Öğrencilerin başarı durumları; bu Yönetmeliğin 35 inci maddesine göre, derslerden

almış oldukları başarı notlarının katsayıları ve derslerin kredileri ile hesaplanan dönem not ortalaması (DNO)

ve genel not ortalaması (GNO) değerleriyle izlenir.

(2) DNO; bir yarıyılda alınan derslerin her birinin kredisi ile bu derslerden alınan başarı notlarının

katsayılarının çarpımları toplamının, aynı derslerin kredi toplamına bölünmesiyle elde edilir. GNO; öğrencinin

Üniversiteye girişinden itibaren, tamamladığı yarıyıl itibarıyla almış olduğu tüm dersler ve o derslerden almış

olduğu geçerli son notlar dikkate alınarak hesaplanır. Elde edilen sonuçların yuvarlama işlemi; virgülden

sonraki ilk hane beşten küçükse, birler basamağı değiştirilmeden; beş veya beşten büyükse, birler basamağı

bir artırılacak şekilde yapılır.

31

Genel not ortalamasının yükseltilmesi

MADDE 38 – (1) GNO’sunu yükseltmek isteyen başarılı öğrenciler, daha önce aldıkları ve başarılı

oldukları dersleri o derslerin verildiği yarıyılda tekrarlayabilir. Tekrarlanan derste öğrencinin aldığı en son not

geçerlidir.

Onur ve yüksek onur öğrencileri

MADDE 39 – (1) Bir yarıyıldaki tüm dersleri almak, önceki yarıyıl veya yıllardan FF notu olmamak

ve disiplin cezası almamış olmak koşulu ile o yarıyıl veya yıldaki en düşük notu CC ve DNO’su 3.00-3.49

arasında olan öğrenciler onur öğrencileri, DNO’su 3.50-4.00 arasında olan öğrenciler ise yüksek onur

öğrencileri sayılır. Bu öğrencilerin durumları öğrenim durum belgesinde yarıyıl bazında belirtilir. Onur ve

yüksek onur öğrencilerinin listesi, her yarıyıl sonunda Rektörlük tarafından Üniversitenin web sayfasında ilan

edilir.

Sınamalı öğrenciler

MADDE 40 – (1) Aşağıda tanımlanan öğrenciler sınamalı öğrenci listesine alınır:

a) İkinci sınıfta olup, GNO’su 1.80’in altında olan öğrenciler.

b) Üçüncü sınıfta olup, GNO’su 1.90’ın altında olan öğrenciler.

c) Dördüncü veya beşinci sınıfta olup, GNO’su 2.00’ın altında olan öğrenciler.

(2) Sınamalı öğrenciler, yeni ders alamazlar, öncelikle başarısız oldukları alt yarıyıl derslerini tekrar

ederler, ancak döneme ait ders yükünü aşmamak şartı ile koşullu geçtikleri ve başarılı oldukları dersleri de

alabilirler.

Mezuniyet

MADDE 41 – (1) Bir öğrencinin mezun olabilmesi için, izlemekte olduğu programda belirtilen bütün

dersleri, uygulamaları, proje, laboratuvar, seminer, bitirme projesi ve zorunlu staj gibi çalışmaları başarmış

olması ve GNO’sunun en az 2.00 olması zorunludur. GNO’su 2.00 ve üzerinde olan öğrenciler, DD ve DC

notu aldıkları derslerden de başarılı kabul edilirler.

(2) GNO’su 2.00’ın altında olan öğrenciler, istedikleri DD ve DC notlu dersleri, GNO’su 2.00 veya

daha yukarı oluncaya kadar tekrar alırlar. Tekrarlanan derslerde öğrencinin aldığı son not geçerlidir.

Diploma, sertifika ve belgeler

MADDE 42 – (1) Öğrencilere ve mezunlara verilen diploma, sertifika ve belgeler ile bunların verilme

koşulları aşağıda tanımlanmıştır:

a) Lisans Diploması: Lisans programından mezuniyet koşullarını sağlayan öğrencilere verilir.

b) Çift Anadal Lisans Diploması: Lisans programından mezuniyet hakkı kazanan ve kayıtlı olduğu çift

anadal programında da mezuniyet koşullarını sağlayan öğrencilere verilir.

c) Ön Lisans Diploması: Ön lisans programından mezuniyet koşullarını sağlayan öğrenciler ile lisans

programından mezuniyet hakkı kazanmadan önce Üniversiteden ayrılmak isteyen öğrencilere başvurmaları ve

gerekli kayıt sildirme işlemlerini tamamlamaları durumunda verilir. Lisans programında ön lisans diploması

almaya hak kazanmak için, kayıtlı olunan lisans programının müfredattaki ilk dört yarıyılının tüm derslerinden

en az DD veya B harf notu alınması ve en az 2,00 GNO’ya sahip olunması gerekir.

ç) Geçici Mezuniyet Belgesi: Diplomanın mezuniyet tarihinden sonraki bir ay içerisinde verilememesi

durumunda, bir defaya mahsus olmak üzere verilen ve diploma yerine geçen bir belgedir.

d) Diploma Eki: Akademik ve mesleki yeterliklerin uluslararası düzeyde tanınmasına yardımcı olan

ve diplomaya ek olarak verilen bir belgedir.

e) Mezuniyet Başarı Belgesi: Lisans programlarından dereceye girerek mezun olanlara verilen bir

belgedir. Dereceye giren mezunların başarı sıralamalarına ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

f) Yan Dal Sertifikası: Bir lisans programından mezuniyet hakkı kazanan ve kayıtlı olduğu yan dal

programını da başarıyla tamamlayan öğrencilere verilir. Bu sertifika bir diploma değildir.

g) Not Çizelgesi: Öğrencilerin Üniversiteye ilk kayıt oldukları yarıyıldan itibaren her yarıyılda almış

oldukları dersleri, derslerin kredi durumlarını, bu derslerden alınan notları, ilgili yarıyıl not ortalaması ile genel

not ortalamasını ve başarı durumlarını gösteren bir belgedir.

ğ) Yarıyıl Başarı Belgesi: Yarıyıl sonunda “Onur” veya “Yüksek Onur” öğrencisi olanlara verilen bir

belgedir.

h) Öğrenci Belgesi: Öğrencinin Üniversiteye kayıtlı olduğunu gösteren bir belgedir.

(2) Diploma, sertifika ve belgeler aşağıda belirtilen yetkililer tarafından imzalanır:

a) Ön lisans, lisans ve çift anadal diplomaları ve yan dal sertifikası Rektör ve ilgili dekan/müdür.

32

b) Geçici mezuniyet belgesi, rektör yardımcısı, ilgili dekan/müdür.

c) Mezuniyet ve yarıyıl başarı belgeleri ilgili rektör yardımcısı.

ç) Diploma eki, not çizelgesi ve öğrenci belgesi Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı yetkilisi.

(3) Diploma, sertifika ve belgelerde öğrencinin fakültesi, bölümü ve programı belirtilir.

(4) Lisans ve/veya çift anadal programlarından “Onur” yada “Yüksek Onur” ile mezun olanların

dereceleri diplomalarında belirtilir.

(5) Diploma ve sertifikaların şekli, ölçüleri ve üzerine yazılacak bilgiler Senato tarafından belirlenir.

(6) Diploma ve sertifikaların kaybı hâlinde kaçıncı kez düzenlendiği belirtilmek ve basın yolu ile kayıp

ilanı vermek koşuluyla yenisi hazırlanır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Disiplin, Burs ve Yardım, Sağlık İşleri, Katkı Payı ve Ücretler, İzin,

Kayıt Sildirme ve İlişik Kesme

Disiplin

MADDE 43 – (1) Öğrencilerin disiplin işlemleri 18/8/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre yapılır.

(2) Herhangi bir sebeple geçici uzaklaştırma cezası alan öğrenciler bu süre içinde eğitim-öğretime,

sosyal faaliyetlere katılamazlar ve Üniversitenin tesislerine giremezler.

(3) Tutuklu veya hükümlü bulunan öğrenciler, sınava alınmaz ve sınav hakları saklı tutulmaz. Ancak;

tutukluluk hali sona ermiş, beraat etmiş veya kısa süreli hükümlü bulunanlardan hükümlülük hali sona ermiş

olanların tutuklu ve hükümlü kaldıkları süredeki eğitim-öğretim haklarının kullanılma şekli ve usulü,

fakülte/yüksekokul yönetim kurulu tarafından kararlaştırılır.

Burs ve yardım

MADDE 44 – (1) Öğrencilere çeşitli kaynaklardan sağlanan bursların ve yardımların dağıtımına

ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Sağlık işleri

MADDE 45 – (1) Öğrencilere verilecek sağlık hizmetlerine ilişkin esaslar Senato tarafından belirlenir.

Katkı payı, öğrenim ücreti ve diğer ücretler

MADDE 46 – (1) Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde belirlenen katkı payları, öğrenim ücretleri ile

diğer ücretler Üniversite Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.

İzinli sayılma

MADDE 47 – (1) İzin, öğrencilerin ilgili akademik birimlerin onayı ile geçici bir süre için kayıtlı

oldukları bölüme/programa ara vermeleridir. İzin başvurusu yapılabilmesi için başvuru tarihinde öğrencinin

kayıtlı veya izinli statüde olması zorunludur. İzinli öğrencilerin tüm hakları saklı tutulur. Hazırlanan belgelerde

öğrencilerin izinli oldukları belirtilir. İlgili yönetim kurulu kararı ve Yükseköğretim Kurulunca tespit edilen

haklı ve geçerli nedenler ile öğrenciye en çok iki yarıyıl süre ile izin verilebilir. İzinli sayılan öğrenci

öğrenimine devam edemez ve izinli olduğu yarıyılı izleyen sınav dönemindeki yarıyıl sonu sınavlarına

giremez.

(2) Hastalık, doğal afetler, tutukluluk, mahkumiyet ve askerlik tecilinin kaldırılması gibi önceden

öngörülemeyen ve bilinemeyen nedenlerle yarıyıl süresi içinde de izin verilebilir. Belirtilen nedenlerin sınav

döneminde ortaya çıkması halinde, aynı usulle işlem yapılır.

(3) İkinci fıkrada belirtilen nedenlerle izin istenilmesi halinde öğrencinin, olayın meydana

çıkmasından itibaren en geç otuz gün içinde, bağlı bulunduğu fakülteye başvurması ve olayı gerekli belgelerle

kanıtlaması zorunludur.

(4) Yarıyıl içinde izin verilmesi halinde, öğrenci yarıyıl başından itibaren izinli sayılır. Ekonomik

nedenler ve ilgili yönetim kurullarınca kabul edilebilecek diğer nedenlerle izin ancak yarıyıl başında verilebilir.

Bu durumda izin için başvurunun, nedenlerinin açıklanması ve belgelenmesinin kayıt işlemleri

tamamlandıktan sonraki otuz gün içinde yapılması zorunludur. Ani hastalık ve beklenmedik haller dışında bu

süreler bittikten sonra yapılacak başvurular işleme konulmaz.

(5) Öğrenci, izninin bitiminde, izne ayrıldığı öğretim durumundan başlayarak öğrenciliğe devam eder.

33

(6) Bir öğrenciye öğretim süresince toplam olarak en çok iki yarıyıl izin verilebilir. Ancak, bu

maddenin ikinci fıkrasında gösterilen nedenlerin devamı halinde, ilgili yönetim kurulunca iznin uzatılması

yoluna gidilebilir.

(7) Yükseköğretim Kurulunca belirtilen haklı ve geçerli nedenler ile Üniversite Yönetim Kurulunca

onaylanan diğer nedenlere dayalı izinler, kararda belirtilmek şartıyla öğretim süresinden sayılmaz.

(8) Psikolojik rahatsızlıklar nedeni ile tüm öğretim süresi içinde devamsızlığı iki yılı aşan ve bu

durumunu bir sağlık kuruşundan alınacak sağlık raporu ile belgelendiren öğrencilerden, öğrenimlerine devam

etmek istedikleri takdirde, yeniden sağlık raporu almaları istenir. Bu rapor, ilgili yönetim kurulunca

incelendikten sonra, öğrencinin öğrenimine devam edip edemeyeceğine karar verilir.

Kayıt sildirme ve ilişik kesme

MADDE 48 – (1) Öğrenciler istedikleri takdirde Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına başvurarak

kayıtlarını sildirebilirler. Öğrencinin Üniversiteden kaydının silinmesi hâlinde ödemiş olduğu katkı payları ve

öğrenim ücretleri iade edilmez.

(2) Üniversiteden kaydını sildiren veya disiplin cezası nedeniyle Üniversite ile ilişiği kesilen

öğrencilerin diplomalarını veya dosyalarındaki kendilerine ait belgeleri alabilmeleri için Üniversite tarafından

belirlenen kayıt sildirme işlemlerini yapmaları ve mali yükümlülükleri (katkı payı veya öğrenim ücreti, yurt,

kütüphane borcu ve benzeri) yerine getirmeleri zorunludur.

(3) Ön lisans diploması alan lisans öğrencileri veya mezuniyet koşullarını sağlamadan kayıtlı oldukları

programdan kayıt sildiren öğrenciler ve Üniversite ile ilişiği kesilen öğrenciler, Üniversitedeki tüm öğrencilik

haklarını kaybederler ve öğrenimlerini tamamlamak üzere kayıt sildirdikleri programa tekrar kayıt

yaptıramazlar.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Tebligat

MADDE 49 – (1) Öğrenciye her türlü tebligat, öğrencinin resmî kayıtlarda yer alan posta adresine,

kayıtlı olduğu bölüme ve/veya öğrenciye Üniversite tarafından sağlanan e-posta adresine gönderilerek yapılır.

(2) Öğrenci Üniversite tarafından sağlanan e-posta adresine gönderilen iletileri izlemekle yükümlüdür.

Hüküm bulunmayan hâller

MADDE 50 – (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hâllerde; ilgili diğer mevzuat hükümleri ile

YÖK, Senato ve ilgili birimlerin yönetim kurulu kararları uygulanır.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 51 – (1) 23/5/2012 tarihli ve 28301 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Fırat Üniversitesi

Önlisans ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 52 – (1) Bu Yönetmelik 2013-2014 Eğitim Öğretim Yılı başından geçerli olmak üzere

yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 53 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Fırat Üniversitesi Rektörü yürütür.

34

FIRAT ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS EĞİTİM-ÖĞRETİM

YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA

DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1 – 3/7/2013 tarihli ve 28696 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Fırat Üniversitesi Önlisans

ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin yedinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(7) Üniversiteye kayıt hakkı kazanmış öğrencilerin hazırlık sınıfları bulunan bölüm/programlarında

yabancı dil eğitimi, 30/9/2015 tarihli ve 29488 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Fırat Üniversitesi Yabancı

Dil Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği hükümlerine göre yapılır.”

MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 20 nci maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(5) Yabancı dil hazırlık programı ile ilgili hususlarda Fırat Üniversitesi Yabancı Dil Eğitim ve

Öğretim Yönetmeliği hükümleri uygulanır.”

MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve

ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

“(1) Öğrenci, ilk kez aldığı veya devamsızlığı nedeniyle tekrarlayacağı teorik derslerin en az %70’ine,

teorik ders dışındaki her türlü uygulama çalışmasının en az %80’ine devam etmek zorundadır.”

MADDE 4 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 5 – Bu Yönetmelik hükümlerini Fırat Üniversitesi Rektörü yürütür.

FIRAT ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS EĞİTİM-ÖĞRETİM

YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA

DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1 – 3/7/2013 tarihli ve 28696 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Fırat Üniversitesi Önlisans

ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin 23 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 23 – (1) Bir bölümün/programın normal ders yükü, öğrencinin bulunduğu dönemdeki

toplam ders sayısıdır.

(2) Öğrencilerin bir yarıyıldaki ders yükü, öğrencinin talebi ve danışmanın onayı ile en fazla üç ders

arttırılabilir.

(3) Öğrencinin bulunduğu sınıfın alt yarıyıllarından dersi varsa, üst sınıftan ders alamaz. Alt

yarıyıllardan dersi olmayan öğrencilerden Genel Not Ortalaması en az 2.50 olan öğrenciler, üst sınıftan en

fazla üç ders alabilirler.

(4) Öğrenciler kayıt oldukları ilk yarıyılda müfredatta belirtilen ders yüklerini değiştiremezler.

(5) Öğrencilerin bir yarıyıldaki asgari ders yükü kredili üç derstir. Gerekçeli durumlarda bu yük,

akademik danışmanın ve ilgili bölüm başkanlığının onayı ile azaltılabilir.

(6) Son yarıyılda alabileceği en fazla ders yükü kadar derse yazılan ve bölüm veya programdan mezun

olabilmesi için ders yükünü aşacak durumda sadece bir dersi kalan öğrenciler bu tek derse de yazılmak

koşuluyla ders yükünü bir ders artırabilirler.

(7) Öğrenci, ders seçme işleminde, önceki yarıyıllarda devamsız ve başarısız olduğu dersler ile hiç

almadığı dersleri öncelikli olarak almak zorundadır. Bu dersler farklı dönemlerden ise en alttaki dönem

derslerinden başlamak şartı ile dersleri alır.

(8) Öğrencinin kaydolduğu derslerin haftalık saatlerinin kısmen de olsa çakışmaması gerekir.

(9) Birinci öğretim öğrencileri ikinci öğretimden, ikinci öğretim öğrencileri de birinci öğretimden ders

alamazlar. Bu fıkra hükümleri, çift anadal ve yan dal öğrencilerine uygulanmaz. Ayrıca bu fıkra, yatay geçişle

gelen öğrenciler için de yatay geçişin yapıldığı ilk iki yarıyıl uygulanmaz.

(10) Ders kaydının son şekli, danışman öğretim elemanı tarafından akademik takvimde belirlenen süre

içerisinde onaylanır.

(11) Bu maddenin ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu fıkralarının

uygulanmasından danışman öğretim elemanı sorumludur.”

MADDE 2 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3 – Bu Yönetmelik hükümlerini Fırat Üniversitesi Rektörü yürütür.

35

KLİNİK UYGULAMA REHBERİ

FIRAT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

2016-2017

36

UYGULAMALI DERSLER

1. Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar I

Ders Kodu Teori Lab. Kredi AKTS Dönem Koordinatör

HEM 101 4 Saat 2 Saat 5 9 I. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Talip MANKAN

Öğr. Gör. Hilal POLAT

Dersin Amacı: Hasta bakımı ile ilgili temel kavramları,ilke ve uygulamaları öğretmek, birey,aile ve

toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesinde gerekli bilgi ve beceriye sahip hemşireler

yetiştirmektir.

Ders İçeriği: Hemşirelikte Tarihsel Gelişim, Temel Kavramlar, Sağlık Ekibi, Hemşirelik Süreci,

Vücut Mekaniği, Yatak Yapımı, Hasta Kabulü Ve Taburculuk, Öz-Bakım Uygulamaları ( Kişisel

Hijyen), Enfeksiyon Kontrolü, Yaşam Bulguları, İlaç Uygulamaları

2. Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar II

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 102 4 Saat 8 Saat 8 12 II. Yarıyıl-

Bahar

Öğr. Gör. Talip MANKAN

Öğr. Gör. Hilal POLAT

Dersin Amacı: Hasta bakımı ile ilgili temel kavramları, ilke ve uygulamaları öğretmek, birey ,aile

ve toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesinde gerekli bilgi ve beceriye sahip hemşireler

yetiştirmektir.

Ders İçeriği: Yara Bakımı, Basınç Yarası,Ameliyat Öncesi ve Sonrası Bakım, Sıcak soğuk

Uygulamalar, Ağrıda Hemşirelik Bakımı, Sindirim Sistemi Uygulamaları ( Hastanın beslenmesi),

Sindirim Sistemi Uygulamaları ( Hastanın Boşaltımı), Solunum Sistemi Uygulamaları, Üriner Sistem

Uygulamaları, Sıvı Elektrolit Dengesi, Uyku , Ölüm ve Ölümcül Hastanın Bakımı

3. İç Hastalıkları Hemşireliği

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 201 4 Saat 8 Saat 8 12 III. Yarıyıl-

Güz

Doç. Dr. Serap PARLAR KILIÇ

Öğr. Gör. Özlem İKDE ÖNER

Dersin Amacı: İç Hastalıkları ile ilgili kavram ilke ve kurallar bilgisi ve hemşirelik bakımı

konusunda teorik bilgi ve beceri, kazanmış olduğu bilgileri sentez edebilme yeteneği, iç

hastalıklarında hemşirelik bakımını gerektiren durumlarda problem çözme becerisini etkili bir şeklide

kullanabilmesini, bireyin fiziksel, psiko-sosyal sağlığını koruma ve geliştirebilme davranışını ve

bireyi fiziksel, psikolojik ve sosyal bir bütün olarak görebilme yeteneğini kazandırmaktır

Ders İçeriği: Hemşirelikte Temel Kavramlar, İç Hastalıkları Hemşireliğinde Temel Yaklaşımlar,

Hemşirelik Süreci, Bakım planı ve Sistem Tanılaması, Homeostazis, Sıvı Elektrolit / Asid-Baz Denge

ve Dengesizlikleri, Şok ve Hemşirelik Yaklaşımı, Ağrı ve Ağrılı Bireyde Hemşirelik Yaklaşımları,

Yatağa Bağımlı Birey ve Hemşirelik Yaklaşımları, Geriatri Hemşireliği, Uyku ve Uyku

Bozukluklarında Hemşirelik Yaklaşımları, Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları

37

Kardiyovasküler Hastalıklar ve Hemşirelik Yaklaşımları, Sindirim Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik

Yaklaşımları, Endokrin Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları, Bağışıklık Sistemi

Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları, Üriner Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları,

Hematolojik Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları, Neoplastik Sistem Hastalıkları ve

Hemşirelik Yaklaşımları, Sinir Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları, Kas İskelet Sistemi

Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları, Deri Hastalıkları Ve Hemşirelik Yaklaşımları

4. Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 202 4 Saat 8 Saat 8 12 IV. Yarıyıl-

Bahar

Öğr. Gör. Dilek GÜNEŞ DAĞ

Dersin Amacı: Öğrenciye; cerrahi hastalıklar ile ilgili temel bilgilerin verilmesi, cerrahi girişim

gerektiren durumları ve cerrahi sorunu olan bir hastanın bakım gereksinimlerini belirleyebilme, sorun

doğrultusunda çözüm geliştirebilme, uygulayabilme ve cerrahi kliniklerinde gerekli olan hemşirelik

becerilerini kazandırmayı amaçlar.

Ders İçeriği: Homeostazis Stres, Sıvı Elektrolit Dengesi ve Cerrahi, Şok, Doku zedelenmesi ve yara

iyileşmesi Yanık, Hastane Enfeksiyonları ve Asepsi, Cerrahi Hemşireliği, Sinir Sistemi Cerrahisi,

Solunum Sistemi Cerrahisi, Kalp Cerrahisi, Periferik Damar Hastalıkları Cerrahisi, Ürogenital Sistem

Cerrahisi, Gastrointestinal Sistem Cerrahisi, Kas İskelet Sistemi Cerrahisi, Endokrin Sistem

Cerrahisi, Göz, Kulak Burun Boğaz Cerrahisi

5. Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 204 4 Saat 8 Saat 8 12 IV. Yarıyıl-

Bahar

Öğr. Gör. Özlem İKDE ÖNER

Dersin Amacı: Öğrenciye ailenin, kadının, fetüsün ve yeni doğanın sağlığının korunması ve

yükseltilmesi için gerekli bilgi ve beceri kazandırmayı amaçlar.

Ders İçeriği: Kadın sağlığı, Kadın sağlığı sorunları, Gebelik, Gebelikte sistemik değişiklikler, Fetal

sağlık, Doğum, Doğum sonu dönem, Yenidoğan

38

6. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 301 4 Saat 8 Saat 8 12 V. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Güllü Yeşil

Öğr. Gör. Didem COŞKUN

Dersin Amacı: Eğitim süresince aldığı temel bilgi ve ilkeleri, çocuk sağlığı ve hastalığına ilişkin rol

ve işlevlerle bütünleşerek bunları sağlık bakım sisteminin her aşamasında sağlıklı/hasta çocuğa ve

ailesine uygulayabilme becerilerini kazandırmayı amaçlar.

Ders İçeriği: Çocuk Sağlığı Sorunları ve Hemşirenin Rolü, Çocukların Bakımında Hemşirelik

Süreci, Hastaneye Yatmanın Çocuk ve Aile Üzerindeki Etkileri, Kronik Hastalığı Olan Çocuk,

Ölümcül Hastalığı Olan Çocuk, Fiziksek Gelişim Bozukluğu İle Doğan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı,

Hematolojik -Onkolojik Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı, Nörolojik- Kas İskelet Sorunu

Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı, Genetik Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı, İlaçların

Uygulanması, Normal Yenidoğan ve Yüksek Riskli yenidoğan ve Hemşirelik Bakımı, Endokrin

Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı, Sıvı-Elektrolit ve Asit Baz Dengesi, Dengesizlikleri ve

Hemşirelik Bakımı, Üriner-Gastrointestinal, Sistem Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı,

Solunum Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı, Normal büyüme Gelişme, Büyüme Gelişme

Bozuklukları, Bağışıklama, Aşının Önemi ve Aşı Uygulaması

7. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 303 4 Saat 8 Saat 8 12 V. Yarıyıl- Güz Öğr. Gör. Maral KARGIN

Dersin Amacı: Ruh sağlığının korunması ve geliştirilmesi, ruhsal bozuklukların bakımı, tedavi ve

rehabilitasyonu, psikiyatri hemşireliği hizmetleri yönetimi ve acil durumlar konusunda bilgi, tutum

ve beceri kazandırmayı amaçlar.

Ders İçeriği: Psikiyatride Temel Kavramlar, Anksiyete bozuklukları, Şizofreni, Duygu durum

Bozuklukları, Sanrısal Bozukluklar, Psikiyatrik hastalıklarda hemşirelik süreci, Kişilik Bozuklukları,

Organik mental bozukluklar, Alkol Madde Kullanım Bozuklukları, Kriz, Krize Müdahale,

Psikofarmakoloji, Psikoseksüel Bozukluklar, Yaşlılarda Psikiyatri, Çocuklarda Psikiyatri, Yeme

Bozuklukları, Uyku Bozuklukları, Hasta hakları, Etik, Yasal Konular

8. Halk Sağlığı Hemşireliği

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 302 4 Saat 8 Saat 8 12 VI. Yarıyıl-

Bahar

Yrd. Doç. Dr. Fatoş UNCU

Yrd. Doç. Dr. Pınar SOYLAR

Dersin Amacı: Halk sağlığı hemşirelik biliminin temel bilgi, kavram ve ilkelerini, toplumun

sağlık gereksinimleri, ülkenin sağlık bakım sistemi doğrultusunda kullanabilen, sağlığın ve hastalığın

her aşamasında profesyonel hemşirelik rollerini üstlenerek, birey, toplum grupları ve toplumun

sağlığını geliştiren, sürdüren ve hastalıklardan koruyan hemşire yetiştirmeyi amaçlar.

39

Ders İçeriği: Halk sağlığında temel kavramlar, Halk sağlığının tarihçesi, Halk sağlığı hemşireliği ve

tarihçesi, Sağlık hizmetleri, Türkiye’de sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi, Sağlıkta Dönüşüm projesi,

Toplumu tanıma ve sağlık ocağı kayıt sistemi, Aile sağlığı Hemşireliği, Ev ziyareti süreci, Ana çocuk

sağlığı, Bağışıklama, Aile planlaması, Okul Sağlığı Hemşireliği, Yaşlı sağlığı Hemşireliği ve kronik

hastalıklar, Adölesan Sağlığı ,Sağlık eğitimi, Toplum beslenmesi ve Besin sağlığı, Çevre Sağlığı,

Sosyal bulaşıcı hastalıklar, Olağanüstü durumlarda sağlık hizmeti, İş sağlığı ve güvenliği, Meslek

hastalıkları

9. Hemşirelikte Yönetim

Ders Kodu Teori Uyg. Kredi AKTS Dönem

Koordinatör

HEM 304 4 Saat 4 Saat 6 8 VI. Yarıyıl- Bahar Öğr. Gör. Güllü YEŞİL

Dersin Amacı: Yönetim kavram kuram ve ilkelerini inceleyerek, sağlık kurumlarında hemşirelik

hizmetlerinin etkin yönetimini sağlayabilecek bilgi ve beceriye sahip hemşireler yetiştirmeyi amaçlar.

Ders İçeriği: Hemşirelik Yönetim ve Yönetici Hemşire, Hemşirelik Hizmetleri Yönetim Süreci ve

İşlevleri: Veri Toplama, Planlama, Örgütleme/Organizasyon, Yöneltme/Yürütme,

Kontrol/Denetleme, Koordinasyon/Eşgüdüm/Düzenleştirme

40

KLİNİK UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU ÖRNEĞİ

UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrencinin Adı-Soyadı: Öğrenci Numarası:

Klinik Eğiticisinin Adı-Soyadı: İmza:

Puan

A- PROFESYONEL DAVRANIŞLAR 10

Uygulamaya devam etme ve çalışma saatlerine uyma

Kişisel görünüm, üniforma düzeni

Motivasyon

Eleştirilere karşı tutum

Karar verme yeteneği

Eksikleri fark etme, hatalarını düzeltmek için çaba gösterme

B- KİŞİLERARASI İLİŞKİLER 10

Bakım verdiği hasta/sağlıklı birey ve ailesi ile sağlıklı ve güven verici ilişki kurma

Sağlık ekibi üyeleri ile uyumlu ve saygılı ilişki kurma

Eğitimcilerle sağlıklı ilişki kurma

C- SAĞLIK EĞİTİMİ VE ARAŞTIRMA

Bakım verdiği birey ve ailesinin sağlık eğitimi gereksinimlerini belirleme 10

Sağlık eğitimi planlama, uygulama

Sağlık eğitiminde uygun teknik ve araçlar kullanabilme

D- UYGULAMA BECERİLERİ 35

Uygulaması yapılan ders için gerekli olan uygulama yapma becerisi

E- BAKIMI PLANLAMA, UYGULAMA, RAPORLAMA 35

Tanılama, planlama ve uygulama, değerlendirme, raporlama

TOPLAM PUAN

41

BECERİ LİSTESİ

Öğrencinin Adı-Soyadı: Öğrenci Numarası:

BECERİLER YAPILDI YAPILMADI

1 Yaşam bulgularını değerlendirme

2 Güvenli ilaç hazırlama ve uygulama

3 Sıcak/soğuk uygulama yapma

4 İntramüsküler enjeksiyon uygulama

5 İntravenöz enjeksiyon uygulama

6 Subkutan enjeksiyon uygulama

7 İntravenöz sıvı infüzyon uygulama

8 İntravenöz infüzyon takibi

9 Periferik intravenöz kanül uygulama

10 Perine bakımı

11 Vücut bakımı

12 Hastaya yatak içinde uygun pozisyon verme

13 ROM egzersizi

14 Aldığı/çıkardığı sıvı takibi ve uygulama

15 Ağız bakımı

16 Oksijen santrasyonu ölçümü

17 Nazogastrik sonda ya da gastronomi yolu ile besleme

18 Total parenteral beslenen bireyin bakımı

19 Üriner katater uygulama ve izlemi

20 Dren takibi yapma

21 EKG çekimi

22 Stoma bakımı

23 Trakeostomi bakımı

24 Endotrakeal aspirasyon

25 Nazal kanül ya da maske ile oksijen uygulama

26 İnhalasyon yolu ile ilaç uygulama

27 Kan alma

28 Kan şekeri takibi

29 Nazogastrik sonda uygulaması ve izlemi

30 Rektal tüp uygulama

42

GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ MDELİNE GÖRE BAKIM PLANI ÖRNEĞİ

OSTEOPOROZ

Klinik: ORTOPEDİ

HASTANIN ÖYKÜSÜ

Yaklaşık 15 yıl önce dizlerinde ağrı şikâyetiyle hastaneye başvuran hastaya osteoporoz tanısı konmuş.

Hasta 15 yıldır verilen ilaçları kullanmış ve şikâyetleri tam geçmediği için farklı doktorlara

başvurmuş. Yaklaşık bir ay önce şiddetli diz ağrısı nedeniyle tekrar doktora başvurmuş, hasta

osteoporoz tanısıyla hastaneye yatırılmış ve hastaya diz protezi takılmasına karar verilmiş.

TANITICI ÖZELLİKLER

Hastanın Adı-Soyadı: Mehmet Koç

Doğum tarihi/Yeri: 12.02.1930/Elazığ

Cinsiyeti: Erkek

Medeni Durumu: Evli

Yatış tarihi:15.09.2016

Yaşı: 80

Mesleği: İşçi

Sosyal Güvencesi: Emekli sandığı

Kilo: 120

Boy: 1.75

Tanı: Osteoporoz

Alışkanlıkları: Herhangi bir madde alışkanlığı yok.

Alerjileri: Daha önceki geçmiş öyküsünde bir alerji hikâyesi yok

Öz Geçmişi:15 yıl önce diz ağrısı şikâyetiyle doktora başvurmuş hastaya osteoporoz tanısı konmuş.

Soy Geçmişi: Ailevi DM hastalığı, kalp hastalığı v.b. hastalıklar yok.

Hastalığını Kabul Etme Durumu: Hastalığını kabul ediyor.

Tedaviyi Kabul Etme Durumu: Tedavileri kabul ediyor ama çok sık kan alınmasından yakınıp

zaman zaman geri çeviriyor.

43

TEDAVİSİ 20.09.2016

1. ANTA 2*1

2. Normal Diyet

3. %5 Dextroz 500cc(6 ü Krist.İns.ile tamponize)2*1

4. Iesef 1 gr 2*1 IV inf.

5. Butopan 20 mg Amp. 2*1 IV inf.

6. Beheptal 2ml amp 2*1

7. Desal amp 2*1 IV

8. Ranitab 50 mg amp. 2*1

9. Oksamen –L Flakon 1*1 IV inf.

10. Luxat 10 mg 1*1 P.O.(22:00)

11. Bekunis Draje 1*1 P.O.

12. Zoprol capsül 1*1 P.O.

13. Aldactazide 50 mg tb.1*1 P.O.

14. İSOPTİN 80 mg tb.3*1 P.O.

15. Loxasid 500 mg tb.2*1 P.O.

16. Muconex şrp.3*1 ölçek P.O.

17. Fragmin 2500 Ü 1*1 S.C.

18. Methylprednisolon amp.40 mg 1*1 IV inf.

19. Avil Amp.1*1 IV inf.

20. Libalaks Lavman 1*1 haricen

LABORATUAR BULGULARI

BİYOKİMYA 20.09.2016 20.09.2016 20.09.2016 20.09.2016 20.09.2016

GLUKOZ(70-110)

mg/dl

156 504 441 269 377

ÜRİK ASİT(2.4-

2.5)

8 7.7 7.6 7.6 7.7

CREATİNİN

(0.5-1.0 mg/dl)

7.4 7.38 7.3 7.2 7.0

Na 145 148 145 140 140

K 6.5 6.3 6.2 6.1 6.3

BUN (7-21) 150 146 143 138 130

Ca 7 7.2 7.3 7 7

HEMOGRAM

TARİH 20.09.2016 20.09.2016 20.09.2016

HGB(11.0-18.8 g/dl) 8.4 8.3 8.3

HCT(35.0-55.0) 28.35 27.2 27.3

MCHC(g/dl) 40.82 30.7 29.85

44

GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİNİNE GÖRE HASTANIN VERİLERİ

1. GÜVENLİ ÇEVRENİN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ: Aşırı kilo ve osteoporoza

bağlı hasta ağrılarından dolayı tuvalet ihtiyacını ve diğer ihtiyaçlarını eşinin yardımıyla yapabiliyor

buna bağlı hastanın düşme riski ve kişisel hijyenin sağlayamadığından enfeksiyon riski

taşımaktadır.

2. İLETİŞİM: Hasta kendi iletişimini kendisi sağlıyor. Bilgiler hastanın kendisinden ve eşinden

alındı. Yanında eşi kalıyor.Sağlık ekibi üyeleriyle iletişimi sorunsuz.

3. SOLUNUM: Hastanın öksürüğü ve koyu renkli balgamı var.

4. BESLENME: Hasta normal diyetle besleniyor.Kilo kaybı ,bulantı-kusma yok. Yeme-İçme

aktivitesi normal.

5. BOŞALTIM: Birey boşaltım aktivitesini kendisi karşılayabiliyor ancak tuvalete yürümede

eşinden yardım alıyor.

Dışkılama: Distansiyon şikayeti var. Kendini bundan dolayı bazen konstibe hissediyor,bazen de

konstipasyon problemi oluyor.

İdrar: Miktarı ve rengi normal

6. KİŞİSEL TEMİZLİK VE GİYİNME: Hasta kıyafetleri kirli ve ter kokuyor.Kıyafetleri her gün

değiştirilmiyor.Yatak çarşafları kirli.

7. BEDEN ISISININ KONTROLÜ: Beden ısısı normal değerlerde.Hastanın herhangi bir şikayeti

yok.

8. HAREKET: Hasta diz protezi ameliyatına bağlı fazla yürüyemiyor. Yardımcı araç yardımıyla

yürüyebiliyor.

9. ÇALIŞMA VE BOŞ ZAMANLARINI DEĞERLENDİRME

Hasta boş zamanlarını odasında yatağında dinlenerek, televizyon izleyerek, eşiyle, misafirleriyle

sohbet ederek geçiriyor

10. CİNSELLİĞİ İFADE ETME: Eşinin yanında olmasının onu çok mutlu ettiğini ifade etti

11. UYKU: Hasta hastanede ağrısının olması, gündüz uyuklamasına bağlı uyku problemi

yaşamaktadır.

12. ÖLÜM: Hasta ölümü kabullenmektedir. Her şeyin Allah’tan geldiğine inanmakta.

45

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

1. G

ÇS

Deri

Bütünlüğünde

Bozulma

Riski

*İnvazif

girişimler.

*Yorgunluk

*Ağrı

*Obesite

*Deri bütünlüğünün

sağlanması

*Basınç ülserlerini

önleyici

uygulamaları bilip

uygulaması

*Hastaya gereksiz invazif girişimlerden kaçınıldı.

*Etkilenen ekstremiteye enjeksiyon yapılmadı.

*Hastaya koruyucu egzersiz önlemleri konusunda

eğitim verildi.

*Hastanın iki saatte bir dönme egzersizlerini ve sırt

masajını yapması ve yürümesi sağlandı.

Kızarıklık açısından cilt tanılaması yapıldı.

Cilt bakımı yapıldı.

Beslenmenin önemi anlatıldı.

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

1. G

ÇS

Enfeksiyon

Alma Riski

*Cerrahi girişim

*Ameliyat sonrası dönemdeki

invazif girişimler

* Yetersiz Hijyen alışkanlıkları

* Hastanede yatıyor olması

* Genel halsizlik

* Yorgunluk

* Etkisiz hava yolu temizliği

*Hastanede kaldığı süre

içinde nazokomiyal

enfeksiyon geçirmemesi

* Enfeksiyon ile ilgili

risk faktörlerini bilmesi

ve enfeksiyonlardan

korunmak için uygun

önlemler aldığını

göstermesi

*Hekim istemine göre prolaktif antibiyotik

tedavisi uygulandı.

*Etkilenen ekstremiteye enjeksiyon

yapılmıyor.

* Hastaya her temas öncesi eller yıkandı

* Bütün uygulamalarda aseptik tekniğe

uyuldu.

* Bireyin yeterli beslenmesi sağlandı

(proteinden zengin,meyve)

46

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

1. G

ÇS

Düşme Riski *Diz Protezi

ameliyatı

*Obesite

*Yaşa bağlı

fizyolojik

değişiklikler

*Ağrı

* Kişide

düşmenin

olmaması ve

düşme

korkusunda

azalma

olduğunu

söylemesi

*Hasta ortama uyumu sağlandı

*Hastanın çağrı cihazını nasıl kullanacağı öğretildi

*Gece lambaları kullanıldı

*Yatak en alçak düzeyde tutuldu

*hastanın tabanı kaymayan ayakkabı kullanması sağlandı

*İlaçların yan etkileri incelendi vertigoya neden olup

olmadıkları açısından

*Hemşire odasına yakın bir odaya alındı

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

1.

GÇ

S

Bilgi Eksikliği

*Hastalık

sürecini,tedavi

protokolünü

bilmeme

* İstemediği

işlemlere maruz

kalacağı korkusu

*Uykusuzluk

*Uygun hijyen davranışları

* İlaçların doğru kullanımı ve

saklanması

* Odanın düzenli olarak

havalandırılması,aydınlatılma

sı

* Doktoruna şikayetlerini

rahatlıkla ifade etmesi

*Hasta ve yakınlarına işlemler hakkında bilgi

verildi.

*Hasta ve eşine ilaçların saatlerinde doğru

dozda alınmasının önemi anlatıldı ve beraber

uygulandı.

*İlaçların açık ortamda olmaması gerektiği

anlatıldı.

47

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

1.

GÇ

S

Travma Riski *Diz Protezi

ameliyatı

*Yorgunluk

*Koltuk

değneğine uyum

yetersizliği

*Uzun süre

yatıyor olması

*Kişide travmanın

olmaması ve

travma korkusunun

azalması.

*Hasta ortama uyumu sağlandı

*Hastanın çağrı cihazını nasıl kullanacağı öğretildi

*Gece lambaları kullanıldı

*Yatak en alçak düzeyde tutuldu

*hastanın tabanı kaymayan ayakkabı kullanması sağlandı

*İlaçların yan etkileri incelendi vertigoya neden olup

olmadıkları açısından

*Hemşire odasına yakın bir odaya alındı

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

2. B

oşa

ltım

Konstipasyon *Uzun süreli

yatak istirahati

*Ortam

değiştirme

*Sıvı ve lifli

gıdaların yetersiz

alınması

*Hastanın

konstipasy

onunun

giderilmes

i

*Hastanın barsak seslerini dinlendi, distansiyon kontrolü yapıldı

ve defekasyon sıklığı kontrol edildi.

*Hatanın yatak içinde ROM egzersizlerini yapması ve mümkün

olduğunca erken mobilize olmasını sağlanmaya çalışıldı.

*Hastanın günde 2000-3000 ml sıvı almasını sağlandı

*Hastanın beslenmesinde sulu ve lifli gıdalar alması konusunda

eğitim verildi.

*Lifli gıdaları dereceli olarak arttırıldı.

*Her gün belirli saatlerde tuvalete gitmesini sağlandı.

*Hekim istemine göre laksatifler ve gaita yumuşatıcı ilaçları

uygulandı.

*Hastanın kullandığı ilaçların yan etkilerini değerlendirildi ve

hastaya bu konuda eğitim verildi.

48

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

8. H

arek

et

Aktivite

İntoleransı

*Ağrı

*Obesite

*Cerrahi girişim

*Depresyon

*Hastanın aktivite düzeyini

ilerletmek

* Gerekli aktivite düzeyini

sürdürecek enerji koruma

tekniklerini kullanarak

aktivitelerini sürdürmek

*Hastanın kısa mesafelerle yürümesi için

cesaretlendirildi

*Mesafesinin yavaş yavaş artırılacağı bildirildi

*Aktivite öncesi ,sonrası ve sırasında yaşam

bulguları değerlendirildi

*Hastaya dinlenmesi için zaman verildi

HASTA BAKIM PLANI

Hemşirelik Tanısı Neden Amaç Hemşirelik Girişimi Değerlendirme

11. U

yku

Uyku

Örüntüsünde

Bozukluk

*Anksiyete

*Ağrı

*Sirkadyan ritmin

bozulması

*Yatak istirahati

*Gürültü

*Uykuda

öleceğinden

korkma

*Hastanın yeteri

kadar

uyuduğunu ve

dinlenmiş

olduğunu ifade

etmesi

*Uykusuzluk nedenleri araştırıldı

*Uykusuzluğu hakkında konuşması için cesaretlendirildi.

*Özel odada kaldığı için odasının sessiz,karanlık olması

sağlandı.

*Odanın yeterli havalandırılması sağlandı.

*Gün içerisinde pasif egzersizler yapması sağlandı.

* Her gün belli saatlerde uyuması sağlandı.

* Uyumadan önce uykusunu getiren yiyecekler yedirildi.

* Ağrı kesicileri yatmadan yapılması sağlandı.

* Anksiete sebepleri tartışıldı.

49

TABURCULUK EĞİTİM PLANI

1. Hemşire, osteoporozda beslenme (kalsiyumun önemi, kalsiyum içeren besinler vb.)

konusunda eğitim vermelidir.

2. Hastaya taburculuk esnasında reçete edilen ilaçlarının tarife göre kullanılması gerektiği

anlatılır.

3. Hastaya egzersizlerin önemi konusunda eğitim verilmelidir.

4. Hastaya travmalardan korunma konusunda eğitim verilmelidir. Düşmeyi önleyecek tedbirler

alması sağlanmalıdır (banyoda tutunma aparatlarının olması, halıların kaymamasını sağlamak

vb.).

5. Sigara gibi alışkanlıkları varsa zararları ve bırakma yolları hakkında eğitim verilmelidir.

6. Hemşire, hasta ve ailesine psikolojik destek olmalıdır. Hastanın hastalık ile ilgili merak ettiği

konularda gerekli bilgileri vermelidir.

7. Hasta ve yakınlarına reçete edilen ilaçların bitiminden sonra kontrol muayenesine gelmesi

söylenir.