Raport i Studimit“Etika në Sistemin Arsimor Shqiptar”

Rekomandime dhe nisma të mundshme

Rekomandime për:

I. Sistemin Parauniversitar

II. Sistemin Universitar

III. Nevojën për studime të mëtejshme

Sistemi Arsimor Parauniversitar

Rekomandim:

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhe mekanizmave për parandalimin dhe trajtimin e rasteve të shkeljes së etikës nga mësuesit.

Nisma të mundshme:

Përmirësimi i ligjit për ArsiminParauniversitar dhe i gjuhës

juridike duke specifikuar rolin e etikës në APU;

Hartimi i projektligjit për Urdhrine Mësuesit.

Përmirësimi i mëtejshëm i koditetik të mësuesit dhe ngritja e

strukturave mbështetëse

Përfshirja e standardeve mbisjelljen etike në Portofolin e

Mësuesit;

Rekomandim:

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhemekanizmave për parandalimin, mbrojtjen dhe trajtimin e rasteve tëdhunës dhe paragjykimit në sisteminarsimor.

Nisma të mundshme:

Zbatimi i ligjeve dhe udhëzimeveekzistuese për trajtimin e dhunës në

shkollë dhe gjithpërfshirjen në arsim;

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhehartimi i politikave gjithpërfshirëse dhe për parandalimin, mbrojtjen

dhe trajtimin e dhunës dheparagjykimit në shkollë.

Ngritja e mekanizmave për të nxiture denoncimet në autoritetet

përkatëse.

Rekomandim:

Rritja e vëmendjes ndaj edukimit etik gjatë formimit profesional fillestar dhe të vazhduar të mësuesve.

Nisma të mundshme:

Hartimi dhe miratimi i një Matrice Kombëtare të kualifikimit për “Etikën

dhe sjelljet etike në institucionet shkollore parauniversitare”

Shqyrtimi i kurrikulave ekzistuese të etikës në nivel universitar.

Edukimi i vazhduar ndaj mësuesve për rëndësinë e zbatimit të standardeve

etike

Ngritja e mekanizmave për monitorimin e përmirësimit të sjelljeve etike

Rekomandim:

Fuqizimi i rolit të Komisionit të Etikës në institucionet arsimore parauniversitare.

Nisma të mundshme:

Përmirësimi i rregullores institucionale të shkollës.

Rritja e periodicitetit të mbledhjes së komisionit të

etikës.

Përfshirja më e madhe e prindërve dhe e nxënësve në

shqyrtimin e shkeljeve të etikës në shkollë.

Rekomandim:

Hartimi i politikave dhe udhëzimeve për të reduktuar kopjen dhe plagjaturën në sistemin arsimor parauniversitar.

Nisma të mundshme:

Hartimi i strategjive për të reduktuar kopjen dhe

plagjaturën në sistemin arsimor.

Hartimi i manualeve për përdorimin e burimeve nga interneti dhe nga autorë të

tjerë.

Ngritja e mekanizmave për ndërgjegjësimin dhe

ndëshkimin ndaj kopjes dhe plagjaturës.

Rekomandim:

Përmirësimi i cilësisë së informimit të të gjithë aktorëve në lidhje me standardet etike dhe rëndësinë e zbatimit të tyre. Rritja e bashkëpunimit midis aktorëve.

Nisma të mundshme:

Zhvillimi i konferencave kombëtare dhe rajonale me fokus

etikën në sistemin arsimor.

Trajnimi i vazhduar i mësuesve, nxënësve dhe prindërve për

procedurat etike.

Ndërtimi i praktikave që inkurajojnë diskutimin e çështjeve

etike në shkollë.

Sistemi Arsimor Universitar

Rekomandim:

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhe mekanizmave për parandalimin dhe trajtimin e rasteve të shkeljes së etikës nga të gjithë aktorët e përfshirë në sistemin universitar.

Nisma të mundshme:

Hartimi i akteve nënligjore të Ligjit Nr 80/2015, nga MAS; hartimi i

VKM-ve rregullatore per agjencitë dhe bordet e parashikuara në Ligj

Përfshirja e standardeve etike në nivel kombëtar në statutin dhe

rregulloren e IAL-ve.

Hartimi i një kodi etike në nivel kombëtar nga ndërveprimi i MAS me Konferencën e Rektorëve dhe IAL-të.

Rekomandim:

Përmirësimi i kurrikulave universitare dhe i programeve të kërkimit shkencor duke synuar thellimin e studimit të etikës, si në ushtrimin e profesionit, ashtu dhe në kërkim shkencor.

Nisma të mundshme:

Rishikimi i i mëtejshëm i kurrikulave universitare.

Publikimi online i kodit etik të universitetit në faqen zyrtare.

Ngritja e praktikave që inkurajojnë diskutimin mbi sjelljen etike të stafit

akademik dhe studentëve.

Rekomandim:

Përmirësimi i sjelljes etike të stafit akademik përmes zhvillimit profesional të vazhduar gjatë punës.

Nisma të mundshme:

Zhvillimi i konferencave kombëtare me fokus etikën në

nivel universitar.

Zhvillimi i debateve dhe orëve të hapura fokusuar tek çështjet

etike në nivel universitar.

Zhvillimi i trajnimeve për çështje specifike të etikës në nivel

universitar

Rekomandim:

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhe mekanizmave për parandalimin, trajtimin dhe ndëshkimin e rasteve të plagjaturës dhe kopjes në sistemin arsimor universitar.

Nisma të mundshme:

Hartimi i strategjive kombëtare për të luftuar plagjaturën dhe kopjen

nga MAS dhe IAL-të.

Hartimi i strategjive në nivel IAL-je duke theksuar ndëshkueshmërinë

Ngritja e një platforme elektronike në nivel kombëtar për punimet e

studentëve & përdorimi i programeve kompjuterike për

auditimin anti-plagjiaturë

Hartimi i manualeve për përdorimin e burimeve.

Rekomandim:

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhe mekanizmave për parandalimin, trajtimin dhe ndëshkimin e rasteve të vlerësimit joetik në sistemin arsimor universitar.

Nisma të mundshme:

Hartimi i strategjive kombëtare nga MAS për të luftuar vlerësimin joetik të

studentëve.

Hartimi i strategjive në nivel IAL-je për të luftuar vlerësimin joetik të studentëve.

Vlerësimi periodik i pedagogëve nga studentët & evidentimi publik i stafit të

vlerësuar shkëlqyer nga studentët.

Rekomandim:

Përmirësimi i kuadrit ligjor dhe mekanizmave për botimin dhe përdorimin e teksteve akademike.

Nisma të mundshme:

Hartimi i strategjive kombëtare nga MAS dhe IAL-të për pronësinë

akademike dhe tekstet akademike.

Hartimi i strategjive në nivel njësie bazë për përditësimin e literaturës së

detyruar dhe asaj të rekomanduar.

Hartimi i politikave për procedurat e botimit dhe përdorimit të teksteve

akademike.

Ngritja e shtëpive botuese pranë IAL-ve për botimin dhe administrimin e

teksteve akademike.