DE PRIMA N O TI ONE SCAND1NA VREIN SCRIPTIS VETERUM

dissjbrtatio

QUAM

VENIA AM PL, FAC. PHILOS. UPSAL.

PRiESIDE

MAO. ERICO GUST. GEIJERhistoriar. prof. reg. et ord.

regg» ordd. historiographo

academia5 svfcanv® octodecemviro,

reg. soc1et. scient. upsal. reg. societ. scient. nidaros.

nec non societ. scient. ac litt. hum. gothob. membro.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

bxhibet

auctor

ANDREAS ERICUS KNÖSYestrogotlius.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE IX JUNII MDCCCXXIV.

h< a. m. s.

u psalije,

EXCUBEBANT RSGIJB ACADEMIS TYPOGRAPMI«

DE PKIMA NO TIO NE SCANDINAVI^E

IN SC RIPTIS VETEßUM,

Ouanta caligine suffusa antlquas gentes Septentrio latueritnoster, ac quantum elapsum sit tempus, donec accurata quse-dam de illo notitia ad meridionales Europse piagas penetra-verit, neminem fugit, haud omnino Geographie antiquo? i-gnarum. De Septentrione igitur apud veteres non multa in-venies. Invenies fabulas quasdam mythicas et narratioqes,fi&is quam veris interdurn siiniliores, a veferibus ipsis saepei a dubium vocatas. At, quum ejusmodi sit omnis historiseorigo, neque ad certam quandam eriticam legem has quales-cunque exigere possimus narrationes, ut clara appareat illa.quam historia quasrit, veTitas; nostrum solum erit, judiciaveterum undique eonquirere, et, similia inter se comparan«do, statuere, quid verLsimilJimum videatur. Quod si minusnobis succedat, juven'di conatui ignoscat benevolus leftor.

\...

Magno studio nostrates, saeculo praesertim decimo septi-mo, otnnja investigarunt, quse quodarnmodo ad Septentrionempertinere arbitrabantur, Mirandum in modum hic eorumcrevit conatus, donec in Rudbeckii prorsus singulari ingenio,'stupenda doftrina, et audaci argumentandi ratione in altissi-mum promovebatur fastigium. Historicam enim veritatemtum in mythicis, tum in poeticis Graecorum fabulis ubiquequaerit, omnibusque in his sernper Scandinaviam videt; mul.taque prsterea, quae de aliis regionibus historice apud vete-res narrantur, Scandinaviae studuit vindicare. At mythicashas fabulas, uberiori certe explicatione dignas, recensere, etRudbeckii placita dijudicare, operis hujus ratio non admittit.

*

Sunt, qui Homeri de Cimmeriis effatum t) Sepfentrloniadjudicent. Obscuram quandam audisse videtur famarn delocis soiiio longius solis luce privatis. I(a illius 7tqcs ZcCpovinterpretantur rnulti. Qualern vero sibi ideam universae Geo¬graphie formaverit Homerus, ex tabula Geographica, quam suoHomero addidit Voss, p3tet. Mirurn etiarn nobis vidttur,Ogygiam in Septenfrionem jamjam olim relegasse Plutarchurri,a quo hoc Rudbeckius iumsit 2). At hoec poeticis magis de«cora fabulis, quam historise tradifa monumentis. Pater vero hi¬storias, Herodotus, qui totam fere sui asvi et historiam enarravitet geographiam, de Septentrione ignorantiarn suam ingenuecon-fitetur. Patriarn succini 3) et Borystenis fontem 4) ignorat, ne-seitque an Europa occidentem septentrionemque versus marisie cin&a 5), ultimosque Scytharurn novit Melanchlaenos 6 , su-pra quos stagna esse et loca a nemine habitafa credit. Irri-tum igitur eorum 7) fuisse conamen, qui Hyperboreos, Ari-maspos, Argippaos, Budinos, Gelonos, CimrneriOs aliosquepopulos Scandinaviae incolas facere voluerint, ex supra alla-tis patet. Quam vagum et incertum sit nomen Hyperboreo»xum, Scytharurn, Arimasporum, ceft jam ab aliis observa»tum est 8)* Neque certo indicio probari posse putamus, v©u

1) Odyfs. XI. v. 14 fqq. Aliter vero haec explicat Stnbo Lib. V. c. 4.c3 Plutarchi Opp. Frankf. 1620. Vol. 2. pag. C4t. Rudb. Atlant.

T. I. pag. 302 fqq.3) L. III cap. 115. 4) Lib. IV cap. 53. 5) Ibid. cap. 45.6) Ibid. cap. 20. Melanchlaenos prope Urbem hodiernam Mofkau

fedes habuisse arbitratur Heeren. Ideen Upf. j8i8- T. I, P. a.pag. 182.

7) Horum agmen ducit Rudbeckius. Secuti com interdum sunt eprineipibus hiftoricorum IVilde in praep. bift. Dalin in hift, Pa¬triae, nonnumquam ipfe Lagerbring.

8) Strabo Lib. Xl cap. 7. cfr. Ritter Vorhalle Europ, Volkergefch.vor Herodotos, pag, 464. Herodoto vero Scytharurn notnen eer-tutn et ab aliis diftin&um populis eft.

i

teres in his populis recensendis Scondinavice habuisse ratio«nem 9).

At vel antiquissimis tempo»ibus gens illa, quae naviga<-tiönibus et rnercatura princeps inclaruit, quaeque Africam cir-eumnavigavit et extremos pénetravit ad Indos, adiit Casslte.ridat insulas, stanni feraces, et in Balticum märe, succi¬num quaerens, itinera instituisse perhibetur 10). Sant qui.dem, qui existiment, succinum a Barbaris ipsis mutuo com-mercio ad Germanicum mare fuisse delatum, atque ibi Phoe-nicibus venditutn. Quare vero negent, Balticum mare adir«Phoenices potuisse, nobis minirne patet. At invidi aliorumcommodis Phoenices, in suisque tuendis percauti, densam ca-

liginem his terris offuderunt. Inde natae fabulae sunt, quaede origine patriaque succini apud veteres feruntur II), indepoetis celebratus Eridanus, in Italia, Gallia et Hispania aveteribus frustra qusesitus, donec in littoribus Baltici mariseutn inventum credidit recentior aetas ,12).

Graecorum vero in ditionem concessit Phoenicia, Ty-rusque jam iterurn expugnata allo de culmine ruit. Succé». *

9) Legi meretur G. Tidgren Disfert. de populis, Herodoto memo*ratis, qui Scandiam habitasse feruntur. Abose 1786, etiam quodde his gentibus habent Heeren et Ritter, il cc.

10) EleCtrum Homerus memorat Odyfs. IV. 73, XV. 460, fse-piusque, quod succinum fuisfe probavit Gesner de Eleftro vete-rum, in Comm. Soc. Scient. .Gotting. T. III. pag. 82 fqq. Deitineribus Phoenioutn in Balticum mare cfr. Heeren 1. c. pag. 55,Gesner 1. c. pag. 90.

11) Fabulas has recensuit Gesner 1. c. pag. 72. sq..ja) Fluminis Prussiae Raduni tRaddune vei Redduné) nomen aGraecis in Rhodarum si ve Eridanum formatum fuisfe. eodemquemodo Vinidos mutatos in Venetos, fj.piearunt multi. CluveriiGermania antiqua L. Ill, cap. 34 fa^p. Gesner I. c. pag. 90.At Bajerus de Eridano in T. VII Comm. Acad. Petropol. pag.346 fqq. Dnnam Livoniae fluvium a Ptolomaeö Rodunen» nuncu-patum veterum esfe Eridanum contendit.

K

4

serunt Phoenicibus Carthaginienses, jam antea mercatur® eo-rum participes, nunc illius quasi haeredes fa£H. Hos etiarnnavigasse ad Sep»entrionalia Furop® littora, ob succini mer-caturam*l3), Himiliconemc\\ie ab il 1 is missum esse, qui bo-xealium terrarum indolem recognosceret 14), eodem tempore,quo Hanno meridionalia Afric® littora investigaret, metno-riae proditum est. Himilconis periplus etsi plane interiit;fragmenta tarnen quaedam servavit Festus Avienus, in librode ora maritima 1 5). At tam pauca et incerta haec sunt frag¬menta, tit neque qu® loca descripserit Himilco, neque quo-

usque septentrionem versus penetraverit, inde colligere v^-leainus.

jF.mula Carthagini Massilia fuit. Ad quod fastigiumcommercia hujus urbis creverint, ex multis monumentis pa-tef. Massilienses, exemplo Cartliaginiensium forte permotiJEuthymenem Pytheamqne, tempore forsan Alexandri, delega-runt, illum, qui Hannonis vestigia secutus Afric® littoraperlustraret, hunc, qui eadem, qua Himilco incesserat, via,borealium terrarum oras et insulas detegere conaretur 16).Is est Pytheas, qui unicus extrernum se septentrionem visi-tasse gloriatur. Scripta ejus perierunt, et qu® de itineribusejus ab aliis traduntur tam inepta multis visa sunt, ut Py-

13) Heeren 1. c. T. 2 pag. 136 fq.14) Piinii Hist. Nat. L, II cap, 67. Bougsinville, Mero. de 1'Acad.

des Infcr. T. 28 Pa£> 288 hoc iter 570 annis ante C. n. fafttimcontendit. Accuratior, noftro certe judicio, conjeftura eft illa,quam propofuit Heeren I. c. pag. 532-, id feil, circa 450 annosante C. n. inftitutum.

15) v. 112—415. Oeftrymnidas, quas commemorat, infulas adScandinaviam pro more fuo retulit Rudbeckius. Atlant. T. Lpag. 470 fqq. Casfiteridas infulas intelleftas voluit Bocbartuc.Canaan. Frankf. IÖ8I« pag. 724.

16) Murray de Pythea Masfilienfi. N. Comm. Soc. Scient. Got¬ting. T. VI pag. 67.

5

theam mendacii accusarent, omnemque fidem scriptls ejusdenegarent. In his praecipuus est Strabo, et Polybius a Stra-bone citatus 17). Strabo, qui in iis, quae suum tempus spe-Öant, et notitiå earurn regionum, quae istis temporibus satiscognitae erant, classicus est, pro babitu cognitionis Geogra¬phica?, qualem suo asvo acquirere potuit, persuaserat si bi,ultra Britanniam terram non posse habitari 18). Hinc indu-bium il Ii visüm est, Pytheam fumum vendidisse, eaque,quae ex quadam Matheseos cognitione conjecerat, pro vereexpertis venditasse, ceteraque ex inscitia locorum finxisse.SI superessent scripta Pytheae, forte verba ejus non rite in-telle&a, vel in diversrum sensum trafta fuisse pateret. Quaeex scriptoribus, narrationes ejus recensentibus, peti possuntfragmenta, liaec fere sunt: "Venisse se ad Barbaros, quimonstrarent, ubi Sol cubaret. Evenisse enim istis locis, ntnox valde brevis fieret, bis binarum, il Iis trium horarum, ut

post occasum, parvo intervallo interposito, statirn sol orire-tui" ig). Hoc fragmentum ex Pytheae de Oceano I i bris ser-vavit Geminus. Incertum veto est, an hoc ad Thülen re-

tulerit Pvtheas, an «liam quandam magis meridionalem spo-ßaverit regionem, Quam Strabo servavit Insulae Thüles de-

17) Eratollhenes Pytheae narratioribus plurimum cribuit, Polybiusvero fidem ejus valde fufpefram reddere conatüs eft. At fcriptaeorum Geographica perierunt, et nihil eorum, praeter fragmentaquaedam apud Strabonem , fervatum eft.

18) L- h c»P 5- Strabonem in antiquisfimis et incredulum nimisfe oftendisfe et cavillatorem praeter alios nuperrime monuit Rit¬ter, 1. c. pag, 464. Recentiores, qui de fide Pytheae dubitarunt,Strabonis praefertim auftoritate moti fuerunt.

jp) o NlxeruXiwrns Iv roTs negl m 'Sltttxix nt7tgxyu.xrsv-jusrois avTco, ort såsixvvov yfitv ot ßuaßxpct ,■ cxx y\ios xoi/uxrxi. Svv«-ßttivt yocjD nsgt Txrtts ra: röitas rfjv /uiy vvxrx muvTtXus ftixpxv yivtåptwfwy, oli /u.iv ß, o is åi y \ uots /uirol ryv åvnv, pxixgx ås Xsl/u/xxrosytvofiha, inxvttTiWti* tiSius rov yXior, Gemini Jfagoge, in Urano-logia Petavii pag. as.

*

acriptionem, nunc allaturi sumus so): ''Septentrionem ver.sus sex dierurn navigatione a Britannia abesse insulam Thü¬len, Pytheas tradit. Tropicum aestivum ibi arßici vicem;gerere", sive, ui nos loquirnur, sub ipso circulo arüico eamesse sitam 21), "propinquam vero esse iriari glaciali. Sedethorninum habitabiles circa hanc insulam ultimas esse, quip-pe ultra quam non dari neque terram, neque mare, neque

SO) Lib. I» cap. 4. OovXtiv (pyiai xnö fA.lt rtff Bprwn*;;!yuiowv n\xv xnixtY ngot xgxrOY, iyyvs F iZxt rijs ntnyjyvlxs 5*X«r-tiis. Lib. 2. C3p. 5. 'O fa.it ovy ]SAx<T<tot\iuT>is YlvSixs rot vigl©ovXijv rljv ßogiiorxTifv Twv BgsrrxytxwY vjtxtx Xiyit, nag' 0Ts 0 «v-rof itrri ru> xgKTDKfi, o Segtvof tgomxos xvxXos, Ibid. cap. 4. - - . »ngootcropvaxvros Si xxl tx mgt tifi ©oi/X^r xxt tuv ténwv ixti-

> f ~ > J » C •• f yf > 5 %fUiff 8V QU OUTS yi %XT UVTQV V1t9Jg% fV STi , OVTt J«A«TT« p OUT OL] f 9ecXXoc avyxgiy.x r1 ix tovtwv nXetijxovt BxXxtti'ui iotxof, tv w (pwrl rijryf y xxt tj/» SxXxttxv xtwgZirb'Xi, xxi ,tx tri.fA.xxvTX , xxl toZtov ws kv

itff/xov t lux! TWY o\wv, f*>l nort nofivrot, /x*i rt nXuiTov vnxg^otrx,ro fA.it ovt Tip 7i\tiy.Qvi iotxot xvros iwgxxivxt, r i'XX« Si Xtynt i£xxoijf. Lib. 4' caP« 6. to TWY xxgnwv tXxt TWY tjpigwv, xxt £ww*twv fA.it xfpoglxt nxvrtkZ, twv Ii anxvtv , xiyxg'p $i xxt xWotf \x%x~vtttf xxt xxgnott xxl gl^xts Tgifitvrxi' ttxg 0T< fi atros xxl /utXt y/y.tirxi, xxt ro nöjuu ivTtZSiv i'xitY' toy <JV atrov, inetly tovs r,\lovt ovx

t'xovcrt xx$xgovt, iv oi'xott /xiyxXois xonrovirt, cvyxo/utaBivrwv itvgo TutaTx%vwv' od yxg u'/.w xxgyoTot yltOYTXt itx ro xvyXtot, xxl Tovs o/n-ßgovs.

21) Aliter de situ Thüles Plinius scripsit, Pytheam et }pse seco-tus: "Solftitialibus diebus accedente sole propius verticem mundi,angufto lucis acnbitu, subjefta terrae continuos dies habere sexmensibus, noftesque e diverso ad brumam remoto. Quod fieriin insula Thüle Pytheas IVlassiliensis scripsit, sex diertira naviga.tione in septentrionem a Britannia diftante. Hift. Nat. L. 2. cap.75. Hoc vero non nisi sub polo fieri, notissimum eft. Autbucnsque Thülen extendi Pytheas putavit, aut haec Mathematiciscientiå scripsit, qua pro vere a se expertis eum usum fuisse in.simulat Strabo (^ib. 4. cap. 5.) — Tropicus pro Arftico ibi es¬se veteres dicebant» ubi sol per totam noftem splendere incipit.Gfr. Schöning, Murray nliosque,

7

aerem , sed mixtum quoddåm et concretum ex his, pulrnonismarint simile, in quo terra, rnare, omniaque sublimia pen-deant, quod sit quasi vinculum universi, pedibus navibusveinaccessum. Vidisse pulrnonis quandam formam , cetera au-dita narrare. Fruäuum veto mitiurn nihil, animaliutnqueparum i b i esse, roiiio et aJiis oleribus, fructibus et radici-bus homines vesci: ubi fruntenturn et mel provenit, ibi in-de etiam potum fieri : frurnenturn quia soles non habeantpuros, comportatis magnas in domns spicis contundi: areasob solis radiorurn defeflum et irnbres reddi inutiles." Aliudetiam scriptorum Pytheae fiagmentum servatum Plinio debe»mus 22). ?,Pytheas Guttonibus Germaniae genti accoli sestua-rium Mentonomon nomine ab Oceano spatio stadiorurn sexmillium. Ab lioc diei navigatione insulam abesse Aba*lurn 23). Illuc vero succinurn fluftibus advehi, et esse con-creti maris pujgamentum. Incolas pro ligno ad ignem uti

22) Lib. 37, cap. 2. Non eft, quod dubitemus, utrum a Pytbeanoftro lvoc sit desurhtum, an alii cuidarn Pytheae tribuendum.Nullus enim alius Pytheas, quam nofter, de his locis scripsissememoratur. Deinde etiam Timaeus , quem Plinius citat, hand itafnulto poft Pytheae tempora vixit. — Similia his de patria succiniDtodoVUS traditt Tys rys vxég ryv VctXoirtoiv xxrotvTiHgv vt/rotin nsXocytoe Kttru. rov coy.suvov y 7rgoruyootvoy.hy Buer/Xetu* e/s rxvryv >xXvJiuv exßctXXti åeubiXis ro xx\tty.svov yXexrgov, xåoiy.ls Sé rys c/kx/uS-eys (pztvopevov. Ed. Wesseling. T. I. pag. 347. yEftuarium,quod commemorat Pythias, ad Scandinaviam retulit Rudbeck.Atlant. 'T. I. pag. 454. In littoribus vero Borussise ponendumesse censent Cluverius, Schöning, Murray, aliique, quum ibisuccina abundantissime proveniant, et in his fere oris et Gotho-res suos posuerit Tacitus (Germ. cap. 43) et Gythones Ptolo.mseus (Geogr. L. 3), flumenque Eridanum in his locis inveniri,creditum sit.

^3) Balthiam aut .Basiiiam legenduro esse, Grotio, Ciuverio, aliis-que visum eft. Quae leftio ex eo confirmatur, quod ita habetTimaeus, Pliniusque ipsé attulit {Libr IV. cap. 13). "SaltbiamPytbeas Basiiiam nominat."

s

eo, proximisque Teutonis vendere. Huic et Timseus credi-ditj sed insulans Easiliam vocavit."

Pythese de septentrione narratio fabulosa habet mulra. For-tasse ipse nimis credulus fuit, fortasse verba ejqs male intelleäainterpretataque sunt. Quod in primis i ta veteres recentiores-que movit, ut de fide ejus dubitarent, est descriptio pulmo-nis marini, quam vero vario modo interpretari conati sunt,

qui Pytheam defensitarunt, Ipsum mare ita nominatum, e-vincere studet Arngrimus ^fonas, quod pigrum a Tacito, je-coreumque ab Adamo BremensL vocatur, putatque hoc speftarebalacnas 24). JLoca septentrionalia i n tel Ii gl t Rudbeckius , (er-ram, quae aeterna tegitur nive, aérem densis saspe nebulis ob-scuratam , montesque glaciales passim inter undas natantes 2 5).Aliam explicandi methodum instituerunt, qui, quum scirenr,veteres credidisse, mundum esse animal, quod anhelitu suo

»stus efficiat maris, per pulmonem Pythese marinum Charyb-din Norvegiae, vulgo Malstrom diftatn, umbilicum etiam ma¬ris a Paulo Warnefridi vocatam, intelle&am voluerunt a 6).Creditum etiam est, respexisse Pytheam ad rudem illam in-digestamque moiem, ex qua omnia orta avita do&rina acce-perant veteres, quam ultra Septentrionem, ubi naturze defe-öum esse Plinius dicit, inveniri forte arbitrabatur 27J. Athis omnibus ex ingenio suo quisque derriat vel addat fidern.

Qusenam vero a Pythea ceterisque veterurn nomine Thü¬les 28) sit regio celebrata, discrepantia fuerunt judicia. Quaa

24) Speciraen Islandiae Hiftoric. Amft. 1643. P- Cfr, Avienum 1.c. v. 127 sq. 25) Atlant. T. I. pag. 508 sq.

26) Schöning om de Norlkes Oprindelsp. Sorö 1769 pag. 57 sq.Cfr. Solin. Polyb. cap, 23. Pompon. Mela L. 3. cap. j. GrotiiHift. Goth. Amft. 1655. pag. 747.

27) Murray 1. c. cfr. Plin. Hift. Nat. Lib. 27. cap. 1.28) Tual lingua Ersica sive veteri Hibernica Septentrionem signifi-

cat. Haec derivatio probabilior videtur ea, quam e Diale&oPhoenicica attulit Bochartus 1. c. Sunt etiam, qui Tellemar-ehiam Norvegiae intelle&am velint.

9

ut reåius dijudicemus, infer veferum recentiortfmque opinio-nes Gomparationem instituémus, adduöis potissimis argumen-tis, quibus sententiam suam quisque confirmavit. Fueruntmulti , qui Adutlii Bremejisis au&oriiate xnoti Islandiam vete-rum esse Thülen contenderent. Alii vero, Pröcopium 29)secuti, Thülen et ScanMnaviam unam eandemque faciunt.•Schetlandicas Insulas a veteri bus Thülen esse nominafas, alilputa runt; Tres igitur in primis sententice sunt, quarurn suisquseque nititur argumentis, Ptolom&i determinatio situs 30),quam pro se pugnare arbitrantur i 11 i» qui Thülen Islandiam-que unam eandemq.ue statuunt, nee Islandice nec Schetiandl«eis insu-lis convenxre, et, si vel optime conveniret, remnullo modo conficere nobis videtur. Sit sua Ptolomseo au£to-ritas circa notas orbis partes; at fabulosa. Geographia, siveveterurn, sive recentiorum, uicunque meridianos tuos et pa-rallelos ducere velis, aeque dubia erit. Magnam insulamThülen fuisse dicit Ste.phanus Byzantinus, eique, Ptolomaeumsecutus, solstitiali tempore diem viginti horarum adßignat.Prope ar&icum circulum Thülen posuit Solinus, sub ipso ar-ftico Dionysius 31), Unius diei navigatione eam abesse a

B

29) Grotii Gift. Gotb. pag. 260 sq.30) In Canone iiluftr. urbium ed. Gutnselius. Ups. 1821. pag. 7;

longitudicem 30° latitudinem vero 63° Thülen habere scripsit,cfr. Geogr. L 2. cap. 3. Lib. r. cap. 3. affert, Thülen ab Alexan¬dria diftare boris duabus versus occidentem. Ibid. Lib. 8. CHoZv ®0VAtj ryv ii,utpxv s%st upöov iiy/xtgivuiv x, Cui ConSentifcStephanus Byzantinus: ©cvx»/, vitcos fiisyxXy sv tw 'Qkcxv^ Zno rx

vnspß'opsix /usgtj, i'vSx t t] v Sigivyv ti/Htpxv upuv sYnoatv o yXios iatfy,cpi.vwv 7tchT, rijv Js vvxrx riaaxpxs' txs $£ %ti/xigivxs rxvxvriov,

31) Solin. Polyh. cap. 25. "Io Thüle seftivo solftitio, sole de cancrisidere faciente transitum, nox paene nulla: brumali solftitio per-inde nullus dies, ut ortus junftus sit occasui." Dionys. Perieg.V. 578 sqq. $£ nporspues rxy,xv odov uxsxvo7o

Nticrov xiv ©<sX»?y svtpyft vr,'l' fcspyaxts,"Ev$x /usv xtXloio ßtßv\xoros ss yiaXov xpxrcov,IJfitxS' o/xh x.xl vvxrxs xei(pxvis sxxs^vtxi

lo

mar! concreto, si ve Cronio, Plinius tradit, ac conséntiuntcum i 1 lo veteres fere omnes 32). Memorabilis illa descriptioThüles est, quam legimus apud Melam 33). Tradit enim,"Thülen Belgarum littori oppositarn esse." Per Thülen Me-lae insulas Schetlandicas intelledas fuisse, verisimile esset,nisi hoc sequentia prohiberent. Addit enim: ''In ea quodsol longe occasurus exsurgit, breves utique nodts sunt, sedper hyemem sicut alibi obscurae, aestate Illcidae, quod perid tempus se altius evehens, quamquam ipse non cernatur ,

vicino tarnen splendore proxima illustra!: per solstitium veronullae, quod tum jam manifestior non fulgorem modo, sedaui quoque partein maxiinam ostentat." Islandiam alii hocloco a Mela intelligi arbitrantur, quae tamen non nisi mini¬ma quadam parte circulum nrdicurn attingit. Alii id ifa in-terpretantur, ut dicalur hoc rnore Geographorum de regioni-bus iidem meridiano subjt-dis. atque liunc etiain locum adScandina viarn ref u lern ni 34}. Manifestior locus Iegitur apudSoJinum 35). ''Th.ule Sarga et diutina pornona copiosa est.Qui i 11 i c habitant, principio veris inter necudes pabulis vi-vunt, deinde lade- In hyemem autem conferunt arborumfrudus. Utuntur feminis vulgo, cerfurn matrimonium nulli."Hoc de Islandia, i is ternporibus satis certo et inculta et in-cognita , - nullo modo dici posse docuit Arngrimus Jonas , cuiassentitur Torfaas 36}, uterque Islandus. Sunt etiam, quicerto mensurae genere ostendere sint conati, quanto versusseptentrionem spatio a Biitannia Thüle lecedat. Dicit enimSolinus, ab Orcadibus insulis Thülen usque quinqüe dierumet nodium navigationem esse, et Pytheas, apud StrabonemPliniumque, sex dierum navigatione a Britannia Thülen di.

32) Pirii. Hifr. N t. L. IV. can. tö. Solin. Polyh. cap. 25- c?t.33) L. 11 i. cap. 6.34) Rudbec!<, Atlant. T. I. pag. 51.1 sqq.35) PolyRift capM25.36) Arngrimus 1. ci p. 95. Torfcet Hift. Norv. T. I. p 12.

11

starb $ 7). Quam vero incerta h&c si t mensura, ex eo pa-tet, quod de illa determinanda vario modo Iocufi sunt scri-ptores antiqui 38). Non ultra quadraginta aut quinquagintamilliaria superasse Pytheam, ideoque ad Schetlandicas sal*tern accessisse insulas, d,Anville probare studet 39). At Rud•beckius contendit, sex diebus a Britannia in Scandinaviatnfacile posse navigari 40). Neque illa omittenda sunt loca,qu33 in prirnis pro se pugnare arbitrantur illi, qui Schetlan.dicas insulas veterum esse Thülen ostendere conaii sunt.

Dicit enim Tocitus, a classe Romana Britanniatn circumna-viganfe dispectam esse Thülen, et Cloudiahus, Piöorum inBritannico bello caesorum sanguine eom incaluisse 4t). Ad-duxirnus potissirna, quae de Thüle a veteribus traduntur,priusquam vero hsec disquisitioni subjiciamus, pauca piasmo-nenda esse videntur de systemate Geographie septentrionalis,quäle illud sibi veteres informabaut.

Notitia Geograph!« antiquissitaä iregiöries, circa irtter-num sive mediterraneum mare sitas, in primis complefte.batur, Quare etiam veteres, ex paucis, quae noverant, to-tam terrae faciem aestiinantes, habitatam orbis partem securi-dum mare mediterraneum existimabant ab Oriente occidenternversus porrectain in longitudinem, laütudine duplo majorern,quam a septent'rione meridiem versus sibi informabant. Diutarnen eas tantutn noverant regiones, quae orientali circumja-cent maris mediterranei parti. Asia Minor, quae tot tantis-que de caussls artium scientiarumque mater merito salutatur,

37) Solin, Polyh. 1. c. Straho L. T. c. 4. Plin. Rift. Nsf. 1... 2. c. 7c.38) Ifa Scylax in periplo contendit, quingenra ftadia pro uoiur. diai

no&isque navjgatione communiter esse aeeept?. At Hsroäotus(L. 4. cap. g6) aiiter diei eursum metitor, duploque majorem,quam Scylax facit, cur» esse contendit.

30 ! Mem de l'Acad des Irscr. T. 45. 40) Atlant. T. T. pag. 305.41) Taciti vita Agric. e. lö. Claudicwus de quarto consui. Honorii v. 33,

12

mäter etiam primae fult Geograpbiae. Occidentern versus Gra¬da nota erat. In septentrione regiones Ponto circurnjacentespaulatim in notitiarn venerunt, ultra quas omnis Septentriodiu mansit ignotus. Pontum vero Portticasque terras propeultimum Septentrionem jacere, constans veterum opinio fuit.At farna alias nominabat regiones, quse ultra jam notas jace-bant versus occidentern $ has coramuni nomine JEur bpam vo-cabant, et inter septentrionales orbis numerabant partes. 1—•Totarn occidentalem Europas orara septentrionem versus de-fledebant veteres, occidentern et septentrionem confundebant,oramque septentrionalem arftis rimis circumscribebant lirniti.-bus. Occidente vero melius nota, ét antiquissima de ra o-pinione ernendata, Septentrio teque ignotus manebat. Ita e-tiam verus Britanriicarurn insularum situs diu incognitus fuit.Strabo, in cujus Geographia invenimus quasi summam noti-tiae Graecorum Bomanorumque de Septentrione, Augusti tern.poribus, Jernem sive Hiberhiam inaxime septentrionalem ha-bitatam orbis partem putat, earnque septentrionem versus aJJritannia ponit 42). Posteriore deinde tempore Ptolomceusoiientalem Britanniae orarn dimidio gradus versus orienteinab eo loco distare scripsit, ubi Al bis ostia esse probavit re-centior aetas 43). Agathemerus etiam, Ptolomaeum secutus,insulam Albionem dicit, praegrandem atque praelongam ,orientem versus usque ad mediana Gerrnaniam extendi 41},Scandinavia nomen aut ignotum, aut obscura, male intelleda,fama auditum. Bnlticum mare numquam sinum esse vetere$noverant, sed haud longe a Boreali Pont i Euxini littore,Maeotiden aut Caspium mare' cum Oceano junda, et hunc in-de versus Indiam fledi credebaut. Si ieitur forte in noti¬tiarn veterum pars quaedam Scandinavias venerit, hane, siveinsulam quandam habitam sive continentem, reda septenlrio-

42) L. 4. c. 5. 43) Geogr. L. 2. cap. 3.44) Hudson Geogr, Gr. min. T. 2. cap. 17.

"*3iiem versus a Britahnia jacere, credituri erant, Veterum veroThülen, cujus nomeh e Britannia primum est auditum, a ve-tustissima Britanniae lingua örtum satis certo ducens, occiden.talem Scandinavice significasse oram, ostendere nobis videtursestuosum fervidumque illud mare, quod Britannicas Norve-.gicasque interfluit öras, cujus vehementi flumine ventorumqueimpetu saepissime abduäi, qui prope Britanniam navigant,vel i n v i t i Norvegiam adire coguntur 45), Cum etiam jam an-tiquissimis temporibus ad Britannicas insulas si t navigatum,et ab bis in Gerrnanico mari, cum jam Phoenices, aliiq.ue ho-rum vestigia secuti hoec adierint loca, mirum videtur, sine obscura quidem ulla Scandinavia Septentrionis farna ad ve-teres pervenerit. — Pytheas etiam noster de patria et originesuccini veriora multo et certiora tradidit, quam ante ejustempora quisquam 46). Tradit, ab sestuario Mentonomo dieinavigatione abesse insulam Abalum, sive JBasiliam , cujus* inlittora vernali exundatione succinum ejicitur. Alii .Balthiamhane insulam vocant 47), eamque tridui navigatione a litto-xe Scytharum abesse scribunt, immensse magniludinis esse,et fere siinilern continenti. Ultima hscc si respiciamus, nonest, quod dubitemus, quin Baltliia Scandinaviam nostram de-signet, cujus oram meridionalem in Balthia, seque ac orienta-lem in Thüle agnovirnus. Duas itaque Scandinavia partesnunc prima vice nobis historia sistit, utramque certam insu»lam creditam, utramque jamjam habitatam.

45) v. Buch Reise durch Norwegen und Lappland.46) Plin. Hift. Nah L. 37. cap. t. cfr. pag.47) Piin. Ibid. ''Xenophon Lampsacenus, a littore Scytharum tri¬dui navigatione, insulam esse immensae magnitudine Balthiamtradit. Eandem Pytheas Basiliam nominat," Salin, cap, 30."Auftor eft Xenophon Lampsacenus a littore Scytharum insulamBalthiam petentibus triduo navigari: ejus magnitudinem immen-sam et psene similem continenti." Cfr. Diodor. Sicul, 1. c.

*4

Hane veram vel verUImÜlimam pufamus explicationemeorum<, quse de Septentrione Pyiheas tradidit,. ceterum nonignari, h$c jam ab initio fabulis interspersa, fabqlosam o-mnino postea induisse naturatn, i-ta uf ultima illa Thüle,''Grafts Rotnanisque celebrata carminibus" 48), apad pleros-qae nil demutri nisl extrema Septentrionis, fabulosumqueterrarum finem, no£te sub arftoa mersum, sensu qiiodam va-go et poético, significaret. Scandinayia vero no,nen primumPlinio auditum est. Insulam esse incompertae raagnitudinisdicit; ab incolis vero alterum terrarum ovhem vocari 49),quod nomen priscum Svecias Manhem (Hominum terram) for.te involvit.

48) Mela L. III. cap. 6.