EPUB: REFLOWABLE, ACCESSIBLE, INTERACTIVE AND OPEN

SOURCE FILE FORMAT FOR ELECTRONIC PUBLICATIONS IN

LIFELONG LEARNING

EPUB: YAŞAM BOYU ÖĞRENMEDE ELEKTRONİK YAYINLAR İÇİN

AKIŞKAN, ERİŞİLEBİLİR, ETKİLEŞİMLİ VE AÇIK KAYNAK

DOSYA FORMATI

İNOVED, 2015, İzmir

Sezgin ATAÇ & Duygu BAĞCI

Dokuz Eylül Üniversitesi

Bergama Meslek Yüksekokulu

sezgin@deu.edu.tr

duygu.bagci@deu.edu.tr

Amaç

Bu çalışmada, yaşam boyu öğrenme sürecinde

elektronik yayınlar için kullanılabileceğimiz;

• akışkan ve sabit sayfa düzenini destekleyen;

• herkes tarafından kolay erişilebilir;

• içeriği etkileşimli öğelerle zenginleştirilebilir ve

• açık standart özelliklerine sahip EPUB 3

(sürüm 3.0) dosya biçimi incelenmiştir.

Giriş

Amaç

Çalışmada aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:

1. EPUB 3 standardının temel özelikleri nelerdir?

2. EPUB 3 dosya içeriği (dosya ve klasör yapısı)

nasıldır?

3. EPUB 3 yayınlarını üretmek için hangi tür

yazılımlar, uygulamalar ve kaynaklar

kullanılabilir?

Giriş

EPUB:Electronic PUBlication

EPUB (ePub, ePUB, EPub, veya epub) ya da

tam adıyla Electronic PUBlication (Elektronik

Yayıncılık), web standartlarına dayanan dijital

yayınlar ve belgeler için bir dağıtım ve yer

değiştirme formatı standardıdır (IDPF, 2015;

Özoğlu, Kaysi ve Özoğlu, 2014).

Giriş

EPUB, yapılandırılmış ve semantik

olarak zenginleştirilmiş web içeriğinin

(XHTML, CSS, SVG, resimler ve diğer

kaynakları kapsayan) tek bir dosya

formatı içinde dağıtılmasına yönelik

sunma, paketleme ve kodlama araçlarını

tanımlar (IDPF, 2015).

Giriş

(EAST Co., 2011)

EPUB Dosya Sürümleri

EPUB dosya biçiminin;

• EPUB 2.0 (2007 yılında),

• EPUB 2.0.1 (2010 yılında),

• EPUB 3.0 (2011 yılında) ve en güncel olan

• EPUB 3.0.1 (2014 yılında) dosya sürümleri

bulunmaktadır (Özoğlu ve diğer., 2013a;

EduTechWiki, 2015; IDPF, 2015).

Giriş

Bu çalışmada literatür taraması yöntemi

kullanılmıştır.

Literatür taraması, araştırma probleminin

seçilerek anlaşılmasına ve araştırmanın tarihsel

bir perspektife oturtulmasına yardımcı olur

(Karasar, 2005).

Yöntem

EPUB 3, HTML5, CSS3 modüllerini

temel alır ve modern Açık Web

Platformu’nun (Open Web

Platform) diğer unsurları olan

zenginleştirilmiş sayfa düzenini,

çoklu medya desteğinin eklenmesini

ve erişilebilirliğini, etkileşimliliği ve

küresel dilleri destekler (McCoy,

2013).

EPUB 3 Standardı

(Kasdorf, 2014a)

EPUB 3.0 dosya sürümü HTML5,

CSS3, XHTML5, MathML, XML,

JavaScript, metadata, resim, ses ve

video desteği özeliklerine sahiptir.

(Özoğlu ve diğer., 2014).

EPUB 3, erişilebilirliğe elverişli ve

Web erişilebilirlik standartları ile

uyumlu inşa edilir (Kasdorf, 2014a).

EPUB 3 Özelikleri

(Götz, 2012)

DRM ile Dijital Haklar Yönetimine imkân

verme, animasyon, dipnot, yer imi

(bookmarking), metin akıcılığı (reflowable),

kopyalama / yapıştırma, sayfa döndürme

(page turning), metin vurgulama, içerikte

arama, sözlük, görme engeli erişimi (sesli

okuma), font boyutlanabilirliği ve değişimi

özeliklerine sahiptir (Özoğlu ve diğer.,

2014).

EPUB 3 Özelikleri

EPUB 3 Dosya ve Klasör Yapısı

EPUB, bağımsız bir web sitesine benzer;

“.epub” uzantısına sahip, sıkıştırılarak tek bir

pakette toplanmış bir grup dosyadan oluşur

(Apple, 2015).

EPUB dosyaları çeşitli gömülü ortam türleri

(yayın kaynakları) içerebilir. Örneğin raster

grafik, ses veya video gibi.

EPUB 3 Dosya İçeriği

(EAST Co., 2011)

EPUB 3 Dosya İçeriği

(Ibáñez ve Delgado Kloos, 2012) (Götz, 2012)

EPUB E-kitap Üretim Süreci

EPUB üretim sürecinde kullanılacak yöntem oldukça önemlidir (Özoğlu ve diğer., 2014; Gümüş ve diğ.).

Bir e-kitap oluşturulurken genellikle aşağıdaki 4 adım takip edilir.

1.İçerik Word ile doc/docx formatında, plain editor text veya html içeriği olacak şekilde düz metin olarak

hazırlanır.

2.Hazırlanan içerik dosyası In Design, Sigil, MS-publisher gibi bir e-kitap editör programında içe aktarılır.

3.Eklenen içerik e-kitap editör programı tarafından düzenlenir.

4.Hazırlanan e-kitap bir e-okuyucu programı ile açılarak okunur (Chien-Yuan Chang & Hung-Jen Yang,

2013).

EPUB 3 Üretim Süreci

EPUB 3 Yazılımlar

Faydalı Kaynaklar I

• EpubCheck (https://github.com/IDPF/epubcheck)

• EPUBTest (http://epubtest.org/)

• EPUB samples project

(https://github.com/idpf/epub3-samples)

• IDPF Bulut Okuyucu

(http://idpf.org/sites/default/files/cloud-

reader/index.html)

• EPUB 3 Accessibility Guidelines

(http://www.idpf.org/accessibility/guidelines/)

Kaynaklar

Faydalı Kaynaklar II

• EPUBZone (http://epubzone.org/)

• EPUBZone (http://epubzone.org/solutions)

• EPUB 3 Ekosistemi hakkında daha fazla bilgi

için (http://idpf.org/ongoing)

• EPUB 3.0 sürümü International Standards

Organization (ISO) tarafından geçenlerde

ISO/IEC TS 30135 (parts 1-7) olarak yayınlandı

(IDPF, 2014).

Kaynaklar

Yaşam Boyu Öğrenme Süreci

Yaşam boyu öğrenme sürecindeki her birey

kendisine uygun yer ve zamanda; bir birine

uyumlu/tamamlayan fiziksel ve/veya dijital

öğrenme-öğretme ortamında; bireysel ve

işbirlikli eğitsel etkinliklerde; çeşitli araç-gereç

yardımıyla basılı ve/veya elektronik kitaplardan

bilgi edinip, paylaşım yapabilmekte veya kitaplar

yazabilmektedir.

Sonuçlar

EPUB 3.0 sürümü HTML5, CSS3, Çoklu Stil

Desteği vb. özeliklerine sahip (Özoğlu ve diğer.,

2014) olmasından dolayı yaşam boyu öğrenme

sürecinde elektronik yayınlar için en uygun dosya

formatıdır.

Sonuç olarak, EPUB formatlı elektronik yayınlar

etkileşim, erişilebilirlik, mobil ve diğer

teknolojiler ile uyumluluk açısından yaşam boyu

öğrenme sürecinde etkili ve verimli

kullanılabilecek eğitsel materyallerdir.

Sonuçlar

• Bugün Web’in evrimi ise devam etmektedir (URL,

2015).

• EPUB dijital yayınlar ve dokümanlar için bir

dağıtım ve değişim standardıdır (Sistematik, 2012b).

• EPUB web standartlarına dayandığı için

gelecekte web teknolojisindeki gelişmeler ve

hedef kitlenin ihtiyaçlarıyla paralel olarak

özelleşmesi beklenmektedir (Örn. EDUPUB).

Sonuçlar

Öneriler

EPUB 3 editör yazılımlarının kapak tasarımı, metadata, içindekiler

tablosu, SVG editör, MathML, stil tanımlayabilme, derleme

(compile), hata denetimi, görüntüleyici ve erişilebilirlik araçlarına

(media overlay, TTS) ve uygulama (android, iOS) oluşturma

yardımcı araçlarına sahip olması önerilir.

Bu tür yazılımların çevrimiçi içerikle (görsel öğe, ses, video, witget,

font, örnek e-kitap şablonları vb.) desteklenmesi önerilir.

Öneriler EPUB kitap oluşturmak için bazı dosya türlerinin (*.epub, *.doc,

*.docx, *.odt, *.txt,*.pdf, *.html vb.) içe alma (import) ve/veya dışa

aktarma (export) işlemlerine olanak sağlayabilmelidir.

Öneriler

Sezgin ATAÇ & Duygu BAĞCI

Dokuz Eylül Üniversitesi

Bergama Meslek Yüksekokulu

sezgin@deu.edu.tr

duygu.bagci@deu.edu.tr

KAYNAKÇA

IDPF. (2015). EPUB. URL: http://idpf.org/epub (Erişim Tarihi: 07.08.2015)

Özoğlu Y., Kaysi F. ve Özoğlu F. (2014). “Mobil Cihazlar İçin Epub Standardında Müfredat Ders İçerik Üretimi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi - Journal of Research in Education and Teaching, cilt.3, no.19, ss.196-206.

McCoy, B. (2011). “EPUB 3 First Look: IDPF Digital Book 2011 at BEA”, URL: http://idpf.org/sites/default/files/digital-book-conference/presentations/DB11_Bill_McCoy.pdf (Erişim Tarihi: 26.09.2015)

Özoğlu Y., Özoğlu F. ve Kaysi F. (2013a). Epub 3.0 Üretim Kriterlerinin Belirlenmesi - Determination Of Epub 3.0 Production Criteria”, ICQH 2013 Proceedings Book, Sakarya/TURKEY. 257-267.

EduTechWiki. (2015). EPub. URL: http://edutechwiki.unige.ch/en/EPub (Erişim Tarihi: 26.09.2015)

IDPF. (2011a). EPUB 3 Overview URL: http://www.idpf.org/epub/30/spec/epub30-overview.html (Erişim Tarihi: 07.08.2015)

Devlet Planlama Teşkilatı, Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı, e-Yazışma Projesi, Paket Standartları Analiz Raporu, 2011 URL: www.e-yazisma.gov.tr/docs/Paket_Standartlari_Analiz_Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 07.08.2015)

McCoy, B. (2013). “W3C Workshop on Electronic Books and the Open Web Platform: Position Paper”. URL: http://www.w3.org/2012/08/electronic-books/submissions/webooks2013_submission_24.pdf (Erişim Tarihi: 05.08.2015)

Kasdorf, B. (2014a). “Apex Content Solutions, Collaboration & Convergence, How Today’s Technology Standards are Working Together to Make Things Work”. http://www.stm-assoc.org/2014_12_04_E_Production_Seminar_Kasdorf_Collaboration_and_Convergence.pdf

Kaysi F. (2014). "Kitap İncelemesi: Garrish, M., & Gylling, M. (2013). Epub 3 Best Practices, O'Reilly Media, Inc.". Sakarya University Journal Of Education, 4 (2), ss.89-91. URL: http://suje.sakarya.edu.tr/article/viewFile/5000036083/5000043489 (Erişim Tarihi: 27.09.2015)

KAYNAKÇA

Kaysi F. (2014). "Kitap İncelemesi: Garrish, M., & Gylling, M. (2013). Epub 3 Best Practices, O'Reilly Media, Inc.". Sakarya University Journal Of Education, 4 (2), ss.89-91. URL: http://suje.sakarya.edu.tr/article/viewFile/5000036083/5000043489 (Erişim Tarihi: 27.09.2015)

Apple . (2015). iBooks: EPUB nedir? URL: http://support.apple.com/tr-tr/HT6212 (Erişim Tarihi: 27.02.2015)

Chien-Yuan Chang*, Hung-Jen Yang. (2013). A Study of EPUB 3.0 Authoring Tools Availability in Vertical Form Function. Journal of Software Engineering and Applications, 2013, 6, 482-488

Sistematik. (2012b). IPA bir ilk daha –Seslendirmeli-interaktif-multimedya EPUB3 kitaplar. http://sistematik.net.tr/sistematikten-bir-ilk-daha-seslendirmeli-interaktif-multimedya-epub3-kitaplar/ (Erişim Tarihi: 14.04.2015)

Web'in Evrimi URL:http://www.evolutionoftheweb.com/?hl=tr (Erişim Tarihi: 26.05.2015)

Yıldırım, G., Karaman, S. Çelik, E. ve Esgice, M. (2011). “E-Kitap Okuyucuların Kullanım Deneyimlerine Yönelik Alanyazın İncelemesi”, 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 September 2011, Fırat University, Elazığ- TURKEY.

Götz, C. (2012). Erstellung elektronischer Bücher nach dem EPUB 3-Standard, Leipzig:Hochschule für Technik, Wirtschaft und Kultur (FH), Fakultät Medien, Bachelorarbeit.

EAST Co. (2011). EPUB Japanese Document Authoring Tutorials. URL:http://tutorial.epubcafe.jp/en-us/ (Erişim Tarihi: 26.09.2015)