Enver Hoxha Ditar 8 1966 [1990]

ENVER HOXHA

DITAR 1966

INSTITUTI I STUDIMEVE MARKSISTE•LENINISTE PRANË KQ TË PPSH

SHTËPIA BOTUESE • ■ 8 NRNTORI» TIRANË, 1990

ENVER HOXHA

E SHTUNE

1 JANAR 1966

Të jetë Viti i Ri i lumtur, i gëzuar, plot suksese, në radhë të parë për popullin dhe për Partinë!

Qoftë vit i gëzuar dhe i lumtur për të gjithë njerëzit e familjes! Nexhmijes shëndet të mirë dhe të mos së-muret më kurrë.

►

8

E DIEL

2 JANAR 1966

Koha është e kthjellët po e ftohtë. Bëmë pak shë-titje në këmbë.

I dërgova Kryesisë së Këshillit të Ministrave një udhëzim si të procedojnë ministritë për punimin e vendimit të Byrosë Politike të Komitetit Qendror luftën kundër burokratizmit, për një metodë dhe stil rvolucionar në punë-.

Sot erdhi për një vizitë në shtëpi Hysniu. Biseduam për disa probleme të punës së Partisë, sidomos për luf-tën kundër burokratizmit, si dhe për çështje të situatës së jashtme.

Vajtëm me Nexhmijen ngushëlluam të shoqen e të ndjerit shok Vasil Konomi, që vdiq para disa muajsh nga kanceri. Vasili ishte një shok luftëtar e komunist i mirë.

4

F. IIENE

3 JANAR 1966

I dhashë porosi Gogos për mënyrën e punimit nga Bashkimet Profesionale të vendimit të Byrosë Politike për luftën kundër burokratizmit dhe veçanërisht për rishikimin e Kodit të Punës dhe Ligjin e Sigurimeve Shoqërore.

5

E MARTE

4 JANAR 1966

Shkova në zyrën e Hysniut, aty gjeta edhe shokun Haki. Ishin duke biseduar se si të forcohet puna e aparatit të Komitetit Qendror të Partisë, si të ndihmo-hen e të kontrollohen më mirë rrethet dhe dikasteret qendrore për punimin dhe zbatimin e vendimit të By-rosë Politike, lidhur me luftën kundër burokratizmit.

Shënimc për shokun Gogo

Në lidhje me çështjen që biseduam dje, po të dër-goj disa vërejtje të miat që m'i sugjeroi leximi i parë dhe i shpejtë i Kodit të Punës. Këto vërejtje mund të mos jenë plotësisht të drejta, mundet që orientoj kra-sitje të madhe dhe në kod ka edhe gjëra të tjera që duhet të jenë përveç atyre që sinjalizoj unë. Në shumë kapituj të këtij kodi nuk u ndala, pse, sikundërqë biseduam, ju do ta shqyrtoni me imtësi dhe prandaj të propozoni për ta zëvendësuar atë me diçka të mirë, të drejtë, në përputhje me parimet tona marksiste-le-niniste.

Kur e rilexova kodin, krijova një përshtypje sikur punëtori në vendin tonë është në luftë me organet e pushtetit. Kjo është një frymë krejt e huaj për ne, dhe në asnjë mënyrë nuk duhet ta lejojmë në Kodin tonë të Punës.

Në një pyll procedurial e me stërhollime juridi-ke humbet krejt realiteti dhe ideja bazë, që Shqipëria është një vend socialist, e udhëhequr nga Partia, e cila është e klasës punëtore, që ne kemi një shtet që është shteti i punëtorëve, që punëtori punon në një fabrikë ose ndërmarrje që është e tij dhe jo e padronit si në vendet kapitaliste, që në krye të fabrikës ose të ndër-marrjes janë shokët e tij, që drejtojnë, punojnë nën drejtimin, nën kontrollin e Partisë dhe të ligjeve me frymë socialiste.

Atëherë ç'na duhet një Kod i tillë i Punës siç është ky i sotmi? Hiç s'na duhet. Ç'na duhen kontratat e shumëllojta, me gjithë stërhollimet që sjellin me vete dhe që figurojnë në këtë kod, kur edhe realiteti dhe praktika i nxjerrin të pavlefshme? Atëherë përse i mbajmë?! T'i spastrojmë sa më parë! Të lëmë në kod, vetëm parimet bazë dhe kriteret e domosdoshme, dhe këto të formulohen qartë, e jo të humbasin në ujë (ju këshilloj që për këto formulime të mos përdorni vetëm juristë, por edhe politikanë e ideologë). Të përcaktohen të drejtat dhe detyrat kryesore të entit dhe të punëtorit. Të mos ngatërrohet kodi me paragrafë propagandistikë, të mos kodifikohen këshillat dhe edukata. Kodi të udhëhiqet kryekëput nga realiteti ynë socialist, dhe të mos na influencojnë aspak kodet e punës të vendeve të tjera, që kanë tendenca të huaja për legjislacionin tonë socialist të punës.

6 7

Ligjin për Sigurimet Shoqërore nuk e pashë, pran-daj ky të shihet me kujdes nga shokët e Bashki-meve Profesionale. Të ndihmoni, në radhë të parë, që parimet politike të vihen drejt. Për këtë ligj problemi qëndron sidornos në çështjen e financave, të pagesave, të shkallëzimit të pensioneve sipas kategorive të pu-nonjësve. Duhet pasur kujdes në caktimin e disa favo-reve që u sigurohen disa punonjësve, duke u udhëhequr gjoja nga fryma proletare. Pikërisht në këto drejti-me, të cilat janë zbatimi në praktikë i parimeve të drejta, duhet të japin ndihmën dhe këshillën edhe Bashkimet Profesionale, në frymë të drejtë, në bazë të parimeve, të gjendjes ekonomike të shtetit dhe të me-ritave të çdo punonjësi, ose kategori punonjësish.

Shumë gjëra të tjera do t'ju dalin, prandaj unë s'po zgjatem në këto shënime dhe ju futjuni seriozisht punës, që këto t'i keni të mbaruara në kohën që kemi caktuar.

E MERKURE

5 JANAR 1966

Po hedh në letër mendime për disa shkaqe që kanë lejuar lindjen e burokratizmit në aparate, sidomos në ato shtetërore.

Sot u bë mbledhja e organizatës-bazë të Partisë të Drejtorisë së Organeve të Partisë, të Rinisë dhe të Bashkimeve Profesionale pranë aparatit të KQ të Par-tisë. Në këtë mbledhje mora pjesë e fola edhe unël. Theksin e vura sidomos në nevojën e përmirësimit të metodës sonë të punës, duke mësuar nga baza për të bërë përgjithësime më të mbështetura, më frytdhënëse për punën.

Vendimi i Byrosë Politike dhe Thirrja e Komitetit Qendror dhe e Këshillit të Ministrave për luftën kundër burokratizmit po punohen kudo. Qëllimi i gjithë kësaj pune është zhdukja e disa të metave të rrezikshme në metodën dhe stilin e punës jo vetëm të nëpunësve të veçantë, por edhe të dikastereve e aparateve.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 1.

8 9

Lufta kundër burokratizmit, u thashë shokëve që ishin në mbledhje, lufta për një metodë e stil revolu-cionar në punë është shqetësimi kryesor i Partisë në këtë periudhë. Burokratizmi, kjo sëmundje e rreziksh-me për diktaturën e proletariatit, shërohet duke zba-tuar vijën e masave, duke dëgjuar zërin e popullit, mendimet e vërejtjet e njerëzve të bazës.

Partinë e kemi të shëndoshë, populli ka besim të madh te Partia, prandaj kam bindje të plotë se luftën kundër burokratizmit do ta kurorëzojmë me sukses.

Udhëzova shokët sekretarë të Komitetit Qendror që me gjithë aparatin të ndihmojnë bazën për zbati-rnin konkret të vendimit të Byrosë Politike për luftën kundër burokratizmit.

E ENJTE

6 JANAR 1966

Mbledhj e e organizatës-bazë. Diskutuam rreth problemit të luftës kundër burokratizmit. Fola për rë-ndësinë e vendimit të Byrosë Politike për luftën kundër burokratizmit dhe pse e si u mor ky vendim historik. Shokët duhet të nxjerrin konkluzione nga puna e tyre gjatë punimit të këtij vendimi dhe të reflektojnë e të marrin masa për përmirësimin e gjendjes në të gjithë sektorët.

Bisedë pune me kuadro drejtues të Ministrisë së Mbrojtjes.

Takim pune me shokun Hysni. Ndër të tjera më in-formoi për bisedën që pati me një kongolez, një nga udhëheqësit e Partisë së Revolucionit Afrikan, të cilit iu komunikua vendimi i Partisë sonë për të pranuar propozimin për ardhjen në Shqipëri të disa fëmijëve kongolezë e të një studenti.

11 10

E PREMTE

7 JANAR 1966

Shkuam në repartin ushtarak N, ku pamë gjëra të mrekullueshme të bëra nga ushtria.

Folat para ushtarëve dhe oficerëve. I përgëzova për punën e madhe që kishin bërë në ndërtimin e ve-prave për mbrojtjen e atdheut.

Nga fundi i këtij muaji, revizionistët italianë do të mbajnë Kongresin e 11-të të partisë së tyre. Sot dhashë për - botim në gazetën «Zëri i Popullit» një artiku11 2, ku analizoj rrethanat në të cilat mblidhet ky kongres, pëi'gatitjet që janë bërë dhe qëllimet që kërkohet të arrihen nëpërmjet tij. Artikulli do të botohet pasnesër me titull: «Me çfarë po shkojnë revizionistët italianë në Kongresin e tyre të 11-të». Tezat e zgjeruara dhe mendimet e mia rreth këtij artikulli i kisha shkruar shumë kohë më parë.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 15. 2. Po aty, f. 32.

12

E SHTUNE

8 JANAR 1966

Takim pune me shokun Haki.

Koha është e bukur, por e ftohtë. Për bujqësinë.

është e mirë.

13

►

E HENE 10 JANAR 1966

Përsëri po shkruaj për luftën kundër burokratizmit, për luftën që duhet të bëjnë Partia dhe masat kundër tij, për kuptimin drejt nga pikëpamja politike e ideologjike të rrezikshmërisë së tij. Është një luftë sa e vështirë aq edhe madhështore, sepse bëhet në interes të revolucionit e të socializmit në Shqipëri.

Vija e Partisë sonë ka qenë dhe është e drejtë, këtë e ka vërtetuar praktika jonë, sukseset e mëdha të arritura në të gjitha fushat e jetës së vendit, këtë e vërteton edhe kjo luftë që po zhvillojmë kundër bu-rokratizmit.

Pasdreke në orën gjashtë u bë mbledhja solemne për datën historike, 20-vjetorin e Shpalljes së Repu-blikës sonë, ku foli shoku Haxhi Lleshi.

Pas mbledhjes pamë një koncert mediokër. Përveç këngës që këndoi Mentor Xhemali dhe që më pëlqeu, asnjë pjesë tjetër nuk dallohej. S'kishte asgjë të re.

E MARTE 11 JANAR 1966

Ditë e shënuar historike për ne, se është 20-vje-tori i Republikës sonë të themeluar nga populli dhe Partia pas një lufte legjendare kundër okupatorëve, tradhtarëve ballistë, zogistë etj.

Sot paradite pritat delegacionin e Bankës Popu-llore të Kinës.


14 j 15

E MRRKURE

12 JANAR 1966

Vazhdova përgatitjen për diskutimin që do të mbaj në mbledhjen e ardhshme të Byrosë Politikel, lidhur me përsosjen e stilit dhe të metodës së punës në Shkollën e Partisë «V. I. Lenin», ku ka mjaft vend për përmirësimin e leksioneve, të cilat kanë nevojë të gjallërohen me frymë revolucionare, të lidhen me jetën, me luftën dhe me përpjekjet e përditshme të Partisë sonë.

Nga ana tjetër, ka rëndësi që vetë pedagogët ta kuptojnë teorinë tonë në zhvillimin e saj krijues, ta pasurojnë me shembuj nga praktika jonë dhe po kështu edhe ta shpjegojnë.

Bisedë pune me Ramizin për rishikimin e leksio-neve teorike që jepen në Shkollën e Partisë.

1. Këto shënime gjenden në AQP dhe janë përdorur në dis-kutimin e datës 3-4 shkurt 1966. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 179.

16

Reviziomsti Gomulka na dërgoi një letër me anën e së cilës na fton në një mbledhje partie e qeveritare të shteteve anëtare të Traktatit të Varshavës dhe të vendeve socialiste të Azisë për të koordinuar ndihmën për Vietnamin. Ai na dërgonte, gjithashtu, edhe kopjen e letrës që i ka dërguar KQ të PK të Kinës.

Ne do t'ua hedhim poshtë ftesën dhe do t'u qën-disim një përgjigje përvëluese këtyre tradhtarëvet.

1. Përgjigjja është dhënë në letrën e KQ të PPSH të datës 11 shkurt 1966. Shih: «Dokumente kryesore të vëll. V, f. 11, Tiranë, 1974.

17 2 — 41

r•

E ENJTE

13 JANAR 1966

Porosita Ramizin për të nxjerrë konkluzione teo-rike e politike nga gjithë kjo punë që po bëjmë kundër burokratizmit dhe për të hartuar leksione teorike, me frymë revolucionare, për Partinë dhe masat.

Bisedova gjithashtu, dhe i dhashë edhe teza, për një artikulli, ku të demaskohen qëllimet e vërteta të mbledhjes së Tashkentit, e cila u organizua nga impe-rialistët amerikanë e revizionistët sovjetikë për pajtim të Pakistanit me Indinë.

Takim pune me shokun Rita.

Bisedë pune me drejtues të Ministrisë së Mbrojtjes për çështjen e uniformës së re të ushtrisë dhe për heq-jen e gradave.

1. Eshtë fjala për artikullin «Komedia e Tashkentit dhe disfata imperialisto-revizioniste», botuar në gazetën «Zëri popullit», 15 janar 1966. Tezat e këtij artikulli janë botuar në librin: Enver Hoxha, «Superfuqitë», f. 174.

Qysh në verë, kur isha në Pogradec dhe vazhdi-misht kam biseduar e diskutuar me shokët drejtues të Ministrisë së Mbrojtjes për demokratizimin e Ushtrisë sonë Popullore. Mendimet e dhëna për këtë çështje më duket se po zhvillohen drejt në jetë; ato janë kuptuar e pritur mirë nga organizatat e Partisë në ushtri dhe nga kuadri oficer.

Kjo ka qenë një shtruarje paraprake, në vija të përgjithshme, e problemit, një tatim terreni për Lë parë si do t'i priste ushtria dhe sidomos kuadri oficer këto ide të drejta që rrëzonin mjaft koncepte e rre-gullore, që ne kishim vendosur dhe që ishin zbatuar për një kohë Lë gjatë në jetën e ushtrisë. Natyrisht, rregulloret e vendosura kanë dhënë rezultate të mira në edukimin, në forcimin dhe në kalitjen e ushtrisë, por njëkohësisht ato kishin krijuar disa situata dhe pikëpa-mje të huaja për Ushtrinë tonë Popullore, për rolin udhëheqës të Partisë në ushtri dhe për vijën e saj të drejtë marksiste-leniniste.

Në përgjithësi, mund të themi se Partia në ushtri ka qenë dhe mbetet kolona. Në sajë të punës dhe të vijës së drejtë të saj, pavarësisht nga format e ndryshme të organizimit, të edukimit teknik, të rregulloreve etj., Partia e ka frymëzuar dhe udhëhequr drejt ushtrinë, i ka kalitur ushtarët dhe kuadrot e ushtrisë me një partishmëri të lartë. Në çdo gjë, për çdo gjë, në çdo kohë ushtarët dhe oficerët e kanë vënë interesin e Partisë mbi gjithçka, kanë ndjekur me besnikëri vijën e saj dhe e kanë zbatuar atë me bindje të plotë dhe të thellë në çdo hap të punës dhe të jetës së tyre.

Oficerët kanë luftuar kundër të metave e shfaqjeve

18

19

•

të huaja që vinin në kundërshtim me vijën e Partisë, ata kanë përvetësuar vazhdimisht artin ushtarak, kanë forcuar lidhjet vëllazërore me ushtarët dhe të ushtrisë me popullin; kanë përgatitur ushtarë të formuar mirë ushtarakisht, politikisht, ideologjikisht, të lidhur me popullin, me hallet e me luftën e tij.

Krijimi i një ushtrie të tillë popullore është një fitore kolosale dhe, pra, për ta forcuar akoma më tej atë, u propozova shokëve që në mënyrë paraprake të shtroheshin në ushtri disa probleme organizative dhe politike, që më vonë t'i studionte Byroja dhe, po t'i gjente të drejta, të merrte vendimet përkatëse.

Cilat ishin në vija të përgjithshme problemet, që mendoja se duheshin shtruar dhe diskutuar më parë në ushtri, pastaj t'i merrte për studim Byroja Politike?

1. — Për të forcuar më tej udhëheqjen e Partisë në ushtri, të krijohen në çdo repart komitetet e Partisë. Pra, të hiqet çdo formë tjetër organizimi partie, të hiqet gjithashtu edhe funksioni i zëvendëskomandantit që emërohej për punë partie. Çdo komitet partie të ketë sekretarin, sekretari i zgjedhur i komitetit të Partisë të emërohet komisar i repartit. Komisari, në përgji-thësi, të jetë shoku më i mirë, oficeri më i kualifikuar i repartit dhe njëkohësisht njeri me partishmëri të lar-të. Çdo vendim të merret kolegjialisht dhe çdo pjesëtar i forumit të Partisë të mbajë përgjegjësi personale për zbatimin e vendimeve të marra, në bazë të Statutit. dhe të rregulloreve ushtarake. Pra, në bazë të Statutit të Partisë çdo vendim dhe urdhër do t'i nënshtrohet praktikës së rregullt të punës së Partisë, duke pasur parasysh specifikën e Ushtrisë Popullore.

20

Në këtë mënyrë ushtria do të bëhet akoma më e fortë, disiplina do të bëhet më e ndërgjegjshme dhe jo «e komanduar», stërvitja dhe përgjegjësia për kryerjen e detyrës do të ngrihen në një nivel të lartë; do të for-cohen lidhjet e oficerëve me ushtarët, do të zhduket burokratizmi, do të frenohen marrja e vendimeve dhe kryerja e veprimeve thjesht subjektive, do të go-diten arroganca, fryma burokratike e komandimit dhe shumë prirje të tjera jo të mira.

2. — Të hiqen gradat dhe të kthehemi në traditën e kohës së luftës, kur nuk kishim grada, por ama puna bëhej shumë mirë; ishim shumë të lidhur me partizanët, disiplina ishte e çeliktë dhe kjo nuk bazo-hej në grada, por në funksione. Gradat janë bërë shkas për lindjen e mendjemadhësisë, të tendencës së dukjes, të lavdisë personale, të komandimit brutal, të shkëputjes nga masat e ushtrisë, të shikimit dhe të rendjes pas privilegjeve etj., etj. Të gjitha këto prirje të huaja, me heqjen e gradave dhe me një punë të shëndoshë partie luftohen dhe zhduken.

— Me heqjen e gradave të hiqen edhe privile-gjet ekonomike lidhur me to të futura nga eksperienca e ushtrisë sovjetike dhe që i bëjnë oficerët tanë, si-domos ata madhorët, shumë më të privilegjuar nga shokët e tyre që punojnë në sektorë të ndryshëm jashtë ushtrisë.

Pra, kuadrot e ushtrisë sonë të mbajnë uniformë pa grada, pa lulka, të thjeshtë dhe të mos kenë privi-legje ekonomike.

Ka edhe shumë gjëra të tjera të vogla lidhur me këto masa, por kryesoret, që përmenda më lart, u pri-

21

■

zën mirë nga kuadrot oficerë. Ata në mbledhje të gjera partie, kanë folur me entuziazëm për këto masa të drej-ta dhe të domosdoshme për t'u marrë. Prandaj poro-sita shokët që të përgatitin materialet dhe, në radhë të parë, të përgatiten këto:

1. — Letra e Komitetit Qendror drejtuar gjithë Partisë dhe veçanërisht ushtrisë.

2. — Projektvendim i Byrosë Politike. 3. — Projektvendimet për Presidiumin e Kuven-

dit Popullor. Të përgatitet uniforma e re (modelin e së cilës e

pashë dhe ishte i mirë). Së fundi të hartohet «opera-cioni» financiar i trajtimit të oficerëve me normat e reja sipas direktivës.

Të gjitha këto, pasi t'i vendosim, të shkojmë t'i punojmë në ushtri, që gjithë efektivi, ushtarë e ofi-cerë, kuptojnë thellë dhe drejt dhe çdo gjë të ecë mbarë, ushtria të bëhet akoma më e çeliktë, de-mokratike, popullore dhe më pak e kushtueshme, të jetë e përgatitur fuqimisht dhe të qëndrojë në gatish-mëri të plotë morale, politike e teknike për të p'e:rba-lluar çdo rrezik.

E PREMTE

14 JANAR 1966

Takim pune me Ramizin.

Filloi të qëmtojë pak borë në mëngjes, por më vonë u hap koha.

Nuk pranuam të merrnim në dorëzim letrën e KQ të PK të Bashkimit Sovjetik për «ndryshimet që propozohen në Traktatin e Varshavës». Udhëheqja e Traktatit të Varshavës për këto çështje le t'i drejtohet Qeverisë Shqiptare në rrugë shtetërore.

Agjencitë e lajmeve njoftojnë se Kosigini u takua dhe bisedoi fshehurazi, në selinë e ambasadës sovjetike në Delhi, me nënpresidentin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Hamfri, dhe me sekretarin e shtetit, Din Rask, me siguri për të koordinuar komplotet e tyre kundër popullit vietnamez dhe luftës së tij

22 23

Me anë të ambasadorëve të tij shëtitës presidenti Xhonson po vazhdon të zhvillojë në të gjithë botën «ofensivën paqësore» të tij. Këta s'lanë vend pa shke-lur për t'u dorëzuar e për t'u shpjeguar të tjerëve (natyrisht edhe për të financuar agjentët e amerikanë-ve) të 14 pikat amerikane për «paqen në Vietnam». E gjithë kjo zhurmë, ky blof dhe ky komplot i madh, bëhen me shpresë të një «kapitullimi» të vietnamezë-ve ose, në rastin e kundërt, të mbulohet me dema-gogji paqësore vazhdimi më me egërsi i luftës, zgjeri-mi i saj drejt vendeve të tjera të Indokinës dhe na-tyrisht drejt Kinës.

Ambasadorët e Xhonsonit trokitën, në radhë të pa-rë, në dyert e aleatëve të tyre, revizionistëve modernë, sovjetikë, polakë, titistë e të tjerë. Te këta i gjetën dyert dhe zemrat hapur. Revizionistët u bënë, gjith-ashtu, transmetuesit dhe komentatorët më të zellshëm të 14 pikave xhonsoniane. Kjo ishte ana e jashtme e punës së tyre famëkeqe, pse, në realitet, tradhtia e revi-zionistëve modernë zhvillohet në forma dhe në mënyra të tjera. Në radhë të parë ata koordinuan veprimtarinë e tyre me amerikanët për zhvillimin e këtij komploti, që ai të mund të ketë «sukses» në mos efektiv, të paktën demagogjik dhe, në fund të fundit, e tërë puna e tyre tradhtare të arrijë qëllimin djallëzor: shfajësimin e agre-sorëve amerikanë për zgjerimin e luftës në Vietnam...

Revizionistët sovjetikë me kohë po përpiqen t'i frikësojnë vietnamezët, t'u bëjnë atyre shantazhe e presione që të kapitullojnë. Tash, në zhvillimin e këtij plani të gjerë amerikano-revizionist, sovjetikët kanë rolin e tyre në komplotin xhonsonian, po i shtojnë në

kulm manovrat, lajkat, presionet, shantazhet, ndihmat imagjinare karshi vietnamezëve që këta të kapitullojnë, të vijnë në tryezën e bisedimeve me amerikanët dhe të desolidarizohen me Kinën.

Vajtja e Shelepinit në Hanoi është përpjekja ven-dimtare në këtë drejtim. Nga suksesi ose dështimi i tij, varet suksesi ose dështimi i komplotit të madh amerikano-revizionist. Amerikanët presin, dhe duhet thënë se presin me ankth të madh, përfundimin e kë-tyre bisedimeve në Hanoi. Ne nuk dimë ç'po bisedohet konkretisht atje dhe cilat janë rezultatet. Vetëm se diçka mund ta marrim me merid. Sovjetikët po luajnë në Hanoi shumë karta, por kryesoret janë:

1) Të gënjejnë vietnamezët, duke i bindur të shkoj-në në bisedime me amerikanët, t'i sigurojnë ata se në bisedime «na keni ne» si një «top atomik», që «do të jemi solidarë deri në vdekje me ju» «për t'ju mbroj-tur», «pa hequr dhe pa bërë asnjë lëshim nga të drejtat tuaja». «Gjatë kohës së bisedimeve lufta duhet të va-zhdojë» u thonë me siguri sovjetikët vietnamezëve dhe ata arrijnë deri në gënjeshtrën dhe në demagogjinë e fundit: «Në rast se bisedimet dështojnë, atëherë neve, sovjetikëve, nuk na mbetet tjetër veçse të futemi në luftë kundër amerikanëve, krah për krah Vietnamit heroik. Këtë ne do ta bëjmë me siguri pa u lëkundur dhe betohemi për këtë gjë mbi kokën dhe trashëgimin, mbi amanetin e shenjtë të Leninit» etj.

2) Që ta përforcojnë këtë qëllim djallëzor dhe krye-sor, revizionistët sovjetikë i bëjnë Hanoit demagogji, premtojnë armë, municione dhe ndihma të çdo natyre «me barrë» e «gratis» dhe me kontrata «aq të rre-

24 25

gullta, saqë për t'u transportuar duhet të angazhohen gjithë hekurudhat e Kinës». Natyrisht, lihet të kupto-het se varet nga «vullneti i mirë kinez» që këto ndih-ma imagjinare dhe «bujare» sovjetike t'u venë viet-namezëve dhe, në rast se këto nuk venë, atëherë «janë fajtor6 kinezët.

Tok me këto premtime, sovjetikët synojnë që Ha-noi të ngrejë në qiell revizionistët sovjetikë, «ndihmat e tyre bujare», «mbështetjen dhe solidaritetin e tyre të madh me luftën e popullit vietnamez»...

3) Ne parashikuam drejt se revizionistët modernë, për demagogji po bëjnë përgatitje për një mbled'nje të partive të «kampit të socializmit» për çështjen vietna-meze. Delegacioni i Shelepinit duhet të ketë për mision të rëndësishëm të bindë vietnamezët që të marrin pjesë medoemos në këtë mbledhje, qoftë edhe sikur kinezët dhe shqiptarët të refuzojnë. Dhe revizionistët e dinë mirë se ne do ta refuzojmë dhe do ta demaskojmë ke-qas. Pra, për sovjetikët, mbledhja që kanë përgatitur dhe qëllimet e saj demagogjike varen nga pjesëmarrja e vietnamezëve. Po t'u venë vietnamezët. atëherë revi-zionistët ia arrijnë një pjese të manovrave të tyre, pa-varësisht se ç'do të shtrohet dhe ç'do të vendoset në atë mbledhje revizionistësh...

Thirrja e mbledhjes së partive «komuniste e pu-nëtore» të vendeve të «kampit socialist» tash u vërte-tua. Revizionistët modernë në këtë fazë të komplotit amerikano-revizionist, për realizimin e kësaj mbledh-jeje kanë ndarë rolet.

F:,̀ shtë revizionisti dhe tradhtari Gomulka që qenka ngarkuar të bëjë thirrjen e kësaj mbledhjeje për Viet-namin me anën e një letre drejtuar Partisë Komuniste të Kinës, këtu e 17 ditë më parë. Tri ditë më parë Go-mulka na drejtoi edhe neve një letër të shkurtër, ku me paturpësi na quan «I dashuri shok», për të na kërkuar në mënyrë përbuzëse mendimin për thirrjen e kësaj mbledhjeje, «bile në një kohë sa më të shkurtër» dhe «propozimin» e tij, na thotë, «këndojeni» në letrën që i drejton Kinës, një kopje të së cilës na e dërgon edhe neve. Ne e morëm në dorëzim letrën e Gomulkës, me qëllim që t'i japim një përgjigje të fortë demaskuese dhe të hedhim poshtë thirrjen e kësaj mbledhjeje tradh-tarësh.

Me këtë rast ne zbuluam edhe manovrën e gjerë të kombinuar të revizionistëve. Në fakt, mbledhja në fjalë është me dy kokë. Pshtë qëllimi i parë që thamë më lart, por edhe qëllimi i dytë, që kjo mbledhje na qen-kësh dhe mbledhje e Traktatit të Varshavës, «ku do të bëhen disa ndryshime organizative etj. të propozuara dhe të diskutuara në Komitetin Qendror të Partisë Ko-muniste të Bashkimit Sovjetik». Thirrjen tonë në mbledhje për këtë çështje të dytë ia besuan udhëheqjes revizioniste sovjetike, që ta bënte në koordinim me atë polaken. Ato kishin vendosur që i ngarkuari me punë i Polonisë, në Tiranë të paraqitej i pari dhe, në rast se ne e merrnim në dorëzim letrën e Gomulkës, pas 24 orëve të vinte edhe i ngarkuari me punë i Çekosllovakisë të na dorëzonte letrën e Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik. Po manovra u dësh-toi, se ne të parën e morëm për arsyen e përmendur

26 27

më lart, kurse të dytën e refuzuam dhe s'e morëm në dorëzim, duke i thënë të ngarkuarit me punë të Çekosllovakisë se «Partia jonë s'ka asnjë lidhje me tradhtarët revizionistë të udhëheqjes së Partisë Komu-niste të Bashkimit Sovjetik dhe çdo propozim, nga kush-do qoftë, në lidhje me Traktatin e Varshavës, duhet t'i vijë Qeverisë Shqiptare drejtpërdrejt nëpërmjet organizmave të këtij Traktati, ligjërisht të detyrueshme nga nenet e tij». Revizionistët sovjetikë me këtë ma-novër u përpoqën të vendosin në mënyrë dinake kon-takfe me ne dhe t'u bënin bisht kërkesave që paraqiti vjet Qeveria jonë në lidhje me Traktatin e Varshavës. Pra edhe kjo orvatje u dështoi dhe ne do të kemi rastin për një demaskim tjetër të tyre, në qoftë se ata do ta bëjnë mbledhjen e Traktatit të Varshavës.

Përse bëhet kjo mbledhje, konkretisht ne nuk dimë gjë, por e marrim me mend që atje do të flitet dhe do të bëhen deklarata «bombastike» për mbrojtjen e Viet-namit, mund të merren edhe masa «bombastike» e pa përmbajtje për ndihmë imagjinare «Vietnamit vëlla», mund të pranohet në Traktat si pjesëtare Mongolia, gjë që do të thotë se «Mongolia motër» rrezikohet nga një sulm kinez. Këtë kuptim ka edhe traktati i ri që po firmos tash Brezhnjevi në Mongoli. Sa për formë e de-magogji gjoja mund t'u jepen disa kompetenca më shu-më pjesëtarëve të tjerë që tash kanë hapëset e kashtës. Të gjitha këto rnanovra dhe të tjera që mund të bë-hen kanë për qëllim të çojnë në një ujdi eventuale me NATO-n, me •merikanët etj. të gjitha janë në ndih-më të agresionit dhe në dëm të socializmit, të revolu-cionit, të marksizëm-leninizmit dhe të luftës së popujve.

Duhet t'u bëjmë një luftë të ashpër këtyre armiq-ve, t'i demaskojmë deri në fund, të bëjmë që të dështoj-në të gjitha planet dhe komplotet e tyre djallëzore. Ne jemi në luftë të ashpër me ta dhe kjo luftë do të ashpërsohet akoma më shumë, por kjo ne nuk na tremb. Ne përgatitemi dhe duhet të përgatitemi vazhdimisht për çdo eventualitet. Interesi i madh i atdheut, i popu-Ilit, i Partisë, i socializmit dhe i paqes e kërkon këtë sakrificë, sado e madhe që të jetë. Ne jemi ushtarë të popullit, të Partisë, të marksizëm-leninizmit dhe çdo detyrë do ta kryejmë me nder.

28 29

E SRTUNE 15 JANAR 1968

Dajti deri në Lanabregas është mbuluar me borë.

Udhëheqësit kinezë nuk u takuan fare me Shele-pinin që po kthehej rtga Hanoi. Kjo ishte një shuplak:

për cradhtart e Moskës.

E DIEL

16 JANAR 1968

Shkova në Shtëpinë e Partisë, ku ishin edhe sho-kët Hysni Kapo, Haki Toska, Rita Marko, Gogo Nushi, Pilo Peristeri e të tjerë. Biseduam për disa probleme që dalin nga vendimi i Byrosë Politike. Shkëmbyem mendime se si të thellojmë më tej luftën kundër buro-kratizmit, për një metodë e stil revolucionar në punë, për të ngritur gjithnjë e më shumë mobilizimin e ma-save në zbatimin e detyrave.

Vajtëm uruam shokun Manush për datandjen. Mbushi 47 vjeç.

31 30

E HENE

17 JANAR 1966

Bëmë një mbledhje të shkurtër të Sekretariatit të Komitetit Qendror, ku parashtrova disa propozime t se

si mund të provojmë disa forma dhe metoda të reja pune në Sekretariat. Qëllimi është që të vendosim një metodë pune më të përshtatshme në Sekretariat, t'I zgjerojmë format e punës, të mos praktikojmë vetëm

një formë të zakonshme. Cilat ishin konkretisht propozimet e mia për format

e punës në Sekretariat? a) Mbledhjet e Sekretariatit të jenë të rregullta,

por jo gjithmonë me raporte të parapërgatitura e me të ftuar. Mbledhje të tilla mund të bëjmë, por kur- doherë me konkluzione dhe, sipas rastit, edhe me ven-

dime. b) Çdo sekretar i Komitetit Qendror mund të pro-

pozojë mbledhjen e Sekretariatit për një problem që ai e sheh të arsyeshëm të diskutohet dhe të merret vendim në Sekretariat. Mbledhja mund të jetë e shkur-tër, por çështja që do të shtrohet në të duhet të jetë

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f, 115.

e rëndësishme dhe e tillë që del jasfitë kompetencave të sekretarit, që e shtron atë, ose jashtë kuadrit të ma-save, që mund të merren nga dy sekretarë së bashku, ose me një konsultim me Sekretarin e Parë të Komitetit Qendror të Partisë.

c) Provokohet një mbledhje e Sekretariatit pa ra-porte të përgatitura, duke i ftuar ose jo drejtorët e drejtorive të aparatit të Komitetit Qendror të Partisë, kur më shumë se dy sekretarë të Komitetit Qendror kthehen nga baza ku kanë qenë për ndihmë dhe kon-troll. Këto mbledhje kanë rëndësi për informimin e gjendjes, për zbatimin e vendimeve, për masat që du-het të merren në të ardhmen që ky ose ai vendim të zbatohet deri në fund.

£shtë e rëndësishme gjithashtu që në secilën nga këto mbledhje të vlerësohet puna e sekretarit, në më-nyrë që ai të ndihmohet.

d) Mbledhje me raport, ku të marrin pjesë drejto-rët e drejtorive të aparatit të Komitetit Qendror të Par-tisë dhe të ftuar të tjerë të interesuar për problemin që shtrohet.

Çështjet kryesore të raporteve dhe të diskutimeve në Sekretariat, në çdo rast, duhet të jenë dy:

1. Zbatimi dhe kontrolli i vendimeve dhe i direk-tivave të Komitetit Qendror.

2. Kontrolli i ruajtjes pastër të vijës së Partisë në punën praktike.

Shokët diskutuan rreth propozimeve të mia dhe ra-në dakord.

Shpreha mezdirain se mund të shohim, natyrisht me disa ndryshime, edhe format e punës p‘k zhvillimin

32 33 3 — 41

e mbledhjeve të Byrosë Politike dhe në analogji me këto, duke pasur parasysh specifikën e tyre, këto for-ma mund të adoptohen edhe nga shokët që drejtojnë organet e pushtetit shtetëror.

Për sa i përket përgatitjes së planit të punës së Byrosë Politike deri në thirrjen e Kongresit të 5-të të Partisë theksova:

1. Preokupimi ynë kryesor gjatë kësaj periudhe të jetë përgatitja e Kongresit.

— Raportet që do të mbahen në të. — Vendimet që do të merren. — Kandidaturat e mundshme që do të paraqiten

për zgjedhje. — Diskutimet. — Ana organizative. 2. Studimi dhe aprovimi i planit të katërt pesëvje-

çar dhe i projektdirektivave të këtij plani. 3. Konkluzionet e para nga punimi i vendimit të

Byrosë Politike për luftën kundër burokratizmit në Parti dhe në shtet.

4. Paraqitja e çështjeve ushtarake në kuadrin e revolucionarizimit.

5. Orientimi mbi sistemin e pagave, Kodi i Punës dhe Sigurimet Shoqërore-Shtetërore.

6. Marrëdhëniet e kooperativave të konsumit me kooperativat bujqësore dhe shpërblimi i punës në koo-perativat bujqësore.

7. Shkurtimi i organikave në aparatet shtetërore ekonomike dhe në ato të Partisë.

Nxjerrja e konkluzioneve politike, ideologjike e or-ganizative në mbledhjet e udhëheqjes së Partisë dhe

marrja e vendimeve të nevojshme për problemet më të rëndësishme që i diktojnë situatat dhe nevojat reale, do t'i bëjnë këto mbledhje të frytshme, konstruktive, ashtu siç duhet të jenë ato në fakt.

Traktati sovjeto-mongol i .miqësisë dhe i ndihmës reciproke», që u nënshkrua sot në Ulan-Bator nuk ka asnjë dyshim se është një traktat në shërbim të planeve antikineze që bëjnë revizionistët sovjetikë dhe imperia-listët amerikanë.

34 RLÇ

E MARTE

18 JANAR 1966

Dhashë porosi që iniciativa e një grupi specialis-tësh të bujqësisë të Durrësit për të shkuar me punë në bazë, në kooperativat bujqësore të ndiqet nga të gjithë dhe në radhë të parë nga punonjësit e ministrive dhe të organeve të tjera qendrore, të cilët duhet të jepnin she-mbullin të parët.

Është e domosdoshme dhe urgjente që, krahas zhvi-llimit të luftës kundër burokratizmit, shkurtimit të or-ganikave nga njerëzit e tepërt dhe të panevojshëm, Par-tia të zhvillojë në mënyrë të thellë një punë të madhe politike bindëse me të gjithë ata që do të shkurtohen dhe do të shkojnë të punojnë në bazë, në•prodhim.

Kjo është një nga masat më delikate, jo për sa i përket anës organizative, pra futjes në punë e në pro-dhim të këtyre njerëzve, por për nga kuptimi i vërtetë politik i kësaj mase të drejtë prej tyre.

Shumë njerëz, në mes tyre edhe komunistë, kur është fjala për «deklarata», e kanë në majë të gjuhës të thonë: «Ne jemi ushtarë të Partisë», «Shkojmë ku të

na dërgojë Partia», «Jemi në shërbira të popullit» etj., po kur vjen puna që këto deklarata të vihen në jetë, atëherë përpiqen të bëjnë bisht, të nxjerrin një mijë ar-sye, të vënë në lëvizje miqtë, të kërkojnë hatëre duke përmendur të kaluarën, moshën, prirjet, profilin e pu-nës, fëmijët në shkollë, gruan në punë, e shumë e shu-më arsye të tjera dhe të gjitha këto, që të mos u prishet «foleja e krijuar».

Kështu tek të tillë njerëz krijohet një ndërgjegje e turbullt, një shqetësim i madh, një preokupacion moral i sëmurë, që shumë herë çon edhe në formimin e pikë-pamjeve politike të gabuara. Arsyetimet subjektiviste stërhollohen në ndërgjegjen e tyre dhe mendimi i shë-ndoshë errësohet në atë shkallë sa deklarimet e drejta, që përmenda më sipër, jo vetëm bëhen të pavlefshme përpara arsyetimeve të tyre subjektiviste, që konklu-dohet se janë të bazuara (të cilat zmadhohen e bëhen për ta të pakapërcyeshme), por edhe vendimi i marrë për të luftuar burokratizmin, duke shkurtuar organikat, që njerëzit e tepërt të shkojnë në prodhim, arsyetohet prej secilit kështu: «Nuk mund, nuk duhet, nuk është e drejtë të veprojnë për rastin tim». «Për të tjerët po, janë të drejta, por jo për mua», thonë këta njerëz. Na-tyrisht, nga një gjendje e tillë psikologjike e sëmurë, është fare e lehtë të kalohet në pakënaqësi pa baza, në konfuzion politik dhe në qëndrime politike të gabuara, pa shkuar në qëndrime të hapura armiqësore. Por mund të ketë edhe të tillë njerëz që të kalojnë në qëndrime të hapura armiqësore.

Partia duhet t'i dalë përpara kësaj situate dhe të mos mendojë se puna për vënien në jetë të luftës kundër

36

37

burokratizmit do të kalojë fare lisho. Të gjitha organi-zatat-bazë të Partisë duhet ta ngrenë dhe ta shtrojnë drejt e vazhdimisht këtë problem jo vetëm kolektivisht, por edhe individualisht me njerëzit, duke bërë me ta një punë këshilluese, sqaruese e bindëse. Të bëhet i qartë kuptimi politik dhe ideologjik i kësaj mase revo-lucionare të Partisë.

Shumica dërrmuese e njerëzve të organizuar në Parti ose jo e kuptojnë drejt këtë orientim, janë entu-ziastë dhe të gatshëm, por ky fakt të mos na vërë në gjumë, se ka njerëz që s'e kuptojnë drejt.

Prandaj nga Partia t'i kushtohet rëndësi e veçantë përgatitjes morale e politike të njerëzve, për të forcuar ndërgjegjen, për ta spastruar atë nga mbeturinat, për të mos i lënë barërat e këqija të zhvillohen e të mbuloj-në arsyen e shëndoshë, pamjen e drejtë të problemit dhe të perspektivës.

Partia dhe kuadrot drejtues të saj, duhet t'i kup-tojnë drejt njerëzit dhe shqetësimin e tyre. Këta të mos jenë në asnjë mënyrë arrogantë me njerëzit që shkur-tohen nga organikat dhe që duhet të shkojnë në pro-dhim, por të jenë të vendosur për të zbatuar direktivën duke përdorur bindjen, këshillimin, të punojnë me takt e durim të madh me ta, pse janë njerëz të mirë, të ndershëm, patriotë, punëtorë. Të merren masa të rrepta ndaj atyre kuadrove drejtues që nuk përdorin arsyen, bindjen, këshillat dhe durimin me njerëzit e kësaj ka-tegorie, por i trajtojnë këta si «sabotatorë, armiq, anti-parti» etj.

T'i bindim këta njerëz se atje ku do të shkojnë në prodhim, jo vetëm nuk do të preket ana e tyre ekono-

mike, por ajo edhe mund të. përmirësohet. T'i bindim ata se vendi ku do shkojnë të punojnë, qoftë edhe më i izoluari, ka bukurinë e vet, ka jetën e vet, dhe puna atje ka kënaqësinë e vet. Por kënaqësia më e madhe për atë që shkon të punojë në bazë është se ai me pu-nën e tij të frytshme do të zbukurojë veten e tij, fa-miljen, vendin e punës dhe atdheun.

Prandaj udhëzova shokët sekretarë të Komitetit Qendror, që këtë problem të madh ta shtrojnë në Parti, veçanërisht në Tiranë, ku kuadrot që do të shkojnë në bazë, do të jenë relativisht më të shumtë dhe midis tyre do të ketë nga ata që nuk do ta kuptojnë drejt e shpejt rëndësinë e zbatimit të direktivës së Partisë dhe do të shtrembërojnë buzët.

Kam bindjen se çdo gjë do të kalojë mirë, pse ne kemi një Parti të çeliktë, marksiste-leniniste, revolu-cionare, pra kemi edhe kuadro të shëndoshë dhe revo-lucionarë.

Unë mendoj gjithashtu se, meqë ky veprim është masiv dhe jo i shkëputur nga një sërë masash e ven-dimesh të drejta, revolucionare në luftën kundër buro-kratizmit, ne nuk do të kemi pakënaqësi të shumta. Ve-tëm se organizativisht duhet të përgatitemi, me qëllim që njerëzit, që do të shkojnë të punojnë në bazë të mos bredhin rrugëve, por t'u caktohen vende ku të stre-hojnë familjen. Duhet të merren masa urgjente dhe të parashikojmë spostime fondesh për ndërtime banesash në vende të ndryshme etj., etj.

38 39

Takim pune me kuadro drejtues të ushtrisë.

Dje kapedan Leonid Brezhnjevi firmosi në Mon-golinë e Cedenbalit traktatin •e miqësisë dhe të ndih-mës reciproke». Në dukje ky është një traktat i zakon-shëm, por në qëllimet dhe në brendinë e tij është dja-Ilëzor.

Bashkimi Sovjetik dhe Mongolia kanë pasur prej kohësh një traktat të tillë, që synonte kryesisht mbrojt-jen e Mongollsë nga një agresion japonez. Atëherë ky traktat ishte i natyrshëm dhe me vend, pse Japonia, duke qenë në luftë me popullin kinez, kur ky i fundit nuk e kishte marrë akoma pushtetin në dorë, e kishte sulmuar Mongolinë dhe luftonte të pushtonte edhe Mançurin Pra, rrethanat e donin atëherë një gjë të tillë...

Derisa TrakUlti Sovjeto-Mongol ekzistorde mund edhe të ruhej ashtu siç ishte, me karakter antijapon, gjë që i përgjigjej edhe situatës politike aktuale. Ai edhe mund të përsëritej, po në mënyrë të thjeshtë dhe pa bujë. Por ngjau e kundërta, ai u bë i ri, u bë me pompë dhe me bujë politike dhe ka qëllime politike krejt të kundërta nga ato që frymëzonin Traktatin e vjetër Sovjeto-Mongol.

Traktati i ri që firmosi revizionisti sovjetik Brezh-njev dhe që ia imponoi një klike revizioniste, të krye-suar nga Cedenbali, propagandohet se ka karakter mbrojtjeje por, në të vërtetë, ai ka karakter antikinez. Më në fund ai ka, gjithashtu, karakter kolonizues dhe

40

shfrytëzues nga ana e Bashkimit Sovjetik mbi Republi-kën Popullore të Mongolisë...

Pas nënshkrimit të këtij traktati ne do të asistojmë në shtimin e bazave ushtarake sovjetike në. Mongoli, në vendosjen atje të trupave sovjetike me shumicë, në vendosjen e raketave dhe të një rrjeti të gjerë spiu-nazhi dhe diversioni kundër Kinës.

Qëllimi i fundit i qartë i këtij traktati është koloni-zimi i shpejtë dhe brutal i Mongolisë nga revizionistët sovjetikë. Këta, në forma të reja dhe me metoda të reja, do të ndërmarrin politikën e agjenturës japoneze të Lamajve për degjenerimin e popullit mongol, duke filluar nga udhëheqja. Revizionistët sovjetikë do të përdorin të gjitha format për ta ruajtur gjendjen e pre-pambetur të popullit mongol. Ata do të nxitin karakte-ristikat e këqija, do të futin në Mongoli edhe gjithë gamën e korrupsionit kapitalisto-revizionist. Udhëheq-jen dhe shtresën e tërë të zyrtarëve do t'i korruptojnë dhe këto do të katandisen në një agjenturë të thjeshtë të revizionistëve sovjetikë.

Nga ana ekonomike Mongolia duhet të ketë shumë pasuri, të cilat do të shfrytëzohen për borgjezinë so-vjetike. Thërrimet e këtyre pasurive do të jenë të mjaf-tueshme për të kënaqur klikat vendëse dhe për reklamë se gjoja Mongolia po përparon. Pra, në Mongoli proverbi i popullit tonë «dhentë e dhitë e Zeres, nami i Hasan Qeres•, do të vërtetohet plotësisht. Nami do të jetë për mongolët, por dhentë do të jenë për revizienistët so-vjetikë. S'ka asnjë dyshim që Mongolia po kthehet për ta dhe prej tyre në një prapavijë ekenomike.

Këto janë qëllimet e vërteta të Traktatit Sovjeto--Mongol, sipas mendimit tim. Në arenën ndërkombëtare

41

dhe në aleancën e shenjtë të revizionistëve sovjetikë me imperializmin amerikan, traktati në fjalë është mi-rëpritur n,ga amerikanët, nga japonezët dhe nga kapi-talistët e tjerë.

Është e qartë se ky veprim sovjetik është i koordi-nuar dhe në harmoni me amerikanët. Ky traktat ka kënaqur, gjithashtu, militaristët japonezë, pse do të thotë që u gris traktati i parë kundër tyre dhe tash u bë një tjetër që është kundër Kinës. Pikërisht, sapo u nënshkrua traktati, për të përgëzuar sovjetikët u nis për në Moskë ministri i Jashtëm Japonez me një tog projektmarrëveshjesh për çimentimin dhe për zgjerimin e bashkëpunimit dhe të miqësisë sovjeto-japoneze.

Të gjitha këto janë fakte reale, që s'i mbulon dot demagogjia. Por të gjitha këto plane do të dështojnë.

E MERKURE

19 JANAR 1966

Sot punova në shtëpi. Bie shumë shi dhe ky mund të na dëmtojë grurin. Në Dajt ka rënë dhe vazhdon të bjerë borë.

42 43

E ENJTE

20 JANAR 1966

Takim pune me Ritën për zhvillimin e Plenumit të Komitetit Qendror të BRPSH, ku do të diskutohet për gjallërimin e mëtejshëm të punës së organizatës së rinisë.

Sot hodha në letër disa mendime për kalitjen fizike të popullit, çështje kjo që lidhet ngushtë me mbrojtjen e atdheutl.

Që mbrojtja e atdheut të bëhet shprehi absolute për çdo qytetar, të vogël e të madh, krahas punës që bëhet për edukimin politik, duhet punuar shumë edhe për kalitjen fizike të njerëzve tanë.

Kultura fizike te ne nuk është në nivelin e duhur. Prandaj është e nevojshme të merren masa e të gjen-den forma sa më të përshtatshme që kjo çështje me rëndësi kolosale të konsiderohet si një detyrë e dorës së parë me kuptim të madh politik nga të gjithë: nga punëtorët, fshatarët dhe intelektualët.

Për këtë problem do të bisedoj nesër me shokët sekretarë të KQ.

E PREMTE

21 JANAR 1966

Vazhdojnë deklaratat publike të një numri puno-njësish të dikastereve, të komiteteve ekzekutive dhe të aparateve të tjera të administratës shtetërore që duan të venë të punojnë në bazë dhe në prodhim.

Kudo ka shpërthyer me të vërtetë një hov i madh rcvolucionar.

Vajta në zyrën e Hysniut. Atje ndodheshin edhe shokët Ramiz, Rita e Hakiu. Ishin mbledhur për të shqyrtuar planin e punës të Byrosë Politike dhe të Se-kretariatit. Përfitova nga ky rast dhe shkëmbyem mendime për kuadrot e administratës që do të shkojnë në prodhim, si të ndjekim punën e tyre. Pastaj bise-duam edhe për forcimin e punës politiko-ideologjike me masat e popullit, për problemin e kalitjes fizike dhe të stërvitjes ushtarake, për mbrojtjen e atdheut.

Takim pune me Mehmetin në lidhje me disa pl- i. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 137. këpamje jo të drejta të Petrit Dtunes për uniformën

e re në ushtri. 44 45

E SHTUNE

22 JANAR 1966

Takim pune me Ramizin dhe Hakiun për përgatit-jen e vendimit të Komitetit Qendror të Partisë për ndihmë morale dhe materiale nëpunësve që venë në prodhim.

Duke marrë parasysh iniciativën patriotike të pu-nonjësve për të shkuar dhe për të punuar në bazë e në prodhim, duke pasur gjithashtu parasysh vështi-rësitë ekonomike, familjare, për strehimin etj., që u shkakton kjo lëvizje, Komiteti Qendror duhet të dalë me një vendim publik, ku të falënderojë nxehtësisht të gjithë këta punonjës, që në mënyrë revolucionare iu përgjigjën thirrjes së Partisë. Vendimi të ♦ërë në dukje, si shembull të madh për të gjithë, këtë vendos-mëri të tyre etj., etj. Të merren gjithashtu masa favori-zuese ekonomike për këta punonjës. Këto masa të jenë të kësaj natyre:

— T'u jepen nga një ose dy rroga plus për t'i ndih-muar në vendosjen e tyre në vendin ku do të shkojnë për të punuar.

— T'u transportohen falas pjesëtarët e familjes

dhe plaçkat e shtëpisë në vendin ku do të shkojnë me punë e banim.

— Për ata që transferohen nga një qytet në tje-trin t'u jepet precedencë në strehimin e tyre.

— Fëmijët e tyre, kur vazhdojnë shkolla të pro-fileve që mungojnë atje ku do të venë, të mbahen me bursë ose gjysmëburse (natyrisht, kur janë nevojtarë).

— Grave të tyre, që kanë qenë në marrëdhënie pune, t'u gjendet punë atje ku venë.

— Të gjithë atyre që shkojnë në fshatra dhe nuk kanë shtëpi, shteti brenda këtij viti t'u ndërtojë shtëpi të reja, të cilat ose të kalojnë në pronësi të tyre, ose të mbeten pronë shtetërore dhe këta të mos paguajnë qira.

— Për të gjithë ata që ndërrojnë profesion, atje ku venë të punojnë, të përgatiten kurse të veçanta për të mësuar një zanat brenda një afati jo më shumë se 6 muaj. Gjatë kësaj kohe të kursit këta të paguhen me rrogën që u është caktuar atje ku do të punojnë.

— Të gjithë emrat e tyre, si shembull patriotizmi, të afishohen në tabelën e nderit në qendër të kryeqyte-tit, duke shënuar qendrat e punës nga largohen dhe fshatrat apo qendrat e punës të rretheve ku shkojnë.

— Çdo ministri, çdo rreth, çdo ndërmarrje, të in-teresohet imtësisht për kuadrot e vet që shkurtohen, derisa ata ta marrin punën në dorë. Të interesohen gjithashtu posaçërisht për familjet e tyre, që akoma për mungesë strehimi, qëndrojnë atje ku kanë qenë më parë. Ministri, sekretari i Partisë, kryetari i ko-mitetit ekzekutiv të rrethit, drejtori i ndërmarrjes të venë t'i vizitojnë vetë, t'i pyesin ata për nevojat që kanë dhe t'ua plotësojnë• kërkesat pa vonesë (naty-

46

47

risht ato kërkesa që janë të drejta dhe të arsyeshme). Mund të merren .edhe masa të tjera favorizuese

veç këtyre. Mendoj se ky është një veprim i drejtë dhe me

reperkusione të mëdha politike, për vetë këta punonjës, por edhe për gjithë popullin. Këta do të shohin sa vlerë ka kuadri për Partinë, se Partia kurrë nuk i lë rrugëve, por kujdeset për ta si për gjënë më të shtrenjtë.

U dhashë porosi shokëve sekretarë të Komitetit Qendror që ta studiojnë këtë problem, përcaktojnë këto gjëra në një vendim, të cilin ta marrim në shqyrtim dhe të vendosim sa më parë, zjarr për zjarr, në Byronë Politike. Të mos lëmë për asnjë çast që kuadrot të shqetësohen kot, se armiku mund të përfitojë nga këto momente për të na dëmtuart.

U takova me shokun Hysni, në zyrën e tij. Ai më informoi për mbledhjen që bëri sot me ministrat, se-kretarët e organizatave-bazë dhe drejtues të tjerë të dikastereve, me përgjegjësit e organeve qendrore të organizatave të masave, sekretarët e Komitetit të Par-tisë të Tiranës dhe punonjës të aparatit të Komitetit Qendror. Përshtypja e tij ishte se mbledhja shkoi mirë.

Me këtë rast e vura në dijeni për udhëzimet që u dhashë shokëve Ramiz e Haki, lidhur me masat që du-het të marrim në favor të punonjësve, të cilët do të shkojnë nga administrata në prodhim.

E DIEI,

23 JANAR 1966

Jemi në ankth, pse s'po marrim vesh asgjë se ç'bën Partia Komuniste e Indonezisë në këto momente të vështira për të, kur reaksioni i egër indonezian po e godet dhe po e ndjek me tërbim. Nuk dimë gjendjen e saj, si mbrohet dhe si përgatitet për luftë ose si lufton. Nuk dimë asgjë për udhëheqjen, për shokun Aidit, ç'deklarata kanë bërë për veprim, ç'konkluzione politike dhe luftarake kanë nxjerrë.

Shokët kinezë i pyesim vazhdimisht, por edhe ata na thonë se nuk dinë asgjë, se janë krejt të shkëputur prej tyre. Ambasada kineze në Xhakarta qëndron e rre 7

thuar dhe plotësisht e izoluar. As shokët indonezianë që pas goditjes u ndodhën

në Kinë dhe, në mes tyre ka edhe anëtarë të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Indonezisë, s'dinë gjë se i kanë të këputura lidhjet. Ne jemi në kontakt me ta, kemi kërkuar shpjegime prej tyre, por duket që ata politikisht dhe ideologjikisht qëndrojnë në parullat dhe orientimet e vjetra para goditjes, që, sipas mendi-mit tonë, edhe atëherë, pa lëre tani, nuk janë fort të drejta dhe në rrugë revolucionare. Veçanërisht qënd-

411 4 — 41

1. Mbi bazën e këtyre shënirneve autori ka përgatitur diskutimin për mbledhjen e Byrosë Politike më 26 janar 1968. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, 1. 148.

48

rimi i tyre ndaj revizionistëve sovjetikë dhe ndaj Sukarnos, si përpara edhe ca më keq tani, është thellë-sisht oportunist. Vaj halli, në rast se Partia Komuniste e Indonezisë dhe udhëheqja e saj, në këto momente lufte dhe revolucioni të hapët, do të mbajnë akoma të tilla pikëpamje oportuniste ndaj këtyre dy çështjeve kyç ideologjike dhe politike, të jashtme dhe të brendshme. Për ne, pra, ka rëndësi të madhe të dimë veçanërisht qëndrimin e Partisë Komuniste të Indonezisë në lidhje me Sukarnon dhe NASAKOM-in, të dimë drejtimin kryesor dhe parullat e luftës dhe të politikës që udhëhe-qin në këto momente Partinë Komuniste të Indonezisë, që kështu ta mbështetim, të bëjmë një luftë politike të gjerë, të mbështetur në fakte.

Partia jonë nuk ka ndenjur me duar lidhur dhe as do të rrijë, por kur të dimë edhe këtë drejtim krye-sor, atëherë lufta jonë politike do të bëhet më efektive.

Tani opinioni botëror vihet në korent nga shtypi dhe nga radiot borgjeze, dhe gjëja kryesore që ato vënë në dukje, është se «Partia Komuniste e Indone-zisë u zhduk», «u shpartallua» etj.

Ne duhet të vazhdojmë të luftojmë dhe ta mbroj-më Partinë motër Komuniste të Indonezisë në luftën e saj për revolucion.

Na shqetësojnë, gjithashtu, lajmet e shumta nga burime borgjeze, sipas të cilave Aiditin e kanë kapur, e kanë vrarë etj. Natyrisht këto bëhen edhe me qëllim, për të demoralizuar komunistët indonezianë.

Fidel Kastroja u kishte thënë shokëve indonezianë që sovjetikët e kishin vënë në dijeni se Aiditi ishte kapur nga reaksioni duke transportuar armë me heli-

kopter nga një fshat në tjetrin. Do të shohim sa i vër-tetë është ky lajm, por, në rast se vërtetohet, vrasja e Aiditit është një humbje e madhe për Partinë Komu-niste të Indonezisë, pse, pavarësisht nga disa pikëpamje, që, sipas mendimit tonë, Aiditi nuk i ka pasë të qarta, veçanërisht çështjen e revizionistëve sovjetikë dhe çësh-tjen e besimit të tepruar te Sukarno e te NASAKOM-i, pavarësisht nga iluzionet që kishin krijuar këto men-dime politiko-ideologjike bazë, prapëseprapë, ishte një udhëheqës që kishte anë të mira dhe pozitive dhe këto situata të rënda që u krijuan për partinë e tij, do ta ndihmonin patjetër të shihte qartë pikëpamjet e tij të gabuara dhe t'i korrigjonte me luftë dhe me qëndrime me të vërtetë revolucionare.

Fakt është se nën maskën e Sukarnos, me vullnetin e tij ose «kundër vullnetit të tij», me aprovimin ose gjoja me dezaprovimin e tij, reaksioni dhe ushtria indo-neziane po forcohen, po organizohen, po godasin kudo partinë, po vrasin me qindra mijë komunistë dhe pa-triotë, po forcojnë lidhjet me imperializmin amerikan e të tjerë.

Sukarnoja bën sikur zemërohet, mund që edhe ze-mërohet me të vërtetë, por vetëm pse shikon se po humb fuqinë dhe prestigjin e tij personal; gjeneralët i japin nga një grimë satisfaksioni, dhe nën këtë «sa-tisfaksion» vazhdenë punën e tyre terroriste dhe for-cojnë lidhjet me amerikanët. Prandaj në këto kondita, mendojmë ne, të kesh qoftë edhe një fije besimi te Su-karnoja, pale të presësh ndihmë nga ai, është një miopi e madhe politike.

Mendoj se rruga e partisë është ajo që Sukarn.os

50 51

t'i vërë këmbët në një këpucë, o me popullin, o me reak-sionin, dhe kjo me vepra e jo me fjalë, e as me «poli-tikë» nga pallati i mbushur me «hyri», por nga gjiri i popullit që lufton, dhe krah për krah me Partinë Ko-. muniste të Indonezisë e me patriotët e tjerë.

Politika, gjestet, veprimet e Sukarnos janë likuida-tore, qoftë edhe për demokracinë borgjeze në Indonezi, pale për një demokraci popullore dhe revolucionare. Kështu mendojmë ne. Si mendon Partia Komuniste e. Indonezisë, pikërisht, këtë nuk e dimë dhe përpiqemi ta mësojmë.

E RENE

24 JANAR 1966*

Po marr vazhdimisht e vazhdimisht letra, peticione, deklarata, rezoluta nga shokët grekë në mërgim në vendet revizioniste, dhe vazhdimisht zemra ime vuan për ta, ndiej një dhimbje të madhe të papërshkruar për këta shokë heroikë, që luftuan me trimëri të pashoqe kundër fashizmit, kundër monarkistëve, kundër imperia-listëve anglezë dhe amerikanë. Ne i ndihmuam me gji-thë shpirt; ndamë bukën e gojës me ta, në një kohë që ne vetë ishim të uritur, vumë në rrezik kufijtë e atdheut tonë, të cilët u sulmuan me forca të mëdha monarko--fashistel, atje luftuam dhe nuk lëshuam asnjë pëllë-mbë tokë; na u vranë njerëz, por shokët dhe vëllezërit tanë, Ushtrinë Demokratike Greke, partizanët heroikë grekë i shpëtuam të gjithë, i futëm në vatrat tona. Kam qenë vetë në këtë operacion delikat e të dhimbshëm. Shokët grekë, që, luftuan me trimëri, qanin me ngashë-

1. Kjo ndodhi në gusht të vitit 1949, kur monarko-fashis-tët grekë kryen një varg provokacionesh të armatosura në kufijtë jugorë të vendit tonë. Këto provokacione ishin pjesë përbërëse e një komploti të kurdisur nga imperialistët anglo--amerikanë kundër Republikës Popullore të Shqipërisë.

52

53

rim për disfatën dhe donin të riktheheshin, të luftonin, gjë që ishte e pamundur. Pas situatave të krijuara, ata ishin të mallëngjyer nga pritja e ngrohtë e popullit dhe e Partisë sonë. Ne bëmë detyrën internacionaliste, i ndihmuam të merrnin kurajë, të forcoheshin shpirtë-risht. Ne biseduam vetë me Stalinin, bile në bisedën me të e me Molotovin ku ishte edhe Zahariadhisi me Par-calidhisin, unë parashtrova pikëpamjet tona për luftën e partizanëve grekë dhe fola haptas për disa gabime të udhëheqësve grekë, të cilat u gjetën të drejta nga Stalini dhe u ndamë nga mbledhja si shokë lufte.

Vëllezërit tanë grekë, shokët tanë heroikë, partiza-nët grekë, i përcollëm me mallëngjim për në vendet socialiste të Evropës Lindore ku dëshironin të shkonin, dhe me besim të patundur se atje ku ata do të shkonin, do të ishin si në Shqipëri, me të vetmin ndryshim, që atdheun e tyre nuk do ta kishin aq afër siç e kishin kur ishin te ne. Dhe në fakt kështu ngjau sa ishte gjallë Stalini. Ata, kudo ku vanë, u instaluan, u vunë në punë, u organizuan, shkuan në shkolla ushtarake, në shkolla profesionale, në shkolla partie etj. Organizuan partinë e tyre, analizuan luftën me fitoret, me gabimet dhe me disfatat.

Pas vdekjes së Stalinit, filloi tragjedia e madhe e shokëve grekë, tragjedi që s'ka mbarim.

Revizionistët hrushovianë janë xhelatët e shokëve grekë, ata janë përgjegjës përpara opinionit botëror dhe Partisë Komuniste Greke për të gjitha këto tmerre që u bëhen heronjve të Greqisë martire.

Ato që u bëjnë hrushovianët shokëve grekë në Bashkimin Sovjetik, as monarkot nuk ua kanë bërë në

Greqi brenda. Kjo është një histori e tërë tragjike, plot dhimbje, likuidime të vetë Partisë Komuniste Greke, të udhëheqjes së saj, likuidime fizike, internime, rrahje, vrasje të llahtarshme, që këtu as nuk mund të përmbli-dhen, pse duhen vëllime të tëra.

Por zëri i heronjve, i shokëve tanë grekë, që vuajnë në internim, çan .akujt dhe kufijtë dhe vjen te Partia jonë, te Partia në të cilën ata kanë një besim të pafund, një dashuri të papërshkrueshme. Ata kërkojnë ndihmën tonë, pse vetëm te ne ata kanë besim. Ata nga errësira e mërgimit dëgjojnë Radio Tiranën. Ata duan të dë-gjojnë deri këngët e popullit tonë, pse u kujtojnë da-shurinë dhe besnikërinë e madhe të popullit «arvanit» dfie të Partisë së tij marksiste-leniniste.

Shokë e vëllezër grekë që vuani nga revizionistët modernë, sa dhimbje ndiej tash për ju, pse ju keni dhimbje të mëdha!

Shokë grekë, për arsye të koniunkturave politike, kur vendi ynë është i rrethuar nga armiq dhe ndër këta, edhe monarko-fashistët grekë, ne nuk ju kemi ndihmuar si duhet dhe sa duhet, veçanërisht, ju, në emigracion. Ne e ndiejmë thellë këtë mungesë, prandaj vuajmë. Por ne do të bëjmë ç'është e mundur e do ta kryejmë këtë detyrë. U dhashë porosi shokëve të pu-nojnë një sërë materialesh, të gjejnë metodat dhe më-nyrat që opinioni botëror dhe ai komunist të marrin vesh të vërtetën për ju, për çështjen tuaj, luftën tuaj heroike dhe armiqësinë e egër të revizionistëve moder-në ndaj jush.

Të dashur shokë, qëndroni të fortë si çeliku, siç qëndruat në furtuna në malet e Greqisë heroike e mar-

54

55

tire. Qëndroni si shkëmb i pamposhtur kundër tradhtisë së revizionistëve sovjetikë e të tjerëve. Luftoni, shtrën-goni radhët kundër armiqve, përgatituni për luftën e madhe kundër imperializmit. Le t'u udhëheqin e t'u frymëzojnë edhe në betejat e ardhshme mësimet e Mar-ksit, të Engelsit, të Leninit e të Stalinit. Ne, shqiptarët, ashtu si kurdoherë, në historinë e lashtë e plot luftëra të të dy popujve tanë kemi qëndruar e kemi luftuar së toku për lirinë. Edhe tani do të jemi përkrah jush, për-krah popullit punonjës grek.

F. MARTE

25 JANAR 1966

Koha u hap, dhe po të mbajë, do të ndihmojë buj-qësinë dhe pjelljen e bagëtive.

Revizionistët italianë fillojnë sot kongresin e par-tisë së tyre. Ata, si gjithë shokët e tjerë të tyre revi-zionistë, janë në krizë. Artikulli i «Zërit të popullit» që kritikonte tezat e tyre, të cilat do të diskutohen në kongres, u botua në formë broshure edhe në gjuh;:;.n italiane.

56

57

E MERKURE

26 JANAR 1966

Mbledhje e Byrosë Politike për të studivar dhe vendosur për ndihmën materiale që duhet t'u japim atyre nëpunësve dhe specialistëve që shkurtohen nga organikat dhe shkojnë për të punuar në bazë në pro-dhim.

Në diskutimin tim bëra disa propozime konkretei për lehtësitë që u duhen krijuar këtyre punonjësve, duke theksuar, njëkohësisht faktin, që këta duhet të jenë të ndërgjegjshëm për vështirësitë e fillimit.

1 dërgova shokut Ramiz disa shënime e teza për Ytjë artiku11 2, duke marrë shkas nga një koment i Radio Beogradit dhe një artikull i gazetës «Rilindja» në gjuhën shqipe; pra t'u përgjigjemi.

E ENJTE

27 JANAR 1966

91 shkrimtarë dhe artistë, në një mbledhje entu-ziaste, vendosën të shkojnë të punojnë në bazë. Kjo ka një rëndësi të madhe për intelektualët.

Nesër këta do të dalin me një deklaratë publike.

Takim pune me shokun Hysni. Biseduam për ardh-jen e shokëve indonezianë nga Pekini në Shqipëri dhe për disa probleme të punës së Partisë e të Kryesisë së Këshillit të Ministrave.

Takim pune me Ramizin dhe Hakiun.

1. Shih në këtë vëllim, f. 48. 2. Këto shënime e teza janë përdorur për artikullin «Ag!en-

tura titiste, duke i shërbyer imperializmit amerikan, përzihet në punët e brendshme të popullit korean», botuar në gazetën «Zëri i popullit» 8 shkurt 1966.

58

59

E PREMTE

28 JANAR 1966

Në Kongresin e 11-të të revizionistëve italianë, re-vizionisti Suslov e të tjerë sulmuan Kinën në çështjen e Vietnamit.

E MARTE 1 SHKURT 1966

Mbledhje me sekreta.rët e Komitetit Qendror për të parë dhe për të shkëmbyer mendime rreth çështjeve që do të diskutoj në mbledhjen e afërt të Byrosë Po-litiket.

Shokët ishin dakord.

1

1. Shih në këtë vëllim, f. 63.

60 61

F. PREMTE

28 JANAR 1966

Në Kongresin e 11-të të revizionistëve italianë, re-vizionisti Suslov e të tjerë sulmuan Kinën në çështjen e Vietnamit.

E MARTE

1 SHKURT 1966

Mbledhje me sekretarët e Komitetit Qendror për të parë dhe. për të shkëmbyer mendime rreth çështjeve që do të diskutoj në mblecihjen e afërt të Byrosë Po-litiket.

Shokët ishin dakord.

1. Shih në këtë f. 63.

60

E MRRKURE

2 SHKURT 1966

Bisedë pune me Hysniun për të reflektuar mbi organikat dhe vendet e punës për shokë kryesorë të udhëheqjes që do të shkojnë të punojnë në rrethet.

E ENJTE

3 SHKURT 1966

Filloi mbledhja e Byrosë Politike për problemin: «Disa konkluzione fillestare mbi punimin e vendimeve të Byrosë Politike për luftën kundër burokratizmit».

Mbajta fjalënt time, të cilën do ta vazhdoj edhe nesër.

Sot aprovuam në mbledhjen e Byrosë Politike të KQ të PPSH përgjigjen që do t'i japim KQ të Partisë Punëtore të Bashkuar Polake për propozimin që na bën për të marrë pjesë në një mbledhje të partive ko-muniste e punëtore të vendeve anëtare të Traktatit të Varshavës dhe të vendeve socialiste të. Azisë, për të diskutuar bashkërendimin e ndihmës për RD të Vietna-mit dhe për Frontin Kombëtar të Çlirimit të Vietna-mit të Jugut.

•.■

I. Shih në këtë vëllim, f. 71. 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 179.

62 63

E PREMTE

4 SI1KURT 1966

Kuptimi i thellë i vendimit të Byrosë Politike për luftën kundër burokratizmit ka rëndësi shumë të ma-dhe për zbatimin e drejtë të orientimeve të Partisë, për ndreqjen e atyre shtrembërimeve që janë vërtetuar në punën e Partisë dhe të pushtetit. Prandaj sot në mble-dhjen e Byrosë Politike, duke u mbështetur edhe në dy materiale që kisha përgatitur qysh në muajin janar për luftën kundër burokratizmit, bëra disa konkluzione fi-Ilestare për punimin e këtij vendimil.

Në radhë të parë, vura në dukje se praktika vër-leton që vija e Partisë ka qenë dhe është e drejtë dhe kjo është garanci për rezultatet që do të arrijmë në korrigjimin e të metave në disa sektorë dhe në ven-dosjen e disa parimeve të reja revolucionare. Për këtë aëllim kërkohet që çështjet gjykojmë si marksistë dhe mendimet t'i shprehim lirisht. Të metat dhe do-bësitë do t'i ndreqim duke ngritur në këmbë gjithë Partinë dhe popullin. Gabimet dhe të metat t'i analizoj-më në mënyrë kritike dhe t'i përvishemi punës për t'i ndrequr ato pa «turpin» mikroborgjez.


Puna që po bëhet tash për të luftuar burokratizmin është më e kualifikuar, megjithatë s'mund të themi se çdo gjë është kuptuar thellë, sidomos parimet politike, ideologjike dhe organizative ku mbështetet kjo luftë. Lufta kundër burokratizmit kërkon njohjen e gjendjes në tërësi dhe jo vetëm në aspekte të veçanta. Kështu, duke u preokupuar për problemet ekonomike, ne nuk u kemi kushtuar kujdesin e duhur problemeve të tjera që lidhen me to. Kjo dhe gabime të tjera, që janë konstatuar, e kanë burimin te dobësitë në metodën dhe në stilin e punës sonë dhe këto dobësi krijuan terren për shfaqjen e burokratizmit në aparatet e Partisë e të shtetit. Këtë duhet ta kuptojmë mirë të gjithë.

Pasi përmenda konkluzionet në të cilat kisha arri-tur, për sa i përket punës që po bëhet për spastrimin e metndave dhe të praktikave burokratike, theksova se, në radhë të parë, duhet të kuptohen thellë nga të gjithë jo vetëm rrezikshmëria e burokratizmit, por edhe shka-qet që e lindën atë, duke parë anën politike dhe ideo-logjike të çështjes.

65 64

5 — 41

1

E SHTUNE

11 SHKURT 1968

E DIEL

6 SHKURT 1966

Bisedova me shokët e Qeverisë në lidhje me ana-hzën që do të bëjnë për burokratizmin dhe për metodën e planifikimit.

Dje pasdite të gjithë sekretarët e parë të komiteteve të Partisë të rretheve u njohën me materialet e mbledh-jes së fundit të Byrosë Politike.

Në zyrën e Hysniut bisedova me disa sekretarë të parë të komiteteve të Partisë të rretheve. Rekomandova që gjithë sekretarët të njihen me raportin e Byrosë Politike dhe me konkluzionet mbi burokratizmin.

Të mësojnë edhe ata nga gabimet tona.

Koha është e bukur. Dola shëtitje me Nexhmijen. Iliri shkoi në ekskursion me klasën në Dajt.

66 67

E HENE

7 SHKURT 1966

Sot u takova me Hysniun për kuadrot që do të dërgohen në rrethe, të ngarkuar me punë partie dhe me punë në organet shtetërore.

Pastaj thirrëm dhe Ramizin e Ritën dhe biseduam për të përgatitur një Letër të Hapur, që do t'ua drej-tojmë Partisë, popullit dhe ushtrisë.

Nga materialet e bazës që i dërgohen Komitetit Qendror, dalin çështje të rëndësishme për burokratiz-min, sidomos në organet shtetërore, Me sa duket Meh-meti ka përgjegjësi të madhe. Kam biseduar e do të bisedoj me të, që ai të kuptojë gabimet e tij të rënda në burokratizimin e organizmave shtetërorë. Pikërisht në këtë kohë, kur atij i duhet të reflektojë në këto gabime, më bëri propozimin që të vijë në aparat të Komitetit Qendror, si sekretar për çështje organizative! Pse? E çuditshme! Do të bisedoj me Hysniun.

E MARTE

8 SHKURT 1966

Mbledhje me shokët Hysni, Ramiz, Rita dhe me drejtues të Ministrisë së Mbrojtjes për përpilimin e një dokumenti publik për Partinë, ushtrinë dhe popullin, ku të shpjegojmë arsyet e marrjes së të gjitha masave, të luftës kundër burokratizmit dhe kuptimin e tyre ideologjik, politik, moral, ushtarak, organizativ dhe ekonomik.

Takim me një numër shokësh anëtarë të plenumit të Komitetit Qendror të Partisë dhe sekretarë të parë të komiteteve të Partisë të rretheve që studionin ma-terialet e mbledhjes së Byrosë Politike të datës 3 dhe 4 shkurt lidhur me luftën kundër burokratizmit.

Të gjitha problemet që trajtohen në këto materiale janë të drejta. Ky është fakt. Veçse ato janë probleme të tilla, u thashë shokëve në këtë takim 1 , që kërkojnë të reflektohet thellë mbi to, jo vetëm për t'i kuptuar, por sidomos për t'i vënë në zbatim.


68 69

Kudo duhet të vendosim një frymë e metodë pune me të vërtetë revolucionare. Komunistët dhe veçanë-risht kuadrot drejtues duhet t'i analizojnë veprimet e tyre me sy kritik dhe të zhveshur nga çdo mbeturinë

mikroborgjeze. Hovit të madh revolucionar që ka përfshirë popu-

Ilin në çdo sektor për korrigjimin e të metave, lypset t'i përgjigjemi me një punë më të kualifikuar, duke qenë si kurdoherë kuadrot në ballë të punës.

F. MERKURR

9 SHKURT 1966

Duke pasur parasysh vendimet cjë morëm për të ndihmuar bazën, si dhe dëshirën që shfacfën shokë të udhëheqjes, në mbledhjen e kaluar të Byrosë Politike, për të shkuar në bazë, sot në mbledhjen e Byrosë Po-litike bëra disa propozime konkrete lidhur me këtë probleml.

Gjithashtu për përmirësimin e punës në qendër propozova të merren disa masa, të cilat t'i konsideroj-më si provizore deri në Kongresin e 5-të të Partisë.

Shokët e Byrosë Politike ishin dakord me propozi-met e mia.

Për sa u përket transferimeve që do të bëhen, është e nevojshme që ato të shpejtohen. Ne nuk duhet t'i lëmë për shumë kohë këto gjëra pezull. Tash kudo është krijuar një entuziazëm i madh, të tërë, kuadro e punonjës, komunistë ose jo, janë të gatshëm të venë në bazë, prandaj duhet vepruar pa vonesë. Ne rnund të pranojmë një studim organik, mbase në fillim jo të plotë, në bazë të të cilit të vendosim që njëri, për shembull, të qëndrojë këtu, tjetri të shkojë atje etj.,


70 71

etj., nesër mund të bëjmë përsëri ndonjë korrigjim, por njerëzit nuk duhet t'i mbajmë në pritje, sepse kjo krijon te kuadrot një situatë disi shqetësuese. Prandaj punët t'i marrim frontalisht, të punojmë ditë e natë për t'u gjetur zgjidhje të shpejtë këtyre problemeve e të for-cojmë sa më parë situatën.

Shokëve Gogo Nushi, Manush Myftiu dhe Rita Marko, që do të shkojnë në bazë për të dhënë ndihmën e tyre, u urova të dalin faqebardhë në detyrat e reja dhe, me këtë rast, u dhashë disa këshilla e porosi.

Takim me sekretarët e parë të komiteteve të Par-tisë të rretheve Gjirokastër e Sarandë dhe me drejto-rin politik të ushtrisë, i cili erdhi tek unë dhe më shtroi disa pikëpamje të vetat kritike për punën dhe kon-ceptet jo të drejta të Petrit Dumes.

Duhet të analizojmë dhe të sqarojmë punët në ko-mandën e ushtrisë.

E ENJTE

10 SHKURT 1966

Bisedova me shokët Hysni dhe Ramiz lidhur me organizimin e punës në aparatin e Komitetit Qendror. Unë isha përgatitur dhe hodha disa mendime për struk-turën e aparatit, për një organizim të ri, që t'u përgji-gjet më mirë detyrave, ndjekjes dhe zbatimit të vendi-meve të Partisë. Shokët ishin dakord me këto mendime dhe propozuan që çështjet të diskutohen edhe me drej-torët e drejtorive në aparat, për të tërhequr mendimin e tyre.

Po sot u mblodh Sekretariati, ku u diskutua struk-tura e re e aparatit të Komitetit Qendror, funksio-net, kompetencat, lidhjet e instruktorëve të këtij apara-ti me sekretarët dhe me bazën. Përcaktuam drejt edhe disa parime të kuptimit të rolit të forumeve udhëhe-qëse të Partisë, që ishin keqkuptuar disi dhe zbatuar në rutinën e vjetër të punës.

KQ i PK të Kinës na dorëzoi përgjigjen që i ka dhënë PPB Polake lidhur me propozimin që u bëhej

72 73

për të marrë pjesë në një mbledhje ku të koordinohet ndihma për Vietnamin. Përgjigjja e tyre është po n'e' ato vija si edhe letra jonë që do t'u dorëzojmë polakëve.

E PREMTE 11 SHKURT 1968

Sot ua dorëzuam polakëve letrën e Komitetit tonë Qendrorl në përgjigje të letrës së tyre, ku hedhim poshtë idenë e mbledhjes që propozonin ata për koordinimin e ndihmës për Vietnamin. Në të njëjtën kohë, ne de-maskojmë qëllimet e tyre tradhtare lidhur me këtë çështje. Letrën tonë do ta botojmë nesër në shtyp.

1. Letër e KQ të PPSH drejtuar KQ të PPBP, me anën e

së cilës demaskohet qëndrimi antimarksist 1 revizionistëve hrushovianë ndaj çështjes vietnameze. Shih: «Zëri 1 popullit ►, 12 shkurt 1966.

74 75

E SHTUNE

12 SHKURT 1986

Bisedë pune me shokun Hysni për riorganizimin e aparateve të komiteteve të Partisë, për metodën e re të punës dhe për shpërndarjen e re të kuadrit të no-menklaturës së KQ dhe të Sekretariatit.

Bëmë një paraprojekt jo të plotë për këtë çështje, që do t'i paraqitet për shqyrtim dhe aprovim Byrosë Pol itike.

U takova me Mehmetin dhe e këshillova që, në mbledhjen e ardhshme të Qeverisë, analiza e gabimeve të vërtetuara në pushtet, në Qeveri dhe në Kryesi, të bëhet e thelluar dhe jo e përciptë, të kuptohet mirë rrezikshmëria e gabimeve dhe origjina e tyre. Të vihen në dukje konceptet e gabuara në punën drejtuese, mos-thellimi në anën politike të çështjeve, të shpjegohet dhe të dënohet drejtimi formal, burokratik, koncepti antimarksist i komandimit plot mendjemadhësi dhe arrogancë, shfrytëzimi i palejueshëm i postit zyrtar dhe i autoritetit të Partisë, apo i vendit që zë në Qeveri

76

Të theksohet mirë dhe të kuptohet thellë: drejtimi kolegjial nuk është diçka formale, por një diskutim i hapët e i thelluar i gjithsecilit, me qëllim që të arrihet në konkluzione dhe vendime të drejta. Në diskutime dhe në shfaqje mendimesh për problemet që rrihen nuk duhet të ndikojnë dhe të pengojnë format, autori-teti dhe të tilla koncepte antimarksiste se unë apo ti kemi një funksion më të lartë. Në diskutime dhe në vendime për probleme të ndryshme duhet mbajtur parasysh logjika e fortë, kuptimi i drejtë i çështjes, ana politike dhe anët e tjera. Dhe këndej mund dhe duhet të dalë vlerësimi i kuadrit, i aftësive të tij, i qartësisë politike që ka dhe i vendit të punës që mban ose që nuk duhet të vazhdojë ta mbajë akoma. Shumë herë janë bërë autokritika, shumë herë këto autokritika janë shoqëruar me shprehjet «e kuptoj thellë», «do të bëj përpjekje të ndreqem», por pas një kohe ato janë ha-rruar, duke krijuar prapë një situatë të rëndë. Natyra e njeriut duhet njohur dhe zotëruar mirë dhe kurdo-herë i duhet rënë me shufrën e analizës kritike, se sa më tepër i dëbon të metat «formalisht», aq më me vrap ato kthehen përsëri.

Gjithashtu i vura në dukje Mehmetit se raporti që do t'i paraqitet Qeverisë ka boshllëqe serioze, sidomos në drejtimin e një analize serioze, të thelluar e konkrete, prandaj ai duhet ndrequr në disa drejtime. Sikundërqë theksova në Byronë Politike, në kuptimin e burokratiz-mit dhe në luftën kundër tij, në radhë të parë, ka rën-dësi ana politike, kuptimi politiko-ideologjik i çdo çështjeje. Kjo bëhet e domosdoshme në Qeveri, se sho-kët, në drejtimin e punëve, janë larg ta kenë kuptuar

77

këtë edhe në zbatim. Ata janë kthyer në prakticienë,

në urdhërdhënës dhe me sommairel, gjoja të direkti-

vave, që në fakt janë urdhra, ata kanë menduar se e

bënë tërë politikën! Duhet të kuptojmë mirë, i thashë Mehmetit, ne dhe

tok me ne gjithë shokët kryesorë, se nuk jemi enciklo-pedistë dhe nuk mund t'i dimë të gjitha problemet. Të mendojmë të kundërtën, do të thotë të jemi megaloma-nët më të rrezikshëm. Megjithatë, si udhëheqës, ne du-het të bëjmë përpjekje që problemet të mos i kap:m në sipërfaqe, po të kuptojmë thelbin e tyre dhe këtë

thelb ta kemi të qartë. Të kemi besim të madh në diturinë dhe në gjykimin e mijëra kuadrove e puno-njësve, t'u vëmë veshin dhe të thellohemi në problemet që ata shtrojnë, në të dhënat dhe në mendimet që ja-pin, duke i dëgjuar jo me mendjelehtësi, me arro-gancë e megalomani të dënueshme, por me thjeshtësi komuniste. Duhet ta zhdukim mënyrën, sipas së cilës shokët vartës, kur vijnë në takim te ne, nxjerrin riga xhepi defterin e kalemin dhe presin të shënojnë «fjalët e arta dhe xhevahiret e udhëheqësit».

E këshillova Mehmetin që në raportin që do t'i paraqitet Qeverisë të freskohen parimet themelore të Kushtetutës për pushtetin popullor, për Kuvendin, për këshillat popullorë, për Qeverinë dhe Kryesinë, se të

gjithë thonë se i dinë, por në praktikë i konfondojnë dhe i shkelin. Ky është një nga problemet më kryesore. Njerëzit duhet të kuptojnë mirë se Kryesia nuk është Qeveria, pse me metodën e punës suaj, me gabimet që

1. Frëngjisht — përmbledhje.

janë vërtetuar te ju, këtë e keni lënë jo vetëm të kuptohet, por edhe të veprohet. Anëtarët e Këshillit të Ministrave duhet të dinë se për punën që kryejnë si ministra dhe si anëtarë të Qeverisë janë përgjegjës në bazë të Kushtetutës, përpara Kuvenc:it Popullor, dhe se njëkohësisht ata janë përgjegjës përpara Komitetit Qendror. Ata të dinë mirë se Partia drejton çdo g:;ë, në të gjitha hallkat dhe se në Qeveri është një pjesë e vogël e anëtarëve të Komitetit Qendror, të cilët janë ngarkuar nga ky forum i lartë të drejtojnë punët në sferën e pushtetit dhe të zbatojnë vijën e Kongresit, vendimet e Komitetit Qendror, ligjet e Presidiumit dhe të Kuvendit Popullor dhe vendimet e Byrosë Politike.

Këto probleme të Partisë dhe çështjen e pushtetit në bazë, drejtimin e masave, kontrollin e masave, vijën e masave, është e domosdoshme t'i kuptojnë dhe t'i zbatojnë mirë, në radhë të parë, ministrat dhe bashkë-punëtorët e tyre, se, megjithëse në teori i dinë, janë larg që t'i kenë zbatuar si duhet në jetë.

78

7D

E ENJTE

17 SHKURT 1966

I bëra një letër shokut Zihni Sakol në përgjigje të letrës që mora dje prej tij. E përgëzova për vendimin që mori për të punuar e jetuar në gjirin e popullit ku ka lindur. I urova shëndet e punë të mbarë. Për sa i përket problemit që e shqetëson i shkrova se jam i një mendimi me të që Instituti i Folklorit të mbetet ashtu siç është krijuar.

Edhe shumë shkrimtarë të tjerë i janë përgjigjur thirrjes së Partisë si Zihniu.

E PREMTE

18 SHKURT 1966

Bisedë me shokun Petro Dode, sekretar i parë i Korçës.

Kohë e keqe. Bie shi.

Bisedë me Hysniun për të vendosur përfundimisht për organikat e reja dhe riorganizimin e aparateve të komiteteve të Partisë në rrethe. Do t'ia paraqesim për aprovim Byrosë Politike.


81 80

6 — 41

E SHTUNE

19 SHKURT 1966

I zhvillova Ramizit mendirrret e mia për ndërti-min e propagandës së Partisë me një frymë të re revo-lucionare, të kuptueshme dhe mobilizuese për masat dhe për një ristudim rrënjësor të arsimit tonë popu-llor, i cili duhet të përshkohet nga kjo frymë në kon-ceptet, në format e mjetet.

E IIENE

21 SIIKURT 1966

Bisedë me shokët sekretarë të Komitetit Qendror për përgatitjcsn e mbledhjes së Plenumit të Komitetit Qendror, ku do të diskutohen dhe aprovohen vendirnet e Byrosë Politike, Letra e Hapur, organikat e reja dhe orientimet për projektplanin dhe projektbuxhetin e shtetit për vitin 1966.

Bisedël me Ramizin për një artikull të gazetës «Zëri i rinisë» me titull «Mbi organizatën e rinisë dhe shkollën».

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f, 295.

82 83

E MARTE

22 SHKURT 1966

Studiova rnaterialin mbi planin dhe projektbuxhe-tin e zhvillimit të ekonomisë dhe të kulturës për vitin 1966, që do të shqyrtohet në mbledhjen e afërt të By-rosë Politike.

I. Pyetje.

1. Pse e pakësojmë numrin e nxënësve në shkollat profesionale?

2. S'po i japim asnjë rrugëdalje problemit të rë-rave bituminoze. Pse?

3. Ç'janë ato makineri që po i sorollatin në Portin e Durrësit dhe përse makineria për një fabrikë të re çi-mentoje, për të cilën është dhënë urdhër të ndërtohet, po rri kot? Të na jepen shpjegime për materialet dhe për fabrikën.

4. Në se konsistojnë 140 milionë lekë të rinj që pa-rashikohen për punimet gjeologjike?

5. Përse numri i dosave të mbetet nën nivelin e vi-tit 1965 dhe përse vazhdimisht duhet ta subvencionoj-më mishin e derrit?

84

6. Përse industria ka një nivel shpërndarjeje të njëllojtë me atë të vitit 1965?

7. Përse nga fitimi në vitin 1966 është parashikuar të kalojnë në buxhet vetëm 459 milionë lekë të rinj, pra 76,5 për qind? Po pjesa tjetër e këtij fitimi si do të përdoret?

8. Përse SMT-të financohen me 102 milionë lekë të rinj?

9. Pse kooperativat artistike kalojnë në buxhet?

II. — Diskutim1 rreth problemeve të mëposhtme — Të studiohet përdorimi sa më racional i rezerva-

ve të energjisë elektrike dhe i kapaciteteve të TEC-eve. — Në përdorimin e lëndës së drurit ka të ngjarë të

kemi shpërdorime shumë të mëdha, dhe asnjëherë, mendoj unë, nuk i jemi futur studimit të kësaj çësht-jeje me rigorozitet të madh.

— Në vend të parashikimit të financimit të kë-pucëve për fëmijët, pse nuk parashikohet të shtohet prodhimi i këpucëve me copë pëlhure, me gomë dhe me plastikë?

— Pllakat dhe tubat prej eterniti të shtohen, duke sjellë asbest, që fabrika të punojë plotësisht; të shkur-tohet sasia e tubave për ujë, që bëhen prej hekuri.

— Të shtohet prodhimi i mobilieve të thjeshta, i mobilieve prej xunkthi, duke përdorur pllaka prej zdrukthi, prej fibre etj. T'i largohemi prodhimit të mobilieve luksoze.

1. Mbi bazën e këtyre shënimeve shoku Enver Hoxha ka diskutuar në mbledhjen e Byrosë Politike të KQ të PPSH më 28 shkurt 1966. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 342.

85

— Problemi i mishit të derrit, kuptimi i rritjes së tij edhe në oborret kooperativiste, i shitjes etj.

Mendoj se nuk është e saktë që kooperativat (obo-rret) marrin 37 kilogramë mish nga një dosë. Kjo nuk mund të jetë kështu. A mos llogaritet kjo shifër absur-de mbi grumbullimet që bëjmë? Ky nuk është tre-gues, se fshatarët hanë dhe shesin gica edhe jashtë atyre që grumbullohen dhe shiten nga konsumi.

— Grumbullimi i qumështit nga oborret të mos planifikohet, por kush të dojë le të shesë, pa asnjëfarë presioni ose edhe detyrimi moral. Ne kemi interes që kooperativisti të shesë qumësht në forma krejt treg-tare. Por, nga ana tjetër, duhet të marrim masa dhe ta organizojmë punën që ky qumësht të mos shkojë dëm dhe kooperativat bujqësore vetë të zgjidhin problemin e përpunimit të tij në djathë, gjizë, gjalpë, për llogari të vetë kooperativistëve. Dhe, gjithashtu, po të dojë, po t'i teprojë, le t'i shesë shtetit, pa asnjë detyrim, pa asnjë planifikim.

— Të shikohet problemi i gazit metan dhe i koksit të naftës.

— Industritë e reja duhet të përvetësohen me një ritëm më të shpejtë se ç'raportohet.

— Duhet të ruhemi nga krijimi i stoqeve në veglat e ndërrimit.

— Të shihet me kujdes ç'mundësi ka për të bërë ulje çmimesh. Çmimet në përgjithësi mund të ulen duke e realizuar këtë detyrë nga ulja e kostos, nga ngritja e rendimentit, nga zgjatja e afatit të përdorimit të ma-kinerive (dhe rishikimi i normës së amortizimeve në disa sektorë mbi çka kemi të planifikuar) dhe nga disa

shkurtime buxhetore që mund të parashikojmë. Ulja e çmimeve mund të bëhet për disa mallra të nevojës së përditshme dhe që prodhohen në vend (gjë që para-kupton edhe shtimin e disa prodhimeve).

— Në lidhje me problemin e mësipërm, ç'mund të bëjmë në drejtim të rregullimit të pagave të pensio-nistëve (ata që punojnë të mos marrin pension), të pa-gesës së kopshteve, të shtëpive të pushimit, të shpër-blimit të nënave me shumë fëmijë etj., etj.

— Çështja e rendimentit dhe problemi i ngritjes së nivelit të jetesës së popullsisë. Ky i fu ►dit duhet parë thellë në lidhje me tërë problemin e pesëvjeçarit.

— Problem me rëndësi jo për vitin 1966, por për pesëvjeçarin është orientimi i shkollave. Kjo çështje duhet studivar në lidhje me nevojat e vendit.

— Shkollat profesionale të shtohen. — Të bëhen përpjekje që të gjithë nxënësit ta

marrin arsimin 8-vjeçar dhe të mos ngelin në klasa. Kjo çështje duhet të studiohet në gjerësi dhe në thellë-si, sepse ajo është edhe çështje edukimi, por edhe çështje koncepti filozofik.

— Të shtohet botimi i librave.

Bisedë me Gogon që erdhi nga Berati. Ishte shumë entuziast për punën e re.

86 87

E MERKURE 23 SHKURT 1966

Shoku Hysni më ngriti disa probleme të punës së Partisë me kuadrin. Më tha se i kishin bërë përshtypje disa mendime të Mehmetit për Letrën e Hapur dhe për çështje të kuadrit, mendime të cilat nuk niseshin nga pozita partie. Unë theksova që me kuadrot, sidomos në ushtri, të bëjmë kujdes, t'i ndihmojmë shokët që të ndreqen, t'i mbajmë afër dhe ngrohtë, siç na mëson Partia.

Sot, në mbledhjen e Byrosë Politike, diskutuam dhe aprovuam Letrën e Hapur të Komitetit Qendror të Partisë. Projektit të kësaj Letre iu bënë disa vërejtje të drejta, por disa vërejtje të Mehmetit nuk u pranuan.

Mehmeti insistonte që Letra të mbajë firmën e Ko-mitetit Qendror e të Këshillit të Ministrave. Me këtë mendim ishte dakord edhe Kadriu. Ne, shokët e tjerë, nuk u pajtuam me një pikëpamje të tillë, sepse me këto dy firma sapo doli Thirrja mbi pjesëmarrjen e masave popullore në diskutimin dhe hartimin e planit të ka-tërt pesëvjeçar. Në Letrën e Hapur s'ka pse të bëhe-mi ortak parti-pushtet. Me këtë Letër Komiteti Qend-ror bën autokritikë drejtpërdrejt para popullit.

Kundërshtuam edhe një pikëpamje tjetër të Meh-metit. Formulimit «Komiteti Qendror ka udhëzuar që të bëhet një spastrim rrënjësor i burokratizmit, një e keqe që kishte zënë vend sidomos në aparatet tona shtetërore...», Mehmeti donte që t'i shtohen fjalët «që kishte zënë vend kudo»! Shprehja «kudo», mendoj se nuk duhet vënë. Të këtij mendimi ishin edhe shokët e tjerë të Byrosë.

Bëmë debat edhe për një çështje tjetër me karak-ter parimor. Mehmeti nuk ishte që të theksohej në Letër se ç'është ushtria borgjeze dhe ç'është ushtria jonë revolucionare, se, sipas tij, «nga jashtë mund të krijohet përshtypja se ka diçka në ushtrinë e Shqipë-risë dhe armiqtë mund ta shfrytëzojnë këtë»! Me D.leh-metin ishte dakord edhe Beqiri.

Siç e thashë edhe në Byro, këtë paragrafi në pro-jektletër e kisha formuluar unë, sepse Partinë dhe oficerët duhet t'i armatosim ideologjikisht. Kjo ka rëndësi të madhe parimore. Këtu kemi të bëjmë me një filozofi të dy koncepteve, që është dukur në disa ngjarje historike të dorës së parë, të cilat ne duhet t'i shikojmë në dritën e materializmit historik.

1. Ky paragraf, që mbeti në Letrën e Hapur, ishte: karakteristikë themelore i dallon forcat tona të armatosura të revolucionit nga ushtritë borgjeze, që janë ushtri të katyielës e të kastave, ushtri të mareshalëve, gjeneralëve dhe kolone-lëve, ushtrl të puçeve, ushtri kundërrevolucionare».

Me sa duket, ky farrnulim e prekte në nerv Mehmet She-hun, i cili dyshonte se mos zbulohej komploti i kastës ushta-rake që ai kryesonte, prandaj kundërshtonte vënien e këtij paragrafi në Letrën e Hapur.

88 89

Dihet se kush ishte Napoleon Bonaparti. Le të shohim pak cila është filozofia e bonapartizmit dhe e Bonapartit, duke u bazuar në disa etapa të karrierës së tij. Napoleoni ishte gjenera•i më i shquar i kohës së tij. Ai përfaqësonte interesat e borgjezisë që porsa kishte marrë fuqinë. Vetë karriera e tij tregon filozofinë e bonapartizmit, rrezikshmërinë e ushtrisë së kastave, të gjeneralëve dhe të mareshalëve. Napoleoni në fillim u bashkua me drejtues të revolucionit frëng, bile arriti të bëhet edhe gjeneral.

Pas përmbysjes së diktaturës jakobine, në kohën e kundërrevolucionit termidorian në Francë drejtonte Direktorati, i cili ndodhej në ndeshje të vazhdueshme e të vështira midis dy zjarreve, si me kryengritjet e seksioneve ruajaliste, ashtu edhe me lëvizjet e popu-llit. Atëherë thirri Napoleonin me qëllim që ta për-dorte për të shtypur kundërshtarët. Napoleoni i qëlloi me top fraksionistët, domethënë Direktorati e përdori Bonapartin dhe ushtrinë për t'i shtypur këto fraksione dhe për të forcuar vetë Direktoratin. Mirëpo kjo e frikësoi këtë, prandaj i tha atij të hidhej në Itali e më pas në Egjipt, me një fjalë të largohej nga Franca. Por Napoleoni u kthye nga Egjipti në Francë më me shumë famë dhe kësaj radhe ai bëri grushtin e shtetit të 18 Brymeriti. Me një fjalë Napoleoni e mbyti Direktoratin, krijoi organin e vet të ri, konsulla-tin, dhe më pas krijoi perandorinë. Kur Napoleoni ngriti perandorinë, të tërë gjeneralët dhe oficerët e tij i mareshalë, princër e mbretër, kontër, nënmbretër etj.

1. 1 nëntor 1799.

E tillë është historia e bonapartizmit, i tillë është shpirti filozofik, kuptimi filozofik borgjez i ushtrisë së puçeve që do tz mbronte interesat e borgjezisë kapitali-ste e tregtare që po ngrihej e po afirmohej. Kjo borgjezi donte të vendoste edhe ligjet e saj në Francë dhe jashtë lakmonte të lurtonte perandorinë angleze, të zaptonte botën dhe atje të çonte idetë e revolucionit.

Kjo tani duket si një përrallë, po ky fakt i hidhur vërtetohet përsër: në ditët tona. Të mos flasim për «ko-lonelët» e Anlerikës Latine, as për disa të tjerë si këta, po të shikojmë si u degjenerua ushtria sovjetike. Fak-tet tregojnë se këto ngjarje ngjasin si një pikë uji me ato të Napoleonit, se si ushtria sovjetike e revolucionit proletar degjeneroi dhe u bë një ushtri nuçiste.

Ashtu si Direktorati francez, që thirri Napoleonin për të luftuar dhe shtypur kundërshtarët e tij. veproi edhe «direktorati» sovjetik Hrushov, Mikojan..., që thirrën Zhukovin dhe gjeneralë të tjerë dhe me ndih-mën e ushtrisë shpartalluan kundërshtarët e tyre. Ja ç'ngjashmëri: Hrushovi me shokë, që e dinë mirë historinë se si janë zhvilluar ngjarjet në Francë, e akuzuan Zhukovin për bonapartizëm. Ne i njohim mirë veprimet e Hrushovit me shokë. Këtu nuk është vetëm një Zhukov, që mori pjesë në këtë punë kundërrevolu-cionare, po një grup i tërë i madh oficerësh, gjenera-lësh e mareshalësh, tek të cilët kishte hyrë krimbi i borgjezisë. Për sa kohë jetuan Lenini dhe Stalini, sa kohë që në BRSS ekzistonte një frymë e vërtetë bolshe-vike, këta njerëz nuk hallakateshin, po brenda ata qenë molcpsur, kurse partia nuk ishte vigjilente. Tani Hrushovi dhe shokët e tij, si trockistë e njerëz me

90 91

shpirt borgjez kapitalist që janë, panë te Zhukovi dhe te një numër of.:cerësh e mareshalësh rrezikun e tyre dhe morën masa. Prandaj Zhukovi nuk arriti të bënte si Napoleoni, që i mori e i futi në thes kundërshtarët e vet, përkundrazi Zhukovin e dërguan në Shqipëri, e shkarkuan dhe shokëve të tij u siguruan privilegje të mëdha, i korruptuan dhe gradualisht i ushqyen me ideo-logjinë e tyre. që t'i dhe t'i përshtateshin rru-gës së tyre revizioniste

Veprimet e Zhulcovtt nuk janë aspak marksiste, këtë e vërteton analiza që ne i bëjmë kësaj çështjeje, se po të ishin marksistë ai me shokë nuk do ta kishin për-krahur Hrushovin, nuk do ta lejonin të merrte fuqinë.

Kur themi që ushtria jonë nuk është ushtri e kasta-ve po e revolucionit etj., mua më duket se ky është si një konkluzion fKozofik ushtarak i gjithë kësaj vije.

E ENJTE 24 SHKURT 1966

Takim me punonjësit e aparatit të Komitetit Qend-ror të Partisë. U folal shokëve. Ata që transferohen me punë në bazë i urova dhe i inkurajova. Ishin të kënaqur.

Vajtja e këtyre shokëve në bazë është në interes të Partisë dhe të popullit. Një gjë e tillë do të ndih-mojë në përmirësimin e mëtejshëm të punës së Par-tisë në rrethe.

Mbledhje e Presidiumit të Kuvendit Popullor. Në rend të ditës, midis të tjerash, kishim edhe problemin e thjeshtimit të procedurës së shqyrtimit të çështjeve në Presidiumin e Kuvendit Popullor.

Pasi u shpreha dakord për thjeshtimin e proce-durës, i vura shokët e Presidiumit në dijeni të diskuti-mit që i bëri Byroja Politike problemit të riorganizimit të ndarjes së ministrive dhe bashkimit të disave prej tyre në një.

Trajtova, gjithashtu, çështjen e ushtrimit të kom-

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, I. 314.

92 93

petencave të Kuvendit Popullor dhe të Presidiumit të tij. Fola për rëndësinë e madhe që ka rritja e mëtejshme e rolit të deputetit si përfaqësues i zgjedhur i popullit, që ai të ushtrojë kompetencat e tij dhe të japë llogari para zgjedhësve për kryerjen e detyrës.

Duke diskutuar për këtë çështje, përmenda disa forma të aktivizimit të deputetëve, që këta të mos jenë përfaqësues formalë të popullit, por njerëz aktivë dhe të denjë për besimin që u është dhënë. Nuk është e thënë që Presidiumi të aprovojë gjithmonë ç'i jep Qe-veria. Deputeti, duke dëgjuar zërin e masave, mund të propozojë rishikimin e një ligji.

E PREMTE 25 SHKURT 1966

Pata një takim me sekretarët e parë të komiteteve të Partisë të rretheve. Para meje kishin folur me ta Hysniu me Ramizin. I pashë optimistë e të çelur shokët që shkojnë për të drejtuar organizatat e Partisë të rretheve, të cilëve u folal për rëndësinë e njohjes së mirë të situatës në rreth si dhe për zgjidhjen me për-gjegjësi komuniste të problemeve që u dalin njerëzve; nër rolin e madh të sekretarit të parë dhe të sekreta-rëve të tjerë të komiteteve të Partisë në mbarëvajtjen e punëve në rreth. I këshillova të jenë praktikë në zgji-dhjen e problemeve, por të punojnë edhe për ngritjen e tyre ideore e politike, për t'iu përgjigjur sa më mirë kësaj situate revolucionare që ka përfshirë vendin, si dhe për të kuptuar drejt dhe për të vënë në zbatim orientimet e Partisë.

Fola, gjithashtu, për forcimin akoma më të madh të shkëmbimit të mendimeve midis udhëheqjes në qendër dhe asaj në rrethe, për zhdukjen e mentalite-tit të gabuar që kanë disa, se kur vijnë në KQ vetëm

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, 1. 324.

94 95

do të marrin udhëzime, apo që thonë: «Për çdo gjë mendon Komiteti Qendrer-. Jo. Në interes të Partise është që të gjithë t'i themi hapur mendimet, hapur t'i bëjmë edhe vërejtjet, kritikat e propozimet që kemi.

E SHTUNE

26 SI1KURT 1966

Mbledhje me shokët anëtarë të Komitetit Qendror të Partisë, që punojnë në ushtri, për të bërë analizën e punës së tyre.

Prita ambasadorin e jashtëzakonshëm dhe fuqi-plotë të Republikës Islamike të Pakistanit në vendin tonë, Khan Delhavil.


97 99 7 — 41

E DIEL

E HENE 27 SHKURT 1966

28 SHKURT 1966

Kohë e bukur. Shkova në Durrës. Në mbledhjen e sotme të Byrosë Politike shqyr-tuam projektplanin dhe projektbuxhetin e shtetit për vitin 1966. Rreth disa çështjeve diskutova edhe unël. Ndër të tjera theksova si duhet ta çojmë këtë projekt-plan në Kuvendin Popullor.

Në lidhje me këtë propozova që t'u dërgohet de-putetëve një material përmbledhës orientues për planin dhe buxhetin, siç mendohet t'u dërgohet edhe shokëve të plenumit të Komitetit Qendror. Veç kësaj, sugjerova që, në rrethe, me deputetët, mund të bëhet edhe një ta-kim, ku kryetari i komitetit ekzekutiv të raportojë shkurtimisht si është hartuar plani i rrethit dhe ç'pro-bleme e detyra kanë dalë. Kështu, deputetët do të vijnë në qendër më të përgatitur, do të jenë më aktivë në mbledhjet e komisioneve dhe në sesionin e Kuvendit Po-pullor.


98

99

E MARTE

1 MARS 1966

U takova me shokun Hysni. E vura në dijeni që prita Beqir Ballukuni, sipas kërkesës që më kishte bërë. I thashë se e dëgjova me durim, por vura re se Beqiri nuk i kupton si duhet gabimet e tij 2, prandaj e porosita që të mendojë e t'i analizojë më thellë ato. Të shohim!

E MERKURE

2 MARS 1966

Shoku Hysni më raportoi për organizimin e Par-tisë në aparatin e Komitetit Qendror. Ai më informoi cdhe për bisedën që kishte bërë me Kadri Hazbiun, të cilin e kishte thirrur për disa probleme organizative të dikasterit që ai drejton. Nga biseda me të, Hysniu kishte përshtypjen se Kadriu nuk ka mendime të drejta për grindjet në udhëheqjen e ushtrisë. Natyrisht kjo çështje do të duket kur të diskutojmë në Byronë Po-litike.

1. Më 28 shkurt 1966. 2. Eshtë fiala për grindjet dhe ►osmarrëveshjet e Beqir

Ballukut me Petrit Dumen.

100

101

E ENJTE 3 MARS 1966

Takim pune me shokun Hysni, i cili më informoi për një bisedë që kishte pasur me Beqir Ballukun. Më tha se Beqiri ishte i preokupuar për të analizuar gabi-met e tij. Edhe Hysniu e kishte këshilluar që të re-flektojë për të bërë autokritikë.

E rIzEMTE

4 MARS 1966

U mblodh Plenumi i 16-të i KQ të Partisë. Midis të tjerash ky Plenum shqyrtoi orientimet e projektpla-nit dhe të projektbuxhetit të shtetit për vitin 1966. Dis-kutova për këtë çështjel dhe e vura theksin në punën e madhe që duhet bërë për realizimin e planit. Është koha që kësaj pune t'i përvishemi konkretisht. Fryma dhe hovi revolucionar, që karakterizoi popullin dhe Partinë tonë gjatë përgatitjes së planit, duhet mbajtur gjallë edhe për realizimin e tij. Vëmendja të përqen-drohet në organizimin e mirë të punës dhe në mobili-zimin e masave për kryerjen me sukses të detyrave të planit.

Me punën e saj Partia të bëjë që vrulli i madh re-volucionar i masave të vijë vazhdimisht duke u ngritur.

Në këtë mbledhje, Plenumi aprovoi Letrën e Hapur që u drejtohet gjithë komunistëve, punonjësve, ushta-rëve dhe oficerëve në lidhje me masat që janë marrë kohët e fundit për luftën kundër burokratizmit.


102

103

E SHTUNE

5 MARS 1966

Mbledhje me oficerë dhe ushtarë për t'u komuni-kuar vendimin e Komitetit Qendror të Partisë për drej-timin e Partisë në ushtri me anë të komiteteve të Par-tisë, për emërimin e komisarëve politikë dhe heqjen e gradave në ushtri.

U folal për rëndësinë e të kuptuarit thellë të këtij vendimi historik të Komitetit Qendror të Partisë për ushtrinë dhe shpreha besimin se ushtarët dhe oficerët e ushtrisë sonë do ta presin atë (ashtu si të pranishmit në këtë mbledhje) me entuziazëm.


LUSHNJE, E HENE 7 MARS 1966

Vajta për vizitë në kooperativën bujqësore të ba-shkuar të Divjakës. Në fillim pata një bisedël me drejtuesit e kooperativës. U interesova të mësoja për një varg problemesh për të pasur një tablo të qartë dhe sa më konkrete të gjendjes në këtë kooperativë, që për çdo gjë, siç u thashë shokëve, të gjykojmë ba-shkë e të vendosim si është më mirë për popullin. Shokët më informuan për problemin e pjesëmarrjes së gruas në jetën shoqërore, për metodën e planifikimit që po praktikohet këtë vit, për disa probleme të orga-nizimit të kooperativës bujqësore të bashkuar etj.

Pas kësaj bisede u nisa për të parë një pus të ri, ku atë ditë shpërtheu gazi metan dhe u ndala për të takuar një grup kooperativistësh që ishin grumbulluar para zyrave të kryesisë së kooperativës. Bisedova 2 me këta njerëz të mirë, punëtorë të zotë e të lidhur ngushtë me Partinë që shpejt e përqafuan rrugën e kolektivizimit, rrugën e jetës së lumtur.


104 105

Kooperativa bujqësore e bashkuar e Divjakës ka bërë mjaft përparime. Edhe shokët e Partisë e të krye-sisë së kooperativës punojnë e drejtojnë mirë.

LUSHNJE, E MARTE 8 MARS 1966

Një bisedë të ngrohtë pata sot me kuadrot dhe me disa punonjës të kooperativës bujqësore të bashkuar «Stalin» të Krutjes. Në fillim u interesova si po pu-nohet në këtë kooperativë për vënien në jetë të ven-dimeve të Komitetit Qendror të Partisë për luftën kundër burokratizmit. Midis të tjerash, shokët që folën dhanë disa mendime të vlefshme edhe për disa proble-me të këshillave popullorë në fshat. Mora shkas dhe fola edhe unët për rëndësinë e madhe që ka puna e kë-- tyre këshillave në zgjerimin e kompetencave të kë-shillit popullor të fshatit, me qëllim që kryesia e koo-perativës të mos angazhohet me disa probleme që nuk i takojnë dhe që fare mirë mund t'i ndjekë dhe t'u japë rrugëzgjidhje këshilli popullor si organ pushteti. Po të veprohet kështu, kryesia e kooperativës do të meeret më shumë me problemet e prodhimit e me të tjera pro-bleme të rëndësishme që janë të vetat.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, W11, 31, f. 408.

106

107

Në takimin me anëtarët e byrosë së komitetit të Partisë, me kuadro të komitetit ekzekutiv dhe të krye-sive të organizatave të masave të rrethit u ndala krye-sisht në problemin e metodës dhe të stilit në punël.

LUSIINJË, E MERRURE 9 MARS 1966

Sot vizitova Fabrikën e Letrës në Lushnjë. Rrugës për në Tiranë u ndala në Kavajë, ku bëra një vizitë edhe në Fabrikën e Gozhdë-Bulonave dhe në atë të Letrës.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, P. 431.

108 109

110 111

E ENJTE

10 MARS 1966

Bisedë me Beqir Ballukun për mosmarrëveshjet e tij me Petrit Dumen.

E PREMTE

11 MARS 1966

Më raportoi Hysniu për punët në Vlorë. Shokët drejtues atje akoma nuk po vënë si duhet në jetë me-toda të reja në punë.

Nuk shkëputen dot lehtë nga e vjetra.

r SHTUNE

12 MARS 1966

Diskutuam mc. Ramizin për disa artikuj që do të botohen së shpejti në shtyp.

E 11ENE

14 MARS 1966

Sot në mbledhjen e Sekretariatit raportuan përgje-gjësit e ekipeve që ishin në disa rrethe gjatë muajve shkurt-mars. Për metodën e punës son.ë si dhe të orga-neve drejtuese të Partisë në rreth foli shoku Hysni. Edhe unë raportoval për punën që bëra në rrethin e Lushnjës. Zbërtheva disa momente të metodës dhe të stilit në punë të organizatës së Partisë të këtij rrethi si dhe fola për disa probleme ekonomiko-shoqërore, si për shembull, trajtimi i problemit të gruas dhe ndihma që shoqëria duhet t'i japë gruas kooperativiste, proble-mi i leximit të shtypit në fshat, probleme të këshillave popullorë etj.

Në Dajt bie borë. Në Tiranë e në Durrës breshër. Sigurisht, breshëri na i dëmton pemët, sidomos pjesh-kët, kajsitë etj.

1. Shih: Enver IIoxha, Vepra, vëll. 31, f. 452.

112 I 113 8 — 41

■

E MERKYRE

E ENJTE

16 MARS 1966

17 MARS 1966

Sesioni i 9-të i legjislaturës së 5-të të Kuvendit Popullor filloi sot punimet. Në këtë sesion do të apro-vohen plani dhe buxheti i shtetit për vitin 1966, ligji tribi zgjedhjet e Kuvendit Popullor, bashkimi dhe su-primimi i disa ministrive, si dhe dekretet e shpallura nga Presidiumi i Kuvendit Popullor.

Në fillim dëgjuam raportin e paraqitur nga Komi-sioni i Planit mbi projektplanin e zhvillimit të ekono-misë dhe të kulturës për vitin 1966, pastaj raportin e Ministrisë së Financave mbi plotësimin e buxhetit të shtetit për vitin 1965 dhe projektbuxhetin e vitit 1966.

Punimet e sesionit do të vazhdojnë nesr.

Sesioni i 9-të i legjislaturës së 5-të të Kuvendit Po-pullor u dha fund punimeve.

Më 29 të këtij muaji do të hapet Kongresi i 23-të i Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik. Revizionis-tët sovjetikë, me paturpësinë më të madhe, me anën e çekëve u përpoqën dy herë me radhë të na dorëzonin ftesën për të marrë pjesë edhe ne në këtë kongres. Ne as që pranuam të merrnim në dorë zarfin, por ua kthy-em me përbuzje. Të marrësh pjesë në këtë kongres të tradhtarëve, qoftë në mënyrë «formale», siç preten-dojnë disa, do të thotë të ndihmosh tradhtarët revizio-nistë, të ndihmosh demagogjinë e tyre. Ato parti që hiqen sikur janë në pozita marksiste-leniniste, por që marrin pjesë në këtë kongres, nuk janë veçse opor-tuniste dhe revizioniste në thelb; ato qëndrojnë në dy karrige dhe anojnë më shumë nga revizionistët sovje-tikë.

Ne shpresojmë shumë se shokët kinezë nuk do të dërgojnë delegacion në këtë kongres. Në qoftë se dër-

114 115

gojnë, ata do të bëjnë një gabim serioz, që do t'u ku-shtojë shtrenjtë. Asnjë justifikim nuk mund të ketë vlerë se në këtë kongres tradhtarësh merret pjesë për taktikë.

Revizionistët mendojnë se kanë arritur një sukses me pjesëmarrjen e koreanëve, të vietnamezëve dhe të rumunëve dhe këtë gjë ata e kanë «paguar» me «sakri-ficën» që gjoja të mos sulmojnë Partinë Komuniste të Kinës dhe Partinë e Punës të Shqipërisë. Një taktikë e tillë revizioniste «qetëson ndërgjegjen» e koreanëve, të vietnamezëve dhe të rumunëve, por nga informatat e sigurta që kemi, sovjetikët po punojnë rne të madhe brenda në partinë e tyre dhe në partitë e tjera revi-zioniste një dokument të ndyrë antikinez, ku ç'nuk thonë për Partinë Komuniste të Kinës dhe për Repu-blikën Popullore të Kinës.

Kongresi i 23-të do të jetë kërcimi kokë e këmbë në kapitalizëm, nënshtrimi ndaj imperializmit ameri-kan. Ky kongres do të konsumojë degjenerimin total të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik dhe t: Bashkimit Sovjetik, do ta futë vendin në një kaos, ku do të mbretërojnë anarkia në prodhim, degjenerimi shovinist e nacionalist, do të aprovojë futjen e kapita-leve të huaja në BS. Me një fjalë fuqitë e Antantës së dikurshme, që sulmuan me armë Bashkimin Sovjetik për të mbytur revolucionin, tash në mënyrë «paqësore» do të shtrohen pajdash në Bashkimin Sovjetik dhe do t'i skllavërojnë ata.

Nga ky kongres do të trashet akoma tradhtia, do t'u jepen koncesione të reja ideologjike, politike dhe ekonomike imperializmit amerikan etj., do të lidhen e

116

do të formulohen aleanca të reja ushtarake në mes re- vizionistëve sovjetikë dhe imperialistëve amerikanë.

Imperializmi dhe revizionistët modernë do të për-piqen ta kthejnë rrotën e historisë prapa, për të luf-tuar komunizmin dhe për të skllavëruar popujt, po do të dështojnë. Kontradiktat në gjirin e tyre do të shtohen. Të mos harrojmë parashikimin gjenial të Stalinit në vitin e fundit të jetës së tijt.

Nga ana tjetër, revolucioni do të ngjitet dhe, me flamurin e marksizëm-leninizmit shpalosur, partitë to-na marksiste-leniniste do të triumfojnë.

Kongresi i 23-të i tradhtarëve do të tregojë gjoja unitetin e revizionistëve. Ata do ta trumbetojnë këtë, por ky është një blof i madh, pse unitet midis revizio-nistëve nuk mund të ekzistojë, ai i përngjet një shpor-te me karavidhe ose një pellgu me bretkosa e shu-shunja.

1. «INIga ana e jashtme duket sikur çdo gjë shkon «m.irë e bukur.. Shtetet e Bashkuara të Amerikës u kanë lidhur tahin Evropës Perëndimore, Japonisë dhe vendeve të tjera kapita-liste; Gjermania (Perëndimore), Anglia, Franca, Italia, Japo-nia, që kanë rënë në kthetrat e SHBA, zbatojnë me servilizëm urdhrat e SHBA. Por do të ishte gabim të mendohej se kjo «mbarëvajtje» mund të vazhdojë «për mot e jetë», se këto vende do ta durojnë përgjithmonë sundimin dhe zgjedhën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, se ato nuk do të përpiqen të dalin nga robëria amerikane dhe të vihen në rrugën e një zhvillimi të pavarur». (J. V. Stalin, «Vepra të zgjedhura ,.., f. 575-576. Tirar" 1979.)

117

E PREMTE

E SIITIJNE

18 MARS 1966

19 MARS 1966

Mblcdhje e Byrosë Politike.

Rishikimi i pagave të larta, i pagës për vjetërsi.

Shërbimi në ushtri e në sektorë të tjerë, problem që duhet studivar.

Shqyrtimi i marrëdhënieve midis Beqir Ballukut e Petrit Dumes.

Koha për punimin e tokave po na mban mirë. Kudo në fshatrat tona ka mobilizim për të përballuar me sukses punët e stinës.

Shkova sot në Teatrin e Operës e të Baletit dhe pashë shfaqjen e dhënë nga Ansambli i Këngëve e Valleve Popullore të partisë Neo Lao Hak Sat të Laosit.

118 119

E DIEL

E HENE 20 MARS 1966

21 MARS 1966*

Shëtita në vreshtat mbi kinostudion «Shqipëria e

Revizionistët tradhtarë sovjetikë janë futur në re». Bisedova gjatë me agronomin specialist për vre- rrugë pa krye. Tradhtia e tyre e madhe i fut Bashki- shtarinë, Orest Ciko nga Labova e Vogël. Ishte djalë

min Sovjetik dhe paqen botërore në koniunktura të

i zoti, më shtroi shumë probleme, për të cilat do të

rrezikshme. bisedoj me Hysniun që të shikohen. Ata po veprojnë si imperialistë dhe titulli komunist

që i vënë vetes është një maskë. Revizionistët sovje-tikë, tok me amerikanët, përpiqen të sundojnë botën dhe popujt. Të dyja palët përpiqen të luftojnë ko-munizmin (kjo i bashkon), të dyja palët përpiqen të vendosin hegjemoninë e tyre (kjo i ndan).

Revizionistët sovjetikë me ideologjinë e tyre kanë marrë rolin e «mohikanëve të fundit» «për të shparta-lluar» komunizmin, dhe imperializmi amerikan po ndihmon me shpatë.

Politika hegjemoniste amerikane përpiqet të fri-kësojë popujt që luftojnë kundër saj, për liri, por ajo frikëson në fakt partnerët e vet kapitalistë, të cilët luftojnë t'i shpëtojnë darës mbytëse. Hegjemonia so-vjetike i frikëson më pak partnerët e amerikanëve, të cilët luftojnë nën maskën e aleatit amerikan që të fitojnë forcën e humbur, sidomos në Evropë dhe të bëhen kështu fuqi prepotente.

120 121

Imperializmi revizionist sovjetik, megjithëse fuqi e madhe, nuk është në gjendje ekonomikisht dhe nuk do të jetë në gjendje t'i bëjë ballë imperializmit ame-rikan në këtë fushë, prandaj sovjetikët, për të kundër-balancuar këtë handicapl, kërkojnë të forcojnë poten-cialin bërthamor dhe, tok me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të ruajnë monopolin e tyre. Pra, potenciali bërthamor sovjetik nuk ka për qëllim ruajtjen e paqes, por ruajtjen e balancës së fuqisë me Shtetet e Bash-kuara të Amerikës, si një shantazh të përkohshëm sa të marrë veten ekonomikisht. Prandaj kjo mban në vetvete rrezikun e madh të një lufte bërtham.ore.

Imperializmi amerikan, duke u përpjekur të dobë-sojë Bashkimin Sovjetik dhe ta bëjë atë çdo ditë e më shumë të varur prej tij, duke luftuar me armë kundër lirisë së popujve (dhe këtu zhvillon një luftë të vazh-dueshme mbytëse për Bashkimin Sovjetik dhe partne-rët e tij), bën përpjekje, sidomos në Evropë, të armatosë me armë bërthamore Gjermaninë e Bonit, për ta pasur partner të fortë kundër Bashkimit Sovjetik, eventua-lisht edhe kundër Francës, e cila ka hyrë në një politikë antiamerikane dhe anti-NATO, gjë që është bërë dhe mund të bëhet edhe më shqetësuese për hegjemoninë amerikane në Evropë.

Franca kapitaliste e futur në këtë rrugë antiameri-kane, duke luftuar kundër izolimit të saj, pret, natyrisht, një moment më të volitshëm për ta ndarë Bonin nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe të dyja së bashku të sundojnë në Evropë. Për t'ia arritur kësaj, natyrisht,

1. Anglisht — pengesk

122

Franca i buzëqesh Bashkimit Sovjetik, përpiqet të për- sëritë aleancat e vjetra, për të ndryshuar balancën e fuqive në Evropë; Franca përpiqet të shtojë influencat e politikës së saj të dikurshme me vendet e Evropës Qendrore: Poloninë, Rumaninë, Bullgarinë. Një politikë e tillë e Francës synon një shantazh ndaj Bonit, një kërcënim ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe një mirazh ndaj Bashkimit Sovjetik.

Udhëheqësit sovjetikë, gjoja politikanë të zgjuar, duke ruajtur me udhëheqësit amerikanë «marrëdhëniet e mira», prej lakeu, duke i buzëqeshur Francës dhe duke nënshkruar marrëveshje si me atë, ashtu dhe me Japoninë (me këtë të fundit për dy qëllime, kundër Kinës dhe për të neutralizuar sadopak politikën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës me Japoninë), nuk do të mungojnë t'u bëjnë njëfarë shantazhi që të ulin presionin e tyre të madh që ushtrojnë mbi Bashkimin Sovjetik.

Këto qëllime të mbrapshta të tradhtarëve revizio-nistë, natyrisht, bëhen në kurriz të aleatëve të tyre, revizionistëve evropianë, të cilët konsiderohen prej sovjetikëve si gurë shahu.

Por edhe këtu, si tradhtarë që janë, tregohen dritë-shkurtër, sepse revizionistët e tjerë evropianë do ta she-sin shtrenjtë atdheun e tyre dhe do t'ia shesin atij që do t'u ofrojë më shumë. Prandaj s'ka asnjë dyshim që ne do të asistojmë në kontradikta dhe në acarime të mëdha në mes revizionistëve si dhe në mes tyre dhe imperialistëve të ndryshëm e, këto, patjetër, do të çojnë në luftë për hegjemoni, për sundim. Popujt do të sho-hin çdo ditë e më qartë rrezikun e kësaj tradhtie dhe do të ngrihen në revolucion.

123

Kjo do të jetë lufta finale. Marksizëm-leninizmi, socializmi do të triumfojnë me luftë, me sakrifica të mëdha, por do të fitojnë. Partia e Punës e Shqipërisë është kryelartë për luftën e saj të lavdishme që po bën dhe do të bëjë deri në fitore në rrugën c marksizëm--leninizmit.

E MARTE

22 NIARS 1966

Sot kisha për drekë Zyhra Koçin nga Orenja e Li-brazhdit. £shtë mëma e dëshmorit Beqir Koçi. Plaka 85-vjeçare mbahet mirë dhe herë pas here vjen më viziton. Bisedojmë me të për kohët heroike. Në kohën e Luftës kam fjetur në kasollen e saj. Ishte shumë e varfër, as dru në vatër S'kishte, por plaka e dashur mblidhte shkarpa në dëborë dhe më bënte zjarr. Një natë në zjarr ajo më poqi një kulaç që m'u duk si mjaltë.

Atëherë shpeshherë më thoshte: «Ta ther këtë dhi për ty- (nje dhi gati e ngordhur që flinte me të dhe afër meje).

— Jo, plakë, i thosha, ruaje dhinë, se do ta therim, kur të fitojmë luftën. Megjithatë, ajo e theri dhinë e vetmet.

Gazeta «Zëri i popullit», në numrin e saj të so-tëm, boton artikullin me titull «Tradhtarët revizionistë hrushovianë shkojnë në kongresin e tyre me një bilanc dështimesh të mëdha• 2 .

1. Shih: Enver Hoxha, «Mes njerëzve të thjeshtë«, f. 196. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 507.

125 124

E MËRKURE

23 MARS 1966

Sot e çova nënë Zyhranë tek okulisti që i dha syze. M'u ankua plaka për sytë: «Të shoh dysh, mor Enver», më tha.

— Mirë pra, tash që do të vësh syzet dhe do të më shohësh mirë, do të më vish përsëri, i thashë, mos më harrol

— Po të rroj, do të vij, por meqë do të rroj 100 vjet, do të të vij disa herë, ma priti ajo.

Dje më erdhi për vizitë Agimja, vajza e Esat Dish-nicës. Kisha 20 vjet pa e takuar.

E ENJTE

24 MARS 1966

PK e Kinës dhe PK e Zelandës së Re shpallën publikisht se nuk do të marrin pjesë në Kongresin e 23-të të revizionistëve sovjetikë.

Deklarata e kinezëve për këtë ishte e fortë. Koreanët dhe vietnamezët do të shkojnë. S'bëjnë

hiç mirë.

126 117

E PREMTE 25 MARS 1966*

Qeveria greke, me anë të ambasadorit të saj në Rumani, kërkoi vendosjen e marrëdhënieve diplorna-tike me vendin tonë.

E SIITUNE 26 MARS 1966

PK e Japonisë njoftoi se hodhi poshtë ftesën e bërë dhe se nuk do të dërgojë delegacion në Kongresin e 23-të të revizionistëve sovjetikë.

tr.

128 129 9 - 41

E DIEL

27 MARS 1966*

Lajmëruam shokun Halim Budoi që ndodhet në Nju-Jork të merret me propozimin e qeverisë greke për të vendosur marrëdhënie diplomatike me vendin tonë.

E IIENE

28 MARS 1966

Shoku Ramiz më informoi për punën që bëri në Elbasan dhe në Gramsh. Kuadrot drejtues të këtyre rretheve e kanë përvetësuar frymën e vendimeve të kohëve të fundit, por organizatat-bazë jo si duhet.

1. Në atë kohë përfaqësues i përhershëm i RP të Shqipë- - risë në OKB.

130 131

Në punimet e kongresit marrin pjesë të gjithë shërbë-torët e tyre.

Prita ambasadorin rumun, George Vekesku, me rastin e largimit të tij nga Shqipërial.

E MARTE

29 MARS 1966

Vajta në Durrës, ku vizitova Fabrikën e Gomës dhe Uzinën e Riparimit të Veglave Bujqësore. Të dyja këto qendra i kisha vizituar shumë vjet më parë, por tashti atje gjithçka ka ndryshuar, fabrikat dhe njerë-zit. Fabrikat janë zmadhuar, janë pajisur me makineri të nevojshme dhe prodhimet janë të mira. Por, në radhë të parë, është shtuar numri i punëtorëve dhe është rritur niveli i tyre, janë ngritur dhe specializuar kuadrot.

Me drejtues të organizatës së Partisë. të organiza-tave të masave dhe të drejtorisë së Fabrikës së Gomës zhvillova një bisedë të shkurtërt.

Gjithashtu sot vizitova edhe muzeun arkeologjik të qytetit, i cili ka shumë pasuri, gjë që i detyrohet sido-mos punës së mirë të drejtorit 2 të këtij institucioni. Ky e ka' filluar punën vetëm dhe me pasion të madh ka grumbulluar gjithë ato mrekulli.

Sot revizionistët sovjetikë Kongresin c 23-të.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vell. 31, f. 558. 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vUil . 31, f. 547. 2. Vangjel Toçi.

132 133

E MËRKURE

30 MARS 1966*

Leximi i parë i pjesëve të shkurtra që dha agjencia TASS nga raporti i Brezhnjevit në Kongresin e 23-të të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik, të jep për-shtypjen e një raporti pa kurrfarë kocke, një gjë krejt e shpëlarë, pa personalitet dhe pa asnjë convictioni

për problemet që përpiqet të ngrejë. Këtej mund të nxjerrim disa konkluzione:

1) Shtruarja e problemeve në mënyrë të tillë, siç është bërë në këtë raport, do të thotë theksimi i mëtej-shëm i politikës «kristiane» të bashkekzistencës paqë-

sore. 2) Largimi i mëtejshëm nga metodat e bujshme,

nga rodomontadat2 e Hrushovit, qoftë ndaj nesh, qof-të, natyrisht, edhe ndaj amerikanëve.

3) Ndaj nesh dhe partive të tjera marksiste-lenini-ste, gati asnjë fjalë, përveçse një «predikim» hipokrit për unitet.

4) Ndaj imperialistëve amerikanë, disa «gjilpëra»

1. Frëngjisht — bindje. 2. Nga frëngjishtja — mburrje.

134

të parrezikshme në vithet e elefantit, kurse toni i gjithë raportit hap perspektiva të lu]ëzuara për bashkëpunim të frytshëm sovjeto-amerikan. E vetmja «hile- në këtë tablo idilike është lufta e Vietnamit. Me mbarimin e kësaj, dhe kjo del nga raporti, marrëdhëniet sovjeto--amerikane do të ecin përpara. Por në fakt -këto ecin edhe pa pushimin e këtij agresioni.

5) Me imperialistët e tjerë, politikë shpresëdhënëse, natyrisht, nën ombrellën amerikane; fraza më të bukura për Francën goliste, për interesat koniunkturalë; më pak të bujshme për Anglinë; ca bomba «lotuese» për Bonin dhe perspektiva të shkëlqyera për Japoninë, me ton pak si në surdinë, por kreshendo, në shitjen e pa-surive të Siberisë.

6) Me aleatët revizionistë evropianë në dukje «mjal-të e qumësht-, «unitet të plotë» si , asnjëherë dhe kjo, natyrisht, për të fshehur grindjet e mëdha politike, ekonomike me ta, për çështje prestigji, për t'i nën-shtruar. për t'i influencuar, për dislokim trupash, për t'i grabitur etj., etj., që e minojnë «aleancën» e tyre idcologjike.

7) Me vietnamezët, me koreanët dhe me rumunët, revizionistët sovjetikë tregohen të kujdesshëm në dukje, se mos thyhet fare kupa e plasaritur, sillen si ndaj atij të sëmurit që ka kaluar në konvaleshencë dhe presin derisa të hedhin zaret dhe të kalojnë plotësisht «Rubi-konin».

8) Për gjendjen e brendshme nga raporti mund të kuptohet se ekonomia ka rënë, se organizimi në çdo lëmë po merr të tatëpjetën, se shkojnë drejt vetadmi-nistrimit titist, me ca kujdes, derisa të shkatërrohet

135

krejt situata dhe pastaj, pa kurrfarë druajtjeje, të bëjnë hopin e madh në greminën kapitaliste.

Një kritikë e zbehtë, sa për të shkuar radhën, për tipat si Sinjavski dhe asnjë kritikë, qoftë për formë, kundër Hrushovit, përkundrazi afirmim i plotë i vijës së Kongresit të 20-të dhe të 22-të. Vija e re hrushovia-ne, pa Hrushovin, do të ndiqet edhe këtej e tutje.

Ato që lexon në këtë raport të bindin që revizio-nistët tradhtarë duan të thonë se «e bëmë këtë kongres për të shkuar radhën», pra me fraza pa kripë, qetësuese, krejt verbiazhi oportunist, kurse vija e tyre mbetet ajo e para që dihet, domethënë:

— Luftë kundër marksizëm-leninizmit. — Degjenerim i socializmit, liri lulëzimit të përça-

rjes, përhapjes së ideve revizioniste sipas qejfit të se-cilit, sipas rrethanave, sipas vendit.

— Aleancë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe krijim sa më parë i kushteve për përgjunjjen e Vietnamit.

— Ndarje të re të botës në mes revizionistëve so-vjetikë dhe imperialistëve amerikanë dhe popujt le të ngrohen nën «diellin» e tyre.

Nga ana tjetër, raporti të jep përshtypjen e qartë se nën këtë «rrogoz» sovjetik ka përçarje, ka grindje të brendshme, ka kontradikta që zieinë fort dhe kanë gjetur përkohësisht këtë lloj mbulese, që nuk gënjen dhe nuk kënaq asnjë fraksion. Të tërë janë të dobët ndaj njëri-tjetrit, të gjithë përpiqen të fitojnë kohë, të

forcohen për t'i ngrënë kokën i forti të dobëtit.

Prandaj raporti kaq i moderuar tregon dobësi të mëdha dhe kundërshtime brenda.

Duket qartë se këto pozicione qulle që kanë marrë revizionistët sovjetikë janë diktuar edhe nga aleatët e tyre revizionistë, të cilët kanë shumë frikë nga mar-ksistë-leninistët, nga polemika, nga lufta me ne dhe, nga ana tjetër, atyre u intereson që Bashkimi Sovjetik të jetë i dobët, i çoroditur, i pafuqishëm, ashtu siç është. për të forcuar kështu pozitat e veta dhe a]eancat e tyre të drejtpërdrejta me socialdemokratët e me reaksionin e vendeve të tyre dhe me imperialistët e ndryshëm.

Revizionistët e tjerë do t'i bëjnë reklamë Kongresit të 23-të, por kjo do të jetë, dhe ata e dinë mirë, reklamë për një shtëpi me çati të hapët dhe me themele të kalbura.

Detyra jonë është të forcojmë luftën kundër tyre, pse pozitat tona po forcohen çdo ditë, kurse të armiqve dobësohen dhe fakt konkret është kongresi i tyre, kon-gres tradhtarësh me frikë në bark, sepse ata që e bëjnë atë janë hipokritë, aleatë të imperializmit amerikan dhe të borgjezisë ndërkombëtare.

1. Nga frëngjishtja — fjalë të kota.

136 137

E ENJTE 31 MARS 1966

Koha është e qartë dhe me erë. Besojmë se do të mbajë për plugimet dhe për mbjelljet pranverore.

Sot kemi gëzim në familje, se kemi datëlindjen e Dirit. Mbushi 17 vjeç. U bë burrë.

MARS 1966

Afërsisht para një muaji në gazetën «Zëri i rinisë» u botua një artikull me titull «Organizata e rinisë dhe shkolla». Në këtë artikull, të cilin e lexova me vëmen-dje, nuk shtrohej drejt problemi i marrëdhënieve mi-dis organizatës së rinisë dhe shkollës. Parimi marksist--leninist i drejtimit unik të shkollës konsiderohej si një parim që gjoja bie në kundërshtim me karakterin e organizatës së rinisë, me interesat e saj, gjë që kua-drot drejtues të rinisë as që duhet ta mendojnë. Shko-lla jonë socialiste dhe organizata e rinisë kanë një që-Ilim themelor të përbashkët, prandaj ato duhet të bash-këpunojnë për edukimin e brezit të ri.

Për këto mendime të padrejta, që shpreheshin në artikull, pata biseduar me një nga drejtuesit e KQ të Rinisël.

Edhe sot kisha një bisedë me të dhe i thashë që Komiteti Qendror i Rinisë duhet të reflektojë për bi-sedën që patëm bashkë, por, duke reflektuar, ta zgje-rojë më tej mendimin. Shokët e rinisë që merren me rininë shkollore, të kenë parasysh kurdoherë se shko-

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 31, f. 295. 138

139

lla dhe familja janë ato institucione dhe ambiente sho-qërore, që luajnë rol të madh dhe vendimtar në edu-kimin e të rinjve dhe të rejave.

Njohuritë që kanë- për nxënësit sekretari i orga-nizatës së rinisë ose udhëheqësi i pionierëve në shko-lla nuk mund të barazohen kurrë me njohuritë që kanë për ta mësuesit dhe nënat që njohin çdo gjë te nxënësit dhe te fëmijët e tyre. Kjo eksperiencë e madhe e nëna-ve dhe e mësuesve për prirjet, ndjenjat, zotësinë, nder-shmërinë, për sjelljet e fëmijëve e të nxënësve, është një orientim i pagabueshëm për organizatën e rinisë. Mbi këtë bazë, theksova, kuadrot e rinisë duhet të mbështetin dhe të ndërtojnë punën e tyre edukative të organizatës. Në qoftë se kjo neglizhohet, në qoftë se puna e organizatës së rinisë nuk mbështetet dhe nuk koordinohet si duhet me punën edukative të shkollës dhe të organizatës së gruas, atëherë ajo do të jetë pa baza të shëndosha dhe do të reduktohet në disa manifes-time jo të frytshme.

K-a;.- rot e rinisë nuk i bëjnë vicresimin e duhur kësaj eksperience dhe nuk e organizojnë punën që të përfitojnë prej saj. As Ministria e Arsimit nuk përfiton si duhet dhe sa duhet nga kjo eksperiencë, për të bërë studime të thella, për të përcaktuar orientime të reja e të drejta didaktike, pedagogjike, psikologjike dhe spastrojë ose t'i zëvendësojë metodat e vjetra të marra nga të huajt, në kohë të ndryshme, të cilët i kanë për-punuar drejtimet e edukimit të rinisë në përshtatje me vendin, me zhvillimin ekonomik dhe shoqëror, me botëkuptimin dhe konceptet e tyre për rritjen dhe

edukimin e fëmijëve, për ndërtimin e familjes dhe të shoqërisë.

Ky duhet konsideruar si një problem i madh par-tie, që lypset të studiohet thelië dhe bashkërisht nga prindër e mësues, nga organizata e rinisë, e gruas, e Frontit dhe e Bashkimeve Profesionale. Të mos kon-siderohet si një problem i përciptë dhe i lehtë. Për-kundrazi, ky është një problem nga më seriozët. Duke u bazuar në eksperiencën e deritashme (të cilën duhet ta krehim mirë), të hartojmë një plan pune dhe studimi shkencor për edukimin e gjithanshëm të rinisë sonë.

Këtej do të dalin shumë detyra të reja për organi-zatat e masave, do t'u duhet të rishikojnë planet e punës ideopolitike, morale, propagandistike, do t'u duhet të riformulojnë brenditë e leksioneve dhe të gjejnë forma të reja pune.

Ka kuadro me shkollë që venë të punojnë me zor të madh në organizatat e masave. Pse ngjet kjo? Unë Inendoj se një nga arsyet është se ata mendojnë që po të venë të punojnë atje do të humbasin dituritë e tyre. Prandaj e nënvlerësojnë punën në këto organizata. Dhe deri në njëfarë shkalle ata kanë arsye që men-clojnë kështu, në rast se organizatat e masave, që ka-në nevojë për kuadro të mësuar, i përdorin këta për ci-kerrima, për të bërë ftesa për mbledhje ose për të grumbulluar statistika. Organizatat e masave kanë një rol të madh dhe këtë rol duhet ta luajnë mirë. Të men-dojmë gjithashtu e të dalim me propozime dhe me -studime të veçanta për këto probleme dhe për të tjera më Byronë Politike dhe në Sekretariat.

Ne duhet t'i shikojmë edhe planet e mbledhjeve

140 141

të Byrosë dhe të Sekretariatit, veçanërisht të këtij të fundit, që këto probleme këtej e tutje të jenë nga çësht-jet kryesore që duhet të merren në shqyrtim.

E PREMTE

1 PRILL 1966

Sot hyn në fuqi vendimi për vendosjen e përpje-sëtimeve më të drejta midis pagave të larta dhe mesatare për funksionarët e Partisë dhe të shtetit. Në datën një të muajit maj vendimi hyn në fuqi edhe për ushtarakët.

Hysniu më raportoi për punën e tij në Korçë dhe në Kolonjë.

142

1 13

E SHTUNE

2 PRILL 1966

Koha është e mirë dhe po na ndihmon për buj-qësinë.

E HENE 4 PRILL 1966

Bëmë mbledhjen e Presidiumit. të Kuvendit Popu-llor, ku morëm në shqyrtim kërkesat për faljen e jetës së disa të dënuarve si dhe disa probleme të tjera.

Për gjykimin e çështjeve dhe dhënien nga gjykata të dënimit me vdekje, që është dënim kapital, bëra në diskutimin tim disa vërejtje parimore. Ky dënim, që të influencojë pozitivisht, duhet përdorur me vend, ndryshe bëhet i dëmshëm. Nuk mund të përdoret nga ne dënimi me vdekje për të zëvendësuar hakmarrjen e dikurshme.

Prokuroritë dhe gjykatat nuk duhet të bien kurrë në pozitat e njerëzve të indinjuar që kërkojnë hakma-rrje, ndryshe këto organe, nuk do ta ushtrojnë mirë e me drejtësi detyrën.

Gjykata, në gjykimin e çështjes dhe në caktimin e llojit të dënimit, duhet të ketë mirë parasysh gjithë rrethanat rënduese dhe lehtësuese, ta shikojë proble-min në kompleks, të studiojë gjithë kushtet që çuan në një krim dhe, kur është rasti, t'i sqarojë njerëzit për dënimin që jep. Nga ana tjetër, organet e drejtësisë, po edhe organizata e Frontit e të tjerë, duhet të luf-

144 145 10 - 41

tojnë për parandalimin e krimeve, gjë që ishte plotë-sisht e mundur në dy rastet që shqyrtuam sot.

Pavarësia e gjykatave në gjykimin e çështjes, bash-këpunimi i tyre me popullin, roli i mbrojtjes në gjyq etj., janë probleme parimore që duhen kuptuar drejt, sipas vijës marksiste-leniniste të Partisë.

E MARTE

5 P1t1LL 1966

Thirra sot ambasadorin kinez dhe i njoftova men-dimin e Byrosë Politike për të dërguar në RP të Ki-nës një delegacion të PPSH e të Qeverisë së RPSH. Takim pune me shokun Manush.

Vajta vizitova Gogon dhe Myslimin, se ishin të sëmurë.

146 147

E MERKURE 6 PRILL 1966

Biseduam me shokun Hysni për disa probleme që ka Partia në këtë periudhë, siç janë: Zgjedhjet për Kuvendin Popullor, konferencat e Partisë në ushtri, ndërtimi i Partisë në disa zona etj. Hysniu ishte përga-titur mirë dhe më raportoi për këto çështje. Më pëlqyen propozimet e tij, shfaqa edhe unë disa mendime për komitetet e Partisë në zonat e thella, për organizatat e Partisë të sektorëve, për gjallërimin e jetës së brendsh-me të Partisë etj.

Bisedë me shoqen Vito Kapo për probleme të or-ganizatës së gruas.

148

E PREMTE

8 PRILL 1968

Përgjegjësit e ekipeve të aparatit të Komitetit Qendror të Partisë, që ishin në disa rrethe për ndihmë e kontroll gjatë muajit mars, na raportuan sot në mbledh-jen e Sekretariatit për gjendjen në bazë, se si po puno-het Letra e Hapur e Komitetit Qendror dhe për pro-bleme të tjera.

Ja disa çështje që u ngritën në këtë mbledhje: — Kompensimi i rrogave të disa specialistëve të

fshatit për t'u barazuar me rrogat e specialistëve të tjerë të bujqësisë.

— Në disa organizata-bazë ka komunistë që, me lehtësinë më të madhe (dhe kjo tregon dobësi në for-mimin e tyre ideopolitik), thonë se tani që doli Letra e Hapur e KQ «u vdiq mëma gabimeve», «gabime s'do të ketë më•. Sa keq! Sa përciptas po studiohet Letra nga disa komunistë.

— Organizimi i punës për zbatimin e porosive të Partisë po zhvillohet pa kritere të shëndosha dhe pa studime të thella e të mbështetura në eksperiencën. Orientimet e dhëna duhet t'i kontrollojmë në jetë, në

149

procesin e zbatimit të tyre, pa lejuar fantazira në or-ganizimin e punës së Partisë në rrethe.

— Problemi i emulacionit po neglizhohet dhe nën-vleftësohet nga disa organizata partie dhe organizata të bashkimeve profesionale. Ky është qëndrim shumë i gabuar. Arsyeja që japin, se meqë plani është hartuar në bazë, çdo tejkalim qenka parashikuar, është qesha-rake dhe pa baza. Pra marrja e zotimeve për tejkalimin e planeve, sipas disa organizatave të bashkimeve pro-fesionale nuk qenka e nevojshme!

Unë mendoj se ata nuk gjykojnë drejt për këtë problem. Emulacioni socialist duhet të ekzistojë e të përdoret vazhdimisht. Format e organizimit të emula-cionit socialist të përmirësohen, t'u bëhen edhe korri-gjime, por në asnjë mënyrë nuk duhet lejuar të thuhen fjalë të pamatura e pa përgjegjësi që emulacioni so-cialist nuk u dashka më!

— Tendenca që vërehet në disa qendra pune në Gjirokastër, sipas së cilës, pas aprovimit të planit nga gendra, «nuk shihet nevoja që ai të punohet prapë në bazë», është e gabuar.

— Studimi i një problemi nuk përbën vendimin. Ky merret më vonë në bazë të studimit që bëhet për problemin konkret.

— Nën pretekstin e dhënies së kompetencave nuk merret sa duhet mendimi nga qendra, nga ministritë, për t'i dhënë një ndihmë të organizuar dhe të kualifikua• bazës, e cila për këtë ka kurdoherë shumë nevojë, por sidomos tani, sa punët të marrin rrugë të mirë.

— Ndihma për bazën, duke u nisur nga orientimi, i drejtë që kjo të ketë iniciativë sidomos në drej'jn1

të edukimit, po merret lehtë nga dikasteret. Shokët e qendrës nuk po preokupohen sa duhet për bazën.

— Mora vesh se në disa fshatra të Sarandës paskan thënë që ndjekja e shkollës nuk qenka kaq e nevojsh-me, se nxënësit, kur të rriten, punë fizike do të bëjnë, pra, punëtorë do të jenë. Të tilla koncepte që janë shumë të gabuara e lidhin shkollën me memnrIlëkun.

— Në zgjedhjet e organizatave-bazë të Partisë për-sëri duket tendenca që në byrotë e tyre shumica zgji-dhen nga zyrtarë, kurse nga prodhimi zgjidhen pak.

— Seksionet e komiteteve = Partisë nuk bashkë-punojnë që të shkëmbejnë mendime, por veprojnë edhe të shkëputur.

— Tendenca lokaliste shfaqen aty këtu në disa rrethe, ku bëhen edhe kërkesa të kësaj natyre: «Të lar-gohen nga rrethi vnë punonjësit e rretheve të tjera». «Të largohen pa përjashtim të gjithë ata që janë me origjinë fshatare». Këtu nxjerr kokë ndjenja e qy-tetomanisë (e moslargimit nga qyteti).

— Instruktorët e Komitetit Qendror të Partisë të qënriroinë më shumë në bazë. por jo ta shkoirë kohën me probleme që fare mirë mund t'i zgjidhë vetë Ngjet që shokët e grunt të instruktorëve rrinë gjatë në bazë dhe bëjnë më sli;.tmë punën e in-nektorëve sesa të instruktorëve të Partisë. Ata nuk nclihmojnë kon-kretisht oë njerëzit, në bazë të problemeve që dalin, të organizojnë edukimin e grupeve të ndryshme për pro-bleme të ndryshme dhe vetë (instruktorët) të reflektoj-në e të hartojnë forma pune që të shërbejnë si shembull për njerëzit e Pani- ; së atie, por edhe për të edukuar drejtpërdrejt grupet e njerëzve.

151

150

Diskutovat në Sekretariat për punën që duhet të bëjë Partia me organizatat e masave. Shtrova për këtë problem disa çështje ideologjike, politike, organizative, në të cilat duhet të përqendrohet tani Partia dhe gjithë komunistët.

E SHTUNE

9 PRILL 1966

Pamë filmin francez për veprimtarinë e Sorges. Jo i keq.


152 153

E DIEL

10 PRILL 1966

Kishim Gogon për drekë. Ka qenë i shtruar në kli-nikë. Vazhdon ta ketë tensionin të ngritur.

E HENE

11 PRILL 1966

Prita sot ambasadorin kinez. Më solli ftesën zyr-tare për delegacionin tonë, të cilin e mirëpresin më 28 të këtij muaji. Në emër të KQ të partisë dhe të Maos, ambasadori më ftoi edhe mua, që në një etapë të dytë, të bëj një vizitë në Kinë. E falën&rova ambasadorin për komunikimet që më bërit.

154 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vi.41, 32, f.

155

E ENJTE

14 PRILL 1966

Bisedë me drejtues të Ministrisë së Tregtisë për probleme të tregtisë.

Bisedova sot me shokët që do të shkojnë në Pekin, me delegacionin tonë të Partisë e të Qeverisë, për çështjet që do të shtrojnë atje.

E PREMTE

15 PRILL 1966

Bisedë me shokun Qimo Kocani për_Kodin e Punës dhe Bashkimet Profesionale. Shkëmbyem mendime për një varg problemesh të rëndësishme që trajtohen ose duhet të trajtohen në Kodin e ri të Punës 1.

Koha na mban mirë dhe na favorizon bujqësinë. Kudo punohet në mënyrë masive dhe këtë vit jemi shumë më përpara me punët në bujqësi sesa vitin e ka-luar në këtë kohë.

►


156

157

F. IIENE

18 PRILL 1966

Vërejtje për •«Zërin e popullit»

iVtë duket se në faqet e gazeës Zëri i popullit» nuk ka hyrë akoma e tërë kjo frymë revolucionare që ndihet tek të gjithë njerëzit tanë për të zbatuar dircktivat dha Partia në Letrën e Hapur. Nuk po shoh shumë ndryshime në përmirësirnin e punës në gazetë.

Këtu çalon: 1. — Informacioni i vogël. Nëntë të dhjetat janë

për probleme ekonomike, dhe këto të paraqitura pa shumë kritere. Ç't'u vejë, e vënë për të mbushur gaze-tën. Kjo është një tendencë jo e drejtë.

2. — Shkrimet në përgjithësi janë narrative. Kjo formë nuk është kurdoherë e përshtatshme, sidornos për të dhënë në mënyrë bindëse se si po kuptohen e si po zbatohen direktivat bazë. Në shkrime rrallë gjen konkluzione. Shkrimet mbyten në frazeologji.

3. — Direktivat nuk thellohen, nuk zhvillohen me anët e tyre të shumta, me të mirat dhe me pasojat e dëmshme që vijnë kur ato nuk zbatohen mirë. Shkri-meve u mungon ana politike dhe organizative e direk-

158

tivave. Prej tyre merren fraza dhe në mjaft raste mbështillen me banalitete, me klishe boshe, shumë herë të përsëritura.

Kjo dobësi vjen nga kuptimi jo i drejtë i detyrës së gazetarit. Shtypi ka nevojë për gazetarë të përga-titur mirë, e jo për letrarë të dështuar. Disa nga ga-zetarët janë gjysmëndërrues dhe aspak mjeshtër të specialitetit.

Disa gazetarë kërkojnë më shumë të arrijnë efektin letrar, efektin stilistik në shkrimet që botojnë, qepen pas ndonjë të mete ose shumë të metave dhe grijnë, ose raportojnë «ç'grijnë të tjerët». Rrallë kërkojnë të bëjnë konkluzione të thella.

4. — Specializimi i gazetarëve nuk duket gjëkun-di. E kemi të vështirë të themi se ky ose ai gazetar ka krijuar personalitetin e tij në këtë drejtim. Janë gaze-tarë për çdo gjë, po për asgjë të saktë. Këtë prirje E

shikojmë sidomos në korrespondentët e rretheve.

5. — Nuk po rriten korrespondentët vullnetarë. Sepse, me sa duket, kjo gjë nuk është orientuar mirë. Korrespondentët vullnetarë i ka fishkur informacioni i vogël pa perspektivë.

6. — Në gazetë, mendoj unë, ka një rrëmujë. Kam përshtypjen se punohet pa plan, i cili të zbatohet nga dita në ditë. Mbushja e «boshIlëqeve të sofrës» bëhet me informacionet tipike ekonomike dhe me informa-cionet e jashtme.

Problemet e mëdha e të shumta të Partisë dhe të shtetit, vijnë në gazetë në format që thashë dhe me një tematikë në përgjithësi të ngushtë. Shkrimit, pasi

159

ta ketë «mbaruar» autori, i bëhet vetëm ndonjë korri-gjim stilistik, pse mendohet se ai është specialist dhe komunist, pra është në rregull.

Kurse për tematikën shkohet nga mendimi jo i drejtë se, meqë kemi disa gazeta e revista të veçanta, s'është nevoja që «Zëri i popullit» të trajtojë probleme të letërsisë, të muzikës, të arkeologjisë, të gjuhësisë etj. Kur them që «Zëri i popullit» duhet të shkruajë edhe për letërsinë, për artet, për shkencat shoqërore, kjo nuk do të thotë që të kemi paralelizma, se ky nuk do të hyjë në tema të ngushta, por e kam fjalën që «Zëri i popullit» të jetë orientues edhe për revistat me profile të veçanta.

Në këto revista ka edhe opinione personale. Kur këto janë të shëndosha dhe e nxitin revistën të japë eksperiencën e mirë krijuese le të ketë, por të dallo-hen opinionet personale të shëndosha nga ato të dis-kutueshmet. Ne nuk duhet të lejojmë që një mendim subjektiv i njërit ose i tjetrit të merret si direktivë (siç po ngjet në disa raste).

Në gazetën «Zëri i popullit• duhet të ketë disa rubrika të veçanta, si për letërsinë e artet, lidhur me zhvillimin e tyre në vendin tonë, duke trajtuar pro-bleme të realizmit socialist e të partishmërisë proletare, për shkencat, lidhur me nevojat tona dhe jo për fan-tazi (këtë t'ia lëmë organizatës së rinisë), rubrikë për probleme të zhvillimit të sporteve (por jo vetëm për futbollin) etj. Këto rubrika të jenë periodike, si të shihet, mundet një herë në javë, mundet një herë në muaj, por veç jo me gjëra vulgare, të rëndomta sa për të kapërcyer radhën. Këtu të botohen artikuj seriozë,

që hapin horizont, që korrigjojnë edhe ndonjë pikëpa-mje jo të drejtë, që edukojnë.

«Zëri i popullit» mendoj se duhet të mbetet një gazetë serioze, me peshë, një «gazetë direktive», por jo e thatë. Shkrimet të jenë ashtu siç është jeta jonë, plot dinamizëm e freski, me argumente e me ballafaqim, me sukseset e me vështirësitë, me kritikën si rezultat i një analize të thellë dhe me optimizmin revolucionar. Në këtë organ të ketë edhe ndonjë pjesë letrare, ndo-një poezi a poemë, por direktiva të mos shkrijë «në ujë», në frazeologji, në shkrime gjoja letrare pesëpa-resh.

Bisedova me Ramizin dhe me Beharin për proble-met e përmirësimit të punës së shtypit.

Bëmë mbledhjen e organizatës-bazë për dhënie llo-gari dhe zgjedhje. Raporti që u mbajt nga sekretari organizatës ishte i zakonshëm, i përgjithshëm, plot for-mula stereotipe. S'ka rast që të mos bëhet autokritikë formale dhe e përgjithshme.

— Problemi i ngritur nga Petro Papi është i një natyl-e që duhet shtruar në organizatë. Detyrat e kon-trollit e të revizionimit janë detyra të Partisë.

— Komitetet e Partisë nuk japin ose japin shumë pak informacion, nuk e kam fjalën për gjëra të vogla si më parë, por për ato të rëndësishmet.

Në diskutimin tim theksova nevojën e përgatitjes më të mirë të mbledhjeve të organizatës-bazë të Par-tisë, që jeta në to të bëhet më luftarake. Më ra në sy

160 161

që disa diskutime të shokëve përmbanin shumë proble-me njëherësh dhe shpreha mendimin se është më mirë të caktohen për diskutim pak probleme, që të kemi mundësi të thellohemi në to. Theksova, gjithashtu, ro-lin e veçantë që ka sekretari i organizatës në përgatitjen e mbledhjeve si dhe nevojën e bashkëpunimit të tij me komunistët e tjerë.

Së fundi bëmë zgjedhjet. Zgjodhëm sekretar sho-kun Jovan Gjergji.

E MARTE

19 PRILL 1966

Shënime për shokun Ramiz Alia

Lexova një relacion i cili, edhe pse nuk e thotë thel-bin e gjërave që shkaktojnë grindje e divergjenca në mes të shokëve komunistë intelektualë, në një qendër të rëndësishme sikurse është Instituti i Historisë e i Gjuhësisë, prapë ai na informon se në gjirin e tyre shu-më gjëra nuk janë në rrugë të drejtë dhe, pa asnjë dy-shim, atje do të ketë jo vetëm grindje (të shkaktuara nga mbeturina të theksuara mikroborgjeze), por edhe grindje parimore, sikurse duket hapur në shtypjen e disa shkrimeve të gabuara politike.

Propozimet se si duhen zgjidhur këto grindje e di-vergjenca nuk janë të përshtatshme. Masat që propo-zohen jo vetëm që nuk do të zgjidhin gjë, por problerni do të qëndrojë në ujë të qelbur me mikrobe dhe do të trashet edhe më shumë.

Duhet të procedohet kurdoherë duke i pasur të qarta çështjet që i preokupojnë ata si dhe çështjet që i ndajnë e i futin në grindje. Duke i pasur të qarta këto, duhet parë ç'qëndrim mbajnë shokët atje përpara kë-

162 163

tyre problemeve dhe pastaj t'u jepet zgjidhja e t'u ha-pet rruga e drejtë. Çdo problem që i ndan duhet parë objektivisht.

Këto probleme, në asnjë mënyrë, nuk duhet t'i zgjidhim nga «platforma e grindavecëve», po nga plat-forma e Partisë. T'i godasësh kuadrot ose t'i transfe-rosh për të krijuar një qetësi të rreme, pa i këshilluar seriozisht dhe me «argumente», që i kanë aq në gjak disa intelektualë, nuk procedohet mirë. Në brcndinë e botëkuptimeve të intelektualëve të sëmurë, qofshin kë-ta edhe komunistë, ka shumë gjëra të koklavitura që, me masa të thjeshta e të përcipta, nuk spastrohen.

Prandaj, unë mendoj që si ti, edhe Manushi [Myf-tiul, duhet të interesoheni posaçërisht për këtë pro-blem, se po e lamë, do të na bëhet një çerdhe nje-rëzish me pikëpamje të gabuara dhe do të na dhembë shumë, më vonë kur të marrim masa...

Duhet të ketë pasur dhe të ketë akoma pakujdesi e zvarritje edhe nga Ministria e Arsimit, mund që të ketë edhe çështje objektive, për të cilat duhet të merrni masa që të ndreqen sa më parë. Por kjo është më e lehta. Sikurse konstatova nga informacioni, ata vazhdojnë të grinden.

Së pari, te disa shokë të kësaj organizate janë vënë re disa shfaqje jo të mira, por është gjithashtu fakt i pamohueshëm edhe ana e madhe pozitive e tyre, se ata janë kuadro me kapacitete shkencore, që i ka rritur Par-tia dhe që me siguri ndreqen. Ky është besimi im i pa-tundur.

Ana e dytë e këtyre çështjeve, e cila duhet parë me kujdes, janë kontradiktat në mendime që ata mund të

kenë dhe duhet të kenë në lidhje me lëndët e tyre shkencore, kontradikta që ne duhet t'i njohim për t'i zgjidhur drejt, realisht, nën prizmin e marksizëm-le-ninizmit dhe pa subjektivizëm.

Dhe e treta, duke parë në ata shokë tendencat e një zgjidhjeje subjektiviste të problemeve, ne jo ve-tëm t'u vëmë në dukje se «argumentet» e tyre janë të pavlefshme, por sidomos t'i bindim për këtë dhe pas-taj të vazhdojmë edukimin dhe spastrimin e tyre nga mbeturinat që i kanë futur në qorrsokak.

Kur t'i kemi ezauruar të gjitha këto vetëm atë-herë mund të flitet për masat.

Ne duhet të mendojmë se grindjet e tyre influ-encojnë në gjithë kolektivin e Institutit dhe të Univer-sitetitl, ne pedagogë e studentë, të organizuar ose jo në Pnrti, dhe këtej rrjedh serioziteti i madh i këtij problemi. Prandaj të merret sa më parë në dorë e të zgjidhet përfundimisht dhe drejt.

Bisedova me Hvsniun dhe me Ramizin lidhur me fja]imin që eventualisht Hysniu mund të mbajë në shkollën e partisë në Pekin.

Liloja më erdhi veshur ushtar për parakalimin e 1 Majit. U gëzova që u rrit djali e u bë ushtar i re-publikës.

1. Në atë kohë Instituti 1 Historisë dhe 1 Gjuhësisë varej nga Universiteti.

164 165

F. MERKURE

20 PRILL 1966

Koha është ideale për bujqësinë, favorizon mbjell-jet e pranverës dhe punimet e tjera bujqësore.

Kam kohë që po reflektoj për përmirësimin e më-tejshëm të sistemit tonë arsimor. Dhe ja, sot, fillova të hedh në letër disa mendime për këtë problem 1 .

Në radhë të parë, gjykimi im është që, duke u mbë-shtetur në parimet e reformës shkollore që kemi bërë dhe duke i vënë këto në jetë, të punojmë për përmirë-simin e tyre. Për këtë është e nevojshme të nisemi nga disa kritere. por këtu duhet të kemi parasysh që për përcaktimin e këtyre të bëhet një studim i thellë, i shumanshëm i rrethanave rea]e dhe objektive, i shu-më nevojave imediate dhe të perspektivës.

Mendoj që: 1. Arsimi i mesëm të vazhdojë në bazë të shko-

1. Këto shënime të titulluara: «Mendime për shkollën» gjenden në AQP dhe janë përdorur nga autori për dls-kutimin e tij në Byronë Politike më 14 korrik 1966. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, f. 215.

llës 8-vjeçare, e cila të mos ndahet nga fillorja, por nga e mesmja.

2. Shkollat në vazhdim të 8-vjeçares t'i orientoj-më drejt. Ky është një problem serioz, të cilit i duhet kushtuar vëmendje e madhe. Lidhja e shkollës me je-tën është një domosdoshmëri.

3. Për shkollën e lartë të shihet me kujdes plani i përgatitjes së kuadrove për sektorë të ndryshëm dhe për etapa të ndryshme.

Mendimet e mia do t'i përpunoj e do t'i zbërthej në mbledhjen e Byrosë Politike, kur të merret në shqyr-tim kjo çështje.

166 167

E ENJTE 21 PRILL 1966

Shënime për shokun Hysni

E studiova informacionin që më dërgove dhe kam disa mendime.

Pranimet në Parti janë bërë në përputhje me K!r-kesat e Statutit të Partisë dhe të udhëzimeve të Komi-tetit Qendror. Kjo praktikë është e drejtë dhe kështu duhet vepruar, por praktika na mëson shumë gjëra. Këtë praktikë Drejtoria e Organizimit pranë aparatit të Komitetit Qendror të Partisë nuk e ka studivar thellë e në mënyrë shkencore për t'i përcaktuar disa kërkesa më drejt e më saktë në udhëzimet që kemi lëshuar. Kë-to udhëzime duhet të jenë një zbërthim shkencor i kri-tereve që ka vendosur kongresi për pranimet në Parti.

Ne duhet të studiojmë disa nga çështjet më të rën-dësishme që kanë të bëjnë me rritjen e Partisë, me shtrirjen dhe forcimin e saj.

1. Në ç'përpjesëtime duhet të rritet Partia në ra-port me rritjen e popullsisë?

Në ç'përpjesëtime duhet të rritet në fshat e në qytet?

Në ç'përpjesëtime duhet të rritet në industri, në bujqësi, në arsim e kulturë, në administratë, në ush-tri etj.?

Po në bazë të zhvillimit socialklasor të vendit, cilat duhet të jenë përpjesëtimet e nevojshme dhe të natyr-shme të rritjes së Partisë në mes punëtorëve, koopera-tivistëve, nëpunësve e artizanëve, në mes shoqeve e sho-këve?

Si janë zhvilluar këto përpjesëtime dhe ç'orientim duhet t'i japim Partisë në këto drejtime?

2. Ç'konkluzione nxjerrim nga realiteti i sotëm dhe si duhet të veprojmë në të ardhmen, ku duhet t'i inkurajojmë më tepër pranimet në Parti?

3. Cilat janë raportet midis të pranuarve dhe të përjashtuarve, a kanë qenë të drejta këto raporte dhe si duhet të jenë paskëtaj?

Cili është raporti midis kandidatëve të pranuar anë-tarë partie dhe atyre të papranuar?

Cili është raporti i të përjashtuarve midis anëta-rëve të Partisë pas pesZ; vjetësh që kanë filluar jetën e Partisë?

Ç'na mëson praktika: a) Vlera e edukimit në kohën e stazhit. b) Kriteri i zgjedhjes dhe i rekomandimit të kan-

didatit për në Parti. Të na jepet një konkluzion për seriozitetin e rekomanduesve, i cili duhet të dalë nga studimet.

c) Qëndrimi ndaj kërkesave të Partisë. d) Ç'shkak mbizotëron për përjashtimet nga Par-

tia e shumë probleme të tjera që duhet të na nxirren nga studimet.

168 169

A janë të mjaftueshme koha e caktuar dhe kër-kesat që kemi vendosur aktualisht për stazhin e kan-didatit që përgatitet për t'u pranuar në Parti? Ç'na tregon jeta dhe çfarë kërkesash na shtron koha? A duhet të bëjmë ndryshime dhe, në qoftë se po, ku du-het të synojmë?

5. Numri i përjashtimeve në përgjithësi është shqe-tësues apo i natyrshëm? Si paraqitet ky numër i kra-hasuar për çdo vit? Të ç'shtresave dhe të ç'gjendjeje shoqërore janë të përjashtuarit?

Sikur ne, për shembull, të bënim një seleksionim në Parti, duke nxjerrë jashtë radhëve të saj ata që vërtet kanë një stazh dhjetëvjeçar, por që, me gjithë ndihmën e dhënë, kanë mbetur të mefshtë dhe qën-drojnë vetëm si numër, sa mund të jetë kjo përqindje dhe cilët do të prekte më shumë? (Këtu është fjala vetëm për ata që nuk aktivizohen dhe për asnjë kon-sideratë tjetër, që do të trajtohej në mënyrë të veçantë).

A duhet bërë një gjë e tillë? Natyrisht, në qoftë se vendosim, para se të veprohet, Partia duhet t'u bëjë thirrje këtyre për një mobilizim e aktivizim të për-gjithshëm, t'i ngarkojë me disa detyra e t'u caktojë afate, t'i ndihmojë me të gjitha mënyrat që ata të ecin bashkë me shokët si komunistë revolucionarë dhe, ata që nuk do të aktivizohen përsëri, më mirë t'i kemi ja-shtë radhëve të Partisë. Ky të jetë një proces i drejtë marksist dialektik dhe jo fushatë. Kjo masë të shoqë-rohet me pranime të reja nga radhët e punonjësve më të mirë.

6. Ç'na tregon praktika, a ka butësi apo rreptësi në gjykimin e masës për përjashtim nga Partia? Ku

170

tregohet kjo butësi ose rreptësi, ndaj cilave shfaqje, ndaj komunistëve të cilit sektor, të bujqësisë apo të industrisë, ndaj nëpunësve apo artizanëve, ndaj bu-

rrave apo grave? Kur gabimi është i rëndë ose i përsëritur, a kup-

tohet drejt masa për përjashtim nga Partia? Ç'na tre-gojnë të dhënat, ç'përqindje zënë në Parti ata që kanë shumë vërejtje ose ata që i shlyejnë vërejtjet, por prapë i përsëritin dhe vazhdojnë të jenë anëtarë partie?

Studimin për këto çështje mendoj se duhet të na e përgatitin shokët e kuadrit e të statutit dhe në bazë të tij të nxjerrim konkluzione. Po ta shohim të nevoj-shme. ndonjë orientim mund ta ndreqim edhe në kon-gres. Mendoj t'i udhëzojmë mirë shokët, se është zor që ta kuptojnë të gjithë menjëherë gjerësinë e proble-mit në baza shkencore. E them këtë se kam merak mos veprojnë në mënyrë automate, mos e marrin këtë çë-shtje jetike si një vendim të thjeshtë administrativ dhe, po u kuptua kështu, do të na krijohen situata jo të mira në Parti. Ky është një problem jetik i Partisë edhe për sot, edhe për të ardhmen.

Por edhe pasi ta kemi bërë këtë studim në mëny-rë shkencore, kjo nuk është e tëra, sepse rreth këtyre konk]uzioneve që do të nxjerrim nga studimi duhet të dalim me disa masa më të përpunuara, më të plota e më frytdhënëse se ato të parat për përgatitjen politike dhe ideologjike të kandidatëve dhe të anëtarëve të Partisë. Çdo vendim që do të marrim lidhur me këto çështje ta shoqërojmë me materiale të veçanta teoriko--organizative, të cilat të shërbejnë për t'i kuptuar më mirë orientimet e atij vendimi si edhe për edukimin politik, ideologjik e organizativ.

171

Këto masa bëjnë pjesë në ndërtimin e punës edu-kative të Partisë, që disa shokë në rrethe e quajnë një problem të thjeshtë, sikur konsiston në zmadhimin ose në zvogëlimin e organizatës-bazë, me pasë ose mos me pasë organizatë të përgjithshme etj. Çështja është shu-më më e thellë, është për të pasur kurdoherë të fortë Partinë. Format e organizimit kanë rëndësi të madhe, por këto forma janë të lidhura me brendinë.

Para se të shkosh, jepu detyra shokëve që punojnë në këtë drejtim. U kujto edhe detyrat që janë caktuar për mbledhjen e Sekretariatit për muajin maj që t'i kryejnë në kohë.

E PREMTE

22 PRILL 1966

Pak ditë më parë përfundoi Kongresi i 23-të i par-tisë revizioniste sovjetike. Lidhur me punimet e këtij kongresi shkrova një artikull që botohet në numrin e sotëm të gazetës «Zëri i me titull: «Kongresi i 23-të i PK të BS sanksionoi vijën e përgjithshme të revizionizmit hrushovian, politikën e tradhtisë dhe të kapitullimit» 1 . Ai është një vazhdim i analizës së hru-shovizmit pa Hrushovin që i bëmë vijës revizioniste të udhëheqësve sovjetikë në artikullin tonë të botuar një muaj më parë 2.

1. Shih: Enver Hoxha, repra, vëll. 32, f. 77. 2. Shih në këtë vëllim f. 125.

172 173

E SHTUNE

23 PRILL 1966

Më erdhi në takim shoku Hysni. Ai më shfaqi disa mendime mbi materialet që ka paraqitur Qeveria për Byronë Politike. Pastaj më informoi për disa çështje të jetës së Partisë. Shkëmbyem mendime që në Parti të ketë më shumë frymë revolucionare, të ngrihet më lart roli pararojë i komunistëve, figura e tyre morale.

Ngjarjet në Indonezi — një mësim për komunistëtt

Terrori i bardhë i përgjakshëm në Indonezi, ku janë masakruar nga reaksioni me qindra mijë kon:u-nistë dhe patriotë, e ndoshta në mes tyre edhe udhë-heqja e Partisë Komuniste të Indonezisë, me shokun Aidit në krye, duhet të jetë një mësim i madh për lë-vizjen komuniste ndërkombëtare.

Mendoj se udhëheqja e Partisë Komuniste të In-

1. Mbi bazën e këtyre shënimeve autori shkroi artikullin -Grushti fashist në Indonezi dhe mësimet që nxjerrin prej tij komunistët», botuar në gazeffin «Zëri i popullit», më 11 maj 1966. (Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 32, f. 233).

donezisë nuk ka treguar pjekuri politike, ideologjike dhe organizative. Ajo nuk kishte nxjerrë mësimet e duhura nga eksperienca e hidhur që për tri herë rresht reaksioni indonezian ia ka këputur kokën partisë dhe e ka detyruar të futet në ilegalitet të rëndë, duke i shkaktuar dëme të mëdha.

£shtë fakt se, edhe pas goditjeve të rënda, Partia Komuniste e Indonezisë e ka marrë veten me luftë dhe me përpjekje, derisa u bë partia më e madhe komu-niste në Azi (nga numri) pas Partisë Komuniste të Ki-nës. Ne shpresojmë se ajo përsëri, edhe pas goditjes së fundit, daIngadalë do ta marrë veten, por në qof-të se do të luftojë me guxim dhe me konsekuen-cë revolucionare marksiste-leniniste, pa hezitime dhe pa lëkundje oportuniste. Kjo nuk do të thotë të lejojë veprime të papjekura politike, as të tregohet, gjitha-shtu, sektare, pse rrezikohet që të izolohet nga masat, nga rrymat përparimtare, prorezistencës politike deri me armë kundër reaksionit të brendshëm dhe padro-nit të tij imperialist të jashtëm.

Tani, sipas mendimit tim, çështja qëndron në atë që Partia Komuniste e Indonezisë duhet t'i bëjë një analizë të thellë, nga të gjitha anët, vijës së saj dhe nga kjo të nxjerrë me të vërtetë në dukje gabimet se-rioze që e çuan në këtë situatë. Këto gabime, sa mund të gjykoj unë që i shoh çështjet nga jashtë, kanë qenë të mëdha.

Nuk mund të thuhet se brenda, në vija të përgjith-shme, shokët indonezianë nuk kishin një orientim të drejtë politik. Por është fakt se ata e mbivlerësuan edhe forcën e tyre politike edhe forcën politike të Su-

174

175

karnos dhe të asaj pjese që e mbështeste atë. Nga ana tjctër, është fakt se ata kishin nënvleftësuar forcën e reaksiorit dhe ushtrinë.

Në lidhje me Sukarnon më duket se Partia Komu-niste e Indonezisë kishte shkarë në disa gjykime idea-liste dhe personin e Sukarnos ose «sukarnizmin» e shih-

si gjithçka ku ajo duhej të mbështetej. Shokët indonezianë kishin mendimin se kush ka Sukarnon nga ana e tij, ai ka në dorë kyçin e Indonezisë, pa analizuar mirë ku qëndronte forca e Sukarnos dhe sa reale ishte kjo forcë, sidomos në popull. Natyrisht, Sukarnoja ki-shte një emër, ishte një autoritet, por nga ana thjesht subjektive ai nuk kishte ndonjë vlerë të madhe, bile personi i tij ishte i njollosur rëndë me vese morale të dënueshme. Sigurisht, një person politik i tillë nuk mund të ketë në masat ose në grupet nacionaliste atë prestigj dhe atë autoritet që ia reklamonin shokët ko-munistë indonezianë. Këta, pra, kishin një aleat te Sukarnoja, por një aleat të dobët, një sulltan të dobët me hareme të mëdha, por me baza shoqërore dhe eko-nomike të dobëta.. Kjo u duk qartë pas marrjes në dorë të pushtetit nga ana e gjeneralëve reaksionarë. U duk qartë se «forca e Sukarnos» pjesërisht hëngri grushte, pjesërisht u bashkua me më të krtin. Ç'tregon kjo? Kjo tregon se njerëzit e Sukarnos nuk ishin as të fortë, as të organizuar dhe se «sukarnizmi» nuk ishte për ta një ideologji udhëheqëse.

Shokët komunistë indonezianë kishin shumë ilu-zione nga epitetet publike që i ngjiste Sukarnoja udhë-heqjes së Partisë Komuniste të Indonezisë, por u duk qartë se ky luante seriozisht për interesat e klanit të

176

tij të dobët dhe, me politikën e tij të zigaresë synonte të kundërshtonte ushtrinë dhe forcën e gjeneralëve për të forcuar pozitat e tij dhe të njerëzve të tij në shtet.

U duk qartë se forca e Sukarnos në ushtri ishte zero, gjithashtu zero ishte edhe ajo e shokëve tanë in-donezianë, sepse nuk u pa asnjë kundërgoditje nga ana e tyre. Reaksioni me anën e ushtrisë mori pushtetin në dorë (si një fik të pjekur mirë), dhe me të bëri kërdinë. Kjo na tregon një gjë tjetër serioze, mungesën e një pune të shëndoshë nga ana e Partisë Komuniste të In-donezisë. Duke reklamuar NASAKOM-in, unitetin me Sukarnon, «lirinë» e veprimit, shokët indonezianë kanë bërë një punë organizative shumë të përciptë, saqë mjaftoi një tufan dhe të gjithë kalanë me shpresa dhe me ëndërrime t'ua merrte era, sikurse ua mori.

Idealizmi i shokëve indonezianë ndaj Sukarnos dhe fuqisë së tij hipotetike shkoi deri atje saqë, luftën me reaksionin, i cili po bëhej kërcënues, jo vetëm e nënvleftësuan si forcë, si potencial dhe si organizim, por ranë në kurthin e «puçit kundër Sukarnos» të organizuar nga gjeneralët. Domethënë doli puna «të mbrojmë Sukarnon se reaksioni i gjeneralëve do ta vrasë». Reaksioni i gjeneralëve nuk donte të vriste Sukarnon, sikundër nuk e vrau, por ai organizohej për të goditur forcën e gjallë të popullit e, në radhë të parë, Partinë Komuniste të Indonezisë, ashtu siç bëri dhe sikurse po vazhdon të bëjë. Dhe Partia Komuniste e Indonezisë «puçit të gjeneralëve» i vuri përballë «gru-shtin e shtatorit», që s'ishte veçse një akt terrorist 1 vetmuar dhc i dënueshëm.

177 1?. - 41

Partia, pavarësisht nëse kishte gisht ose jo, këtë akoma nuk e dimë, publikisht e mbrojti «grushtin e shtatorit» dhe e quajti atë një veprim «revolucionar». Mirëpo «ky veprim revolucionar» u duk qartë që nuk ishte revolucionar, pse ai nuk vazhdoi asnjëfarë revo-lucioni të përgatitur, përkundrazi, menjëherë pas puçit u vendos dhe mori fuqinë në dorë kundërrevolucioni.

Pra, del se «grushti revolucionar i shtatorit» nuk ishte një kushtrim i revolucionit, por i kundërrevolu-cionit dhe «objekti» i puçit të gjeneralëve qëndron, natyrisht, pa fuqi reale, por qëndron gjallë edhe si pre-sident edhe si kryeministër.

Shokët indonezianë, me sa gjykoj unë, punonin në mes të një euforie të palejueshme. Mendoj se ata kishin mundësi të mëdha dhe mjaft liri veprimi për të bërë një punë organizative të fortë që të mund t'i re-zistonte çdo furtune. Po të ishte se nuk e nënvleftësonte armikun e brendshëm, Partia Komuniste e Indonezisë duhet të kishte një organizim të fortë, klandestin, për-bri punës së hapët. Ajo kishte mundësi të mëdha për një punë të tillë, por konstatojmë me hidhërim se kjo, edhe në qoftë se ishte menduar, qndronte në letër, derisa edhe vetë udhëheqja e saj kryesore u kap dhe u ekzekutua.

Këtej, komunistët në botë, duhet të nxjerrin mesi-min e madh se «Iiritë» borgjeze, «liritë» demokratike në vendet kapitaliste, nuk janë të atilla saqë t'u lejohet partive komuniste dhe grupeve revolucionare të veproj-në hapur. Jo, borgjezia dhe reaksioni ua lejojnë aq sa u intereson atyre dhe në momentin që ato e gjykojnë të përshtatshëm i godasin. Borgjezia dhe reaksioni në të

gjitha vendet ku i lejoinë partitë komuniste të punojnë hapur, këtë e bëjnë për të njohur të gjithë aktivitetin, njerëzit, metodat dhe stilin e punës së partive marksis-te-leniniste dhe të revolucionarëve, me qëllim që edhe t'i mbajnë nën kontroll, edhe ta kenë më të lehtë për t'i goditur, se këta janë armiqtë e tyre dhe si të tillë do ti trajtojnë. Prandaj komunistët dhe partitë e këtyre vendeve do të bënin një gabim shumë të madh po të kishin besim në «liritë» borgjeze që u jep koniunktura dhe të afishojnë çdo gjë hapur, të mos ruajnë kështu të fshehtë organizimin, planet dlae armët e tyre. Puna legale e tyre duhet të kombinohet absolutisht me një punë intensive ilegale, bile kjo, mendoj unë, duhet të jetë kryesorja, vendimtarja. Shokët indonezianë siç du-ket e kishin harruar këtë, me gjithë pësimet e mëpar-shme, ose e kishin lënë në dorë të fundit, pikërisht pse mendonin në mënyrë shumë optimiste për situatën.

Edhe vija ideologjike e shokëve indonezianë ishte, gjithashtu, e njollosur me subjektivizëm, me oportu-nizëm, me tendenca kënaqësie e mendjemadhësie.

Me revizionistët sovjetikë ata kishin një qëndrim kavalier, hiqeshin se bënin një politikë të madhe, të pavarur nga Kina, por edhe nga sovjetikët. Qëndrimet e shokëve indonezianë ndaj revizionistëve sovjetikë të jepnin përshtypjen e plotë se «ishin qëndrimet e një p•rtie të madhe që di ç'bën, di si vepron dhe s'e ndien nevojën të tregojë solidaritet me partitë e vërteta mark-siste-leniniste». Bile çështja shkoi deri atje saqë u de-klarua zyrtarisht se Partia Komuniste e Indonezisë udhëhiqet nga «marksizëm-leninizmi i indonezianizuar». Ky devijim oportunist bënte pjesë në kompleksin e

178 179

strategjisë dhe të taktikës së gabuar të shokëve indo-nezianë, pse ne shikonim që politikisht, në vija të për-gjithshme, ata ndiqnin orientimin politik të Sukarnos, i cili e kishte gjoja mirë me Kinën, po ai e kishte mirë edhe me sovjetikët, për të mos folur për politikën e errët dhe ekuivoke që ndiqte me fuqitë e tjera impe-rialiste ose borgjeze «të paangazhuara», me titistët, me naseristët e të tjerë. Ne nuk pamë që Partia Komuniste e Indonezisë, e cila hiqej se kishte admirimin e Su-karnos, të influenconte fuqimisht që miqësia me Kinën të bëhej një faktor miqësie dhe stabiliteti për Republi-kën Indoneziane.

Të gjitha këto ngjarje, të gjitha këto koniunktura dhe mundësi që i jepeshin, nga aq sa di dhe sa gjykoj nga ngjarjet, Partia Komuniste e Indonezisë i subi-sontel, por nuk bënte përpjekje t'i drejtonte dhe t'i shfrytëzonte në maksimum. Ajo ia linte kohës t'i zgji-dhte, duke thënë se koha punonte për ta dhe pra pse të bruskoheshin2 gjërat. Por ato i bruskoi reaksioni dhe këtë eventualitet shokët indonezianë nuk e parashi-kuan, nuk e vlerësuan si duhet dhe të merrnin masat me kohë. Këtu ata kanë bërë gabimin më të madh.

Këto ndodhi janë mësime të hidhura, por të vlef-shme për ne kcanunistët. Në aleancat me elementët për-parimtarë të borgjezisë, qoftë në kohë «paqeje» relative, kur përgatitet revolucioni, qoftë në revolucion, komu-nistët nuk duhet të harrojnë kurrë qëllimin e tyre të shtrenjtë, përge e përgatitin dhe pse e bëjnë revolucio-

1 Nga frëngjishtja — i pësonte. 2. Nga frëngjishtja — të shpejtoheshin.

nin. Taktikat duhet të mos bëhen për të shkelur parimet e revolucionit dhe qëllimet e tij, por të synojnë për arritjen e tyre, pavarësisht nga zigzaget e nevojshme.

Zigzaget e domosdoshme të kenë rrugëdalje dhe jo ta çojnë revolucionin në rrugë pa krye, zigzaget të jenë me llogari e me perspektivë të qartë. Këto nuk du-het të përmbajnë lëshime parimore, të cilat të rrëmbej-në gishtin, pastaj krahun dhe më në fund gjithë trupin. Politika e zigzageve nuk do të thotë t'i bësh qejfin një personi ose një fraksioni përparimtar të borgjezisë. Kjo duhet të jetë një politikë e tillë që të llogaritë pluset dhe minuset e të bëjë që pluset të jenë për ne dhe minuset për ata. Rrethanat mund ta sjellin që minuset të jenë për ne, por ne duhet të jemi të bindur se brenda një kohe, duke punuar dhe jo duke fjetur, këio minuse do t'i kthejmë medoemos në pluse për ne. Lufta e Partisë sonë gjatë Luftës Nacionalçlirimtare, marrë-veshjet, bisedimet me elementët përparimtarë, me fra-ksionet e borgjezisë reaksionare na mësuan si të ecnim drejt dhe me sukses në këtë labirint. Kjo eksperiencë e fituar në luftë na shërbeu dhe na shërben pa masë në politikën tonë të drejtë me masat e popullit, na ndihmon në politikën e brendshme dhe në politikën e jashtme, në studimin dhe në zgjidhjen e kontradikta-ve joantagoniste dhe antagoniste, si brenda, si jashtë, po ashtu dhe në lëvizjen komuniste ndërkombëtare.

Proletariati botëror, parti.të marksiste-leniniste dhe aleatët e tyre, janë angazhuar në një luftë për jetë a për vdekje, në një luftë kolosale me imperializmin, me kapitalistët, me borgjezinë reaksionare, me revizionistët modernë dhe me ideologjinë e tyre. Lufta në mes nesh

180

181

dhe armiqve është një luftë e shtrënguar, e pamëshir-shme: as ata nuk na falin, as ne nuk i falim ata. Zhvilli-mi i kësaj lufte klasore nuk paraqitet njëlloj kudo, jo vetëm nga intensiteti, por edhe nga ngjashmëria, nga format, nga dinamizmi i zhvillimit, nga pjesëmarrësit në luftë, në drejtim të botëkuptimeve të tyre, të ko-niunkturave, të zigzageve, të përparimit të revolucionit, të tërheqjes, të sulmit e të shumë faktorëve të tjerë objektivë dhe subjektivë. Partive komuniste e punëtore marksiste-leniniste u bie barra e rëndësishme dhe e domosdoshme që të gjitha këto t'i kenë parasysh, t'i analizojnë shkencërisht nën prizmin e marksizëm-le-ninizmit krijues, duke e zbatuar këtë jo si dogmë, por si teori të gjallë revolucionare në veprim, duke ruajtur kurdoherë të pastra parimet bazë, ligjet e zhvillimit dhe të revolucionit dhe jo nën maskën e .konditave reale të çdo vendi», ose të «koniunkturës speciale të kohës e të momentit» të fshihet oportunizmi i dja-thtë ose sektarizmi i dëmshëm.

Pësimet e Partisë Komuniste të Indonezisë le të bëhen mësime!

E DIEL 24 PRILL 1966

Bashkë me Nexhmijen bëmë një vizitë në shtëpinë e shokut Hysni. I uruam rrugë të mbarë për në Kinë, ku do të shkojë me delegacionin e Partisë e të Qeve-risë sonë.

183

r

E HENE

25 PRILL 1966

Përcollëm sot në Rinas shokët e delegacionit tonë të Partisë e të Qeverisë, që u nisën për në RP të Kinës. Koha ishte shumë e mirë. Avioni u nis në orën 16°0

dhe në orën 1900 na lajmëruan se mbërriti në Liban.

SHKODER. E MARTE

26 PRILL 1966

Sot arrita në Shkodër. Nesër kam punë me ushta-rakët, kemi aktivin dhe do të zhvillohet edhe Konfe-renca e Partisë e Ushtrisë.

Në mbrëmje vajtëm në koncert në teatrin e Shko-drës.

Delegacioni ynë arriti në Kunmin sot në mëngjes, në orën 1100.

184 185

sionit të komisarëve politikë dhe për heqjen e gradave e kalimin në uniformën e re ushtarake.

Në fund u bënë zgjedhjet e komitetit të Partisë të

njësisë.

SIIKODER, E MERKURE

27 PRILL 1966

Sot në orën 9 filloi konferenca e parë e organiza-tave të Partisë të repartit N. Ishte hera e parë që asistoja në një mbledhje partie në ushtri pas marrjes së vendimeve të KQ të Partisë për revolucionarizimin e mëtejshëm të Partisë, të pushtetit dhe të ushtrisë sonë.

Si raporti edhe diskutimet që u mbajtën ishin për-gatitur me kujdes. Konferenca i zhvilloi punimet me një nivel të lartë. Nga diskutimet që u bënë konstatova se atje praktikohej një metodë e mirë pune për zba-timin e vendimeve të rëndësishme të Partisë. Shokët bënin autokritikë konkrete, serioze dhe të bazuar. Edhe kritikat, që u drejtonin kuadrove drejtues të Ministrisë së Mbrojtjes dhe njëri-tjetrit, më pëlqyen.

Diskutimet u mbyllën paradite. Pasdite fola ung. Fola gjatë për probleme aktuale të ushtrisë dhe shpre-ha kënaqësinë e madhe që ushtarakët e kuptuan drejt vendimin historik për drejtimin e punës së Partisë në ushtri nga komitetet e Partisë, për rivendosjen e funk-

.


Mora Nexhmijen në telefon, që më tha se Aneja ishte më mirë. Ajo më tha gjithashtu, që në Tiranë

kishte rënë shi.

186 187

SHKOI)ËR, E ENJTE

28 PRILL 1966

Paradite shkova në Tarabosh dhe vizitova pozi-cionet e repartet ushtarake. Bisedova me ushtarët dhe hëngra drekë së bashku me ta.

Pasdreke, në komitetin e Partisë pata një takim me kuadro drejtues të organizatës profesionale të rre-thit dhe me drejtues e aktivistë të organizatave pro-fesionale të Uzinës së Fermentimit të Duhanit dhe të ndërmarrjes bujqësore «Perlat Rexhepi». Biseduam shtruar për një varg problemesh që preokupojnë bash-kimet profesionale në këtë rreth.

Organizata e bashkimeve profesionale e rrethit të Shkodrës, siç konstatova nga biseda me shokët në këtë takim, preokupohet seriozisht për vënien në jetë të porosive të Partisë. Zbatimi i vendimit të Byrosë Po-litike për bashkimet profesionale (që kjo organizatë ta kryejë sa më mirë detyrën për edukimin komunist të punonjësve) ka ndikuar në gjallërimin e jetës së or-ganizatës. Probleme të tilla se si duhet të punojnë me njerëzit për edukimin politik të tyre, se si duhet or-ganizuar emulacioni socialist, se ç'rol duhet të luajnë mbledhjet e prodhimit, roli i organeve udhëheqëse të

bashkimeve profesionale, lidhjet e kësaj organizate me tnasat etj., etj. përbëjnë objektin e punës së shokëve të Shkodrës.

Duke diskutuar me ta, gjatë bisedës dhashë mendi-met e mial për revolucionarizimin e metodës së punës së bashkimeve profesionale, theksova rëndësinë e kon-takteve të vazhdueshme të komiteteve profesionale të ndërmarrjeve me punëtorët, përgjithësimin e eksperi-encës së klasës punëtore edhe te fshatarësia dhe inte-ligjencia, si dhe gjetjen e formave më të përshtatshme për përhapjen e kësaj eksperience. Tërhoqa vëmendjen, gjithashtu, se është me mjaft rëndësi që në edukimin e punonjësve të përcaktohet se çfarë duhet të marrë përsipër Partia dhe çfarë organizata e bashkimeve pro- f esionale.

1. Shih: Enver Hoxha. Vepra, vëll, 32, f. 170.

188 189

✓ '

SHKODER, E PREMTE

29 PRILL 1966

Inaugurimi i Uzinës së Telave të Bakrit sot, këtu në Shkodër, ishte një ngjarje me rëndësi jo vetëm për këtë rreth, po për gjithë vendin.

Mora pjesë në ceremoninë e inaugurimit të kësaj uzine. Oborri përpara uzinës, ku u zhvillua një miting i madh, ishte zbukuruar tamam si për ditë feste. Të gjithë ishin të gëzuar. Krenarë dukeshin veçanërisht ndërtuesit e uzinës. Në mes të entuziazmit dhe të bro-horitjeve për Partinë preva shiritin e inaugurimit.

Me këtë rast në klubin e uzinës mbajta një fjaliml. Pas kësaj bëra vizitë në Fabrikën e Letrës për tha-

së çimentoje, si dhe në kantierin ku po bëhen studime për ngritjen e Hidrocentralit të Vaut të Dejës. Punimet përgatitore për ndërtimin e këtij hidrocentrali të madh ishin të mira. Punonjësit e kantierit i përgëzova dhe i falënderova për punën që kishin bërë. Detyra që u është ngarkuar është me shumë përgjegjësi. Kam bind-jen se ata do t'ia dalin mbanë me sukses punës për ndërtimin e hidrocentralit.


Gjithashtu sot zhvillova një bisedël me kuadro drejtues të komitetit të rinisë të rrethit dhe me disa ak-tivistë të organizatave të rinisë nga qendra pune, pro-dhimi dhe shkolla. Qëllimi im ishte për t'u njohur më nga afër me punën e rinisë në këtë rreth dhe për të arritur në disa konkluzione që puna e organizatës së rinisë të ecë akoma më përpara. Biseda kaloi mirë. I pyeta shokët dhe shoqet e rinisë për disa çështje. Më-sova se drejtuesit e rinisë së mrekullueshme shkodrane përpiqen seriozisht për edukimin komunist të të rinjve dhe të rejave dhe për të gjetur forma pune sa më frytdhënëse. Megjithatë, ka vend për një punë më të kualifikuar si nga organizata e rinisë, ashtu edhe nga Partia. Për Partinë organizata e rinisë ka rëndësi të jashtëzakonshme, prandaj kujdesi i saj për të duhet të jetë i përhershëm dhe ndihma e saj e vazhducshme.

Darkë me shokë drejtues të Partisë, të pushtetit dhe të organizatave të masave. Fola për detyrat që dalin nga Letra e Hapur e KQ.


190 191

E DIEL E MARTR

1 MAJ 1966 3 MAJ 1966

Parakalim madhështor i 1 Majit. Entuziazëm në popull. Bukuri e veçantë e paraushtarakëve.

Bisedë me Ramizin për probleme të filozofisë.

192 19$.

13 - 41

E M£RKURE

4 MAJ 1966

Mbledhje e përgjithshme e komunistëve të aparatit të Komitetit Qendror të Partisë për dhënie llogari dhe zgjedhje.

Sekretar u zgjodh shoku Gafur Çuçi.

194

E PREMTE

6 MAJ 1966

Po shkruaj disa teza për një artikulll lidhur me metodën e punës së komiteteve të Partisë.

Puna kolegjiale — një nga parimet bazë të punës sonë.

Ku qëndron rëndësia e punës kolegjiale? 1. Sillen dhe hidhen për diskutim dhe vendim shu-

më mendime, shumë ide për një problem të caktuar. 2. U bëhet një analizë kritike mendimeve të shfa-

qura për problemin që diskutohet. 3. Shkëmbehet një eksperiencë e pasur mendimesh

e veprimesh. Nëpërmjet kritikës dhe autokritikës spas-trohen mendimet e gabuara, të përcipta të shprehura rreth një problemi.

4. Në këtë mënyrë krijohet një ambient i shën-doshë në udhëheqje.

5. Njerëzit edukohen të respektojnë mendimet e të tjerëve, të jenë të thjeshtë, të sinqertë e të thonë të vërtetën.

Një punë e tillë kolegjiale siguron që:


195

a) Problemi të studiohet dhe të zgjidhet drejt. b) Të merren masa organizative të drejta. c) Problemi të shpjegohet politikisht me saktësi. Po ç'duhet mbajtur parasysh që metoda e punës

kolegjiale të bëhet një shprehi pune? 1. Çdo njeri të vijë në mbledhje i armatosur me

të dhëna dhe mendime konkrete, të sakta dhe serioze. 2. Të gjithë të jenë të lidhur ngushtë rr.e punën,

me jetën, me njerëzit. 3. Metoda e punës së gjithsecilit të jetë e ndër-

tuar mbi bazën e parimeve të drejta, të atilla që të përputhet dhe të fuqizojë metodën e punës

4. Metoda e punës kolegjiale të nxi.të punën in-dividuale dhe mbi bazën e së parës të kontrollohet e dyta. Kërkimi i llogarisë është i plotë, kur ai bëhet sidomos për shfaqjet e natyrave politike dhe ideolo-gjike të cilitdo dhe të të gjithë atyre që i kanë sjellë dëm punës.

Vënia e polltikës sa Partisë në plan të parë — një parim tjetër themelor i metodës së punës të ko-miteteve të Partisë, të byrove të organizatave-bazë, të a.rganeve të pushtetit e të ekenomisë dhe të çdo komu-niski.

Do t'i kthehem përsëri këtij problerai.

..s

F. DIEL

8 MAJ 1966

Pamë në shtëpi dokumentarin e filmuar nga Sulo Gradeci (3 orë) mbi vendet ku kam kaluar e punuar gjatë luftës. Shumë interesant. Më kujtoheshin me mallëngjim momentet, shokët e luftës, njerëzit me të cilët kam jetuar dhe luftuar në ato kohë heroike dhe të vështira, por fitimtare.

196 197

E HENE

E MARTR

9 MAJ 1966

10 MAJ 1966

Prita në selinë e Komitetit Qendror delegacionin

Takova sot tri delegacione të ndryshme kineze që e Akademisë së Shkencave të RP të Kinës. ndodhen në vendin tonël.

Më 5 maj Mao Ce Duni ka pritur delegacionin tonë të Partisë e të Qeverisë që ndodhet në Kinë. Komuni-katën për këtë kinezët e botuan sot.

1. Delegacionin e Ministrisë së Komunikacioneve, delega-cionin e Federatës Pankineze të Bashkimeve Profesionale, dele-gacionia e fotoreporterëve kinezë.

198 1911

E MERKUR1R

E ENJTE

11 MAJ 1966

12 MAJ 1966

Gazeta «Zëri i popullit» boton sot artikullin anali- Sot u kthye nga RP e Kinës delegacioni ynë i Par-

tik mbi grushtin kundërrevolucionar fashist në Indo- tisë dhe i Qeverisë. Shkuam e i pritëm shokët në aero-

nezi. Ai mban titullin «Grushti fashist në Indonezi dhe drom. mësimet që nxjerrin prej tij komunistët»I.

1. Shih në këtë vëllim, 174.

200 201

E PREMTE

13 MAJ 1966

Shokët më raportuan sot për udhëtimin dhe punën që bëri delegacioni ynë gjatë vizitës në RP të KinCs.

E SITTUNR

14 MAJ 1968

Në mbledhjen e sotme të Byrosë Politike diskutuam mbi veprimtarinë e delegacionit të Partisë dhe të Qe-verisë sonë në RP të Kinësi.

Në mbledhje, e cila aprovoi veprimtarinë e delega-cionit, fola edhe unë për disa teza të kinezëve, me të cilat ne nuk mund të jemi dakord 2.

1. Delegacioni ynë qëndrof nt3 Kinë nga 28 prilli deri më 11 maj 1966.


202 203

menden në informacionin që më është dërguar, vonesa e paraqitjes së ftesës dhe në të njëjtën kohë t'u kër-kohet referati që do të mbahet (meqenëse nuk na kanë ftuar në punimet e komisionit përgatitor) dhe pastaj do t'u përgjigjemi.

Kuptohct se ata s'do të na dërgojnë gjë, atëherë bullgarëve u qëndisim një artikulll.

F. MARTE 11 MAJ 1966

Sot lexova një informacion të ministrit të Punëve të Jashtme mbi një ftesë që ka bërë i ngarkuari me punë i ambasadës bullgare e që është përsëritur me telegram edhe nga ana e Komitetit Bullgar për Mirë-kuptimin dhe Bashkëpunimin Ballkanik. Fjala është pËr të dërguar një delegacion në mbledhjen e 6-të të mirë-kuptimit ballkanik, e cila do të mbahet në Sofje nga 23 deri më 30 maj të këtij viti. Në telegramin e Komi-tetit Bullgar njoftohet se raporti kryesor me temën -Paqja dhe lidhjet e fqinjësisë së mirë midis popujve ballkanikë, kondita të nevojshme për zhvillimin shoqë-ror, politik, ekonomik e kulturor» do të mbahet nga delegacioni bullgar, ndërsa delegacionet e tjera mund të paraqitin referate dhe të diskutojnë mbi aspektet e ndryshme të këtij raporti.

Ftesa është dërguar me shumë vonesë dhe përveç kësaj edhe më përpara bullgarët, kur kanë qenë orga-nizatorë të mbledhjeve të këtij komiteti nuk na kanë ftuar dhe kanë bërë diskriminacion ndaj vendit tonë, prandaj udhëzova ministrin e Jashtëm që t'u shkruhet një letër, në të cilën të vihen të gjitha arsyet që për-

1. Më 1 qershor 1966 «Zëri 1 popullit» botoi artikullia «Popujt ballkanikë aspirojnë për një mirëkuptim dhe basb-këpunim të vërtetë dhe jo fals».

204 205

E ENJTE

19 MAJ 1966

Sot në mbledhjen e Sekretariatit fola gjatët për problemet që dalin dhe për eksperiencën e organizatës së bashkimeve profesionale dhe të rinisë në Shkodër. Gjatë vizitës sime atje më 28 dhe 29 prill u takova dhe bisedova me kuadro dhe aktivistë të organizatës së bashkimeve profesionale dhe asaj të rinisë.

Shpreha mendimet e mia rreth këtyre problemeve. Diskutimet dhe konkluzionet në të cilat arriti Sekreta-riati do të ndihmojnë në përmirësimin e mëtejshëm të punës së bashkimeve profesionale dhe të organizatës së rinisë, si dhe në punën e Partisë me këto dy organizata.

Në këtë mbledhje diskutuam edhe për disa ndry-shime në udhëzimin e Komitetit Qendror për çështje organizative të Partisë; aprovuarn një plan masash për fushatën e zgjedhjeve të Kuvendit Popuilor; shqyrtuam realizimin e buxhetit të Partisë për vitin 1965 dhe pro-jektbuxhetin e vitit 1966; diskutuam rreth një relacioni të paraqitur për festimin e 500-vjetorit të vdekjes së Skënderbeut etj.


Me këtë rast, shkëmbyem mendime për ngritjen e Muzeut të Skënderbeut në Krujë. Unë shtrova çështjen që ndërtimi i këtij muzeu ka rëndësi, por kryesorja është përmbajtja e tij, sigurimi i materialeve që të pa-raqitin vërtet luftën e heroit tonë kombëtar. Ta bëj-më të bukur e të pasur këtë muze, pa nuk është kon-ditë ta inaugurojmë me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Skënderbeut, mund ta lëmë edhe për më vonë, me rastin e datëlindjes së tij.

Asnjë iluzion nuk mund të kemi për vijën që ndje-kin aktualisht rumunët. Ata përpiqen të hiqen si «cen-tristë», por në realitet nuk janë veçse një krah i revi-zionizmit modern. Në këtë aspekt nuk e kanë fare gabim komentatorët perëndimorë, që politikën aktuale të udhëheqësve rumunë kundrejt revizionistëve të tjerë, e quajnë si kursin e Dë Golit kundrejt amerikano--anglezëve. Me sa mund të quhet politika e Dë Golit një politikë e majtë dhe «antiimperialiste», aq mund të quhet dhe kursi i rumunëve i majtë dhe «antirevi-zionist». Realiteti vërteton se ashtu si politika e Dë Golit nuk dallon nga ajo e imperialistëve të tjerë, ashtu edhe politika e rumunëve nuk dallon nga kursi i gjithë revizionistëve. Por si njëri (Dë Goli), me të ngjashmit e tij ka divergjenca në taktika, ashtu edhe tjetri (Çau-shesku), me të ngjashmit e tij ka divergjenca po në taktika. Ndaj ne aktualisht shohim se revizionistët ru-munë kanë kontradikta me të gjithë revizionistët e Evropës, që nga sovjetikët e deri te bullgarët.

Rumunëve nuk u pëlqen të jenë të nënshtruar te

206 207

sovjetikët dhe këtu qëndron një nga ato «taktikat» e tyre, me të cilën ata shpresojnë të ndjellin afrimin dhe ndihmën e vendeve kapitaliste, duke u hequr se kanë një «politikë të pavarur».

Ky qëndrim i rumunëve u intereson shumë ame-rikanëve, francezëve e të tjerëve, pse kësh.tu jo vetëm dobësohen pozitat e Bashkimit Sovjetik, por u shtohen siguritë se shpejt ose vonë Rumania e Çausheskut do të transformohet plotësisht në një Rumani të Tituleskut.

Imperialistët e nxitin Rumaninë në këtë rrugë me qëllim që, në një situatë krejt të re e të përshtatshme, ta bëjnë shembull për shkëputjen nga Bashkimi Sovje-tik edhe të shteteve të tjera revizioniste të Evropës, të cilat, nga ana e tyre, nuk qëndrojnë pas Rumanisë në këtë drejtim. Në këtë rreth kontradiktash mbështe-tet e përpiqet të manovrojë edhe Rumania për të arri-. tur synimet e saj si kundër Bashkimit Sovjetik, ashtu. edhe ndaj vendeve të tjera revizioniste të Evropës. ni ajo ka filluar të tundë bishtin, por me pak sukses, në drejtim të hungarezëve dhe të bullgarëve, pse e sheh që këto janë dy pika të dobëta në zinxhirin revi-zionist. Ndaj hungarezëve Rumania përpiqet të mano-vrojë dhe t'u ushqejë atyre ndjenjat e theksuara anti-sovjetike. Këtë, veç të tjerash, ajo e bën edhe për arsye të frikës që ka për rivendikimet tokësore të Hungarisë mbi Transilvaninë, problem për t,ë cilin, në kohën e një krize më të ashpër rumuno-sovjetike, hungarezët do të kenë mbështetjen e sovjetikëve. Titoja e favorizon këtë qëndrim rumun, pse ky vetë gjithmonë ka dashur dhe do shkëputjen e Hungarisë nga sovjetikët. Titoja favorizon, po ashtu, afrimin bullgaro-rumun, pse një gjë

e tillë çon në shkëputjen e Bullgarisë nga sovjetikët dhe ndihmon depërtimin më të lehtë të jugosllavëve në Bullgari. Rumuni nga ana e tij aktualisht ka më shumë frikë nga një rrethim sovjeto-bullgar sesa nga depërtimi i Titos në Bullgari. Prandaj, nga e rrethuar, Rumania, në aleancë me Jugosllavinë, përpiqet ta rrethojë Bullga-rinë. Siç shihet, një politikë e tillë e rumunëve nuk ka asnjë fije marksizmi, ajo është krejtësisht një poli-tikë imperialiste e revizioniste. Zaten të gjitha shtetet revizioniste të Evropës janë kthyer në një fushë të ndërlikuar shahu, ku e tërë loja drejtohet nga politika e fuqive të mëdha — Shteteve të Bashkuara të Ame-rikës, Bashkimit Sovjetik etj. Revizionistët e vegjël po përpëliten, po përgatiten për të rënë nën zgjedha të reja dhe po kërkojnë tregtarë më të majmë për t'u s'ni-tur e për t'u lidhur me ta.

Sidoqoftë mjaft gjëra i lidhin akoma revizionis-tët me njëri-tjetrin, ndaj ata, duan s'duan, janë të de-tyruar të gjejnë mjetet, mënyrat dhe kohën e përshtat-shme që të zgjidhen nga vargonjtë e parë dhe të lidhen me zotër të tjerë. Ky është një proces në zhvillim, procesi i urave që prishen dhe i urave që hidhen.

Qëndrimi fals i rumunëve kundrejt Kinës dhe kun-drejt nesh s'ka asnjë vlerë dhe asgjë pozitive. Ai është thjesht një fasadë që u duhet udhëheqësve rumunë ve-tëm për opinionin e brendshëm dhe për të treguar se kursi i tyre kundrejt nesh gjoja nuk i ngjet as kursit të sovjetikëve dhe as atij të Titos, por është një kurs «pajtues», «centrist», «dashamirës», «paqësor» etj.

Me këtë kurs rumunët shpresojnë të bëhen në drej-timin tonë -një kalë i ri i Trojës», që gjoja nuk u për-

208 209

14 - 41

ngjet as në forma, por as në brendi, kuajve Tito dhe Brezhnjev. Rumunët në këtë drejtim mundohen të jenë «origjinal& dhe me këtë «origjinalitet» të mbulojnë qelbësirën e tyre politiko-ideologjike.

Me këtë manovër të pështirë rumunëve, nga ana tjetër, u është ngritur aq fort mendja, saqë mendojnë se Rumania është bërë «qendra e re e botës- dhe se ata janë bërë guri qendror që mban harkun e portës së kalasë.

Kohët e fundit në Rumani venë e vijnë derri e dosa dhe rumunët përpiqen që këtë lëvizje diplomatike ta zhvillojnë e ta shtrijnë deri te ne, duke na ftuar të dërgojmë delegacione partie, parlamentare etj. Të gjitha këto bëhen që ne t'u lyejmë rumunëve me ar fasadën e tyre prej balte. Por këtë ne nuk e hamë. Nuk është çështja që ne të mos përfitojmë nga situatat, por ata vënë si konditë sine qua non, që ne në Rumani të flasim me gojën e rumunëve dhe, kështu, të hiqen se kanë arritur të na imponojnë vijën e tyre. Këtë gjë ata po bëjnë edhe me kinezët. Por ne kurrsesi nuk mund të shkojmë në këto situata e në këto koniunktura në Rumani, siç po bëjnë kinezët. Këta po ndihmojnë rumunët, të cilët kanë nevojë për ndihmë, që të arrijnë synimet e veta në manipulimet e tyre të paprincipta e thellësisht antimarksiste me sovjetikët, me revizionistët, me Titon, me amerikanët, me francezët etj.

E PREMTE

20 MAJ 1966

Sot u bë eklipsi i diellit që filloi pas orës 10. E pa-shë në orën 10 3') . Sipas agjencive të huaja të lajmeve do të ketë një eklips tjetër pas 10 vjetësh, më 29 prill 1976.

210 211

E SHTUNE

21 MAJ 1966

Këshilli i Përgjithshëm i Frontit Demokratik në mbledhjen e tij të sotme diskutoi për detyrat që i dalin organizatës së Frontit me rastin e fushatës së zgjedh-jeve të reja të Kuvendit Popullor.

Fola edhe unë. Në fund, u aprovua Thirrja e Kë-shillit të Përgjithshëm të Frontit që u drejtohet gjithë zgjedhësve.

E HENE

23 MAJ 1966

Byroja Politike sot në mbledhjen e saj, shqyrtoi ndër të tjera problemin e forcimit të mëtejshëm të de-mokracisë në kooperativat bujqësore. Natyrisht kjo nuk është një gjë e re, por vazhdim i vijës politike të Par-tisë.

Është realitet që demokracia në kooperativat tona bujqësore ka ecur mbi parime të shëndosha, veçse për sa u përket njohjes, kuptimit dhe zbatimit të këtyre parimeve, theksova kur diskutoval, ka të meta. Rregulla e masa të ndryshme administrative, metoda burokra-tike në planifikim etj., mosdëgjimi i zërit të masave, në disa raste, kanë cenuar demokracinë e brendshme të kooperativave bujqësore. Prandaj lypset të merren ma-sa në këtë drejtim.

Zbatimi i orientimeve që përfshihen në vendimin e Byrosë për këtë problem do ta forcojë rendin tonë kooperativist.

Në këtë mbledhje u informuam edhe për rezulta-tet e shkurtimit të organikave në aparatet shtetërore dhe ekonomike.


212 213

E MARTE

E MERKURE

24 MAJ 1966

25 MAJ 1966

Bisedë pune me Hysniun për kandidaturat e de-putetëve në Kuvendin Popullor dhe për punën e Pat-tisë në universitet.

Prita miqtë e Neo Lao Hak Satit nga Laosil.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, Wëll. 32, f. 364.

214 215

E ENJTE

26 MAJ 1966

Vizitova Uzinën e Traktorëve. Më pëlqcu shumë, uzinë e bukur dhe e fuqishme. U gëzova tepër që shoku Pilo e ka marrë me qejf drejtimin e saj dhe intereso-het në thellësi për problemet e uzinës. Ai është gjallë-ruar, se ndodhet në elementin e tij punëtor. Është kë-naqësi kur shikon të punojnë kuadrot tanë të rinj, të mrekullueshëm, plot gjallëri dhe zotësi. Ata e kanë ma-rrë punën në dorë dhe do të ecin me shpejtësi të madhe.

U poqa dhe u gëzova shumë për oficerët, që kanë shkuar për të punuar atje dhe që punojnë mirë.

Ushtria në ndihmë të ekonomisë popullore

Në asnjë mënyrë Ushtria Popullore nuk duhet të jetë më një barrë për ekonominë. Ajo jo vetëm duhet të mbajë vetveten, por mundësisht t'i sjellë ekonomisë të ardhura. Ushtria Popullore, as në teori dhe as në praktikë, nuk duhet të ketë karakter parazitar. Ajo nuk mund të edukohet me normat e vjetra, duke u mbyllur në kazerma dhe duke e kaluar gjithë kohën me shër-

bimet ushtarake që zg -raTin disa vjet stërvitje. Në qoftë se ushtria, për zhvillimin ekonomik të vendit, edukohet politikisht, vetëm brenda mureve të kazermës, me lek-sione e me gazeta dhe nuk merr pjesë aktive vetë, në zhvillimin e ekonomisë, ne jo vetëm e kemi ngarkuar ekonominë popullore me një barrë të rëndë, por kemi penguar një forcë kolosale, të shëndetshme, të shkathët, lulen e rinisë, të japë një rendiment të madh edhe me punën e saj krijuese në ekonomi. Po të veprohet kështu për disa vjet me radhë, ky grup i madh të rinjsh edu-kohet me një mentalitet jorevolucionar dhe vetvetiu, enukimi revolucionar ushtarak dobësohet në gjallërinë e tij, në shpirtin e tij luftarak e krijues. Tek ushta-rët dhe oficerët krijohet mendimi jo i drejtë se populli e ka për detyrë t'i ushqejë, t'i mbajë, t'i veshë, për pasur për ditët e këqija, prandaj për ato ditë vendim-tare, mendohet nga disa: «E vlen barra qiranë që ne të kanaqepsemi sot, të na jepet çdo gjë, për atë që do të japim kur ta dojë nevoja e atdheut..

Ky, natyrisht, nuk është një mendim i drejtë dhe revolucionar. Drejt është të mendohet dhe të veprohet kështu: «Ne, ushtria, duhet të stërvitemi ushtarakisht dhe politikisht për çdo moment të rrezikshëm që, po ta dojë nevoja, të japim dhe jetën, por stërvitjen tonë në kohë paqeje, ashtu edhe në kohë lufte, ta lidhim, gji-thashtu, ngushtë me jetën e popullit, dhe krahas stër-vitjes, të krijojmë edhe të mira materiale dhe të arrij-më të mbahemi me punën tonë».

Parulla luftarake dhe revolucionare: «Në njërën dorë kazmën dhe në tjetrën pushkën» s'mund të jetë vetëm për civilët, vetëm për popullin, dhe jo për pjesën

216 217

më të gjallë, më të re, më dinamike dhe të grupuar të popullit siç është ushtria. Kjo parullë duhet të jetë edhe për ushtrinë, pra ushtria që ka pushkën në dorë duhet të mbajë edhe kazmën, dhe populli që ka kaz-mën në dorë duhet të mbajë edhe pushkën; kështu të gjithë pa përjashtim, si një trup i vetëm të mbajmë në njërën dorë pushkën dhe në tjetrën kazmën.

Këto vitet e fundit ushtria ka dalë në punë. Kë-tej e tutje duhet të marrim masa të mëtejshme dhe ta zgjerojmë këtë pjesëmarrje në punë. Ushtria t'i vërë detyra të mëdha vetes për të siguruar jo vetëm ushqimet e saj, por edhe ndërtimet e saj etj.

Kuptohet, ushtrinë nuk duhet në asnjë mënyrë ta kthejmë thjeshtë në një «ushtri të punës». Jo, në asnjë mënyrë. Por duhet të bëhen studime të thella dhe të drejta, mbi programet aktuale, mbi stërvitjen, duke llo-garitur të gjithë faktorët, që të mos shkojnë orët bosh, me gjëra të tepërta, të panevojshme, burokratike. Të planifikohet koha e punës në ekonomi, jo si një «luks», por si një detyrë jetike për ushtrinë dhe për ushtarin vetë.

Ushtari, brenda kohës së shërbimit ushtarak, pu-non dhe prodhon vetë atë që i nevojitet, atëherë ai do të dijë më mirë përse stërvitet ushtarakisht dhe kë do të mbrojë. Kështu ushtari lidhet konkretisht me popullin, me jetën, me punën e tij jo vetëm teorikisht, dhe kjo lidhje me punën bëhet në një moshë kur ne duhet rrënjosim atij në gjak ndjenjën e mbrojtjes së atdheut, por edhe ndjenjën e punës për atdheun. Ushtari i stërvitur në një mënyrë të tillë, kur kalon nga ushtria në jetën civile, në punë, nuk ndien asnjë

shkëputje nga jeta, nuk e ndien veten jashtë jetës, jashtë kolektivit, por përkundrazi ndihet i lidhur shu-më ngushtë me jetën e popullit. Dhe, për të, atëherë, ushtria do të jetë me të vërtetë një shkollë, me tërë kuptimin e fjalës, që e ka përgatitur dhe e ka bërë trim e të shkathët për luftë dhe për punë, për punë fizike dhe për punë mendore, që ka kalitur tek ai ndjenjën e punës së përbashkët shoqërore të punës socialiste.

Prandaj të marrim të gjitha masat në këto drej-time. Kam biseduar për këto probleme me shokë të ush-trisë.

218 219

F. SIITUNE

28 N1AJ 1966

Së bashku me Ramizin i bëmë një vizitë në shtëpi shokut Hysni, i cili ka disa ditë që është i sëmurë. Sot është më mirë. Me këtë rast biseduam edhe për disa çështje politike dhe ekonomike.

ELBASAN, E MARTE

31 MAJ 1966

Sot arrita për vizitë në Elbasan. Vizitën e parë e bëra në Uzinën e Metalurgjisë së Zezë. Në çdo repart u ndala dhe bisedova me punëtorë e inxhinierë. U in-teresova për punën e tyre, për përvetësimin e procesit teknologjik dhe i porosita që vazhdimisht të shtojnë përpjekjet për t'u kualifikuar.

Pata një bisedë punel me anëtarë të byrosë së ko-mitetit të Partisë të rrethit.

Në këtë rreth po punohet mirë për zbatimin e ma-save revolucionare që ka marrë Partia kohët e fundit. Ka, gjithashtu, mobilizim të mirë për kryerjen e de-tyrave në çdo sektor. Gjatë kësaj bisede theksova ne-vojën e një kujdesi të madh e të vazhdueshëm për ngri-tjen e nivelit të sekretarëve të organizatave-bazë të Partisë.


221 220

Bashkë me shokët drejtues të Partisë e të pushte-tit në rreth bëmë një shëtitje nëpër qytet. Në të dyja anët e rrugës së sheshit kryesor u grumbullua shu-më popull.

E1,BASAN, E MERKURr

1 QERSHOR 1966

Sot isha në fshatin Shalës të zonës së Dumresë. Në sallën e madhe të shtëpisë së re të kulturës u ta-kova dhe bisedova me kuadrot drejtues të Partisë, të pushtetit dhe të kooperativës bujqësore. Siç më infor-moi kryetari i kooperativës, me punën e palodhur të kooperativistëve dhe të organizatës-bazë të Partisë, koo-perativa e Shalësit ka ecur përpara. Rshtë shtuar sipër-faqja e tokës së punueshme, janë rritur rendimentet e kulturave bujqësore, është rritur vlera e ditë-punës e bashkë me të është përmirësuar edhe niveli i jetesës së fshatarëve. Tashti fshati ndriçohet edhe nga drita elek-trike.

Në bisedënt me shokët e kësaj kooperative fola për masat që mori Partia (pas daljes së vendimit të Byrosë Politike të KQ mbi luftën kundër burokratizmit), për të ndihmuar fshatin, për rolin pararojë të komunistëve në zbatimin e direktivave të Partisë, për masat e rëndë-sishme që janë marrë për zhvillimin e bujqësisë etj. Shpreha kënaqësinë për përparimet e mëdha që kanë


223 222

arritur dhe i porosita të mos mjaftohen me kaq por të luftojnë për më shumë, për të ecur gjithnjë përpara.

Vizituam liqenin e Shalësit, i cili mund të ujitë 500 hektarë tokë. Pashë stallat e reja të bagëtive dhe u për-shëndeta me punonjësit.

Në Gostimë vizitova radiostacionin e ri që po ndër-tojmë.

Në mbrëmje pashë koncertin e organizuar nga shtëpia e kulturës së qytetit me pjesëmarrjen e grupeve amatore e folklorike të rrethit. Shfaqje e mirë.

224

ELBASAN, E ENJTE 2 QERSHOR 1966

Vizitova Librazhdin. Punova me shokët e rrethit gjithë paraditen.

Librazhdi ka arritur suksese në ekonomi. Janë bërë përmirësime në furnizimin e popullit me mallra të konsumit të gjerë, por ekonomia e Librazhdit ka mjaft raundësi të zhvillohet më shumë dhe niveli i jetesës së popullit të ngrihet më lart.

Duke biseduar me kuadrot kryesorë të organizatës së Partisë, të organizatave të masave dhe të ushtrisë në këtë rreth, theksova se në bujqësi shtrohet detyra e studimit shkencor të një numri problemesh. Shokët e Librazhdit kanë bërë studime, por ato duhet të jenë më të thelluara. Çështja e shtimit të qeve, e ujitjes, e ple-hërimit etj., etj. luajnë rol të madh në zhvillimin e buj-qësisë. Eksperiencë të mirë për këto çështje ka, por këtë eksperiencë, këtë praktikë të fshatarit tonë, porosita, ta zhvillojmë më tej, ta përpunojmë dhe ta pasurojmë me anën e teorisë.

Në këtë bisedë u ndala veçanërisht në disa çësh-tje politike dhe organizative të Partisë dhe të forcimit të ushtrisët.


225 15 — 41

Pasdreke vizitova një objekt ushtarak në Labinot.

Takova nëna dëshmorësh dhe aktiviste shoqërore.

U ktheva në Elbasan. Për darkë isha te shoku Ja-shar Menzelxhiu.

E PREMTE

3 QERSHOR 1966

Pas vizitave, takimeve e bisedave me kuadrot dhe popullin e Elbasanit dhe të Librazhdit u ktheva në Ti-ranë.

226 227

tjera, një nga të cilut ishte ajo e uljes së çmimeve për disa barna mjekësore. Lidhur me këtë, unë bëra dy kërkesa: Të na vijnë propozime edhe për uljen e çmi-meve për mallra të demoduara, si dhe të bëhet një pro-pagandë më e mirë për çështjen e uljes së çmimeve, të shkruajnë gazetat për përfitimet që ka popullsia etj.

E SIITITNE

4 QERSIIOR 1966

223

Sot Byroja Politike në mbledhjen e saj diskutoi mbi disa masa favorizuese për kooperativat bujqësore dhe për forcimin e mëtejshëm të marrëdhënieve të tyre me ndërmarrjet shtetërore dhe me kooperativat e kon-sumit.

Shkëmbyem mendime rreth propozimeve që bëhe-shin në relacionin e paraqitur për këtë problem, si për shembull që tokat e reja t'i lëmë jashtë detyrimit, për heqjen e detyrimit në lesh për kooperativat bujqë-sore, për ruajtjen e ujemit në SMT-të, për të gjitha ndryshimet në çmimet e blerjes së prodhimeve bujqëso-re e blegtorale etj. U shpreha dakord. Bëra edhe vë-rejtje dhe dhashë mendimin tim për nja dy propozime të tjerat.

Lehtësimi gjithmonë e më shumë i fshatarësisë nga detyrimet është orientim i Partisë. Këtij qëllimi i shër-ben edhe marrja e masave për të cilat diskutuam dhe morëm vendime në Byro.

Në këtë mbledhje shqyrtuam edhe disa çështje të


228

F. MART£

7 QERSIIOR 1966

Kemi Çenon [Nushi] për darkë, se nesër ikën në Paris.

E PREMTE

10 QERSHOR 1966

Erdhi në zyrë shoku Hysni dhe më gëzoi me lajme të mira nga vizita që bëri në rrethin e Vlorës. Ndër të tjera më informoi për burime të reja nafte dhe për shfrytëzimin e tyre, për zhvillimin e patates në Sha-shicë etj.

Rreth disa tezave të Çausheskut

Çaushesku priti në audiencë ambasadorin tonë të ri në Rumani, Josif Pogaçen.

E gjithë biseda e Sekretarit të Përgjithshëm të PK Rumune nuk ishte veçse bisedë e një revizionisti të gjallë, e një kapitullanti, e një «moralisti» pa pikë mo-rali dhe e një frikamani që fodulloset me tradhtinë e tij.

Çaushesku, ky «politikan i madh», i cili •ka bërë bisedime me udhëheqës të shquar të shteteve borgjezo--kapitaliste, të mëdha e të vogla, në NATO dhe jashtë NATO-s», konkludon se «të gjitha këto shtete dëshi-rojnë të shkëputen nga Shtetet e Bashkuara të Ame-rikës dhe të jenë të pavarura, sovrane» etj.

230 231

Çaushesku, pra, që ka ardhur në këtë «konkluzion realist», na thotë se «duhet t'i ndihmojmë këto shtete të shkëputen nga SHBA» dhe, kuptohet, se Rumania, me «politikën e saj tejpamëse, të pavarur, i është për-veshur kësaj pune». Kështu rumunët gënjejnë mendjen duke shpresuar që t'i lidhin këto shtete pas qerres së Rumanisë dhe rreth politikës rumune e cila, sipas tyre, na qenka një «politikë unikale», pse «nuk mbështetet në asnjë fuqi, është e pavarur nga Bashkimi Sovjetik, nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nga Kina, nga Franca etj.». Edhe shahu i Iranit ia konfirmoi Çaushes-kut këtë të vërtetë!!

Çaush efendiu tani na fton edhe ne të kontribuojmë në këtë vepër të tij «gjeniale»!

Çështja tjetër që ai trajtoi në audiencën me amba-sadorin tonë ishte ajo e Vietnamit. Sipas Çaushit «Shte-tet e Bashkuara të Amerikës vazhdojnë agresionin nga-që ne, komunistët, jemi të përçarë» dhe si alternativë ai na këshillon që «të bashkohemi e të mos interesohemi më për arsyet e përçarjes». Hrushovi nuk fliste më «mirë» se kjo pjellë e keqe e kapitalizmit. Jo vetëm kaq, por Çaushi merr pozat e moralistit dhe bën «vë-rejtje» se Bashkimi Sovjetik e Kina «kot po mburren, jo unë e ndihmoj më shumë, jo ti e ndihmon më pak Vietnamin». «Asnjë nuk e ndihmon sa duhet», gjykon ai dhe arrin në përfundimin se «Korenë e ndihmonin më mirë» vendet e tjera socialiste (natyrisht fut dhe Rumaninë brenda). Harron Çaushesku se materialisht Korenë e ndihmoi në radhë të parë Kina, pastaj Stalini dhe hiç fare rumuni.

Të gjitha vendet kapitaliste, përveç Shteteve të

Bashkuara të Amerikës, sipas këtij «marksist-leninisti», duan që amerikanët të largohen nga Vietnami dhe me këtë lë të kuptohet se është Kina ajo që «dëshiron të zgjatet dhe të zgjerohet lufta në Vietnam». Sipas Çau-sheskut, ne (Kina dhe Shqipëria) dimë vetëm të merre-mi- me teori, të cilat, po sipas tij, na qenkan «disa të drejta, disa jo të drejta».

Konkluzioni i tij, pra, është: lëmë këto, të mblidhemi e të gjejmë një rrugëzgjidhje». Dhe kulmi: «vetëm kështu tregohet internacionalizmi!!». Hrushovi nuk fliste më «mirë» se ky!!

Për Çausheskun, në divergjencat «të gjithë kanë të. drejtë dhe të gjithë kanë gabim»(!) pra, «të bisedojmë, të bashkëpunojmë, t'i lëmë mënjanë ato që na ndajnë dhe t'i zgjidhim më vonë, tani të gjejmë vetëm pikat që na bashkojnë». Tradhtari Hrushov nuk fliste më «mirë» se ky!!

Çaush arbitri bile na bën edhe moral duke na «kë-shilluar» se «duhet ta ndihmojmë atë që gabon dhe të mos e shtyjmë nga prapa».

«Të pandreqshmit si Hrushovin, i dënoi historia» thotë Çaushi. Mirë, more pehlivan, por cila është kjo histori, kush e bën këtë histori?!! Për Çausheskun histo-ria është Brezhnjevi dhe Kosigini, të cilët i paskan folur privatisht atij për gabimet e Hrushovit dhe, kur të ketë rastin të takohemi, Çaushi merr përsipër të na i thotë edhe neve.

Me paturpësinë më të madhe më fton edhe mua që të shkoj t'i bëj vizitë këtij sulltani, këtij revizionisti që nuk la gjë pa thënë kundër Partisë sonë dhe udhë-heqjes sonë.

232

233

Jo vetëm kaq, por na fton edhe si në dasmë, që edhe ne të marrim pjesë në mbledhjen e Traktatit të Varshavës, duke na kujtuar se jemi anëtarë të këtij Traktati (ka frikë se mos ne e kemi harruar)! Dhe pas këtyre shton se «tok, të dy vendet tona, të luf-tojmë». Por kundër kujt dhe përse të luftojmë, këtë e -harron» ta thotë tradhtari Çaushesku. Ai «harron», gji-thashtu, t'u përgjigjet kërkesave publike të Qeverisë sonë në lidhje me gabimet e mëdha të Traktatit të Var-shavës dhe me poshtërsitë që pjesëtarët e Traktatit kanë bërë në kurrizin tonë. (Rumania bën pjesë në mes tyre, këtë ne nuk e harrojmë.)

Ideja e fundit «gjeniale» e këtij kaposhi është se ne «duhet t'u besojmë të gjithë atyre që thonë se ndër-tojnë socializmin, pavarësisht se nuk e ndërtojnë, ose se si e ndërtojnë. Vetëm pse ata zënë në gojë socializ-min, kjo është një inkurajim për popullin!».

Dhe më në fund, Çaushesku afirmoi se gjithë poli-tika rumune «nuk është një vijë e mesme», por një vijë «marksiste-leniniste e vërtetë»!!

Ç'të zgjatem, pas gjithë këtyre, me këtë diplomat xhuxh, revizionist, borgjez, agjent të kapitalizmit!

E HENE

13 QERSHOR 1966

Prita sot ambasadorin e jashtëzakonshëm dhe fuqi-plotë të Republikës Algjeriane Demokratike dhe Popu-llore, Muhamed


234 235

F. MARTE

14 QERSHOR 1966

Prita delegacionin e Federatës Pankineze të Koo-perativave të Konsumit dhe delegacionin e Federatës Kineze të Atletikës së Lehtë 1 .

Pasdite prita edhe delegacionin e punonjësve të bujqësisë të RP të Kinës 2 që kryesohej nga zëvendës-ministri i Bujqësisë Xhu Jun.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, t 18. 2. Po aty, f. 24.

F MFRKURR

15 QERSHOR 1966

Sot kishim mbledhjen e Byrosë Politike për shqyr-timin e projektdirektivave të planit të katërt pesëvje-çar që do t'l paraqiten për aprovim Kongresit të 5-të të Partisë.

Në fillim dëgjuam një raport të hollësishëm nga shoku Spiro Koleka për realizimin e pesëvjeçarit të tre-të dhe për detyrat kryesore që parashikohen në planin e katërt pesëvjeçar.

Bëra disa pyetje dhe shokët ministra, që ishin ftuar në këtë mbledhje, thanë se çfarë mendonin për përmi-rësimin e mëtejshëm të këtij plani pesëvjeçar.

Pas pyetjeve, që bënë edhe shumë shokë të Byro-së, kaluem në diskutime që vazhduan gjatë gjithë sean-cës së pasdites.

Iliri u nis për në aksion. Do të punojë një muaj në Plug të Lushnjës.

Sot në mëngjes e putha djalin, ishte bërë gati si ushtar për luftë. I kishin dhënë edhe flamurin e brigadës. E këshillova mos ta turpërojë as Partinë, as

236 237

rininë, as ne, të jetë i pari në sakrifica dhe ku të jetë sektori më i rëndë. M'u përgjigj: «S'ka dyshim». E pu-tha dhe iku. Tash pas një muaji do ta shoh djalin. Për të është shumë mirë. Kështu kalitet rinia.

E ENJTE

16 QERSHOR 1966

Vazhduan diskutimet në mbledhjen e Byrosë Po-litike për projektdirektivat e pesëvjeçarit të katërt.

Pasdite diskutova unët. U ndala në disa çështje konkrete, që kanë të bëjnë me vepra të ndryshme të industrisë dhe me probleme të ekonomisë sonë.

Në diskutim theksova se ka rëndësi të kuptohet që lufta kundër burokratizmit është një luftë e vazhduesh-rne; se njerëzit duhet t'i mësojmë si të punojnë dhe t'i vëmë para përgjegjësisë në ato raste kur nuk realizojnë detyrën e ngarkuar.

Problemet e mëdha që na preokupojnë të studiohen mirë: të përcaktohen detyra të qarta dhe të parashiko-hen edhe masat për zbatimin e tyre. Zbërthimi i direk-tivës së Komitetit Qendror për këtë apo për atë pro-blem duhet të shoqërohet me masa organizative, të cilat do të sigurojnë zbatimin e saj.

Kemi një popull entuziast, patriot e mobilizuar për realizimin e vijës së Partisë dhe pareshtur të pu- nojmë që këto veti të vijnë gjithnjë duke u rritur, sepse


239 238

interesat e atdheut e kërkojnë të luftojmë për rezultate sa më të larta.

Në këtë mbledhje u vendos t'u lihet kohë shokëve të Komisionit të Planit për t'i studivar vërejtjet dhe propozimet që u bënë për projektplanin e katërt pesë-vjeçar dhe pas disa ditësh të mblidhemi për ta parë përfundimisht ictë problem.

E SHTUNE

18 QERSHOR 1988

Prita, me kërkesën e tiji, ambasadorin e jashtëza-konshëm dhe fuqiplotë të RD të Vietnamit në vendin tonë.

Vajtëm në Durrës. Eshtë shumë më freskët se në Tiranë. Sokoli me Pranverën bënë banjë në det.

1. Ambasadori i Republikhs Demokratike të Vietnamit, Nguyen Ngoc Son, e kërkoi këtë takim me shokun Enver Hoxha për t'i shprehur Qeverisë së RPSH dhe PPSH mirënjohjen e KQ të PP të Vietnamit për përkrahjen dhe ndihmën që l jepnin luftës popullit vietnamee. Shih: Enver Hoxha, Ve-pra, vëlL 33, t. 51.

240 ► 18 — 41 241

E HENE

20 QERSHOR 1966

Prita sot në selinë e Komitetit Qendror të Partisë kryetarin e delegacionit të Partisë Komuniste të Cej-lonit, Vatson Fernando, anëtar i Byrosë Politike të kë-saj partie dhe president i sindikatave të Cejlonit, i cili ndodhet në vendin tonë për vizitë e për pushime 1 .

E MARTE

21 QERSHOR 1966

Hodha në letër, me hollësi, mendimet që do të shtroj në bisedën me Çu En Lain, i cili së shpejti do të vijë në vendin tonë për vizitë zyrtare.

Prita ambasadorin e jashtëzakonshëm dhe fuql-plotë të RDP të Koresë An Jën, i cili largohet nga vendi ynë. Bisedë e hapët me të 2.


242

243

gumentohet përse Byroja propozon që në këtë apo atë sektor të bëhen shtesa.

E MERKURE

22 QERSHOR 1968

Projektdirektivat e Kongresit të 5-të të Partisë për planin e katërt pesëvjeçar, i shqyrtuam sot në mbledh-jen e Byrosë Politike. U bënë disa vërejtje për t'i the-lluar më tej. Vërejtja ime themelore ishte që disa formulime të hartohen më me nivel dhe të përcakto-hen më mirë shifrat kryesore. Këto shifra të pasqyro-hen edhe në raportin që do të mbahet në Plenumin e Komitetit Qendror, i cili mendohet të zhvillohet në muajin që vjen, prandaj shoku Koleka ta përgatitë sa më mirë këtë raport.

Në një nga seancat e mbledhjes u parashtrova sho-këve, në vija të përgjithshme, edhe disa nga problemet që do të ngre në bisedimet me Çu En Lain, që do të vijë në vendin tonë më 24 qershor. Fola edhe për disa teza të kinezëve me të cilat ne nuk kemi qenë dakord. I informova shokët se në disa prej tyre, si në çështjen e Stalinit, në çështjen e klasave shfrytëzuese, ata u tër-hoqën sepse shokët tanë që ishin me delegacionin e Par-tisë e të Qeverisë, nuk lëshuani.

Komisioni i Planit të Shtetit i paraqiti sot Byrosë Politike një relacion vetëm me ndryshimet që u men-dua të bëhen në bazë të propozimeve të bëra në Byro mbledhjen e kaluar.

Në diskutimin tim porosita që materiali për pro-jektdirektivat e planit për Plenumin e Komitetit Qe-ndror të Partisë të jetë i studivar më thellësisht. Planit t'i bëhet një arsyetim i përgjithshëm ekonomik. Të ar-

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vell. 33, f. 77.

244 245

E PREMTE

24 QERSHOR 1966

Pritëm në aeroport Çu En Lain. Pritje e madhe, me popull.

Po sot filluam bisedimet. Në mbrëmje u dha darkë nga ana jonë. Fola unël

dhe Çu En Lai.

E SHTUNE

25 QERSHOR 1966

Sot vazhduam bisedimet me Çu En Lain. Në mbrëmje, shkuam në koncertin e dhënë nga ar-

tistët tanë për nder të miqve kinezë në Teatrin e Operës e të Baletit.

1. SI-nh: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, 1. 85.

246 247

E DIEL

E HENE

26 QERSHOR 1966

27 QERSHOR 1966

Bisedimet me delegacionin kinez vazhduan edhe

Përsëri vazhduan bisedimet. sot. Pas bisedimeve, Çu En Lai shkoi në Durrës. Në

Pasdite miting nga punonjësit e Tiranës. Fola unë

mbrëmje, në Teatrin e Operës e të Baletit, artistët kine- dhe Çu En Lai. aë dhanë një koncert. Në mbrëmje u dha darkë nga Çu En Lai.

248

E MARTE

E MERKURE

28 QERSHOR 1966

29 QERSHOR 1966

Përcollëm në aeroport Çu En Lain dhe personat që e shoqëronin, të cilët u larguan nga vendi ynë.

Nesër shoku Shefqet Peçi ka datëlindjen. Mbush 60 vjeç. Me këtë rast Presidiumi i Kuvendit Popullor e dekoroi shokun Shefqet me titullin e lartë .«Hero i Popullit•.

250

251

E ENJTE

E PREMTE

30 QERSHOR 1966

1 RORRIK 1966

Urova shokun Shefqet Peçi në shtëpi për datëlin-djen.

Vizitova në shtëpi shokun Hysni. E pyeta për shë-ndetin, se nuk është mirë. E këshillova të vejë me pu-shime. Ai, siç e ka zakon, mendjen e kishte te puna. Bi-seduam për disa probleme të zhvillimeve politike të situatës së jashtme.

252 253

1

E ENJTE

30 QERSHOR 1960

Urova shokun Shefqet Peçi në shtëpi për datëlin-djen.

E PREMTE

1 KORRIK 1966

Vizitova në shtëpi shokun Hysni. E pyeta për shë-ndetin, se nuk është mirë. E këshillova të vejë me pu-shime. Ai, siç e ka zakon, mendjen e kishte te puna. Bi-seduam për disa probleme të zhvillimeve politike të situatës së jashtme.

252 253

DURRES, E SHTUNE

2 KORRIK 1966

Shkuam në Durrës me Nexhmijen. Unë për të pu-

nuar, ajo dhe fëmijët për të pushuar.

Nga Iliri na vijnë lajme se punon mirë në aksion në bujqësi dhe sillet mirë. Normat i tejkalon.

E MERKURE

6 KORRIK 1966

Ishim në ceremoninë e dhënies së titullit «Hero i Punës Socialiste» shokut Spiro Koleka me rastin e da-tëlindjes. Nesër mbush 58 vjeç.

Përfundova fjalimint që do të mbaj në Plenumin e Komitetit Qendror, i cili do të shqyrtojë dhe do të aprovojë projektdirektivat e Kongresit të 5-të të Par-tisë për pesëvjeçarin e katërt.


255 254

E PREMTE

8 KORRIK 1968

Në Pallatin e Madh të Kulturës u takova sot me përfaqësuesit e zgjedhësve të zonës elektorale nr. 200 të kryeqytetit, ku është paraqitur kandidatura ime. U takova me shumë prej tyre në mes të një entuziazmi të papërshkruar për Partinë e Punës dhe me këtë rast mbajta edhe një fjalimi. Përveç problemeve të jetës e të zhvillimit tonë të brendshëm, fola edhe për gjendjen aktuale ndërkombëtare, për luftën e madhe e të vendc-sur që kanë bërë e po bëjnë populli dhe Partia jonë në arenën ndërkombëtare kundër imperializmit botëror, me atë amerikan në krye, kundër revizionizmit modern, me atë hrushovian në krye dhe kundër gjithë reaksio-narëve. Fola më në hollësi edhe për kaosin e madh eko-nomiko-politik dhe për degjenerimin e plotë që karakte-rizon gjendjen e sotme në Jugosllavi. Gjithë bota, të gjitha shtetet, të gjithë popujt tani e shohin qartë se ç'fshihet nën etiketën e «socializmit specifik» jugosllav.

Në takim e morën fjalën edhe disa nga pjesëma-rrësit.


E DIEL

10 KORRIR 1984I

Vajtëm votuam në orën 9 me Nexhmijen. Gëzim i madh në popull. Entuziazëm e optimizërn

për të ardhmen e lumtur.

17 — 41 257

256

E HENE

11 KORRIK 1966 KORRIK 1966 1

Disa probleme partie për diskutim në mbledhjen e Sekretariatit

— Mendimi se «zgjedhjet në Parti janë vetëm një çështje e brendshme e Partisë» që nuk u interesojnë drejtpërdrejt masave të popullit, është i gabuar.

— •Vetëveprimi i organizatave» dhe veçanërisht për mbledhjet për dhënie llogari dhe zgjedhje, nuk do të thotë aspak që komiteti i Partisë i rrethit «të mos përgatitet për to, të mos i ndihmojë dhe të mos ush-trojë kontroll».

— Lidhjet me masat duhen kuptuar mirë dhe du-hen zgjeruar më tej, se ka sektarizëm, ngurrim dhe «frikë» të dëmshme.

1. Këto shënime duhet të jenë mbajtur nga shoku Enver Hoxha para datës 12 korrik 1966, sepse disa prej tyre janë ezauruar në fjalimin e mbajtur në Plenumin e 17-tt të KQ të PPSH (12-13 korrik) si dhe në mbledhjen e Sekreta-riatit të datës 15 korrik 1966 .

Prita sot delegacionin ushtarak të RP të Kinës që ndodhet në vendin tonël.

Po sot prita edhe delegacionin e Ministrisë së In-dustrisë së Naftës të RP të Kinës 2 .


2. Po aty, f. 182.

258 259

— Diskutimi kolegjial për marrjen e vendimeve, është i domosdoshëm dhe aspak nuk duhet ta quajnë,

disa që gabojnë, se ky »,është burokratizëm». Përku-

ndrazi. Vija e masave nuk mund të kuptohet dhe as nuk

mund të zbatohet pa forcuar, zgjeruar dhe organizuar më mirë lidhjet me organizatat e masave.

Lufta e klasave. 1) Faktori i jashtëm që influencon në luftën e kla-

save zhvillohet nga kuadrot tanë me anën e propagan-dës, se është më lehtë për këta (të cilët shpesh përdorin formula të gatshme) dhe për çdo njeri, që lexon pak ga-zetën.

2) Shpjegimi teorik i faktorit të brendshëm të luf-tës së klasave është shumë më i zorshëm, se një gjë e tillë kërkon analizë marksiste-leniniste të vetvetes, të tjetrit, të rrethit shoqëror etj. Prandaj lypset të bëhen konkluzione të drejta, kërkohen guxim bolshevik, ngri-tje politike-ideologjike etj. Pikërisht këtu duhet të bëjmë kthesë rrënjësore. T'i vëmë rëndësi të dorës së parë trajtimit të faktorit të brendshëm, pastaj faktorit

të jashtëm. Analiza e thellë e shkaqeve të gabimit ka më shu-

më rëndësi scsa dënimi i komunistit që gabon. Dhe pi-kërisht masa e drejtë e dënimit me karakter edukativ përcaktohet nga kjo analizë.

Elementët e diskredituar në masë dhe të pandreq-shëm duhen flakur pa asnjë hezitim jashtë Partisë.

Eshtë gabim i rëndë në rast se «rritja e numrit të të përjashtuarve» na shtyn të mbajmë të padenjët bre-

nda në Parti.

260

Përjashtimi i të tillë njerëzve nga Partia duhet të bëhet mësim që në Parti të pranohen njerëz të mirë që, kështu, të përjashtojmë më pak.

Të gjithë të përjashtuarit nuk janë armiq, ata du-het të vazhdojnë të punojnë, por kushtet nuk i kanë për të qenë në Parti.

Punë e veçantë me kuadrot që kanë stazh të gjatë në Parti, por që nuk lëvizin ose që tregohen sektarë në pranimin e kuadrit të ri në Parti.

Ata komunistë që nuk aktivizohen, që janë dembe-lë, që bëjnë punë rutinë etj., duhen vënë përpara provës, duke i çuar në prodhim dhe në atë vend ku ka nevojë ekonomia, pa marrë parasysh arsye të sajuara ekonomi-ke apo familjare.

Kjo vijë e përgjithshme të ndiqet për kandidatët, sidomos për ata që vijnë nga radhët e inteligjencies dhe të nëpunësve të qyteteve në radhë të parë. Stazhi i tyre kryesisht duhet të kryhet në punë në prodhim, në mi-nierë dhe në bujqësi, një ose dy vjet atje ku do ta cak-tojë Partia. Dhe për stazhin mund të ketë edhe raste që kandidatët të çohen jashtë vendit të banimit të tyre të zakonshëm.

Për organizatën ku ka tarafe, kur brendapërbrenda saj janë bërë përpjekje por pa fryt për t'i zhdukur ato, të merren masa të tjera për shëndoshjen e gjendjes. Në qoftë se ka komunistë që vazhdojnë të ecin në rru-gë të shtrembër edhe pas kritikave dhe këshillave që u janë dhënë në organizatë, atëherë çështja e tyre të shtrohet edhe përpara masës. Ajo të diskutojë, të gjy-kojë dhe të dënojë veprimtarinë e tyre. Por në rast se përsëri vazhdon të ekzistojë ajo gjendje e sëmurë në

261

••• organizatën-bazë, komiteti i Partisë duhet të marrë masa deri në shpërndarjen e organizatës. Këtej kalohet në krijimin e organizatës së re me frymë revolucionare.

Probleme partic në ushtri: — Stazhi në Parti dhe niveli i mirë arsimor për

anëtarët e komiteteve të Partisë. — Për kuadrot e ushtrisë, që do të ndjekin Shko-

llën e Partisë, mund të studiohet dhënia e ndonjë lënde speciale, që njohuritë teorike që fitohen në këtë shko-Ilë, të lidhen ngushtë me punën praktike ushtarake. Kjo duhet studivari.

— Pranimi i ushtarëve në Parti është një çështje me rëndësi. (Duhet ta shikojmë mirë këtë problem.)

— Ushtria, përveç të tjerave, është një qendër e madhe edukimi për revolucionarizimin e komunistëve, pavarësisht se ata e kanë kryer shërbimin e detyrue-shëm ushtarak.

— Lufta për kalitjen e ndërgjegjes socialiste — picsë e luftës së klasave në specifikën e kuadrit oficer dhe të ushtarëve.

— Diskutimi «Si duhet zbatuar detyra e caktuar»

duhet të konsistojë: a) Kuptimi i drejtë politik dhe ideologjik i detyrës.

1. Pas kësaj kohe u shtua numri i studentëve ushtarakë që vazhdonin Shkollën e Partisë, duke krijuar edhe kurse të veçanta me profil të filozofisë e të ekonomisë politike. Gji-thqshttt u organizua më mirë stërvitja ushtarake e studentëve dhe e pedagogëve, gjatë së cilës filluan të zhvillohen disa teria teorike me karakter ushtarak e të kombinuara me stër-

vitje në praktikë.

b) Masat politike dhe organizative që duhet të me-rren.

c) A ka ndonjë gjë që mund t'i shtohet apo t'i hiqet dety-rës së caktuar.

ç) Përcaktimi i detyrës dhe i rolit të secilit për vë-nien në jetë të një vendimi. Sipas punës, të bëhen edhe kritika për ndonjërin ose të vihet në dukje shembulli i më të mirëve.

Çështje të ndërtimit të Partisë: Nuk duhet copëtuar organizata-bazë kur është e

vogël në numër. Në Vlorë — Rritja e madhe e Partisë që nga Çlirimi e deri sot. — Raporti i komunistëve me popullsinë: Qyteti: për çdo 100 frymë — 4,5 komunistë.

Fshati: për çdo 100 frymë — 1,7 komunistë.

Po të analizojmë përbërjen e komunistëve të qytetit konstatojmë:

— Në tregti ka 20 për qind, kurse në industri, në ndërtim, në transport dhe në sektorin shtetëror të buj-qësisë ka 12,2 për qind.

— Raporti i komunistëve dhe i shoqeve komuniste në zonat malore është më i madh se ai në zonat fushore. Ky raport nuk i përgjigjet realitetit.

— Në qytet kemi 68,3 për qind të komunistëve, kur-se në fshat 31,7 për qind.

— Të meta që fshihen në karakterin e të pranuarve në Parti. Ulje e figurës morale, mungesë e sakrificës, thyerje e disiplinës, pretendime për rehati personale.

2G2

263

— Rekomandimet për pranimet në Parti dhe për-gatitja e kandidatit shpesh nuk janë të plota, as të mjaf-tueshme e ndoshta as revolucionare. Këta dy përbërës duhen revolucionarizuar krejt.

Kandidatët të jenë me shkollë; të jenë nga njerëzit më të devotshëm.

Për pranimin në Parti të një personi nuk mjafton vetëm realizimi i normave ose kualifikimi teknik i tij. Në radhë të parë duhen pasur parasysh karakteri, sjell-ja, ndjenja e sakrificës, qartësia politike dhe ideologjike (pjekuria politike), fryma revolucionare dhe masovike.

— Përqindjet e detyrueshme, planet burokratike e formale të pranimeve dhe të stazhit të shikohen me kujdes.

— Pranimi i të rinjve. Puna prodhuese është me rëndësi për stazhin.

Jeta e brendshme e Partisë ka rëndësi të dorës së parë.

Konservatorizmi i të vjetërve, dukuritë fisnore, të indiferentizmit, tendenca për të vënë interesin perso-nal mbi interesin e përgjithshëm duhen spastruar radi-kalisht me punë revolucionare dhe me edukatë mark-siste-leniniste.

Revolucionarizimi i komunistëve nuk mund të bë-het plotësisht me format e punës aktuale. Veçanërisht për revolucionarizimin e komunistëve që kanë shfaqje të tilla mendoj se, në radhë të parë, për përtëritjen e tyre duhet praktikuar puna prodhuese në sektorë të vështirë, që kërkojnë sakrifica të dukshme dhe me efekt

ekonomik imediat. Këta komunistë duhet të shkojnë menjëherë atje ku do t'i çojë Partia, duke qenë të di-siplinuar si ushtarë të Partisë, larg ambientit që ata kanë krijuar, bile po të shihet e arsyeshme dhe po e 1yp nevoja e ngutshme, për revolucionarizimin e tyre edhe në një profesion krejt të ndryshëm.

— Nëpunësit, puna prodhuese (stazh me rëndësi).

264 265

E MARTE

12 KORRIK 1966 E MERKURE

13 KORRIK 1966

Filloi punimet Plenumi i 17-të i Komitetit Qendror të Partisë. Në rend të ditës kishim:

1. — Shqyrtimin dhe aprovimin e projektdirekti-vave të Kongresit të 5-të të Partisë mbi planin e ka-tërt pesëvjeçar të zhvillimit të ekonomisë dhe të kul-turës për vitet 1966-1970.

2. — Aprovimin e thirrjes së Kongresit të 5-të të Partisë së Punës të Shqipërisë.

U vendos që ky Kongres të hapet më 1 nëntor të këtij viti.

Hapa mbledhjen dhe fola shkurtimisht për rëndë-sinë e mbajtjes së këtij Plenumi që i zhvillon punimet e tij menjëherë pas fitores së shkëlqyer që Partia arriti në zgjedhjet e datës 10 korrik për deputetët e Kuven-dit Popullor.

Pastaj fjalën e mori shoku Spiro Koleka, i cili mbajti raportin e Byrosë Politike mbi plotësimin e de-tyrave të pesëvjeçarit të tretë dhe mbi projektplanin e zhvillimit të ekonomisë e të kulturës sonë gjatë pesë-vjeçarit të katërt. Raporti u ndoq me vëmendje nga të gjithë shokët e Plenumit dhe të ftuarit në këtë mble-dhje. Pasdite filluan diskutimet.

266

Në Plenum vazhduan diskutimet rreth projekt-planit të pesëvjeçarit të katërt dhe direktivave të Ko-

mitetit Qendror. Në fjalën që mbajta sot në mbyllje të Plenumitt u

ndala kryesisht në disa probleme që kanë të bëjnë me revolucionarizimin e mëtejshëm të Partisë, me metodën dhe stilin e punës së saj, si të luftojmë, si të kapërcej-më vështirësitë, si të fitojmë. Këto janë të lidhura me atë që është krvesorja, me kalitjen e mëtejshme ideo-logjike e organizative të Partisë.


267

E ENJTE 14 KORRIK 1966

Në mbledhjen e saj të sotme, Byroja Politike, për-veç shqyrtimit të relacionit mbi plotësimin e planit të gjashtëmujorit të parë të vitit 1966, të informacionit mbi riorganizimin e Shkollës së Partisë «V. I. Lenin» dhe të disa çështjeve të tjera, u ndal në mënyrë të ve-çantë edhe në problemin e përmirësimit të mëtejshëm të sistemit tonë arsimor.

Për diskutimin që bëra për shkollënt isha përga-titur prej kohësh2, por sot e plotësova edhe me ide të tjera që më lindën nga shkëmbimi i mendimeve me shokët në këtë mbledhje të Byrosë.

Rishikimi i teksteve: a) Përmbajtja e nevojshme tekniko-shkencore. b) Përmbajtja politike-morale-edukative. — Edukimi rrënjësor i trupit mësimor nga ana po-

litiko-ideologjike, në përshtatje me konceptet e vërteta të mësimit dhe të punës, të mbështetur në arsimin dhe në kulturën proletare.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, f. 215. 2. Shih në këtë vëllim f. 166.

268

— Reduktimi më i madh i lëndëve teorike në shko-llat e mesme dhe sidomos të larta dhe zëvendësimi i orëve që mbeten me punë në prodhim (të paktën një muaj).

— Lidhja e shkollës me punën mendoj se duhet të bëhet jo si deri tash, një ditë në javë, por të gjitha ditët e javës të mbledhura tok, plus ajo kohë që do të dalë nga rishikimi i lëndëve, pa përfshirë këtu muajin e pu-nëve të dobishme shoqërore gjatë pushimeve.

— Të mos e lëvizim sistemin 12-vjeçar të shkollës së mesme, por, duke pakësuar numrin e lënclëve ose du-ke i krasitur ato, të krijojmë njëkohësisht mundësi të mëdha pune profesionale. Kjo na jep mundësi që nxë-nësit të mos bredhin andej-këtej nëpër uzina, jo ka vend, jo s'ka vend, por gjatë këtyre periudhave të punës profesionale të kalojnë në vende të caktuara posaçërisht për kurse praktike.

— Ne nuk duhet të lejojmë që gjatë pesëvjeçarit të na mbeten shumë nxënës që mbarojnë shkollën 12- -vjeçare pa destinacion. Numri i tyre duhet reduktuar, ose të hapim disa teknikume, ose t'i futim në punë (në kurse) qysh pas mbarimit të 8-vjeçares.

— Problemi i punës profesionale në shkollat 8-vje-

çare. — Nuk duhet të shpejtohemi për të vendosur për

çështjen e profileve të ngushta apo të gjera në tekni-kumet. Unë mendoj se neve na duhen profile edhe të gjera, edhe të ngushta, se arsimi teknik do të përfshijë masa të gjera të rinjsh e të rejash dhe vetë jeta do të na i kërkojë këto profile të ngushta.

— Me rëndësi është formimi i kuadrit mësues për

269

teknikumet ose shkollat e ulëta profesionale, prandaj duhet menduar për zgjerimin e arsimit të lartë për pe-dagogë të tillë, të destinuar posaçërisht për këto shko-11a. Këta duhet të jenë të përgatitur mirë jo vetëm në teori, por edhe në praktikë. Me këtë dua të them se ai që mbaron për agronom, për të dhënë mësim në tek-nikum bujqësor, duhet të ketë dhe të fitojë disa karak-teristika të veçanta nga agronomi i arave. Ai të jetë në gjendje të bëjë edhe punën e agronomit të arave, por të jetë edhe për shkollë, për teknikë bujqësore (këtu s'e kam fjalën në karakteristikat thjesht pedago-gjike, si pedagog).

Problemi i shkollës është shumë i gjerë dhe i rë.n-dësishëm. Për të të tërhiqet mendimi i specialistëve të arsimit dhe i të tjerëve.

E PREMTE

15 KORRIK 1966

Sot kishim mbledhjen e Sekretariatit të Komitetit Qendror ku diskutoval rreth disa çështjeve që dalin nga mbledhjet për dhënie llogari e zgjedhje në orga-nizatat-bazë të Partisë dhe theksova rëndësinë që kanë zhvillimi dhe kuptimi drejt i luftës së klasave brenda në gjirin e Partisë. Fola 2 se si duhet plotësuar karak-teristika e studentit që mbaron Shkollën e Partisë, ç'veçori duhen mbajtur parasysh që karakteristika të dalë sa më e plotë. Diskutova gjithashtu për disa pro-bleme që lidhen me këshillat popullorë të fshatrave 3.


2. Po aty, f. 237. 3. Po aty, f. 230.

270

271

E DIEL

17 KORRIK 19641

Ka rënë pak shi natën. Nuk dimë gjetkë, Tash shiu është pikë e flori. Koha është e vrenjtur.

E HENE

18 KORRIK 1966

Iliri tha sot në drekë: «Baba, kjo buka më duket ndryshe». I them: «Pse, është më e bardhë se ajo që hanit në aksion?». Më thotë: «Jo, edhe ajo ishte shumë e mirë, por mendoj me respekt të madh për kooperati-vistët, pse e pashë nga afër se buka bëhet me mundime».

I them: «Dëgjo dhe mos e harro: kur ishim të ve-gjël, aneja na mësonte që, para se të zinim bukën me dorë, atë duhej ta puthnim dhe ta vinim në ballë, pas-taj çdo herë na thoshte: «Mos bëni thërrime, i mblidhni me tre gishta thërrimet dhe i futni në gojë». Këto na i thoshte jo se ishte e kursyer, por nga respekti për bukën dhe kjo më është bërë zakon. Unë nuk bëj thë-rrime nga buka».

1

I 272 273

18 - 41

E MARTE

19 KORRIK 1966

S'po na bie shi. Thatësira na dëmton shumë buj-qësinë. Po të na bjerë ca, qoftë edhe në gusht, do të kemi bereqet mirë.

Para disa ditësh profesor Spiro Konda, më shkru-ante një letër për rrugën që ka përshkuar dhe vështi-rësitë që ka hasur ai në të kaluarën në punën e tij studimore dhe shprehte falënderimet më të përzemër-ta për Partinë, për pushtetin tonë që atij dhe gjithë studiuesve të tjerë u kanë krijuar mundësi për të ecur përpara në punën e tyre shkencore.

Sot iu përgjigja profesorit me një letërl. E falë-nderova për punën e tij të gjatë e të palodhur, të fry-mëzuar nga ndjenjat e dashurisë për atdheun.

DURRËS. F. PREMTE 22 KORRIK 1966

Sot në mëngjes, në orën 5 30 filloi të bjerë shi. Ve-

tëtin dhe bubullin nga veriu, por mund të jetë ndonjë shi lokal, sido që qielli është i zi dhe retë të ulura. Po të bjerë shi mirë, do të jetë shpëtim, do të kemi pro-

dhim të mbarë në misër.

Tash, në orën 7 30 filloi një shi i madh në formë fur-tune. Këtu, në Durrës, ai vazhdoi gjysmë ore. Në drej-tim të Shkodrës, Tiranës, Elbasanit, Lushnjës, me sa po shoh këtej nxin qielli, vetëtin, bubullin e bie shi. Ç'gjë e mrekullueshme për misrin dhe bimët e tjerai


274 275

DURRES, E SHTUNE

23 KORRIK 1966

d) Vrasjet në kohën e grumbullimit të armëve dhe vrasje të tjera në masë, gjoja duke i kaluar viktimat në gjyq.

— E dyta: shpronësimi i tokave të shqiptarëve, he-

dhja e këtyre në rrugë të madhe. a) Shpërndarja e shqiptarëve në gjithë territorin

jugosllav. b) Dëbimi në Turqi në kondita ka_tastrofike.

c) Shpërndarja e tyre në Evropë si punëtorë krahu.

— Qëllimet e kësaj politike shfarosjeje shoviniste.

— E treta: Politika e vënies në përpunim nga ana e UDB-së e të gjithë popullsisë shqiptare, infiltrimi kudo i agjenturës për të shkombëtarizuar, për të demo-ralizuar dhe për të korruptuar e komprometuar. Roli i agjentëve shqiptarë të UDB-së.

— E katërta: Shkombëtarizimi me anë të mosleji-mit të gjuhës amtare, të moshapjes së shkollave shqibe, të vënies në poste drejtuese të funksionarëve serbo--malazezë etj.

— E pesta: Organizimi i të gjithë kriminelëve shqiptarë të luftës që kanë shkuar në Jugosllavi për t'i pasur kundër Shqipërisë dhe për të thyer rezisten-cën dhe mbrojtjen e shqiptarëve të Kosmetit nga shfa-

rosja. Përveç të dhënave që kemi ne e që do t'i përdo-

rim, të interesohemi për ndodhi të veçanta për ato çështje që përmenda më lart, për të qenë më shumë

ekzaktë. Natyrisht, artikulli si kurdoherë do të jetë pari-

Shiu dje kishte zënë gati gjithë Veriun. Mirë ki-shte rënë në Shkodër, në Lezhë, në Krujë, në Kukës e Peshkopi.

Sot në orën 5 të mëngjesit filloi të bjerë prapë shi i mirë. Tash është ora 6 dhe shiu akoma vazhdon të bjerë. Sa mirë! Me ç'po shoh nga dritarja, shi duhet të bjerë edhe andej nga Lushnja.

Skemë dhe teza të përgjithshme për një artikull që do ta përpunoj këto ditë me titull: «Kush përgjigjet për krimet e gjenocidit të kryera në kurriz të popullsisë shqiptare të Kosovës e të Rrafshit të Dukagjinit, të Malit të Zi dhe të Maqedonisë» 1 .

— E para: krimet e kryera nga titistët, që në muajt e parë të çlirimit.

a) Kosovarët që u transferuan nga Kosova dhe u vranë në Mal të Zi.

b) Vrasjet brenda në Kosmet pse gjoja viktimat ishin kundër luftës nacionale të Jugosllavisë.

1, Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, f. 254. mor.

276

277

E HENE

25 KORRIK 196.

Dje dhe sot kudo vazhdoi të bjerë shi. Shi i bu-kur ! Shi i mirë!

E MARTE 26 KORRIK 1966

Vazhdon të bjerë shi. Në të gjithë vendin ra shu-më mirë shi. S'mbaj mend të ketë rënë kaq shi në mua-jin korrik. Do të kemi të korra të mira në misër dhe prodhime të tjera të mbara në bujqësi.

i

278 279

E MERKURE

27 KORRIK 1966

Sot bisedova e shkëmbyem mendime me shokun Hysni për zhvillimin e bujqësisë në të ardhmen. I bëra disa propozime për të studivar probleme të perspekti-vës, që kanë të bëjnë me tokat në zonat kodrinore e malore, me mekanizimin e punimeve në ndërmarrjet bujqësore, me hedhjen e rinisë në aksione, që kjo të sulmojë kodra e male etj. Këto do të na shërbejnë për orientime edhe në Kongresin e 5-të të Partisë.

Disa mendime për zhvillimin e mëtejshëm të bujqësisë

Bujqësia ka rezerva të mëdha. Deri në vitin 1975 ne jo vetëm duhet të prodhojmë bukën në vendt, këtë

1. Ky objektiv u realizua. Në Kongresin e 7-të të PPSH, më 1 nëntor 1976, shoku Enver Hoxha, shpalli se • ■ Duke iu përgjigjur thirrjes së Partisë, me patriotizmin e tyre të flaktd, me punën e palodhur dhe me besimin e patundur në forcat e veta, fshatarësia kooperativiste e punonjësit e ndërmarrjeve bujqdsore për herë të parë prodhuan sivjet gjithë bukën që i nevojitet vendit».

po e po, por duhet të punojmë për të krijuar rezerva të konsiderueshme në drithërat e bukës.

Natyrisht që t'ia arrijmë kësaj, përveç shumë ma-save që duhet të marrim për realizimin me sukses të planit të katërt pesëvjeçar për bujqësinë, duhet t'i da-lim punës përpara edhe për pesëvjeçarin e pestë. Po të realizojmë këtë plan, që kemi nisur, krijojmë një re-zervë të mirë ekonomike, fitojmë shumë eksperiencë dhe ngjallim e kalitim te njerëzit entuziazëm dhe be-sim të madh. Si duhet të veprojmë më tej?

Të marrim çështjen e hapjes së tokave të reja. Di-rektivës për rritjen e rendimenteve dhe për intensifi-kimin e bujqësisë, duhet t'i rrijë për një kohë të gjatë afër direktiva për hapjen e tokave të reja. Këto toka, në përgjithësi, do të hapen në vende kodrinore-ma-lore. Pra, për hapjen e tokave të reja t'i kthejmë sytë nga kodrat dhe malet. Në këtë pesëvjeçar, ne i kemi vënë për detyrë vetes të hapim 115 000 hektarë.

Hapja e tokave të reja, që të kemi sukses, duhet të bëhet sipas disa kritereve:

a) Një pjesë e madhe e tokave të reja duhet të ha-pet nga shteti dhe aty të ngrihen ndërmarrje bujqësore shtetërore, kurse pjesa tjetër duhet të hapet nga koo-perativistët. Ky kriter, dhe sidomos çështja e shtimit të ndërmarrjeve bujqësore tash që hapen toka të reja, duhet të kihet parasysh vazhdimisht, sepse bujqësia në male do njerëz. Shtimi i këtyre ndërmarrjeve do të thotë që ne të krijojmë rezerva më të mëdha prodhimesh bujqësore në dispozicion të shtetit dhe me kosto më të lirë, të krijojmë shembullin më të përparuar dhe të praktikojmë një ndihmë më të madhe për kooperativat

280 231

malore dhe kodrinore. Prandaj lypset që përcaktimi hapjes së tokave të reja në këtë pesëvjeçar të bëhet i studivar, me perspektivë edhe për pesëvjeçarin e ardh-shëm, në mënyrë që ndërmarrjet bujqësore shtetërore të krijojnë një unitet organik, të përshtatshëm për pu-në, për prodhim, për banim, për drejtim më të mirë.

b) Këto ndërmarrje bujqësore shtetërore duhet të popullohen. Burimet për popullimin e tyre mund të jenë edhe vetë kooperativat bujqësore, por ne duhet të kalojmë në kritere të tjera popullimi, sepse koope-rativave do t'u duhet për vete të tyre fuqi punëtore, sidomos me shtimin e sipërfaqes së tokës. Ne duhet t'i popullojmë ndërmarrjet bujqësore shtetërore të zona-ve malore (dhe malet në përgjithësi), në radhë të parë, me njerëz nga qyteti, por edhe nga kooperativat fu-shore. Nga elementët e qytetit, ne duhet t'i vëmë rën-dësi rinisë, e cila fillon jetën, është e guximshme dhe entuziaste. Kështu që ajo do të vejë me zell që të pu-nojë dhe të forcohet në malësi. Nga ana tjetër, brenda këtyre 10 vjetëve, duhet të bëjmë një punë të mirë për mekanizimin e plotë të fushave, që atje të zëven-dësohet një pjesë e fuqisë punëtore, që të kalojë në

male. Po të ecim në këtë rrugë, do të kemi fitime kolo-

sale, sepse bujqësinë e bëjmë intensive dhe shumë ren-tabël, prodhimet shtohen duke u ulur kostoja dhe kri-jojmë rezerva njerëzish nga radhët e bujqve të përpa-ruar, të cilët do të shkojnë të punojnë e të japin rendi-Tnent të mirë në kodra e në male. Ky është një zhvillim normal për normalizimin e shpërndarjes së drejtë të popullsisë jo drejt qyteteve, po drejt zonave malore që

282

kanë qenë braktisur dhe varfëruar. Kështu e gjithë Shqipëria do të bëhet një vend edhe më i bukur edhe më i begatshëm. Deri sot malet ishin gati të paprekura, kurse me këtë orientim ato do të lulëzojnë dhe do të bëhen pjellore, po aq sa fushat. Vendin e zbukuron nje-riu, malet do t'i transformojë dora dhe mendja e nje-riut, prandaj në këto drejtime të mendojmë dhe të pu-nojmë me plan. Të bëjmë punë këmbëngulëse, të mos kënaqemi me pak, të mos entuziazmohemi shpejt nga sukseset, pse një gjë e tillë do punë. Do të hasim në vështirësi e në pengesa që duhet t'i kapërcejmë dhe do t'i kapërcejmë, por po t'i parashikojmë këto që më pa-rë, kapërcimi do të jetë më i lehtë. Këtu ka rëndësi studimi dhe organizimi i mirë i punës, ka rëndësi që çdo gjë ta shohim me syrin e perspektivës.

Kjo është një politikë e tërë që ne duhet të men-dojmë dhe ta zhvillojmë gjerësisht. Puna për realizi-min e kësaj politike duhet të kthehet në një aksion të madh nën thirrjen: «T'u qepemi maleve dhe t'i bëjmë ato pjellore»I. Prandaj propaganda jonë për këtë çë-shtje duhet të kalojë deri në abetaret e fëmijëve, ta fillojmë punën që nga kjo moshë për të rritur te nje-rëzit tanë dashurinë për bujqësinë, për blegtorinë, për kodrat dhe për malet tona.

c) Ne duhet të mendojmë që këto toka, që do të hapim, t'i mekanizojmë atje ku ka mundësi, dhe mun-dësitë duhet t'i krijojmë medoemos. Prandaj ka rëndë-

1. Në raportin që mbajti në Kongresin e 5-të të PPSH, më 1 nëntor 1986, shoku Enver Hoxha e formuloi kështu kët parullë: «T'u qepemi kodrave e maleve, t'i zbukurojmë e ri bëjmë ato pjellore si dhe fushat».

283

si që të rriten e të forcohen pa ndërprerje ndërmarrjet bujqësore shtetërore e kooperativat bujqësore dhe të lidhen me rrugë, pse andej do të kalojnë makineritë bujqësore e të tjera mjete që do të çojnë begatinë, për-parimin dhe qytetërimin në male. Por gjatë këtyre 1G vjetëve, ne duhet të mendojmë seriozisht edhe për shti-min e kafshëve të punës. Pa qe nuk mund të kemi buj-qësi në male dhe pa ndihmën e ndërmarrjeve shtetërore, shtimi i tyre nuk do të ecë me ritmet e duhura. Prandaj këtë problem duhet ta marrim seriozisht në dorë, shu-më më mirë se deri tash.

d) Hapja e tokave në male duhet të na bëjë ta stu- diojmë më tej zhvillimin e blegtorisë sonë. Unë mendoj se nuk duhet të ndjekim kudo traditën për rritjen vetëm të dhenve dhe të dhive, sepse sot ne kemi krijuar ku- shte që nuk i kanë pasur gjyshërit tanë. Në malësi lopët janë lënë pas dore, sepse fshatarit tonë në ato kohë nuk i leverdiste lopa, por bagëtitë e imëta, të cilat e kishte më lehtë t'i mbante e t'i nxirrte në treg. Kurse në kushtet e sotme të zhvillimit të bujqësisë sonë ku janë hapur perspektiva të reja edhe për blegtorinë, malet tona duhet të bëhen burim i madh qumështi, mishi, gjalpi, djathi e prodhimesh ië tjera blegtorale. Malet tona duhet t'i transformojmë, duke krijuar një blegtori moderne e rentabël, ashtu siç e kanë shumë vende të Ev- ropës; në male të krijojmë një industri të fuqishme të përpunimit të qumështit jo vetëm për të krijuar bollë- kun brenda vendit, por edhe që të eksportojmë jashtë prodhimet tona blegtorale të shijshme dhe aromatike.

Populli këtë aksion kolosal do ta presë me entuzia- zëm të madh, sepse kjo punë bëhet për të mirën e tij.

284

Ngjitja në male do të zhdukë atë tendencë antieko-nomike mikroborgjeze dhe burokratike që kanë disa njerëz për të zbritur në qytet kur duhet dlie kur s'du-het, me mendimin «të përpiqem të gjej një punë zyre». Ne do të ngjallim në popull dhe në rini një frymë të lartë patriotike. Ata që do të shkojnë të parët për të jetuar në male, le të bëhen pionierët e një lëvizjeje të fuqishme, për t'i dhënë kështu atdheut pasuri të mëdha, të cilat deri dje rrinin të fjetura.

e) Ngjitja në male, do t'i kthejë edhe pyjet në një pasuri me të vërtetë të madhe. Mund të mendohet që, duke hapur toka të reja, ne i pakësojmë pyjet, por kjo nuk është e vërtetë. Pyjet tashti janë duke u dëmtuar se jo vetëm që priten pa rregull, por nuk bëhet as zë-vendësimi i tyre, sepse nuk ka njerëz që t'i ruajnë dhe t'i mbrojnë. Ata që kemi vënë për t'i ruajtur mendojnë gati siç mendohej më parë për pyjet: «mall belik». Kurse kur të shkojë populli në male, në tokat që ha-pen atje dhe që në përgjithësi këto toka do të jenë rër pyjeve, vetëm atëherë pyjet do të mbrohen dhe do

të shtohen, sepse do të kenë kujdestarë të vërtetë. Unë kam besim të madh se Partia jonë do t'ia dalë

mbanë këtij aksioni të rëndësishëm. Kam besim të madh te rinia, se ajo do ta presë me shumë entuziazëm këtë veprim jetik për të dhe për popullin.

Ta krijojmë këtë entuziazëm real te rinia, me të gjitha mjetet, se hapja e tokave të reja në kodra e në male është e lidhur me përmirësimin e mirëqenies së

me shtimin e prodhimeve bujqësore dhe blegtorale, me popullimin e fshatrave malore, me krijimin e fshatrave dhe qyteteve të reja në male, me çuarjen

285

në to të përparimit dhe të kulturës socialiste, me shkrir-jen (afrimin) e qytetarëve me fshatarët. Shkuarja në male është shëndet, është kalitje e karakterit të rinisë me cilësitë komuniste dhe me traditat më të mira të malësorëve tanë. Rinia jonë, e ardhmja e atdheut so-cialist, do të gjejë atje një kudhër për t'u kalitur dhe për t'u bërë e çeliktë si malet tona. E PREMTE

29 KORRIK 1966

Përfundova së shkruari artikullin me titull «Ju-gosllavia titiste në rrugëkryq»i, i cili do të botohet këto ditë në gazetën i popullit». Në artikull bëhet fjalë për luftën e egër për pushtet që zhvillohet midis klika-ve të ndryshme në këtë vend.


286 287

E ENITE

4 GUSHT 1966

Shoku Hysni u kthye nga leja shëndetësore. Ba-shkë me Nexhmijen i bëmë një vizitë në shtëpi. Na pritën me Viton. Biseduam për shëndetin e tij. Shkë-mbyem mendime edhe për forcimin e mëtejshëm të Partisë.

E HENE

8 GUSHT 1966

Erdhi shoku Hysni për të më takuar, sepse do të shkojë përsëri me pushime shëndetësore. Biseduam për disa çështje të edukimit komunist, sidomos të ri-nisë. U përshëndetëm dhe i uruam shëndet në ajrin e pastër të malit Dajt, vend i bukur dhe klimë e mirë për të pushuar në verë.

1

#

288 289

E MARTE

9 GUSHT 1966*

POGRADEC, E MERKURE

10 GUSIIT 1960

Marksi e ka dënuar kultin e personit si një çështje të neveritshme. Personi luan një rol në histori, bile disa herë mjaft të rëndësishëm, po për ne, marksistët, ky rol është i vogël përpara rolit që luajnë masat po-pullore, të cilat bëjnë historinë, bëjnë revolucionin, ndërtojnë socializmin dhe komunizmin. Roli i personit për ne, marksistë-leninistët, është, gjithashtu, i vogël përpara rolit të madh të partisë komuniste, që qëndron në krye dhe udhëheq masat.

Por, me keqardhje, ne shohim se këta muajt e fu-ndit, sidomos për sa i takon kësaj çështjeje, shokët kinezë kanë hyrë në një rrugë të gabuar dhe antimark-siste. Kultin e Maos ata po e kthejnë me të vërtetë në një kult gati fetar, po e ekzaltojnë në mënyrë të neve-ritshme, pa menduar aspak dëmin e madh që po i sjell çështjes ky qëndrim, pa folur këtu për qesharaken që sjell me vete, sepse me të vërtetë po bëhet aq shumë zhurmë e me terma aq pompozë, saqë çdo gjë bie erë e kurdisur, bëhet anakronike dhe e palejueshme për ne, marksistët, dhe e papranueshme për kohën tonë... 1

1. Shih vazhdimin e k?,*.yre shënimeve në librin: Enver Hoxha, »Shënime për Kinën», I, f. 219.

Arritëm në mbrëmje në Pogradec. Liqeni na priti me erë, valë dhe zhurmë. Këtu bën freskët, më shumë se në Durrës. Koha është e kthjellët.

290 29 f

POGRADEC. E ENJTE

11 GUSHT 1986

Na vizituan Adili, Rita e të tjerë, që pushojnë në Pogradec. Edhe ne ua kthyem vizitat.

POGRADEC, E ENJTE

18 GUSIIT 1966

Shkova në fshatin Tushemisht. Te burimet është shumë bukur. Vizitova një shtëpi fshati, ku bëra një bisedë të ngrohtë me plakën e shtëpisë.

Gjoli, i qetë dhe i bukur.

292 293

POGRADEC, E PREMTE

19 GUSIIT 1966

Sot në mëngjes prita veteranët Nuçi Tira, Koko-neshi dhe Isuf Çollaku. Bisedë e përzemërt.

POGRADEC, E SHTUNE

20 GUSHT 1966*

Ç'po ngjet në Kinë? Një enigmë e rnadhe!! Po zhvi-liohen ngjarje të çuditshme e të rrezikshme për çështjen e madhe të komunizmit, që na shqetësojnë pa masël. Neve na duhet të zgjidhim një problem me shumë të panjohura, të përpiqemi të shohim qartë në këtë pyll të errët kinez. Me një gjykim marksist e me të dhënat e shtypit zyrtar kinez që kemi e që janë njëkohësisht edhe shumë, edhe shumë pak, ne do të mund të arrij-më në disa konkluzione orientuese, aq shumë të nevoj-shme e të domosdoshme për Partinë tonë, për qëndri-met tona të mëtejshme.

Them se duhet të nxjerrim konkluzione të nevoj-shme. që do të na orientojnë, sepse Partia jonë duhet të ketë mendimin e vet, bile shumë të qartë, mbi ç'po ngjet në Kinë. Partia jonë është një parti marksiste--leniniste dhe në asnjë mënyrë ajo nuk do ta lejojë ve-ten të tërhiqet, qoftë edhe një grimë, nga gjykime

1. ✓shtë fjala për gjendjen kaotike në të cilën ndodhej Kina gjatë periudhës së Revolucionit Kulturor dhe për çoro-ditjen e madhe ideologjike të udhëheqjes kineze.

294 295

subjektiviste, ose të ecë pas berihajt, meqë vija «zyr-tare» e Partisë Komuniste të Kinës është kështu dhe ne të tregohemi solidarë me të, edhe kur jemi të bindur se ajo nuk është në rrugën marksiste-leniniste, fundja qoftë edhe për një gjë që është akoma e paqartë. Për rastin e fundit neve na vihet si detyrë ta sqarojmë, por duhet të jemi shumë prudentë, shumë vigjilentë. Të jemi prudentë pa bërë asnjë lëshim, derisa të konklu-dojmë e të shohim qartë çdo gjë që ka të bëjë me këtë çështje... 1

POGRADEC, E MARTE 2.3 GIISHT 1966*

Devijimet në lëmin e kulturës, kundër të cilave ka shpërthyer Revolucioni Kulturor, janë një realitet, siç e shpjegojnë shtypi dhe propaganda kineze. Udhëheqja ki-neze ka përcaktuar pak a shumë edhe grupin përgjegjës në udhëheqjen kryesore për këto devijime. Më krye-sorët në këtë grup janë Pen Çeni dhe Lu Din Ija.

Del pyetja: Vetëm këta në udhëheqjen kryesore të jenë përgjegjës për këto devijime kaq të rrezikshme? Po të tjerët ku kanë qenë, që për një kohë kaq të gjatë nuk i kanë parë dhe nuk kanë marrë masa kundër kë-tyre devijimeve?

Devijimet në fjalë nuk mund të jenë thjesht «kultil-rore». Këto janë, në radhë të parë ideologjike dhe poli-tike. Kjo është çështje e gjithë «superstrukturës», si-kundër e shpjegon propaganda kineze. Kështu, kësaj, na del se Pen Çeni dhe Lu Din Ija vërtitnin në udhëheqjen kineze gjithë politikën dhe ideologjinë. Kjo nuk mund të jetë e vërtetë, sipas mendimit tim. Këtu ka edhe të tjerë... 1 .

1. Shih vazhdimin e këtyre shënimeve në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën», vëll. I, f. 228. 1. Shih vazhd imin e këtyre shënimeve në librin: Enver Ho.xha,

«Shënime për Kinën», vëll. I, f. 238.

296 297

POGRADEC, E PREMTE

26 GUSHT 1966

Në mëngjes u ktheva në Pogradec.

* Sot lexova dokumentin prej 16 pikash që nxori plenumi i fundit i Komitetit Qendror të Partisë Ko-muniste të Kinës mbi Revolucionin Kulturor... 1 .

1. Refleksionet e autorit lidhur me këtë dokument jan botuar në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën», I, f. 247.

POGRADEC, E HENE

29 GUSHT 1966

Sot bie shi dhe fryn erë. Pogradeci na priti me erë, si duket do të na përcjellë me shi. Por pjesa më e madhe e kohës këtu ka qenë shumë e bukur, me diell, me qiell të kaltër, me liqen të qetë dhe me gjelbërim të mrekullueshëm e qetësues. Ne kaluam pushime shumë të këndshme. Jemi të gjithë të kënaqur, forca morëm, tash, me t'u kthyer në Tiranë, do t'ia fillojmë punës. Nesër mendojmë të largohemi nga Pogradeci.

298 299

E NIEEKURE 31 GUSHT 1966;

Pas pushimeve, sot fillova nga puna. Erdhi Hysnit. dhe më takoi. Kishim ditë pa e parë njëri-tjetrin. I kër-kova që të më flasë për shëndetin e tij. Më tha se është-më mirë, por nuk ndenji pa më raportuar edhe për punën e Partisë e të organeve të pushtetit. Biseduam edhe për mbledhjen e ardhshme të Byrosë Politike, të Kuvendit Popullor, për disa probleme të kuadrit, si dhe-për ngjarje jo të mira që zhvillohen në Kinë.

Gazeta «Zëri i popullit» gjithë faqen e saj të katërt ia kushton sot artikullit me titullin: «Kush përgjigjet për krimet e gjenocidit në Kosovë?» 1.

z zwrz 1 SEITATOR 196II*

Çfarë është në fakt kjo «gardë e kuqe», përse po 'krijohet, për ne nuk është shumë e qartë. Thuhet se ajo po zhvillon Revolucionin Kulturor në të gjithë Kinën, se «është krijuar për të bërë spastrimin radikal të kulturës së vjetër, të kulturës borgjeze kapitaliste dhe revizioniste». Mirë, po si do ta bëjë këtë «spastrim radikal», cilat janë orientimet bazë, nga duhet t'ia fillo-jë dhe si duhet t'ia fillojë e ta zhvillojë ajo këtë spas-trim, kjo për mua nuk del gjëkundi. Jo ve,tëm kaq, por fillimi i kësaj pune ështk anarkik dhe konfuz...i.

1. Shih vazhdimin e këtyre shënimeve në librin: Eaver Hoxha, -Shënime për Kimën»., vë1L 1, f. 358. 1. Shih në këtë vëllim f. 276.

300 301

E PRENITE

2 SlITATOR 1966

Sot paradite prita ambasadorin e ri të Rumanisë, Manole Bodnarashl. I dhashë një përgjigje me piper për Çausheskun, që pati paturpësinë të më ftonte të shkoja në Bukuresht.

E DIEL 4 SHTATOR 1966

Erdhi për një vizitë në shtëpi shoku Hysni. Bise-duam për Kongresin e 5-të të Partisë, që po afron, si dhe për ngjarje aktuale në Kinë, për të cilat jemi të shqetësuar.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, t. 274.

`303 302

1

E MARTE E PREMTE

6 SHTATOR 1966 9 SIITATOR 1966

U bë mbledhja e Byrosë Politike në lidhje me propozimet për kuadrot e Presidiumit të Kuvendit Popullor, të Gjykatës së Lartë, të Prokurorisë së Për-gjithshme etj., që do t'i paraqiten për aprovim Kuven-dit Popullor.

Gjithashtu në këtë mbledhje shqyrtuam edhe fjalimin që do të mbajë kryetari i Këshillit të Minis-trave në sesionin e Kuvendit Popullor. Rreth këtij fjalimi u bënë disa vërejtje, që kanë të bëjnë me pla-nin e shtetit, me disa saktësime lidhur me forcimin e fuqisë mbrojtëse të vendit, me probleme të zhvillimit botëror e të marrëdhënieve tona me vendet fqinje.

304

Punuam me shokët Hysni dhe Ramiz për disa plo-tësime në projektraportin e Kongresit të 5-të të Par-tisë.

U bëra vërejtje për projektin dhe parashtrova disa çështje.

Në pjesën ekonomike: — Problemi i zhvillimit të blegtorisë dhe problemi

i kullotave në lidhje me hapjen e tokave të reja. — Demokracia e brendshme dhe forcimi i disipli-

nës financiare në kooperativat bujqësore. (E gjithë kjo c përmbledhur, në bazë të formulimeve që kemi bërë.)

— Frutikultura e zgjedhur. Kthesë në agrotekni-kën e saj dhe në vlerën e frutave për konsum brenda dhe për eksport.

— Përvetësimi i teknikës. — Kooperimi në industri. — Ngritja e nivelit teknik në artizanat. — Orientim i përgjithshëm për shkollat, tekniku-

met dhe rruga drejt politeknizimit të shkollave (në bazë të diskutimit që u bë në mbledhjen e Byrosë).

305 20 - 41

— Duhet të flitet pak më gjerë për karakterin dhe luftën kundër burokratizmit (në bazë të formulimeve

që kemi bërë).

— Ndërtime edhe banesash të thjeshta, si në qy-tete, por edhe në tokat e reja që do të hapen.

— Ulja e kostos në ndërtime. — Mekanizimi i ndërtimeve.

— Një paragraf i veçantë për konsideratën e mirë nga të gjithë për punën, prodhimin (në bazë të formu-

limeve që kemi bërë).

Në pjesën «Forcimi i mëtejshëm i Partisë dhe i rolit udhëheqës të saj»:

— Çështja e udhëheqjes kolegjiale dhe koncepti për rendin e ditës së mbledhjeve në organizata-bazë e në komitete (sipas formulimit që kemi bërë).

— Kulti i personit.

— Ritheksimi i nevojës së forcimit të centralizmit demokratik në Parti. Lidhur me këtë: çështja e shumi-cës dhe e pakicës. Vërtetimi në zbatim i drejtësisë së

vendimit dhe kritika e autokritika pas verifikimit. Kjo të shërbejë për edukim për pakicën, në qoftë se ajo nuk e kishte gjykuar drejt, dhe për shumicën po ashtu, në rast se ngjet e kundërta.

— Karakterizimi pak më gjerë i luftës së klasave, sidomos në shpjegimin se ku duhet të rrahë kjo luftë e vazhdueshme në situatat aktuale të vendit tonë.

- Megjithëse problemi trajtohet qartë, po u pa

e nevojshme, mund të bëhet ndonjë retush për rolin e madh të organeve të pushtetit popullor.

Në kapitullin e problemeve ideologjike: — Një përcaktim konciz i ideologjisë idealiste dhe

i asaj materialiste, me qëllim që të njihen mirë kufijtë e tyre dhe të kuptohet drejt lufta në mes tyre.

— Materializmi dialektik e historik, botëkuptitr ► filozofik shkencor i proletariatit, busull e pagabuar për shndërrimin e botës e të shoqërisë njerëzore, për kup-timin dhe shfrytëzimin racional të mendimit njerëzor, të thesarit të madh të shkencës dhe të kulturës kombë-tare e botërore.

— Shkencat, kultura, arti etj. borgjez dekadent janë të huaja për ne. Çdo gjë përparimtare, progresive, revolucionare e shpjeguar nga ideologjia jonë prole-tare, të studiohet dhe të shfrytëzohet drejt.

— Pikëpamja se «çdo gjë e huaj është e mirë». duhet luftuar dhe flakur tej. Kozmopolitizmi është i huaj për marksistë-leninistët.

— Edhe pikëpamja tjetër se «çdo gjë e huaj është e keqe» duhet flakur tej. Ksenofobia është gjithashtu e huaj për ne marksistë-leninistët internacionalistë.

— Rëndësia e kulturës kombëtare dhe zhvillimi i saj i mëtejshëm me përmbajtje socialiste në të gjitha gjinitë (kjo duhet trajtuar ca gjerë; si orientim bazë: kultura popullore dhe traditat e saj).

— Studimi i marksizëm-leninizmit në shkolla, në Shkollën e Partisë, studimi i literaturës, i shtypit, i libra-ve, interpretimi i teorisë, krahasimi dhe vërtetimi i përditshëm në praktikën revolucionare, detyrë e dorës së parë për komunistët dhe punonjësit. Metoda e më-simit.

306 307

Për kapitullin e luftës së Partisë kundër revizio-nizmit modern:

— Duhet të zgjerojmë edhe ca pjesën ku flasim për titizmin, duke vënë në dukje se lufta jonë kundër re-vizionistëve titistë është luftë parimore gati 20-vjeçare. Në këtë luftë Partia jonë asnjëherë nuk është lëkun-dur. Jeta ka vërtetuar se qëndrimet tona politiko--ideologjike ndaj Jugosllavisë titiste kanë qenë të drejta.

— Ose në këtë kapitull, ose në të parin, duhet të bëjmë të qartë idenë që në ndarjen e sferave të influ-encës dhe në përpjekjet për sundimin e botës do të dalin dhe kanë dalë kontradikta të mëdha në mes impe-rialistëve dhe revizionistëve të ndryshëm, që do të shkojnë duke u acaruar.

— Taktika e imperialistëve: «përça e sundo», «gjithkush për vete», «Iikuido socializmin dhe mbështet klika që të të mbështetin», «krijo lakenj dhe agjentura të bindura» (degjenerirni i klikës titiste).

— Për ngritjen e revolucionit në shkallë kombëtare dhe ndërkombëtare. Marksistët zhvillojnë luftë në dy fronte: në shkallë kombëtare dhe ndërkombëtare, kun-dër imperializmit dhe revizionizmit.

Duhet të zhvillojmë idenë: — Të maskosh devijimin nga parimet marksiste-

-Iministe me kontradiktat ekonomiko-politike që mund të kesh me një shtet revizionist, jo mbi bazën e ideo-logjisë marksiste-leniniste, po mbi baza nacionaliste shoviniste etj., kjo është një blof (rumunët).

Sigurisht kjo taktikë i ka këmbët e shkurtra, shpejt ose vonë do të zbulohet.

— Të kemi parasysh se bashkëpunimi politiko-

-ekonomik dhe ideologjik sovjeto-amerikan, që do të trajtojmë në kapitullin e parë të raportit, është një pjesë kryesore e rëndësishme dhe plotësuese e kapitu-Ilit të fundit, ku flasim për luftën -e Partisë sonë kun-dër revizionizmit.

308 309

E SHTUNE 10 SHTATOR 1966

Legjislatura e 6-të e Kuvendit Popullor filloi dje pasdite punimet. Sesionin e parë të kësaj legjislature e hapi shoku Spiro Moisiu. Ai foli në emër të grupit të deputetëve më të moshuar.

Sot, pas zgjedhjes së Kryesisë së Kuvendit Popu-llor, të propozuar nga shoku Ramiz, Kuvendi procedoi sipas rendit të ditës, që aprovuan gjithë deputetët.

E HENE 12 SHTATOR 1966

Sot pasdite në Kuvend dëgjuam raportin për Pro-jektkodin e Punës të RPSH të paraqitur nga Bilbil

Deputetët diskutuan për Projektkodin e Punës, pastaj ai u vu në votë dhe u aprovua njëzëri.

U takova me një shok marksist-leninist nga Fran-ca, Marti. E mbajta për drekë.

1. Në atë kohë ministër i Drejtësisë.

310

311

E MARTE

E MERKURE

13 SIITATOR 1966

14 SIITATOR 1966

Sot në Kuvend filluan diskutimet rreth projektli-gjit mbi sigurimet shoqërore e shtetërore.

Më pas shoku Hysni Kapo, në emër të KQ të Partisë, propozoi përbërjen e Presidiumit të Kuvendit Popullor me kryetar Haxhi Lleshin, nënkryetarë Gogo Nushin, Rita Markon dhe Myslim Pezën.

Kuvendi vazhdon punimet.

U takuam bashkë me Hysniun dhe Ramizin për gjendjen e ështirë që është krijuar në organizatën e Partisë të Peshkopisë nga puna e keqe e Zoi Themelit. Zoi na revoltoi me qëndrimet dhe veprimet e tij. Atij i pëlqen vetja, nuk përfill mendimet e të tjerëve, është mendjemadh, përçmon shokët me të cilët punon. Ishin thirrur edhe kuadro që kanë punuar në Peshkopi, si Jashar Menzelxhiu, Sulë Baholli e Hajri Hoxha. U kri-tikua fort nga ne e nga këta shokë, por vështirë është që ai të njohë gabimet e tij dhe dëmet që i ka sjellë punës së Partisë në rrethin e Peshkopisë.

312 313

E PREMTE

F. SHTUNE

16 SHTATOR 1966

17 SHTATOR 1966

Sot, në orën 1'700, inauguruam Pallatin e Madh të Kulturës. Fitore e madhe për kulturën e vendit tonë. Me këtë rast në sheshin para pallatit ishte mbledhur shumë popull dhe kishte shumë entuziazëm. Preva shi-ritin e inaugurimit. Vizituam pallatin brenda. Bukur. U takova dhe bisedova me punëtorë, me inxhinierë e me teknikë që u dalluan në ndërtimin e kësaj vepre.

Asistuam në shfaqjen e parë që u dha në Teatrin e ri të Operës dhe të Baletit, të operës «Mrika» të Prenk Jakovës.

Bisedë me shokun Haxhi Lleshi për gjendjen e kri-juar në organizatën e Partisë të rrethit të Dibrës. Ishte plotësisht dakord me analizën që iu bë kësaj çështjeje dhe me Letrën e KQ të Partisë drejtuar Komitetit të Partisë të Rrethit të Dibrës.

Shoku Hysni shkoi sot në Peshkopi.

314

315

lektivizimi fshatit malor, ashtu siç i ka sjellë edhe fu-shës, e cila prej kohësh ka hyrë në rrugën e kolektivi-zimit.

«Kam qenë e jam me Partinë përjetë — u hodh e tha Sadiku, prandaj edhe për kolektivizimin do të dëgjoj fjalën e Partisë».

E MARTE

20 SHTATOR 1966

Sot pata një bisedë me dy fshatarë nga Shmili i rrethit të Elbasanit që kishin kërkuar të takoheshin me mua. Ishte Sadik Çeka, pjesëmarrës i Luftës Na-cionalçlirimtare, në sktëpinë e të cilit unë jam strehuar gjatë kohës së luftës, dhe kushëriri i tij Ali Gjura, që edhe ky i ka bërë shërbime luftës.

Bisedovai rreth një orë me miqtë e vjetër nga Shmili. I pyeta si ishin me shëndet, i pyeta për shokët e miqtë e tjerë të asaj ane dhe se ç'hall i shqetësonte.

Sadiku s'ishte mirë me shëndet, vuante goxha nga reumatizma sa s'lëvizte dot nga vendi. Më erdhi keq për mikun tim. I thashë të mos mërzitet, se do të kuj-desemi për të dhe për familjen e tij.

Nga Partia shtrohet nevoja e ngritjes së kooperati-vës në Shmil, por Sadiku dhe Aliu nuk ishin dakord të hynin në kooperativë për disa arsye familjare. Bisedova shtruar me ta për këtë problem dhe i porosita që ata të japin shembullin e tyre për ngritjen e kooperativës bujqësore, duke folur për të mirat që do t'i sjellë ko-

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll . 33, f. 336.

Prital në selinë e Komitetit Qendror mbi 40 nxënës e studentë, përfaqësues të 21 000 të rinjve e të rejave që ishin në aksione gjatë verës. Bashkë me mua ishte edhe Ramizi.

Rini trime, e zjarrtë, revolucionare.

* Qëllimi i vërtetë i lëvizjes së «Gardës së kuqe» për ne qëndron i panjohur, pavarësisht se propaganda zyrtare kineze thotë se kjo u krijua për të bërë Re-volucionin Kulturor. Në fakt, ne deri tash nuk po sho-him të bëhen shumë gjëra në këtë drejtim, përveç atyre që kam hedhur në disa shënime të mëparshme...

Sipas mendimit tim, duke u bazuar në gjërat e dukshme, kjo «pompë», kjo zhurmë, këto kompetenca dhe epitete që iu dhanë «Gardës së kuqe», nuk mund të vazhdojnë gjatë, sepse atëherë çështjes i vihen pikë-pyetje të mëdha. Kjo të jep përshtypjen se s'ka gjë tjetër në Kinë përveç «Gardës së kuqe» dhe Maos, Lin Biaos dhe Çu En Lait. Këta të katër janë mbi të gjithë, bëjnë ligjin, shiun dhe diellin. Mendimi im është se


316 317

shokët kinezë duhet të tërhiqen shpejt nga këto pozita të gabuara. Mund të jem i gabuar, por, dhe në qoftë se gabohem, kjo ndodh sepse Komiteti Qendror i Par-tisë Komuniste të Kinës nuk na ka vënë dhe akoma nuk po na vë në korent mbi «vendimet e vërteta të plenu-mit të fundit të Komitetit Qendror të Partisë KQmuniste të Kinës»t.

Mendoj se ata absolutisht duhej ta njihnin Partinë tonë me këto vendime, të cilat janë në bazë të këtyre veprimeve që po ndodhin atje. Është e papranueshme «arsyeja» që ambasadori kinez në Tiranë ka 4-5 muaj që është larguar për në vendin e tij, «për të bërë pu-nën fizike»! Po sa kohë u dashkan për ta bërë këtë «pu-në fizike»? Personeli i ambasadës kineze në Tiranë gjatë kësaj kohe qëndron si mumje, i heshtur, i mby-Ilur brenda dhe s'di ç'të thotë kur ndonjë nga shokët tanë i drejton ndonjë pyetje.

Partia jonë ka pjekuri, ajo ka ditur fare mirë të mbajë qëndrime të drejta ndaj Kinës, ta mbrojë atë, por edhe të jetë e matur ndaj ekzagjerimeve të sho-këve kinezë dhe ndaj çdo gjëje që për ne nuk është e qartë. Ne do të jemi kurdoherë solidarë me ta vetëm në rrugën marksiste-leniniste.

Në një rrugë jo të shëndoshë, jomarksiste-leniniste, jo të drejtë, vazhdojnë shokët kinezë të mbledhin thënie të njërit dhe të tjetrit jashtë për të fryrë kultin e Maos dhe për ta orkestruar me atë të tyren brenda. Ne nuk na kanë dhe kurrë nuk do të na kenë në këtë

1. Eshtë fjala për plenumin e muajit gusht 1966 të KQ të PK të Kinës.

rrugë, me gjithë respektin që kemi për Maon, si udhë-heqës i Partisë Komuniste të Kinës dhe i popullit ki-nez. Në rrugën e kultit të personit ne nuk do të le-jojmë kurrë që të angazhohet Partia jonë... 1

1. Shënimi i plotë është botuar në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën*, vëll. I, f. 262.

319 318

E ENJTE

22 SHTATOR 1968

Për cdukimin e sekretarëve të organizatave-bazë

Në disa organizata-bazë të Partisë ka dobësi sido-mos për sa i përket nivelit ideologjik dhe politik të komunistëve. Kjo shfaqet në qëndrimet e tyre në jetë, në kuptimin dhe zhvillimin prej tyre të luftës së klasa-ve, në shfaqjet e theksuara të mbeturinave të së ka-luarës, në qëndrimet ndaj punës, ndaj pronës private dhe asaj socialiste, ndaj fesë, gruas etj.

Të gjitha këto përbëjnë një kompleks çështjesh, që nuk mund të zgjidhen në mënyrë spontane dhe në një kohë të shkurtër. Lufta e përditshme e organizatës-bazë zgjidh mjaft probleme, edukon shumë njerëz; kritika dhe autokritika përmirësojnë shumë shokë, por megjith-atë kjo s'është dhe s'mund të jetë e tëra. Duhet të bëj-më përpjekje të mëdha që ta ngremë gjithë Partinë në një nivel akoma më të lartë ideopolitik me forma më kërkuese edukimi. Puna që bëjmë deri tani për këtë që-llim duket që nuk është e mjaftueshme. Këto forma edu-kimi që kemi, duhet t'i mbajmë, se nuk janë të këqija, përkundrazi kanë dhënë rezultate, por mendoj se nuk

320

ka sa duhet dhe si duhet rigorozitet në zbatim. nuk ka përgatitje të mjaftueshme nga të gjithë drejtuesit, mun-gon vullneti i duhur për mësim të aplikuar. Në këto gjëra duhet vënë theksi: të kontrollojmë dhe të jemi kërkues!

Për edukimin e sekretarëve të organizatave-bazë, ne kemi kaluar e vazhdojmë të çojmë në Shkollën e Par-tisë edhe instruktorë të komiteteve të Partisë të rrethe-ve. Këta janë një bazë e mirë edukuese, mirëpo këtë nuk po e shfrytëzojmë si duhet. Në këtë drejtim të mendoj-më thellë, se këta shokë nuk mund të punojnë siç kërkohet, pa pasur sekretarë të organizatave-bazë me nivel të ngritur. Prandaj është e domosdoshme që t'i kushtojnë një kohë të madhe të punës së tyre edukimit të sekretarëve të organizatave-bazë.

Aktualisht ekziston forma e mbledhjes një herë në muaj e sekretarëve të organizatave-bazë. Kjo nuk për-gatitet kudo mirë, në këtë mbledhje u jepen sekreta-rëve disa udhëzime të rastit dhe kaq. Kjo formë na du-het, por për atë që kërkojmë ne nuk mjafton; duhen edhe forma të tjera, që t'i shërbejnë edukimit ideopo-litik.

Po si duhet të bëhet dhe kush duhet ta bëjë këtë punë?

a) Temat teorike dhe politike duhet të bazohen krejtësisht në nevojat dhe problemet që dalin në orga-nizatat-bazë. Mbi bazën e tyre të nxirren dhe të për-punohen tema serioze, edukative dhe jo të tregohen përralla sa për të shkuar radhën.

b) Këto tema të përgatiten nga instruktorët e ko-miteteve të Partisë në bazë të protokolleve të organi-

321 21 - 41

zatave të Partisë dhe të eksperiencës së të gjithë rrethit, duke u mbështetur në teorinë marksiste-leniniste. Kësh-tu shokët do të mund të kuptojnë esencën e problemit dhe do të lidhin mirë teorinë me praktikën.

Sekretarët e komiteteve të Partisë të japin ndihmë të madhe dhe të ushtrojnë kontroll; ata të punojnë edhe vetë për këto tema.

c) Temat të zhvillohen në bazë zonash, të paktën dy herë në muaj.

Leksioni jepet në mëngjes, bëhen pyetjet dhe filloj-në diskutimet. Dhe pastaj shokët kthehen në vendet e tyre.

Tema u komunikohet qysh më parë, që të përga-titen për diskutim, por kur mbaron leximi, u jepet të gjithëve nga një kopje e materialit, me rekomandim që ta studiojnë dhe ta studiojnë vazhdimisht në shtëpi.

Çdo herë duhet t'u zhvillohet një temë e veçantë. Ç'rezultate do të na japë një punë e tillë? Mendoj

se do të japë shumë: — Byronë e komitetit të Partisë e vëmë përpara

përgjegjësisë së madhe që të interesohet konkretisht për edukimin ideopolitik të Partisë.

— E nxitim që ajo të këqyrë konkretisht jetën e organizatave-bazë, se në sajë të kësaj pune do të për-gatitet.

— Instruktorët e komiteteve të Partisë i vëmë në binarët konkretë të punës dhe nuk i lëmë të bredhin si era.

— Dhe e gjithë kjo i shërben qëllimit të madh, të ngremë ideologjikisht dhe politikisht sekretarët e or-ganizatave-bazë në mënyrë masive që këta të edukojnë

dhe të udhëheqin si duhet masën e komunistëve. Këta të jenë shembull për çdo gjë dhe për të gjithë.

— Një punë e tillë pasuron rrethin dhe Komitetin Qendror të Partisë me një eksperiencë të madhe dhe kështu armatosim Partinë teorikisht për të luftuar më mirë.

Duke pasur parasysh këtë, edhe sekretarët e Ko-mitetit Qendror duhet të organizojnë seminare me se-kretarët e rretheve, pa e humbur këtë perspektivë. Shkolla e Partisë duhet të përgatitë edhe instruktorë të komiteteve të Partisë të rretheve edhe kuadro të tjerë që do të pi.mojnë posaçërisht në rrethe, në bazë, në kontakt të përditshëm me organizatat-bazë, me komu-nistët.

Në përgjithësi kjo i përgjigjet dhe orientimit që kam dhënë për riorganizimin e Shkollës së Partisë dhe zhvillimin e lëndëve që do të mësohen atje, lëndë që duhet t'u përgjigjen nevojave urgjente dhe imediate e me perspektivë të Partisë lidhur ngushtë me praktikën, me jetën, me luftën dhe jo që t'u mësojmë studentëve teori për teori. E gjithë kjo punë të përshkohet nga qëllimi i madh i ngritjes në masë të nivelit ideopolitik të Partisë.

323 322

E PREMTE

23 SlITATOR 1966*

Përpara gjithë këtyre ngjarjeve që po rrokullisen në Kinë, në radhë të parë, ne duhet të ruajmë gjakftoh-tësinë dhe gjykimet e qëndrimet tona, për çështjet e atjeshme, të jenë të matura, të faktuara, të shoshitura nën prizmin rigoroz marksist-leninist. Mbi çdo gjë ne duhet të jemi parimorë, pse vetëm kështu nuk do të gabojmë; të jemi vigjilentë që në këto çështje kaq të koklavitura e delikate të kapim, të dallojmë problemet kyç, rreth të cilave vërtiten këto ngjarje...

Deduksioni ynë se në udhëheqjen e Partisë Komu-niste të Kinës ka kontradikta dhe konflikt të ashpër, për ne nuk ka dyshim. Gjithë këto ngjarje, ngjarje kontradiktore, të zgjidhura në rrugë partie dhe jo në rrugë partie, por më të shumtat të zgjidhura jo në rrugë të drejtë partie dhe shtetërore, e tregojnë këtë...

Për shkak të këtyre situatave dhe të tilla rretha-nave që janë krijuar, qëndrimi ynë parimor, i matur ka rëndësi të madhe. Ne jemi djegur nga qulli, tash i fryjmë edhe kosit dhe në dërrasë të kalbur nuk do të shkelim.

Ne nuk lëvizim asnjë grimë nga qëndrimet mark-

324

siste-leniniste që kemi mbajtur ndaj Partisë Komuniste të Kinës dhe Republikës Popullore të Kinës, pavarësisht se çështjet e Revolucionit Kulturor nuk janë sqaruar dhe sqarimin u bie të na e bëjnë ata...

Ne nuk mund të dalim asnjë milimetër nga vija jonë ndaj tyre, pa u sqaruar dhe pa u bindur si mark-sistë-leninistë mbi ngjarjet dhe mendimet e tyre.

Duket diçka e rrezikshme te shokët kinezë: ten-denca se ata mund të bëjnë edhe pa miq e pa shokël Ku duket kjo? Së pari, ata nuk na vënë ne në korent për gjithë këtë gjë të madhe që po ngjet atje; së dyti, ata, edhe miqtë, edhe armiqtë i futin tok në një thes Sot na lajmëruan të tërheqim për një vit studentët tanë që mësojnë në Kinë.

Kjo dhe të tjerat nuk janë shenja të mira dhe dëm-tojnë si ata edhe ne. Sot kërkuan tërheqjen e studen-tëve tanë, nesër mund të kërkojnë kthimin e specia-listëve të tyre, gjoja me pretekstin se do të bëjnë punën fizike ose Revolucionin Kulturor. Nën «majtizmat» e tyre po shohim veprime që bien erë sëmundje me pasoja jo të mira. Ne do të ruajmë gjakftohtësinë, do të jemi shumë të kujdesshëm, por s'ka se si të mos jemi të shqetësuar nga këto veprime.

Megjithatë, Partia jonë është e kalitur në halle, ajo ka një eksperiencë të madhe, ajo ka një vijë të drejtë dhe, çfarëdo ere ose çfarëdo stuhie që të fryjë, Partia jonë nuk do të lëkundeti.

1. SMnirni i plotë është botuar në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën», vëll. I , f. 265.

325

E SHTUNE 24 SHTATOR 1966*

Çdo ditë që kalon na sjell shqetësime të reja për rrugën që po merr zhvillimi i ngjarjeve në Kinë...

Sot, studentët kinezë, që studiojnë te ne, kërkuan që në universitet të përgatitin «një ekspozitë, ku të tregojnë ç'thonë të huajt për Mao Ce Dunin». Ky është një provokacion i hapët kundër nesh, që nuk pranojmë të bëjmë hosana për Maon. Të rinjtë tanë u treguan vendin, me kujdes, por qartë.

Këto janë «gjilpërat e para», por, në qoftë se vija e tyre nuk rektifikohet, ata mund të kalojnë edhe më tej me ne. Ne kemi një eksperiencë të hidhur, prandaj s'duhet të kapemi në befasi. Në këto situata del nevoja që, në mënyrë të imët dhe pa bujë, të rishikojmë një nga një objektet e planit të katërt pesëvjeçar, që na akordon Kina me kredi. Këtë ta shohim në dinamikën e angazhimit të saj në ndërtime dhe të mundësisë që Kina të na presë kreditë, ose të na nxjerrë vështirësi, ose të na e shtyjë ndërtimin e objekteve, në një kohë kur ne kemi angazhuar në to fonde materiale dhe mo-netare të mëdha. Prandaj, në ndërtimin e këtyre ob-jekteve të ecet me kujdes, nga më të lehtat dhe deri

te më të rëndat, që, edhe po «të na i lënë në llucë», të kemi mundësi t'i mbarojmë vetë. Për këto, natyrisht, do të kemi edhe kohë për të parë më qartë predispo-zicionet politike të kinezëve.

Unë kam besim se shokët kinezë me ne nuk do të arrijnë të kalojnë në këtë rrugë, por parashikoj se, në rast se ata vazhdojnë në këtë vijë, ne do të kemi edhe fërkime politike dhe ideologjike; kjo varet nga ata, pse ne nuk lëvizim nga vija jonë marksiste-leniniste, nga miqësia jonë e hapët, e sinqertë, në rrugën mark-siste-leninistel.

1. Shënimi i plotë është botuar në librin: Enver Hoxha. «Shënime për Kinë ► », vëll. I, f. 269.

326 327

• •

E HENE 26 SHTATOR 1966*

Situata jo e qartë e Kinës, mosdhënia e asnjë in-formate zyrtare Partisë sonë nga ana e Komitetit Qend-ror të Partisë Komuniste të Kinës na detyrojnë që, duke u bazuar në të dhënat e shtypit kinez. të bëjmë hipoteza. Të gjitha ato që po ndodhin në Kinë mund të jenë «punë e ushtarakëve», me Maon në krye.

Ç'po konstatojmë nga shtypi? Ka më shumë se një vit që shtypi kinez po e vë në dukje ushtrinë më tepër se ç'duhet... Ushtria jepet si model për të gjithë..., edhe për partinë. Kjo të lë të kuptosh që Maoja dhe, pas tij, ushtarakët kërkojnë që çdo gjë të ushtrisë, që nga edukimi e deri te «thjeshtësia», t'ia imponojnë par-tisë, domethënë del se «në ushtri vija e Maos, idetë e

Maos, zbatohen në mënyrë të shkëlqyer, kurse në parti dhe gjetkë jo».

Më vonë, dhe pasi kishte nxjerrë kokë Revolucioni Kulturor, doli artikulli i Lin Biaos «Mbi idetë e Maos». Këtu filluam të shikojmë ekzagjerimin dhe të nuhasim më mirë se diçka po ngjet, sepse artikulli dilte jashtë normave të partisë dhe i kapërcente kufijtë. Kufijtë u kapërcyen kur shpërtheu me forcë Revolucioni Kul-

turor dhe pas plenumit të Komitetit Qendror, me daljen në plan të parë të Lin Biaos pas Maos, me daljen e tij si udhëheqës kryesor i «Gardës së kuqe» dhe në ve-primet e mëvonshme.

Në maj të këtij viti, kur një delegacion yni ishte në Kinë, Maoja u tha shokëve tanë në mes të tjerash: «Thonë se unë jam filozof, mendimtar... , jo. nuk është e vërtetë, unë jam ushtarak...».

Një gjë tjetër. Maoja, gjithashtu, u tha shokëve tanë për kuadrot e Partisë Komuniste të Kinës: «Puna ka ardhur deri atje sa sekretari ynë i rrethit shitet tek armiku për një kilogram mish derri...».

Këto janë disa të dhëna të shkëputura, por, në dritën e ngjarjeve dhe të errësirës në të cilën ndodhe-mi, ato mund të na sqarojnë dhe të na orientojnë. Mund të ketë ndodhur edhe kështu: Këto kohët e fundit Maoja s'është marrë shumë me drejtim, është mbyllur në kullën e fildishtë ose e kanë izoluar të tjerët, që venë herë pas here dhe e informojnë në vija të për-gjithshme. Kurse ata që drejtojnë, janë të tjerë...

Në dy fjalimet e tij Lin Biaoja thotë: «Të godasim ata që janë në fuqi dhe kanë marrë rrugën kapitali-ste....», «Të godasim shtabet». Eshtë e qartë se «gardi-stët e kuq», kudo në Kinë, përveç të tjerave, sulmuan komitetet e partisë.

Po Çu En Lai me kë është, në fakt?! Kjo është pra-pë një pikëpyetje. Pra, edhe kjo pikëpyetje nuk duhet hedhur poshtë. Tash fjalën e parë e kanë ushtarakët, ata kanë Maon në krye dhe me të fitojnë pozitat e humbura.

328 329

Çdo gjë që nuk është ose nuk zhvillohet në rrugë të drejtë partie, marksiste-leniniste, ajo është e

E PREMTE

30 SHTATOR 1966

Mora pjesë në pritjen e dhënë në selinë e amba-sadës së RP të Kinës me rastin e 17-vjetorit të shpalljes së Republikës Popullore të Kinës.

1. Shënimi I plotë ëshM botuar në librin: Envcr FIoxha, «Shënime për Kinën», vëll. I, f. 272.

330 331

E ENJTE

6 TETOR 196641

Në artikujt e shtypit kinez çdo ditë e më tepër në një formë krejt të pacipë po errësohet emri i Partisë Komuniste të Kinës. As nuk përmenden fare emri dhe roli i partisë, qoftë në të kaluarën, qoftë në të tashmen. Emri i partisë është zëvendësuar krejt me emrin e Maos, me kultin e Maos, me idetë e Maos. Tash, që nga muaji maj e këtej, në qoftë se nuk gaboj për kohën, vija kineze ka ndryshuar krejt për këtë problem. Edhe përpara flitej në mënyrë të tepruar për Maon, por vihej në dukje partia, Komiteti Qendror. Ndërsa nga maji e këtej këta dy të fundit janë zhdukur, si të thua-ash, nga fjalori... 1.

1. Shih vazhdimin në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën», vëll. I, f. 277.

332

E HENE

10 TETOR 1966

Në mbledhjen e sotme të Byrosë Politike u shqyr-tua dhe u aprovua raporti mbi aktivitetin e Komitetit Qendror të PPSH, të cilin do ta mbaj në Kongresin e 5-të të Partisë.

Shokët diskutuan rreth raportit, dhanë mendime e bënë vërejtje. Unë u shpreha dakord me vërejtjet e ty-re. Pastaj fola më gjerë nga sa është trajtuar në raport mbi nevojën që lind, pas ndarjes me revizionistët, për unitetin e të gjitha forcave marksiste-leniniste në botë, pa të cilin nuk mund të zhvillohet me sukses lufta kundër revizionizmit moderni.

Po në këtë mbledhje u shqyrtuan edhe disa çështje të tjera. Mbledhja do të vazhdojë nesër.

Teza për unitetin e lëvizjes marksiste-leniniste ndërkombëtare

*Pas ndarjes, lypset uniteti. — Lufta kundër revizionizmit modern nuk mund të

bëhet pa unitet marksist-leninist.


333

— Internacionalja e Parë dhc e Tretë.

— Ka dy koncepte mbi unitetin:

1) «Uniteti» revizionist (me variantet e veta).

2) Uniteti marksist-leninist.

— Ne duhet të demaskojmë të parin dhe të konso-lidojmë të dytin.

— A ekziston unitet i plotë mendimi dhe veprimi marksist-leninist në lëvizjen ndërkombëtare marksiste--1eniniste?

— Edhe po, edhe jo sa duhet dhe si duhet, për ar-sye të rritjes së kësaj lëvizjeje e të mungesës së ekspe-riencës, për arsye të pozitave të veçuara të çdo partie marksiste-leniniste ose grupi revolucionar, dhe sepsc për shumë çështje kapitale të përbashkëta nuk ka men-dime plotësisht të njëjta, si dhe për arsye të luftës së organizuar dhe të kombinuar që i bëjnë revizionizmi dhe imperializmi marksizëm-leninizmit.

Pra është e domosdoshme të gjenden format dhe metodat që këto pengesa të kapërcehen.

— Lëvizja komuniste ndërkombëtare duhet të udhëhiqet nga marksizëm-leninizmi i interpretuar dhe i zbatuar drejt në kushtet e përgjithshme aktuale dhe në pozitat e veçanta të çdo partie ose grupi marksist--leninist. Pra kërkohet një analizë e situatës aktuale, e cila nuk mund të bëhet vetëm nga një parti, pikëpamja e së cilës të jetë fener për të tjerët. Është i nevojshëm edhe konsultimi midis partive ose grupeve marksiste--leniniste, nga i cili do të dalin orientime të drejta për luftë në kushtet e përgjithshme dhe të veçanta.

— Probleme kapitale që duhet të kenë një përcak-

tim të përbashkët, i cili kalit unitetin dhe fuqizon luftën kundër revizionizmit modern:

1) Ndarja definitive me revizionistët kërkon një mbledhje të veçantë.

2) Lindja e revizionizmit, shkaqet etj., etj. 3) Çështja e Stalinit. 4) Qëndrimi ndaj Bashkimit Sovjetik, në radhë të

parë, dhe ndaj vendeve të tjera ku sundojnë revizio-nistët.

5) Qëndrimi më i studivar për një ndihmë më të organizuar politike, ideologjike dhe teknike e materiale ndaj partive të reja, grupeve marksiste-leniniste, luftës nacionalçlirimtare, aleancave me borgjezinë përparim-tare antiimperialiste e shumë probleme të tjera të kë-tij lloji, me rëndësi të madhe për luftën tonë të për-bashkët.

Të gjitha këto e të tjera njihen, zbatohen, në përgjithësi, por në mënyrë jo të koordinuar.

— Për çështjen e Stalinit dhe për shkaqet e lindjes së revizionizmit në Bashkimin Sovjetik e gjetkë ka shumë mendime që puqen, por ka që edhe s'pucien. Po nuk u sqaruan dhe po nuk u arrit një mendim pak a shumë i njëjtë, mund të krijohen kontradikta dhe fi-llimi i kontradiktës ekziston, gjë që e dobëson forcimin e unitetit.

— Strategjia dhe taktikat e luftës sonë. E para du-het të jetë e njëjtë për të gjithë, taktikat mund të jenë të ndryshme, por t'i shërbejnë së parës dhe të zhvillo-hen duke zbatuar drejt marksizëm-leninizmin.

— 25 pikat e Partisë Komuniste të Kinës pse u lëshuan dhe ç'fat kanë?

334 335

— Taktikat e Republikës Popullore të Kinës dhe të Republikës Popullore të Shqipërisë.

Taktikat e të gjitha partive dhe grupeve marksiste--leniniste që veprojnë në opozicion ose në ilegalitct.

a) Çështja e kufijve me Bashkimin Sovjetik. b) Çështja indiane. c) Çështja e Koresë dhe e Japonisë. ç) Çështja e Partisë Komuniste të Polonisë (mark-

siste-leniniste). d) Ndihma që duhet t'u jepet grupeve marksiste-

-leniniste...t.

E ENJTE 13 TETOR 1966

Prita sot delegacionin ekonomik qeveritar të RD të Vietnamit që ka ardhur në vendin tonët e që krye-sohet nga Le Than Ngi 2.

1. Shih vazhdimin e këtyre tezave në librin: Enver Hoxha, -«Shënime për Kinën», vëll. I, f. 281.

336

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33. f. 367. 2. Në atë kohë anëtar i Byrosë Politike të KQ të PP të

Vietnamit dhe zëvendëskryeministër.

337 22 — 41

E PRENITE 14 TETOR 1966

Mbledhje e Plenumit të Komitetit Qendror. U mo-rën në shqyrtim raportet që do t'i paraqiten Kongresit të 5-të të Partisë.

Të dy raportet: «Mbi veprimtarinë e Komitetit Qendror të PPSH» dhe «Mbi direktivat e Kongresit të 5-të të PPSH për planin e katërt pesëvjeçar të zhvilli-mit ekonomik e kulturor të RPSH për vitet 1966-1970» u aprovuan njëzëri.

Në përfundim të punimeve, jashtë rendit të ditës. e mora fjalën unë. Dhashë disa mendime paraprake për Revolucionin Kulturor Proletar Kinez 1 .


E D1EL 16 TETOR 1966

Më erdhën shokë e miq dhe më uruan për datë-lindjen.

338 339

E IIENE

TETOR 19‘36

Sot paradite prital delegacionin e Shoqatës së Mi-qësise Kinë-Shqipëri që ka ardhur për vizitë në vendin tonë2.

E MARTE

18 TETOR 1966

Vajtëm me Nexhmijen te Ramizi dhe e uruam për datëlindjen. Ramizi sot mbush 41 vjeç.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, t. 401. 2. Po në këtë datë shoku Enver Hoxha ka hedhur në Di-

tar refleksionet e tij: «Prapë mbi Revolucionin Kulturor në Kinë«, botuar në «Shënime për Kinën* vëll. I, f. 287.

340 341

E PREMTE 21 TETOR 1966

Prita shokun Manush me një grup punëtorësh të artizanatit të Tiranës dhe pata një bisedë me ta.

E DIEL 23 TETOR 1966*

Shokët kinezë duket se u zgjuan nga gjumi i rëndë, filluan të reflektojnë mbi vijën e tyre, të ndjekur deri më sot, sidomos që nga Kongresi i 8-të e këtej, bënë analizën dhe konstatuan se kishin lejuar të ndiqej një vijë oportuniste, për të mos thënë revizioniste, për një kohë të gjatë. Derisa ata thonë se i kanë .«analizuar shkaqet e lindjes së revizionizmit në Bashkimin Sovje-tik», në këtë analizë ata duhet të kenë shikuar si në pas-qyrë veten e tyre dhe të kenë arritur në konkluzione të hidhura...t.

1. Shih vazhdimin në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën», vëll. I, f. 291.

343 342

E HP,NF:

24 TETOR 1966*

Në rast se kinezët arritën në konkluzionin se në vijën e partisë së tyre janë vërtetuar gabime të rënda, këto duhej t'i ndreqte partia dhe një kongres i ri të për-caktonte vijën e saj. Kongresi duhej të përgatitej, pra të përgatitej në radhë të parë partia, pse ajo dhe vetëm ajo mund dhe duhet të ndreqë çdo gjë.

1 — Kjo do të thotë, në radhë të parë. që plenu-mi i Komitetit Qendror duhej të analizonte deri në fund vijën, gabimet, përgjegjësitë kolektive dhe indi-viduale, masat dhe orientimet.

2 — E gjithë kjo analizë e thellë e partisë në udhëheqje të çohej për diskutim në të gjithë partinë, deri në organizatat-bazë dhe të shkundej i madh e i vogël. Të merreshin masa rrënjësore, të bëheshin su-gjerime, propozime dhe të dilej me rezoluta. Të de-maskoheshin pa mëshirë revizionistët, metodat e tyre të mendimit, të veprimit, të organizimit dhe të thyhej çdo rezistencë e tyre.

3 — Gjatë kësaj pune të madhe duhej të mobili-zoheshin organizata e rinisë komuniste, e bashkimeve profesionale, fronti etj.

Pasi të ishte spastruar vija, pasi të qenë spastruar elementët dhe grupimet revizioniste në parti e në udhë-heqje, pasi të ishin zgjedhur udhëheqës të rinj, të vendosur e besnikë të marksizëm-leninizmit, duhej:

a) Të spastrohej aparati shtetëror nga armiqtë, re-vizionistët, burokratët dhe të shkallmohej çdo vijë që përkrahte kapitalistët, çdo formë pune, çdo privilegj, çdo rezistencë e tyre.

b) E gjithë kjo punë të shoqërohej me një mobili-zim të përgjithshëm për realizimin e planeve ekono-mike, për forcimin e vigjilencës revolucionare, për for-cimin e mbrojtjes së vendit.

c) Më në fund, duke e kthjelluar mirë pjacën, të shkohej në Kongresin e 9-të me forca të shumëfishuara, me parti të pastër e të çeliktë dhe me unitet marksist--Ieninist.

Ndryshe, ta lësh partinë në pasivitet e në pasiguri, t'i diktosh asaj çfarë të bëjë dhe çfarë të mos bëjë në-përmjet «Gardës së kuqe» studenteske ose direktivave të një Komiteti Qendror që nuk është në unitet, nuk mund të dalë asgjë e shëndoshë. Vija e masave nuk do të thotë «vija e pjacave dhe e rrugëve». Atë vijë duhet ta kuptojë, ta zbatojë dhe ta drejtojë partia; ndrvshe, nuk jep rezultate të shëndosha.

Ne nuk e dimë nëse shokët kinezë kanë ndjekur një vijë pune me partinë në këtë çështje të madhe. Ne ghohim vetëm që «Garda e kuqe» sulmon komitete partie, udhëheqës etj. Për këta, «Gardës së kuqe» i thu-het që të sulmohen, por a bëhet kjo pas një analize të rregullt partie dhe armiqtë të vihen me shpatulla për muri? Këtë ne nuk e dimë.

344 345

Koha do të na sqarojë për format e metodat që përdorin shokët kinezë dhe rezultatet që do të japin këto. Do të jetë kjo një «eksperiencë e re», po ne urojmë që kjo eksperiencë e tyre t'i japë fund kësaj pune të madhe armiqësore që është zbuluar në Kinë.

E PREMTE

28 TETOR 1966*

Sot prita në selinë e Komitetit Qendror të Partisë delegacionin e Partisë Komuniste të Kinëst, që ka ar-dhur në vendin tonë për të marrë pjesë në punimet e Kongresit të 5-të të PPSH, i përbërë nga Kan Shen, anëtar i Komitetit të Përhershëm të Byrosë Politike dhe të Sekretariatit të KQ të PK të Kinës, Li Hsien Nien, anëtar i Byrosë Politike dhe i Sekretariatit të KQ të PK të Kinës e të tjerë.

Shokët kinezë ishin shumë të gëzuar dhe entu-ziastë. Shkëmbyem fjalime. Kan Sheni foli shumë ngrohtë dhe lavdëroi Partinë e Punës të Shqipërisë për qëndrimin e saj të drejtë marksist-leninist dhe heroik, ekzaltoi unitetin e çeliktë në mes të dyja partive dhe popujve tanë. Ishte shumë i hapur, jo i rezervuar dhe zyrtar si shokët e tjerë Për çështjet e tyre të brendshme ai na tha prej 9 tetorit po vazhdon mbledhja e Komitet:t Qcuidror dhe akoma nuk ka mba-ruar dhc se do të na bisedojë. Kjo do të jetë shumë mirë, p e do të kemi pastaj të qarta shumë çhtje.

1. shih: Enver Uo7:hz:. Vepra, vëll. 33, f. 409.

347 346

Pasi u fola mbi miqësinë luftarake në mes dy vendeve e partive tona, mbi gjendjen politiko-ekonomi-ke të vendit dhe mbi frymën e lartë revolucionare në Parti, u ndala në qëndrimin që duhet të mbajmë dhe në marrëdhëniet që duhet të kemi me partitë komu-niste marksiste-leniniste, me qëllim që të mos u vijnë të papritura ato që do të shtrojmë në Kongres, dhe që pak a shumë i kam formuluar si teza në këtë Ditar (10 tetor — Teza mbi unitetin e lëvizjes marksiste--leniniste ndërkombëtare).

Qëllimi ishte që t'i nxitim ca shokët kinezë që të aktivizohen në mbështetje të partive të reja marksiste--leniniste... 1 .

F. SHTUNE

29 TETOR 1966

Sot prita delegacionin e Frontit Kombëtar të Çli-rimit të Vietnamit të Jugut, që ka ardhur për të marrë pjesë në Kongresin e 5-të të Partisël. Biseduam gjerë e gjatë me vietnamezët, të cilët janë të vendosur ta vazhdojnë luftën deri në fitore. Kryetari i delegacionit, Tran Van Tu2, foli me shumë admirim për Partinë tonë.

1. Sh'enimi i plotë është botuar në librin: Enver Hoxha, «Shënime për Kinën», vëll. 1, f. 297.

348

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 33, f. 422. 2. Në atë kohë anëtar i Komitetit të Frontit Kombëtar të

Çtirimit të Vietnamit të Jugut.

349

E DIEL

30 TETOR 1966

Byroja Politike dha sot një drekë për delegacionin e Partisë Komuniste të Kinës. Dreka shkoi shumë ngrohtë. Fola unë, pastaj foli gjatë edhe Kan Sheni. Ai foli me shumë entuziazëm dhe me dashuri për Par-tinë tonë, për vijën e saj të drejtë marksiste-leniniste dhe për unitetin në mes të dyja partive tona.

HENV,

31 TETOR 1966

Në. orën 16 15 nga ballkoni i Komitetit Qendror për-shëndetëm popullin që parakalonte për nder të Kon-gresit të Partisë. Entuziazëm i papërshkruar i masave punonjëse për Partinë tonë të lavdishme.

Sot në orën 17 00 pritëm në Komitetin Qendror të gjitha delegacionet e partive komuniste e punëtore, që na kanë ardhur nga vende të ndryshrne të botës për të marrë pjesë në Kongresin tonë të 5-të. Ishin shumë të gëzuar dhe të gjithë flitnin me admirim për Partinë tonët.

Bëmë mbledhjen e përfaqësisë së delegatëve të Kongresit dhe vendosëm për shumë probleme që kanë lidhje me zhvillimin e punimeve të Kongresit. Çdo gjë u votua njëzëri dhe me entuziazëm.

1. Shih: Enver 11oxlia, Vepra, vVll. 33, Y. 433.

351 350

F. MARTE

1 NENTOR 1966

Sot është një ditë e madhe historike. Kongresi i 5-të i Partisë sonë të lavdishme fillon punimet. 25 vjet luftë legjendare në shërbim të popullit, të atdheut. Partia jonë e madhe e sypatrembur, me vijën e saj kurdoherë të drejtë marksiste-leniniste udhëhoqi me trimëri dhe pjekuri popullin shqiptar në fitore, nëpër-mjet luftërash legjendare, nëpërmjet betejash me armiq të shumtë, dinakë, të egër dhe të armatosur deri në dhëmbë. Partia vjen sot në Kongresin e saj të 5-të ballë-lart përpara popullit të vet dhe lëvizjes komuniste ndër-kombëtare. Ajo vjen me suksese të mëdha në ndërtimin e socializmit në Shqipëri dhe me fitore të mëdha në luftën e saj në frontin e parë kundër imperialistëve dhe revizionistëve.

Entuziazëm i madh në Parti, në popull, në sallën e Kongresit. Unitet në radhët e Partisë dhe Parti e popull në unitet me njëri-tjetrin, marshojnë përpara si një trup. Hapai Kongresin dhe fillova leximin e ra-portit2. Do të vazhdoj leximin e raportit gjatë gjithë ditës së sotme.


352

E ENJTE

3 NENTOR 1966

Dje filluan diskutimet rreth raportit. Entuziazmi në sallën e Kongresit është i madh.

Diskutimet vazhdojnë. Çdo gjë shkon mirë. Or-ganizimi është i përsosur. Kongresi i Partisë është shko-llë e madhe. Në popull gëzimi është i papërshkruar. Armiqtë jashtë pëlcasin, brenda janë bërë baltë.

353 23 — 41

E PREMTE

4 NENTOR 1966

Sot, në ditën e katërt të Kongresit, vazhdojnë dis-kutimet. E ndiej se zëri më është ngjirur ca, por s'ka gajle, do të çelet përsëri. Raporti i Komitetit Qendror u prit me entuziazëm aga Kongresi. Miqtë e ftuar e pëlqyen shumë. Ata e çmojnë lart luftën dhe vijën e Partisë sonë. Që të tërë, nga shoku Kan Shen dhe gjithë të tjerët me radhë më uruan dhe më folën me admirim të madh për Partinë tonë.

Kan Sheni lexoi mesazhin e Mao Ce Dunit, mesazh shumë i mirë, shumë i ngrohtë për ne. Pastaj ai foli gjatë. Pikëpamjet e Partisë sonë për problemet e më-dha, në përgjithësi puqen me ato të Partisë Komuniste të Kinës.

2-3-4 NENTOR 19661

— Në Parti, nëpunës mund të ishin më pak. Ush-tria pranon shumë nëpunës (oficerë), a duhet? Nuk dimë sa p(r qind zënë ushtarët e pranuar? Sa për qind zënë nëpunësit jo oficerë? T'i kemi këto të dhëna, të gjykojmë mbi to e të nxjerrim konkluzione.

— Edhe komunistët në qytet janë shumë. Zënë 68,3 për qind të efektivit. Sa për qind zënë në fshat? Këtë ta shohim veç për fshatin fushor e veç për fshatin malor, për kooperativat bujqësore etj.

— Duhet parë edhe shtrirja e Partisë në fshat. (Ka 119 fshatra pa organizata-bazë dhe 39 fshatra pa ko-munistë).

— Po pranimi i shoqeve në Parti? Efektivi i tyre në pesëvjeçarin e ri 1966-1970 duhet të shtohet deri në 20-25 për qind më shumë në fshat. Në organizatat e Partisë të ndërtimit ka fare pak shoqe.

1. Këto janë disa nga shënimet që ka mbajtur shoku Enver Hoxha, duke dëgjuar diskutime në Kongresin e 5-të

Partisë.

354 355

E SIITUNE 5 NENTOR 1966

Gjatë gjithë këtyre ditëve vazhduan diskutime, të cilat ishin në lartësinë e Kongresit. Entuziazëm i papër-shkruar në Kongres dhe në popull. Kurrë nuk ka pasur një gëzim e besim kaq të madh në vijën e Partisë. Edhe shokët e delegacioneve të huaja njëri pas tjetrit po për-shëndesin shumë mirë. Kongresi i pret me ovacione. Koreani, rumuni, japonezi mbajtën fjalime centriste. Kongresi i priti ftohtë. Ata, mezi ngriheshin në këmbë kur Kongresi ngrihej dhe duartrokiste, por ishin të de-tyruar të ngriheshin me pahir dhe kështu bëheshin akoma më qesharakë.

Në një sallë të veçantë bëmë mbledhjen e dytë të përfaqësisë së Kongresit. Propozoval, në emër të Byro-së Politike të Komitetit Qendror të Partisë, shokët dhe shoqet për të cilët u mendua të jenë në listën për a/A-tarë dhe kandidatë të Komitetit Qendror të ri. Shokët e përfaqësisë diskutuan dhe aprovuan listën. Pasnesër lista do t'i paraqitet Kongresit.


E DIEL 6 NENTOR 1966

Sot, në një mbledhje të Byrosë Politike propozova për të shtuar një sekretar të Komitetit Qendror. Ky propozim del nga eksperienca e këtyre muajve të fun-dit, pas vendimit që morëm për luftën kundër burokra-tizmit, kur Sekretariatin e KQ e ngushtuam në tre veta.

Gjatë kësaj kohe e shikoj se shoku Ramiz, e sido-mos shoku Hysni, janë mjaft të ngarkuar. Nga ne të tre vetëm Ramizi nuk ka ndonjë sëmundje.

• Na ka ndodhur që ndonjëri nga ne sekretarët është sëmurë, siç ngjau me Hysniun, që u largua nga puna për më shumë se dy muaj me radhë dhe në raste të tilla punët kanë rënduar mbi Ramizin. Nga ana tjetër, sipas formave që vendosëm për një punë më operative, mble-dhjet i kemi bërë ca më të shpeshta. Mirëpo, qenia ve-tëm e tre sekretarëve të Komitetit Qendror, nuk na ka dhënë mundësi që mbledhjet e Sekretariatit të KQ t'i bëjmë më të organizuara. Kjo mund të ketë pasur edhe disa arsye, siç kanë qenë përpjekjet për përgatitjen e Kongresit të 5-të të Partisë. Shumë çështje ne i kemi marrë në shqyrtim në mbledhjet e Byrosë Politike.

Sidoqoftë, del e nevojshme të katër sekre-

357 556

tarë, prandaj propozova shokun Xhafer Spahiu, një shok i mirë, anëtar i Komitetit Qendror, njeri me ci-lësi të mira si komunist, që ka punuar për një kohë të gjatë në sektorët ekonomikë, sidomos në atë të indus-trisë, një shok i shkathët dhe operativ.

Byroja ishte dakord që shokun Xhafer Spahiu ta bëjmë sekretar të Komitetit Qendror të Partisë.

Delegacionet e huaja vazhdojnë të përshëndesin Kongresin. Rumunët e koreanët nuk vijnë në sallë, kur flasin partitë e reja marksiste-leniniste. Për të qeshur ishte me rumunin: ai të gjitha i kishte parashikuar, kishte rregulluar edhe qëndrimet, vetëm nuk kishte pa-rashikuar përshëndetjen e Partisë Komuniste të Polo-nisë (marksiste-leniniste). Kur e dëgjoi, u hutua dhe çuditej se si është e mundur që shqiptarët të këndojnë ««telegramin e Gomulkës», kurse shoku i tij nga lozha karshi ia bënte me dorë të dilte nga Kongresi dhe, më në fund, ai e realizoi dhe u ngrit. E ndoqi edhe koreani. Për të qeshur!

E nrNIE

7 NENTOR 1966

Kongresi i Partisë vazhdon punimet. Në mëngjes bëmë një seancë dhe i mbyllëm diskutimet. Pastaj, pas një pushimi, bëra propozimet e kandidatëve për Plenu-min e KQ të Partisë. Unitet i shkëlqyer, i çeliktë. Asnjë vërejtje nuk iu bë listës, por u pranuan të gjithë. Zgje-dhja e kandidatëve ishte bërë shumë e mirë.

Po sot votuam për ta dhe nesër do të deklarojmë rezultatet e votimit.

Entuziazmi në kulm, brenda dhe jashtë Kongresit.

358 359

tor. Çfarë entuziazmi, çfarë gëzimi! I mahnitshëm! Festa e 25-vjetorit të themelimit të Partisë dhe mitingu u mbyllën me fishekzjarrë. Gëzimi i popullit në kulm.

E MARTE

8 NENTOR 1966

Hapa seancën. Rezultatet e votimeve ishin shumë të mira; unitet i plotë. Ç'Parti të mrekullueshme kemi! Kongresi zien nga një entuziazëm i papërshkruar. Në mbledhjen e parë të Komitetit Qendror u zgjodhën By-roja Politike dhe sekretariati. Përfundimi i mbledhjes së parë të Plenumit u prit me brohoritje të zjarrta.

Iu dhanë flamurët rretheve fituese të garave dhe në mes të një gëzimi dhe të ovacioneve që nuk mund të përshkruhen, mbyllëm punimet e Kongresiti.

Kur dolëm jashtë, përpara Pallatit të Kulturës bë-më fotografi. Pastaj shkuam vendosëm kurora në va-rret e shokëve dëshmorë dhe vizituam Shtëpinë-Muze të Partisë, e cila sot mbush 25 vjet.

Rrofsh në shekuj e fortë dhe e lavdishme, Partia ime e shtrenjtë!

Pasdreke në mitingun e organizuar në sheshin •Skënderbej» fola unë 2 dhe përfaqësues të partive mo-tra. Kurrë nuk ishte bërë një miting i tillë madhësh-


360

361

E MERKURE 9 NENTOR 1966

Bëmë bisedime me Kan Shenin. Ky na foli për Revolucionin Kulturor dhe për gabimet e Liu Shao Çisë e të Ten Hsiao Pinit. Çdo gjë shkoi mirë.

Kan Sheni tha shumë fjalë të mira e me admi-rim për Partinë tonë dhe për vijën e saj. I kanë bërë shumë përshtypje puna dhe lufta e Partisë sonë. I ka bërë, po ashtu, përshtypje të madhe dashuria e zjarrtë dhe e sinqertë e komunistëve dhe e popullit tonë për popullin kinez.

E ENJTE

10 NENTOR 1966

Delegacionet e partive motra, njëra pas tjetrës morën kontakt me shokët Hysni dhe Ramiz, të cilëve u parashtruan problemet e tyre. Ato mbetën shumë të kënaqura. Një pjesë e tyre u largua, një pjesë vazh-don të vizitojë vendin.

Delegacioni kinez shkoi për vizitë në Berat, Fier e Vlorë.

•Dje patëm një takim me shokun Kan Shen, i cili na dha disa sqarime plotësuese mbi Revolucionin Kul-turor Proletar në Kinë, që ishin plotësimi i bisedimeve të delegacionit tonë me shokun Mao në muajin maj dhe i bisedimeve me shokun Çu En Lai, kur ky ishte për herë të fundit në vendin

1. Shih vazhdimin në lIbrin: Enver Hoxha, «Shenime për Kinën*, vëll. I, f. 302.

1

362 363

E PREMTE

11 NËNTOR 1966

Shënime për takimin që do të kemi me delegacionin e PK të Indonezisë që ndodhet në vendin tonë me rastin

e Kongresit të 5-të të Partisël

Përshëndesim deklaratën e Byrosë Politike të Partisë Komuniste të Indonezisë.

1. — Çështja e imperializmit amerikan dhe lufta kundër tij duhet të theksohet me forcë.

2. — Revizionistët modernë me ata sovjetikë në krye; luftë e ashpër, e hapët e pa kompromis kundër tyre.

Këto çështje na duket se duhet të ishin vënë me forcë në deklaratë, pse janë kapitale. Ato duheshin për-caktuar mirë që të zhduket çdo iluzion.

— Çështja e Sukarnos dhe e NASAKOM-it. a) Gabimet e partisë në gjykimin mbi rolin, forcën

dhe mbështetjen sociale të tij. b) Si duhet të jetë fronti i ri. Jo më të shkohet në

1. Këto shënime i shërbyen shokut Hysni Kapo për bi-sedën e tij me këtë delegacion,

364

dëshirën e -c<aleatëve», po të vijnë këta në dëshirën e frontit, i cili të udhëhiqet e të frymëzohet nga partia. NASAKOM-i si përvojë e hidhur të bëhet mësim.

c) Jo më besim Sukarnos dhe njerëzve si ai, ndry-she fronti i ri nuk do të jetë luftarak, lufta e armatosur nuk do të organizohet, partia do të bëjë kompromise. Bazën sociale të tij, që nuk duhet ta mbivlerësoni, duhet ta tërhiqni, por jo nën flamurin e Sukarnos, që ka mba-ruar si flamur politik.

Duhet të bëhet kthesë rrënjësore në parti: — Luftë kundër pikëpamjeve revizioniste, lëku-

ndjeve në vijë, hezitimeve, ndenjjes në dy karrige: ose me marksizëm-leninizmin militant ose kundër tij. Rru-gë të mesme nuk ka.

— Luftë të hapët revizionistëve sovjetikë dhe dë-nim i vijës ekuivoke.

— «Indonezianizimi i marksizëm-leninizmit» është parullë e gabuar. Ka vetëm një marksizëm-leninizëm, i cili duhet zbatuar duke marrë parasysh konditat e vendit etj., etj.

— Riorganizimi i partisë për luftë në ilegalitet. Zaten «të bardhët» ju kanë futur në ilegalitet. Rëndësi kanë format e reja të organizimit të partisë dhe të luf-tës së armatosur.

— Terrori i bardhë ju shkaktoi dëme kolosale në njerëz. Sigurisht në parti dhe në popull është shkaktuar frikë dhe panik. Kjo duhet t'ju preokupojë dhe ta ka-përceni. Fjalët dhe propaganda sqarojnë, po moralin e ngrenë vetëm lufta, goditjet. Kështu populli do të shi-kojë se partia nuk është shuar, vetëm kështu komunistët do të fitojnë besimin e masave punonjëse dhe do t'u ikë frika.

365

— Pa ua shpjeguar tërësisht gabimet e udhëheq-jes partisë dhe pjesërisht edhe popullit, ju do të keni vështirësi të mëdha. Populli e di se udhëheqja juaj ka gabuar. Atëherë pse do t'ia fshihni? Gjeni mënyrat për t'i sqaruar gjërat, pse armiku po e shfrytëzon këtë. Po-pulli nuk mund t'ju besojë në rast se nuk i hapet zemra. Ai nuk ka për t'ju ndjekur, sepse do të dyshojë që ju mund të gaboni përsëri dhe gabimet e reja mund t'i shkaktojnë tragjedi të tjera. Ashtu siç shërben si mësim i hidhur rruga paqësore e ardhjes në fuqi të Partisë Komuniste të Indonezisë, që përfundoi me një terror të egër të bardhë kundër saj, ashtu do të shërbejë si she-mbull i madh ngjitja e malit të vështirë nga ana e par-tisë suaj, ngjitja e revolucionit indonezian të udhëhequt nga Partia Komuniste e Indonezisë.

Mos harroni detyrën e madhe, borxhin që ju i keni lëvizjes komuniste ndërkombëtarP. Gjaku i qindra mijë viktimave komunistë indonezianë duhet të bëhet flamur i ndritur i komunistëve ne vendet kapitaliste.

Çdo gjë varet nga ju. nga Partia Komuniste e In-donezisë, nga vija e saj e drejtë revolucionare luftarake që ju duhet të ndërtoni dhe të zbatoni.

Shokët Hysni dhe Ramiz sot biseduan me Zhak Gripën. Po ato -këngë të vjetra», të cilat ai i tjerr gjatë. Interesohet veçanërisht për «lëvizjen komuniste ndërkombëtare» më shumë dhe më parë sesa të inte-resohet për partinë e tij, brenda së cilës ka vështirësi. Bën, mendoj unë, një punë të theksuar personale në udhëheqje dhe ka tendenca të theksuara intelektuali.

Ai punon vetëm me një grup njerëzish dhe kryesisht në drejtim të propagandës. Jo vetëm që ka filluar me kohë të shfaqë tendenca të padrejta, por ka filluar të qahet edhe ndaj shokëve të tij të vjetër punëtorë. Duhet ta ndihmojmë dhe shoqërisht, këtë kemi bërë dhe po bëjmë. Puna dhe lufta do të tregojnë çdo gjë.

■

367 366

E DIEL 13 NENTOR 1966

Sonte kishim për darkë delegacionin e Partisë Ko-muniste të Kinës. Darka kaloi shumë ngrohtë. Fola afro dy orë (tok me përkthimin), po kaq foli edhe Kan Sheni. Në fjalimin tim theksova, nga ana teoriko-poli-tike, ku konsiston dhe pse duhet të jetë i çeliktë uniteti marksist-leninist i dy partive tona. Bëra vazhdimisht paralelizëm për çdo problem për të dyja partitë tona se si i shohin këto problemet dhe si i zbatojnë në jetë. Theksova gjendjen politike dhe organizative në lëvizjen komuniste ndërkombëtare dhe shpreha ndonjë men-dim për vijën revizioniste të koreanëve, të japonezëve etj. Kan Sheni po ashtu foli hapur mbi këto çështje. Ai ritheksoi unitetin, vuri theksin dhe shpjegoi gjerë çështjen e Revolucionit Kulturor në Kinë, gjendjen në Kore, në Japoni dhe në udhëheqjen e Vietnamit të Ve-riut.

Kan Sheni dhe ne mbetëm shumë të gëzuar dhe të entuziazmuar.

F. n•Ne 14 NENTOR 1966

Sot në mëngjes u largua me avion delegacioni kinez dhe të gjithë delegacionet e partive të Azisë.

* Nga të gjitha bisedat e ndryshme që patëm me shokun Kan Shen, pothuajse u sqaruam mbi çka po ngjet në Kinë. Sqarimet që na dha Kan Sheni, me re-komandimin e veçantë të Maos, ishin shumë të nevoj-shme e të dobishme. Maoja i kishte thënë Kan Shenit kur ky u nis për te ne: «Vëri në korent shokët shqipta-rë, se ata sigurisht shqetësohen shumë për çështjen tonë. se i kemi shokët më të afërt».

Nga bilanci i të gjitha sqarimeve që na dha Kan Sheni, del se ne kishim të drejtë të shqetësoheshim dhe të bënim shumë hipoteza me ato pak të dhëna që ki-shim... 1 .

1. Shih vazhdimin në librin: Enver Hoxha, «ShënIme për Kinën», vëlL I, L 305.

368 369 24 — 41

E MARTE

VLORE, E MERKURE

15 NENTOR 1966

16 NENTOR 1966

Sot Iargohen nga vendi ynë të gjitha delegacionet e partive dhe të grupeve marksiste-leniniste, që kishin mbetur akoma pas mbarimit të punimeve të Kongresit. Ata po largohen të gëzuar, të entuziazmuar, me forca të reja për punë dhe për luftë revolucionare. Ata e çmuan lart Kongresin tonë dhe e cilësuan një shkollë të ma-dhe revolucionare për ta.

Sot paradite vizitova Uzinën e Plehrave Azotike në Fier. Gjëja më e mrekullueshme këtu janë punëtorët dhe specialistët tanë, të cilët shkëlqyen në punë dhe ha-bitën specialistët e huaj që ndihmojnë në ndërtimin e kësaj vepre. Rinia jonë si kudo edhe në këtë vepër da-llohet në punë për shpirtin e saj sulmues; këtu punoj-në edhe plot vajza të reja dhe kjo është një fitore e pallogaritshme.

Uzina në vetvete është një objekt i bukur, modern, me tuba që ndrisin, me kulla dhe mbaron me TEC-in madhështor. Çdo gjë në këtë uzinë kishte të bënte me montime. Vetëm 200 montatorë kishim në fillim, po u përgatitën 1 000 të rinj, të cilët u bënë montatorë të mrekullueshëm të kësaj vepre që do të japë prodhimin e parë në mars të vitit të ardhshëm. Kohë rekord! Një uzinë e tillë gjetkë nuk mund të ndërtohej, veçse së paku në dyfishin e kohës që caktuam ne për ndërti-min e saj. Kjo është një fitore e shumanshme e popu-llit dhe e Partisë. Tash e tutje do të kemi plehra ki-mike për bujqësinë.

370

371

Pasdreke arrita në Vlorë. Bëra bisedë me Pc:ti Shambllin, Rrapo Dervishin dhe Veiz Gjeberont.

VLORE, E ENJTE 17 NENTOR 1966

Natën ra shi dhe era që filloi mbrëmë vazhdon edhe sot. Në mëngjes shkova në vilën nr. 3 me shokun Veiz Gjebero. Verandat e reja me xhame janë bërë bukur.

1. Në atë kohë, përkaffisisht: sekretar 1 parë i Komitetit t.15 Partisë; deri atëherë kryetar i Komitetit Ekzekutiv të llit Popullor të Rrethit të Vlorës dhe i transferuar në Gjiro-kastër, sekretar i parë i komitetit të Partisë të këtij rrethi; kryetar i Komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor të Rrethit të Vlorës.

372

Në Vlorë bie shi dhe fryn erë, por sidoqoftë bren-da nuk mund të rrija. Nga shtëpia duket një panoramë e mahnitshme e detit dhe e Vlorës, e plantacioneve të agrumeve dhe ke përshtypjen sikur je në avion. Është një gjë e bukur, shumë e bukur; çdo gjë ndrit si ar-gjend nën pikat e shiut dhe njëkohësisht si flori, sepse midis gjetheve të gjelbra të portokalleve ka plot ko-krra të verdha, e ato duken si buqeta të mëdha me lule të arta të rrethuara me gjethe jeshile. Ullinjtë e shëndetshëm, po me fare pak prodhim sivjet, e zbu-kurojnë akoma më shumë vendin. Dhe Uji i Ftohtë s'është më një vend gërxh, por jeshilon kudo. Sa mirë bëmë që e veshëm këtë vend me agrume. Po ndërto-het, gjithashtu, vila e madhe e miqve, që vizitojnë Shqi-përinë. E bukur do të ngrihet ajo në mes të portoka-lleve.

373

VI,ORE, E PREMTE 18 NENTOR 1966

Vazhdon të bjerë shi dhe të fryjë erë e madhe. Në Vlorën e bukur nuk është e këndshme të rrish brenda në kohë të tilla me shi, se të duket sikur je në një «pus» rrethuar anembanë me ujë, me ndryshim që uji nuk të hyn brenda që të të mbytë. Vetëm se «të mbyt» mër-zia, prandaj dola dhe shkova në komitetin e Partisë, ku bëra një bisedë pune me shokët Peti Shamblli dhe Petro Ciruna 1 .

1. Në atë kohë sekretar i Komitetit të Partisë të Rrethit të Vlorës.

VLORE, E SHTUNE 19 NENTOR 1966

Megjithëse koha e keqe vazhdon, shkuam me Rra-pon [Dervishi] për të parë kodrat dhe tarracat e Jonu-frit, që i hapën këtë verë studentët e Universitetit. Ata kanë bërë punë të mirë fizike, por edhe vetë u kalitën. Unë mendoj që vitin e ardhshëm studentët ta vazh-dojnë punën këtu. Sivjet u bie detyrë qytetarëve të Vlorës që t'i mbjellin tarracat e hapura me agrume

me ullinj. Duhet të punojmë që vargu i plantacio-neve (ullinj, portokalle, mandarina, limonë) të Vlorës të lidhet me ato të të gjithë bregdetit tonë, deri në Sarandë. Do të na urojnë brezat e ardhshëm për këtë punë.

I këshillova shokët e Vlorës që të mbjellin në kë-to tarraca edhe patate, thjerrëza, qepujka etj., që kë-shtu shpenzimet të shlyhen më shpejt sepse janë ca të larta për këto lloj punimesh.

374 375

VLOR1E, E DIEL

20 NENTOR 1966

Vizitova kooperativën e Drashovicës, e cila u lidh me urën që u ndërtua. Sekretar partie atje është Luftar Bolena, shok i vjetër, partizan trim.

Në Drashovicë gjeta një grup të rinjsh të Vlorës, të cilët kishin organizuar një ekskursion patriotik në këtë vend. Të gjithë ishin bërë qull nga shiu. Megji-thatë sytë u ndritnin dhe entuziazmi i tyre qe në kulm. «U fola për luftën, — më tha Luftari, — por i mbajta në shi që të kaliteshin njëkohësisht».

— Ju lumtë, kështu duhet, — i thashë! Edhe ne kur ishim partizanë nuk pësuam gjë as nga shiu, as nga bora në kohën e Luftës.

Kooperativa ecën mirë; kishin vetëm një ankesë për shokët e grumbullimit që nuk u vete njeri t'u ma-rrë 500 kuintalë misër që e kanë tepricë dhe duan ta shesin.

Ç'mrekulli bëri Partia! Drashovica që më parë fur-nizohej me bukë tash qahet që nuk i shkon kush t'i ble-jë misrin!

Në mbrëmje pamë një shfaqje folklorike. Shumë bukur, shumë përparime! Tematika e shkëlqyer; skenën

e kishin «zaptuar» grupet folklorike të kooperativave bujqësore. Sukses i madh, «shpërthim vullkanik»! Kori i Nartës përbëhej nga rreth 100 veta; vajzat dhe djemtë e tij këndonin më mirë se këngëtarët profesionistë të qytetit, të cilët duhet të shkunden, sepse, për sa u për-ket pjesëve të folklorit, kanë mbetur prapa në krahasim rne ata të fshatit. Selenica, Kuçi, Dhërmiu u paraqitën me të vërtetë bukur me vallet, këngët dhe curlet që të entuziazmonin. Një kurveleshas me curle i binte një vaji me të qarë, që të habiste. Kryevepër!

376 377

`I"

VLORE, E 11ENE

21 NENTOR 1966

Vizitova Fabrikën e Eternitit. Ishte bukur dhe pas-tër në çdo skutë. Fabrika e ka tejkaluar planin, por depot janë plot me tubacione, se ata të D/Iinistrisë së Ndërtimit s'po i vënë ato akoma në përdorim! Skan-daloze! Kur të shkoj në Tiranë, do t'i kritikoj rreptë shokët e kësaj ministrie dhe do të porosis që të ndër-pritet importi i tubave prej gize. Tubat prej eterniti, që prodhohen në Vlorë, i rezistojnë një presioni prej 25 atmosferësh (dhe këtë e provuam në vend). Ky është një rezultat i madh. Tash punëtorët atje kanë prodhuar edhe lidhëset, edhe bërrylat që i rezistojnë po këtij presioni.

Shumica e punëtorëve që punojnë në këtë fabrikë janë gra dhe vajza të reja. Kjo më gëzon. Bisedova me to, i këshillova të mësojnë mirë zanatin, por të mos ngelin në vend, të zgjerojnë dituritë, të studiojnë çdo gjë të mirë dhe në radhë të parë, materialet e Kongre-sit të 5-të të Partisë.

Vizitova gjithashtu Fabrikën e Përpunimit të Qu-mështit. E pastër si pasqyrë ajo vetë dhe kuadrot me

drejtorin e ri në krye. Në depo kishte vetërn tri rrotulla me djathë «manure». Drejtori më tha se kapaciteti i fabrikës është për të përpunuar 230 kuintalë qumësht, po ajo përpunon vetëm gjysmën, bile dhe më pak, se-pse nuk e furnizojnë. Prodhimin në qytet e shesin qu-mësht dhe kos në shishe; shesin edhe ca gjalpë. Duhet të marrim masa serioze që, megjithëse kemi baxho, fabrika të tilla, që i bëjmë vetë me materialet tona dhe me punëtorët tanë, jo vetëm duhet t'i shtojmë edhe në rrethe të tjera, por të synojmë që përveç qumështit dhe kosit të prodhojmë në to edhe djathë të çdo lloji,

edhe gjalpë. Këtë problem medoemos duhet ta studiojmë, se kjo

fabrikë e vogël më bëri për vete, mbase edhe se jam dashuruar» me djathin e bardhë!

378 379

4

VLORE, E MARTE

22 NW:NTOR 1966

Dje u ngjitëm në Kaninë. Koha qe e bukur dhe pa-mja e mrekullueshme. Gjithë kodrat, ç'të zë syri janë mbjellë me ullinj. Të vazhdohet kjo punë se ulliri është pasuri e madhe për popullin.

Por pashë edhe shtëpi të lëna pas dore, prandaj i këshillova shokët të bëjnë inventarin e shtëpive të rëna e të marrin masa për t'i ndrequr, me qëllim që të sjellin në to banorë nga qyteti, që t'i futen bujqësisë.

SARANDE, E MERKURE

23 NENTOR 1966

Sot në mëngjes u nisa për Sarandë nga bregdeti. Në Dukat u poqa me shokë nga bregu, anëtarë të plenurnit të Komitetit të Partisë të Rrethit të Vlorës që venin në mbledhjen e plenumit. U ndala dhe në Himarë, ku u takova me himarjotë.

Shokët e Sarandës më njohën me gjendjen poli-tike dhe ekonomike të rrethit të tyre.

380 " 381

SARANDE, E ENJTE

24 NENTOR 1966

Bregu i Detit është më i bukur se çdo herë tjetër. Kur zbret Llogoranë, sheh se Palasa në gërxhe ka ha-pur tarraca dhe të tilla këtu në Bregdet ka kudo, në çdo fshat. Kjo tregon se vija e Partisë ka hyrë thellë në zemrën dhe në mendjen e fshatarëve. Kudo gjel-bëron ulliri dhe agrumet janë plot; kokrrat e portoka-lleve, të limonëve, të mandarinave zverdhin si floriri. Megjithëkëtë, kemi akoma për të bërë këtu. Ne duhet të arrijmë që jo vetëm të shtojmë ullinjtë dhe agru-met në Bregdet, por të prodhojmë edhe bukën, të pro-dhojmë drithëra e patate, perime e qumësht për Bregun. Himarjotët kanë hapur mjaft tarraca, sidomos në drej-tim të Porto Palermos. Por toka nuk është njësoj në Bregdet. Pjesa që kap rrethi i Sarandës, sidomos Bor-shi, Piqerasi, Lukova, është një mrekulli që të mah-nit. Nën xhade, ç'të zë syri deri në det, sheh toka të mrekullueshme; janë afro 1 500 hektarë tokë që du-hen hapur.

Ne duhet ta bëjmë këtë zonë një kopsht të. mahnit-shëm. Aty mund të marrësh tri kultura në vit. Pas rekomandimit që u bëra, kohë më parë, sivjet kanë ha-

pur ndo njëqind hektarë nga këto kodra. Oh, ç'bukuri! Ç'mrekulli! Të rinjtë me qindra t'i kalojmë në këtë «xhenet». Këta t'i hapin vetë këto toka dhe të jetojnë në këto vende; t'u bëjmë edhe shtëpi e ata të krijojnë aty familje. Mos vdeksha pa i parë kopshte të lulë-zuara të gjitha këto vende! Pale pastaj, kur zbret nga Nivica për në Sarandë, ç'toka e bregore të buta, të pu-nueshme me traktor! Sot ç'ka nën rrugë dhe deri te kodrat e fusha e Finiqit janë kullota 1. Dhentë këtu •hanë bar pa shkop», kurse mbi xhade bari plot me ferra «thërret»: «Ejani më pastroni nga ferrat dhe gjembat; tokën në fushë, atje, nën xhade, punojeni e mbillni grurë, kurse dhentë sillini këtu tek unë mbi xhade, se do t'i kënaq, do t'i rris dhe s'do t'i lë kurrë të uritura». Kjo është si një thirrje e tokës dhe ne duhet ta dëgjojmë këtë kushtrim të shenjtë të saj.

Për të mirën dhe begatinë e njerëzve tanë t'i për-vishemi punës pa u lodhur.

Bie shi. Jashtë nuk e nxjerr dot kokën nga koha e keqe. Pushime me shi kudo. Bisedova me shokët Miti Rrapo2 dhe Feti Rugji3. I vura në dijeni për gjendjen ndërkombëtare.

1. Më vonë kjo tokë u mboll me vreshta. 2. Në atë kohë, sekretar i parë i komitetit të Partisë të

rrethit. 3. Në atë kohë kryetar i komitetit ekzekutiv të këshillit

popullor të

382 383

SARANDE, E PREMTE

25 NËNTOR 1966

Vizituam hidrocentralin «Stalin• dhe Bistricën 2. Shkuam në Stjar ku ka plot agrume. Koha e bukur.

Bisedë me shokët.

SARANDE, E SlITUNE

26 NËNTOR 1966

Shumë masa do të marrim në bujqësi, por që pu-na të ecë akoma më përpara duhet më shume frymë revolucionare, sidomos nga Ministria e Bujqësisë. Sho-kët në Sarandë më thonë se në Vrinë, në vendin që e quajnë «Pellgu i bufit», me një kanal një kilometër të gjatë dhe duke harxhuar 3 milionë lekë, fitojmë 700 hektarë tokë, që na jep tri prodhime në vit. Këtë çështje do ta shikoj në Tiranë, se është me më shumë leverdi nga objektet e tjera. Këtë ne mund ta bëjrn4 edhe pa ndryshime në plan. Dhe pastaj sarandjotëve nuk u mbetet gjë tjetër veçse të punojnë për ngritjen e rendimenteve, se kanë një thesar; ata i kanë të gji-tha kushtet materiale, që ua krijuan Partia dhe shteti, plus klimën subtropikale që favorizon rendimentet e larta në bujqësi.

Sot vizitova Vrinën. Rruga është e re, kalon mbi ligen, hyn në Ksamil, nga ku sheh detin dhe andej del në Butrint. Nga Butrinti me një trap hidhesh në rrugën e Vrinës. U shkurtuan afro 40 kilometra rrugë.

384

385 25 - 41

Rruga është piktoreske sa s'ka si bëhet më. Koha është e bukur. Ksamili, kullotë e mrekullueshme, e butë, plot me bar e lule edhe tash gati në dimër. Liqeni dhe deti ndritin si argjend. Ç'vende, ç'vende! Sot këtu tem-peratura është 21° celsius, tamam si në maj. Kur del në Vrinë, mahnitesh nga fusha e gjelbër si qilim. U ngjitëm në kodrinën e një sektori dhe admiruam ven-din rreth e qark. S'mund të ketë vend më të bukur se ky! Në kodrat e punuara të zë syri shtëpi të bukura që ngjajnë si pëllumba të bardhë në mes të gjelbërimit. Nga një anë fusha si një sini e madhe gjelbëron me grurë dhe hasëll; rrëzë kodrave shtrihet plantacioni i madh me agrume si një ushtri e disiplinuar që rri në radhë; përmbi to rri mali plot gjelbërim dhe rreth e rrotull kullota dimërore. Mursia në kodër, mbi nin artificial, duket si një xhevahir, që ndrit dhe me krenari shikohet në ujin e liqenit. Ç'mrekulli!

M'u grumbulluan aty punëtorë dhe punëtore, të rinj e pleq, të reja dhe plaka. U fola një orë të tërë. Të gjithëve u ndritnin sytë nga gëzimi, nga besimi te Par-tia. Pamë bagëtitë, që dje u kthyen nga mali, të shën-detshme, të pastra, të qëruara. U lumtë blegtorëve tri-ma, punëtorë e të kujdesshëm! I përgëzova. Bisedova me drejtuesit e ndërmarrjes dhe u lashë detyra.

Drekën e hëngrëm në Butrint. Ç'pyll i bukur me gjethesh; monumentet e vjetra të ruajtuva

me kujdes, muzeu, kështjella dhe që këtej pamja mahnitshme! S'të iket. Kullat e Ali Pashës duket si-kur ruajnë vendin, shikojnë Korfuzin dhe flasin për epërsinë e pashait të tyre, që vuri në dilemë edhe Na-poleonin dhe gjeneralin e tij Donzëlo.

Qyteti i Sarandës brenda është zmadhuar e zbu-kuruar me ndërtesa të reja, me stil karakteristik e shkallë karakteristike prej guri, me rrugë të asfaltua-ra. Saranda është një qytet i rrallë, më i bukuri nga të gjitha portet e vendit tonë.

386 387

GJIROKASTER, E DIEL

27 NËNTOR 1966

U largova nga Saranda. U ndala ca në Delvinë dhe bisedova me shokët drejtues të këtij qyteti.

Arrita në Gjirokastër. Vizitën e parë e bëra në Uzinën Metalike. Uzinë e bukur, e re, me perspektivë zgjerimi në asortimente. U gëzova shumë kur pashë se shumica dërrmuese e atyre që punonin atje ishin vajza të reja me arsim 7-vjeçar dhe me gjimnaz. Partia ka krijuar koncepte të reja e të drejta për gruan dhe për punën.

Pas vizitës në uzinë i bëra një vizitë në shtëpi më-mës së Heroit të Popullit, Asim Zeneli. Mbahej mirë plaka.

388

GJIROKASTER, E HENE

28 NENTOR 1966

Bëra vizita në familje dëshmorësh: te Fero Hor-mova, te Dine Asqeriu, te Selam Sinani, te Koçollarët. Gëzim i papërshkruar tek unë dhe tek ata.

Në mbrëmje u zhvillua mbledhja solemne kush-tuar festave të nëntorit. Foli shoku Telo Mezinil dhe pastaj pamë një shfaqje folklorike. Shfaqja ishte e mirë. Më pëlqeu sidomos që të rinjtë dhe të rejat e qytetit dinë të këndojnë labçe.

Shënime për artikull 2

1. Historiku i tentativave të Hrushovit për mble-dhje dhe dështimi i tij.

1. Në atë kohë kryetar i komitetit ekzekutiv të këshillit popullor të rrethit.

2. Mbi bazën e këtyre shënimeve autori ka shkruar arti-kullin: «Mbledhja e «partive komuniste» e propozuar nga Brezhnjevi është një komplot tjetër i revizionistëve hrusho-vianë kundër marksizëm-leninizmit dhe revolucionit». Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 34, f. 293,

389

a) Qëllimet e Hrushovit: lufta kundër Partisë së Punës të Shqipërisë dhe Partisë Komuniste të Kinës; konsolidimi i radhëve të revizionistëve që po çaheshin; evitimi i shkëputjes së klikave revizioniste nga klika sovjetike; organizimi i luftës kundër krijimit të partive të reja marksiste-leniniste dhe grupeve revolucionare.

b) Dështimi i të gjitha këtyre përpjekjeve. Shuarja e polemikës nuk u arrit; mbledhja dështoi; policentriz-mi u bë më i dukshëm; rebelizmi ndaj shkopit të diri-gjentit më i madh; lidhjet në mes sovjetikëve dhe ame-ri.kanëve më të ngushta. Lidhjet më të ngushta të grupeve të tjera revizioniste me imperialistët. Demas-kimi i mëtejshëm dhe shthurja e revizionistëve dhe më në fund rënia e Hrushovit.

2. Periudha Brezhnjev-Kosigin. - Karakterizimi i periudhës së tyre, si brenda dhe

jashtë. Përgatitja e aleancës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me qeveritë reaksionare për rrethimin ushtarak të Kinës (India-Japonia-Mongolia).

— Intrigat në Vietnam dhe qëllimi i fundit sovje-to-amerikan.

— Kompromiset në Evropë, në mes sovjetikëve dhe imperialistëve të ndryshëm, ku dominon qëllimi strategjik sovjeto-amerikan, për përgatitjen e luftës kundër Kinës.

3. Në të gjithë këtë koniunkturë të koklavitur, do-bësimi imperialisto-revizionist është i dukshëm.

— Kontradiktat në mes imperialistëve po shtohen. — Në kursin e tyre për përgatitje lufte, për alean-

ca të reja, për tregje dhe për sfera influence, po shto-hen kontradiktat dhe rivaliteti.

390

— Dobësohen njëkohësisht lidhjet në mes shteteve revizioniste dhe, sidomos, dobësohet influenca e revi-zionistëve sovjetikë mbi të tjerët.

— Lëvizja marksiste-leniniste revolucionare kurio rritet, brenda dhe në vendet revizioniste, kështu që kjo i bren përbrenda dhe nga jashtë.

— Revizionistët në këto situata duan të maskohen, të gënjejnë, të konsolidojnë radhët që po u shthuren, të luftojnë Partinë Komuniste të Kinës dhe Partinë e Pu-nës të Shqipërisë dhe të vazhdojnë kursin e politikës së luftës kundër Kinës, tok me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Pika e përbashkët, demagogjike, mashtruese, që ata mendojnë se kanë gjetur, është «solidariteti për të ndih-muar Vietnamin», dhe këtej gjoja uniteti i luftës kun-dër imperializmit amerikan.

Kjo përbën bazën e mbledhjes së <partive komu-niste» që revizionistët sovjetikë kërkojnë të thërresin për të dalë gjoja në unitet.

Revizionistët sovjetikë dhe revizionistët e tjerë e shohin rrezikun që i kërcënon; tashti ata mendojnë që në një mbledhje të përbashkët, të marrin një vendim të përbashkët gjoja si dokument historik ideologjik.

Të gjithë revizionistët janë dakord për një gjë të tillë. Për interesa të veçantë taktikë mund të kenë dhe kanë divergjenca. Por kriza e tyre është aq e rëndë dhe gjoja argumenti është aq oportun sa sovjetikët janë të vendosur të mos lënë rastin t'u ikë nga dora, duke shpresuar të arrijnë qëllimet që thamë më lart. Prandaj mund ta bëjnë mbledhjen me ata që do të pranojnë. Për të tjerë që nuk do t'u venë, sovjetikët, e dinë që

391

edhe ata janë dakord, pse në realitet janë revizionistë dhe pozita e tyre centriste pranohet prej tyre si diver-sion. Kjo është për ta e keqja më e vogël.

Konkluzionet dhe demaskimi i gjithë kësaj fushate të tyre.

GJIROKASTER, F. MART£

29 NENTOR 1966

Çaste emocionuese: shkuam nderuam kujtimin e shokëve të rënë dhe vumë kurora në varrezat e dësh-morëve të Luftës, ku u takuam edhe me të afërm të dëshmorëve. Pastaj shkuam dhe vumë kurora në ven-din ku gjenden eshtrat e patriotëve të Rilindjes Kom-bëtare, Bajos e Çerçizit dhe të poetit tonë të shquar, Çajupit.

Prej andej bëmë vizitë në Shtëpinë-Muze të Luf-tës Nacionalçlirimtare të ish-qarkut të Gjirokastrës, e cila është ndërtuar me kujdes; brenda saj janë ruajtur karakteristikat e vjetra, janë shtuar edhe motive artisti-ke gjirokastrite. Atje u takuam dhe biseduam me ba-norë të mëhallës.

Në mbrëmje vajta në darkën e organizuar me ras-tin e festës së Çlirimit. Me këtë rast foli shoku Rrapo Dervishi, fola edhe unë 1. Darka shkoi jashtëzakonisht gëzuar, me këngë e valle, deri vonë.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vt11. 34, f. 268.

392 393

nëtore. Gruaja ka hyrë gjerësisht në prodhim dhe sul-mon me vrull përpara. Ç'ndryshime kAlosale janë bërë në krahasim me të kaluarën!

U fola grave për problemet e kohës.

GJIROKASTER, E MERKURE

30 NENTOR 1966

Ka rënë shi tërë natën dhe vazhdon të bjerë edhe tash në mëngjes që po shkruaj. Kam fjetur pak dhe jam çuar herët. Lunxhëria është mbuluar me borë deri mbi Qestorat, i cili duket nga dritarja.

Gjirokastritët kanë rindërtuar sahatin e vjetër të Kalasë, por këmbana nuk po bie këto ditë, pasi kanë merak mos na lë pa gjumë. Shokët janë plot kujdes për mua. Kjo më prek thellë. E'shtë dashuria dhe bes-nikëria që ata kanë për Partinë që i nxit të marrin të tilla masa. Shtëpitë e Gjirokastrës po ndreqen dhe po meremetohen. Shteti u jep qytetarëve mjaft kredi për këtë dhe veprohet mirë, se përndryshe shtëpitë mund të shkatërrohen. Rrugët vazhdojnë t'i shtrojnë me kall-drëm. Gjë e bukur. Vërtet kushton ca, por kalldrëmi s'ka mortje.

Njerezit kudo janë të malluar, të qeshur, të gëzuar. Rrugët e sheshet janë mbushur plot me rini e kalamanë. Ç'mrekulli! E ardhmja e vendit, e socializmit, po rritet e shëndoshë dhe me frymën e Partisë.

Vajta vizitova kooperativat e artizanatit. Shum ë gra punojnë në to dhe janë të zellshme, të gëzuara, pu-

394 335

BERAT, E ENJTE

1 DHJETOR 1966

Sot u largova nga Gjirokastra, rrugët e pazarit nga kalova qenë plot me njerëz, që brohoritnin për Partinë. Rruga deri në Tepelenë është asfaltuar. Te Shkalla e Zezë toka ka shkarë. Malet janë mbuluar me borë. Zalli i Drinos është i mrekullueshëm, i veshur me rrepe, gjethet e të cilëve tash zverdhin dhe skuqin, duke i shndërruar rrugën e kodrinat në një tablo të bukur. Bar ka boll sivjet dhe brigjeve sheh plot dele të bardha si dëbora që kullosin. Portokajtë në Dragot gjelbërojnë. Interesant është, por atje mbillen agrume dhe prodhojnë mirë, se janë të mbrojtura nga veriu dhe nga jugu.

Më tej urës së Dragotit pashë një grup të rinjsh dhe të rejash që spastronin shpellat e mbixhadesë. U ndala, bisedova me ta. Zjarr ishin ata banorë të Dra-gotit që hapnin toka për patate.

Kudo të zë syri rini: të rinj ushtarë, të rinj pu-nëtorë të Mezhgoranit, që punonin për hapjen e tokave. Pasi kalova Këlcyrën, pashë të tjerë të rinj dhe të reja, që bënin ushtrime me pushkë. Në Sukë, u ndala dhe u takova me anëtarët e çetës territoriale të këtij fshati.

Të gjithë me pushkë dhe shumica qenë të reja. Më tej, në kodrat e Tërpanit, 700 të reja dhe të rinj vullne-tarë të a. rdhur nga Berati, punonin të hapnin tokë të re në kodra. Kudo dëgjohej kënga e tyre; në majë të një shkëmbi valëvitej flamuri i kuq. Ç'mrekulli po bën Partia! Ç'mrekulli po bën rinia!

Në mbrëmje erdhën tek unë Spiro Koleka me sho-kët drejtues të Beratit dhe biseduam së toku deri vonë natën. Spiroja hëngri darkë me mua dhe për të fjetur

shkoi në Qytetin Stalin.

396

E PREMTE

2 DHJETOR 1966

Sot në mëngjes vizitova Kombinatin e Tekstileve në Berat. Vepër madhështore, punëtorë dhe kuadro të rinj e të mrekullueshëm. Bisedova gjatë me ta. Më ra-portuan për jetën e tyre, për punën, për gëzimin e madh që ndienin dhe për të ardhmen e bukur të kom-binatit të tyre. U fola dhe unë për perspektivën e shkëlqyer të atdheut, për detyrat që kemi përpara. En-tuziazmi i të gjithëve ishte në kulm. U largova nga Be-rati.

E SHTUNP,

3 DHJETOR 1966

Më erdhi në zyrë Hysniu dhe më raportoi për pu-nët e Partisë gjatë ditëve që unë isha për vizita në rrethet e Jugut. Ai më vuri në dijeni veçanërisht për punimin e materialeve të Kongresit të 5-të dhe për bi-sedimet që ka bërë me shokun Amazonas. I shfaqa disa mendime për një punë më të mirë të Partisë me ri-ninë, për edukimin revolucionar të saj.

Në drekë mbërrita në Tiranë.

398 399

• vizionizmit modern në përgjithësi dhe revizionizmit sovjetik në veçanti, në mënyrë të veçantë, të zbulohen dhe të demaskohen format e ndryshme politike, ideolo-gjike, organizative dhe materiale që sovjetikët përdorin me ta. Nga ana tjetër, për t'i demaskuar mirë, neve na duhet të njohim format që përdorin këto parti të ndry-shme revizioniste për të zbatuar vijën e tyre politike dhe ideologjike. Për këtë është e nevojshme që të ndje-kim më nga afër shtypin qendror të tyre dhe atë të par-tive borgjeze, për të parë, në përgjithësi, orientimin e shtetit borgjez kapitalist të këtyre vendeve. Natyrisht, për këtë na shërben edhe literatura politiko-ekonomike nga këto vende, për të qenë më në korent të zhvillimit ekonomiko-politik të tyre.

2) Këto parti ndeshen me grupe e me parti që ve-tëquhen revolucionare», por që në fakt nuk janë të tilla, ose ndeshen me parti borgjeze apo me grupe fe-tare, që përpiqen të ruajnë dominimin ose të marrin drejtimin e lëvizjes revolucionare të masave.

Ky, natyrisht, është një problem i madh dhe i ko-klavitur për partitë e reja marksiste-leniniste, prandaj të japësh një mendim dhe ca më keq një orientim për veprim nga jashtë, kjo është një punë shumë delikate, për të mos thënë e pamundur. Edhe sikur të jesh në gjendje të vihesh plotësisht në korent për orientimet kryesore të tyre, prapë është jashtëzakonisht e zorsh-me për ne, pse në këto parti borgjeze ose klerikësh ka brenda korrente dhe influenca të ndryshme grupesh dhe personash, që zhvillohen lidhur me interesat, me ko-niunkturat.

Vetëm partia marksiste-leniniste në vend është n8

401 26 — 41

E HËNE

5 DI1JETOR 1966

Mbledhje e Presidiumit të Kuvendit Popullor. Shqyrtuarn projektdekretin mbi njësitë ligjore të pe-shimit dhe të matjes. Kontrolli i peshimit dhe i matjes ka rëndësi të madhe, sepse ka të bëjë me shërbimin korrekt ndaj popullit, me kërkesat në marrëdhëniet ndërkombëtare, me zhvillimin e ekonomisë socialiste, në sferën e këmbimit të mallrave.

Vajta vizitova Ramizin në shtëpi, pse ishte i së-murë nga gripi. Do të ishte ftohur në Korçë. ku vajti për festat. E gjeta më mirë. Pas nja dy ditësh do të fillojë nga puna. Ndenja dy orë të tëra me të, e vetëm për punë folëm.

Probleme me të cilat ndeshen partitë e reja marksiste-leniniste në vendet e Amerikës Latine

1) Ato po ndeshen vazhdimisht me partitë e orga-nizuara revizioniste. Prandaj, përveç demaskimit të re-

400

gjendje të bëjë analizën e drejtë të situatës së tyre dhe në bazë të kësaj analize të veprojë në lidhje me qëndri-met që duhet të mbajë, ndaj tyre si parti, si grupe dhe si individë. Asaj, në bazë të analizës që mund të bëjë, i takon të vendosë taktika të ndryshme, aleancë ose luftë dhe demaskim. Ne duhet të mbështetemi në ana-lizat e tyre dhe mund t'i ndihmojmë pastaj me propa-gandën tonë, ose duke ribotuar artikujt dhe studimet e tyre, ose duke botuar artikuj edhe nga ana jonë.

Por mbështetja jonë kryesore në këtë drejtim do të jenë analizat e partive motra. Në këtë kategori hyn edhe njohja dhe lufta që duhet t'u bëhen grupimeve të ndryshme trockiste që ekzistojnë në vendet e Amerikës I,atine, si edhe grupimeve anarkiste e puçiste që nuk do të jenë të pakta, pse influenca e Spanjës, e Partisë Komuniste Spanjolle (revizioniste) nuk mund të ne-glizhohet.

Kuba, Spanja, Italia luajnë një rol të madh në ve-ndet e Amerikës Latine dhe, kur flasim për këto tri vende, kemi parasysh në radhë të parë partitë revi-zioniste të tyre që veprojnë për llogarinë e vet, për llogari të sovjetikëve, për llogari të borgjezisë së ven-deve të tyre dhe për llogari të imperialistëve ameri-kanë dhe të aleatëve të tyre vendës.

Në këtë drejtim, në drejtimin e luftës propagandistike, për demaskimin e kësaj veprimtarie imperia-listo-revizioniste, Partia e Punës e Shqipërisë dhe Par-tia Komuniste e Kinës kanë mundësi dhe duhet të ndihmojnë duke vepruar më aktivisht dhe në mënyr.>:

më të organizuar. Në radhë të parë, partitë e reja marksiste-leni-

402

niste, përveç të tjerave, duhet të forcohen organi-zativisht dhe të bëhen parti revolucionare, me një vijë politike, ideologjike marksiste-leniniste dhe me një vijë organizative revolucionare. Që këto duhet të braktisin dhe të flakin tej gjithë atë vijë politike kapitullante, ato forma liberale pune dhe metoda organizative partie të përdorura deri tash nga par-titë revizioniste, kjo është absolutisht e domosdo-shme. Kjo duhet të kuptohet dhe të ndihet thellë nga komunistët. Metodat, stili i punës së tyre dhe format organizative të reja, duhet t'u përgjigjen vijës revo-lucionare të partisë, rrethanave të luftës, kushteve le-gale, gjysmëlegale dhe ilegale të partisë. Tradita, ru-tina, por edhe kopjimet shabllon nuk janë të mira. Partitë e reja duhet t'i kenë të qarta parimct. Mbi to nuk mund të bëhen spekulime. Këto parti mund të përfitojnë në rrugë të drejtë edhe nga eksperienca e partive të vërteta marksiste-leniniste, mund të përfi-tojnë edhe nga gabimet e partive revizioniste, duke parë më qartë llumin politik, ideologjik dhe organizativ të tyre dhe të luftohen ato më me sukses.

Në këtë drejtim Partia jonë u ka hapur dhe do t'u hapë partive motra portat e përvojës së vet dhe ato le ta studiojnë dhe le të marrin prej kësaj përvoje atë që mendojnë se u shërben.

Lufta e armatosur, lufta ilegale dhe legale e par-tive të reja, krijimi i fronteve dhe i aleancave me ele-mentë progresistë ose me parti të tilla, me përjashtim të partive revizioniste, anarkiste, trockiste, duhet të mos nënvleftësohen ngla partitë marksiste-leniniste. Ato

403

duhet të ruhen si nga sektarizmi edhe nga liberalizmi dhe të kujdesen që të ruajnë personalitetin dhe pavarë-sinë e partisë. Kurrë të mos i lidhen duart partisë, ku-rrë kjo të mos qëndrojë në bisht, ose të bëhet bisht i partive të tjera borgjeze kapitaliste, pse qëllimi i madh i partive marksiste-leniniste është të ndihet pesha e tyre, të influencojë vija e tyre dhe më në fund të zotë-rojnë situatën. Lëshimet oportuniste, gjoja taktike, në rast se bëhen pa perspektivë të caktuar dhe pa kontroll për arritjen e qëllimit taktik, atëherë bëhen shumë të rrezikshme, krijojnë grupe dhe fraksione në parti, thy-ejnë unitetin e mendimit dhe të veprimit, gjë që ka rë-ndësi të dorës së parë për partinë marksiste-leniniste.

Si do të mundim ne marksistë-leninistët të kon-kretizojmë idenë e një koordinim mendimi e veprimi tne të gjitha partitë marksiste-leniniste? Kjo, natyrisht, është për t'u menduar më thellë dhe lyp konsultime në mes partive.

Që të mund të krijohet një organ teoriko-politik i përbashkët, mendoj se nuk i kemi mundësitë hëpërhë. Duhet të punohet për këtë. Mendoj se, në radhë të parë, secila parti marksiste-leniniste duhet të forcojë redak-sitë e shtypit dhe të literaturës marksiste-leniniste po-saçërisht për problemet politiko-ideologjike të përba-shkëta. Duhet të vendosim dhe të forcojmë lidhjet në mes nesh dhe gjatë kësaj rruge të vëmë si detyrë që të specializojmë kuadro teoriko-politikë për këtë punë të veçantë.

Por, pavarësisht nga kjo, pavarësisht nga lidhjet dypalëshe dhe nga ndihmat politike që ne, Partia e

404

Punës e Shqipërisë dhe Partia Komuniste. e Kinës u japim partive motra, ato, kush haptazi, kush tërtho-razi, duke u bazuar në idetë e raportit të Kongresit tonë të 5-të, me të cilat u paraqitën shumë entuziastë dhe plotësisht dakord, kërkuan prej nesh ndihmë të pik-gjithshme e të organizuar për probleme të mëdha orien-tuese të përbashkëta. Ato treguan besim të madh te Partia Komuniste e Kinës dhe te Partia e Punës e Shqipërisë, që ta organizojnë këtë punë. Këto shpresa të tyre na bie barra dhe detyra internacionaliste që, tok me partitë e tjera motra, të mos i lëmë të veniten. Partitë e vendeve të Amerikës Latine e ndiejnë edhe

ca më shumë këtë nevojë, pse në kontinentin e tyre jo vetëm po ndeshen me armiq të fuqishëm dhe të or-ganizuar, por edhe ndërmjet tyre nuk ekziston një uni-

tet mendimi dhe veprimi në problemet kryesore. Pra-ndaj ato e kërkojnë sidomos ndihmën dhe autoritetin e

partive tona. Ne nuk do të hyjmë në punët e tyre të brendshme.

Kjo është e qartë për të gjithë, por ato, si edhe Partia jonë, janë për atë që lufta jonë e përbashkët duhet të jetë dhe të organizohet më mirë dhe të shkojë duke u

forcuar në këtë drejtim. Prandaj ne duhet të reflektojmë për zhvillimin e

mëtejshëm në praktikë, për konkretizimin e idesë që shtruam në Kongresin e 5-të në këto drejtime.

Për sa u përket të gjitha masave, nevojave dhe detyrave që Partia jonë ka mundësi t'i marrë dhe t'i zhvillojë më tej, në lidhje me ndihmën që ne duhet t'u japim të gjitha partive dhe grupeve marksiste-leniniste

405

revolucionare, këto duhet të plotësohen me përpikëri dhe me kualitet të lartë politiko-ideologjik dhe orga-nizativ. Nga kjo, nga puna për marrjen e masave të mëtejshme me karakter organizativ më të lartë, va-ret shumë zhvillimi i lëvizjes komuniste ndërkombë-tare.

E ENJTE

8 DHJETOR 1966

Së bashku me Nexhmijen pamë filmin me metrazh të gjatë (1 orë e gjysmë) kushtuar Kongresit të 5-të të Partisë. E kishin realizuar shumë bukur, pjesët ishin lidhur mirë me njëra-tjetrën. Dokument i plotë.

Po përgatitem për mbledhjen e Byrosë Politike të këtij muaji, ku do të paraqitet për t'u shqyrtuar edhe studimi mbi punën e bërë dhe masat që duhen marrë nga organizatat-bazë dhe komitetet e Partisë për for-cimin e mëtejshëm të Partisë, për shtrirjen dhe gjallë-rimin e jetës së brendshme të saj. Hodha për këto e të tjera probleme disa shënimel.

1. Dorëshkrimi gjendet në AQP.

406 407

E PREMTE

9 DHJETOR 1966•

Siç po del, parashikimet shumëvjeçare të Partisë sonë në lidhje me vijën e Partisë Komuniste të Kinës, po vërtetohen.

Shokët kinezë, në formë autokritike, thonë se e kishin nënvleftësuar shfaqjen e titizmit e revizioniz-min modern dhe rrezikshmërinë e tyre e panë kur hrushovianët morën frenat e Partisë Bolshevike dhe të shtetit sovjetik.

Por, duke u bazuar në dokumentet zyrtare kineze, ne mendojmë se revizionizmin hrushovian dhe rrezik-shmërinë e tij të plotë ata e panë kur filluan luftën e hapët kundër tyre dhe u rreshtuan botërisht në një vijë me Partinë tonë. Më përpara ata kanë qenë në gjumë dhe këtë e vërteton Kongresi i tyre i 8-të, e vërtetojnë qëndrimet e tyre në Mbledhjen e Moskës të vitit 1957, e vërtetojnë po ashtu hezitimet për një qëndrim të prerë kur Hrushovi e sulmoi hapur Par-tinë tonë. Tash janë të kuptueshme zigzaget dhe hezi-timet në qëndrimet antirevizioniste të shokëve kine-zë në këtë periudhë. Revizionistët kinezë, të kamufluar, përpiqeshin, me sa kishin mundësi, ta frenonin polemi-kën, në pamundësi që ta shuanin.

Qëndrimi i vendosur marksist-leninist i Partisë sonë i ka ndihmuar shokët kinezë për të parë më qartë...

Natyrisht, Partia jonë po nxjerr mësirne nga zhvi-Ilimi i ngjarjeve aktuale në Kinë dhe nga eksperienca e Partisë Komuniste të Kinës, qoftë kjo dhe e hidhur.

Vija konsekuente marksiste-leniniste e Partisë sonë kundër titizmit, kundër hrushovianëve dhe revizioniz-mit modern, kundër imperializmit dhe të gjithë armiq-ve, me një fjalë, zhvillimi me rreptësi i luftës së klasave, si brenda edhe në arenën ndërkombëtare, e ka ruajtur dhe e ka mbajtur të pastër, luftarake dhe re-volucionare Partinë, po kështu edhe popullin tonë.

Në këtë rrugë ne duhet të ecim me guxim; ekspe-rienca e hidhur dhe ajo e mirë le të na shërbejnë va-zhdimisht për ta pasuruar eksperiencën tonë, që kurrë të mos u turren rreziqe as Partisë, as popullit, as at-dheut tonël.

1. Shënimi I plotë është botuar në librin: Enver Iloxha. "Shënime për Kinën», vëll. I, f. 309.

408 409

E SHTUNE

10 DHJETOR 1966

Para dy ditësh fillova përgatitjen për diskutimin 1:0 do të bëj në mbledhjen e Byrosë Politike në lidhje me forcimin e mëtejshëm organizativ të Partisë.

Edhe sot një pjesë të kohës ia kushtova kësaj pune. I dhashë dorën e fundit diskutimit tim për në Byrol.

1. Dorëshkrimi gjendet në AQP.

410

E H•NE 12 DHJETOR 1966

Tri probleme të bujqësisë që duhet t'i zhvillojmë më tej:

1. — Problemi i qeve Ne kemi marrë masa për këtë problem të madh,

që është i lidhur dhe me lopën, por prapë shoh se nuk po ecën si duhet. Në këtë drejtim jemi shumë pas në një kohë që nevojat janë të mëdha dhe urgjente, veçanërisht tash që po zgjerojmë hapjen e tokave të reja në malësi. Lopës i është vënë rëndësi deri diku në fusha. dhe sidomos në përmirësimin e racës për qu-mësht. Por është neglizhuar për riprodhimin në veçanti të qeve të racave të përshtatshme për punë dhe tër-heqje. Kjo punë i është lënë spontaneitetit. Kërkesat për traktorë kanë bërë të neglizhohet ky problem i madh. Bile, edhe malësia jo vetëm që nuk i vë rëndë-sinë e duhur problemit të qeve, por priret nga kërkesa për traktorë.

Që të kemi qe të mirë, si në fushë, edhe në malësi, duhet të kemi lopë të mira, dema damazë të mirë, bazën ushqimore të mirë për ta dhe shërbim veterinar rnë të mirë.

411

Prandaj në këto drejtime duhet të forcojmë masat. Të rishikojmë ligjet dhe urdhëresat që kemi për këtë çështje dhe të favorizojmë zhvillimin e qevc.

2. — Veglat bujqësore (që nga shata e deri te gërshëra për krasitje).

Ky problem nuk është zgjidhur dhe vazhdohet të mos zgjidhet drejt. Një pjesë të këtyre veglave e bën artizanati ynë në mënyrë të çalë e fare të pamjaftuesh-me dhe një pjesë e sjellim nga jashtë.

Kështu që fshati ka shumë mungesë për vegla të përditshme, të shumëllojshme pune. Ato që ka, dhe që janë pronë personale e çdo kooperativisti, le që janë të pamjaftueshme, por të amortizuara dhe, si rrjedhim, ulin shumë rendimentin në punë.

Prandaj ne duhet të organizojmë punën për pro-clhimin në seri dhe në mënyrë të standardizuar të një game të tërë veglash pune për bujqësinë. Të mekani-zojmë artizanatin-kovaceri, jo për riparime (i cili të kalojë në fshat), po për bërje veglash dhe jo më në më-nyrë primitive, po moderne. Të ngarkojmë disa uzi-na të veçanta për prodhimin e këtyre veglave dhe të vëmë detyrë që të gjitha furrat e shkrirjes së hekurit dhe të çelikut ta destinojnë një pjesë të shkrirjes për këto vegla që do të prodhojnë uzinat dhe artizanati.

Për këtë të rekuperohet çdo hekurishte e hedhur, ndërsa pjesën tjetër ta sjellim nga importi.

Të marrim masa që veglat e punës të jenë pronë e paprekshme e kooperativës. Dhe tash del nevoja që edo kooperativë të ketë pranë kovaçhanën për ripari-min e veglave të punës.

412

t - 3. — Për drurët industrialë Përveç planit të gjerë që kerni për këtë qëllim,

ne duhet t'i rekomandojmë çdo rrethi të zbatojë ekspe-riencën e kooperativës së. Bitinckës së Korçës dhe të rrethit të Lushnjës për zgjidhjen e problemit të druve të zjarrit dhe të lëndës për ndërtim, me rritje dhe zhvillim të shpejtë. Krahas kësaj të merren masa për staxhionimin e plepave, për shembull.

Ky problem -do të na zërë në grykë», po nuk e zgjidhëm me kohë.

Sot paradite prita dy delegacione nga RP e Kinës, atë të bashkëpunimit tekniko-shkencor dhe atë të ga-zetarëve.

413

duhet të lexohen dy ditë para vajtjes së Koginit në Francë, gjatë qëndrimit të tij dhe dy ditë pasi u lar-

gua që andej.

E MARTË

13 DHJETOR 1966

Hysniu më informoi për zhvillimin e punimeve të plenumit të Komitetit të Partisë të Rrethit të Korçës.

Sot në gazetën «Zëri i popullit• u botua artikulli me titull «Mbledhja e «partive komuniste» e propozuar nga Brezhnjevi është një komplot tjetër i revizionistë-ve hrushovianë kundër marksizëm-leninizmit dhe re-volucionit»I.

I rekomandova Ramizit të shkruhet një artikull për vlerësimin që i bën borgjezia kapitaliste francezc revizionistit modern Aleksei Kosigin 2, duke shfrytëzuar për këtë qëllim të dhëna të shtypit borgjez kapitalist francez, si «Lë Mond», «Figaro», «La Nasion» e disa gazeta të tjera goliste. Për këtë artikull, këto gazeta

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 34, f. 293. 2. Më 28 dhjetor 1966 gazeta «Zëri ipopullit» botoi arti-

kullin «Shtypi borgjez francez lavdëron Kosiginin».

415 414

E MERKURE

14 DI1JETOR 1966

Manushi më raportoi për punimet e plenumit të Komitetit të Partisë të Qytetit të Tiranës.

Revizionistët sovjetikë dje dolën me komunikatën për plenumin e KQ 1 të tyre që mbajtën këto ditë. Bo-tuan edhe një dokument që ka aprovuar plenumi ku shpall se duhet të bëhet «mbledhja e pa•tive komuniste» (revizioniste) dhe të dënohen Partia Komuniste e Ki-nës dhe grupi i Mao Ce Dunit. Pra e hoqën edhe atë cipë maske që kishin vënë pas rënies së Hrushovit dhe zgjodhën hapur pallën e ndryshkur të Hrushovit. Nga halli! S'kanë tjetër mjet për të evituar katastrofën që i pret! Revizionistët sovjetikë ndodhen mbi kraterin e një vullkani, zjarri i të cilit po i përpin.

Pse revizionistët duan medoemos ta bëjnë këtë mbledhje? Këtë ata e dinë.

1. Në plenum u mbajt nga L. Brezhnjevi raporti -Mbi politikën ndërkombëtare të BS dhe luftën e PK të BS për konsolidimin e lëvizjes komuniste».

Me këtë mbledhje, mos kërkojnë të hapin një portë, që është e hapur me kohë: Të luftojnë Partirië Komu-niste të Kinës dhe Partinë e Punës të Shqipërisë? Këtë kanë kohë që po e bëjnë, dhe vazhdojnë ta bëjnë, pa qenë nevoja që të mblidhen. Ta bëjnë luftën kun-dër nesh më të organizuar? Luftën kundër nesh re-vizionistët e kanë të organizuar, të koordinuar; kundër Kinës, aktualisht, të gjithë këndojnë në kor, pa qenë nevoja të mblidhen. Megjithatë sovjetikët, bullgarët, hungarezët duan medoemos të mblidhen, pavarësisht se një pjesë nuk do t'u vejë. Mund të mos u venë rumu-nët, koreanët, japonezët, vietnamezët e Veriut dhe të Jugut, kubanezët, italianët.

Me gjithë këtë humbje për ta (pavarësisht se ç'janë këta që mund të mos venë), sovjetikët duke e marrë parasysh këtë disfatë duan ta bëjnë mbledhjen, qoftë edhe pa ta.

Prandaj diçka urgjente, jetike i shtyn këta të bëj-në këtë mbledhje.

Jashtë, ata, me mbledhjen nuk fitojnë ndonjë gjë, pse bota e jashtme e di, që me ne revizionistët i ka-në lakrat të ndara dhe jemi në luftë thikë më thikë me ta. Pra çka përfiton nga kjo kompania e Brezhnje-vit? Vetëm këto: E para: budallenjve u thotë se gjo-ja unë bëra ç'munda të pajtoheshim, por ata duan luftë. Ky iluzion është një «fitore si e Pirros». S'vlen shumë. E dyta: që ka rëndësi për revizionistët, është ajo që u thotë amerikanëve, francezëve e imperialistëve të tjerë «shihni. me Kinën, definitivisht u futa në luftë. Frikë nga kjo anë të mos kihet».

Kjo pikë e dytë, është prapë një «fitore si e Pirros»,

417 416 27 — 41

pse jo vetëm e bën Bashkimin Sovjetik më të goditshëm dhe më në mëshirën e kërcënimeve dhe të shantazheve amerikane, por edhe e demaskon në sy të opinionit botëror e sidomos në opinionin e brendshëm të tyre.

Revizionistët sovjetikë duan ta bëjnë mbledhjen që të lidhin pas qerres së tyre ato parti që do të marrin pjesë. Kjo punë ka vdekur me kohë. Në zgjedhën e revizionistëve sovjetikë nuk futet kush me dëshirë.

Atëherë, me gjithë këto «fitore si të Pirros», me këto humbje, me këto iluzione të kota dhe qëllime të paarritshme, përse sovjetikët insistojnë të bëhet një mbledhje e tillë formale?

Pikërisht gjendja e tyre e brendshme e kërkon edhe këtë mbledhje formale.

Situata në Partinë Komuniste të Bashkimit So-vjetik dhe në Bashkimin Sovjetik, sigurisht duhet të jetë e turbullt për revizionistët, si duket lëviz dhe këta, në pamundësi ta shtypin këtë lëvizje pakënaqësie, po hedhin fishekët e fundit demagogjikë, për të fuqizuar terrorin.

Ata janë demaskuar keq nga ne, ata pësojnë dis-fata ekonomike brenda, disfata politike jashtë, ata janë lidhur keq me amerikanët, komploti i tyre në Shqipëri dështoi, komploti i tyre në Kinë u dështoi. Rumaninë s'e gllabëruan dot si deshën, lidhjet me vendet e tjera «socialiste», varen në një pe të hollë, dhe ky pe, u ku-shton atyre qimet e kokës, se revizionistët e tjerë u kërkojnë dhe u bëjnë shantazhe. Me një fjalë e gjithë kjo situatë njihet, ndihet, jetohet në Bashkimin So-vjetik, dhe kjo do të çojë në atë që një ditë revolucioni të ngrihet dhe të kërcënojë klikën.

Pikërisht, për të qetësuar sadopak gLendjen, ata flasin nga një fjalë për Stalinin, i bëjnë koncesione politike Francës, dhe i kërkojnë ndihmë asaj në të gji-tha fushat, për të dhënë përshtypjen brenda «se ne po i rezistojmë politikës së presionit amerikan», dhe për t'u thënë amerikanëve: «Shihni, jini më të arsyeshëm me ne, pse ndryshe do të vemi të flemë me mullixhinë Dë Gol». Por revizionistët sovjetikë, për të maskuar tradhtinë e tyre, me mbledhjen që kërkojnë të bëjnë, dëshirojnë sidomos të gënjejnë komunistët dhe popujt sovjetikë, duke u thënë se «ja, të gjithë komunistët e botës, janë solidarë me ne, jemi në unitct të plotë, ne jemi marksistë-leninistë të vërtetë», se «Kina dhe Shqi-përia kanë tradhtuar marksizëm-leninizmin, prandal duhet t'i luftojmë, ne jemi kundër imperializmit ameri-kan, jemi pro Vietnamit» etj.

Ky është fokusi që s'do të ketë asnjë sukses. Si-pas mendimit tim, pra, dy gjëra i shtyjnë sovjetikët ta bëjnë mbledhjen: Lufta e vendosur, pa kompromis, fitimtare e Partisë së Punës të Shqipërisë dhe e Par-tisë Komuniste të Kinës në krye të lëvizjes marksiste--leniniste revolucionare botërore dhe gjendja kaotike brenda në Partknë Komuniste të Bashkimit Sovjetik dhe në Bashkimin Sovjetik, si konsekuencë e të gjitha atyre që thashë më lart.

Interesant është se udhëheqësit bullgarë dhe hun-garezë janë më të nxehtit për këtë mbledhje dhe kjo për arsye se pozitat e Zhivkos dhe të Kadarit janë akull brenda. Në udhëheqjen bullgare, le Zhivkovi s'ka asnjë kredi, por atje ka grindje dhe kontradikta të mëdha, që shkaktohen nga gjendja e turbullt brenda. Kadarit

418 419

për pak ia ngritën këmbët revizionistët hungarezë në prag të kongresit të tyre të fundit, po të mos i kishin ardhur në ndihmë Brezhnjevi dhe presionet ekonomike sovjetike që u shoqëruan me kundërpresionet politike të revizionistëve hungarezë, të cilët vendosjen e amba-sadave me Shtetet e Bashkuara të Amerikës e bënë çështje të madhe të kongresit të tyre «të partisë komu-niste».

Del, pra, qartë. se vija e drejtë marksiste-leniniste e Partisë sonë dhe e partive të tjera marksiste-leni-niste, lufta e tyre e madhe, dominon arenën ndërkombë-tare duke u prishur planet revizionistëve modernë dhe imperialistëve amerikanë, dhe duke aktivizuar revolu-cionin, duke frymëzuar organizimin dhe luftën e komu-nistëve në botë, duke ndihmuar popujt që luftojnë për çlirimin e tyre. Duken qartë paqëndrueshmëria, lëkund-jet, disfatat e politikës revizionisto-imperialiste në ska-kierën botërore. Kontradiktat e tyre po shtohen, po aca-rohen dhe do të shkojnë më tej.

Fitorja është e marksizëm-leninizmit, e revolucio-nit, e socializmit. Luftën tonë revolucionare ta fuqi-zojmë, organizimin e saj ta konsolidojmë, parimet e drejta të revolucionit t'i mbrojmë, t'i kalitim, t'i për-hapim.

E ENJTE

15 DI1JETOR 1966

Shi ka rënë boll këto javë, por për fat të mirë nuk kemi pasur përmbytje, si në vende të tjera. Dajti është veshur me borë. Sot koha është e ftohtë dhe e bukur.

420 421

DI1JETOR 1966

Po përgatitem për mbledhjen e Sekretariatit të këtij muajil. Jam duke studivar materialin që na ka dërguar kryesia e BGSH-së për punën e bërë për rri t-jen e personalitetit të gruas, për sigurimin e barazisë së saj me burrin etj.

— Në vitin 1965 në qytete kishte një numër të kon-siderueshëm grash pa punë, por të ç'moshe?

Gjatë pesëvjeçarit të katërt është parashikuar që (në vitin 1970) numri i grave në punë të shtohet 38 000. Në qytet apo edhe në fshat?

Ku konkretisht do të futen në punë 38 000 gra gjatë pesëvjeçarit të katërt.

— Industria e lehtë dhe ushqimore — Artizanati — Tregtia. Në relacion thuhet se gratë që nuk kanë arsim

dhe profesion, të punojnë në ndërmarrjet bujqësore shtetërore dhe në ndërtim. Po pse gratë që kanë arsim nuk mund të punojnë në bujqësi, në ndërtim, në in-dustrinë mekanike etj.?

1. sht'ë fjala për mbledhjen e Sekretariatit të KQ të PPSH të 16 dhjetorit 1966.

— Zgjerimi i shkollave profesionale për djem dhe për vajza (vajza të pranohen me shumicë).

— Në përgjithësi të rejat që kanë mbaruar shko-Ilën 8-vjeçare ose të mesme punojnë. Pak rrinë pa punë, si në fshat ashtu dhe në qytet.

— Kualifikimi i grave në qendra pune kërkon të bëhen sakrifica nga gratë (jo vetëm në kohën e lirë që ato kanë në dispozicion, se atëherë nuk i dilet mbanë kësaj pune).

— Dakord, të aktivizohet përgatitja e artikujve ushqimorë, por kërkesat për më shumë frigoriferë dhe makina larëse janë jashtë mundësive tash për tash.

— Çështja e leximit të librave dhe konceptet për gruan.

— Këto, si dhe të gjitha masat që përmenden në relacionin e kryesisë së BGSH-së duhet të studiohen. Rëndësi ka që këto të vihen në jetë. Natyrisht, zbatimi i tyre nuk mund të bëhet në mënyrë automatike, sepse shumë prej tyre janë detyra politiko-ideologjike dhe jo thjesht teknike.

423 422

E PREMTE

16 DHJETOR 1966

Sot u zhvillua mbledhja e Sekretariatit ku, ndër të tjera, diskutuam për të siguruar barazinë në jetë dhe për të rritur personalitetin e vajzave dhe të grave.

Na ishte paraqitur një material nga kryesia e BGSH-së, që e studiova para disa ditësh me kujdes të veçantë. Raporti duhet të ishte më i plotë.

Problemi i gruas është një nga problemet shoqë-rore më të rëndësishme, prandaj puna për të siguruar barazinë në jetë dhe për të rritur personalitetin e saj ka qenë dhe mbetet preokupacion për Partinë. Shumë çështje që i takojnë këtij problemi janë zgjidhur, por ka akoma dhe shumë për të bërë. Këtej, theksovat në Sekretariat, duhet dalë me mendime konkrete për for-ma të reja organizative, politike dhe edukative që puna në këtë drejtim të ecë akoma më mirë.

F. SHTUNË

17 DHJETOR 1966

Koha u hap, por bën ftohtë dhe ka ngrica. Është mirë të na mbajë koha, se na shpëton nga përmbytjet dhe i bën mirë grurit, e ruan nga lagështira dhe nga rritja e bimës tej masës së nevojshme.

1. Shih: Envcr Hoxha, Vepra, vëll . 34, f. 319.

424

425

shtetit për një vizitë mjekësore. Ne e shohim të gjithë

që ai ka dhimbje koke të vazhdueshme. Kjo na preoku- pon shumë. Vajtja e tij jashtë është çështje 15-20 ditësh.

E HËNE

19 DHJETOR 1966

Mbledhje e Byrosë Politike. Shqyrtuam studimin mbi punën e bërë dhe masat që duhen marrë nga or-ganizatat-bazë dhe komitetet e Partisë për forcimin e mëtejshëm të Partisë, për shtrirjen dhe gjallërimin e jetës së brendshme të Partisë.

Diskutoval gjatë rreth këtij problemi, për të cilin isha përgatitur prej kohësh.

Lidhur me studimin që u paraqit, pas diskutimeve, Byroja arriti në disa konkluzione të rëndësishme dhe dha porosinë që këto së bashku me studimin t'u dër-gohen byrove të komiteteve të Partisë të rretheve.

Në këtë mbledhje morëm gjithashtu në analizë disa probleme të organizimit dhe të zhvillimit të mëtej-shëm të punës shkencore dhe disa çështje të tjera.

Duke parë gjendjen shëndetësore të shokut Hysni, i propozova Byrosë Politike, që ai të shkojë jashtë

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vëll. 34, P. 332.

426

427

E MARTE

20 DHJETOR 1966

Sot, në faqen e tretë e të katërt të gazetës «Zëri i filloi të botohet, me disa shkurtime, «Trakti programatik i komunistëve (bolshevikë) revolucionarë sovjetikë» që. para disa kohësh, është shpërndarë në të gjithë Bashkimin Sovjetik. Me anën e këtij dokumenti, të cilin për arsyet që kuptohen ne e kemi marrë me vonesë, bolshevikët sovjetikë, vazhdues të traditave revolucionare të Partisë Bolshevike, të Leninit e të Stalinit demaskojnë klikën revizioniste hrushoviane dhe bëjnë thirrje për të luftuar kundër saj pa marrë para-sysh asnjë sakrificë. Shenjë e mirë kjo!

Pjesa e dytë dhe e fundit e traktit do të botohet nesër.

428

E MERKITRE

21 DHJETOR 1966

Vërejtje të ndryshme nxjerrë nga informacioni mbi punimet e plentuneve të Partisë në rrethe

Në Elbasan — Organizatat e Partisë në zonat malore të dobë-

ta. Disa anëtarë partie të përjashtuar intrigojnë dhe sjellin vërdallë tërë fshatin. Jeta e prapambetur. Ndill-ma e komitetit të Partisë e dobët.

— Në Shpat mblidhej ilegalisht këshilli i vjetër i pleqve. Pylli shfrytëzohej sipas zakoneve të vjetra.

— Problemi i stërvitjes ushtarake të studiohet më thellë, në lidhje me kohën e thirrjes së njerëzve për kryerjen e kësaj detyre.

Vija e masave — Propozimet dhe vërejtjet nuk studiohen si du-

het dhe nuk u jepen përgjigje dhe rrugëzgjidhje të interesuarve.

— Organizatat e masave aktivizohen akoma pak.

— Emancipimi i gruas në fshat bëhet dobët dhe formalisht.

— Blegtoria ka rënë.

429

— Plani i hapjes së tokave të reja nuk realizohet re'shtë realizuar vetëm 26 për qind).

— Artizanati i prapambetur, riparimet dobët. I. — Për forcimin e punës në fshatrat malore, ku

ngritëm kooperativa të reja, ku organizatat e Partisë janë të dobëta e ku organizatat e masave nuk veprojnë dhe gati nuk ekzistojnë, ku zakonet e vjetra të këqija janë gjallëruar etj., ne, në radhë të parë, duhet të for-cojmë Partinë.

Për këtë punë në këto fshatra duhet të dërgojmë anëtarë partie nga qyteti, veçse jo anëtarë të fjetur, të plogët e nga ata që dërgohen me zor, por anëtarë partie revolucionarë, aktivë, organizatorë politikë (dhe jo ve-tëm ekonomistë), dhe ata të rrinë atje 3 vjet ose për-gjithmonë, të njohin mirë vendin, popullin, zakonet dhe të punojnë me këmbëngulje dhe vetëmohim.

Në çdo fshat mund të dërgojmë dy-tre e më shu-më komunistë nga qyteti dhe jo vetëm nga një.

Këta komunistë që do të venë në fshat të mos e konsiderojnë veten se janë mbi komunistët e fshatit, sikur ata janë «perëndia» për ta, por të shkrihen mc masën e komunistëve të fshatit dhe të japin ndihmën e tyre në rrugë partie.

Kjo t'u vihet detyrë vullnetare, revolucionare ani::- tarëve të Partisë në qytet, sidomos atje ku numri i ko-munistëve është i madh. Këta komunistë duhet të shpërngulen në fshat së bashku me familjet.

II. — Duhet të kontrollojmë imtësisht zbatimin e detyrave politike dhe ekonomike nga Partia e pushteti në rrethe, në drejtim të kooperativave të reja malore.

Kjo çështje nuk duhet lënë në harresë dhe nuk

430

duhet të mbulohet me masat e përgjithshme që merren në rreth për bujqësinë. Veçanërisht këtë kontroll duhet ta bëjmë në ato rrethe (si Elbasani dhe Puka) ku janë vërtetuar edhe gabime në kolektivizimin e fshatrave malore. Në këto kooperativa malore, në mënyrë të ve-çantë, të mos shpejtohemi me zvogëlimin e oborreve. Të mos e bëjmë këtë punë fushatë, se do të na dëmtojë, në rast se nuk studiojmë konkretisht gjendjen ekono-mike dhe politike në vend.

III. — Porosita Hysniun që të udhëzojnë shokët e rretheve që në të gjitha ato kooperativa ku vullneta-risht zvogëlohen oborret, toka e fituar të shfrytëzohet nga kooperativat në mënyrë racionalc:

1) që kooperativisti të shohë konkretisht se fondi i tokës së krijuar nga zvogëlimi i oborreve kooperati-viste jep rendiment më shumë, sesa kur kjo tokë ishte e ndarë në oborre.

2) nga ky fond toke prodhimet tërësisht t'i marrin kooperativistët në natyrë dhe jo në të holla. Që të bë-het kjo, duhet të merret mendimi i përgjithshëm i kooperativistëve se me ç'kultura dëshirojnë ta mbje-llin këtë tokë. Prodhimet të ndahen sipas ditë-punëve. Kështu në kooperativë fillojmë nga pak të ndajmë pro-dhime në natyrë dhe të forcojmë ndjenjën e pronës ko-lekthm.

IV. — Komiteti i Partisë në Elbasan (në Shpat, në Çermenikë dhe në qytet), por edhe komitetet e Partisë në rrethe të tjera duhet të zhvillojnë një sërë leksio-nesh politiko-ideologjike dhe të ilustruara me shembuj konkretë, mbi mbeturinat e dëmshme dhe të rreziksh-me. Të punohet dhe të shpjegohen në masën e popullit

431

(dhe jo në mbledhje të mbyllura) këto probleme, të ko-mentohen gjallërisht ato dhe jo sa për të kaluar ra-dhën. Të demaskohen rreptë disa bartës kryesorë të mbeturinave të dëmshme dhe të krijohen forma orga-nizative pune dhe sulmi ndaj mbeturinave të atyre njerëzve që përsëritin qëndrimet ose që nuk duan të korrigjohen.

Të evitohen «.<leksione» të atilla, ku përmenden një mijë e një vese dhe të gjithave u shkohet përciptazi. Në radhë të parë duhet të trajtohen të këqijat krye-sore dhe këtyre t'u shkohet deri në fund nga çdo pi-këpamje.

Në Gjirokastër — Kooperativat bujqësore mbajnë mbi statutin

3 000 dhen dhe 1 074 lopë — (ndjenja e pronës private). — Kooperativat bujqësore gjithashtu nuk hapin

ose ngurrojnë të hapin toka të reja në mal, sepse e re-zervojnë për kullotë.

— Lufta kundër burokratizmit nuk bëhet një prob-lem i madh ideologjik dhe pastaj të merren edhe masa praktike.

— Në minoritet propaganda duhet të organizohet dhe të zhvillohet duke mbajtur parasysh rrethanat aktuale, konkrete. (Radio Gjirokastra — Llaiko Vima).

— Shpërndarja më e mirë e shtypit.

432

E ENJTE

22 DI1JETOR 1968

Sot në orën 9 filloi punimet mbledhja e Kuvendit Popullor për aprovimin e projektligjit mbi planin e katërt pesëvjeçar dhe të projektligjit mbi planin e shte-tit për vitin 1967.

Raportin për planin e katërt pesëvjeçar të zhvilli-mit të ekonomisë dhe të kulturës së RPSH për vitet 1966-1970 e mbajti shoku Spiro Koleka.

Koha u prish përsëri. Sot pati mjegull, ra shi dhe bëri ftohtë gjithë ditën. Në Dajt, sigurisht, bie borë.

433 28 - 41

E PREMTE

23 DHJETOR 1966

Iliri më kërkoi material teorik për një referat mbi diktaturën e proletariatit, që ai do të përgatitë për organizatën e rinisë ku bën pjesë. Shumë mirë që u jepen referate të tilla.

E MERKURE

28 DHJETOR 1966

Mora pjesë në ceremoninë e dhënies së diplomave oficerëve që mbaruan Shkollën e Bashkuar dhe Aka-deminë Ushtarake. Me këtë rast folal.

I përgëzova për punën e mirë që kanë bërë për përvetësimin e njohurive në këto dy shkolla të larta ushtarake dhe i porosita që në mënyrë krijuese t'i vënë ato në jetë, sipas kushteve konkrete.


434 435

E ENJTE

t9 DI1JETOR 1966

Prita sot ambasadorin e jashtëzakonshëm dhe fuqi-plotë të RP të Kinës, i cili largohet nga vendi ynël. TREGUESIT

1. Shy Gjien Guo.

436

TREGUESI I LENDES

1

A

Aftësia prodhuese, shfrytëzimi i saj - 85, 379. Ambasadat e shteteve të ndry-shme në RP të Shqipërisë -

204, 318, 331. Arsimi në RPSh, politika dhe kujdesi i Partisë për zhvilli-min e arsimit dhe përmirë-simin e sistemit arsimor; ma-sivizimi i shkollës - 82, 87,

166-167, 268-270, 423; - roli i shkollës në edukl-

min komunist të brezit të ri; lufta kundër kon-cepteve të huaja për ar-simin - 139-141, 151, 375.

Bashkimet Profesionale të Shqipërisë - detyrat dhe roli i tyre; organet udhëheqëse; Organizata e Bashkimeve Profesionale e Rrethit të Shko-drës - 5, 8, 188-189, 206.

Bashkimi Sovjetik (1917-1953) - 91.

Bashkimi Sovjetik, revizioniz-mi sovjetik

- Partia Komuniste e BS, diferencimi në radhët e saj - 115, 116-117, 132- -133, 134-137, 173, 418, 428;

- gjendja e brendshme, degjenerimi kapitalist, vërshimi i kapitaleve të huaja në BS - 91-92, 116, 135-136, 137, 416, 418;

- strategjia dhe taktikat; politika demagogjike - 115, 116, 134-137, 418-419;

- politika e jashtme, kdh-jet dhe kontradiktat ine ShBA dhe me shtetet e tjera kapitaliste; disfatat - 23, 41-42, 116-117, 121, 134-136, 137, 389, 390, 417- -420;

- taktikat në qëndrimin ndaj lëvizjes komuniste, ndaj partive e grupeve

L 439

marksiste-leniniste - -55, 56, 121, 390; përpjekjet për të ruajtur hegjemoninë mbi vendet e partitë revizioniste - 40-42, 121, 390, 391, 416- -420; qëndrimi ndaj Kinës e Vietnamit - 23, 24-26, 40-42, 60, 116, 390, 417, 419;

- qëndrimi armiqësor ndaj RP të Shqipërisë - 390, 417, 419.

Blegtoria në RPSh - politika • Partisë për zhvillimin e blegtorisë në zonat malore e kodrinore - 284;

- kafshët e punës, lopa; bagëtitë e oborreve koo-perativiste - 86, 285, 411-412.

Borgjezia në vendet kapitait-ste - 91, 178-179. Bujqësia në RPSh - politika dhe ndihma e shtetit për zhvi- Ilimin e saj - 157, 223, 225,

280, 281-286, 382-383, 385; - hapja e tokave të reja -

281-286, 375, 382-383, 432; - ulliri; agrumet; vreshtat

- 120, 380, 382-383. Bullgaria, revizionistët bullga- rë - 123, 204-205, 209, 419-420. Burokratizmi, lufta kunar thfaqjeve të tij - 9-10, 11,

14, 18, 36-39, 63, 64-65, 68,

77-78, 103, 107, 213, 223, 239, 432.

Çmimet në RPSh - po/itika e Partisë në fushën e emi-rneve - 86-87, 228-229,

D

Dekorimet - 251, 255. Demografia - zonave malore e kodrinQre -

282-284, 285-286, 380. Demokracia, demokracia koo-perativiste - 213, 431. Drejtësia, organet e drejtë-sisë, gjykatat popullore -

145-146.

Edukkmi komunist; edukimi ideopo/itik i masave. Bindja

- 36-39. Ekonomia popullore, politika

e Partisë për zhviilimin e saj - 85-87, 266, 305, 306.

Emulacioni socialist, garat so-cialiste - 150, 360. Engels, Fridrih - 56. Enver Hoxha - të dhëna au- tobiografike- 14, 53, 54, 55, 67,

105, 125, 126, 132, 138, 165, 187, 188, 190, 197, 216, 221, 237-238, 241, 256, 273, 274, 288, 293, 299, 300, 314, 316, 339, 341, 354, 360, 373, 374, 375, 376, 378, 379, 382-383, 385-387, 389, 393, 394, 396,

Folklori - 377, 389. Fshatarësia kooperativiste -

105-106, 316-317.

G

Greqia; lufta nacionaMirim-tare e popullit grek - 53-54,

55-56; - marrëdhëniet me RP të

Shqipërisë - 128, 130. Gruaja, Bashkimi i Grave të Shqipërisë; emancipimi i gru-as; roli dhe pjesëmarrja e saj në rulërtimin socialist të ven-dit - 378, 388, 394-395, 422-

-423, 424, 429.

11

Historia e Shqipërisë - soli- daritelf t popullit shqiptar me popujt fqinjë në luftë për liri

- 53, 54, 56.

Historia ushtarake - 90-91. Hungaria, revizionistët hun-garezë - 208, 419-420.

imperia/izmi; strategjia dhe taktikat; koutradiktat, pash- mangësta e zhdukjes së tij -

117, 208, 308-309. Industria e rëndë në RPSh; industria mekanike, prodhitni në vend i fabrikave; industria e drurit - 379, 412-413. Iniciativat e masave - 36,

46-48, 59. Inteligjencia në RPSh, luffa kundër shfaqjeve të huaja në gjirin e saj - 59, 163-165. Internacionalizmi proletar -

53, 54, 55-56.

JugosIlavia, gjer.dja e brend-shme - 256, 287.

Këshillat popunorë, këshillat popullorë të fshatrave - 107. Këshilli t Ministrave (Qeve-ria), Kryesia e Këshillit të Ministrave - 28, 66, 76-79, 94,

174.

440 441

Kina. revizionizmi kinez - PK e Kinës, vija oportu-

niste. kontradiktat në gji-rin e saj; kulti i Maos - 290, 298, 318-319, 324, 332, 343, 344-346, 408;

- gjendja e brendshme, lufta e grupeve për pu-shtet. Revolucioni Kul-turor - 295, 297, 301, 317, 324-325, 326, 328-330, 369;

- ryëndrirni oportunist ndaj Bashkimit Sovjetik, kon-tradiktat dhe marrëdhë-niet me të - 30, 127, 343, 408;

- marrëdhënict dhe qënd-rimi ndaj PPSh e RP të Shqipërisë - 155, 199, 245, 246, 318, 325, 326, 328, 329, 347, 350, 354, 362, 369;

- qëndrimi, marrëdhëniet me revizionistët rumunë e polakë - 73-74, 210.

Klasa punëtore në Shqipëri - roU i saj udhëheqës - 7, 132,

190, 871, 378, 398.

Kodi i Punës - 6-7, 157. Komunisti - detyrat e tij; përsosja e figurës së komuni-stit - 70, 174, 223, 430;

- edukimi dhe kalitja re-volucionare e komunistë-ve, vënia e interesit të përgjithshëm mbi atë ve-tjak - 261-262, 264-265.

Kontradiktat e epokës sonë

- kontradiktat ndërimperia-liste. acarimi i tyre - 308,

390, 420. Kontrolli i Partisë dhe i shte-tit - 430-431. Kooperativat bujqësore - po-litika e Partisë për f orcimbn e rendit kooperativist, epër-sia e pronës kolektive mbi atë private - 107, 213, 228, 316-

-317, 431; - ekonomitë ndihmëse, për-

punimi i produkteve blegtorale - 86, 412;

- kooperativat bujqësore të zonave malore - 430-431.

Koreja, revizionistët koreanë - 127, 232, 358, 368.

Kosova - politika e gjenoci-dit e revizionistëve jugosllavë ndaj popullsisë shqiptare që banon në trojet e veta në Ju-gosIlavi - 276-277.

Kuadrot, specialistët - sitë, detyrat e tyre - 39, 78,

216, 371, 398; - politika dhe kujdesi i

Partisë për kuadrin 36-39, 46-48, 58, 71-72, 83, 164 ;

- qarkulliml I kuadrit - 36-39, 45, 46-48, 62, 68, 71- -72, 93;

- kuadrot e Partisë - 38, 70, 323.

Kultura dhe arti përparimtar botëror - 307.

Kultura në RPSh - kujdest i Partisë për kulturën; ryënd- rimi ndaj trashëgimisë kultu- TOTC - 307, 314;

- institucionet dhe veprim-taritë kulturore e artisti-ke - 14, 224, 314, 376- -377, 389.

Kuvendi Popullor, Presidiumf i Kuvendit Popullor. Depute- tët - 79, 93-94,

145, 251, 304, 400, 433.

L

Lenin, Vladi•mir Iliç - 56, 91, 428.

Letërsia dhe artet në RPSh - shkrimtarët - 80. Lëvizja komuniste punëtore e marksiste-leniniste ndërko-m bëtare

- rritja, forcimi i unitetit në radhët e saj - 333- -336, 368, 391, 420;

- st•ategjia dhe taktikat; lufta kundër imperializ-mit, revizionizmit e bor-gjezisë - 181-182, 303, 335-336, 403-404;

- partitë marksiste-lenini-ste, forcimi i tyre orga-nizativ, kombinimi i pu-nës legale me atë ilegale

- 178-179, 401-403;

- difercncimi në lëvizjen komuniste; marrëdhëniet midis partive dhe grupe-ve marksiste-leniniste - 401-402, 404-406;

- solidariteti dhe përkrah-ja internacionaliste e partive marksiste-lenini-ste për PPSh - 55, 35•, 356. 35'3; 370;

-401, 405. Lufta Antifashiste Nacional-clirimtare e shryiptar, mësimet - 181. Lufta e klasave në shoqërinë tonë; roli i faktorit të brend-shëm e të jashtëm zhviiii-min e luftës së klasave -

260, 306. Lufta, rreziku f saj; shkakta-rët e shpërthimit të luftës -

122.

IyI

Marksizëm-leninizmi - busull për udhëheqje e veprim; stu-dimi, përvetësinni dhe mi i tij krijues - 16, 24, 163,

182, 307, 324, 334, 420. Marks, Karl - 56, 290. Masat popuilore; roli i masave dhe i individit në histori

- 290.

99, 114, 115, - lëvizja komuniste, parti- 310, 311, 312, të marksiste-leniniste të

Amerikës Latine - 400-

442 443

Materializmi dialektik e his-torik; trajtimi materialist ngjarjeve e i fenomeneve -

89-92, 307. Mbrojtja e atdheut - farcimi i gatishmërisë luftarake të ushtrisë, të popullit dhe të gjithë vendit për mbrojtje -

12, 29, 44. Metoda dhe stili në punë -

65, 111. Ministritë - kuadrot, detyrat e tyre - 79, 150;

- Ministria e Mbrojt 'es Popullore - 11, 18-19, 69;

- Komisioni i Planit të Shtetit - 114, 240, 241;

- Ministria e Financave - 114;

- Ministria e Bujqësisë - 385;

- Ministria e Ndërtimit - 378;

- Ministria e Tregtisë - 156;

- Ministria e Arsimit dhe e Kulturës - 140, 164.

Muzetë, Shtëpia Muze e Par-

tisë - 132, 360, 393.

N ~r,

Ndërmarrjet bujqësore - or-ganizimi i tyre - 281-282, 283-

-284.

Ndërtimet, ndërtimi i hidro-centraleve dhe i objekteve të tjera industriale - 190. Ndihmat, kreditë ndërmjet shteteve, kuptimi marksist--leninist i tyre - 326-327.

Organizata-bazë e Partisë - forcimi, gjallërimi i je-

tës së brendshme; lufta kundër shfaqjeve të hu-aia - 149, 151, 161-162, 261-262;

- puna e saj për edukimi ►

revolucionar të komunis-tëve e masave, lidhjet me masat - 38, 260-261, 320- -323;

- organizatat-bazë të Par-tisë në fshat, roli dhe de-tyrat e tyre - 429-430;

- organizatat-bazë të Par-tisë në ushtri - 186-187, 262-263.

Organizatat e masave - de-tyrat e tyre - 141, 152.

Paga - politika e Partisë në fushën e pagave - 87, 143,

149.

Partia e Punës e Shqipërisë - vbja, vendimet, direktivat, ndërttmi dhe jeta e brendshme

- vendimet, direktivat; njohja, zbërthimi dhe zba-timi i tyre - 4, 5. 9-19, 11, 31, 39, 64, 71, 79, 104, 131, 143, 149 - 150, 158 - 159, 186-187, 188, 223, 239;

- vija e Partisë, drejtësia e saj; roll udhëheqës Partisë - 14, 64, 325, 352, 409;

- përbërja e Partisë; shti-mi i radhëve të saj, pra-nimet në Parti, kriteret e pranimeve; stazhi i ka-ndidatit - 168-170, 171, 261, 263-264, 355;

- puna e Partisë; metoda dhe stili në punë, ndih-ma dhe kontrolli për bazën; qëndrimi ndaj të metave e gabimeve - 6. 9-10, 64-65, 66, 69-70, 95- -96, 113, 149-152, 195-196, 323;

- roli udhëheqës dhe ndih-ma e Partisë për orga-nizatat e masave - 79, 206;

- karakteristikat e Partis'ë; forcimi, gjallërimi i jetës së brendshme të Partisë; mbledhjet për dhënie llogari e zgjedhje - 124,

174, 259, 261-265, 295, 306- -307, 325, 352, 360, 407, 409, 430;

- uniteti, centralizmi de-mokratik në Parti; lufta kundër shfaqjeve dhe që-ndrimeve të huaja që cënojnë unitetin - 163- - 165, 306-307, 359, 360;

- puna e Partisë për edu-kimin ideopolitik të ko-munistëve; format, mje-tet - 69, 171-172, 320- -323, 431-432;

- materialet, raportet, in-formacionet për organet udhëheqëse - 68, 149, 163, 164, 422, 426;

- masat nd'ëshkimore, për-jashtimet nga Partia, që-ndrimi ndaj të përjashtu-arve - 170-171, 260-261;

- masat e PPSh për t'l prerë rrugën revizioniz-mit në Shqipëri; lufta ku-ndër shfaqjeve të huaja e veprimtarisë armiqë-sore - 88-89, 100.

Partia e Punës e Shqipërisë - organet udhëheqëse qendrore e në rrethe

- Kongresi 1 V i PPSh (1-8 nëntor 1966) - 244, 266, 303, 305, 333, 347, 351, 352, 353, 354, 356, 359, 360, 405;

- Komiteti Qendror, Byro•

444 445

ja Politike, Sekretariad KQ - 10, 20, 32-34,

45, 46, 48, 61, 64, 71, 77- -78, 79, 83, 84, 88, 39, 93, 97, 99, 101, 104, 113, 118, 141-142, 172, 203, 206, 213, 228-229, 237, 239, 240, 244-245, 268, 271, 304, 323, 333, 350, 357-358, 407, 410, 424, 426;

- Plenumi i 16-të i KQ (4 mars 1966); Plenumi i 17- -të i KQ (12-13 korrik 1966); Plenumi i 18-t'ë KQ (14 tetor 1966) - 103, 266, 267, 338;

- aparati i KQ; organiza-tat-bazë të aparatit të KQ - 6, 9, 10, 73, 101, 151, 161-162, 168, 194;

- komitetet dhe aparatet e Partisë në rrethe, sekre-tari I parë, instruktorët - 76, 80, 95, 151, 321- -323, 431-432;

- organizatat dhe komitetet e Partisë të rretheve tP Elbasanit dhe të Vlorës - 263-264, 381, 429, 430, 431-432;

- organizatat e Partisë të rretheve të Dibrës dhe të Lushnjës - 113, 313, 315;

- komitetet e Partisë të rretheve të Korçies dhe të Tiranës - 414, 416.

Partia e Punës e Shqipëris§ - politika e jashtme

- marrëdhëniet dhe pë-krahja për lëvizjen ko-muniste marksiste-leni-niste, për partitë dhe gru-pet marksiste-leniniste - 11, 55-56, 215, 310, 363, 364-366, 368, 401-403, 404- -406;

- demaskimi i revizioniz-mit modern, atij sovjetik dhe jugosllav - 23, 26, 27-29, 115-116, 173, 308, 390-392, 419;

- marrëdhëniet dhe kon-tradiktat me PK të Kt-nës, qëndrimi parimor ndaj saj - 115-116, 156, 295-296, 324-325, 338, 347, 348, 350, 362, 363, 368, 369, 409;

- marrëdhëniet me PK të Brazilit dhe PK të Cei-lonit; përkrahja për PK të Indonezisë - 50, 51-52, 59, 242;

- qëndrimi parimor, lufta për demaskimin e revi-zionistëve rumunë dhe polakë - 17, 63, 75, 231- -234.

Partia Komuniste e Beigji-kës - 366-367.

Partta Komuniste e Indanezi- së - 49-52, 174-180, 182, 364-

-366.

Partia Komuniste e Japonis§ - 129, 356.

Partia Komuniste e Polonisë (marksiste-leniniste) - 358. Partia Komuniste e Zelandës së Re - 127. Partia Komuniste Greke -

54, 55. Partia Komucliste (revizionis-te) e Spanjës - 402. Partia Komuniste (revizioni-ste) Italiane - 12, 57, 60. Përvoja e përparuar, përgji-thësimi i saj - 225, 413. Planifikimi i ekonomisë po-pullore - pjesëmarrja e ma-save në planifikim dhe në re-

afizimin e detyrave të planit - 103, 150; - plani i 3-të pesëvjeçar

(1961-1965); plani i 4-t pesëvjeçar (1966-1970) - 84-87, 99, 103, 237, 239, 240, 244-245, 281.

Politika dhe ideologjia. trajtimi ideopolitik i problemeve

- 77-78. PoHtika e jashtme e RPSh

- lufta për demaskimin e imperializmit, revizionizmit dhe reaksionit; qëndrimi ndaj Traktatit të Varshavës - 27-28, 137, 256;

- marrëdhëniet me Kinën - 15, 146, 155, 156, 183, 184, 199, 201, 203, 236,

245, 246, 247, 248, 249, 250, 258, 297, 317-319, 324- -325, 327, 331, 340, 413, 436;

- marrëdhëniet me Ruma-ninë, Bullgarinë dhe RDP të Koresë - 133, 204-205, 210, 242, 302;

- marrëdh'eniet me Greqi-në; Algjerinë dhe me Pakistanin - 97, 130, 235;

- qëndrimi parimor ndaj çështjes vietnameze - 241, 337, 349.

Polonia, revizionistët polakë - 17, 75, 123.

Populli shqiptar, cilësitë - 239-240.

Prodhimi material - prodhi-mi i sendeve të konsumit

85. Prona në RPSh - oborri kooperativist - 86, 431. Propagranda, agjencitë e laj-meve dhe shtypi borgjezo--revizionist - 50, 317, 332,

414-415. Propaganda, agjitacioni; për-

mbajtja. forma, mjetet - 82, 229, 283, 432;

- propaganda për botën e jashtme - 57, 402, 404- -405.

Pushteti popullor - kompetencat, ushtrimi i tyre nga organet e zgjedhura - 93-91;

- lufta kundër shfaqjeve të

A.

447 446

huaja, të metave e kon-cepteve të gabuara në or-ganet e pushtetit - 76- -79.

Pyjet, mbrojtja e tyre - 285.

R

Regjimi i kursimit, kursimi

lëndëve të para - 85. Revizionizmt modern - agjen-turë e imperiatizmft; strate-

gjia dhe taktikat - 24, 209- -210, 391-392; - kontradiktat, përçarja në

gjirin e tyre, disfatat 117, 123, 135, 136, 137, 290.

- qëndrimi ndaj PPSh, PKK dhe çështjes vietnameze - 24, 26-27, 28.

Revotucioni proletar; taktikat;

faktorët objektivë dhe subjek-tivë për shpërthimin e tij;

aleancat - 117, 123, 180-182,

308. Rinia dhe Bashkimf i Rfnisë së Punës të Shqipërisë

- kujdesl i Partisë për rl-ninë; cilësit'ë; rezervë luftarake e Partisë - 191, 206, 285-286, 317,

371, 399;

- detyrat e BRPSh për edukimin e brezit të ri, bashkëpunimi me shko-llën - 139-141, 376, 434;

- roli i saj në ndërtimin socialist dhe në mbrojtjen e atdheut - 282-283, 284-286, 383, 396-397.

Rumania, revizionistët rumu- në; po1itika e jashtme; taktikat; marrëdhëniet e kontradiktat me revizionistët so-

ejetikë e me revizionistët e

tjerë modernë - 123, 207-209, 231-234, 308, 418; - marrëdhëniet dhe q'ënd-

riml armiqësor ndaj PPSh dhe RP të Shqipë-risë - 209-210, 231, 232, 233-234, 358;

- qëndrimi ndaj Kinës e çështjes vietnameze - 209, 232, 233.

Sigurimet Shoqërore - 8.

Stalin, Josif Visarionovie - 54. 56, 91, 117, 232, 245, 335, 419, 428.

Studentët kinezë në Shqipëri - 326.

SIFI

Shkenca në RPSh - politika

dhe kujdesi i Partisë për shkencën - 163-165, 274. Shtetet e Bashkuara të Ame-

rikës - politika hegjemoniste e demagogjike; bashkëpunimi me revizionistët modernë, Tna-rrëdhëniet e kontradiktat mE shtetet e tjera kapttaliste

24, 121-123. Shtypi botëror - shtypi mar-ksist-leninist - 404. Shtypi dhe botimet në RPSh; përmbajtja, format, mjetet. Gazetarët, korrespondentët -

57. 58, 158-161, 173, 200, 229, 287, 389-390, 414-415.

U

Uniteti Parti-popull - 351, 352, 356, 360-361, 396.

Ushtria në vendet borgjezo--revizioniste - 90-92, 328. Ushtria Popullore - roli udhëheqës dhe puna e Par-tisë në ushtri; karakteristikat, forcimi, demokratizimi i sa); heqja e gradave - 19-21, 92,

104, 186-187, 216-219; - edukimi ideopoliti k,

stërvitja ushtarake dhe lufta kundër shfaqjeve të

huaja - 21, 89, 216-219, 429;

- Piesëmarrja e ushtrisë ne jetën ekonomike të ven-dit; ushtari, kuadrot usit-tarakë - 19-20, 216-219, 262-263.

V

Vendet revizioniste - marrë-dhëniet e kontradiktat ndërm-jet tyre - 208-209. Vietnami; marrëdhëniet me RP të Shqipërisë; qëndrimi ndaj BS - 17, 24, 28, 74, 127,

135, 232, 349. 368, 390. Vigjilenca revolttcionare -

296, 326. Vija e masave, tërheqja e mendimit të tyre - 6, 79, 150-

-151, 259-260, 429.

Zgjedhjet për Kuvendin Popu-lior - 212, 256, 257, 266. Zonat malore, zhvillimi eko-nomik e shoqëror i tyre -

429-431.

448 449 29 - 41

TREGUESI I EMRAVE

A

Alia, Ramiz - 16, 18, 23. 45, Cedenbal, Jumzhagin - 40. 46, 48, 58, 59, 68, 69, 73, 82, Ciko, Orest - 120. 83, 95, 112, 131, 161, 163, 165, Ciruna, Petro - 374. 193, 341,

220, 305, 310, 313,

357, 363, 366, 400, 317, 414.

Aidit, Dipa Nasuntora - 49, 50-51, 174.

Amazonas, Zhoao - 399. An Jën - 242. Ascieriu, Dine - 389.

Baholli, Sulë - 313. Balluku, Beqir - 89, 100,

102, 110, 118. Bodnarash, Manole - 302. Bolena, Luftar - 376. Bonaparti, Napoleon - 90, 91,

92, 386. Brezhnjev, Leonid - 28, 40,

134, 210, 233, 390, 414, 416, 417, 420.

Budo, Halim - 130.

Çarçani, Adil 292.

Çajupi, Andon Zako - 393. Çaushesku, Nikolae - 207.

208, 231, 232, 233-234, 302. Çeka, Sadik - 316, 317, Çollaku, Isuf - 294. Çuçi, Gafur - 194. Çu En Lai - 243, 245, 246,

247, 248, 249, 250, 317, 329. 363.

D

Donzëlo, Fransua - 386. Dervishi, Rrapo - 372, 375,

393. Dë Gol, Sharl - 207.

451

Dishnica, Agime - 126. Dishnica, Esat - 126. Dode, Petro - 81. Dume, Petrit - 45, 72, 100,

110, 118.

Fernando, Vatson - 242.

G

Gomulka, Vladislav - 17, 27, 358.

Gradeci, Sulo - 197. Gripa, Zhak - 366.

GJ

Gjebero, Veiz - 372, 373. Gjergji, Jovan - 162. Gjura, Ali - 316.

H

Hoxha, Nexhmije - 3, 4, 67, 183, 187, 254, 257, 288, 341, 407.

Hamfri, Hjubert - 23. Hazbiu, Kadri - 88, 101. Hormova, Fero - 389, Hoxha, Hajri - 313. Hoxha, Ilir - 67, 138, 165,

237-238, 254, 273, 434. Hoxha, Pranvera - 241. Hoxha, Sokol - 241. Hrushov, Nikita - 91-92, 134,

136, 173, 232, 233, 389, 390, 408, 416.

J

Jakova, Prenkë - 314.

Kapo, Hysni - 4, 11, 31, 45, 48, 59, 62, 66, 68, 69, 73, 76, 80, 88, 95, 100, 101, 102, 111, 113, 120, 143, 148, 165, 168, 172, 174, 183, 214, 220, 231, 253, 280, 288, 289, 300, 303, 305, 312, 313, 315, 357, 363, 366, 399, 414, 426-427, 431.

Koleka, Spiro - 237, 244, 255, 266, 397, 433.

Kadar, Janosh - 419-420. Kan Shen - 347, 350, 354,

362, 363, 368, 369, Kapo, Vito - 148, 288. Kastro, Fidel - 50-51. Kellu, Muhamed - 235. Khan Delhavi - 97. Klosi, Bilbil - 311. Kocani, Qimo - 157. Koçi, Beqir - 125. Koçi, Zyhra - 125, 126. Kokoneshi, Dhimitër - 294. K mda, Spiro - 274,

Konomi, Vasil - 4. Kosigin, Aleksel - 23, 233,

390, 414, 415.

Le Than Ngi - 337. Li Hsien Nien - 347. Lin Biao - 317, 328, 329. Liu Shao Çi - 362. Lu Din I - 297.

LL

Lleshi, Haxhi - 14, 312, 315.

51

Marko, Rita - 18, 31, 44, 45, 68, 69, 72, 292, 312.

Myftiu, Manush - 31, 72, 147, 164, 342, 416,

Mao Ce Dun - 155, 199, 290, 317, 318, 319, 326, 328, 329, 332, 354, 36.3, 369, 416.

Marti, Fransua - 310. Menzelxhiu, Jashar - 226,

313. Mezini, Telo - 389. Mikojan, Anastas - 91. Moisiu, Spiro - 310. Molotov, Viaçeslav - 54.

N

Nushi, Gogo - 5, 6, 31, 72, 87, 147, 154, 312.

Nguyen Ngoc Son - 241. Nushi, Ksenofon - 230,

Peristeri, Pilo - 216. Papi, Petro - 161. Parcalidhis, Miço - 5-1. Peçi, Shefqet - 251, 252. Pen Çen - 297. Peza, Myslim - 147, 312. Pogaçe, Josif - 231.

R

Rask, Din - 23. Rugji, Feti - 383.

RR

Rrapo, Miti - 383.

Skënderbeu, Gjergj Kastrioti - 206.

Sako, Zihni - 80. Sinani, Selam - 389. Sinjavski - 136. Sorge, Riçard - 153. Spahiu, Xhafer - 358. Sukarno, Ahmed - 50, 51-52,

175-176, 180, 364, 365, Suslov, Mihail - 60.

452 453

SH

Shamblli, Peti — 372, 374. Shehu, Mehmet — 45, 68, 76,

77, 78, 88, 89. Shelepin, Aleksandër — 25,

26, 30. Shtylla, Behar — 161.

TH

Themeli, Zoi — 313.

V

Velçesku, George — 133.

XH

TREGUESI GJEOGRAFIK DHE I EMERTIMEVE TË TJERA

T

Toska, Haki — 6, 13, 31, 45, 46, 48, 59.

Ten Hsiao Pin — 362. Tepelena, Ali Pashë — 386. Tira, Nuçi — 294. Tito, Josip Broz — 208-209,

210. Toçi, Vangjel — 132. Topulli, Bajo — 393, Topulli, Çerçiz — 393. Tran Van Tu — 349.

Xhemali, Mentor — 14. Xhonson, Lindon — 24. Xhu Jun — 236.

Zahariadhis, Niko — 54. Zeneli, Asim — 388,

ZH

Zhivkov, Todor — 419 . Zhukov, Georgi — 91, 92.

A

Aeroporti i Rinasit — 181. -Agjentura titiste, duke shërbyer imperializmit ame-rikan, përzihet në punët e brendshme të popullit k~- an» «Zëri i po-- pullit», 8 shkurt 1966) — 58. Akademia Ushtarake e RP të Shqipërisë — 435. Amerika Latine — 91, 402. Ansambli i Këng'i4:e e 1 Vn-lleve Popullore i Partisë Neo Lao Hak Sat të Laosit — 113. Antantë — 116. Azi — 17, 175, 369.

Çermenikë (Elbasan) — 431.

• D

Dajt (mali~) — 30, 43, 67, 113, 289, 421, 433.

Delhi — 23. Delvinë — 388. Dragot (Tepelenë) — 396. Drashovicë (Vlorë) — 376. Drino (lumi — 396. Dukat (Vlorë) — 381. Durrës — 98, 113, 132, 218, 254,

291.

Berat — 363, 397, 398. Borsh (Sarandë) — 382. Bregu i Detit [Bregu] — 332. Britania e Madhe — 135. Butrint (liqeni — 386. Butrint (Sarandë) — 385, 336.

454

Dhërmi (Vlorë) — 377.

E

Egjipt — 90. Elbasan — 131, 221-222, 226,

227, 429-432.

455

Fabrika e Eternitit [Fabrika e Pllakave dhe e Qyngjeve prej Eterniti], Vlorë — 378. Fabrika e Gomës [Fabrika e gomës «Kozma Nushi»], Du-rrës — 132. Fabrika e Gozhdë-Bulonave [Uzina e Gozhcl'ëve dhe e Bu-lonave], Kavajë — 109. Fabrika e Letrës, Kavajë —

109. Fabrika e Letrës [Kombinaq

Përpunimit të Drurit dhe Letrës], Shkodër — 190. Fabrika e Letrës, Lushnjë —

109. Fabrika e Përpunimit të Qu-mështit, Vlorë — 378-379. Fier — 363. «Figaro» (gazeta‘:-.‹) — 414. Finiq (Sarandë) — 383. Ffancë — 90-91, 122-123, 135,

415, 419. Fronti Kombëtar i Çlirimit të Vietnamit të Jugut — 349,

G

Gostim'ë (Elbasan) — 224.

456

Gjermarna Perëndimore (RF e Gjermanisë) — 122. Gjirokastër — 150, 388, 389,

393, 394-395, 396, 432-433.

H

Hanoi — 25, 30. Hidrocentrali «Bistrica 2» —

384. Ilidrocentrali i Vaut të Dejës

— 190. Hidrocentrali «J. V. Stalin» i Bistricës — 384. Himarë — 381.

Indi — 18, 390. Indokinë — 24. Indonezi — 51-52, 174, 200. Instituti 1 Folklorit [Instituti 1 Kulturës Popullore], TiranA

— 80. Instituti i Historisë dhe i Gju-hësisë, Tiranë — 163-165. Internacionalja e Parë — 334. Internacionalja e Tretë Ko-muniste — 334. Iran — 232. Itali — 90, 402.

3

Japoni — 40, 42, 123, 135, 368, 390.

Jonufër (tarracat~, Vlorë) — 375.

K

Kaninë (Vlorë) — 380. Kavajë — 109. KWc•rë (Përmet) — 59G. Kolonjë — 143. Kombinati i Tekstileve, Berat

— 398. «Komedia e Tashkentit dhe disfata imperialisto-revizioniste» «Zëri popullit», 15 janar 1966) — Kooperativa Bujqësore e Ba-shkuar e Divjakës, Lushnjë —

105-106. Kooperativa bujqësore e bash-kuar «Stalin» [Kooperativa bujqësore e tipit të lartë «J. V. Stalin»] e Krutjes, Lu-shnjë — 107. Kooperativa Bujqësore e Bi-tinckës, Korçë — 413. Kooperativa Bujqësore e Dra-shovicës, Vlorë — 376-377. Kooperativa Bujqësore e Sha-lësit [Kooperativa bujqësore e tipit të Iartë «Porta e Dum-resë»], Elbasan — 223. Korçë — 143, 400. Korfuz (Greqi) — 386.

Ksamil (Sarandë) — 385, 386. Kubë — 402. Kuç (Vlorë) — 377. Kunmin (Kinë) — 185.

Labinot (Elbasan) — 226. Lanabregas (Tiranë) — 30. «La Nasion» (gazeta,--- , )

414. Letra e Hapur e KQ të PPSh (6 mars 1966) — 68, 83, 88, 89.

103, 149, 158, 191. «Lë Mond» (gazeta~) — 414 Liban — 184. Librazhd — 125, 225, 227. Liqeni i Ohrit — 291. Liqeni 1 Shalësit, Elbasan

224. Lukovë (Sarandë) — 382. Lunxhëri (Gjirokastër) — 334. Lushnjë — 109, 113, 413.

LL

«Llaiko Vima» (gazeta -

432. Llogara — 382.

M

Mali i Zi — 276. Mançuri (Kinë) — 40.

451

Evropë — 54, 121, 122, 123, Gramsh — 131. 277, 284, 390.

GJ

Mbledhja e partive komuni-ste e punëtore në Moskë (1957)

— 408. Mbledhja e Tashkentit (janar 1966) — 18. Mezhgoran (Tepelenë) — 396. Mongoli — 28, 35, 40, 41, 390. Moskë — 42. «Mrika» (operar, P. Jakova)

— 314. Muzeu i Gjergj Kastriotit Skënderbeut, Krujë — 207. Muzeu i LANÇ i Qarkut të Gjirokastrës — 393.

N

Nartë (Vlorë) — 377. NASAKOM — 50, 51, 177,

364, 365. NATO (Organizata e Trakta-tit të Atlantikut Verior) —

28, 122, 231. Ndërmarrja bujqësore «Perlat Rexhepi», Shkodër — 188. Nivicë-Bubar (Sarandë) —

383.

NJ

Nju-Jork (ShBA) — 130.

lla» «Zërl i rini- së», 19 shkurt 1966) — 139.

P

Pakistan — 18. . Palasë (Vlorë) — 382. Pallati i Madh i Kulturës, Tiranë — 314. Partia Neo Lao Hak Sat e Laosit — 215. Pekin — 59, 156, 165. Piqeras (Sarandë) — 382. Plug (Lushnjë) — 237. Pogradec — 19, 291, 292, 299. Porto-Palermo (Vlorë) 382. Pukë — 431.

Qestorat (Gjirokastër) — 394. Qyteti Stalin — 397.

R

Radio Beogradi — 58. Radio Gjirokastra — 432. Radio Tirana — 55. «Rilindja» (gazeta,--, ) — 53.

Selenicë (Vlorë) — 377. Siberi — 135. Sofje — 204. Spanjë — 402. Stjar (Sarandë) — 384. Sukë (Përmet) — 396-397.

SR

Shalës (Elbasan) — 223. Shashicë (mali~) — 231. Sheshi «Skënderbej», Tiranë

— 360. Shkodër — 185, 186, 190, 206. Shkolla e bashkuar e ofice- rëve «Enver Hoxha», Tiranë

— 435. Shkolla e Partisë «V.I. Le-nin», Tiranë — 268, 307, 323. Shmil (Elbasan) — 316. Shpat (Elbasan) — 429, 431.

T

Tarabosh (mali~) — 188. TASS (Agjencia Telegrafike e Bashkimit Sovjetik) — 134. Teatri I C>perës dhe i Baletit, Tiranë — 119, 314. Teatri «Migjeni», Shkodër —

185. Tepelenë — 396. Termoelektrocentrali I Fierit

— 371. Tiraffi — 39, 113, 187, 227, 249.

Traktati i Varshavës 17, 23, 27-28, 234.

Transilvani — 208. Turqi — 277. Tushemisht (Pogradec) — 293.

U

UDB (Drejtoria e Sigurimit Shtetëror, Jugosllavi) — 277. Uji i Ftohtë, Vlorë — 373. Ulan-Bator — 35. Universiteti Shtetëror i Tira- nës [Universitetl i Tiranës «Enver Hoxha»] — 165, 214,

375. Ushtria Demokratike Greke —

53. Uzina e Fermentimit të Du-hanit, Shkodër — 188. Uzina e Metalurgjisë së Zezë [Kombinati metalurgjik «Çe-liku i Partisë»], Elbasan

221. Uzina e Plehrave Azotike [Uzina e prodhimeve të azo- tuara «Gogo Nushi»], Fier —

371. Uzina e Riparimit të Veglave Bujqësore [Uzina Mekanike Bujqësore], Durrës — 132. Uzina e Telave të BakrIts [Uzina e Telave dhe e Kab-llove Elektrike], Shkodër —

190. Uzina e Traktorëve [Kombl-

Sarandë — 151, 375, 381, 382- «Organizata e rinisë dhe shko- -383, 385-387, 388.

458 489

nati 1 autotraktork1ve «Enver Vrinë (Sarandë) — 385-386. Hoxha»], Tiranë — 216. Uzina Metalike, Gjirokastër

— 388.

«Zëri i popullit» (gazeta"- , ) V — 12, 57, 125, 158-161, 173,

200, 287, 300, 414, 428. Vlorë — 111, 231, 363, 372, «Zëri i rinisë» (gazeta) —

373, 374, 375, 376. 83, 139.

Tirazhi 25.000 kopje Format 56x84/18 Stazh 2204-8:

Shtypur: Kombinati Poligrafik Shtypshkronja «8 Nëdtori* — Tiranë, 1990 460

Documents

Enver Hoxha Ditar 8 1966 [1990]