Upload
cgoze
View
2.591
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ENFORMASYON VE İLETİŞİM TEKNOJİLERİVE SAĞLIK SİSTEMLERİINFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES (ICT)AND HEALTH SYSTEMS
Citation preview
AHMET YESEVİ ÜNİVERSİTESİ
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ YÜKSEK LİSANS
DÖNEM PROJESİ
ENFORMASYON VE İLETİŞİM TEKNOJİLERİ
VE SAĞLIK SİSTEMLERİ
INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES (ICT)
AND HEALTH SYSTEMS
HAZIRLAYAN
Hatice Canan GÖZE
112172035
DANIŞMAN
Yrd. Doç. Dr. Zuhal TANRIKULU
İstanbul, 2011
İÇİNDEKİLER
1. Giriş……………………………………………………………………………… 2
2. Enformasyon Teknolojisi Bölümlerinin Değişen Rolü……………………….. 2
3. Türkiye’de Sağlık Hizmetleri ………………………………………………….. 3
4. Bilgi Teknolojileri ………………………………………………………………. 4
4.1. Bilişim Sistemleri …………………………………………………………... 4
4.2. Sağlık Bilişim Sistemleri …………………………………………………… 4
4.2.1. Klinik bilgi Sistemleri ………………………………………………. 5
a) Elektronik Sağlık / Hasta Kayıtları ………………………………... 5
b) Klinik Karar Destek Sistemleri …………………………………….. 6
c) Hemşire Bilgi Sistemleri …………………………………………….. 6
d) Tıbbi Görüntü Yönetim ve Depolama Sistemleri …………………. 6
e) Hasta Takip Sistemleri ……………………………………………… 6
f) Klinik İşletim Sistemleri …………………………………………….. 7
g) Vaka Bileşimi ………………………………………………………… 7
h) Sanal Gerçeklik Uygulamaları ……………………………………… 7
i) Akıllı Kart Uygulamaları …………………………………………… 7
j) Hastane Bilgi Sistemleri ……………………………………………... 8
4.2.2. Teşhis Tedavi Sistemleri …………………………………………….. 8
4.3. Sağlık Sektöründe İnternet Uygulamaları ………………………………… 8
5. Değerlendirme…………………………………………………………………………. 8
KAYNAKLAR ...................................................................................................................10
1
1. Giriş
Bilgi yönetimi kurum ve kuruluşlarda kişisel, yapılandırılmamış örtük bilgi ile kurum
faaliyetleri sonucunda oluşan açık ve yapılandırılmış bilginin üretimini, depolama ve
erişimini, paylaşımını ve kullanımını sağlayan kurumsal sistemin kurulmasıdır. Sözü geçen
sistemin en önemli bileşenlerinden biri de, her tür açık bilginin üretim, depolama, erişim,
dolaşım ve kullanımını sağlayan bilişim ve iletişim teknolojileri ve özellikle de teknolojik
ağlardır. (Bengü Çapar).
Enformasyon ve iletişim teknolojilerinin stratejik yönetimi kurumlar için gittikçe daha fazla
önem kazanmaktadır. Önceleri yalnızca kurumdaki temel faaliyetleri destekleyen birimler
olarak görülen enformasyon teknolojisi bölümleri, mevcut yapıları ve kurumsal ihtiyaçlar
bağlamında daha çok analiz edilmekte ve iyileştirilmeleri amacıyla önemli çalışmalar
gerçekleştirilmektedir (Van Grembergen, Steven, 2005). İyileştirme çalışmalarının başarısı ve
elde edilen kazanımların çoğaltılması ise bu çalışmaların kurum stratejilerine uygun bir
şekilde, stratejik bir bakış açısıyla yönetilmesine bağlıdır.
Günümüzde sağlıklı yaşam hakkı, temel insan hakkı olarak kabul edilmektedir (A. Serap
Fırat, 2006). Dolayısıyla bütün ülkelerde kaynakların etkin bir şekilde kullanılması konusunda
ortaya çıkan eğilim devletin sağlık hizmetleri piyasasında oynadığı rolü değiştirmeye
başlamıştır. Devletin sağlık hizmetleri piyasasındaki geleneksel rolü, sağlık hizmetlerinin
üretimi ve finansmanı üzerinde odaklanmaktadır. Yani devlet, sağlık hizmetlerini tek elden
yöneterek ya da hizmeti doğrudan üreterek görevini yerine getirmektedir. Ancak devletin rolü
değiştikçe, yönlendirme ve genel ilkeleri koyma ağırlık kazanırken, koruyucu sağlık
hizmetleri devlet tarafından verilmeye devam etmekte, tedavi ve rehabilite edici sağlık
hizmetleri piyasa ekonomisine bırakılmaktadır (Coşkun Can Aktan, A. Kadir Işık, 2008).
2. Enformasyon Teknolojisi Bölümlerinin Değişen Rolü
Enformasyon teknolojileri ve bu teknolojilerin oluşturduğu altyapılar sayesinde, kurumlar
operasyonel işlemlerini daha hızlı, daha doğru ve daha ekonomik şekilde yürütmektedir.
Önceleri farklı bölümlerce kullanılan farklı enformasyon teknolojileri, değişen koşullarla
birlikte birbirleriyle entegre edilmektedir. Söz konusu entegrasyon çoğu kez, kurum içi
sistemlerin yanında kurum dışı sistemleri de kapsamaktadır (Thaller, 2003). Enformasyon ve
iletişim teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler ve internet, kurum içi ve kurum dışı
sistemlerin birbirleriyle entegrasyonunda oldukça önemli faydalar sağlamaktadır.
2
Enformasyon teknolojilerinin temel fonksiyonlarından biri de kurumdaki iletişim süreçlerinin
desteklenmesidir. Enformasyon ancak iletildiği zaman kullanıcı tarafından fark edilmekte ve
değerlendirilmektedir. İletişim olmadan enformasyon bir anlam ifade edemeyeceği gibi
enformasyon olmadan da iletişimin bir anlamı olamayacaktır. İletilecek bir unsurun
bulunmadığı durumlarda, iletişimden bahsedilemeyecektir (Mertens vd., 1999). Bu bağlamda,
temel fonksiyonları enformasyonların üretilmesi, işlenmesi ve iletilmesi olan sistemler,
“enformasyon ve iletişim sistemleri” (İngilizce’deki karşılığı: Information and
communication systems) olarak adlandırılmakta, bu sistemlerin kısa adı ise “enformasyon
sistemleri” biçiminde kullanılmaktadır (Heinrich, 1994).
Enformasyon altyapıları, kurumdaki iletişim süreçlerinin desteklenmesi yanında başka önemli
fonksiyonlara da sahiptir. Bu fonksiyonlar, dış ve iç kaynaklardan verilerin toplanması,
bunların değerlendirilmesi ve enformasyonların oluşturulması, böylece gerçekleştirilecek
faaliyetlere yön verecek önemli sonuçlara ulaşılması olarak özetlenebilir (Weill, Broadbent,
1999).
Başka bir deyişle enformasyon teknolojisi bölümleri, kurumdaki farklı değer yaratma
süreçlerinin entegrasyonu yanında, kendileri de önemli bir değer yaratma süreci haline
gelmiştir. Enformasyon teknolojileri bölümlerinin sunduğu en önemli değer yaratma
fonksiyonları, pazarlama ve gelişme ile ilgili potansiyellerin ortaya konması olarak
özetlenebilir. Bütün bu faktörler, başlangıçta kurumdaki destekleyici birimler arasında sayılan
enformasyon teknolojisi bölümlerinin, gittikçe daha örgütsel bir nitelik kazanmasına yol
açmaktadır.
(Yücel Yılmaz,2007)
3. Türkiye’de Sağlık Hizmetleri
Ülkemizde sağlık sektörü 05.01.1961 tarih ve 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin
Sosyalleştirilmesi hakkındaki kanunun öngördüğü biçimde düzenlenmiştir. Bu kanunla
birlikte Türkiye’de ilk kez sevk zinciri gündeme gelmiş ve hastaların, önce birinci basamak
sağlık hizmeti veren sağlık kuruluşlarına (sağlık ocağı) başvurmaları ve buralarda, evde ve
ayakta teşhis ve tedavi edilemeyen ikinci basamak olan hastanelere sevk edilmeleri
öngörülmüştür (Zafer Öztek, 2008).
Hastaneler topluma çeşitli sağlık hizmeti sunan sağlık sistemimizin en önemli kurumlarından
biridir. Bu kurumlar, toplumun bedenen ve ruhen sağlıklı yaşamasında ve sağlıklı bir toplum
oluşturulmasında önemli görevler üstlenen hizmet işletmeleridir. Diğer hizmet işletmelerine
benzemekle birlikte, hastanelerdeki üretim süreci karmaşık bir yapıya sahiptir. Çünkü
3
hastalığın türü ve şiddeti, her hastaya farklı hizmet sunumu gerektirmektedir (Azzem Özkan,
2003).
Sağlık hizmeti yüzlerce, hatta binlerce bağımsız adımı kapsamaktadır. Ancak temel olarak
dört adımdan söz etmek mümkündür. Bunlar; koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık
hizmetleri, rehabilite edici hizmetler ve diğer hizmetlerdir. Diğer taraftan sağlık hizmetlerinin
kapsamı sürekli olarak genişlemektedir (Burhan Şenatalar, 2003).
4. Bilişim Teknolojileri
Teknoloji alanında meydana gelen hızlı ve ilginç gelişmeler teknolojinin kullanım alanları
konusuna oldukça yeni boyutlar getirmiştir. Gerek kişisel amaçlı evlerde gerekse ticari
kurumlarda bilgisayar ve yan teknolojilerinin kullanımı artık sınır tanımamaktadır. Büyüyen
ve gelişen toplumlar, endüstri devrimi sürecine girdikten sonra mal ve hizmet üretiminin şekli
değişerek verimlilik ve etkinlik kavramları sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Bilişim
teknolojileri bu amaçla gerek idari gerekse üretim aşamalarının her kademesinde uygulanma
imkanı bulmuştur.
Gelişen toplumlarla birlikte karmaşıklaşan yönetim faaliyetlerini modern çağın gerektirdiği
sistematik ile yapıp, doğru yere doğru hizmetin gitmesini sağlayacak yeni teknolojik
olanakların kullanılması kaçınılmaz olmaktadır. Gerek özel gerekse kamu kuruluşlarında, iyi
yönetim için iyi bilgi akışı olması gerekliliği herkes tarafından kabul edilen bir gerçek
olmaktadır. Her kurum kendi bünyesine uygun bilişim sistemini kurarak her türlü faaliyetlerin
daha verimli ve etkin olmasını sağlayacak tedbirler almaktadır. (Vahap Tecim, 2002).
4.1. Bilişim Sistemleri
Bilişim sistemi; yöneticinin karar vermesi için gerekli bilgiyi değişik kaynaklardan toplayan,
işleyen, saklayan ve veriyi raporlayan formal bir bilgi sistemi olarak tanımlanabilir (Mahmut
Tekin, Hasan Kürşat Güleş, Tom Burgess, 2000).
Bilişim sistemleri ile; bilginin toplanması, saklanması, işlenmesi, erişilmesi ve dağıtılmasına
hizmet eden teknolojiler (bilgisayar, veri toplama araçları, ağ ve iletişim araçları, yazılım ve
geliştirme araçları) uygulama ve hizmetlerin (bilgi-işlem, uygulama yazılımı geliştirme, bilgi
bankaları ve bilgi erişim hizmetleri vb.) bütünü ve sistem üzerindeki bilgilerin tümü
kasdedilmektedir (Halime İnceler Sarihan, 1998).
Her organizasyon farklı bir hizmet alanı, farklı bir çalışma biçimi ve yapılan işin türüne bağlı
olarak da farklı nitelikte bilgi gereksinimine ihtiyaç duymaktadır. Bilişim sistemleri;
organizasyonlarda yönetim sevilerine, fonksiyonel alanlara ve yönetime destek sağlama
4
biçimlerine göre farklı niteliklerde sınıflandırılmaktadırlar (Özlem Oktal, 2007).
4.2. Sağlık Bilişim Sistemleri
Sağlık Bilişim Sistemleri (SBS), tıp alanındaki gelişmelerin ortaya çıkardığı bilgi ve verilerin
oluşturulması, biçimlendirilmesi, paylaşılması ve sonuçta hastaların bakım ve tedavilerinin
belirlenmesi, seçilmesi ve geliştirilmesi işlemlerinin bütününe verilen isimdir. Yani SBS,
hasta hakkında düşünme yöntemleri ve tedavilerin tanımlanma, seçilme ve geliştirilme yolları
üzerine önemli bir çalışmadır.
Sağlık Bilişim Sistemlerinde bilimsel araştırma, disiplinlerarası bir nitelik taşır ve bilimsel
yöntemleri kullanır. Bilimsel araştırmalarda sağlanan bilginin yardımıyla hasta verilerinin
elde edilmesi, işlenmesi ve yorumlanması için yöntemler ve sistemler geliştirilir,
değerlendirilir. Bütün bunları yaparken de bilgi ve iletişim teknolojilerinin nasıl
uygulanacağını ve kullanılacağını araştırılır. Bilgi teknolojilerinde gelişmiş yöntemlerin
ortaya çıkmasıyla sağlanan ilerleme, tıp bilişiminin bir bilim dalı olarak gelişmesinde itici güç
olmuştur (Nazife Baykal, 2008).
Sağlık Bilişim Sistemleri genel olarak; Klinik Bilgi Sistemleri (KBS) ve Teşhis-Tedavi
Sistemleri (TTS) olmak üzere iki kısımda incelenmektedir (Hasan Kürşat Güleş, Musa Özata,
2005).
4.2.1. Klinik Bilgi Sistemleri
Günümüzde bilgisayar temelli sistemler sağlık sektöründe bulunması gerekli özelliklerden
biri haline gelmiştir. Özellikle, klinik bilgi sistemlerinin, iletişim ve internet bağlantılarının
geliştirilmesi sağlık sektöründe bu teknolojilerin yaygın bir şekilde kullanılmasını sağlamıştır.
Klinik-temelli bilgisayarlar için yeni yazılımların oluşturulması hastanelerde klinik bilgi
sistemlerinin pratikte uygulanmasını kolaylaştırmıştır (Pemberton and others, 2003). KBS’nin
başlıca bileşenleri aşağıda açıklanmıştır:
Elektronik Sağlık / Hasta Kayıtları : Hasta kayıtlarının oluşturulması, geliştirilmesi
ve/veya kalitesinin arttırılması sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi çalışmalarına
katkıda bulunabilecek başlıca konulardan biridir. Elektronik hasta kayıtları; sağlık
hizmeti veren personelin sağlık bakımı için ihtiyaç duyacağı verilere daha iyi ve daha
hızlı bir şekilde ulaşım, daha iyi kalitede veriler ve verileri çok yönlü olarak sunma
olanakları sağlamaktadır. Elektronik hasta kayıtları; sağlık bakımının sonuçlarının
ölçülebilmesi için gerekli klinik verilere elektronik olarak ulaşılmasını sağlamaktadır.
5
Elektronik hasta kayıtları; maliyetleri düşürerek ve personelin verimliliğini artırarak
sağlık bakım kuruluşlarının etkinliğini arttırmaktadır (T.C. Sağlık Bakanlığı Bilgi-
İşlem Daire Başkanlığı, 2004).
Klinik Karar Destek Sistemleri : Doktorların karar verme süreci incelendiğinde geçmiş
bilgilerin ve deneyimlerin etkili olduğu görülmektedir. Dolayısı ile deneyimsizlik,
insani durumlar ve benzeri anlık veya kalıcı problemler nedeniyle kararlar gerektiği
yönde verilemeyebilir. Bunun sonucunda da hata toleransı çok düşük olan tıp alanında
ölüme kadar varabilen istenmeyen sonuçlar ile karşılaşılabilmektedir ( Mehmet Erdem
Çorapçıoğlu, 2006).
Klinik karar destek sistemleri doktorların hastalarla ilgili en iyi kararı verebilmesi için
destek sağlayan bilişim sistemi uygulamalarıdır. Bu sistemler en güncel bilgileri
doktorların kullanımına sunarak karar vermelerine yardımcı olmak amacıyla
tasarlanmaktadır. Bilginin çok çabuk eskidiği ve artan bilgi miktarına bağlı olarak
doktorların karar vermesinin daha da güç bir hale geldiği durumlarda karar almaya
yardımcı olmaktadır (Musa Özata, Dr. Şebnem Aslan, 2004).
Hemşire Bilgi Sistemleri : Modern sağlık bakım sistemi, sağlık bakım hizmeti
verenlerin niteliğini ve niceliğini arttırmak amacı ile bilgi ve iletişim teknolojisinin
pek çok avantajını kullanır. Sağlık bakım kurumlarında, klinik bilgiyi kullanan en
büyük grubu hemşireler oluşturur. Hemşirelik uygulamalarında bilginin gelişmesi için
yeni teknolojilerin ve elektronik kayıt sisteminin kullanılması önemlidir. (Fatma Ay,
2009).
Tıbbi Görüntü Yönetim ve Depolama Sistemleri : Hastanelerde doktor reçeteleri, tahlil
sonuçları gibi metinsel bilgilerin yanında medikal görüntülerinde sayısal olarak
arşivlenmesi gerekmektedir. Buradaki medikal görüntülerin sayısal olarak
arşivlenmesi ihtiyacını gidermek için PACS (Picture Archivig and Communications
System – Resim Arşivleme ve İletim Sistemi) sistemleri geliştirilmiştir (Aytuğ Boyacı,
Mustafa Ulaş, 2008). PACS, görüntülerin saklanması, erişimi, dağıtımı ve sunumu için
kullanılan yönetim sistemlerine verilen genel addır. (www.pacs.gen.tr/pacsnedir.php).
Hasta Takip Sistemleri : Yoğun bakım ünitesi olarak da bilinen bu sistem, tıbbi tedavi
ve hasta bakım açısından diğer hastane hizmetlerinden ayrıcalık taşıyan, yerleşim
biçimi özel olarak tasarlanmış, yüksek teknolojili tıbbi cihazlar ve özel eğitimli tıbbi
personelle donatılmış hastanenin bir bölümüdür. Hasta takip sistemlerinde, hastanın
kalp atımı, kan basıncı, oksijen saturasyonu, solunum sayısı, vücut ısısı gibi yaşamsal
bulguları monitörlerden sürekli olarak takip edilmektedir (Mesa Hastanesi, 2008).
6
Klinik İşletim Sistemleri : Hastane içerisindeki direkt iletişim genellikle telefon
yardımıyla sağlanmaktadır. Ancak, telefona ulaşımın çoğu zaman mümkün olmaması
ve acil bir durumda detaylı bilgi sağlamaktan yoksun olması, hasta bakımında
etkinliğin düşmesine sebep olabilmektedir. Mobil iletişim araçlarının hastane klinik
uygulamalarında kullanılması bahsedilen sorunların çözümüne ve sağlık bakımı için
gereksinim duyulan bilgi ihtiyacının tam olarak karşılanmasında büyük katkı
sağlamaktadır (Hasan Kürşat Güleş, Musa Özata, age).
Teletıp : ABD tıp enstitüsünün 1996’da yaptığı tanımda teletıp, uzaklığın problem
olduğu durumlarda sağlık hizmetinin sağlanması ve desteklenmesi için elektronik bilgi
ve iletişim teknolojilerinin kullanımı olarak tanımlanmaktadır (Halil Aktaş, 2008).
Teletıp sayesinde bilgiye istendiği anda hemen ulaşmak mümkün olmaktadır. Teletıp
ile hasta ve doktorlar için ulaşım zamanı azalacağı gibi doktor için araştırma zamanı,
tıbbi kayıtlarda kağıt kullanımı, iyileşme zamanının kısalması, gereksiz ilaç
kullanımının azalması, hasta ve hastane masraflarının azaltılmasıyla tasarruf
sağlanabilmektedir. Hastalar kendileri için hazırlanmış siteler sayesinde hastalığı
hakkında daha fazla bilgi sahibi olarak ne zaman doktora başvurması gerektiğine karar
verebilir (Halil Aktaş a.g.e.).
Vaka Bileşimi : Vaka – Bileşimi Sağlık Yönetim Enformasyon Sistemleri, sağlık
bakım hizmetlerinin klinik yönü ile bütçe ve politika geliştirme faaliyetlerinin finansal
yönü arasında bir bağlantı ve denge sağlayan, sağlık sistem çıktılarını ve hastaların
durumlarını benzer özelliklere göre gruplayarak, klinik ve ekonomik olarak anlamlı
bir biçimde kategorize eden bilişim sistemleridir ( Salih Güneş, 2008).
Sanal Gerçeklik Uygulamaları : Tıp alanında sanal gerçeklik uygulamaları eğitim,
teşhis ve tedavi amaçları ile elde edilen gerçek verilerin bilgisayar desteği ile
işlenmesi ve tıbbi işlemlerde diğer bilgi ve yöntemlerle desteklenmesi esasına
dayanmaktadır (Ahmet Özkurt, 2003).
Sanal gerçeklik uygulamalarının cerrahi eğitimde kullanılmasının getireceği pek çok
yarar vardır. Gerçek hasta üzerindeki eğitimden daha etkilidir. Yeni bir tekniği
denerken ya da öğrenirken hastanın zarar görmesi önlenmektedir. Ayrıca, gerçek
yaşamda öğrenilmesi istenen teknikler ya da operasyonlar için ilgili vakanın gelmesi
gerekmektedir. Sanal gerçeklik uygulamalarında ise vaka sıkıntısı ortadan kaldırılmış
olur. Sanal modeller defalarca kullanılabilir ve bu yolla kadavralarda yaşanan
sorunlardan kaçınmak mümkündür (Nazife Baykal, a.g.m., 2008).
Akıllı Kart Uygulamaları : Akıllı kartlar üzerinde bilgi saklayabilmesi ve verilerin
7
güvenliğini sağlayabilmesi açısından manyetik kartlardan ayrılmaktadır. Günümüzde
akıllı kart tabanlı sağlık kartı uygulamaları giderek yaygınlaşmaktadır. Hastanın tıbbi
kayıtları arasından küçük bir veri kümesi seçilerek sağlık karına yüklenir. Böylece kart
kullanımı ile taşınabilir tabi kayıtlar, diğer kayıtlara erişim bağlantıları, veri tabanları
için erişim anahtarları ve sağlık hizmetleri arasında bütünlüğü sağlayan bir sistem
kurulmasını kolaylaştırma gibi yetenekler elde edilmiş olur (Çiçek Çavdar, Sanem
Sarıel, Tevfik Akgün, 2008).
Hastane Bilgi Sistemleri : Hastaneler bir yönden yönetim işlevlerinde, diğer yandan
tıbbi bilgi saklama ve derleme amacına yönelik olarak bilgi sistemleri desteğine
ihtiyaç duymaktadırlar (Haluk Özsarı, 1998). Bir hastanenin yönetimi, mal ve hizmet
üretimi esnasında oluşan mali, idari ve tıbbi süreçlerin öngörülen biçimde
yürütülmesini sağlamak amacıyla kullanılan yazılım ve donanımların tümüne hastane
bilgi sistemi denir.
Ülkemizde kullanılan Hastane Bilgi Sistemi bileşenleri; hasta kayıt kabul, hasta yatış /
taburcu, hasta takip, hasta sevk, merkezi yatış, acil servis, insan kaynakları, gönüllü
çalışma, sağlık kurulu, satınalma malzeme, genel muhasebe, telefonla randevu
sistemi, laboratuar ve eczaneden oluşmaktadır (Didem Rodoplu).
4.2.2. Teşhis Tedavi Sistemleri
Özellikle 1970’li yıllardan sonra bilgisayar teknolojisinin hızla gelişmesi tıbbi teknolojiye
inanılmaz boyutlarda katkılar sağlamıştır. Bugün her türlü sağlık sorunlarının çözümünde
tıbbi teknolojilerden ve sistemlerden yararlanılabilmektedir. Bu bağlamda Teşhis Tedavi
Sistemleri de teşhis ve tedaviye destek sağlayan görüntüleme ve laboratuar teşhis sistemleri
ve diğer uygulamalardan meydana gelmektedir (Hasan Kürşat Güleş, Musa Özata, a.g.e.)
4.3. Sağlık Sektöründe İnternet Uygulamaları
İnternette diğer bütün sektörlerde olduğu gibi sağlık sektöründe de binlerce web sitesi
bulunmakta, bu sitelerin sayısı sürekli artmakta ve dünyanın her yerinden her saniye binlerce
insan bu sitelere girerek bilgi, ürün ve hizmet almaktadır (Sedef Erdal, Murat Erdal, Ahmet
Araman, 2004).
E-Sağlık, bilgi ve iletişim teknolojilerini tüm fonksiyonlarıyla birlikte vatandaşların hizmetine
sunulmasıdır. Bu teknolojiyi, hastaların sağlığının iyileştirilmesinde , sağlık hizmetlerine hızlı
ve kolay ulaşılmasında, sağlık sektöründe yer alan tüm paydaşlara kaliteli, verimli ve etkili
8
hizmetlerin verilmesinde kullanılmasıdır (sagliknet.saglik.gov.tr, 2008)
5. Değerlendirme
Enformasyon ve iletişim teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler ve internet, kurum içi ve
kurum dışı sistemlerin birbirleriyle entegrasyonunda oldukça önemli faydalar sağlamaktadır.
Gelişen enformasyon iletişim teknolojileri sayesinde, kurumlarda gerçekleştirilen çalışmalar
ilgililere kolayca iletilmekte ve bu sayede zaman, masraf ve kalite alanlarında önemli
iyileşmeler sağlanabilmektedir.
Öte yandan diğer sektörlerde olduğu gibi sağlık sektöründe de başta özel sağlık kurumlarında
olmak üzere hızlı bir bilgi teknolojileri kullanımı sürecine girilmiştir. Bunun temel sebebi
kamu hastanelerindeki verimliliği arttırmak, maliyeti düşürmek ve hizmet kalitesini arttırmak;
özel hastanelerde ise rekabet avantajı sağlamak ve karlılığı arttırmaktır. Bu süreci Sağlık
Bakanlığı da Sağlık Dönüşüm Projesi ile desteklemektedir.
Gerek devletin gerekse özel sektörün gayretlerine rağmen ülkemizde sağlık hizmetlerinde
istenilen düzeye gelinememiştir. Sağlık sektöründe yaşanan sorunların çözülmesinde bilgi
teknolojileri ve bilişim sağlık sistemleri önemli bir yere sahiptir. Çünkü bilgi teknolojileri
diğer bütün sektörler gibi sağlık sektörünü de büyük ölçüde etkilemiştir.
Bilgi teknolojilerinin sağlık sektöründe kullanılması sağlık sektörü çalışanlarına büyük
kolaylık sağlamaktadır. Çalışanlar ihtiyaçları olan bilgilere kolaylıkla ulaşmakta ve
yöneticiler daha doğru karar verebilmektedir.
KAYNAKLAR
9
Prof. Dr. Bengü ÇAPAR, “Bilgi: Yönetimi, Üretimi ve Pazarlaması”
http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak05/u05-8.pdf
Wim Van GRANBERGEN, Rik Van BRUGGEN, “Measuring and improving corporate information technology through the balanced scorecard” http://www.ensino.uevora.pt/tmp/cursos/MOSI/sist_e_tec/balScorecard.doc
A. Serap FIRAT, “Sağlıklı Kentler ve Kentsel Sağlık”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,
Cilt8, Sayı 2 2006
http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/dergi_v1/8/2/12.pdf
Can Coşkun AKTAN, A. Kadir IŞIK, “Sağlık Hizmetlerinde Devletin Değişen Rolü”
http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/devlet-rolu.pdf
Yücel YILMAZ, “Enformasyon Teknolojisi Yönteminde Dengelenmiş Puan Kartı”, Doğuş
Üniversitesi Dergisi, 8(1) 2007, 108-114
http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/view/103
Zafer ÖZTEK, “Türkiye’de Sağlık Hizmetleri, Sorunları ve Çözümleri Raporu” 2008
http://www.ebto.org.tr/index.php?Itemid=78&id=158&option=com_content&task=view
Azzem ÖZKAN, “Hastane İşletmelerinde Maliyetleme Yaklaşımları”, Uludağ Üniversitesi
İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 22, Sayı 2 , 2003, sayfa 113 - 130
http://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/details.php?recid=3081&lng=0
Burhan ŞENATALAR, “Sağlık Ekonomisine Genel Bir Bakış”, Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı 25(4), 2003 özel Eki.
http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/484.pdf
Vahap TECİM, “Kamu Kurumlarında Etkin Yönetim İçin Bilişim Teknolojileri”, Dokuz
Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 17, Sayı 1, 2002
http://www.iibf.deu.edu.tr/dergi/2002_1_9.pdf
Mahmut Tekin, Hasan Kürşat Güleş, ve Tom Burgess, “Değişen Dünyada Teknoloji
Yönetimi”, Damla Ofset,2000
Halime İnceler Sarihan, “Rekabette Başarının Yolu-Teknoloji Yönetimi”, Desnet Yayınları,Yayın No: 002, 1. Baskı, İstanbul,1998, s. 167.
Özlem OKTAL, “Kurumsal Sistemlerin Uygulama Başarısını Etkileyen Değişkenlere Göre
Değişim Stratejilerinin Analizi” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
2007-1
http://www.anadolu.edu.tr/arastirma/hakemli_dergiler/sosyal_bilimler/pdf/2007-1/
sos_bil_05.pdf
Nazife BAYKAL, “Değişen Dünya, Tıp ve Teknoloji” Çözüm Sağlık ve Bilişim Dergisi
10
http://www.sisoft.com.tr/haber/page?SYF=Detay&hb=1197
Hasan Kürşat GÜLEŞ, Musa ÖZATA, “Sağlık Bilişim Sistemleri”, 1. Baskı, Nobel
Yayın,2005.
Musa ÖZATA, Dr. Şebnem ASLAN, “Klinik Karar Destek Sistemleri ve Örnek
Uygulamalar”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Dergisi, Cilt:5, Sayı:1, Ocak 2004
http://www.kocatepetipdergisi.aku.edu.tr/PDF/Ocak%202004/03%20Klinik%20karar
%20_11-18_%5B1%5D%20(3).pdf
John PEMBERTON and Others, “Issues and Trends In Computerisation Within UK
Primary Health Care” Logistics Information management, Volume 16, Number3/4, 2003
http://www.emeraldinsight.com/journals.htm?articleid=852229&show=abstract
T.C. Sağlık Bakanlığı Bilgi-İşlem Daire Başkanlığı, “Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi Eylem
Planı” , Ocak 2004, s:19
http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/bidb/tsbs.pdf
Mehmet Erdem ÇORAPÇIOĞLU, “TIPÇIT: Tıbbi Karar Destek Sistemi Çekirdeği,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara,2006
http://www.belgeler.com/blg/lo7/tipcit-tibbi-karar-destek-sistemi-cekirdegi-tipcit-medical-
decision-support-system-core
Fatma AY , Gülhane Tıp Dergisi, 2009;51-2; sayfa : 131
http://www.gulhanemedicaljournal.org/text.php3?id=492
Aytuğ BOYACI, Mustafa ULAŞ, “Pacs ve Medikal Görüntülerin Sayısal Olarak
Arşivlenmesi”
http://ab.org.tr/ab07/bildiri/165.doc
H.Erdal AKALIN, “Yoğun Bakım Ünitelerinde Hasta Güvenliği” , 2005
http://yogunbakimdergisi.org/managete/fu_folder/2005-03/html/2005-5-3-141-146.html
Halil AKTAŞ, http://halilaktas0.tripod.com/odev/teletipnedir.htm
Salih GÜLEŞ, “Dünyada ve Ülkemizde Sağlık Enformasyon Sistemleri” 2008
http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/m08.pdf
Ahmet ÖZKURT, MEDVR: Tıpta Bir Geliştirilmiş Gerçeklik Uygulaması ve Başarıyı
etkileyen Faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik
Dergisi, Cilt 5, Sayı 3 ,Ekim 2003, s:55
http://deu.mitosweb.com/browse/49990/15-05.pdf?show
Çiçek ÇAVDAR, Sanem SARIEL, Tevfik AKGÜN, “Sağlık Sistemlerinde Akıllı Kart
Uygulamaları”, 2008
http://web.itu.edu.tr/~sariel/publications/Bilisim_Sariel.pdf
11
Haluk ÖZSARI, “Sağlık Projeleri ve Sağlık Enformasyon Sistemleri Çalışmaları Hakkında
Genel Bilgi Notu”, Modern Hastane Yönetimi Dergisi, Cilt2, Sayı6, Ağustos-Eylül 1998, s:15
http://www.merih.net/m1/mhy-2-6-ho.htm
Didem RODOPLU, “Bilgi Teknolojileri Uygulamalarına Karşı Çalışan Direnci; Hastane
Bilgi Sistemi Üzerine Bir Uygulama” , Review of Social, Economic & Business Studies,
Vol.9/10, 409-438
http://fbe.emu.edu.tr/journal/doc/9-10/20.pdf
Sağlık.net http://www.sagliknet.saglik.gov.tr/portal_pages/notlogin/vatandas/
vatandas_sagliknetilesagliktaedonusum.htm
Sedef Erdal, Murat Erdal, Ahmet Araman, 2004, “E-Sağlık; Bilişim Teknolojileri
Perspektifinde İlaç ve Pazarlama Teknikleri”, Filiz Kitabevi, 2004
http://www.muraterdal.com/UserFiles/File/Kitaplar/ilac.doc
12