SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

105

ENDÜSTRİYEL ÜRETİM ve CAM LAVABO

Fevziye ÖZER ÖZET

Günümüz mimarisinde; yaşam alanlarının genelinde olduğu gibi banyolara da

estetik değer kazandırmak, yaşam alanlarının önemli bir unsuru kılmak amacı

daha da önem kazanmıştır. Yoğun çalışma hayatı, zor yaşam koşulları, ağır şehir

hayatı rahatlama zamanını gündelik ihtiyaçlara ayrılan zamana kaydırdığı için

bireylere ev ortamında bu ortamı sunmak gereklilik halini almaktadır.

Tasarımcılar, ıslak mekanlarda da fonksiyonelliğin yanı sıra ortaya koydukları

estetik değerleri ve biçimsel çeşitlilikleri ile bireylere bu farklılıkları yaratma

imkanı sağlamaktadır. Seramik ve metal malzemeler yaygın olarak kullanılmakta

iken cam ve alternatif malzemeler nicelik olarak çok yaygın kullanıma sahip

değildir. Bu çalışmanın amacı cam üretiminde karşılaşılan sorunlara karşın

malzemenin biçimsel farklılık yaratma konusunda sunduğu imkanlar nedeni ile

üretimi ve kullanımı için alternatif öneriler oluşturulabilmektedir.

Anahtar Kelimeler: endüstriyel cam lavabo üretimi, cam lavabo, cam lavabo

tasarımı, lavabo üretimi

INDUSTRIAL PRODUCTION AND GLASS SINK

ABSTRACT

Besides providing a significant role within the daily living areas also adding an

aesthetic valuefor the bathroomshas become more important within the current

architectural aspect. It becomes a necessity to allocate a relaxation time for the

individualswithin the daily home life because of the intensivework

life,difficultliving conditions,heavydemandsof everydaycity life. The designers

are providing such a distinguished diversity for the individuals by putting

forward the aesthetic values as well as the functionality of the

bathrooms.Whileceramics andmetal has been widely used asmaterials, glass as an

alternative material has not been so common. The aimof this study isin spite of

the problems encountered during the formalcreationof the glass

manufacturing,to offer alternative proposalsforthe production and usewith the

possibilities ofthe materialincreating new, distinctive forms.

Keywords: industrialglasssinkproduction, glasssink, glasssinkdesign,

sinkproduction

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

106

1. GİRİŞ

Islak mekanların en önemli unsurlarından olan lavabo, endüstrinin de

önemli öğelerinden birisidir. Lavabo denince seramik ve metal

lavaboların endüstriyel olarak üretimi yaygın olarak ilk akla gelen konu

iken, günümüzde fazla kullanım alanı bulamamış olan cam lavabonun

endüstriyel üretimine ilgi oldukça azdır. Tasarım sürecinden başlayarak

uygulama ve kullanım sürecine kadar tümü ile ele alındığında her

malzemenin olumlu ve olumsuz taraflarının

olduğu görülmektedir. Bir örnek vermek gerekirse; seramik malzeme

şeffaf olmadığından gider montajında kolaylık sağlar. Buna karşılık

metal lavabolar ise gider malzemesi ile aynı malzemeden üretildiği için

malzeme uyumu boyutunda nerede ise sorunsuzdur. Cam lavabolarda

ise gider malzemesinin görünmesi estetik bir sorun yaratmakta iken,

malzemelerin farklılığı da seramikte olduğu kadar uyum sorunu ortaya

koyar.

“Cam, şeffaf görünümüyle sanatsal çalışmalarda pek çok avantaja

sahiptir. Üç boyutlu bir tasarımda renk-doku, açık-koyu, mat, düz,

parlak, karmaşık, şeffaf, sivri, yuvarlak, lekesel, noktasal, çizgisel gibi

pek çok kavramla ele alınma özelliği taşır.”1 Şeffaflığın yanı sıra tüm bu

özellikleri de tasarıma katmak alışıla gelmiş biçimlerin dışına çıkılmasını

sağlayacaktır. Cam malzemenin özelliklerinden optik etkisi,

şekillendirme sonrası farklı yöntemlerle kalıcı dekor uygulamalarına

elverişli malzeme olması gibi özellikleri bu çeşitliliği sağlayacak

unsurlardır.

1Seres, (2007), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri Bildirimler

Kitabı-I, Cam Sanatında Cam Elyafının Kullanımının Önerilmesi, Eskişehir, Türk Seramik Derneği

Yayını 26-28 Kasım, s.323.

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

107

Şekil 1. Dekorlu Cam Lavabo

Şekil 2. Düz ve Kesme- Taşlama Dekorlu Lavabo

Ülkemizde cam lavabo üretimi küçük ölçekli işletmeler ve butik üretim

yapan atölyeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Pazarda satışı bulunan

cam lavabo tasarımları biçimsel olarak birbirine benzemekte, tasarım

yönünden biçimsel yenilikler, doku, renk gibi farklılıklar

kullanılmamaktadır. Yapılan çalışma günümüz cam lavabo tasarımlarına

farklı çözüm önerileri ortaya koymak ve cam lavabo seri üretiminin

artması için yapılmıştır.

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

108

2. ENDÜSTRİYEL LAVABO ÜRETİMİ ve CAM MALZEMESİ

Çağımızda, bütün uygar ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de sıhhi

tesisatlar endüstriyel üretime uygun olarak tasarlanmakta ya da tasarıma

yönelikyapılan üretimlerde, üretim yöntemlerine uygun teknik

geliştirilmektedir. Temizlikle ilgili banyo, mutfak, hastane ve benzeri

ıslak mekanlarda sağlık gereciolarak seramik ve paslanmaz çelik

malzeme tercih edilmektedir.

Endüstriyel üretimde, üretim yöntemleri ve kullanıcı tercihleri göz

önünde bulundurulduğundan seramik ve metal, lavabo üretiminde

kullanılan en yaygın malzemelerdir. Ticari mekanlar ve mutfak gibi

mekanlarda ağırlıklı olarak metal tercih edilirken banyo ve tuvaletlerde

seramik, malzeme olarak öne çıkmaktadır. Metal yüzeylerin seramik

yüzeylere göre bünye hassasiyetinin daha az, malzemenin

mukavemetinin daha yüksek olması metal lavabonun bu gibi alanlardaki

tercih sebeplerindendir. Seramikhijyen açısından sağlık gereci olarak

ıslak mekanlara uyum sağladığından bu mekanlarda öncelikli olarak

tercih edilmektedir. Cam ise malzeme olarak kırılgan bir yapıda

olmasından dolayı mukavemet açısından mutfak ve diğer hassasiyetine

dikkat edilemeyen kullanım alanlarında tercih edilmemektedir.

Seramik malzemesi fabrikasyon olarak üretim kolaylığı, malzeme ve

üretim maliyetlerinin uygunluğu nedenleri ile ekonomik olarak da

metalden sonra en çok kullanılan malzeme olmuştur. Cam ise malzeme

ve üretim maliyetlerinin yüksekliği, üretim sürecinin daha zor

olmasından dolayı ekonomik olarak üst gelir düzeyine yönelik ürünler

ortaya koyma gerekliliğine yol açmaktadır.

Ülkemizde 1950’li yıllardan sonra görülen hızlı sanayileşmeye bağlı

olarak, inşaat sektöründeki hızlı gelişmeler beraberinde sağlık gereçlerine

olan talebi büyütmüştür. Bu talep doğrultusunda kurulmuş olan sağlık

gereci üreticisi firmalarının üretim ve çalışma prensipleri tasarımcıyı

doğrudan ilgilendirmektedir. Tasarımcı ürünü tasarlarken o ürünün

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

109

üretime uygunluğunu ve üretiminin devamlılığını da düşünerek hareket

eder. Banyolarda görmeye alışık olduğumuz seramik sağlık gereçlerine

alternatif olarak, yakın geçmişte tüketicinin de tercihleri doğrultusunda

cam sağlık gereçleri ıslak mekanlarda yerini almaya başlamıştır.

Endüstriyel üretimde kullanılan malzeme değiştikçe üretim yöntemleri

de farklılık göstermektedir.

Seramik bir lavabo üretimine en uygun üretim şekli döküm tekniğidir.

Seramik sektöründe kalıplar alçıdan üretilir. “Kolayca

şekillendirilebildiği ve gözenekli yapısı nedeni ile su emme,

kurutulduğunda da hacmindeki fazla suyu dışarıya atabilme

özelliğinden dolayı tercih edilen bir malzemedir.”2 Kalıp malzemesinin

kolay şekillendirilebilir olmasına karşın malzemenin sınırları tasarımda

ve dekorda tasarımcıyı kısıtlamaktadır. Bu nedenle çeşitlilik yaratmakta

sıkıntı çekilmektedir.

Metal lavabo, yüksek üretim kapasitesi, düşük maliyetleri ile kolay

bulunabilir, hafifliği ile kolay taşınabilir, montajı kolay olan ürünlerdir.

Bunların sonucunda kullanıcıya ekonomik olarak da daha uygun

önerilerle sunulmaktadır. Yaygın olarak paslanmaz çelikten üretilmekle

birlikte diğer malzemelerden de üretimler vardır. Isı ve basınç

kullanılarak presleme yöntemi ile şekillendirme yapılmaktadır. Üretim

süreci diğer malzemelerle karşılaştırıldığında

çok daha kısadır. Hafif ve istif edilebilen biçimler olduğu için imalatçı

açısından da kolaylıkları bulunmaktadır. Dayanıklı olması nedeniyle de

özellikle mutfak gibi kazaların çok olduğu ıslak mekanlarda tercih

edilirler. Metal lavabo üretim tekniği olarak sınırlı imkanlar

sunduğundan tasarımcı lüks tüketime yönelik özel üretimlerde bu

malzemeyi çok tercih etmektedir. Özel döküm metal lavabolar

bulunmakla birlikte bunlar da maliyet açısından çok zorlayıcı

olabilmektedir.

2 Dönmez, Güner (2001), Seramik Sıhhi Tesisat Gereçlerinin Gelişim Süreci İçinde Karşılaştırmalı

Üretim Sistemleri, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Seramik

Ana sanat Dalı Seramik Programı, İstanbul, s.75.

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

110

Şekil 3. Metal Lavabo

Üretimde kullanılan malzeme cam ise, bu hususta pek çok üretim tekniği

bulunmakta, çökertme, kalıpla şekillendirme, sıcak cam teknikleri

bunlardan bazılarıdır.Cam lavabo üretiminde kullanılan en uygun teknik

çökertme tekniğidir.

Üretim kapasitesinin düşük, maliyetlerinin yüksek olması kullanıcı

açısından yüksek ödeme gücü gerektirdiğinde yaygın talep

bulamamaktadır.

Üretimi yapılacak endüstriyel ürünlerin kalıplarının üretim ömürleri

seramik kalıplarındaki gibi yeterince uzun olmamaktadır. Üretimi

yapılacak olan cam lavaboyu üreten işletme butik üretim yapmakta

ise, tek kullanımlık ısıya dayanıklı alçı kalıp yapılabilmektedir. Ancak

cam lavabonun seri üretime uygunluğu ele alındığında kullandığımız

kalıp malzemesi önemli olmaktadır. Üretimde tercih edilen metal

kalıpların kullanım ömrünün uzunluğu, kalıpta kullanılan malzemenin

et kalınlığıyla ve niteliğiyle doğru orantılıdır.

Seri üretim devamlılığı olan bir uygulamadır ve cam malzemenin

şekillendirilmesinde genellikle metal kalıplar kullanılmaktadır.

Kullanılan bu kalıplar metal olsalar dahi belli bir kullanım süreleri

olduğundan, endüstriyel üretimde amaç, kalıpların yaşam sürelerini

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

111

arttırmaktır. Bu kalıpların niteliklerine göre kullanım süreleri araştırılıp,

cam lavabo üretiminde kullanılabilecek farklı malzemeler tespit edilerek,

bunların kalıba uygunluğu ortaya konulmuştur.

Endüstriyel lavabo üretiminde malzeme olarak kullanılan metal, seramik

ve geniş bir üretim ağına sahip olmayan cam malzeme kullanılmaktadır.

Cam malzemeyle üretim konusunda yeterli bilince sahip

olunmamasından ve bu alanda üretim yapan tesis sayısının da sınırlı

olmasından dolayı cam lavabo üretimi ülkemizde yaygın değildir. Cam

malzemeye göre seramiğin kullanım açısından tüketiciye güven vermesi

ve alışılagelmiş alışkanlıkların da değiştirilememesinden dolayı cam

lavabonun kullanım alanı sınırlı sayıdadır.

Metal kalıp yardımıyla dekoratif cam lavabolar kolaylıkla üretilmektedir.

Metal kalıplarda fiber, kalıp yüzeyinde camın gerilimini almak için hızlı

soğuma esnasında şoklamaya karşı güvenlik amaçlı kullanılmaktadır.

Üretim ve kullanım amaçlarına göre endüstride metal kalıplar tercih

edilmekte, geniş yüzeyli bombeli modellerde de bu kalıplar

kullanılmaktadır. Metal kalıpların üretim sistemi açık ve kapalı kalıp

olarak ikiye ayrılmakta, ısıya daha dirençli

olduğu için fırın içindeki hareketi aza indirgemede metal kalıplardan

faydalanılmaktadır.

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

112

Fotoğraf 1.Metal Kalıba Çökertme Tekniği

Fotoğraf 2. Tenore (Metal Çubuk Üzerine Çökertme) Metal Kalıp Uygulaması

Seramik malzemeden cam kalıplarının kullanım sonrası muhafaza

edilme üretici firmada kalıpların istiflenmesi açısından sıkıntı yaratmakta

ve seramik malzemenin imalat süreci de uzun olmaktadır. Seri üretimde,

tasarımdan pazarlama sürecine kadar ürünün tüm ayrıntılarının

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

113

çözümlemeleri yapılmaktadır. Üretim esnasında fırın içi kontrolünün

zorluğundan dolayı seramik kalıp tercih edilmemektedir.

Fotoğraf 3. Seramik Kalıba Çökertme Tekniği

Lavabo üretiminde kullanılan kalıplar ne kadar güçlü ve kaliteli olursa

kalıpların kullanım ömrü o kadar uzun olmaktadır. Malzemenin

kullanım ömrü tamamen kullanıcı hassasiyetine bağlı olmakla birlikte

malzemeye hassasiyet gösterildiğindekalıplar 1 yıl kullanılabilmektedir.

Ayrıca ısıya dayanıklı alçıdan yapılan kalıplarda tek kullanımlık

olmakta, ancak kalıpların metal ceketlerle desteklenmesi sonucu

kullanım süresi uzatılabilmektedir. Seramik ve metal lavabo üretiminde

ise, kullanılan alçı ve metal kalıplar seri üretime en uygun

malzemelerdir. Kalıp içine çökertme tekniği kadar yaygın olmamakla

birlikte üfleme ile de cam lavabo üretimi kabul gören ve diğer tekniklere

göre daha seri üretime uygun olan bir uygulama biçimidir. Bu teknik ilk

düz cam imalatında da kullanılmış ve kabul görmüştür. Büyük ve kalın

üfleme özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde kullanılmaktadır. Alanında

ustalık gerektirmekle birlikte

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

114

bu teknik aydınlatma elemanlarının cam aksamlarının üretilmesinde

yaygın olarak kullanılmaktadır.

Şekil 4. Sıcak Şekillendirme Tekniği

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

115

Şekil 5. Üfleme Tekniği ile Lavabo

Cam lavabonun gündeme gelmesi ile alışılagelmiş seramik lavabo

biçimlerinde de bir farklılaşma gözlemlenmiştir. Bir diğer değişle cam

malzemesinin sunduğu değişik biçim ve dekor olanakları seramik lavabo

tasarımcılarını da etkilemiş ve yeni biçimlerin üretilmesine yol açmıştır.

Şekil 6. Cam Lavabo Şekil 7. Seramik Lavabo

Cam lavabolar seramik malzemenin tasarım aşamasına esin kaynağı

olmakla birlikte, malzemenin şeffaf olma özelliğinden kaynaklanan doku

ve renk uygulamalarına elverişliliği de camı su ile temas eden yüzeylerde

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

116

ön plana çıkarmaktadır. Bu uygulama biçimi hijyen açısından ve

temizliğin sağlıklı, kolay yapılmasına engel olacağından

kullanılamamaktadır. Dekor olarak kullanılan çıkartma ve boyama

teknikleri de suyun aşındırma özelliği nedeniyle kalıcı olmayacağından

tercih edilememektedir. Ayrıca kullanımdan kaynaklanan aşınmalar da

meydana gelmektedir. Seramik lavabolarda uygulanan sır üstü

tekniğinde bu gibi sorunların önlenebilmesi için sır içi tekniğinin

kullanılması uygun olmaktadır ancak bu yöntem de üretim sürecine hem

zaman hem de maliyet açısından olumsuz yansıdığından çok da tercih

edilmemektedir.

Şekil 8. Rölyef Dekor Şekil 9. El Boyaması Dekor Örneği

Metal lavabolarda ise yüzeyde kaplama malzeme kullanılmadığından

dolayı bu tür ürünler dekoratif uygulamalara elverişli değildir. Cam

malzeme şeffaf olmasından dolayı, dokunun uygulandığı alt yüzeydeki

görüntünün lavabonun üst kısmına da yansıtmasıyla, seramik ve metal

yüzeylerde kullanım açısından uygulanmayan bir avantaj sağlanmış

olur. Lavabonun kullanılan iç yüzeyinin pürüzsüz, ancak ışık

geçirgenliğinden dolayı dokunun üst yüzeyde de algılanabilmesi

sebebiyle cam, diğer malzemelere göre tasarıma dekor yönünden de

geniş imkanlar sunmaktadır.Benzer şekilde ışık kullanımı da cam

lavabolarda değişik görünümler elde etmeye imkan tanımaktadır.

Bununla beraber camın yüzeyine sürülen kaplama malzemeleri ile ısı

farklılıklarında renk değiştiren lavabolar elde edilmektedir.

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

117

Şekil 8. Işıkla Renk Değiştiren Lavabo Örnekleri

3. CAM LAVABO

“Cam lavabo, yurt dışında özellikle İtalya, İngiltere, Almanya, Çin ve

Japonya’da, oldukça önemli bir üretim kapasitesine ve pazarına sahip

olmakla birlikte Türkiye’de durumun aynı olduğu söylenemez.

Türkiye’de cam lavabo kullanımı yeni yeni gündeme gelmeye başlamış

ve sadece birkaç atölye cam lavabo üretmeye başlamıştır.”3Cam lavabo

üretim teknikleri şekillendirme yöntemlerine dayanarak ele alındığında

farklı yöntemlerin kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bu yöntemler

şekillendirme öncesi ve ya şekillendirme sırasında biçimin oluşturulması

ya da şekillendirme sonrası değişik dekor tekniklerinin uygulanması ile

elde edilen aynı biçim farklı uygulamalar olarak özetlenebilir.

Cam malzeme şekillendirildikten sonra biçim üzerine değişik tekniklerle

tekrar tekrar işlem yapılarak, özellikle suya temas etmeyen yüzeylerde

değişik görsel etkiler elde etmek olasıdır.

3Seres, (2007), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri Bildirimler

Kitabı-I, Cam Lavabolar, Eskişehir, Türk Seramik Derneği Yayını 26-28 Kasım, s.150.

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

118

Biçim Elde Etmek

Amaçlı Şekillendirme

Uygulama Sırasında

Oluşan Biçim

Uygulama Öncesi

Malzemede Yapılan

Değişikliklerle Biçimde

Farklılık Elde Etme

Biçim

Biçim ve Dekor

Tablo 1. Cam Lavabo Üretim Teknikleri Şekillendirme Prensipleri

Şekil 11

Şekil 12

Şekil 13

Şekil 14

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

119

Şekillendirme Sonrası

Dekor Uygulamaları

Kesme Taşlama

Kumlama ve Asit

İndirgeme

Boyama

Şekil 10. Kesme –Taşlama Dekor

Şekil 9. Kumlama Dekor

Şekil 17-19. Boyama Dekor

Tablo 2. Cam Lavabolarda Şekillendirme Sonrası Dekor Uygulamaları

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

120

“Şu anda piyasada görülen cam lavaboların büyük bir kısmı yurt

dışından ithal edilmektedir. Üretimin gelişememesi birkaç nedene

dayandırılabilir. İlk neden, bu ürünlerin yeterli pazar genişliğine sahip

olmayışıdır. Üretim seri olarak yapılamadığı için cam lavaboların adet

fiyatı diğer lavabolara kıyasla yüksek olmaktadır. Gelişmekte olan

ülkeler kapsamına giren ülkemiz için lüks ürünler arasına girer. Bu

nedenle cam lavabolar sadece belli bir kesime hitap etmekte, sınırlı bir

pazar payına sahip olmaktadır. Bir diğer neden ise, cam lavaboların

tanıtımının yapılmıyor oluşudur. Lavaboların camdan yapılabileceğini

bilmeyen birçok insan vardır. Bilgi sahibi olan kişiler de camın kırılabilir

yapısı nedeni ile satın almayı düşünmemektedirler.”4 Ülkemizde üretilen

cam lavaboların formları birbirine benzemektedir.Özellikle Uzak Doğuda

üretilen örneklerde camın optik özellikleri, üretim sonrası dekor

uygulama imkanlarının çeşitliliği yaygın olarak kullanılmakta iken yerli

üretim lavabolarda malzemenin imkanlarının daha kısıtlı kullanıldığı

gözlemlenmektedir.

Metal ve Seramik gibi malzemelerde iç yüzeye dekor uygulama

zorunluluğu hijyen sağlama, temizlik, dekorun kalıcı olabilmesi gibi

nedenlerden kısıtlı imkan sunarken cam malzemenin şeffaf olması

dekorun su ile temas eden yüzey değil arka yüzeye uygulanabilir

olmasını sağlamakta bu şekilde hem dekor seçenekleri artmakta hem de

tersten yapılan uygulama 3 boyutlu bir derinlik hissi de kazanmaktadır.

Cam lavaboların üretiminde kullanılan cam kalınlığıgenelde 19 mm’dir.

Yapılan çalışmalarda 15 mm gibi farklı kalınlıklarda da uygulama

yapıldığı görülmüştür. Kazalara karşı mukavemet açısından kalınlığın

artması tercih edilir.

“Cam lavabo tasarımı yapılırken bağlı olunmak zorunda kalınan

sınırlılıklar vardır. Bunlar, homojen kalınlığı sağlamak, tasarıma uygun

sıcaklığı tespit etmek, içine çökertme yöntemine uygun lavabo

4Seres, (2007), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri Bildirimler

Kitabı-I, Cam Lavabolar, Eskişehir, Türk Seramik Derneği Yayını 26-28 Kasım, s.151.

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

121

tasarlamak, ergonomik kurallar dahilinde lavabo ölçülerini tespit etmek

ve lavabo tahliye deliğinin standartlara uygunluğudur.”5

4. CAM LAVABO UYGULAMA SONUÇLARI

Çalışmada, öncelikle çağdaş anlayışa uygun geometrik bir lavabo

tasarımı yapılmış ve 1/3 oranında küçültülerek deneme üretimi

gerçekleştirilmiştir. Araştırma evresinde ortaya çıkan bulguların

doğrultusunda bu uygulamaya rölyef dekor uygulama çalışması

yapılmış ve seçilen iki desen kalıplara aktarılmıştır. Pişirim sırasında

rölyeflerin cama aktarılması pişirim süresinin arttırılmasını

gerektirmektedir. Şekillendirme pişiriminde 760° C’da 60 dakika

5Seres, (2007), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri Bildirimler

Kitabı-I, Tasarımı Destekleyen Etütler, Eskişehir, Türk Seramik Derneği Yayını 26-28 Kasım, s.152.

Fotoğraf 4. Cam Fırınında Çökertme Pişirimi

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

122

beklemek yeterli olurken, rölyef uygulaması için 180 dakika bekleme

yeterli olabilmiştir.

Rölyef çalışması ya da yapılacak diğer uygulamalar lavabo maliyetine ek

yük getirmekle birlikte yapılan uygulamaların kullanıcının hem malzeme

hem de görsel olarak alışageldik malzemelerden rölyef çalışmaları, diğer

kesme-taşlama, boyama gibi dekor uygulamaları ek maliyet

getirmektedir. Buna karşılık nihai kullanıcı cam lavaboyu geleneksel

lavabo malzeme ve biçimlerinden farklı olduğu için tercih etmekte ve bu

uygulamalarda bu farklılığı pekiştirmektedir. Dolayısı ile maliyetteki bu

artış lavabonun seçilebilirliğini azaltmamakta tam tersine arttırmaktadır.

Uygulama 1.Tasarım I, 750x550 mm

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

123

Uygulama 2.Tasarım II, 700x580 mm

5. SONUÇ

Üretimde kullanılan seramik kalıpların kullanım süresi, kullanım

koşullarına da bağlı olarak üç yıla kadar uzayabilmektedir. Seramik

kalıplarda pişirme, bekleme ve camın kalıp şeklini kavrama süresi, daha

uzun olmakta, metal kalıpta güçlendirme çalışmalarıyla, üretimde bu

işlemlerden daha uzun verim alınabilmektedir. Metal kalıplar sürekli

ısıya maruz kaldığında kullanım özelliğini kaybetmektedir. Metal kalıpta

et kalınlığı 4 mm olan bir kalıbın kullanım ömrü 5 yılı geçmemektedir.

Ülkemizde üretilen cam lavabo piyasasında kurumsal bir üretici firma

olmadığından dolayı, üretim küçük ölçekli atölyeler tarafından

gerçekleştirilmektedir.

Camın kırılganlığını önlemek için temperleme işlemi yapılmakta, ancak

bu işlem küçük işletmelerdeki üretim koşullarının elverişsizliğinden

dolayı uygulanamamaktadır. Cam lavabo üretiminde endüstriyel üretim

için seramik kalıplar devamlılık ve pürüzsüz yüzey elde etme açısından

uygun bir malzeme değildir. Üretimde kullanılacak olan kalıptan birkaç

ürün alınıp yüzeye doku çalışılmak isteniyorsa seramik kalıp

kullanılabilir.

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

124

Bu çalışmada, günümüz piyasasındaki cam lavabo tasarımları

karşılaştırılıp,özgün tasarımlar oluşturulmuştur. Tasarımda,

fonksiyonellik, estetik, biçim, doku gibi unsurlar ele alınmıştır. Çalışma

ve araştırmalar ortaya koymuştur ki dekor uygulaması cam lavaboların

en önemli unsurlarındandır. Biçim elde etmenin ötesinde tasarımcı ve

uygulayıcının özellikle üzerinde durması gereken unsur dekordur. Cam

lavabonun malzeme özelliğinden dolayı suyla temasta olmayan yüzeyde

çok çeşitli uygulamalar yapmak olasıdır. Bu uygulamalar maliyeti

arttırmakla birlikte piyasa değerine artıştan daha fazla değer

katmaktadır. Tek bir biçim, farklı dekor uygulamaları ile çok farklı

sonuçlar ortaya koyabilmektedir. Dekor uygulaması biçimde değişiklik

yapmadan çeşitlendirilebilmektedir. Bu uygulama da maliyette artış gibi

görünmesine karşılık yeni bir biçim üretimine gidilmediği için yeri

geldiğinde ekonomik bir çözüm dahi olabilmektedir.

Yapılan çalışmanın sonucunda ortaya konmuştur ki dekor, cam lavabo

üretiminin en önemli unsurlarından biridir ve farklılık yaratma, çeşitlilik,

ürüne değer katma ve talep oluşturma gibi ihtiyaçların giderilmesinde

çok önem arz etmektedir. Tasarımcı ve uygulayıcılar dekor unsurunu

göz ardı etmeden yalın biçimlere çok seçenekli dekor uygulamaları ile

piyasanın nabzını tutması gerekir.

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

125

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

126

Şekil 20-37. Tek Biçim Farklı Dekor Uygulamaları

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

127

Şekil38-39. Biçim Farklılıkları

6. KAYNAKLAR

DÖNMEZ, G, “Seramik Sıhhi Tesisat Gereçlerinin Gelişim Süreci İçinde

Karşılaştırmalı Üretim Sistemleri”, Yüksek Lisans Tezi, Mimar

Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Seramik Ana sanat

Dalı Seramik Programı, İstanbul, s.75, 2001.

KOCABAĞ, D, “Cam Kimyası, Özellikleri, Uygulaması”, Birsen

Yayınevi, İstanbul, 1995.

KULA, E, “Cam Sanatında Cam Elyafının Kullanımının Önerilmesi”

Seres, IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya

Semineri Bildirimler Kitabı-I, Eskişehir, Türk Seramik Derneği

Yayını 26-28 Kasım, s.323, 2007.

YALNIZ, E.M, HASDEMİR, İ, “Cam Lavabo Tasarımı” Seres, IV.

Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri

Bildirimler Kitabı-I, , Eskişehir, Türk Seramik Derneği Yayını 26-

28 Kasım, s.150-152, 2007.

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

128

SHELBY, J, E, “IntroductiontoGlassScienceandTechnology”, Second

Edition, New York StateCollege of Ceramics at AlfredUniversity

School of Engineering, Alfred, Usa, 2005.

SÜMER, G, “Cam Teknolojisi”, Eskişehir, 2007.

Şekil Kaynakları

Şekil 1. http://www.vitraform.com/html/home_slideshow2.html,

14.05.2012

Şekil 2.http://www.archithings.com/new-glass-bathroom-sinks-from-

kohler/2011/05/12/kohler-mirovia-bathroom-sink, 14.05.2012

Şekil 3. http://www.ermagrup.com/teshir/88959107.jpg, 05.05.2012

Şekil 4.http://www.whiteelks.com/glassresources.htm, 15.05.2012

Şekil 5.http://www.whiteelks.com/sinks.htm, 14.05.2012

Şekil 6. http://ev-mobilya.com/wp-content/uploads/2011/08/banyoda-

kurulum-icin-lavabo-glass-bathroom-sinks.jpg, 15.05.2012

Şekil7.http://www.kadincasayfa.com/wpcontent/uploads/2011/02/%C3%

A7anak-lavabo-modeli2.jpg, 15.05.2012

Şekil 8. http://glasswashbasin.ogc-okinawa.com/bowl.html, 15.05.2012

Şekil 9. http://bathroomav1.com/bathroom-glass-basins/, 15.05.2012

Şekil 10. http://www.decorolo.com/delightfull-whitehaus-nymphaea-

glass-basin-led-chromatherapy-10671/stunning-whitehaus-nymphaea-

glass-basin-led-chromatherapy-2/, 14.05.2012

Şekil 11.http://ak1.ostkcdn.com/images/products/L11311927.jpg,

21.06.2012

Şekil 12.http://www.bathroom.com.tw/bathroom/basin/glass, 21.06.2012

Şekil 13.http://www.bydekorasyon.com/banyoda-cam-lavabo-sikligi-

cam-lavabo-modelleri/?pid=1556, 21.06.2012

Şekil 14.http://www.showerremodel.org/899/choosing-beautiful-glass-

sinks-for-bathrooms.html/bathroom-glass-sink, 28.06.2012

Şekil 15.http://www.ev724.com/resim_838.html, 15.05.2012

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II) F.ÖZER

129

Şekil16.http://www.showroom.hbdesignparis.com/wpcontent/uploads/2

011/06/ADAT TO-CASA-11.jpg, 21.06.2012

Şekil 17. http://www.bronzeartonline.com/product/copper-sink-sp-

21q.html, 15.05.2012

Şekil 18. http://www.yapidekorasyon360.com/modern-banyo-

dekorasyonu/, 15.05.2012

Şekil 19.http://designglass.tradeindia.com/glass-wash-basin-bowl-

561944.html, 01.07.2012

Şekil20.http://www.lapis.com.tw/product/show.aspx?name=20071224134

830.jpg, 01.07.2012

Şekil21.http://www.lapis.com.tw/product/show.aspx?name=20071224134

830.jpg, 01.06.2012

Şekil22.http://www.lapis.com.tw/product/show.aspx?name=20071224134

949.jpg, 01.06.2012

Şekil23.http://www.lapis.com.tw/product/show.aspx?name=20071224135

59.jpg, 01.06.2012

Şekil24.http://www.allproducts.com/manufacture98/flarestar/product2.h

tml, 01.06.2012

Şekil 25. http://catalogs.indiamart.com/products/glass-basin.html,

01.07.2012

Şekil 26. http://dekorasyon.kadin.ca/wp-content/uploads/2011/03/Banyo-

cam-lavabo-örnekleri.jpg, 02.07.2012

Şekil27.http://www.manufacturer.com/cimages/buyLeads/www.alibaba.

com/0911/v/buying_glass_sink_bowl_wash_sink_glass_basin_wash_basi

n_urgent.jpg, 03.07.2012

Şekil28.http://www.herculesonline.com/catalog/construction_hardware/

1/glass_wasin_3.html, 03.07.2012

Şekil 29. http://www.easybizchina.com/picture/product/200808/14-

70c93c09-1ed6-4e8d-a276-10245ac5b46d.jpg,m, 24.06.2012

Şekil 30. http://bangalore.olx.in/glass-wash-basin-clearance-sale-iid-

368452277, 24.06.2012

Şekil 31. http://www.bespokeglassbasins.com/pop_forest06.php,

24.06.2012

F.ÖZER SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2012-II)

130

Şekil 32. http://www.homegue.com/2011/02/modern-glass-vessel-sink-

suzanne-guttman/glass_sink_by_suzanne_guttman_04/, 24.05.2012

Şekil 33. http://www.overstock.com/Home-Garden/Fontaine-Dino-Eye-

Glass-Vessel-Sink/6730744/product.html, 15.05.2012

Şekil34.http://www.onyxsink.com/oscommerce/popup_image.php?pID=

83&osCsid=7d78a4ffbe1 d7b332ed5103d25ebdacd,15.05.2012

Şekil35.http://www.onyxsink.com/oscommerce/popup_image.php?pID=

77&osCsid=20342dabb6e081adfc9828b81ff92354, 15.05.2012

Şekil36.http://www.onyxsink.com/oscommerce/popup_image.php?pID=

84&osCsid=b2008ff3848db36ece3a6c84e1f5e16d, 01.07.2012

Şekil37.http://designiswhatyoucangetawaywith.files.wordpress.com/201

1/10/green-glass-sink.jpg, 15.05.2012

Şekil38. http://www.forumdas.net/ev-ve-dekorasyon/canak-lavabo-

modelleri-49181/, 21.06.2012

Şekil39. http://www.lavabocam.com/cam_lavabo6.htm, 01.07.2012