EMBRIOLOGIA · budowa ciała temperament i aspekty inteligencji a także cechy wspólne dla naszego gatunku; ... •Otrzewna więzadła szerokiego, krezka i ściana jelita

EMBRIOLOGIA

Dla Placówki Edukacji Ustawicznej EFIB

mgr Justyna Jarmuda, wszelkie prawa zastrzeżone

www.efib.pl

Embriologia, endogeneza

(gr. embryon – zarodek) –

nauka zajmująca się

rozwojem zarodkowym organizmów

zwierzęcych (w tym człowieka) i roślinnych.

Zajmuje się procesem rozwojowym

charakterystycznym dla zwierząt i roślin

wielokomórkowych, rozmnażających się płciowo,

obejmującym okres od zapłodnienia do

opuszczenia osłonek jajowych (w przypadku

zwierząt jajorodnych) lub organizmu matki w

czasie porodu

Placówka Edukacji Ustawicznej EFIB

www.efib.pl

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

Podział

embriologia opisowa – badająca zmiany morfologiczne

następujące podczas rozwoju zarodka oraz płodu, dzieli

się ona na:

embriologię ogólną – zajmującą się gametami,

zygotami, listkami zarodkowymi oraz tworzeniem się

narządów pierwotnych

embriologię szczegółową – zajmującą się:

histogenezą (różnicowaniem poszczególnych

tkanek)

organogenezą (rozwojem poszczególnych

narządów)

mechanika rozwoju – zajmująca się badaniem

przyczyn zamian rozwojowych zachodzących w

naczyniach i układach

embriologia fizjologiczna – pozwala poznać czynności

zarodka i płodu.


www.efib.pl


http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Embriologia_opisowa&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Embriologi%C4%99_og%C3%B3ln%C4%85&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Embriologi%C4%99_szczeg%C3%B3%C5%82ow%C4%85&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/Histogeneza

http://pl.wikipedia.org/wiki/Organogeneza

http://pl.wikipedia.org/wiki/Mechanika_rozwoju

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Embriologia_fizjologiczna&action=edit&redlink=1

Stadia rozwoju zarodkowego:

• zapłodnienie

• bruzdkowanie

• gastrulacja

• neurulacja

• organogeneza


www.efib.pl


ZAPŁODNIENIE

polega na połączeniu żeńskiej i męskiej komórki

płciowej.

Podczas zapłodnienia plemnik przebija błonę otaczającą

komórkę jajową i jego jądro łączy się z jądrem komórki.

Tak powstaje komórka zwana ZYGOTĄ.


www.efib.pl


ZAPŁODNIENIE CD

Zapłodnienie zachodzi w bańce jajowodu

12godzin po pęknięciu dojrzałego

pęcherzyka jajnikowego;

Następnie błona komórkowa komórki

jajowej nabrzmiewa, nie dopuszczając

już innych plemników;


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


Wynikiem zapłodnienia jest ciąża. U ludzi do

zapłodnienia dochodzi zwykle pomiędzy 10 a 18

dniem cyklu. Współcześnie naukowcy postrzegają

zapłodnienie jako proces ciągły, trwający w

przypadku człowieka 12-24 godzin - nie sposób

wyróżnić konkretnego "momentu zapłodnienia".


www.efib.pl


http://pl.wikipedia.org/wiki/Ci%C4%85%C5%BCa

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cykl_miesi%C4%85czkowy

EPF – Early Pregnancy Factor

• wczesny czynnik ciążowy

• białko immunosupresorowe, które pojawia się we

krwi kobiety ciężarnej krótko po zapłodnieniu

• pozwala na rozpoznanie ciąży w pierwszym

tygodniu


www.efib.pl


Zapłodnienie pozaustrojowe, zapłodnienie in

vitro (ang. in vitro fertilisation, IVF; (łac.) in vitro, dosł.

"w szkle") –

metoda zapłodnienia polegająca na doprowadzeniu do

połączenia komórki jajowej i plemnika w warunkach

laboratoryjnych, poza żeńskim układem rozrodczym.

Zaliczana do technik rozrodu wspomaganego

medycznie.

Jest stosowana z szerokich wskazań jako

sposób leczenia objawowego niepłodności w wypadku,

gdy inne metody wspomaganego rozrodu nie mają

zastosowania lub nie przyniosły oczekiwanego rezultatu


www.efib.pl


EPF – Early Pregnancy Factor

• wczesny czynnik ciążowy

• białko immunosupresorowe, które pojawia się we

krwi kobiety ciężarnej krótko po zapłodnieniu

• pozwala na rozpoznanie ciąży w pierwszym

tygodniu


www.efib.pl


Podstawowe wiadomości z genetyki

zapłodnienia…

• Połączenie genów ojca i matki – genotyp;

• Jądro każdej komórki ciała ma zestaw 46

chromosomów ułożonych w 23 pary;

• Zawierają one informacje o danym

człowieku, nie tylko o jego indywidualnych

cechach takich jak: kolor włosów, wzrost,

budowa ciała temperament i aspekty

inteligencji a także cechy wspólne dla

naszego gatunku;


www.efib.pl


Podstawowe wiadomości – ciąg

dalszy…

• Geny dominujące…

• Płeć męska czy żeńska –

chromosomy XY i XX;

• Bliźnięta jednojajowe

(monozygotyczne) i dwujajowe;


www.efib.pl


Bruzdkowanie (ang. cleavage),

segmentacja, pierwszy etap rozwoju zarodkowego

zwierząt tkankowych;

seria mitotycznych podziałów zapłodnionej komórki

jajowej na coraz mniejsze komórki — blastomery; w

wyniku bruzdkowania powstaje morula, a

następnie blastula. W czasie bruzdkowania ani

masa, ani objętość, ani zasadniczy kształt zarodka

nie ulegają zmianie. Przebieg bruzdkowania jest

charakterystyczny i stały dla danej grupy zwierząt.

Termin bruzdkowanie, wprowadzony 1824 przez J.L.

Prévosta i J.B.A. Dumasa, pochodzi od bruzd

widocznych na powierzchni dzielącego się zarodka.


www.efib.pl


BRUZDKOWANIE CD

• To wielokrotny podział mitotyczny zygoty

• W czasie bruzdkowania zarodek nie rośnie

• Podział zygoty ludzkiej na 2 pierwsze blastomery

zachodzi po ok 30h od zapłodnienia

• Po 40-50h mamy 4 blastomery

• Po 3 dniach stadium 12-16 blastomerów


www.efib.pl


BRUZDKOWANIE CD

• Jajo płodowe składające się z 12-16 blastomerów

otoczone osłonką przejrzystą nazywamy MORULĄ

• W STADIUM MORULI ZARODEK PRZECHODZI Z

JAJOWODU DO MACICY

• W tym czasie zarodek korzysta z własnych skąpych

substancji odżywczych (gdy nie uda się implantacja –

zarodek obumiera)

• W czasie dalszych podziałów powstaje jama

blastocysty wypełniona płynem

• Zanika osłona przejrzysta (która pełniła rolę

ochronną przed zakażeniem lub urazem)


www.efib.pl


BRUZDKOWANIE CD

Blastocysta składa się ze skupionych na jednym

biegunie komórek, które tworzą WĘZEŁ

ZARODKOWY lub EMBRIOBLAST, z którego

powstanie właściwy ZARODEK

oraz z ułożonych na obwodzie blastocysty

spłaszczonych komórek stanowiących

TROFOBLAST. Trofoblast przekształci się w

kosmówkę a następnie w łożysko.


www.efib.pl



www.efib.pl


MORULA 8 KOMÓREK


www.efib.pl


Przebieg blastulacji: 1. morula 2. blastula


www.efib.pl


ZYGOTA

przesuwa się jajowodem do macicy gdzie

następuje implantacja. Podczas wędrówki

dzieli się najpierw na dwie komórki, potem na

cztery, osiem itd.


www.efib.pl



www.efib.pl


IMPLANTACJA

• Około sześciu dni po zapłodnieniu

rozpoczyna się proces zagnieżdżenia,

implantacji

• W jamie macicy blastocysta przywiera

ściśle do endometrium – najczęściej w

okolicy górnej części tylnej ściany trzonu

macicy.


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


IMPLANTACJA cd

• Zarodek zagłębia się w błonie śluzowej macicy

(tzw. doczesnej) dzięki reakcjom

enzymatycznym trofoblastu - zewnętrznej

warstwy blastocysty.

• Ok. 23. dnia po ostatniej miesiączce może

wystąpić nieznaczne krwawienie z dróg

rodnych

• Dzięki inwazyjnym i trawiennym

właściwościom trofoblastu zarodek otrzymuje

produkty odżywcze z endometrium


www.efib.pl



www.efib.pl


IMPLANTACJA CD

Etapy zagnieżdżenia:

• Przylegania

• Przeniknięcia

• Rozprzestrzeniania

• zatrzymania


www.efib.pl


IMPLANTACJA CD

Nieprawidłowe miejsca zagnieżdżenia:

• Okolica ujścia wewnętrznego szyjki macicy

• Bańka jajowodu

• Cieśń jajowodu

• Róg macicy

• lejek jajowodu

• Jajnik

• Ujście maciczne jajowodu

• Otrzewna więzadła szerokiego, krezka i ściana jelita


www.efib.pl


IMPLANTACJA CD

Zagnieżdżenie w szyjce macicy powoduje wiele

powikłań w przebiegu ciąży i porodu, gdyż rozwija

się łożysko przodujące

Zagnieżdżenie poza macicą powoduje ciążę

pozamaciczną, która najczęściej kończy się

poronieniem


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


Gastrulacja (ang. gastrulation) –

faza w rozwoju zarodka zwierząt, następująca

po bruzdkowaniu. W wyniku gastrulacji

powstaje gastrula. W procesie gastrulacji dochodzi

do zgrupowania komórek pełniących podobne

funkcje w organizmie.

Istotą gastrulacji jest wytworzenie dwu lub

trzech listków zarodkowych z pojedynczej

warstwy blastuli.


www.efib.pl


GASTRULACJA CD

Typem gastrulacji zachodzącym u człowieka jest

delaminacja. Polega na utworzeniu z

komórek węzła zarodkowego warstwy górnej –

ektodermy i warstwy dolnej – endodermy,

następnie pomiędzy nimi powstaje mezoderma. Z

warstw mezo- i ektodermalnej powstaje owodnia, z

warstw mezo- i endodermalnej –

omocznia lub łożysko omoczniowe.


www.efib.pl


GASTRULACJA CD

W drugim tyg rozwoju zarodkowego blastocysta jest

zagnieżdżona w błonie śluzowej macicy a jej części

składowe TROFOBLAST I WĘZEŁ ZARODKOWY

ulegają dalszemu różnicowaniu:

Z WĘZŁA ZARODKOWEGO powstają ENDODERMA I

EKTODERMA

Z TROFOBLASTU - ŁOŻYSKO


www.efib.pl



www.efib.pl


Gastrulacja cd

odbywa się w 2 tygodniu w 12 dni po zapłodnieniu;

wtedy komórki różnicują się na 3 listki zarodkowe, z

których powstają narządy; po 24 dniach zaczyna

pracować serce; naczynia krwionośne zarodka

napotykają na naczynia łożyska i powstaje

pępowina.


www.efib.pl


3 LISTKI ZARODKOWE

EKTODERMA

MEZODERMA

ENDODERMA


www.efib.pl


Z ektodermy powstają:

• układ nerwowy i narządy zmysłów

• naskórek i jego wytwory

• nabłonek wyścielający

• początkowe i końcowe odcinki układów

• siatkówka

• soczewka oka

• ucho wewnętrzne

• włosy i paznokcie


www.efib.pl


Z mezodermy powstają:

• układ kostny

• układ mięśniowy

• układ krążenia

• skóra właściwa

• nerki

• Kora nadnerczy

• tkanka łączna

• ukł. moczowo-płciowy

• śledziona

• czaszka


www.efib.pl


Z endodermy powstają:

• układ pokarmowy z gruczołami trawiennymi

• układ oddechowy

• pęcherz moczowy

• grasica

• tarczyca

• przytarczyce

• wątroba, trzustka

• prostata

• pochwa, cewka moczowa

• części nabłonkowe gardła, tchawicy, oskrzeli, płuc,

krtani, migdałków


www.efib.pl


Błony płodowe (membranae fetales)

błony otaczające zarodek gadów, ptaków, ssaków w

tym człowieka (owodnia, omocznia, kosmówka,

pęcherzyk żółtkowy), połączone z zarodkiem

pępowiną. Łożysko tworzy kosmówka kosmata z

doczesna podstawną. Błony powstają z zygoty, ale

nie stanowią części składowych zarodka.


www.efib.pl



www.efib.pl


Owodnia

jedna z błon płodowych, powstaje z ektodermy i

mezodermy. Otacza płód pęcherzem płodowym

stanowiącym szczelnie zamknięty worek wypełniony

płynem. Płyn ten nazywany jest płynem owodniowym

(wody płodowe) i tworzy on środowisko życia

wewnątrzmacicznego. Umożliwia płodowi nie tylko

swobodne poruszanie się w łonie matki, ale również

stanowi pewnego rodzaju amortyzator chroniąc płód

przed urazami. Poza tym zabezpiecza płód przed

wysychaniem, wahaniami temperatury, jak również

izoluje dziecko przed silnymi bodźcami docierającymi

ze świata zewnętrznego np. głośnymi dźwiękami.

Owodnia stanowi również barierę dla drobnoustrojów

znajdujących się w pochwie.


www.efib.pl


Omocznia (łac. allantois)

jedna z błon płodowych, rozwija się między owodnią, a

kosmówką. Gromadzi zbędne produkty przemiany

materii zarodka. Powstaje z endodermy i mezodermy

pozazarodkowej. Omocznia z czasem wypełnia się

coraz bardziej i zrasta z owodnią i kosmówką. Jej

pozostałość stanowi moczownik.


www.efib.pl


Kosmówka

zewnętrzna błona płodowa zbudowana z

ektodermy, osłaniająca ciało zarodka i pozostałe

błony płodowe: owodnię, omocznię i pęcherzyk

żółtkowy. Na jej powierzchni rozwijają się liczne i

rozmaicie wykształcone wyrostki, tzw. kosmki

uczestniczące w budowie łożyska.


www.efib.pl



www.efib.pl


Pęcherzyk żółtkowy, woreczek żółtkowy

błona płodowa otaczająca żółtko zarodka. Podczas

rozwoju zarodek zużywa żółtko, więc pęcherzyk

zmniejsza się i zostaje wcielony do pępowiny.


www.efib.pl


ZABURZENIA ROZWOJU W PIERWSZYCH DWÓCH

TYGODNIACH

• Ok 15% kom jajowych zostaje zapłodnionych

nieprawidłowo

• 10-15% zygot przystępuje do bruzdkowania, ale nie

zagnieżdża się prawidłowo, ulegając obumarciu

• Z zagnieżdżonych blastocyst ok 60% przeżywa tylko do

drugiego tyg

• Aż 50% wszystkich zygot ginie przed zagneżdżeniem

• Implantacja jest krytycznym momentem rozwoju-

zakłucenia

• Wczesne obumarcie zarodka stanowi swojego rodzaju

mechanizm spontanicznej eliminacji wad wrodzonych

(Warkany)


www.efib.pl


Neurulacja -

proces mający miejsce podczas rozwoju

embrionalnego (zarodkowego), w czasie to

którego rynienka nerwowa ulega zamknięciu

tworząc cewę nerwową (zawiązek ośrodkowego

układu nerwowego). Zachodzi w drugim i

trzecim tygodniu ciąży.


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


Cewka nerwowa, cewa nerwowa –

zawiązek układu nerwowego powstający ponad

zawiązkiem struny grzbietowej, wzdłuż linii

środkowej zarodków strunowców (Chordata) w

procesie neurulacji. Zapadające się do

wnętrza gastruli komórki

grzbietowej ektodermy tworzą rynienkę, a

następnie ślepo zakończoną z obu końców

rurkowatą strukturę stopniowo przykrywaną

ektodermą. U wyżej uorganizowanych

strunowców cewka nerwowa rozwija się

w mózgowie i rdzeń kręgowy.


www.efib.pl


Organogeneza -

Proces tworzenia się i

rozwój narządów w trakcie

rozwoju zarodkowego


www.efib.pl


Okres prenatalny – od poczęcia do narodzin…


www.efib.pl


Długość ciąży 280 dni, 40

tygodni – menstruacyjna

Długość ciąży 266 dni, 38

tygodni – owulacyjna


www.efib.pl



www.efib.pl


W prenatalnym okresie rozwoju

człowieka wyróżniamy trzy trymestry

(każdy po trzy miesiące)


www.efib.pl


ROZWÓJ PRENATALNY – 3 OKRESY:

1.PRZEDZARODKOWY – od zapłodnienia do końca 3 tyg,

zygota przekształca się w tarczkę zarodkową składającą

się z 3 listków zarodkowych

2.ZARODKOWY – od 4 do 8 tyg, proces powstawania oraz

szybkiego wzrostu i różnicowania najważniejszych

narządów (ukł nerwowy i sercowo-naczyniowy powstaje

wcześniej ok 3 tyg)

Wrażliwość na czynniki teratogenne

3.PŁODOWY - od 9 do 38 tyg, zarodek przekształca się w

płód, dalszy rozwój


www.efib.pl



www.efib.pl


W czwartym tygodniu życia płodowego powstaje

łożysko

• zapewnia łączność pomiędzy zarodkiem a matką, ma

za zadanie zaspokojenie potrzeb rozwijającego się

organizmu • dopływ energii

• dopływ substancji budulcowych

• zapewnienie środowiska wodnego

• wydalanie metabolitów

• ochrona płodu

• synteza hormonów( od 4 miesiąca progesteron)


www.efib.pl



www.efib.pl


SCHEMAT KRĄŻENIA ŁOŻYSKOWEGO


www.efib.pl


Pierwszy trymestr życia dziecka.

Rozwój fizyczny:

• W czasie pierwszego miesiąca zarysowuje się

okolica głowy;

• Od 19 dnia tworzą się oczy;

• 28 dnia można rozpoznać soczewkę oka;

• Od 21 dnia pracuje serce, które w cztery dni

później zaczyna swoje rytmiczne pulsowanie;

• Tworzy się zamknięty system naczyń

krwionośnych;

• 4 tydz oddzielenie zarodka od pęcherzyka

żółtkowego


www.efib.pl


Pierwszy trymestr; rozwój fizyczny - ciąg

dalszy:

• W 3 tyg. powstają zaczątki 33 kręgów;

• W 4 tyg. pojawia się jama ustna, zawiązki

narządów wewnętrznych, kończyn, oczu, uszu i

nosa oraz 40 par mięśni położonych wzdłuż osi

ciała;

• Pod koniec pierwszego miesiąca zarodek ludzki

zwinięty jest w łuk składa się z kilku mln komórek

ma ponad 0,5 cm długości i waży poniżej 1g,

• 5 tydz okolica twarzowa zbliża się do wyniosłości

sercowej,

• Powstaje płytka dłoniowa


www.efib.pl



www.efib.pl


Pierwszy trymestr; rozwój fizyczny –

miesiąc drugi

• Tworzenie podstawowych narządów;

• W 5 tyg. pojawiają się zawiązki dłoni i stóp,

gruczołów rozrodczych (jąder lub jajników);

• Zaczyna powstawać przegroda moczowo-

odbytowa, przegrody w sercu, błony

oddzielające serce, płuca i trzewia;

• Tkanka chrzęstna szkieletu i tkanka

mięśniowa;

• Powstaje przewód słuchowy zewnętrzny,

• Okolica szyjna i grzbietowa zaczyna się

prostować


www.efib.pl


Miesiąc drugi, rozwój fizyczny – ciąg dalszy…

• Głowa powiększa się, twarz nabiera bardziej

ludzkiego wyglądu;

• Zarodek rośnie o 3-4 mm.

• W 6 tyg. głowa staje się największą częścią ciała;

• Rozpoczyna się kostnienie płaskich kości czaszki;

• Pojawiają się zawiązki palców u dłoni i stóp oraz

zawiązki zębów;

• w zawiązku oka powstaje barwnik, który jest

widoczny przez przezroczystą skórę dziecka;

• 7 tydz powstaje fizjologiczna przepuklina pępkowa


www.efib.pl



• Serce, szczęka i żuchwa są całkowicie uformowane;

• Wytwarza się podniebienie i przewód nosowo-łzowy;

• Wątroba wytwarza komórki krwionośne;

• Powstają jelito ślepe, wyrostek robaczkowy,

rozgałęzienia oskrzeli, mięśnie przepony, grzbietu,

brzucha i kończyn


www.efib.pl



• Ustala się tożsamość płciowa, do 9 tyg. zewnętrzne

narządy płciowe wyglądają podobnie;

• Dziecko ma już 1,5-2 cm dł. I waży ponad 2 g.

• W 7 tyg. powiększa się nadal głowa a wydłużona

szyja uwydatnia szczękę dolną;

• Tworzą się wargi i zawiązek języka ;

• Zaczyna zarastać podniebienie, otwierają się

przewody nosowe, powstają kanały półkoliste ucha;

• Małżowina uszna przybiera kształt odziedziczony po

rodzicach;


www.efib.pl



• Oddzielają się od siebie drogi moczowo-płciowe i

przewód pokarmowy;

• Żebra i kręgi kostnieją;

• Kończąc 7 tydz. dziecko mierzy już ponad 2cm;

• W 8 tyg. głowa dziecka jest pochylona ku przodowi i

stanowi połowę długości ciała


www.efib.pl



• Gałki oczne przesuwają się z boków do przodu i

nabierają pigmentu;

• Kształtują się powieki i przegrody zewnętrzne

nosa(dwie dziurki);

• Kończyny stają się smuklejsze;

• Ręce są rozłożone na boki;

• Na dłoniach pojawiają się główne linie papilarne;

• Następuje rozwój gruczołów dokrewnych(grasicy,

tarczycy, nadnerczy), oraz kubków smakowych;


www.efib.pl



• Powstają błony mięśni gładkich;

• Serce wykazuje typowe fazy czynności i bije z

częstotliwością 40-80 uderzeń na minutę;

• U dziewczynek rozpoczyna się formowanie

łechtaczki u chłopców zaś moszny;

• Kończąc drugi miesiąc dziecko osiąga wzrost

3cm;

• Przypomina wygląd miniaturowego człowieka o

określonej płci, wszystkie wewnętrzne narządy

są już ukształtowane i pełnią właściwe funkcje;

• Palce dłoni rozdzielone, palce stóp zrośnięte,

• Oczy są otwarte, w 8 tyg następuje zamknięcie

powiek,


www.efib.pl


Pierwszy trymestr rozwoju dziecka.

Rozwój fizyczny, miesiąc trzeci:

• Rozpoczyna się płodowy okres życia;

• Dziecko jest bardziej aktywne i przejawia

indywidualne cechy w zachowaniu i wyglądzie;

• W 9 tyg. plecy wyprostowują się przez co głowa

nie opada na brzuch;

• Grubieje skóra i mięsnie;

• Na skórze wyrasta meszek płodowy;

• Tworzy się tęczówka;

• Powieki przykrywają oczy;

• Na dłoniach i stopach pojawiają się zawiązki

paznokci;

• 10 tydz znika przepuklina fizjologiczna,


www.efib.pl


Rozwój fizyczny, miesiąc trzeci- ciąg dalszy

• Dziecko osiąga 4cm dł. i wagę 3g;

• W 10 tyg. Dziecko rośnie o 1,5 cm i przybiera na

wadze;

• Twarz już ma proporcje dziecięce;

• Zarasta podniebienie;

• Ślimak i narząd słuchowy ucha a także trzustka i

płuca kończą swoją morfogenezę;

• Pęcherzyk żółciowy produkuje żółć;


www.efib.pl



• Szpik kostny podejmuje stopniowo funkcję

krwiotwórczą;

• Tworzą się mięśnie umożliwiające ruchy jelit;

• W 11 tyg. dziecko ma już 6,5 cm wzrostu i waży

9,5 g.

• Zaczynają się kształtować struny głosowe;

• Trzustka wydziela insulinę do krwi;

• Między 9 a 12 tyg rozpoczyna się wydalanie

moczu


www.efib.pl



• W 12 tyg. dziecko osiąga 7,5 cm wzrostu i wagę

14 g.

• Powstaje otwór odbytowy;

• Gruczoły wytwarzają ślinę;

• Zakończony zostaje rozwój strun głosowych;

• Żebra i kręgi ulegają intensywnemu kostnieniu;

• Nerki powodują mocz wydzielany do płynu

owodniowego;

• Kora nadnerczy wydziela hormony;


www.efib.pl


Kształtowanie się układu nerwowego


www.efib.pl


Pierwszy miesiąc

13 dnia tworzy się

zawiązek ukł.

nerwowego;

19 dnia powstaje cewa

nerwowa; z niej rozwija

się rdzeń kręgowy i

nerwy obwodowe; jeśli

tu zadziałają czynniki

szkodliwe może dojść

do powstania

rozszczepu kręgosłupu;

Pierwszy miesiąc

21 dnia powstają

pierwsze komórki

ośrodkowego układu

nerwowego i trzy

pierwotne pęcherzyki

nerwowe(tyłomózgowie

, śródmózgowie i

przodomózgowie);

W 4 tyg. mózgowy

odcinek pierwotnego

układu nerwowego się

wygina się łukowato ku

gurze i przodowi;

pierwsze spontaniczne

ruchy; funkcjonuje jako

prymitywny mózg;


www.efib.pl


Drugi miesiąc

Powstaje 5

pęcherzyków

mózgowych, rozpoczyna

się różnicowanie

komórek nerwowych

kory mózgowej; w 6 tyg.

zaobserwowano

pierwsze odruchy

nerwowe; w 7tyg.

półkule mózgowe

zaczynają wypełniać

górną część czaszki;

Drugi miesiąc

W 43 dniu dziecko

wykonuje rączkami i

nóżkami marionetkowe

ruchy;

Intensywnie rozwija się

oko, zwłaszcza komórki

nerwowe siatkówki;

kończy się rozwój

soczewki;

W połowie 7 tyg. okolica

warg staje się bardziej

wrażliwa na dotyk; w 8

tyg. następuje rozwój

pęcherzyków

mózgowych, zaczyna się

unerwianie tworzącego

się ucha wewnętrznego


www.efib.pl


Trzeci miesiąc

W 9 tyg. cewa nerwowa

wypełnia się

komórkami

nerwowymi; Doskonali

się zmysł dotyku np.

dłoń zwija się w

piąstkę;

Neurony w rdzeniu

kręgowym zaczynają

rozsyłać sygnały

nerwowe do

poszczególnych

kończyn; tworzy się

nerw węchowy;

doskonali się

wrażliwość dotykowa

okolicy twarzy;

Trzeci miesiąc

Dziecko w macicy

wykonuje dużo ruchów

takich jak: ziewanie ,

przeciąganie się; w 11

tyg. zwiększa się

powierzchnia czuła na

dotyk; w 12 tyg.

przysadka mózgowa

zaczyna wydzielać

hormony; dziecko

zaczyna połykać wody

płodowe; dziecko

wykonuje ruchy

„tańczące”- prostuje

ręce i nogi, rusza

palcami i gałkami

ocznymi, otwiera i

zamyka usta; ruchy na

początku są

nieregularne i nagłe

potem stają się płynne i

celowe;


www.efib.pl


Zdjęcia trymestr pierwszy…


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


Drugi trymestr rozwoju – 4 miesiąc, rozwój

fizyczny:

• Cechuje najbardziej intensywny wzrost oraz duże

tępo rozwoju układu nerwowego;

• Dziecko od głowy do pięt osiąga 25cm i ciężaru 20

dag;

• Główka dziecka zajmuje 1/3 dł. ciała;

• Dzięki rozwojowi mięśni karku trzyma się bardzo

prosto;

• Na palcach powstają poduszeczki dotykowe;


www.efib.pl


Drugi trymestr rozwoju – rozwój fizyczny –

ciąg dalszy

• Serce przepompowuje ok.30 litrów krwi;

• Tarczyca asymiluje jod i wydziela tyroksynę;

• Organizm syntezuje białka;

• Zwiększa się ilość płynu owodniowego, który

zapewnia utrzymanie stałej temperatury;

• Łagodzi wstrząsy i skutki urazów fizycznych

matki;


www.efib.pl


Drugi trymestr rozwoju – rozwój fizyczny –

ciąg dalszy

• Picie płynu ćwiczy mięśnie potrzebne do

pobierania pokarmu, stwarza warunki dla

dojrzewania śluzówki żołądka i jelit;

• Mózg dynamicznie dojrzewa;

• Uformowany jest móżdżek;

• Powstają ciągle nowe połączenia nerwowe;

• Oczy z położenia bocznego zbliżają się ku

przodowi

• Małżowiny uszne przemieszczają się


www.efib.pl


Drugi trymestr, 5 miesiąc – rozwój fizyczny

• Dziecko osiąga 30 cm wzrostu i wagę 40 dag;

• Porost włosów, brwi i rzęs;

• Pojawienie się paznokci;

• Wysłuchiwalne stetoskopem tony serca;

• Ślimak w uchu wewnętrznym osiąga swoją

ostateczną wielkość(7mm);

• Faza czuwania i snu;

• Wolniejszy wzrost płodu,

• Ruchy płodu wyczuwane przez matkę,

• Powstaje brunatna tkanka tłuszczowa,


www.efib.pl


Drugi trymestr, 6 miesiąc- rozwój fizyczny

• 35 cm wzrostu i waży od 50 do 70 dag;

• Maź płodowa pokrywa obficie skórę;

• Brak tkanki tłuszczowej;

• Wytwarzają się wiązadła stawowe;

• Szkielet intensywnie kostnieje;

• Dziecko magazynuje substancje potrzebne po

urodzeniu: wapń, żelazo, białka, ciała

odpornościowe;

• W naczyniach można zobaczyć krew,

• Ciało staje się proporcjonalne,


www.efib.pl


Drugi trymestr, 6 miesiąc- rozwój fizyczny – ciąg

dalszy

• Rosną włosy i paznokcie;

• Dojrzewają narządy wewnętrzne;

• Płuca dziecka są na tyle dojrzałe, że w razie

przedwczesnego porodu istnieje szansa na przeżycie

poza łonem matki;

• Kończy się wzrost liczby komórek i zwojów

nerwowych;

• Dziecko powinno wykazywać regularne cykle

aktywności;

• W 24 tyg pneumocyty nabłonka oddechowego płuc

zaczynają wydzielać surfaktant


www.efib.pl


Drugi trymestr umiejętności psychoruchowe…

Czwarty miesiąc

Dziecko nadal ćwiczy

intensywne ruchy;

Piąty miesiąc

Matka może już

stwierdzić , że dziecko

śpi ma czkawkę, kopie

obraca się, przeciąga po

śnie,

Dziecko nadal ćwiczy

sprawności życiowe np.

ssanie;

Szósty miesiąc

Aktywność dziecka

zależna od

otrzymywanych

bodźców;

Aktywność matki i

dziecka jest

naprzemiennie

sharmonizowana;


www.efib.pl


Drugi trymestr – rozwój zmysłów…

Czwarty miesiąc

Miedzy 14 a 15 tyg. całe

ciało staje się wrażliwe;

Dziecko reaguje na

smak wód płodowych;

Ucisk na brzuch matki

wywołuje ruchy

przeciwstawne- zwija

się , kopie;

Piąty miesiąc

Kubki smakowe są

chemicznie aktywne;

Intensywność ruchów

połykania wód

płodowych zależy nie

tylko od głodu a także

smaku i samopoczucia

dziecka;

Dziecko reaguje na

zmianę temperatury

oświetlenia i silny

dźwięk;

Szósty miesiąc

Otwiera się szpara

powiekowa;

Gałka oczna porusza się

w górę w dół i na boki;

Reakcja na silny dźwięk

powoduje przestrach

dziecka;


www.efib.pl


Zdjęcia - drugi trymestr….


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


Trzeci trymestr rozwoju, rozwój fizyczny – 7

miesiąc

• Dziecko osiąga ok.30 cm wzrostu oraz wagę od 90

do 135 dag;

• Rosną włosy i paznokcie;

• U chłopców jądra z jamy brzusznej przez kanał

pachwinowy zsuwają się do moszny;

• Przekręca się i wykonuje ruch kończynami;

• Ponowne otwarcie oczu,

• Rozwój tkanki tłuszczowej,

• Włosy na głowie i meszek dobrze rozwinięte,

• Od 28 tyg erytropoeza w szpiku kostnym, kończy

się w wątrobie i śledzionie,

• Płuca dobrze rozwinięte,


www.efib.pl


Rozwój fizyczny – przełom 7/8 miesiąc

• Obok aktywności ruchowej aktywność kory

mózgowej;

• Półkula lewa odpowiada za prawą stronę ciała i

mowę;

• Prawa za lewą stronę ciała i rozpoznawanie

emocji;

• Dominacja półkuli zależna od poziomu

testosteronu;

• Pojawia się odruch źreniczny,

• Tkanka tłuszczowa to 8% masy ciała


www.efib.pl


Rozwój fizyczny – 8 miesiąc

• Dziecko osiąga wagę 180 -220 dag;

• Skóra wygładza się i różowieje;

• Ciało przybiera kształt bardziej zaokrąglony;

• Nadal dojrzewają narządy wewnętrzne, zwłaszcza

układ oddechowy;


www.efib.pl


Rozwój fizyczny – 9 miesiąc

• Na 2 tyg. przed urodzeniem dziecko przestaje

rosnąć;

• W jelicie grubym gromadzi się smółka złożona z

żółci;

• Sen jest głęboki, regularny, aktywny;

• Ruch ciała, gałek ocznych, ruch ust, wydalanie

moczu;

• Dziecko czuje i reaguje już przed urodzeniem;

• Silny uchwyt dłoni i reakcja na światło,

• Tkanka tłuszczowa to ok 16% masy płodu


www.efib.pl


Trzeci trymestr – rozwój zmysłów…

Zmysł

dotyku

Dziecko

dotyka ścian

macicy,

łożyska,

pępowiny,

siebie,

szczególnie

swojej

twarzy;

Dziecko

odczuwa

świat na

własnej

skórze

Węchu i

smaku

Skład

chemiczny

płynu

owodniowego

zależy od

odżywiania

matki;

zapachy

przyjemne,

nie

przyjemne i

mieszane;

słodki

posmak wód

zachęca do

picia

Słuchu

Dziecko jest

wrażliwe na

wibracje

potem na

silne

pojedyncze

dźwięki ,

następnie na

subtelne ;

Lubi

spokojne

dźwięki …

Wzroku

Światło

dociera do

macicy przez

coraz

bardziej

naciągniętą

skórę

brzucha;

Dziecko

rozróżnia

cienie(jaśniej

sze,

ciemniejsze);

Bólu

Ten zmysł

jest mało

poznany;

Ból tępy

całkowicie

rozwija się w

połowie

okresu

prenatalnego

;

Dziecko kiedy

odczuwa ból

cofa się do

tyłu;


www.efib.pl


Zdjęcia – trzeci trymestr…


www.efib.pl



www.efib.pl



www.efib.pl


Documents

EMBRIOLOGIA · budowa ciała temperament i aspekty inteligencji a także cechy wspólne dla naszego gatunku; ... •Otrzewna więzadła szerokiego, krezka i ściana jelita