Upload
duongthu
View
247
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
Elektronikve
Bilgisayar
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
CNC EĞİTİM SETİ TASARIMI
Selahattin ALAN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR
2006, 75 sayfa
Jüri: Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR Prof. Dr. Süleyman YALDIZ
Doç. Dr. Hakan IŞIK
CNC (Bilgisayarlı Sayısal Denetim), takım tezgâhında işlenecek olan
bir parçanın nasıl ve hangi ölçülerde işleneceğinin, sayısal kodlarla komut
verilen bir bilgisayar tarafından belirlendiği bir sistemdir. Günümüzde, imalat
sektöründe birçok ürün CNC tezgâhları kullanılarak üretilmektedir. Bu yüzden
CNC tezgâhları, imalat sektörünün vazgeçilmezleri arasına girmiş durumdadır.
İmalat sanayimiz için çok önemli olan CNC tezgâhlarını kullanabilecek
operatörlerin yetiştirilebilmesi için eğitim kurumlarımızda tezgâh kullanımı ile
ilgili dersler verilmektedir.
Mezun olduktan sonra bu alanda istihdam edilecek öğrencilere, değişik
meslek liselerinde, meslek yüksek okullarında veya fakültelerde imalat için
önemli ve oldukça hassas olan bu tezgâhların doğru, verimli ve güvenli bir
şekilde kullanımı için, temel tezgâh sistemleri bilgisi, tezgâh kullanım bilgisi,
tezgâh programlama bilgisi, üç boyutlu düşünme ve parça işleme bilgisi gibi
bilgiler verilmektedir. Ancak bu bilgiler uygulamalı olarak verildiği takdirde
kalıcı olacaktır ve eğitim amacına ulaşacaktır.
Bu tez çalışması için, CNC eğitimi alan öğrencilerin bireysel olarak
kullanabilecekleri düşük maliyetli, tamamıyla Türkçe ve eğitim amaçlı olarak
bir eğitim seti tasarlanmış ve imal edilmeye çalışılmıştır. CNC Eğitim Seti, CNC ile ilgili teorik bilgilerin alınabileceği bir
elektronik kitap, CNC’ nin kullanımı, yapısı, programlanması vb. konuların
anlatıldığı bir multimedya ortamı, programların yazılabileceği bir editör ortamı,
yazılan programın bilgisayarda sonucunun görülebileceği bir simülasyon
ortamı, yazılan programların sonunda parçanın alacağı gerçek şeklin
görülebileceği bir ortam olan normal tezgâh fonksiyonlarına sahip bir mini
CNC tezgâhı gibi farklı ortamların tümünün bir arada kullanılabileceği şekilde
tasarlanmıştır. Anahtar Kelimeler: CNC, Bilgisayarlı Nümerik Kontrol, Eğitim Seti,
Torna Tezgâhı, Freze Tezgâhı, CNC Tezgâh Eğitimi
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
UZAKTAN KONTROL EDİLEBİLEN
BİR KALP CİHAZI TASARIMI
Engin EŞME
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR
2006, 62 Sayfa
Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR
Prof. Dr. Süleyman YALDIZ
Doç. Dr. Hakan IŞIK
Bu tez çalışmasında, uzaktan kontrol edilebilen bir kalp cihazı tasarlanmıştır.
Tasarlanan cihaz modüler ve taşınabilir özelliktedir. Bu sebeple uç birimler arasında
EKG işaretleri ve diğer iletişim verilerinin iletilmesi dial-up ve internet ile
olabileceği gibi GSM modem ile haberleşme tercih edilmiştir. Bu alanda yapılan
diğer çalışmalardan farklı olarak uzmandan geri bildirim yine bilgisayar ağı ile
alınmıştır. Tüm donanımı yönetecek olan yazılım diğer programlama dillerine göre
sayısız üstünlüğü olan LabVIEW ile gerçekleştirilmiştir. Ara bağlantı kartları ve
diğer elektronik donanımlar için LabVIEW üreticisi olan National Instruments
firmasının ürünleri tercih edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Teletıp, Elektrokardiyografi (EKG), LabVIEW, Bilgisayar
Destekli Tasarım.
i
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
GÖMÜLÜ SİSTEM ÜZERİNDEN
BULANIK KONTROL İLE
EV OTOMASYONUNUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Hakkı SOY
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2006, 84 Sayfa
Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Prof.Dr. Ahmet ARSLAN
Doç.Dr. Hakan IŞIK
Modern binalar için konforlu bina içi iklim şartları gerekli olup bundan dolayı
geniş çapta ısıtma, havalandırma ve klima (HVAC) sistemleri kullanılmaktadır. Bu
tezde ev otomasyon sistemi bulanık kontrolör kullanılarak denetlenmeye
çalışılmıştır. Belirtilen amaca erişmek için uygun bulanık kurallar, üyelik
fonksiyonları, bulanıklaştırma ve durulaştırma işlemlerini yapan birimler belirlenmiş
ve sonunda bütün bunlar gömülü kontrolör üzerindeki yazılımla gerçekleştirilmiştir.
Bulanık mantık kuralları insan tecrübelerine dayanmaktadır. Proje ev içinde
konforlu iklim sağlamak için sıcaklık kontrol sisteminin tipik uygulamasıdır.
Kontrolörün çıkışları bina içi sıcaklık, bina dışı sıcaklık ve nispi nem üzerine
kurulmuştur.
Sistem mikrokontrolör içine gömülü bulunmakla birlikte sensorlar, kompresör
ve hava devir daim fanı arasında arabirim görevi üstlenir. Microchip PIC18F452 çok
sayıda güçlü özelliğe sahip olması sebebiyle gömülü kontrolör olarak tahsis
edilmiştir. Mikrokontrolör için kod C programlama dilinde yazılmıştır. Sistemin
çalışmasını basitçe göstermek için kullanıcı dostu arabirim tasarlanmıştır.
ii
Çalışmanın amacı HVAC sisteminin kontrolünü daha hassas olarak sağlamak
ve aynı zamanda enerji tasarrufu yapmaktır. Uygulamaya bağlı olarak sistem,
beklentileri karşılayacak ince ayarlara sahip olabilir.
Anahtar Kelimeler: Ev Otomasyonu, Gömülü Sistem, Termal Konfor,
Bulanık Kontrol, Mikrokontrolör, PIC18F452, CCS PIC C Derleyicisi
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
SOĞUTUCU ÖZELLİĞİ KAZANDIRILMIŞ DOKU DONDURMA AMAÇLI BİR PATOLOJİ CİHAZI TASARIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Yavuz ÜNAL
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK
2006, 74 sayfa
Doğru bir teşhis konulmadan tedaviye başlamak ve tedaviyi sürdürmek
hastanın yararına olmayacaktır. Teşhisin konulmasında da fizik muayenenin yanında
çeşitli laboratuar ve görüntüleme sistemleri ile teşhisin desteklenmesi lazımdır.
Laboratuar yöntemler içerisinde patolojinin önemi büyüktür. Asıl ve kesin teşhis
ancak patolojik yöntemlerle konulur. Patoloji de teşhisi koyarken makroskopik
incelemeler yanı sıra ışık mikroskobik düzeyde de dokunun incelemesini yürütür.
Bunun için de dokuların ışık mikroskobu ile incelenebilecek şekilde hazırlanması
gerekir. Bu hazırlık aşaması çeşitli evreleri kapsar. İlk olarak doku %10 luk
formadehidde tespit edilir, daha sonra ototeknikon ile doku takibi yapılır. Daha sonra
dokular parafin bloklara gömülür, mikrotom ile 5 mikron kesilir ve lama alınarak
boyanır. Bunun için yaklaşık 24 saatlik bir zamana ihtiyaç vardır.
Bazen hasta ameliyatta iken cerrahi tedaviyi yönlendirmek için çok çabuk
teşhise ulaşmak ve bunun sonunda da ameliyat esnasında tedaviyi planlamak gerekir.
Ameliyat esnasında teşhis için dakikaların önemi çok büyüktür. Bu amaçlarla da
dokunun ışık mikroskopik olarak incelenebilir halde hazırlanması için değişik
yöntemlere başvurulur. Dondurularak tesbit edilir mikrotom ile hemen kesilerek
boyanır. Bu işlen 20 dakika içerisinde tamamlanabilir. Bu amaçla dokunun
dondurularak kesilmesi için criostomlar piyasada mevcuttur. Ancak çok pahalı ve
büyük hacimler tuttuğundan kullanışlı değillerdir ve taşınamazlar.
Bu çalışmada döner mikrotom cihazına termoelektrik etki ile çalışan hızlı
soğutma özelliği eklenmiştir. Bu özellik sayesinde hem aletin boyutu küçültülmüş,
hem de maliyeti düşürülmüştür.
Bu çalışmanın teorik kısmında patoloji, mikrotomlar, cryotomlar ve
termoelektrik etki hakkında genel bilgiler verilmiştir. Deneysel kısmında bu
çalışmada kullanılan özel devre elemanları hakkında bilgi verilmiş, gerçekleştirilen
sistemin çalışması ve performans analizleri açıklanmıştır. Sonuçlar bölümünde ise
gerçekleştirilen kontrol sistemi hakkında elde edilen sonuçlar verilmiştir.
Tasarlanan bu cihaz ile cihazın taşınabilir özellik kazanması ve maliyetin
düşük olmasından dolayı ülke ekonomisine katkısı olacağı düşünülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Patoloji, Döner Mikrotom, Cyrotom, Termoelektrik
etki.
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
BULANIK MANTIK PROBLEMLERİ İÇİN TÜRKÇE GÖRSEL
BİR ARAYÜZ TASARIMI
AGÂH TUĞRUL KORUCU
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ELEKTRONİK VE BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ
EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
Danışman : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2007, 131 Sayfa
Juri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Prof. Dr. Ahmet ARSLAN
Doç. Dr. Hakan IŞIK
Çalışmada bulanık kontrol problemleri için dili Türkçe olan görsel bir arayüz
tasarlanması problemi ele alınmaktadır. Böyle bir arayüzün çeşitli bulanıklaştırma, çıkarım ve
durulaştırma yöntemlerinin seçilebilmesi imkanının olmalısı, giriş ve çıkış değerlerinin
bulanıklık derecelerinin grafiksel görünümlerinin elde edilebilmsi, kullanım dilinin tamamen
Türkçe olması karşımıza bir amaç olarak konulmuştur.
Bu problemi çözebilmek için önce mevcut arayüzler incelenmiş ve bunların avantaj
ve dezavantajları belirlenmiştir. Bu arayüzlerin Türkçe olmaması, kısıtlı sayıda
bulanıklaştırma, çıkarım ve durulaştırma yöntemlerinin kullanılabilmesi ve bazı yazılımların
görsel olmaması gibi dezavantajları ortadan kaldırmak için görsel programlama dilinde
yazılmış bir arayüzün tasarlanması öngörülmüştür.
Yapılan inceleme ve çalışma sonucunda kullanıcının belirlediği giriş ve çıkış
değerlerini alıp bulanıklaştıran, yine bulanık kuralların girilmesi sürecini görsel olarak yapan,
uygun çıkarım mekanizmasını seçmeye imkan veren, kuralları ateşleyen ve çıkış
parametrelerinin hangi yöntemle durulaştırılacağını belirlemeye olanak tanıyan görsel bir
arayüz tasarlanmıştır. Tasarlanmış olan sistem daha önce yapılmış olan bulanık kontrol
problemleri üzerinde test edilmiştir. Bu testler tasarlanmış olan yazılımın uygun sonuçlar
verdiğini göstermektedir. Bu sistem araştırmacıya kendi problemini çözerken daha çok
bulanıklaştırma, çıkarım ve durulaştırma yöntemleri seçme olanakları sağlamakta ve bununla
daha hassas sonuçlara varmaya olanak tanımaktadır.
Anahtar kelimeleri: bulanık mantık, bulanık kontrol, bulanıklaştırma, bulanık
kurallar, çıkarım mekanizması, durulaştırma, bulanık uzman sistem, bulanık arayüz, arayüz.
iii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
BULANIK SİNİR AĞLARI VE SİNİRSEL BULANIK AĞLARI İLE SİSTEM
ÇÖZÜMLENMESİ VE SİMÜLASYONUNUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Ayfer TUNALI
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman : Doç.Dr.Hakan IŞIK
2007, 146 Sayfa
Jüri : Prof.Dr.Novruz Allahverdi
Doç.Dr.Hakan Işık
Yrd.Doç.Dr.Mehmet Çunkaş
Bu tezde farklı sistemlerin Sinirsel-Bulanık ve Bulanık-Sinir ağları ile çözümlenmesi ve simülasyon programları oluşturularak daha anlaşılır çözümler elde edilmesi üzerinde çalışılmıştır. Bu çalışmada bulanık mantık ve sinirsel ağların birleşiminden oluşan bulanık-sinir ve sinirsel-bulanık ağlar incelenerek bu sistemlerin arasındaki farklılıklar belirlenmiş ve bu sistemlerin varolan farklı yapıları ve bu yapılar arasındaki temel farklılıklar da ana hatlarıyla ortaya konmuştur. Çeşitli sistem problemleri çözülürken bulanık-sinir ve sinirsel-bulanık ağların varolan farklı yapılarının en uygunu seçilerek sonuca ulaşılmıştır. Yapılan analizleri uygulamak amacıyla çalışmada birkaç örnek ele alınmıştır.Traktör güç kontrol probleminin çözümünde sinirsel bulanık ağ yapısı olan Mamdani yaklaşımı kullanılmıştır. Traktör güç kontrol probleminde devir giriş değerinin bulanıklaştırılmasının üç üyelik değere bölümlenmesi ve beş üyelik değere bölümlenmesi de bulanıklaştırıcı sinirsel bulanık ağ yaklaşımı ile yapılmıştır. Bir insanda kansızlık ve demir eksikliğini belirleme probleminde sinirsel bulanık ağ yapısı olan Mamdani yaklaşımı kullanılmıştır. Bu problemin çözümünde giriş değerleri bulanıklaştırıcı sinirsel bulanık ağ ile bulanıklaştırılarak sonuç değerleri Mamdani yaklaşımı sinirsel bulanık ağa uygulanmıştır. Bu uygulamalar, sonucu belirlemede kural tabanını oluşturma yöntemlerinin, eğitim hızı değerinin , sinirlerin
iv
ağırlık değerlerindeki değişimlerin sonuca hızlı ulaşmada ve en yaklaşık sonucu elde etmedeki önemlerinin çok büyük olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: bulanık-sinir ağ, sinirsel-bulanık ağ, bulanık mantık, sinirsel ağ, Mamdani yaklaşımı, kansızlık, demir eksikliği
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DİNAMİK MODELLEME İLE BİLGİSAYAR DESTEKLİ TRİGONOMETRİ
ÖĞRETİMİ
Barış EMLEK
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Bilgisayar ve Elektronik Sistemleri Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Halil ARDAHAN
2007, 80 Sayfa
Jüri: Doç. Dr. A. Murat SÜNBÜL
Jüri: Yrd. Doç. Dr. Şemseddin GÜNDÜZ
Yedek Jüri: Yrd. Doç. Dr. İsmail ŞAHİN
Bu araştırmanın amacı, Dinamik Modelleme ile Bilgisayar Destekli Trigonometri
Öğretimi uygulamasının lise ve meslek yüksek okulu öğrencilerinin akademik başarılarına
etkisini ortaya koymaktır.
Araştırma 2006–2007 öğretim yılında Selçuklu Anadolu Lisesi onuncu sınıf ve S.Ü.
Çumra MYO birinci sınıf öğrencileri üzerinde yapıldı. Araştırmanın örneklemini (sample
space), Selçuklu ilçesindeki Selçuklu Anadolu Lisesi onuncu sınıf öğrencilerinden 128 kişi ve
S.Ü. Çumra MYO birinci sınıf öğrencilerinden 112 kişi rasgele seçilerek toplam 240 öğrenci
oluşturdu. Yukarıda ismi geçen okullar birbirinden bağımsız olarak değerlendirildi.
Deney ve kontrol grupları rasgele seçilerek oluşturuldu. Araştırmanın başında her bir
gruba 20 soruluk ön test uygulandı. Bilgisayar destekli trigonometri öğretimi için öğretim
materyalleri ve dinamik modeller üretildi; deney grubuna uygulandı. Trigonometrinin temel
kavramları 3 hafta boyunca 6 saatte kontrol grubuna geleneksel yolla öğretildi. Deneysel
çalışmanın sonunda gruplara son test uygulandı.
Ön test ve son testten toplanan veriler aritmetik ortalama, standart sapma gibi betimsel
istatistik yollarla değerlendirildi. Sonrada deney ve kontrol grupları arasında farkları
karşılaştırmak için t-testi kullanıldı. Yapılan istatistikî analizlerde anlamlılık düzeyi P<0,05
olarak seçildi.
Öğrencilere materyal değerlendirme formu uygulandı ve öğrenci görüşleri alındı. Genel
olarak materyaller ilgi çekici ve öğretici bulundu.
Sonuç olarak deney grubu akademik başarısının kontrol grubundan daha yüksek olduğu
sonucuna ulaşıldı.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayar destekli öğretim, materyal tabanlı trigonometri
öğretimi, matematik modelleme, trigonometri öğretimi, trigonometrik animasyonlar.
ÖZET
YÜKSEK L ĐSANS TEZĐ
EPĐLEPSĐ TEŞHĐSĐ ĐÇĐN EEG SĐNYAL ANAL ĐZĐ
Esma SEZER
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK
2008, 127 sayfa
Bu çalışmada, epilepsi teşhisi için elektroensefalogram (EEG) işaretlerin
dalgacık analizi ile incelenip, çeşitli yapay sinir ağları (YSA) ile otomatik
sınıflandırılması amaçlanmıştır. Đlk olarak insan beyninin yapısı ve sinir hücreleri
incelenmiş, biyolojik işaretlerin nasıl oluştuğu ve epilepsinin ne olduğu anlatılmıştır.
Sağlıklı ki şilerden ve epilepsi hastalarından alınan EEG işaretler dalgacık dönüşümü
ile frekans alt-bantlarına ayrılmış ve bu alt-bantlardan öznitelik vektörleri elde
edilmiştir. Çıkarılan öznitelik vektörlerinin boyutlarının azaltılabilmesi için PCA
yöntemi uygulanmış ve bu öznitelik vektörleri LVQ, RBF, GRNN, MLP, PNN ve
ELMAN sinir ağlarına girişi olarak kullanılmıştır. Sınıflandırma sonucunda EEG
sinyallerinin sağlıklı veya epileptik olduğu hakkında bilgi sağlanmıştır. Kullanılan
YSA modelleri için ROC analizleri yapılarak performans değerlendirmesi
yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Elektroensefalografi (EEG), Sinyal Đşleme,
Dalgacık Dönüşüm, Yapay Sinir Ağı, ROC analiz, PCA, Matlab
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
PATOLOJİK GÖRÜNTÜLERİN BİLGİSAYARLI ANALİZ PROGRAMI İLE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Evren SEZGİN
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik-Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK
2007, 81 Sayfa
Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Prof.Dr. Mustafa Cihat AVUNDUK
Doç.Dr. Hakan IŞIK
Bu çalışmada, tanı amacıyla hastalardan alınan doku örneklerinden hazırlanan
preparatlar üzerinde değerlendirme yapmamızı sağlayan, “Görüntü Analizi Programı”
geliştirilmiştir. Programın amacı, kişiden kişiye değişen değerlendirmeleri azaltmak ve
ölçümleri belli bir standarda sokmaktır.
Görüntüler Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Patoloji Anabilimdalı’ndaki
örneklerden alınmıştır. Görüntünün seçimi ile analiz başlar. Görüntü üzerinde; alan bulma, açı
bulma, kenar bulma, bulanıklaştırma, keskinleştirme, alan saydırma, renkleri birbirine
oranlama, negatifini alma, griye çevirme, renk skalasına göre boyama, şekil(dikdörtgen, daire,
poligon, rastgele) kullanarak analiz etme işlemleri yapılabilir. Uzman patologun görüntü
analiz sonuçlarına göre değerlendirme yapması ile süreç son bulmaktadır.
Bilgisayarlı görüntü analizi sistemi sayesinde, patolojik görüntüler üzerinde sayısal
verileri kullanarak hızlı, güvenli ve gerçeğe daha yakın sonuçlar üretileceği öngörülmektedir.
Anahtar Kelime: Patoloji, Görüntü Analizi, Görüntü İşleme.
i
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
SAÇ KESME İŞLEMLERİ İÇİN BİR BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ÜRETİM SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Fazıl SARAY
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman : Prof.Dr.Süleyman YALDIZ
2007, 109 Sayfa
Jüri : Prof.Dr.Süleyman YALDIZ
Prof.Dr.Novruz ALLAHVERDİ
Doç.Dr.Hacı SAĞLAM
Sac metaller birçok alanda kullanılmaktadır. Sac metaller mamul haline
gelinceye kadar farklı işlemlerden geçirilmektedir. Bunlar üzerinde yapılan işlemlerden biri de kesmedir. Bu çalışmada sac metallerin sayısal kontrollü tezgâhlarda kesilmesi işlemlerinde, üretim için planlanmasından imal edilmesi aşamasına kadar gereken tüm işlemlerin yapılmasını sağlayacak bir bilgisayar programı geliştirilmeye çalışılmıştır. Sac metal ürünlerinin geliştirilmesi işlemlerinde işlem planlama, çizim, üretim ve nümerik kontrollü tezgâh sistemlerini etkin bir şekilde bir araya getirilmesi amaçlanmıştır. Sayısal kontrollü tezgâhların yaygınlaşması ve hızlanması ile üretimde en çok zaman alan işlem üretimin yapılmasından çok öncesinde yapılan hazırlık çalışmalarıdır. Bu çalışmalar farklı programlar aracılığıyla yapıldığında daha çok zaman almakta ve programlar arasında veri transferlerinde hatalar ve kısıtlamalar oluşmaktadır. Üretim yapılacak alan ile ilgili bütün işlemlerin tek bir programda birleştirilmesi üretimi daha hızlı ve etkin hale getirecektir. Aynı zamanda hatları ve karmaşayı önleyecektir. Bu çalışmadaki işlemler; çizim, yerleştirme, işlem planlama adımlarından oluşmaktadır. Bu adımlarda farklı sayılarda alt adımları içermektedir.
Anahtar Kelimeler: bilgisayar destekli tasarım, bilgisayar destekli üretim, yerleştirme, sac kesim, ölçülendirme, CAD/CAM yazılımı, yerleştirme algoritmaları yazılımı.
�����
�
�
������� ������
�
�
�������������������������������������������������
�
�
��� !�" �#��$����%���
�
�
&'(���$��)#�*��
"����'� '#����*�*���
�'�*#��+�'�*#,��������!�'�-���� .�'� �� '/�
�
�
� �/0 �1��#!2�,(2�#2��#3 ���������
�
45567�85� 9: �
�
;�#�1�������#,:2�#2��� *����������
2���������������#,:2�#2�& !*!���<���������������������
���������������#!2�,(2�#2��#3 ��������2�������������
�
��� *�� ( '/0 /�! 7� ���� * . �'/� '�*#,���� !)#'#��� '�*#, �9*����9� '�'�-����� =���>� � '��� �(��� . �/� . -/0/�'/�� **'#�� )� ��� �9,�� ?'(� '#��9 @/' /0*/#2�
� -/0/�'/��**'#�7� �9,��)��'*� �9,'���'�A'��A�#�'*�'#��(���9 @/'/#2�� -/0/�'/��**'#�� �(��� B8"CD�� ��#,!�*'9�3�'�� .�#� '�*#,���� !)#� * #' � /0*/#2� ��� !)#����( '/0 /�/��!,-#�'�-�����,�*#,'�* �� 3/9' �B8"C66�� ��#,!�*'9�3�'��.�#�9 #!/ 3/�!)#� * #' � /0*/#2� �9#/3 � **� ,��(' #/�/� A?*# �� �(��� ��'' �/3/� # � 9��'�� .�#� ���@#,A# /�9 �/' /0*/#2�� -/0/�'/��**'#������'����"�. -/0/�'/��**�!�#2����***���9 '�A�#�'*��=&E�>� ,# �/�/�� . -/0/�'/- � *���� ��3'� �0*�#2� �'*� � 9,''�� A�#�'*�'#� � #0/� . -/0/�'/��**'#��!�A�#�'*�����0.�9�A�#�0�0�'�7�A�#�'*��0�'��)�:�'*#�(0�*'#��!-�0*�#�'#��(0�*'��!�9'#�A#(�'0*�#�' �0*�#2�
���� � @ /�! � 9 @/' �� !�-#� .�#� !�9� �� �9,�� ?'(� '#�!�#2� � �9,��?'(� '#��!� B8"CD�� ��#,!�*'9�3��� )� 9!�� A �*� !�@' 9'#� ��'' �/' /0� )� !?#*�� �'��.�#� 9 (�* #' � /0*/#2���@' 9'#������'�* # '/�,' # ���#�' �0*�#2����!)#��������: #�'/�����* #/ /��(��� �9,��?'(� '#��*�# #' � /0*/#2�
� -/0/�'/��**'#��!�: #�'/�:�'*#�9 @/' #/�/�7�������'' �/' ��.�#�'�*#,����!)#������� A�#�'*�9� � #0/� . -/0/�'/-/� � *��'#�� ��3'� �0*�#2� � �9,�� ?'(� '#��!� ����* #/ ' #/��'�'�*#,����!)#������� �9,��� # /�! ����'�0���,#* 9 ��,� �0*�#2�
�� �* #��'� '#1����#,!�*'9�3�7����7��'�*#, A�*���F9� '�'���=���>7�����������'�*#, A�*���� -/0/�'/��=���>7��'�*#, A�*���G�#�0� 2�
�
�
�
�
�
�
�
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
ASENKRON MOTOR ELEKTRĐKSEL EŞDEĞER DEVRE
PARAMETRELERĐNĐN HĐBRĐD GENETĐK ALGORĐTMA YÖNTEMĐYLE
BELĐRLENMESĐ
Mümtaz MUTLUER
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç. Dr. Osman BĐLGĐN
2007, 71 sayfa
Jüri: : Prof. Dr. Saadetdin HERDEM
Yrd.Doç. Dr. Osman BĐLGĐN
Yrd.Doç. Dr. Abdullah ÜRKMEZ
Bu çalışmada, asenkron motorların (ASM) elektriksel eşdeğer devre
parametrelerinin hibrid genetik algoritma (HGA) ile belirlenmesi gerçekleştirilmiştir.
HGA’nın oluşturulmasında, yapay zeka algoritmalarından genetik algoritma (GA) ve
ısıl işlem (simulated annealing – SA) metotları kullanılmıştır. HGA’nın global arama
algoritması kısmında, genetik algoritma metodu; lokal arama algoritması kısmında
ise, simulated annealing metodu kullanılmıştır. Geliştirilen algoritmanın amaç
fonksiyonu olarak ise, asenkron motorların nominal moment, kalkınma moment ve
devrilme moment denklemleri kullanılmıştır.
HGA ile eşdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 50HP gücünde bir
asenkron motor üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmada, farklı popülasyon
ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon ve lokal optimizasyon oran katsayıları için
geliştirilen HGA ile elde edilen asm parametre değerleri incelenmiş ve klasik GA
kullanılarak elde edilen parametre değerleriyle karşılaştırılmıştır. Bununla birlikte,
hibrid genetik algoritma ile elde edilen eşdeğer devre parametrelerinin asm moment
değerlerinin değişimi üzerindeki etkileri incelenmiş ve grafiklerle gösterilmiştir.
Đki algoritma arasında benzer bir karşılaştırma, 1997 yılında yapılan
“Application of genetic algorithms to motor parameter determination for transient
torque calculations” isimli makale çalışmasından sağlanan asm etiket değerleri
kullanılarak da yapılmıştır. Ayrıca, geliştirilen HGA’nın performansı, De Jong test
fonksiyonları kullanılarak test edilmiştir. Hibrid genetik algoritmanın karakteristiği
nedeniyle, rasgele yapılan işlemlerden dolayı farklı sonuçlar elde edilmektedir. Bu
nedenle, her bir simülasyon 50 kez tekrar edilerek sonuçlar alınmıştır.
HGA program kodları Delphi programlama dilinde yazılmıştır. Yazılım, çok
az bir değişiklikle farklı elektrik makinelerine de uygulanabilir esneklikte
hazırlanmıştır.
Yapılan çalışmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel eşdeğer devre
parametrelerinin belirlenmesinde hibrid genetik algoritmanın kullanımının
yakınsama hassasiyetini artırdığı ve eşdeğer devre parametrelerinin belirlenme
süresini kısalttığı gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: hibrid genetik algoritma, genetik algoritma, simulated
annealing, asenkron motor, elektriksel eşdeğer devre parametreleri, bilgisayar ile
programlama.
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
UZAKTAN KONTROL EDİLEBİLEN KALP CİHAZINA AİT YAZILIM GELİŞTİRİLMESİ
Nazif ERBİL
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
Danışman: Prof.Dr. Faruk ÜNSAÇAR
2007, 74 Sayfa
Jüri : Prof.Dr. Faruk ÜNSAÇAR Jüri : Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ Jüri : Doç.Dr. Hakan IŞIK
Bu tez çalışmasında, “Uzaktan kontrol edilebilen kalp cihazına ait yazılım
geliştirilmesi” gerçekleştirilmiştir. Program geliştirme dili olarak NI firması
tarafından üretilen LabVIEW kullanılmıştır. Hasta EKG verilerinin bilgisayar
ortamına aktarılması için aynı firmanın üretimi olan DAQ kart ve ara bağlantı
elemanları seçilmiştir. Hazırlanan yazılım PSTN iletim hatlarını kullanmaktadır.
Yazılım On-Line ve Sakla-Gönder modlarında veri aktarımını desteklemektedir.
Kalp krizi geçiren bir hastaya CPR ve defibrilasyon işlemleri için harcanacak
zamanı kısaltma amacıyla hazırlanan yazılımda, güvenli veri aktarımı için hata
denetim mekanizmaları kullanılmıştır. Modüller tarafından sağlanacak olan,
defibrilatöre uygulanacak gerilim ve güç değerlerinin aynı iletişim ortamı
üzerinden hastaya gönderilmesi yazılımda bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Teletıp, Elektrokardiyografi (EKG), Defibrilatör,
LabVIEW, Bilgisayar Destekli Tasarım.
i
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
AMELİYATHANE KLİMA KONTROL SİSTEMLERİ İÇİN
BULANIK UZMAN SİSTEM TASARIMI
Nazmi ETİK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2007, 62 Sayfa
Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ Prof.Dr. Ahmet ARSLAN Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
İnsan sağlığının hatta hayatının belirli durumlarında en kritik yerlerinden biri
olan ameliyathanelerin normal yaşam ortamlarında çok farklı ve özel durumları
taşıması gerekmektedir. Bu özel durumlar sürekli belli bir nem, ısı, hava, partikül ve
ışıklandırma ile uygun malzeme yerleşim planları olarak sıralanabilir. Ameliyathane
için gerekli ve sağlıklı ortam şartlarını sağlamak hem hastanın sağlığı açısından
hayati önem taşır, hem de ameliyatın başarısını ve ameliyatı gerçekleştiren ekibin
rahat çalışmasını etkiler. Bu sebeple ameliyathane için gerekli iklim şartlarının
sağlanması için geniş çapta ısıtma, havalandırma ve klima sistemleri
kullanılmaktadır.
Bu tezde, ameliyathane için gerekli ortam şartlarının sağlanması için bulanık
uzman sistem (BUS) kontrollü bir tasarım yapılmıştır. Hedeflenen amaç için gerçek
ameliyathaneler incelenmiş, bu ameliyathanelerde uygulanan sistemler araştırılarak
daha verimli, konforlu ve güvenilir bir sistem olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca BUS
ile bir ameliyathanenin nasıl kontrol edilebileceği, avantaj ve dezavantajları
ii
araştırılmıştır. Yukarıda sayılan avantajları sağlayabileceği teorik olarak görülen BUS
için bir ameliyathane prototipi yapılarak uygun konfigürasyon tasarlanmıştır. Bu
tasarım için ortam ısısı, partikül miktarı, nem değeri ve oksijen miktarı giriş
parametreleri olarak; temiz hava girişi ve egzoz için fan devirleri çıkış parametresi
olarak seçilmiştir. Bir uzman yardımıyla uygun dilsel ifadeler ve bu ifadelerin üyelik
fonksiyonları belirlenmiştir. Sistemde kullanılması gereken sensörler gruplandırılmış,
bu sensör bilgilerinin tasarlanan bir arabirim ile bilgisayara aktarımı sağlanmıştır.
Sistem için C# ile bir ara yüz yazılarak veriler anlık olarak sisteme aktarılmıştır. Sistem
prototip için en uygun kontrolü sağlayıp sağlamadığı ameliyat simüle edilerek kontrol
edilmiştir. Bu denemelerde sensörlerden alınan giriş parametre değerleri ve BUS’ın
hesapladığı çıkış parametre değerleri bilgisayara kayıt edilip, verilerin geriye dönük
olarak kontrol edilebilmesi sağlanmıştır.
Sonuç olarak çalışmada, BUS ile yapılan ameliyathane prototip kontrolünde iyi
sonuçların alındığı gözlemlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda BUS ile yapılan
kontrolün daha ekonomik, konforlu, güvenilir ve kararlı bir kontrol sağladığı ve bunun
gerçek ameliyathanelerde uygulanabilirliği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Ameliyathane Klima Sistemleri, Bulanık Kontrol Sistemler,
Adaptif Bulanık Kontrol
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
PROSTAT KANSER RİSKİ HESAPLAMALARINDA YAPAY SİNİR
AĞLARI KULLANIMI
Ufuk Şafak TAŞKIRAN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Bölümü Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2008, 89 Sayfa
Jüri: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Tıp alanında en önemli problemlerden biri hastalık teşhisidir. Bu çalışmanın
amacı; yapay sinir ağı teknolojisini tıp alanında prostat kanseri hastalığının teşhisi
için kullanılmasıdır. Bu amaç için çok katmanlı algılayıcı ağ yapısına giriş
parametreleri olarak Prostat Spesifik Antijeni (PSA), Serbest PSA (Free PSA) ve Yaş
değerleri sunulmuş, çıkış parametresi olarak ise prostat kanseri durumu ele
alınmıştır. Tasarlanan sistemde gerçek klinik veriler kullanılmıştır.
Geliştirilen uygulamada 259 gerçek hasta verisi kullanılmıştır. Programın
denenmesi için dört farklı rastgele küme oluşturularak çapraz doğrulama yöntemiyle
denenmiş ve test başarısı dört denemede de %73,28 olmuştur. Ayrıca Prostat
büyüklüğünün prostat kanseri teşhisinde teşhis başarısını artırmadığı görülmüştür.
YSA uygulamasının başarısı FPSA/PSA ve Online Calculator yöntemleriyle teşhise
göre kıyaslandığında daha başarılı olduğu görülmüştür.
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
ULTRASONİK TERAPİ CİHAZININ TASARIMI
Sema ARSLAN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Bilgisayar ve Elektronik Anabilim Dalı
Danışman: Doç.Dr. Hakan IŞIK
2008, 73 sayfa
Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Yrd.Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Öğr.Gör.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU
Ultrason fizyoterapide tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bu çalışmadaki amaç,
hastanın bazı özellikleri temel alarak hastaya uygulanacak olan ultrason değerlerinin
(güç ve süre) tahmin edilmesidir. Bu çalışmada, Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hastanesi’nden elde edilen hasta bilgileri kullanılmıştır. İlk olarak bu verilerin
sınıflandırılması ele alınmıştır. Bu amaçla Yapay Sinir Ağları (YSA) yöntemi
kullanılmıştır. İkinci olarak ise uygulanacak ultrason için hassas değerler elde
edilmesi amaçlanmıştır. Bunun için de Bulanık Mantık (BM) kullanılmış ve
uygulama programı hazırlanmıştır.
Sınıflandırma aşamasında elde edilen sonuçlara göre; YSA’da yapılan iki
aşamalı eğitimler sonucunda hem süre hemde güç çıkış değerleri için çok iyi değerler
elde edilmiştir. BM kullanılarak giriş değerleri ile bağlantılı olarak daha hassas çıkış
değerlerinin elde edildiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Ultrason, Bulanık Mantık, Yapay Sinir Ağı,
Sınıflandırma.
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
BASKI DEVRE KARTI DELİK DELME MAKİNELERİ İÇİNGENETİK ALGORİTMALAR YARDIMI
İLE GÜZERGÂH BELİRLEME
Murat ALBAYRAK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri EnstitüsüElektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2008, 180 Sayfa
Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİProf. Dr. Ahmet ARSLANYrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Bu tez, elektronikte kullanılan baskı devre kartlarının makineler tarafından enkısa sürede delinmesi için en kısa mesafeye sahip delme işlemi güzergâhını bulmakamacıyla hazırlanmıştır. Tanımlanan problem bir optimizasyon işlemi olupliteratürde Gezgin Satıcı Problemi (GSP) olarak bilinmektedir ve delme makinesininen kısa turu dolaşması ile elektronik sanayindeki seri üretim yapan işletmelerdeverim artışı sağlanması hedeflenmektedir. Bu amaçla, Genetik Algoritmalar (GA)birçok farklı operatörü ile birlikte, sezgisel algoritmalar, adaptif denetimler, yerelarama metotları, paralelizm ve tur bölme teknikleri ile melez bir yapıdauygulanmıştır. Çalışmada kullanılan tüm metotların reel ve etkileşimli performanslarıanaliz edilerek en uygun melez parametreler ve operatörler belirlenmeye çalışılmış,belirlenen parametreler ile literatürdeki 63 farklı GSP probleminde 10 adet denemeyapılmıştır.
Araştırmalarda kullanılan Basit Genetik Algoritmaların en iyi hata oranınınyaklaşık %3.60988, ortalama hata oranının ise yaklaşık %5.35182 olduğu ve çokfazla çalışma süresi talep ettiği görülmüştür. Tez çalışmasında yeni geliştirilenParalel Genetik Yerel Arama Algoritmasının GSP optimizasyonunda en iyi hataoranını yaklaşık %0.01795 seviyesine, ortalama hata oranını ise yaklaşık %0.04192seviyesine düşürdüğü görülmüştür. Sonuç olarak GSP optimizasyonu için yenigeliştirilen Paralel Genetik Yerel Arama Algoritmasının oldukça başarılı olduğugözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Genetik Algoritmalar, Paralel Genetik Yerel Arama Algoritması,Sezgisel Algoritmalar, Tur Bölme, Adaptif Denetim, Gezgin Satıcı Problemi,Optimizasyon
-i-
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
BİYOMETRİK SEÇİM SİSTEMİ TASARIMI
VE
GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Metin BİLGİN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç.Dr. Adem Alpaslan ALTUN
2008, 105 Sayfa
Jüri : Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Yrd.Doç.Dr. Adem Alpaslan ALTUN
Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Geleneksel yöntemler kullanılarak sandık başında yapılan seçimler, uzun hazırlık süreçleri, sahte oy kullanımı, hatalı oy kullanımı, oy sayımında ortaya çıkabilecek hatalar, uzun sayım süreçleri ve maliyetlerinin çok olması nedeniyle artık çok tercih edilmemektedir. Ülke ekonomisini ve politikasını doğrudan etkileyen bu olumsuz durumları ortadan kaldırmak için mevcut sistemi elektronik ortama taşımak artık bir zorunluluktur.
Bu çalışmada mevcut seçim sistemimiz incelenmiş ve aynı işlevleri çok daha etkin bir şekilde yerine getiren bir biyometrik seçim sistemi geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Ayrıca hedeflediğimiz e-seçim sisteminde güvenilirliği en yüksek seviyeye çıkarmak için biyometrik sistemler incelenmiş ve parmak izi okuyucusu kullanılmıştır. Böylece çalışmamız hem bir e-seçim sistemi hem de bir biyometrik sistem olarak daha zengin ve daha etkin bir hale getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Elektronik seçim, biyometrik sistemler, parmak izi
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
RADYO FREKANS (RF) YÖNTEM� �LE ARAÇ TANIMA VE
KONTROL S�STEMLER�N�N TASARIMI VE GEL��T�R�LMES�
H. Bekir GÖKGÜNDÜZ
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri E�itimi Anabilim Dalı
Danı�man: Yrd. Doç. Dr. Cemil SUNGUR
2008
Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERD�
Yrd. Doç. Dr. Cemil SUNGUR
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKA�
Bu çalı�mada GPS sisteminin bir fonksiyonu olan istenilen herhangi bir araç yada
nesnenin konumunun ve yerini belirleme i�levinin yerine kullanılabilecek çok daha ekonomik
kullanı�lı ve i�levsel, RF sinyaller kullanılarak araç tanıma, takip ve konum belirleme sistemi
gerçekle�tirilmi�tir.
Elde edilen sonuçlar gerçekle�tirilen sistemin araç yer ve konum belirlenmesinde GPS
sisteminin yerine kullanılabilece�ini gösterilmi�tir.
Anahtar kelimeler: Araç takip sistemi, RF, GPS, Mikrodenetleyici
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
ĐKĐ EKSENDE SALINIM YAPAN SARSMA TABLASI TASARIMI VE
PERFORMANSININ ĐYĐLEŞTĐRĐLMESĐ
Alper TORUN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
2009, 174 Sayfa
Jüri: Yrd. Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Yrd. Doç.Dr. Mustafa Tolga ÇÖĞÜRCÜ
Yrd. Doç.Dr. A. Alpaslan ALTUN
Bu çalışmanın amacı, deprem sırasında dünyanın içyapısında oluşan dalgaların yeryüzünde yansıması olarak oluşan, yapıların yıkılmasında önemli bir etken olarak görülen, yeryüzü dalgası L(Love) dalgalarının deneysel olarak elde edilmesidir. Çalışmada sistem mekanik, elektronik ve yazılımsal olarak tasarlanmıştır. Deprem dalgaları 2 adet 3 faz asenkron motorun milinden alınan dairesel hareketin doğrusallaştırılması ile gerçekleştirilmi ştir. Đndüksiyon motorları tek faz - üç faz dönüşümü yapan ve vektör kontrol tekniği kullanan değişken hızlı AC sürücüler ile kontrol edilmiştir. Sürücüde bulunan RS-485 arayüzündeki Modbus RTU protokolü motor sürücüleri ile bilgisayar arasındaki seri haberleşme ağında kullanılmıştır. Sistemin çalışması sırasında mikrokontrolör (PIC) tarafından ölçülen ivme değerleri, sistemin performansının iyileştirilmesinde kullanılan bulanık kontrole aktarılmaktadır. Elde edilen veriler olayın simülasyonları için geliştirilen görsel bir programlama dili ile bilgisayarın seri portu üzerinden veri tabanında saklanmıştır. Anahtar kelimeler: Sarsma Tablası, Motor Sürücüleri, Modbus RTU, Bulanık Kontrol
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
İNSANDAKİ PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK PARAMETRELER DOĞRULTUSUNDA ANFIS VE FIS İLE TENS MODELLEMESİ
Esra SARAÇOĞLU
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK
2009, 60 sayfa
TENS; deri aracılığıyla, sinirlerin uyarılması olarak açıklanabilir. Tedavi için
kullanım amacı, ağrıları hafifletmek yada ortadan kaldırmaktır. Bu çalışmada yeni bir
yaklaşım olarak, insandaki fizyolojik ve psikolojik parametrelerin TENS yöntemi üzerine
etkileri incelenmiş ve TENS yönteminin modellenmesi amaçlanmıştır. TENS yöntemine
etki eden parametreler olarak, deri iletimi ve deri kalınlığı incelenmiştir. Bununla birlikte,
ağrıya neden olan rahatsızlıklar da dikkate alınarak dört uygulama noktası üzerinde
çalışılmıştır. Modelleme, ANFIS (Adaptive Neuro – Fuzzy Inference System) ve FIS
(Fuzzy Inference System) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Kullanılan bu iki metot
karşılaştırıldığında, ANFIS ile gerçekleştirilen modellemede elde edilen maksimum
değerdeki 1.0815’lik ortalama karesel test hatası, TENS yönteminde 1.0815 mA’lik akım
değerini temsil etmektedir ve bu oynama hasta üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye
neden olmamaktadır. FIS ile gerçekleştirilen modellemede, Centroid çıkarım
mekanizması kullanılarak elde edilen ve en düşük değerde olan 3.02941’lik karesel hata;
TENS yönteminde 3.02941 mA’lik akım değerini temsil etmektedir. Hastaya verilen
akımın, normal değerin 3.02941 altında olması durumunda, gereken şiddette elektrik
akımı verilemediğinden ötürü ağrı duyusu etkili bir biçimde giderilemeyebilir. Verilen
akımın, normal değerin 3.02941 üzerinde olması durumunda, hastada öncelikle
rahatsızlık hissi uyanabilir. Ayrıca bu durumda doku ve sinir lifleri daha fazla elektrik
enerjisine maruz kalacağından zarar görebilmektedir.
Bundan sonraki çalışmalar için zemin olabilecek bu uygulamayla TENS
yönteminde zaman tasarrufu sağlanabilecek, insan hatası en aza indirilebilecek ve en
önemlisi, iletişim güçlüğü çeken hastalarda bu yöntem minimum hata ile
uygulanabilecektir.
Anahtar Kelimeler: TENS; elektriksel stimülasyon; deri iletimi/empedansı; deri
kalınlığı; modelleme
i
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
MİKROİŞLEMCİ VE ANAKART SOĞUTMA KONTROLÜ SİSTEMLERİ
İÇİN BULANIK UZMAN SİSTEM TASARIMI
Kürşat ZÜHTÜOĞULLARI
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman : Prof. Dr. Novruz Allahverdi
2009, 106 Sayfa
Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Doç. Dr. Hakan IŞIK
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Günümüzde bilgisayar ve bilgisayar teknolojileri hızla gelişmektedir. Her
geçen gün daha da gelişmiş ve daha yüksek frekans değerine sahip olan Merkezi
İşlem Birimleri (MİB) geliştirilmektedir. Normal hızından daha yüksek frekans
değerlerinde kullanılan çok çekirdekli mikroişlemcilerin soğutulması bir problem
teşkil etmektedir. Bu çalışmada mikroişlemci ve anakartın soğutulması problemi
için iki bulanık uzman sistem tasarımı ele alınmıştır. Tasarlanan birinci BUS
(Bulanık Uzman Sistem) mikroişlemci ünitesini, ikinci BUS ise anakartı soğutma
amacıyla oluşturulmuştur. Birinci BUS’de mikroişlemci sıcaklığı, mikroişlemci
ii
frekansı ve mikroişlemci kullanım oranı bulanık giriş parametreleri olarak kabul
edilmiş ve bu parametrelere göre sistem için en uygun fan devrinin hesaplanması ve
fan devrini BUS tarafından kontrol edilmesi problemi üzerinde durulmuştur. Klasik
fan devri kontrol sistemlerinden farklı olarak MİB’in fanının devir sayısı işlemci aşırı
ısınmadan önce arttırıldığından hem performansta bir artış sağlamakta hem de
overclock frekanslarında bile işlemci aşırı ısınmadan güvenli bir şekilde
çalıştırabilmektedir. Klasik fan kontrol sistemlerinde yüksek MİB kullanım oranı
gerektiren yazılımlarla uzun süre çalışmak mikroişlemcinin aşırı ısınmasına sebep
olmakta bu kontrol sistemleri, etkin bir soğutma sağlayamamaktadırlar. Bu yüzden
fan devrinin aşırı ısınma başlamadan arttırılması gerekmektedir. Bu yüzden MİB
kullanım oranı da giriş parametresi olarak kabul edilmiş ve efektif bir soğutma
sağlanmıştır. Hesaplanan fan devir sayıları oluşturulan yazılım sayesinde seri port
vasıtasıyla mikrokontrolörlü elektronik fan hız kontrol devresine yollanmaktadır ve
sistem kontrol edilmektedir.
Oluşturulan ikinci BUS ise anakartın soğutulması için tasarlanmış olup anakart
sıcaklığı ve mikroişlemci sıcaklık değerlerini giriş parametreleri olarak kabul
etmekte ve anakartı soğutan fanın devir sayısını hesaplamaktadır. Hesaplanan fan
devri seri port vasıtasıyla mikrokontrolörlü elektronik fan hız kontrol devresine
yollanmakta ve senkronize fan devri kontrolü gerçekleştirilmektedir. Tasarlanan
BUS yazılımları, bir çekirdekli, iki çekirdekli ve dört çekirdekli işlemci ailelerini de
kapsayacak şekilde geliştirilmiştir.
Her iki BUS arayüz tasarımı için C#.net görsel programlama dili kullanılmış, eş
zamanlı ölçülen MİB sıcaklığı, frekansı, MİB kullanım oranı ve anakart sıcaklık
değerleri BUS yazılımları tarafından BIOS’tan alınmış ve BUS yazılımı sayesinde en
uygun fan devirlerinin hesaplanması sağlanmıştır.
Oluşturulan BUS yazılımları test edilmiş ve yüksek frekanslarda dahi bu
sistemlerin MİB’lerin tehlikeli sıcaklık değerlerine ulaşmasını engellediği gözlem-
lenmiştir. Yüksek MİB kullanım oranlarında bile uzun süre çalıştırılan
mikroişlemciler yüksek kabul edilebilecek sıcaklık değerlerine ulaşmamışlardır. Test
aşamalarında BUS kullanıldığı zaman, aşırı ısınma olmadığı için sistem kararlılığı
korunmuştur. Yapılan analiz ve ölçümler sonucunda kararlı ve gelişmiş bir bulanık
iii
kontrolörün tasarlandığı gözlemlenmiş ve klasik fan sistemleri ile karşılaştırılarak
üstünlükleri gösterilmiştir. Proje Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
koordinatörlüğü tarafından 2009 yılında 09101043 no’lu proje ile desteklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bulanık Uzman Sistem, Bulanık Kontrol, Mikroişlemci
ve Anakart Soğutma Sistemleri
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
BULANIK MANTIK YÖNTEMİ İLE İÇTEN YANMALI MOTORLARDAKİ
MARŞ MOTORU ARIZALARININ BELİRLENMESİ
Selver Çağdaş KAVRAAL
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK
2009, 59 sayfa
Marş motorları, içten yanmalı motorlara ilk hareketi veren seri bağlı doğru
akım motorlarıdır. Marş motorunda çıkacak bir arıza, içten yanmalı motorların
çalışmamasına sebep olur. Bu durum da, çeşitli kayıplara yol açar. Bu çalışmada
bulanık mantık yöntemi kullanılarak C# dilinde marş motor arızalarının tespit ve
teşhisi için bir kullanıcı arayüzü geliştirilmiştir. Veri girişi olarak akım ve gerilim
değerleri kullanılmıştır. Bu değerler, bir deney düzeneği oluşturularak veri toplama
kartı ile alınmıştır. Geliştirilen arayüzde, bu değerler kullanılarak 7 arıza çıkışı tespit
edilmiştir. Elde edilen çıktılar Matlab programında da denenmiş ve sonuçların
örtüştüğü görülmüştür.
Anahtar kelimeler: Bulanık mantık, Marş motoru, Arıza tespiti, Grafiksel Kullanıcı
Arayüzü
i
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ANADOLU TEKNİK LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI
ÖĞRENCİLERİNE MESLEK DERSLERİNİN ÖĞRETİMİNDE
BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM UYGULAMALARININ AKADEMİK
BAŞARIYA VE KALICILIĞA ETKİSİ
Cüneyt SUNAY
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
2010, 53 Sayfa
Jüri: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ Prof. Dr. Şirzat KAHRAMANLI
Yrd. Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Bu çalışmada, teknik lise bilişim teknolojileri alanı öğrencilerine meslek derslerinin öğretiminde bilgisayar destekli öğretim yönteminin, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrenci başarısına ve kalıcılığına etkisini belirlemek hedeflenmiştir. Bu amaçla Niğde ili Bor ilçesi Bor Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi’nde bir çalışma yapılmıştır. Araştırmaya okulun Teknik Lise kısmı Bilişim Teknolojileri alanında öğrenim gören 32 öğrenci katılmıştır. Deney grubu öğrencilerine, hazırlanan bilgisayar destekli öğretim yazılımı ile kontrol grubu öğrencilerine ise geleneksel öğretim yöntemi ile dersler anlatılmıştır. 2 farklı meslek dersinde yapılan uygulama süresince öğrenci başarılarını ölçmek üzere geliştirilen başarı testi, ön test, son test ve kalıcılık testi olarak uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin istatistikî analizinde t testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, meslek derslerinde kullanılan bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrencilerin akademik başarısı ve kalıcılık açısından daha etkili olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar destekli öğretim, öğretim yazılımı, meslek derslerinin öğretimi
i
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
TIBBİ TAHLİL SONUÇLARININ ANALİZİNDE WEB ARA YÜZLÜ
BULANIK UZMAN SİSTEM TASARIMI
Hayri İNCEKARA
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
2010, 88 Sayfa
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Yrd.Doç.Dr. Harun UĞUZ
Yrd.Doç.Dr. Hasan Erdinç KOÇER
Tıbbi uzman sistemler, tıbbi alanlar içerisinde yapısal soruları ve yanıtları
sağlamak amacıyla geliştirilmiş uzman sistemler olarak tanımlanabilir. Tıbbi uzman
sistemler bir veya daha çok tıbbi uzmanın tavsiyeleri doğrultusunda geliştirilir.
Böylece en uygun sorular dikkate alınarak doğru sonuçların üretilmesi sağlanır.
Bu çalışmada, çağımızın bir parçası haline gelmiş internet teknolojisinden
yararlanarak gerçekleştirilen web ara yüzlü bulanık uzman sistem tasarımı ile tıbbi
tahlil sonuçları analiz edilmiştir. Tahlil değer aralıklarına (Düşük, Normal, Yüksek)
göre risk faktörlerinin belirlenmesi ve hastanın anlamını bilmediği terimlerin
anlaşılacak şekilde kullanıcıların bilgisine sunulması sağlanmıştır. Yapılan
çalışmanın veri tabanı oluşturulurken uzman doktorlardan ve diğer kayaklardan
faydalanılmıştır. Sistem için PHP ile bir ara yüz yazılarak veriler anlık olarak sisteme
aktarılmıştır. Kullanıcıların uygulamaya ulaşabilmeleri için ise geliştirilen sistem
web ortamında yayınlanmıştır. Kullanıcılar, tahlil sonuçlarını analiz ettirdikten sonra
ii
‘Değerlendirmeyi nasıl buldunuz’ kısmından tasarlanan sistemi değerlendirmişlerdir.
Bu sayede sistemin başarı oranları belirlenmiştir.
Tasarlanan sistemi 732 kullanıcı değerlendirmiştir. Değerlendirme sonucunda
tasarlanan sistemin bayanlarda %87, erkeklerde %90 ve genelde de %89 başarı
oranıyla değerlendirme yaptığı belirlenmiştir.
Tasarlanan sistemin yapılan diğer çalışmalardan farklılık gösterdiği ve birçok
avantajının olduğu gözlemlenmiştir. Programın kullanımı ve erişimi kolaydır. Uzman
bilgisi kolay bir şekilde sisteme aktarılabilmektedir. Kapsamlı raporlama sistemi
sayesinde kullanıcılar bilgilendirilmekte ve bilgi eksikliğinden kaynaklanan
problemler önlenmektedir.
Sonuç olarak, BUS ile tıbbi tahlil sonuçlarının analiz edilmesinde iyi sonuçlar
alındığı gözlemlenmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda tasarlanan sistemin
tıp alanında etkinliği ve verimliliği arttıracağı gözlemlenmiştir. Hastanelerde de
kullanılarak daha ekonomik, güvenilir ve kararlı bir yapının oluşturulacağına
inanılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Uzman Sistemler, Bulanık Mantık, Bulanık Uzman Sistem, Web Arayüzü, Tahlil Analizi, Tıbbi Tahlil.
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
BĠLGĠSAYAR TABANLI METĠN ĠġLEMEDE
EN UZUN EġLEġME ALGORĠTMASININ KARġILAġTIRMALI ANALĠZĠ
Mehmet BALCI
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd.Doç.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU
2010, 79 Sayfa
Jüri
Yrd.Doç.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU
Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDĠ
Yrd. Doç. Dr. Harun UĞUZ
Günümüzde teknolojinin geliĢmesi ile birlikte her geçen gün büyük miktarlarda
veriler ortaya çıkmaya ve depolanmaya baĢlanmıĢtır. Bu verilerden faydalanmanın yolu
ise onların verimli bir Ģekilde organize edilmesi ve yararlı bilgilere dönüĢtürülmesinden
geçmektedir. Bunu amaçlayan veri madenciliğinin bir çeĢidi ise metinsel veriler
üzerinde çalıĢan metin madenciliğidir.
Metinsel verilerin incelenmesi ve bu verilerin amaca uygun olarak hızlı bir
Ģekilde kullanılması da bilgi eriĢim sistemleri için yeni bir problem teĢkil etmiĢtir.
Elektronik ortamlarda saklanan metinsel verilerin çoğunun doğal dille yazılmıĢ olmaları
da metin madenciliğinde doğal dil iĢlemenin önemini ortaya koymuĢ ve metin iĢleme
çalıĢmalarında metnin yazıldığı dilin yapısının da bilinmesi ihtiyacını doğurmuĢtur.
Türkçe‟de köke yapım eki getirilerek oluĢturulan yeni kelimeye gövde, bir kelimeye
eklenmiĢ olan çekim eklerinin çıkarılması ile kelimenin gövdesinin bulunması iĢlemine
ise “Gövdeleme” denilmektedir. Anlam olarak hemen hemen aynı ifadeye sahip
sözcükler, çekim eki aldıklarında yazılıĢları tamamen değiĢmektedir. Bu durumda bu
sözcüklerin gövdelerinin bulunması gerekmektedir. Türkçe‟nin sondan eklemeli bir dil
olduğu göz önünde bulundurulduğunda, verimli bir gövdeleme iĢleminin metin
iĢlemenin baĢarısını büyük ölçüde etkileyeceği söylenebilir.
Yapılan bu tez çalıĢmasında ise, bilgi eriĢim sistemlerinde yer alan metin iĢleme
süreçlerinden en önemlilerinden biri olan ön iĢleme süreci ve yine bu sürecin önemli bir
parçası olan gövdeleme üzerinde durulmuĢtur. Tez kapsamında gerçekleĢtirilen
gövdemele yazılımı ile farklı gövdeleme algoritmalarının bilgi eriĢimindeki
performansları karĢılaĢtırmalı olarak analiz edilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Metin madenciliği, doğal dil iĢleme, bilgi eriĢim sistemleri,
gövdeleme, k en yakın komĢu.
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
BULANIK KONTROL YÖNTEMİYLE
SERA OTOMASYONU
Mehmet Nuri ÖDÜK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2010, 119 Sayfa
Jüri: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Yrd. Doç. Dr. Mesut GÜNDÜZ
Bu çalışmanın amacı seraların kontrolünün geleneksel kontrole göre hayli
avantajları olan Bulanık Kontrolle nasıl yapıldığının incelenmesi ve uygun bir
Bulanık Uzman Sistem tasarımıdır. Bu amaçla Delphi 7.0 programlama dilinde bir
arayüz tasarlanmıştır. Bulanık Kontrol sisteminin giriş parametreleri olarak; sıcaklık,
hava nemi, ışık şiddeti, toprak nemi, karbondioksit miktarı ve rüzgar hızı ele
alınmıştır. Çıkış parametreleri olarak da; ısıtma, soğutma, gölgeleme, sulama,
ışıklandırma ve havalandırma değerleri ele alınmıştır. Gerçekleştirilen Bulanık
Sistemin doğruluğunu test etmek için aynı giriş ve çıkış değerleri kullanılarak Matlab
FIS editör programı ile karşılaştırılmış ve sonuçların Matlab’dan elde edilen
değerlere yakın olduğu görülmüştür. Ayrıca geleneksel kontrol sistemleriyle de
karşılaştırılarak gerçekleştirilen sistemin daha avantajlı olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bulanık Mantık, Bulanık Kontrol, Sera Otomasyonu,
Bulanık Uzman Sistemler
ii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
RF KONTROLLÜ ASANSÖR SİSTEMİNİN TASARIMI
VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Adem GÖCÜK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK
2010, 75 sayfa
Jüri: Doç. Dr. Hakan IŞIK
Yrd. Doç. Dr. Mehmet CUNKAŞ
Yrd. Doç. Dr. Cemil SUNGUR
Asansörler, yük ve insanları, kılavuz raylar arasında hareketli kabin veya
platformları ile düşey doğrultuda taşımaya yarayan mekanik tesislerdir. Asansörler
kat farkı olan yerler arasında çabuk, kolay, rahat, güvenli olarak taşımayı
gerçekleştirirler. Verilen komutları yorumlayan ve kabini bu komutlara göre
yönlendiren asansör kartları makine dairesinde bulunmaktadır. Makine dairesi ile
kabin arasında veri alışverişini sağlamak için kat sayısına göre farklılık göstermekle
birlikte 24x0.75 flexible kablolardan iki adet kullanılmaktadır. Bu kabloları ortadan
kaldırmak için seri iletişim tekniği ile çalışan RF Kontrollü Asansör Sistemi
tasarlanıp gerçekleştirilmiştir. Bu sistem kabin ile asansör kontrol kartı arasındaki
veri alışverişini sağlamaktadır. Tasarlanıp gerçekleştirilen sistem gerçek asansör
sisteminde 2 ay süre ile testlere tabi tutulmuş, test esnasında meydana gelen
aksaklıklar giderilerek sistem son hali ile istenilen seviyeye geldikten sonra kırk beş
gün süre ile aralıksız olarak tekrar teste tabi tutulmuştur. Testlerin sonunda tasarlanıp
gerçekleştirilen RF Kontrollü Asansör Sisteminin kullanılabilirliği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: RF kontrollü asansör sistemi, Flexible kablo, Makine dairesi,
Asansör kartı, Seri iletişim
ii
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
TERMAL AYAKKABI TASARIMI VE PROTOTİP ÜRETİMİ
Hüseyin HARMANCI
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman : Doç. Dr. Hakan IŞIK
2010, 68 sayfa
Jüri : Prof. Dr. Şirzat KAHRAMANLI
Doç. Dr. Hakan IŞIK
Yrd. Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Bu çalışmada, ayak taban sıcaklığını istenilen sıcaklık değerinde sabit tutacak
bir ayakkabı pedi tasarlanıp gerçekleştirilmiştir. Gerekli kontrol devresi, bulanık
mantık algoritması ile çalışmaktadır ve gerekli algoritma ve kurallar bir mikro
denetleyici içerisine gömülmüştür. Ortam sıcaklığı, nem ve ayakkabı taban sıcaklığı
verileri mikro denetleyici yardımı ile yorumlanarak çıkışta ayakkabı pedi içerisindeki
ısıtıcıya uygulanacak gerilimin PWM görev çevrimi (duty cycle) oranı
değiştirilmektedir. Böylelikle ayakkabı iç sıcaklığının ayak sağlığı için en uygun
sıcaklıkta kalması sağlanmaktadır.
Tez çalışması sonunda esnek, her ayakkabıya uygun, şarj edilebilir, uzaktan
kumandalı bulanık mantık kontrollü termal ayakkabı pedi gerçekleştirilmiştir. Bu tez
çalışması Türkiye Cumhuriyeti Sanayi Bakanlığı ve Selçuk Üniversitesi ile ortak
yapılan 00165.STZ.2007-2 no’ lu proje kapsamında desteklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Gömülü Sistem, Bulanık Kontrol, Termal Ayakkabı
i
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
TAKIM AŞINMASI VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN YAPAY SĐNĐR
AĞLARI VE BULANIK MANTIK YÖNTEMLERĐ ĐLE TAHMĐN EDĐLMESĐ
Hüseyin ŞEKER
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇĐFTÇĐ
2010, 99 Sayfa
Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDĐ
Jüri: Prof.Dr. Şirzat KAHRAMANLI
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇĐFTÇĐ
Bu tez çalışmasının amacı takımda kesme işlemi esnasında meydana gelen
değişiklikleri, oluşturulan entegre sistem ve yazılım ile on-line olarak takip ederek
takım aşınması ve yüzey pürüzlülüğünü yapay sinir ağları ve bulanık mantık
yöntemleri ile tahmin etmektir. Takım durumunu en iyi şekilde gözlemleyebilmek
için sistemde takım durumunu temsil edebilecek veriler toplanmıştır. Oluşturulan
değişik parametrelerdeki yapay sinir ağları öncelikle örnek deney verileri
kullanılarak eğitilmiş, ardından test verileri ile denenmiştir. Bulanık mantık ise yapay
sinir ağları ile tahmin edilen aşınma ve yüzey pürüzlülüğü değerlerinin belirlenen
seviyelerde sınıflandırılması için kullanılmıştır. Bu tez çalışması için yazılan
program takım durumunu on-line olarak izleme, sensör verilerini kaydetme, işlem
seyrini grafik üzerinde izleme ve gerektiğinde uyarı-kontrol sağlamak için
kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: Takım Durumu Đzleme, Yapay Sinir Ağları, Bulanık
Mantık, Takım Aşınması, Yüzey Pürüzlülüğü, Tornalama
i
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
YAPAY ZEKÂ YÖNTEMLERĠ ĠLE ARAÇ PLAKA TANIMA SĠSTEMĠ
Kerim KürĢat ÇEVĠK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER
2010, 75 Sayfa
Jüri
Yrd. Doç. Dr. Adem Alpaslan ALTUN
Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER
Yrd. Doç. Dr. Ömer Kaan BAYKAN
Günümüzde teknolojideki hızlı gelişme insan hayatını büyük ölçüde
kolaylaştırmaktadır. Özellikle güvenlik alanında teknolojinin kullanım oranı her geçen
gün artmaktadır. Son yıllarda trafikte seyreden araç sayısının artmasıyla trafik
denetlemesi yapan personel ihtiyacı artmaktadır. Bu ihtiyacı azaltmak amacıyla
bilgisayar kontrollü otomatik denetleme sistemleri geliştirilmektedir. Bu sistemlerden
bir tanesi de otomatik araç plaka tanıma sistemleridir. Bu sayede araçların belirleyici
özelliği olan plakalar bir kamera yardımıyla bilgisayarlı sisteme iletilmekte ve plaka
tanınmaktadır. Bu tanıma işlemi çeşitli yöntemler kullanılarak gerçekleştirilir. Araç
plakası görüntü işleme algoritmaları kullanılarak tanınmaktadır. Bu çalışmada, insan
gücünden tasarruf sağlamak ve güvenliği artırmak amacıyla görüntü işleme
algoritmaları ve yapay sinir ağları ile plaka tanıma sistemi gerçekleştirilmiştir.
Bu tezde gerçekleştirilen plaka tanıma sistemi bir kamera yardımıyla görüntüyü
alıp sisteme bağlı bilgisayara iletmekte, alınan araç görüntüsü içersinde yer alan plaka
bölgesi tespit edilmekte, plaka içersindeki karakterler ayrıştırılıp tanınmaktadır. Plaka
bölgesinin tespiti aşamasında kenar bulma algoritması kullanılmıştır. Karakterlerin
ayrıştırılması işleminde blob coloring yöntemi uygulanmıştır. Ayrıştırılan karakterler
ileri beslemeli geri dönüşümlü çok katmanlı perseptron sinir ağı kullanılarak
tanınmıştır.
Gerçekleştirilen motorlu araçlar için plaka tanıma sistemi trafik denetleme, gişe
otomasyonu ve denetimli saha giriş kontrolü (hastane, askeri tesis vb.) uygulamalarında
kullanılabilir.
Bu tez çalışmasında 259 araç görüntüsü kullanılarak plaka tanıma işlemi
gerçekleştirilmiştir. Plaka yerinin tespitinde 259 araç görüntüsü içerisinden 255‘inde
plaka bölgesi doğru olarak tespit edilmiştir. Plaka bölgesi tespitinde başarı oranı %98,45
olarak elde edilmiştir. Doğru tespit edilen bu 255 plakanın karakterlerine ayrılması
işleminde 3 plakanın karakterlerinin yanlış tespit edildiği gözlenmiştir. Karakterlere
ii
ayırma işleminde %98,82 başarı elde edilmiştir. Bu görüntülerden elde edilen plaka
bölgesinde yer alan karakterler harf ve rakam olarak ayrıştırılmıştır. Ayrıştırma işlemi
sonunda 1222 adet rakam, 597 adet harf elde edilmiştir. Elde edilen rakamlardan 200
tanesi yapay sinir ağının eğitim aşamasında, kalan 1022 adet rakam bilgisi test
aşamasında kullanılmıştır. 597 adet harften ise 250 tanesi yapay sinir ağının eğitim
aşamasında, kalan 347 adedi ise test aşamasında kullanılmıştır. Rakamların test edilmesi
sonucunda 22 adet rakamın doğru sınıflandırılmadığı, kalan 1000 adet rakamın doğru
sınıflandırıldığı gözlemlenmiştir. Dolayısıyla rakam için genel doğru sınıflandırma
oranı %97,84 olmuştur. Harflerin test edilmesi sonucunda 3 adet harfin yanlış
sınıflandırıldığı, kalan 344 adet harfin doğru sınıflandırıldığı gözlenmiştir. Dolayısıyla
harfler için genel doğru sınıflandırma oranı %99,13 olmuştur. Genel anlamda 259 araç
görüntüsünden 247 adedinin plakası tam ve doğru olarak tanınmıştır. Dolayısıyla genel
başarı oranı 95,36 olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Araç plaka tanıma, görüntü işleme, karakter tanıma, yapay
sinir ağları
iii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
DİFERANSİYEL EVRİM ALGORİTMASI YARDIMIYLA
ASENKRON MOTOR PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ
Mustafa ARSLAN
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç. Dr. Mehmet CUNKAġ
2010, 82 sayfa
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Cemil SUNGUR
Yrd.Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAġ
Yrd.Doç.Dr. Adem Alpaslan ALTUN
Bu çalıĢmada, Asenkron Motorların (ASM) elektriksel eĢdeğer devre
parametrelerinin belirlenmesi Diferansiyel Evrim Algoritması (DEA) ve Genetik
Algoritma (GA) ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Algoritmalarda amaç fonksiyonu olarak,
asenkron motorların nominal momenti, kalkınma momenti ve devrilme momenti
denklemleri kullanılmıĢtır. EĢdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 2.2kW,
5.5kW ve 37 kW gücünde üç asenkron motor üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Yapılan
çalıĢmada, farklı popülasyon ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon katsayıları
için DEA ile GA karĢılaĢtırılmıĢtır. Ayrıca DEA ve GA ile elde edilen eĢdeğer devre
parametrelerinin asenkron motor moment değerlerinin değiĢimi üzerindeki etkileri
incelenmiĢ ve grafiklerle gösterilmiĢtir.
iv
Yapılan çalıĢmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel eĢdeğer devre
parametrelerinin belirlenmesinde GA’ya göre DEA kullanımının global çözüme
yakınsama hassasiyetini artırdığı ve eĢdeğer devre parametrelerinin belirlenme
süresini kısalttığı gözlemlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: diferansiyel evrim algoritması, genetik algoritma,
asenkron motor, elektriksel eĢdeğer devre parametreleri.
iv
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DTMF TABANLI, GÖMÜLÜ SİSTEM ÜZERİNDEN KABLOSUZ TARLA
SULAMA SİSTEMİNİN KONTROLÜ
Mehmet Fatih TEFEK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Doç.Dr. Hakan IŞIK
2010, 80 Sayfa
Jüri
Doç.Dr.Hakan IŞIK Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Bu tez çalışmasında gömülü sistem ile uzaktan kontrol edilebilen bir tarla
sulama sistemi tasarlanmıştır. Uzaktan kontrol mobil telefon ile sağlanmıştır. Mobil
telefonların bilgisayar ile iletişime geçmesini sağlayan AT (Attention Telephone)
komutlarından arama işlemi gerçekleştirilmiş ve DTMF (Dual Tone Multi Frequency)
sinyalleri ile tarla sulama cihazı kontrol edilmiştir. Geri bildirim olarak da bu komutlar
kullanılmıştır.
Bu çalışma donanım ve yazılım olarak iki aşamadan oluşmuştur. Donanım
aşamasında gömülü sistem ve bağlı bulunduğu cep telefonu, cihaz kontrol ve cihazın
bağlı bulunduğu cep telefonu, yazılım aşamasında gömülü sisteme yazılan program ve
cihaz kontrolde bulunan mikrodenetleyicilere yazılan programlardır.
Anahtar Kelimeler: DTMF (Çift tonlu çoklu frekans) , uzaktan kontrol, AT komutları,
mobil telefon
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
BULANIK TOPSİS METODU İLE TÜRK ŞEKER FABRİKALARININ
PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Muhammed ARSLAN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
2010, 122 sayfa
Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Yrd.Doç.Dr. Ömer Kaan BAYKAN
Bu çalışmanın amacı, şeker fabrikalarının performansını Mali Tablolarındaki
bilgileri esas alınarak Bulanık TOPSİS yöntemiyle değerlendirilmesidir. Bu amaçla
ilk olarak değerlendirmede kullanılacak karar kriterleri belirlenmiş, sonra aday
fabrikalardan veriler toplanmıştır. Bu veriler doğrultusunda karar kriterleri ve bu
karar kriterlerine göre 9 fabrika, konusunda tecrübeli 9 uzman tarafından dilsel
değişkenler yardımıyla tanımlanmıştır. Elde edilen veriler, bulanık üçlü sayı
sistemine dönüştürülmüş ve Bulanık TOPSİS yöntemi uygulanmıştır. Şeker
Fabrikaları hesaplanan yakınlık katsayılarına göre en iyiden en kötüye doğru
sıralanmıştır. Bu işlem 2006, 2007 ve 2008 yılları için ayrı ayrı yapılmıştır. Sonuç
olarak Çok Kriterli Karar Verme tekniklerinden Bulanık TOPSİS yöntemi
kullanılarak doğru ve etkin bir grup değerlendirme kararı oluşturulabilmiştir. Ayrıca
Bulanık TOPSİS yönteminin diğer endüstri kuruluşlarının performanslarının
değerlendirilmesinde uygun bir araç olduğu söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, TOPSİS, Bulanık TOPSIS
iii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
DİFERANSİYEL EVRİM ALGORİTMASI YARDIMIYLA
ASENKRON MOTOR PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ
Mustafa ARSLAN
Selçuk Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç. Dr. Mehmet CUNKAŞ
2010, 82 sayfa
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Cemil SUNGUR
Yrd.Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Yrd.Doç.Dr. Adem Alpaslan ALTUN
Bu çalışmada, Asenkron Motorların (ASM) elektriksel eşdeğer devre
parametrelerinin belirlenmesi Diferansiyel Evrim Algoritması (DEA) ve Genetik
Algoritma (GA) ile gerçekleştirilmiştir. Algoritmalarda amaç fonksiyonu olarak,
asenkron motorların nominal momenti, kalkınma momenti ve devrilme momenti
denklemleri kullanılmıştır. Eşdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 2.2kW,
5.5kW ve 37 kW gücünde üç asenkron motor üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan
çalışmada, farklı popülasyon ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon katsayıları
için DEA ile GA karşılaştırılmıştır. Ayrıca DEA ve GA ile elde edilen eşdeğer devre
parametrelerinin asenkron motor moment değerlerinin değişimi üzerindeki etkileri
incelenmiş ve grafiklerle gösterilmiştir.
Yapılan çalışmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel eşdeğer devre
parametrelerinin belirlenmesinde GA’ya göre DEA kullanımının global çözüme
yakınsama hassasiyetini artırdığı ve eşdeğer devre parametrelerinin belirlenme
süresini kısalttığı gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: diferansiyel evrim algoritması, genetik algoritma,
asenkron motor, elektriksel eşdeğer devre parametreleri.
ii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
BULANIK MANTIK TABANLI İNDÜKSİYON MOTOR KORUMA SİSTEMİ
TASARIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Okan UYAR
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
2010, 81 sayfa
Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ
Yrd. Doç. Dr. Ömer Kaan BAYKAN
Bu çalışmada, asenkron motorları altı farklı hata parametresine karşı koruyan
elektronik koruma sistemi gömülü sistem olarak gerçekleştirilmiştir. Bu
parametreler; aşırı gerilim, aşırı akım, sargı sıcaklığı, gerilim dengesizliği, akım
dengesizliği ve düşük gerilimdir. Sistem bir hata algıladığında belirli bir süre
bekleyerek bu süre içinde hata düzelmemiş ise motorun çalışmasını durdurmaktadır.
Bu süreyi Mikro denetleyici içine yazılmış bulanık mantık programı
hesaplamaktadır. Böylece birçok hata kombinasyonu için farklı süreler üretilmiş ve
kontrol sisteminin hassasiyeti artırılmıştır.
Kontrol sistemi bir hata algıladığında sesli uyarı vererek hatanın nereden
kaynaklandığını grafik ekranda göstermektedir. Bu ekranda aynı zamanda hata
oluştuğu andaki akım, gerilim veya sıcaklık değerleri de izlenebilmektedir. Ayrıca
okunan tüm veriler RS232 kablosu ile bilgisayara aktarılabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gömülü Sistem, Bulanık Kontrol, Asenkron Motor, Motor Koruma
i
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
BULANIK MANTIK KONTROLLÜ EV TİPİ TAŞINABİLİR
KOMPANZAYSON SİSTEMİ TASARIMI
Ömer Faruk HATAY
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
2010, 80 Sayfa
Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ Yrd.Doç.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU
Yrd.Doç.Dr. Murat SELEK
Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle elektrik enerjisine olan gereksinim hızla artmaktadır. Elektrikle çalışan sistemlerde tasarruf sağlamanın ve verimliliği arttırmanın en etkin yöntemlerinden birisi de reaktif güç kompanzasyonudur. Türkiye’ de halen uygulanan yönetmelikle birlikte, sanayide kompanzasyon zorunlu ve belirli aralıklarda yapılırken, konut ve küçük ölçekli işletmelerde bu konuda bir düzenleme yoktur ve önemsenmemektedir. Reaktif Güç Kompanzasyonunun yurt genelinde uygulanması halinde tasarrufun büyük oranlara ulaşması mümkündür. Bu çalışmada; reaktif gücün tek fazlı sistemlerde ölçülmesi ve bir mikrodenetleyici yardımıyla tasarrufa yönlendirilmesi hesaplaması geliştirilmiştir. Gerçekleştirilen sistemde akım ile gerilim arasında oluşan faz farkı ölçülerek, çekilen reaktif güç miktarına göre çıkışlar bulanıklaştırılmış ve tasarrufu yönlendirme gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonuçları, tasarlanan sistemin basit yapılı ve küçük boyutlu olduğunu, sistemin güç katsayısını optimum seviyeye getirerek tasarruf sağladığını, hataların en aza indirildiğini ve maliyeti düşürdüğünü göstermiştir. Ayrıca sistemin taşınabilir özelliği sayesinde, reaktif güç harcanmayan ya da herhangi bir cihaz kullanılmadığı zamanlarda oluşabilecek olumsuzlukların önüne geçilmiş, bu sayede cihazların ömrünün uzadığı görülmüştür. Bu özellikleriyle piyasada satılan cihazlardan daha verimli, kullanışlı ve ekonomiktir.
Anahtar Kelimeler: Kompanzasyon, reaktif güç, elektrik tasarrufu, bulanık
mantık, ev tipi
iii
ÖZET
YÜKSEK L İSANS TEZİ
MOBİL TELEFONLARLA MOB İL ÖĞRENME
ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA VE ÖRNEK UYGULAMA
Zehra SAYIN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Bilgisayar Sistemleri Eğitim Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERD İ
2010, 102 Sayfa
Jüri: Prof. Dr. Novruz ALAHVERD İ
Yrd.Doc.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ
Yrd.Doç.Dr. Mesut GÜNDÜZ
Mobil teknolojilerde son yıllarda büyük gelişmeler yaşanmaktadır. Bu
gelişmeler göz önüne alındığında web tabanlı uzaktan eğitimde mobil teknolojilerin
kullanımının yaygınlaştığı görülmektedir. Artık uzaktan eğitim mobil cihazlar
üzerinden yapılır hale gelmiştir. e-Eğitim m-eğitim olarak değişmektedir. Bu
değişime uygun olarak da ülkemizde ve dünyada mobil öğrenme uygulamaları
yapılmaktadır.
Bu çalışmada mobil öğrenme (m-öğrenme) kavramı ele alınarak, mobil
öğrenmenin tarihsel gelişimi çerçevesinde bugüne kadar yapılan mobil öğrenme
metotları incelenmiş, bu metotlarla kullanılan teknolojiler avantaj ve dezavantajları
ile anlatılmıştır. Mobil cihazların gelişen özellikleri, hemen hemen her bireyin mobil
telefonlara sahip olması ile bu teknolojinin eğitim alanında da verimli ve etkin
kullanılmak istenmesi bu çalışmanın oluşmasında etkendir. Mobil öğrenme çeşitli
sebeplerden dolayı eğitimine, eğitim kurumları dışında da devam etmek isteyen
öğrencilere kaliteli, etkin ve verimli bir eğitim vermek için iyi bir uzaktan eğitim
yöntemi olarak görülmektedir.
Dünyada birçok uygulama örneği olan mobil öğrenme, TUENA (Türkiye
Ulusal Enformasyon Altyapısı Planı), Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003–
iv
2023 Strateji Belgesi, e-Avrupa 2005 Hareket Planı ve e-Dönüşüm Türkiye Proje
raporları ile resmilik kazanmış olsa da eğitimde mobil teknolojinin etkin ve verimli
kullanıldığı, öğrencilerin ve öğretmenlerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek, pedagojik
olarak yeterli, yaygın kullanıma sahip bir örneği bulunmaktadır. Bu eksikliklerden
yola çıkılarak yürütülen bu çalışmada, mobil öğrenme sürecine ilişkin bir eğitim
ortamının geliştirilmesi için gerekli standartlar pedagojik standartlar da temel
alınarak adım adım anlatılmıştır. Bu standartların uygulanabilirliğini göstermek
amacı ile gerçekleştirilebilir bir web tabanlı mobil öğrenme uygulması tasarlanmıştır.
Bu uygulamanın hazırlanması aşamasında tezde belirtilen tüm gerekliliklerin
uygulamada bulunmasına dikkat edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Mobil cihazlar, mobil öğrenme, uzaktan eğitim, e-
eğitim, m-eğitim
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
KALP AMELĠYATI ESNASINDA HASTANIN SAĞLIK DURUMUNUN
BELĠRLENMESĠ ĠÇĠN BĠR BULANIK SĠSTEM TASARIMI
Gökhan ALTAN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ
2011, 58 Sayfa
Jüri
Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ
Yrd. Doç. Dr. Halife KODAZ
Yrd. Doç. Dr. Humar KAHRAMANLI
Günümüzde sık görülmeye başlanan hastalıklardan olan kalp rahatsızlıkları insanlar arasında
bebek yaşlardan başlayıp, ileri yaşlardaki insanlara kadar tüm yaş gruplarında rastlanan bir rahatsızlıktır.
Medikal alana, bilgisayar teknolojisinin de girmesi ve tıp alanında yapılan araştırmalar yardımıyla birçok
hastalık da olduğu gibi kalp rahatsızlıklarında da tedaviler geliştirilmiş ve yüksek oranda başarılı sonuçlar
alınmaya başlanmıştır. Kalp rahatsızlıkları için en sık kullanılan tedaviler olan anjiyo ve bypass
ameliyatları, alanında uzman kişilerce yapılan ameliyatlar olarak göze çarpmaktadır. Kalp ve damar
rahatsızlıkları tedavisinin gerçekleştirildiği ameliyatların en önemli safhaları şüphesiz hastanın ameliyat
boyunca hayati değerlerinin takibinin yapıldığı safhalar olmuştur. Bu safhalarda görevli olan hemşireler
ve anestezistlerin ameliyat boyunca en fazla zorlandıkları bölüm, hastanın hayati fonksiyonlarının
değerlerinin fazla olmasından kaynaklı takip zorluğu olan bölümdür. Takip zorluğunun yanı sıra bu hayati
fonksiyonların değerlerinin birbirlerine göre durumlarının belirlenmesi, bu değerlerin yorumlanması
işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu değerlerin doğru yorumlanması, ameliyatın gidişatının
kontrol edilmesini ve ameliyatın başarıyla sonuçlanmasını sağlayan en önemli etkenlerdendir. Bu
çalışmada ameliyat sırasında karşılaşılan hayati fonksiyonların değerlerinin takip güçlüğünün ve takip
sonrası elde edilen verilerin yorumlanmasını ve ameliyatın gidişatının belirlenmesi işlemlerinde
karşılaşılan zorlukların bir bulanık uzman sistem ile giderilmesi işlemi gerçekleştirilmiştir. Hastadan
alınan verilerin anlık olarak birbirlerine göre durumlarının bulanıklaştırılarak, belirli bir bilgi tabanından
sorgulanıp durulaştırılması işleminin gerçekleştirilmesi ve hastanın durumunun görsel ve işitsel olarak
bildirilmesi sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: betabloker, bulanık mantık, durulaştırma, kalp ameliyatı, medikal, nabız,
tansiyon, uzman sistem
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS
PERĠODONTAL DĠġ HASTALIĞININ TEġHĠS VE TEDAVĠSĠNDE BĠR
BULANIK UZMAN SĠSTEM TASARIMI
Tevfik AKCAN
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ
2011, 64 Sayfa
Jüri
Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ
Yrd. Doç. Dr. Fatih BAġÇĠFTÇĠ
Yrd. Doç. Dr. Humar KAHRAMANLI
Tezin amacı periodontal diĢ hastalığı tedavisinde teĢhis, tanı ve tedavi yöntemlerini analiz edilip
bu hastalıkla iliĢkili olarak bulanık uzman sistem geliĢtirmek ve hastalığın teĢhis ve tedavi yönteminde diĢ
hekimine yardımcı olacak bir bilgisayar programı yapmaktır. Bunun için bu tezde periodontal diĢ
hastalıkları teĢhis, tanı ve tedavi yöntemleri detaylı bir Ģekilde incelenmiĢtir. Tasarlanan bulanık uzman
sistem; diĢ hekimini çalıĢmasını kolaylaĢtırarak en doğru teĢhisi koymakta ve uygun tedavi uygulamakta
olup diĢ hekimine yardımcı olacağı ön görülmektedir. Sistem diĢ hekimlerine bağlı olarak ortaya çıkması
mümkün olan zaman kaybını azaltarak hastalığa müdahale hızını artıracaktır. Böylece hastanın iyileĢme
sürecini daha kolay hale getirmek amaçlanmıĢtır. Bu tez önceki yazılmıĢ tıbbi ve dental manada uzman
sistem, bulanık uzman sistem, genetik algoritma ve yapay sinir ağları konulu tez, proje, makaleler
incelenerek yapılmıĢtır. Böylece oluĢturulan bulanık uzman sistem tasarımında daha etkili bir yöntem
kullanılması sağlanmıĢtır. Periodontal diĢ hastalığının tespitinde kullanılacak olan bulanık uzman sistem
klinik, radyografik bulguları giriĢ değerleri olarak algılanmıĢ ve çıkıĢ olarak hastalığın derecesi tespit
edilmiĢtir. Hastalığın derecesini ve bulanıklaĢtırılamayan diğer değerler olan hastalıkla iliĢkili risk
faktörlerini bir uzman diĢ hekimi tarafından oluĢturulan kural tabanı uzman sisteme dâhil ederek çıkıĢ
değeri olarak hastalığın çeĢidi ve tedavi yöntemi tespit edilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Bulanık Uzman Sistem, Periodontal DiĢ Tedavisi, Periodontal Hastalık, Risk
Faktörleri, Uzman Sistem
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS
YAPAY ARI KOLONĠSĠ ALGORĠTMASI KULLANARAK GEZGĠN SATICI
PROBLEMĠNĠN TÜRKĠYEDEKĠ ĠL VE ĠLÇE MERKEZLERĠNE
UYGULANMASI
Melike Ruhan AKÇA
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. H. Erdinç KOÇER
2011, 90 Sayfa
Jüri
Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAġ
Yrd. Doç. Dr. Mesut GÜNDÜZ
Yrd. Doç. Dr. H. Erdinç KOÇER
Bilgisayar teknolojisindeki geliĢmelerin artmasıyla optimizasyon yöntemleri fen, sosyal ve
sağlık bilimleri alanlarındaki birçok uygulamanın çözümünde kullanılmaktadır. Sezgisel algoritmalar,
özellikle birden farklı çözüme sahip olan problemlere uygulanan güçlü bir alternatif yöntemdir. Bu
problemlerden biri de üzerinde sıkça çalıĢılan ve literatürde gezgin satıcı problemi olarak bilinen en kısa
yol bulma problemidir. Bu problem, haritada yer alan bir noktadan hareket eden satıcının her noktaya bir
kere uğradıktan sonra en kısa Ģekilde baĢlangıç noktasına tekrar dönmesi üzerinedir. GeliĢime dayalı ve
sürü zekâsı temelli olmak üzere iki ana baĢlığa ayrılan sezgisel algoritmalar çeĢitlilik göstermektedir. Bu
tez çalıĢmasında sürü zekâsı temelli bir sezgisel algoritma olan yapay arı kolonisi algoritması kullanılarak
Türkiye’deki il ve ilçe merkezleri için gezgin satıcı problemine çözüm bulunması hedeflenmiĢtir. Bununla
birlikte literatürde yer alan gezgin satıcı test (benchmark) problemleri üzerinde de deneysel çalıĢmalar
yapılmıĢtır. Son yıllarda oldukça popüler olan yapay arı kolonisi algoritması bal arılarının doğadaki besin
arama davranıĢından esinlenilerek geliĢtirilen etkili yöntemdir. Bu çalıĢmada arı kolonisi optimizasyonu
(BCO) olarak bilinen algoritma ile yapay arı kolonisi algoritmasının (ABC) bir arada kullanıldığı hibrit
yapıda bir algoritma kullanılmıĢtır. Bununla birlikte bir yerel arama algoritması olan Opt-2 tekniği bu
hibrit yapı içerisine dahil edilerek lokal alanda iyileĢtirme gerçekleĢtirilmiĢtir. Literatürde sonuçları
bilinen simetrik ve asimetrik yapıda küçük, orta ve büyük boyutlu gezgin satıcı test problemlerine hibrit
yapıdaki algoritma uygulanmıĢ ve sonuçlar karĢılaĢtırılmıĢtır. Bununla birlikte ülkemizdeki 81 il ve 888
ilçe merkezi için deneysel uygulamalar gerçekleĢtirilmiĢ ve elde edilen sonuçlar literatür ile
karĢılaĢtırmalı olarak değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmada alınan sonuçlara göre, gezgin satıcı probleminin
çözümünde yapay arı kolonisi algoritması parçacık sürü optimizasyonu ve genetik algoritmaya oranla
daha yüksek performans göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Arı Kolonisi Optimizasyonu, Genetik Algoritma, Gezgin Satıcı Problemi,
Parçacık Sürü Optimizasyonu, Sezgisel Algoritmalar, Yapay Arı Kolonisi Algoritması.
iv
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
YSA VE DVM YÖNTEMLERİ İLE TAŞINMAZ DEĞERLEMESİ İÇİN
BİR YAKLAŞIM GELİŞTİRME
Bahar NAS (BULUT)
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
2011, 79 Sayfa
Jüri
Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ
Yrd. Doç. Dr. Erkan ÜLKER
Yrd. Doç. Dr. Humar KAHRAMANLI
Taşınmaz Değerlemesi; bir alım-satım durumunda, söz konusu taşınmazın muhtemel fiyatının
belirlenmesi işlemidir. Taşınmazın değerini etkileyen iç ve dış unsurlar bulunmaktadır. Bu unsurlar,
taşınmazın fiyatını etkilemekte ve çeşitli olumsuzluklara yol açmaktadır. Ülkemizde hâlâ sağlam bir
temel üzerine oturtulamayan taşınmaz değerlemesi üzerinde çalışmalar yapılmaktadır.
Bu çalışmada taşınmaz değerlemesinde, YSA (Yapay Sinir Ağları) ve DVM (Destek Vektör
Makineleri) yöntemleri kullanılarak yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir. Kullanılan yöntemlerin tahmin
başarıları hakkında karşılaştırma yapabilmek amacıyla, literatürde sıkça karşılaşılan ÇRA (Çoklu
Regresyon Analizi) kullanılmıştır. Taşınmazların fiyatının belirlenmesindeki ana unsur olan niteliklerin
azaltılmasının taşınmaz değerlemesi üzerindeki etkileri incelenmiştir.
Çalışmada öncelikle iki farklı veri seti oluşturulmuştur. Birinci veri seti, veritabanındaki tüm
niteliklerden (14 adet), ikinci veri seti azaltılmış (10 adet) niteliklerden oluşmaktadır. Nitelik azaltma
işlemi için korelâsyon yöntemi kullanılmıştır. Oluşturulan bu her iki veri setine ÇRA, YSA, DVM
yöntemleri tek tek uygulanmış ve 6 adet model gerçekleştirilmiştir. Modellerin başarıları birbirleriyle
karşılaştırıldığında ikinci veri setiyle gerçekleştirilen modeller çok daha başarılı tahminlerde
bulunmuştur. Kullanılan yöntemler arasında en başarılı tahminler DVM yöntemi tarafından yapılmıştır.
Daha sonra sırasıyla YSA ve ÇRA yöntemleri gerçek sonuçlara yakın değerler üretmişlerdir.
Bundan sonraki taşınmaz değerleme çalışmalarında temel olabilecek bu çalışma ile taşınmaz
değerlemesinde, daha gerçekçi sonuçlar üretmek mümkün olabilecektir.
Anahtar Kelimeler: Destek vektör makineleri, korelâsyon, nitelik azaltma, regresyon, taşınmaz
değerleme, yapay sinir ağları.
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
BĠLGĠSAYAR ORTAMINDA YAPILAN SINAVLARIN AKADEMĠK
BAġARIYA ETKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ
Mustafa NAVRUZ
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Süleyman Alpaslan SULAK
2011, 71 Sayfa
Jüri
DanıĢman Yrd. Doç. Dr. Süleyman Alpaslan SULAK
Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER
Yrd. Doç. Dr. Ahmet Naci ÇOKLAR
Bu araştırmanın amacı bilgisayar ortamında yapılan sınavların akademik
başarıya etkisinin olup olmadığını tespit etmek ve varsa bu etkinin yönünü
belirlemektir.
Bu amaçla Niğde 5 Şubat İlköğretim Okulu 8. sınıf öğrencilerinden oluşan
örneklem 2 gruba ayrılmıştır. Aynı sorulardan oluşan testler ilk gruba klasik kâğıt-
kalem testi şeklinde uygulanırken diğer gruba bilgisayar tabanlı test şeklinde
uygulanmıştır.
Araştırmada öğrencilerin klasik kâğıt-kalem sınavından aldıkları puanlar ile
bilgisayar destekli çevrimiçi sınavdan aldıkları puanlar arasındaki ilişkiler t testi
aracılığıyla analiz edilmiştir. Öğrencilerin klasik kâğıt-kalem testinden aldıkları
ortalama puan ile bilgisayar destekli çevrimiçi testten aldıkları ortalama puan arasında
7,71 puanlık bir fark olduğu görülmüştür. Bu puan farkının istatistiksel olarak anlamlı
olup olmadığını belirlemek üzere yapılan t testi sonucunda p değeri 0,094 olarak
bulunmuştur. Bu değerlere göre öğrenci puanları açısından klasik kâğıt-kalem testleri ile
bilgisayar tabanlı çevrimiçi testler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı
tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayar tabanlı sınav, çevrimiçi sınav, kâğıt-kalem
sınavı, akademik başarı.
iv
ÖZET
YÜKSEK LİSANS
ZİGBEE TABANLI MOBİL SAĞLIK İZLEME SİSTEM TASARIMI
VE UYGULAMASI
Nusret BAŞÇİFCİ
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Adem Alpaslan ALTUN
2011, 80 Sayfa
Jüri
Yrd. Doç. Dr. Adem Alpaslan ALTUN Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER
Yrd. Doç. Dr. Mesut GÜNDÜZ
Bu tez çalışmasında biyoelektrik işaretlerden olan EKG işaretlerinin kablosuz olarak bilgisayar
ortamına aktarılması tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir. EKG algılayıcısı olarak tasarlanan devre; EKG
kemeri, enstrümantasyon yükselteci, filtreleme ve sinyal bindirme birimlerinden oluşmuştur. EKG
işaretleri, EKG algılayıcı devrenin çıkışında 0-1,5 V arasında sabitlenmiş ve MSP430F2274
mikrodenetleyicisi kullanılarak sayısallaştırılmıştır. İşaretlerin kablosuz iletimi aşamasında; bir kablosuz
haberleşme standardı olan IEEE 802.15.4 (LR-WPAN) temelli ZigBee protokolüne sahip MSP430
RF2480 geliştirme kiti kullanılmıştır. Bu geliştirme kitinin modüllerine yazılım geliştirilmesi amacıyla,
IAR Embedded Workbench IDE programının MSP430 ailesi için geliştirilmiş sürümü kullanılmıştır. Bu
yazılımda Z-STACK kaynak kodlu ZASA kullanılmıştır ve bu kaynak kodlar EKG işaretlerinin kayıpsız
elde edilebilmesi amacıyla düzenlenmiştir. Bilgisayar ortamına aktarılan EKG işaretlerinin grafiği nesne
tabanlı bir programlama dili olan Visual Studio 2010 C# kullanılarak çizdirilmiştir. Geliştirilen programa
nabız sesleri ve nabız bulma algoritması eklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: EKG, Kablosuz veri iletimi, Kişisel alan ağı, Mikrodenetleyici, ZigBee
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
HAREKETSĠZ HASTALAR ĠÇĠN GERÇEK ZAMANLI GÖZ KIRPMA
ĠLETĠġĠM SĠSTEMĠ TASARIMI VE UYGULAMASI
Orhan ÖZYURT
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Fatih BAġÇĠFTÇĠ
2012, 101 Sayfa
Jüri
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Fatih BAġÇĠFTÇĠ
Prof. Dr. ġirzat KAHRAMANLI
Prof. Dr. Hakan IġIK
Bu tez çalıĢmasında, hareketsiz hastaların normal veya acil durumlarda, göz kırpma
davranıĢlarıyla kendilerinden uzaktaki kiĢilerle iletiĢim kurmalarını sağlayacak, görüntü iĢleme tabanlı bir
sistem geliĢtirilmiĢtir.
Bir kamera yardımıyla alınan hastanın ön yüz görüntüsünden, görüntü iĢleme teknikleriyle göz
özellikleri çıkarılmıĢ ve bundan sonra kırpma davranıĢları yakalanmıĢtır. Bu aĢamadan sonra kısa ve uzun
menzilli kablosuz iletiĢim yöntemleri kullanılarak, yakalanan davranıĢa karĢılık gelen mesajlar
tanımlanan kiĢi veya kiĢilere iletilmiĢtir.
Yakalanan görüntülerdeki yüz ve göz bölgesinin tespit edilmesinde Haar sınıflayıcı (Haar
classifier), göz kırpma hareketlerin algılanmasında ise dairesel Hough dönüĢümü yöntemleri
kullanılmıĢtır. Bu teknikler uygulanırken intel açık kaynaklı bilgisayar görme kütüphanesi (open source
computer vision library - OpenCv) aracından yararlanılmıĢtır. Mesajların iletilmesi aĢamasında kısa
mesafede endüstriyel, bilimsel ve medikal (industrial, scientific and medical - ISM) bandında çalıĢan
radyo frekans (radio frequency - RF) alıcı vericiler, uzun mesafede ise Google Android iĢletim sistemi
yüklü, gezici iletiĢim için küresel sistem (global system for mobile communication - GSM) özellikli
kiĢisel dijital yardımcı (personel digital assistant - PDA) aracılığıyla kısa mesaj servisi (short message
service - SMS) yöntemi kullanılmıĢtır.
Sonuç olarak, yüzdeki göz özelliklerinin çıkarım ve takibi, göz kırpmalarının yakalanması için
yapılmıĢtır. Elde edilen veriler değerlendirilerek gerekli durumlarda iletiĢim cihazları vasıtasıyla mesajlar
karĢı tarafa transfer edilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Görsel hasta izleme, görüntü iĢleme, göz kırpması algılama, göz takibi,
gsm tabanlı iletiĢim, insan makine ara yüzü, makine görmesi, radyo frekans iletiĢim, yardımcı teknoloji,
yüz bulma.