Upload
suso-fa
View
221
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Un sketch de Manuel García "Galano" en asturiano. Presentación de Xoán Babarro
Citation preview
1
El bando del alcalde
Un sketch de Manuel García “Galano” en asturiano
Presentación de Xoán Babarro
2
3
Manuel García Sánchez “Galano” (El Pico, A Roda, Tapia de Casarego, 1922), ao
longo da súa vida relacionada coa escena, tal como xa temos indicado en números
anteriores, recibe unha serie de encargos de directores e amigos afeccionados ao
teatro. Aí están os textos elaborados, entre outros, para os grupos Ameicer e Pico de
Faro.
Na presentación d’As voltas da vida faciamos referencia a que está redactada na
variante lingüística que rexistra “ll” en vez de “l” en formas como llougo, tollo, etc.,
unha excepcionalidade na súa obra que se debe, segundo me confesa o autor, a que
“foi para dar satisfacción á mía hirmá Pepía (q. e. p. d.), que sempre me taba decindo
(é verdá que en broma) ‘nun che esqueiza que naciche na Roda’. Y, mira tu, nun vivíu
abondo para poder lelo”.
Este título que ofrecemos tamén podemos consideralo como unha excepcionalidade
dentro da dramaturxia de “El Galano”. Por un lado, por separarse do tapieguismo que
o caracteriza e, por outro, polo uso do asturiano. Os dous fenómenos teñen a
explicación no feito de que o cura da parroquia ovetense á que pertence, desde que
deixou de residir en Tapia, solicitáralle o amaño dunha pequena peza que puidese ser
representada polos nenos do catecismo. Con esta premisa, el, partindo dun motivo
humorístico similar a tantos que aparecen nas súas obras, elabora un sketch cunha
trama sinxela, pero cunha estrutura dialogada que pode acomodarse a un número
variable de actores e actrices, para facilitar así que todos os nenos e nenas poidan ter
un mínimo de actuación.
Igual que nos casos anteriores, salvo nalgún trazo de tipo ortográfico, respectamos o
texto do orixinal, que responde a un asturiano coloquial con abundantes interferencias
castelás.
Decembro de 2014
X. B. G.
4
(Augaforte de Miguel Galano editado xunto co poema “As présas” de Manolo del Galano nunha carpeta en 2007)
5
EL BANDO DEL ALCALDE
(Sketch)
Manuel García-Galano
6
La escena se desarrolla en la plaza de una aldea asturiana. Al abrirse el
telón aparece el pregonero. Trae en la mano derecha un cornetín (o un
silbato, igual da), y en la izquierda un papel enrollado. Se sitúa en el
centro del escenario y da tres o cuatro toques de corneta. Luego,
desenrolla parsimoniosamente el papel y, sujetándolo con las dos
manos, una arriba y otra abajo, lee en alta voz…
PREGONERO
(En alta voz y con tono de pregonero, haciendo pausas en las frases) De
parte del señor alcalde, avísase a toos los vecinos y vecinas de esti
pueblu, que a partir de mañana queda terminantemente prohibío colgar
a secar ropas en les ventanes. Ni faldes, ni calzonzillos, ni refaxos, ni
culotes de muyeres, ni otres prendes de vestir. Toos los que no cumplan
lo que se ordena nesti bandu, serán sancionaos d’acuerdo con la lei,
poniéndo-ys multes bien gordes.
Mientras el pregonero lee, irán llegando a la plaza, por un lado y por
otro, de uno en uno, niños y niñas (seis o siete, por ejemplo); más niñas
que niños; igual da porque no todos tienen que intervenir con la palabra,
sólo para hacer grupo. Convendría que pusiesen algún distintivo (bigote,
boina…, y ellas, pañuelo). Vienen en actitud de enterarse del pregón. Al
terminar, rodean al pregonero, y Celesta le pregunta…
CELESTA (Muy altanera) ¡Oye, nin! ¿Quiés decime si esi bandu que acabes de leer
nun pon nada más?
PREGONERO ¿Y qué más tenía que poner?
CELESTA (En el mismo tono) Pues podía poner, por ejemplo, donde se-y ocurre al
alcalde que tendamos la ropa. ¡Vamos, digo yo! ¡Nun querrá que la
tendamos nel palu de colgar los chorizos!
7
PREGONERO
Yo, Celesta, limítome a leer lo que pon el papel, y listo. A mi no me
pidáis cuentes, pedíilas al alcalde, si queréis. (Haciendo actitud de
marchar) Y dejáime marchar, que tengo que leelo en más sitius. (Inicia
la marcha).
BASTIÁN (Parándolo) Espera, espera, no corras tanto qu’el día da pa mucho.
Vamos a ver... ¿Y cuál ye la razón pa qu’el alcalde prohíba a les muyeres
tender la ropa, como se fizo siempre? ¿A ver...?
PREGONERO
Mira, yo, la verdá, no lu sé; no lu sé, pero puedo decite que oyí hablar
que era por culpa del impacto ambiental (estas dos palabras, bien
remarcadas).
MARTA ¿Del qué, ho? ¡Del impacto ambiental! ¿Y eso qué ye?
LOS DEL GRUPO
(Sin necesidad de que sea al unísono, pero en son de protesta) ¡Tien
unes coses el alcalde! / ¿A quién se-y ocurre? (Y cosas por el estilo, pero
participando todos y demostrando su enfado. A todo esto el pregonero
marcha).
BASTIÁN (Dirigiéndose a todos) Vamos a ver... Escucháime todos... ¿Alguno de
vosotros sabe lo que ye el impacto ambiental esi?
DIEGO Yo, al menos, no lu sé.
LOS DEL GRUPO
(Todos contestan muy seguido) ¡Yo qué voi a saber! / Yo tampoco. / Ni
yo.../ (etc.).
BASTIÁN ¿Sabéis qué más...? (Muy fuerte) ¡Que el alcalde ye un mazcayu!
Los demás, unos levantan los brazos y aplauden y otros hacen un gesto
como pareciéndoles excesivo el juicio de Bastián; p. e., tapándose la
boca con la mano.
CELESTA Mirái…, con insultar al alcalde, nun facemos nada; aquí lo que tenemos
que facer ye pensar y acordar cómo vamos a resolvelo pa que podamos
seguir tendiendo la ropa en les ventanes. ¿Sí o no?
TODOS (A coro) ¡Sí, sí! / ¡Claro que Sí! / (etc.).
CELESTA Pues a ver... Vamos a opinar todos... Tu, Bastián, ¿qué propones?
8
BASTIÁN Yo propongo tira-y piedras a las ventanas al alcalde. ¿Que vos parez?
LOS DEL GRUPO
(Igual que antes, unos cuantos dicen...) ¡Sííí, bien...! (Y otros...) ¡No no,
eso no!
DIEGO ¡Piedres non, Bastián; mejor, huevos podres! (Se repite la división de
opiniones).
CELESTA (Tratando de sosegarlos) ¡Taivos tranquilos! Vamos a ver... Dejáinos
opinar a les muyeres, que somos más xuicioses. Y además, ye a nosotras
a las que nos fastidia, porque vosotros nun tenéis que tender la ropa.
BASTIÁN Pues a ver...; hablái, hablái vosotras, a ver que opináis.
MARTA Escucháime... Yo pienso qu’era mejor llamar a Colás, que ye un home
entendío y xuiciosu; porque nosotros solos lo que vamos facer ye
complicalu más entovía.
CELESTA (Muy interesada) ¿Colás? Pues ye verdá, nun se me había ocurrido,
mira. (Dirigiéndose al grupo) ¿Qué vos parez llamar a Colás?
TODOS Pareznos bien. / Sí, sí..., llamar a Colás. / (Todos corean el...) ¡¡¡Sí...!!!
CELESTA (Muy decidida y mandona. A los dos niños) A ver... ¡yá tais marchando
vosotros dos a buscar a Colás! Nosotras esperámosvos aquí. ¿Eh? (Salen
rápidamente los dos niños y las niñas quedan esperando). A mi lo que
me gustaría saber es que ye eso del impacto ambiental.
JULIA Serán modes nueves, boba... ¿No ves que ahora prohíbenlo todo?
Prohíben fumar en los chigres..., pegar carteles... ¡Todo..., todo ye
prohibir!
MARTA Bueno, lo de fumar pienso que ta bien prohibíu, ¿eh?
CELESTA Pero hai que no pasase, Marta, hai que no pasase; porque esto de no
poder tender en les ventanes... ¡yá me dirás!
MARTA No, eso parezme mal, claro.
JULIA (Mirando a un lado) ¡Yá tán aquí! (Aparecen los dos niños, con Colás al
frente, que vestirá algo llamativo, como un sombrero, una faja colorada
o algo que lo distinga).
9
COLÁS (Muy campechano dirigiéndose a todos) Bueno, yá me explicaron estos
de lo que se trata. Voi decivos... Escucháime todos... Esti asuntu... ye
delicáu, ¡eh! Mui delicáu, pero, si hacéis lo que yo os diga, seguro que lo
arreglamos.
TODOS (A un tiempo) ¡A ver, a ver...! / ¡Sí, sí...! / ¡Explícanos! / (etc.).
COLÁS Nada de tira-y piedres al alcalde ni huevos podres, ¡eh! Eso non, porque,
a más de tar mal, ponéislo peor entovía.
CELESTA (Como siempre, muy altanera, con las manos en jarra) Entós, ¿qué
quiés? ¿Que nos achantemos?
COLÁS ¡Nada d’achantase, Celesta! Pa eso nun venía yo aquí. Lo que tenemos
que hacer ye una manifestación; pero una manifestación pacífica, sin
piedres ni huevos podres; pero de too el pueblu, ¿eh?, y bien
organizada. Una manifestación como ye debíu, y sin insultar a nadie,
¿eh?
TODOS (A coro) ¡Sí, sí...! / ¡Eso ta mui bien! / (etc.).
COLÁS Tenemos que preparar una pancartona bien grande, y pone-y un
lletreru.
TODOS ¡Sí, sí...! ¡Con lletreru, con lletreru...!
CELESTA ¿Y qué ponemos nel lletreru?
COLÁS Vamos a pone-y, con lletres bien gordes... QUEREMOS TENDER y,
además, esa frase tenemos que cantala todos a un tiempo en el trayecto
d’aquí al Ayuntamientu, ¿eh?, y allí repetilo un buen cachu pa que
s’entere el alcalde. ¿Vale?
TODOS (Muy entusiasmados) ¡Vale, Colás! / ¡Yes un fenómeno! / ¡Va a enterase
el alcalde! / ¡Bien!
COLÁS A ver, vamos a ensayalu... (Los coloca a todos en un lado y el, al otro,
frente a ellos, como si dirigiera una orquesta) Escucháime... ¡¡Queremos
tender!! ¡¡Queremos tender!! ¡¡Queremos tender!! ¿Yá lu aprendisteis?
¿Sí? Vamos a ver... Ahora toos a un tiempo...
TODOS ¡¡Queremos tender!! ¡¡Queremos tender!! ¡¡Queremos tender! (Varias
veces hasta que salga al unísono. Él los sigue dirigiendo).
10
COLÁS Vale... Yá ta ensayao. Ahora vamos todos a hacer la pancarta, ¿eh? Y el
que tenga xiblatu, que lo lleve tamién.
TODOS (Muy animosos) ¡Vamos, vamos! (Y se van todos detrás de Colás. Cuando ya salieron todos, el último –mejor una niña– se vuelve al público y les dice...) Bueno..., si queréis venir con nosotros a la manifestación... yá vendré avisaros, ¿eh? ¡Hala, adiós! (Les tira un beso con la mano y marcha).
TELÓN
(Oviedo, Octubre de 2009)
11
12
OS TEIXEDAIS
8