Eko-verimlilik (Temiz Üretim)...Geri kazanım ve Yeniden Kullanım: Atıkların (atıksu, soğutma suyu, enerji, vd.) aynı tesiste ya da baka tesislerde ham madde olarak kullanılmasına

Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Merkezleri

Prof.Dr. Göksel N. Demirer

Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Çevre Mühendisliği Bölümü

Ulusal Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Merkezi Toplantısı

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

6 Nisan 2010

TEMİZ ÜRETİM NEDİR ?

Bütünsel önleyici bir çevre strajesinin ürün ve süreçlere sürekli olarak

uygulanması ile insan sağlığı ve çevre üzerindeki risklerin azaltılması

(BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı).

Prosesler için;

▲ Hammadde ve enerji kullanımının

▲ Toksik madde kullanımının

▲ Üretim ve hizmet süreçlerinden

kaynaklanan tüm emisyon ve atıkların

miktar ve toksisitelerinin

Ürünler için;

▲ Olumsuz çevresel etkilerinin yaşam

döngüsü boyunca (hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

önlenmesi/azaltılması demektir.

Seyreltme

Arıtma

Geri Dönüşüm

Temiz Üretim

1960

Kirlilik

Kontrolü

(Boru-sonu)

1990

Kirlilik

Önleme

(Temiz

Üretim)

Çevre Yönetiminin Tarihsel Gelişimi

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü

Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Temiz Üretim birbirine bağlı üç soruya yanıt vermek üzere kullanılan bir yöntemdir:

Temiz Üretim bir firmanın hangi noktalarda ve nedenatık formunda kaynak kaybettiğini ve bu kayıpların nasılminimize edilecebileceğini belirlemek üzere kullanılır.

TÜ Değerlendirmesi TÜ Opsiyonları

TÜ Opsiyonları Daha az atık

Daha az atık Daha verimli üretim

TEMİZ ÜRETİM NEDİR ?

Üretim

Prosesleri

Hammadde, A

Hammadde, B

Ürün, X

Atıklar, Y

A + B – X = Y



TEKNOLOJĠ

HAM MADDE

DĠĞER GĠRDĠLER

ĠġLETME

ÜRÜN

ÜRETĠM PROSESLERĠ

ATIK VE

EMĠSYONLAR

TEMİZ ÜRETİM BİR ENDÜSTRİYEL SÜREÇTE NASIL UYGULANIR ?



ATIK VE

EMĠSYONLAR

Ham Madde ve Diğer Girdilerin DeğiĢtirilmesi:

Toksik ve zararlı girdilerin çevreye duyarlı eşdeğerleri ile

değiştirilmesi

Geri kazanılmış ve yenilenebilir ham madde ve girdilerin

kullanılması

HAM MADDE VE DĠĞER

GĠRDĠLERĠN DEĞĠġTĠRĠLMESĠ

ĠġLETME

ÜRÜN


HAM MADDE VE DĠĞER GĠRDĠLERĠN DEĞĠġTĠRĠLMESĠ

TEKNOLOJĠ


Teknolojik ĠyileĢtirmeler:

Proses kontrolünde iyileştirmeler

Ekipman modifikasyonu

Proses koşullarının optimizasyonu

Otomasyon uygulamaları

Teknoloji değişikliği

Ekipman ve Proses

Kontrolünde

İyileştirmeler

Yeni Teknoloji

ATIK VE

EMĠSYONLAR

TEKNOLOJĠ

HAM MADDE VE

DĠĞER GĠRDĠLER

ĠġLETME

ÜRÜN


TEKNOLOJĠK ĠYĠLEġTĠRMELER


GeliĢtirilmiĢ ĠĢletme Uygulamaları:

Üretim planlaması

Bakım onarım programları

Geliştirilmiş işletme uygulamaları

Eğitim programları

Enerji yönetimi

Kayıpların önlenmesi

Geliştirilmiş İşletme

Uygulamaları

ATIK VE

EMĠSYONLAR

Eğitim

TEKNOLOJĠ

HAM MADDE VE

DĠĞER GĠRDĠLER

ĠġLETME

ÜRÜN


GELĠġTĠRĠLMĠġ ĠġLETME UYGULAMALARI


Ürün Modifikasyonu:

Geri dönüştürülebilir ürünler

Uzatılmış ürün ömrü

Daha etkin ve daha az malzeme yoğun paketleme

Zararlı madde içeren malzemelerin daha az kullanımı

TEKNOLOJĠ

HAM MADDE VE

DĠĞER GĠRDĠLER

ĠġLETME

ÜRÜN

MODĠFĠKASYONU


ATIK VE

EMĠSYONLAR

ÜRÜN MODĠFĠKASYONU


Geri kazanım ve Yeniden Kullanım:Atıkların (atıksu, soğutma suyu, enerji, vd.) aynı tesiste

ya da başka tesislerde ham madde olarak kullanılmasına

yönelik yapılacak geri kazanım ve yeniden kullanım

faaliyetleri

Atıkların ürün ve enerjiye dönüştürülmesi

Atıkların ayrı toplanması ve depolanması

Geri kazanım ve

yeniden kullanım

TEKNOLOJĠ

HAM MADDE

VE DĠĞER GĠRDĠLER

ĠġLETME

ÜRÜN


ATIK VE

EMĠSYONLAR

GERĠ KAZANIM VE YENĠDEN KULLANIM


Yaklaşık son 20 yılır pek çok ülke boru-sonu (kirlilik kontrolü) yaklaşımına oranla Temiz Üretim uygulamalarına ağırlık vermeye başlamıştır.

Avrupa Ekonomik Araştırmalar Merkezi tarafından 2004 yılında yapılan bir çalışmada OECD ülkelerinde boru sonu ve Temiz Üretim yaklaşımlarının mevcut durumu karşılaştırılmıştır

Aşağıdaki şekilden de görüldüğü gibi gelişmiş ülkelerde Temiz Üretim yaklaşımlarının boru-sonu yaklaşımlarına göre ön planda olduğu görülmektedir.

DÜNYADA DURUM



Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

UNIDO / UNEP Ulusal Temiz Üretim Merkezleri (NCPC)

Diğer Temiz Üretim Merkezleri ve Ağyapı Üyeleri

KÜRESEL TEMĠZ ÜRETĠM AĞYAPISI

UNIDO/UNEP

Ulusal Temiz

Üretim Merkezi

Programı

kapsamında

1994’den

bu yana 43 Ulusal

Temiz Üretim

Merkezi (UTÜM)

ve Programı

kurulmuştur.

DÜNYADA DURUM

“Sürdürülebilir Endüstriyel Kalkınma” ve diğer Temiz Üretim çabalarını koordine etmek ve ülkede gerekli kapasiteyi oluşturmak üzere 1999 yılında Kore Ulusal Temiz Üretim Merkezi kurulmuştur.

Bu Merkezin diğer etkinlikleri arasında Temiz Üretim için gerekli altyapının oluşturulması, endüstrilere ilgili desteğin sağlanması, Temiz Üretim teknolojilerinin geliştirilmesi, sürdürülebilir endüstriyel kalkınma için politikaların oluşturulması ve ilgili uluslararası işbirliklerinin yürütülmesi yer almaktadır.

DÜNYADA DURUM: Kore Örneği



Kore Ulusal Temiz Üretim Merkezi kurulduğundan bu yana Kore’de konunun pekçok boyutuyla ciddi kazanımlar elde edilmesine öncülük etmiştir.

Temiz Teknolojiler

Eko Endüstriyel ParklarÇevresel Tedarik Zinciri Yönetimi

Temiz Üretim Bilgi Ağı

DÜNYADA DURUM: Kore Örneği

DÜNYADA DURUM: Avrupa Birliği

Avrupa topluluğu ülkelerinin sanayi kirliliği üzerine oluşturduğu ilk yasal düzenlemeler 80’li yıllarda ortaya çıkmıştır. 1983 yılında yayımlanan 3. Çevre Eylem Programı ise “kirlilik kontrolü” yaklaşımından “kirlilik önleme” yaklaşımına geçişin ilk izlerini taşımaktadır

AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim ve Sürdürülebilir Sanayi Politikası (SCP/SIP) Eylem Planı’nı yayınlamıştır.

Bu Eylem Planı ile dünya çapında sürdürülebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak sürdürülebilir tüketim ve üretim politikalarının geliştirilmesi; düşük karbon ve sürdürülebilir teknoloji, ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici davranışlarının kaynak verimliliği, ürün performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biçimde değiştirilebilmesinin özendirilmesi sağlanılmaya çalışılmaktadır.

DÜNYADA DURUM: Avrupa Birliği



AB’nin Çevre Mevzuatı ve Temiz Üretim

Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol (IPPC) Direktifi (96/61/EC)

Ömrünü Tamamlamış Araçlar (ELV) Direktifi (2000/53/EC)

Kullanan Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımı Direktifi (2005/32/EC)

Ambalajlama ve Ambalaj Atıklarına İlişkin Direktif (94/62/EC)

Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları (WEEE) Direktifi (2002/96/EC)

Bazı Zararlı Maddelerin Kullanılmasının Sınırlandırılması (RoHS) Direktifi (2002/95/EC)

Kimyasallar için Kayıt, Değerlendirme ve İzin (REACH) Direktifi (1999/45/EC; 1907/2006/EC)

Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC)

Maden Atıklarının Yönetimi Direktifi (2006/21/EC)

Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin (Landfill) Direktif (1999/31/EC)

Tehlikeli Atık Yakma Direktifi (2000/76/EC)

Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Direktifi (85/337/EEC, 97/11/EC)

Eko Etiketleme Direktifi (1980/2000)

Eko-Yönetim ve Denetim Programı Yönetmeliği (EMAS) (761/2001)

Avrupa Birliği’nin Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim ve Sürdürülebilir Sanayi Politikası Eylem Planı

(SCP/SIP, 2008)

Ülkemiz ve AB mevzuatı

Temiz Üretim

özelinde incelenmiş

ve karşılaştırılmıştır.

Temiz Üretim kavramı Türkiye gündemine ilk kez 1999’da TÜBİTAK

ve TTGV tarafından, Temiz Üretim-Temiz Ürün Çevre Dostu

Teknolojiler Çalışma Grubu Sanayi Sektörü Raporu ile getirilmiştir.

Daha sonrasında Temiz Üretim kavramına pekçok ulusal politika ve

strateji dökümanında çeşitli göndermeler yapılmış/yapılmaktadır.

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun öncelikli alanları

TÜBİTAK Vizyon 2023 Projesi, Çevre ve Sürdürülebilir

Kalkınma Tematik Paneli Vizyon ve Öngörü Raporu

8. Beş Yıllık ve 9. Yedi Yıllık Kalkınma Planları

AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES)

Çevre ve Ormancılık Araştırma Programı

DPT KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı

2008 yılı Hükümet Programı

Sayfa 140

Tedbir 1.5: Temiz Üretim stratejilerinin

uygulanabilmesi için gerekli altyapı ve

kapasitenin oluşturulmasına yönelik

çalışmalar başlatılacaktır.

ÜLKEMİZDEKİ DURUM



Sadece çevre yönetimi alanında değil, sürdürülebilirlik çalışmalarının pekçok boyutu için de anahtar bir kavram olan Temiz Üretim yaklaşımının son 10 yılda hem stratejik önemi hem de ülkemiz sanayinin bu konudaki danışmanlık hizmetleri ve Ar-Ge çalışmalarına duyduğu gereksinim hızla artmıştır.

Ancak, ülkemizin bilim, teknoloji, kalkınma, vb. alanlarda en üst düzey kurum/kuruluşlarının politika ve strateji dökümanlarında önemi sıkça vurgulanan, Temiz Üretim kavramı ülkemizde -enerji verimliliği boyutu dışında- yeterince bilinmemekte ve uygulanamamaktadır.

Bunun en önemli nedeni ülkemizde konu üzerinde ihtiyaçlara karşılık gelebilecek yeterlilikte bir kapasitenin mevcut olmamasıdır.


Ülkemizde varolan Temiz Üretim

Kapasitesi 66 kurum/kuruluş ile

gerçekleştirilen anket çalışması ve

çalıştay ile belirlenmiştir.




Son yıllarda ülkemizde Temiz Üretim konusunda ulusal ölçekte önemli etkinlikler TTGV ve ODTÜ işbirliğinde gerçekleştirilmektedir.

UNIDO destekli Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı

ve

Çevre ve Orman Bakanlığı destekliTürkiye’de Temiz Üretim Uygulamalarının Yaygınlaştırılması için Çerçeve Koşulların ve Ar-Ge Ġhtiyacının Belirlenmesi Projesi

bu etkinlikler arasındadır.


Başta UNIDO Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı kapsamında

gerçekleştirilen etkinlikler olmak üzere çeşitli toplantılarda Temiz Üretimin

kavramsal çerçevesi ve uygulama örneklerine ilişkin detaylı sunuşlar

yapılmış olup, bu sunuşta esas olarak UNIDO/UNEP Ulusal Temiz Üretim

Merkezi Programı üzerinde durulacaktır.

• Kasım 2008 – STB: UNIDO Eko-verimlilik Programı Hakkında

Bilgilendirme Toplantısı

• Mart 2009 – Kayseri, Adana, Niğde: UNIDO Eko-verimlilik Programı

Farkındalık ve Bilgilendirme Toplantıları

• Mayıs 2009 – Ankara: UNIDO Eko-verimlilik Programı Ulusal Çalıştayı

• Aralık 2009 – ÇOB-TTGV Temiz Üretim Projesi Çalıştayı

• Ocak-Şubat 2010 – UNIDO Eko-verimlilik Programı kapsamında ulusal

uzman eğitimleri

20


UNIDO ve UNEP kendi destekleri ile kurulan Ulusal Temiz Üretim

Merkezlerine ilişkin pekçok bilgiyi web sayfalarında ilgililerin

kullanımına sunmuştur. Aşağıdaki bilgiler bu sayfalardan derlenmiştir.

http://www.unido.org/index.php?id=o5133 http://www.unep.fr/scp/cp/network/ncpc.htm

http://www.unido.org/index.php?id=o5133

http://www.unep.fr/scp/cp/network/ncpc.htm

21


22


Hedefler

• Ulusal Temiz Üretim kapasitesinin arttırılması

• Endüstri ve hükümet arasında diyalogun geliştirilmesi

• Endüstriyel üretim ile çevresel kaygılar arasında bir köprü

kurulması

• Rekabetin arttırılması

• Yeni pazarlara açılma

• Kamu-özel sektör ortaklıklarının geliştirilmesi

• Temiz üretim teknolojilerinin geliştirilmesi ve trasferi ile

yatırımlarının özendirilmesi

UNIDO/UNEP Ulusal Temiz Üretim Merkezi Programı

23


Ana Faydalanıcılar

• Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİler)

• Büyük Ölçekli Endüstriyel İşletmeler

• Endüstriyel Birlikler ve Sektörel Kuruluşlar

• Araştırma Enstitüleri

• Danışmanlık Firmaları

• Üniversiteler

• Çevresel ve Endüstriyel Konularda Karar Vericiler

• Finans Kuruluşları


24


Organizasyonel Yapı

UTÜM Programı:

yalın bir organizasyonel yapıya sahiptir.

yerel bir kuruluşun ev sahipliğinde yürütülür,

yürütme ve danışma kurulu yönlendirmesi ile deneyimli bir uzman

tarafından yönetilir,

yürütme ve danışma kurulunda temsil edilen kurum/kuruluşlar ülkedeki

önde gelen Temiz Üretim paydaşları arasından seçilir. Endüstriyel

kuruluşlar, Sanayi, Çevre ve Ekonomi Bakanlıkları, eğitim ve araştırma

kurumları, vb.

yürütme ve danışma kurulunda UTÜM Direktörü ve UNIDO/UNEP

temsilcileri de yer alır,

yürütme ve danışma kurulunda temsil edilen kurum/kuruluşlardan

etkinlikleri için destek alır.


25


Ev sahibi kuruluş:

merkeze gerekli altyapı ve desteği sağlar,

diğer paydaşlar ile birlikte merkeze maddi ve/veya ayni (personel,

ofis alanı, ekipman, vb.) katkı sağlar

endüstri ile kanıtlanmış işbirliklerine sahip olmalıdır

Temiz Üretim başta olmak üzere çevre ile ilgili konularda uzmanlık

sahibi olmalıdır

Temiz Üretim konusunda çalışmalarda bulunan kamu kurumları

diğer paydaşlar ile iyi ilişkilere sahip olmalıdır

UTÜM’e ev sahipliği yapabilecek düzeyde yeterli bir organizasyonel

yapı ve kapasiteye sahip olmalıdır,

endüstriyel kuruluşlar hakkında bir bilgi sistemine sahip olmalıdır,

firmaları Temiz Üretim konusunda motive edebilecek kanıtlanmış bir

yapabilirlik ve deneyime sahip olmalıdır.

26


Ev sahibi kuruluş (devam):

Her yıl UTÜM programı kapsamındaki gelişmeleri değerlendirmek,

deneyimlerini paylaşmak ve geleceğe yönelik planlama yapmak üzere

toplantılar düzenler.

Temiz Üretim öncelikli hedefler arasında olmalıdır. Aksi takdirde

Merkezin başarısı riskli hale gelir.

Temiz üretim konusunda kapasite geliştirme deneyimine sahip

olmalıdır

uzun erimli hizmet edecek şekilde seçilmelidir.

çalışmalarına en kısa sürede başlayabilmeli ve vermesi gereken

hizmetleri kesintisiz olarak verebilmelidir.

çalışmaları uyumlu olarak yürütebilmek için, UTÜM direktörünün

seçiminde söz sahibi olmalıdır.

27


Verilen Temel Hizmetler:

Ulusal sanayinin çevresel ve toplumsal sorumluluğunu, rekabet

yeteneğini ve ihracat potansiyelini geliştirmeye yönelik olarak

UTÜM’ler aşağıdaki temel hizmetleri sunarlar:

o Teknik danışmanlık verilmesi

o Tesis denetlemeleri (temiz üretim olanak değerlendirmesi)

yapılması

o Eğitim verilmesi

o Temiz Üretim teknolojileri ve yatırımlarının tanıtılması

o Yaygınlaştırma etkinlikleri yapılması

o Temiz Üretim politikaları konusunda öneriler geliştirilmesi

o Uygulama projeleri için finansman desteği sağlanması ya da

uygun finansman kaynaklarına yönlendirilmesi


28


Referans/Ortak Kurumlar

Bir UTÜM ile eşleştirilen bu kurumlar, eşleştirildikleri UTÜM’lere

gerçekleştirecekleri etkinlikler konusunda destek sağlamaktadırlar.

Aşağıdaki kurumlar bu kapsamda çalışmaktadır:

IVAM Environmental Research University of Amsterdam, Netherlands

Erasmus University Netherlands

STENUM Austria

DTI Danish Technological Institute, Denmark

DTU Technical University of Denmark

University of Massachusetts Lowell, USA

FHBB Fachhochschule Beider Basel, Switzerland

EMPA Switzerland

BOb Partners Switzerland

Urbaplan Switzerland


http://www.ivambv.uva.nl/

http://www.eur.nl/fsw/

http://www.stenum.at/

http://www.teknologisk.com/1050

http://www.teknologisk.dk/english/

http://www.uml.edu/centers/LCSP/

http://www.fhbb.ch/umwelt/

http://www.empa.ch/plugin/template/empa/3/*?tfid=3

http://www.ambios.ch/bob/bob_f/welcome.htm

http://dawww.epfl.ch/bio/bolay/groupe-urbain.htm

29


Ev Sahibi Kuruluşlara Örnekler

Özerk enstitü

Bağımsız kuruluş

Özel vakıf, ulusal ticaret odası ve

Özel eğitim kurumu

Çevre Bilimleri Araştırma Akademisi

Bilim ve teknoloji komitesi (kamu) Ulusal sanayi birliği

Ulusal Verimlilik Konseyi

Endüstriyel Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü

Ulusal ticaret odası

Üniversite (kamu)

Üniversite (kamu)

Bakanlık

Ulusal sanayi birliğiSivil Toplum Kuruluşu

Üniversite (kamu)

Bağımsız kuruluş

Endüstriyel Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü

Endüstriye danışmanlık veren kamu kurumuEndüstriyel Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü

Üniversite (kamu)


30


31


Danışma Kurulu:

Etkin görevlerde olan ve konu üzerinde çalışan tanınmış uzmanlardan

oluşturulmalıdır.

Farklı sektörlerin (kamu, sanayi, vd.) temsilcilerini içermelidir.

Üye sayısı 5-10 arasında olmalıdır

Karar verici ya da konsensus arayan bir yapı değildir. Amacı UTÜM etkinlikleri ve

planları hakkında farklı görüş ve önerileri oluşturmaktır.

Üyelerinin UTÜM’ün başarısı konusunda istekli olmaları gerekli zamanı ayırmaları

ve özveriyi göstermeleri gereklidir.

Üyeleri UTÜM’ün kollektif çıkarları ile uyumlu olmayan bireysel/kurumsal

beklentilere sahip olmamalıdır.

Yürütme Kurulu:

Kolay karar alma ve konsensus oluşturma süreçlerini sağlamak üzere, 5 kişiden

daha fazla üyeye sahip olmamalıdır.

Üyeleri gönüllülük çerçevesinde gerektiği kadar mesaiyi UTÜM işleri için

ayırabilmelidir.

Üyelerinin UTÜM’e diğer ayni ve/veya maddi katkılar yapması beklenir.

Üyelerinin üst düzey idari meziyetleri olmalıdır.


32


33


Personel

UTÜM Direktörü hem kamu hem de sanayi kesimlerince tanınan ve

saygı gören bir kişi olmalıdır.

UTÜM personeli Temiz Üretim kavramına inanmış ve kendini bu

kavramın ülkede yaygınlaştırılmasına adamış kişilerden oluşmalıdır.

Ev sahibi kuruluş tarafından UTÜM için görevlendirilmiş personel

merkezin işleyişine zamanın tamamını ayırabilmelidir.

UTÜM personel sayısı az tutulmalı ve gerektiğinde yardım

sağlayabilecek bir uzman havuzu oluşturulmalıdır.

UTÜMlerin personel sayıları 1-13 arasında değişmektedir.

UTÜM personeli Merkezin bilinç oluşturma yaygınlaştırma, gösterim

projeleri, eğitim ve politika oluşturmaya yönelik etkinliklerine doğrudan

katılır. Ayrıca, firmalara teknik danışmanlık sağlar.


34


35


Referans/Ortak Kurum

◊ Bir UTÜM ihtiyaç duyabileceği yapabilirliklerin hepsine, özellikle ilk

kurulduğunda, sahip olmayabilir. Her ülkede farklılık gösterebilecek bu

gereksinimler bir “ortak (referans)” kurum ile yapılacak işbirliği ile

giderilmelidir.

◊ Ortak kurum öncelikle UTÜM’ün Temiz Üretim değerlendirme, eğitim,

vb. konulardaki yapabilirlik ve altyapısını inşa eder.

◊ UTÜM ortak kurumun yapabilirlikleri konusunda detaylı bilgiye sahip

olmalı, ortak kurum bu bilgiyi UTÜM ile paylaşma konsunda istekli

olmalıdır.

◊ Ortak kurum UTÜM gereksinimlerine

bağlı olmak üzere ihtiyaç duyulabilecek

bilgi/deneyimi kendi dışındaki

kurumlardan da sağlayabilmelidir.


36


37


Mali İşleyiş

UTÜM’ler kuruşlarından itibaren ortalama 5 yıl mali desteğe (ulusal

ve/veya uluslararası) ihtiyaç duyarlar. Bu süre içerisinde mali olarak

bağımsız hale gelmeleri beklenir. Merkezin kurulur kurulmaz mali kazanç

elde etmesini beklemek gerçekçi değildir.

Merkezin gerçekleştirdiği etkinlikler konusunda yetkinliğe ulaştığı

durumda bile bu etkinliklerin hepsinden bir kazanç elde etmeyebilir.

Örneğin, bilinç oluşturma faaliyetleri Merkezin en önemli amaçları

arasında yer almakla birlikte, kazanç getirici bir etkinlik değildir.

Dolayısıyla Temiz Üretimin yaygınkaştırılması etkinlikleri için Merkez dışı

kaynaklardan mali destek gereklidir.

Merkez sahip olduğu fonların en az bir bölümünü özerk olarak

kullanabilmelidir. Böylelikle onay alma kaynaklı gecikmeler engellenmiş

olur.

Eğer Merkezin işleyişi için gerekli olan ölçüm ve monitorlama olanakları

kendi bünyesinde yer almıyorsa, bunlar için gerekli fonlar ayrılmalıdır.


38


Macaristan UTÜM’ün İlk Beş Yıllık Gelir ve Giderleri

39


40


UNIDO yaptığı bir çalışma ile KOBİ’lerin Temiz Üretim ve

Çevreye Duyarlı Teknolojiler için finansmanlarını hangi

kaynaklardan sağladıklarını, ne tür zorluklarla

karşılaştıklarını, vb. gerçekleştirilen bir anket ile araştırmıştır.

Bu çalışmada ayrıca UTÜM’lerin kullandıkları finansal

mekanizma ve modeller de incelenmiştir.

19 UTÜM tarafından doldurulan anketin sonuçları aşağıda

özetlenmiştir:

41


Ülkemizde ve yurtdışında Temiz Üretim

İçin kullanılabilecek fonlar belirlenmiştir.

42


TEġEKKÜRLER

Prof. Dr. Göksel N. DemirerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği BölümüTel: 210 58 67 & 210 26 41E.posta: [email protected]

mailto:[email protected]

Documents

Eko-verimlilik (Temiz Üretim)...Geri kazanım ve Yeniden Kullanım: Atıkların (atıksu, soğutma suyu, enerji, vd.) aynı tesiste ya da baka tesislerde ham madde olarak kullanılmasına