yessíouijaiésìiva

simevetdaocbai

15SANTANDRIA > 20142 €

PAPIROSin sa limba,semus natzione

Intervista a s’autoraJEANNE PEREGOJORGE, s’amigu nostru

Contos de sa vidade Papa Frantziscu

Libru in sardu publicadudae Papiros editziones

(in DONU)

16

LA RISTRUTTURAZIONE CON FINSTRAL !"#"$%&"'(&')$'*"++&,#-'.,*/,#0'"1&0"0&2,

Porte, finestre e persiane

NOAS

Diretore editorialeDiegu Corraine

Diretoreresponsàbile

Chiaffredo Valla

Segretària de redatzione

Frantzisca Spiggia

Collaboradores de custu nùmeru

Sarvadore Serra, Gianfranco Pinna,

Giuanne Luisu Stochino

RegistratzioneTribunale de Nùgoro,

n. 85/1987 de su 12.6.1987

Gràfica Didàc

ImprentaPress Up srl,

NOAS EJAP.tza de Tola 24,

07100 TÀTARI

Post.el.noas.eja@gmail.com

EJAest in distributzione

gratùitain sas librerias

elencadasinoghe,

a manu dereta

EJA est unuDONU DE PAPIROS

EDITZIONES

Iscrie·nos pro nos propònnere argumentos noos, realidades, eventos, documentos, pessonàgios e pro nos imbiare crìticas e cussìgios

Sa nostrano est

una ventanacale si siat

ESPONIMUS incarrera de Biasi 11708100 NÙGOROtel./fax 0784 204110www.openinfissi.itinfo@openinfissi.it

URETÀ E ANNIL ,CVP NI SARUTREBA

Una de sas possibilidades

NOVA-LINEElegàntzia e tecnologia moderna

BENDIDORE AUTORIZADU

MODERNIDADE E/O TRADITZIONE

Sas 12 calidades de sas ventanas FINSTRAL

■ Isulamentu tèrmicu e aorru energèticu■ Isulamentu acùsticu mannu■ Protetzione manna dae su sole ■ e dae su calore■ Resistèntzia a su bentu e a s'abba■ Protetzione e seguràntzia■ Abertura e aeratzione manìvile■ Cuidadu pagu■ Disinnu e �gura galana■ Traballu a mesura de su cliente■ Consulèntzia de calidade ■ e posta in òpera a règula de arte■ Ambiente e risorsas naturales■ Garantzia e calidade

GHENNAS, VENTANAS, PERSIANAS

In Facebook,agiunghe

su nùmene tuoa sos:

“amigosde sa LIMBA

SARDA COMUNA”

sa nostrano est

una ventanacale si siat

Bendidore autorizaduAberturas in PVC, linna e àteruESPONIMUS in: carrera de Biasi 117 · 08100 NÙGOROtel./fax 0784 204110 • www.openinfissi.it • info@openinfissi.it

15·2014

RAS: a chie no interessat su venidore de su sardu!S’idea culturale e polìtica chi pretendet su «sardu ufitziale», nàschida in sos ùrtimos 40 annos, si cunfrontat semper cun sa voluntade polìtica de sos rapresentantes nostros in su Guvernu sardu e italianu. Si finas a como amus assìstidu a passos mannos a dae in antis in sa polìtica linguìstica, como semus torrende a dae segus, cun su Guvernu Pigliaru chi cheret torrare a nudda sa presèntzia ufitziale de su sardu e sa LSC, pro pònnere mente a su peus localismu. Ma cale estsa mediatzionealternativa?Su dialetalismue su nudda!

ISCÒTZIA dipendente!S’issèberu «dipendentista» de s’Iscòtzia in su re-ferendum de su 18/9/2014 mustrat totu sa debi-lesa de unu movimentu indipendentista basadu petzi in fatores econòmicos e amministrativos.Sa mancantzia de sa limba, comente resurtadu de unu protzessu de assimilatzione, in ue su gaèlicu est torradu a s’1%, at favoridu un’assimilatzione culturale e natzionale profunda chi at vanificadu in parte manna sa voluntade de si diferentziare dae sa majoria anglòfona de su Rennu Unidu.Una letzione finas pro sa Sardigna. Si non para-mus fronte dae deretu, sena isetare interventos guvernativos, a s’assimilatzione linguìstica, su re-surtadu at a èssere s’assimilatzione natzionale. Si amus a èssere italianos in sa limba, pro ite dìamus dèvere disigiare unu venidore soberanu? Petzi ca semus un’ìsula? Bi nd’at de ìsulas in su mundu, ma no est chi a mala gana devent èssere totus indipendentes!Sa mancàntzia de sa limba, comente fatore fun-damentale in su progetu de liberatzione natzio-nale, cundennat a su fallimentu, mescamente in Sardigna in ue sa limba b’est, est galu forte e populare.

Sa normalizatzione linguìstica “nostra”!Cando una limba comente su sardu tenet giai una norma iscrita segura, su segundu passu pro li dare ufitzialidade est s’impreu “normale” de sa limba in cada àmbitu e logu. Una parte de custa òpera la devet fàghere su Guvernu, s’àtera la de-vet fàghere sa gente, NOIS, cun su voluntariadu personale e econòmicu, si b’at bisòngiu.Mescamente cando bidimus in manera crara chi su Guvernu blocat cale si siat polìtica linguìstica, semus nois chi devimus fàghere polìtica linguìsti-ca, gherrende galu de prus pro custrìnghere chie guvernat a unu cambiamentu, ma finas “suplen-de” a sa polìtica contrària. Comente? Faghende, nois, in sa sotziedade e in su territòriu. Bi cherent petzi ideas e... atziones.

Reconnoscamus su Genotzìdiu armenu!Sa lege aprovada su 22-12-2011 dae su Parlamentu de Frantza (in ue istant a su nessi 600.000 armenos) previdet sa reclusione finas a un’annu o una multa finas a 45mìgia èuros pro chie negat unu genotzìdiu reconnotu dae sa lege frantzesa, finas su de sos armenos de su 1915.Guvernos e entes istràngios ant reconnotu su genotzìdiu armenu, sa Camera de sosDeputados italianal’at fatu su17.11.2000.In Sardigna l’atreconnotu petzisa Comunade Durgali su25.03.2011.E sa RAS cando?

iscrie a: Noas EJA, telef.: 0784-1890030

EJA lu distribuimus in DONU in sas LIBRERIAS: CANU, CASTA, de ariStaniS / PAESE D’OMBRE de BiddeXidru / TI CON ZERO, de BoSa / DATTENA, de CaButerra / IL LIBRO de CarBÒnia / BIBLOS, DATTENA MONDADORI, DETTORI CARTOLIBRERIA, IL BASTIONE, LA STAZIONE CARTOLIBRERIA, LE LIBRERIE SRL, MIELE AMARO, MURRU, PIAZZA REPUBBLICA, SUCCA, TIZIANO, de CaSteddu / MONDADORI de iGrÈSiaS / GULLIVER PAPER POINT de ÌSiLi / EMMEPI de MaCuMere / MIELE AMARO, NOVECENTO, SAN PAOLO, de nÙGoro / LO SCOLARO de PuLa / IL LABIRINTO, IL MANOSCRITTO, LOBRANO, LYTHOS, MONDOLIBRO, de S’aLiGHera / COBER srl, DESSI’ MONDADORI, FELTRINELLI POINT, IL RIBALTINO, KOINÈ, MAX 88, MESSAGGERIE SARDE, MONDADORI, ODRADEK, PAOLINE, PETALI DI CARTA, de tÀtari FELTRINELLI EXPRESS de terranoa

ABBONAMENTOS: imbiamus EJA a domo, a sos letores chi lu cherent retzire, paghende 3€ a nùmeru (includende sos gastos postales).Tocat a lu cumandare in su situ:

“Si nois cherimus, peruna limba est malaa imparare, a faeddare e a iscrìere”

«IN SARDU, PRO PRAGHERE» in limba maltesa: MALTI

Bil-lingwa ta’Sardinja, jekk jogħġbok

EJA e sa publitzidade amiga in sardu

Chie cheret èssere amigu de EJA, cun publitzidade in sardu, iscriat a s’indiritzu de post.el. nostru.

◗ www.papiros.it

15·2014

CUNCURSU

SAS ERBASNOSTRAS

TI PODENTAGIUAREA ISTAREMÈGIUSE FINAS

A SANARE

erboristeria

Erbas

Prèmiu CASTEDDU DE SA FAE de LITERADURA SARDA · 2015Sa SOTZIEDADE CULTURALE CASTEDDU DE SA FAE / SCCF, cun su patronadu de sa COMUNA DE PASADA,bandit su Cuncursu “Prèmiu de Literadura Casteddu de sa Fae”Fundadu dae Màuru Deledda

Editzione 2015, dedicada a Giuanne Frantziscu PintoreROMANZU in Limba SardaRegulamentu—Sas òperas, inèditas, in prosa, in forma de romanzu, devent èssere iscri-tas in limba sarda e non devent èssere istadas mai premiadas o sinnaladas in àteros cuncursos.—At a èssere premiadu, cunforma a su pàrrere de sa giuria, su mègius ro-manzu.—Su prèmiu pro s’autore de s’òpera chi binchet est:• s’editzione de s’òpera premiada in unu libru publicadu a contu de sa SC-CF, chi est titulare de sos deretos literàrios pro tres annos dae sa data de publicatzione;• su diploma chi mustrat su Casteddu de sa Fae.Pro cuncùrrere, s’òpera devet èssere iscrita cunforma a sas normas linguìs-ticas de referèntzia de sa RAS (Delìbera Giunta Regionale n. 16/14 de su 18-4-2006 “Limba Sarda Comuna”). Sa SCCF at a pòdere sistematizare, si bi nd’at bisòngiu e de acordu cun s’autore, su testu e sa grafia de s’òpera premiada cunforma a sas normas in pessu numenadas.• S’òpera premiada at a èssere publicada petzi in limba sarda. In prus, sa SCCF at dare unu cuntributu de € 1.500 a cada editore chi pùblicat su libru in un’àtera limba. Sa SCCF est titulare de sos deretos de tradutzione pro tres annos dae sa data de publicatzione.• S’òpera e su libru premiadu ant a èssere presentados in Pàsada e in sa bidda in ue istat s’autore.• Sas òperas in cuncursu devent èssere a su mancu de 70 pàginas (de 60 caràteres x 30 rias cada una).• Sas òperas devent èssere imbiadas, in 2 còpias imprentadas a:Segreteria de su “Prèmiu de literadura Casteddu de sa Fae”,c/o Biblioteca, via Nazionale 1, 08020 PASADA, NU (tel. 0784-854494, oras 9-12) e devent arribbare intro de su 31 de martzu de su 2015.Intro de sa matessi data, devet arribbare una còpia in formadu WORD de s’òpera in cuncursu a: casteddudesafae@gmail.com—Sa GIURIA at a èssere formada a su nessi dae 15 professores de matèrias literàrias, de ruolu in sas iscolas superiores sardas. Sos giurados ant a espressare su giudìtziu issoro, dae 0 a 10, tenende in cunsideru calidade de su lèssicu,

curretesa de sa norma de su sardu eoriginalidade de s’idea e de sa trama.

Pasada, 25·9·2014

15·2014

Caffè TETTAMANZI 1875cursu de Garibaldi, 7108100 NÙGORO

https://www.facebook.com/caffe.tettamanzi

Unu logu pro pessare,unu logu pro bisare

15·2014

Petròliu incuinante a Sardignade ViSSente MiGaLeddu

Àteros velenos arribbende a Sardigna?

Est arribbada a sa Saras de Sarrocu sa Minerva Gloria, sa nae càrriga de arenas bitumi-nosas e ògios chi nde derivant, mòida su 24 de cabudanni dae su pontile de sa Suncor Oil de Sorel-Tracy, una tzitade de su Quebec sud-otzidentale.

Petròliu in forma de arenas bituminosas.

Cunforma a sa denùntzia fata dae su deputadu Micheli Pi-ras (SEL), pro partzire s’arena dae sa terra presente in custu càrrigu de arena bituminosa, servint tècnicas costosas chi, però, sunt cumbeniosas ca est aumentadu su preju de su pe-tròliu normale e ca su depòsitu de Alberta est mannu meda a beru.

Sa Saras at rispostu chi si tra-taiat de pretròliu cruu giai rafi-nadu e chi non bi cheriat unu traballu diferente dae su sòlitu. Noas a cunfirma o a ismentida si su càrrigu est giai rafinadu o nono, finas a como non si nd’ant ischidu.

Una risorsa incuinante.A nche bogare su petròliu

dae sas arenas bituminosas in su territòriu de Albetra at cau-sadu dannons ambientales e sanitàrios graes meda, luende sas benas de abba, sos rios e sos lagos. Sas tècnicas impreadas pro s’estratzione e pro sa prima rafinaztione de su petròliu dae sas arenas sunt a emissiones tòssicas fortes (gas serra, in-cuinantes chìmicos e metallos graes), dannende sos padentes, sos giassos ùmidos tìpicos de cussu territòriu e sa salude de

sos abitantes, chi medas sunt autòctonos.

Produtziones perigulosas.A sa Suncor Energy Inc., chi

est s’impresa prus manna pro s’estratzione de su petròliu e de su gas de Canada, l’ant achi-cadu unas cantas santziones pros dannos ambientales. Su petròliu otentu dae sas arenas bituminosas est de calidade bassa. Pro nde nàrrere una, sas emissiones de CO2 de custu petròliu non cunventzionale sunt de su 23% in prus de su cunventzionale. Su guvernu canadesu, chi no at atzetadu su protocollu de Kyoto, cun cu-stos livellos de emissiones (in particulare sa CO2) diat dève-re pagare santziones mannas. E tando esportat a Sardigna una produtzione incuinante e dannàrgia.

Sa polìtica de s’ENI.Dae su 2009, s’UE teniat s’o-

bietivu de reduire sas emis-sione de su 10% intro de su 2020. S’Itàlia s’est oposta a cu-sta detzisione, paret pro duos fatores: su primu ca sa classi-ficatzione de carburantes cher-ta da s’UE aiat crèschidu su preju de su petròliu “grae non cunventzionale” a cunfrontu cun su cunventzionale; su de duos, ca s’Eni tenet interessos intenatzionales in s’estratzione e in sa produtzione de su pe-tròliu dae sas arenas bitumino-sas in su tzentru de s’Àfrica.

Su mercadu de su petròliu grae o “non cunventziona-le” est forsis su tentativu de s’indùstria petrolìfera de il-longhiare in su tempus custu modellu de isvilupu chi est in declinu pro s’insustenibi-lidade de una crèschida sena

lìmite basada in risorsas fòssi-les. Sa chirca sena sentidu de idrocarburos sòlidos e lìcuidos in sos logos prus recuidos de su Praneta —e cun tècnicas a gastos ecònomicos e ambienta-les semper prus artos— andat paris cun s’incapatzidade de s’atmosfera (pro more de sos cambiametos chìmicos suos) de regulare sos iscàmbios de calore cun su sole.

Sos cambiamentos climàti-cos chi nde derivant sunt e ant a èssere, in su tempus venido-re, sa base irreversìbile de sos càmbios de s’habitat nostru, e de sa manera de produire e de istare in sa Terra. Sa Sar-digna no est istada in foras de custu modellu e duncas no est in foras de custu mercadu “nou”. S’arriscu est de fàghere crèschere galu s’incuinamen-tu in Sarrocu, ca su “heavy crude” batidu dae sa Minerva Gloria cuntenet cantidades prus artas de sùrfaru, idrògenu surforadu e vanàdiu. Totu cu-stu in una bidda chi tenet giai problemas de salude ligados a su degradu ambientale, in pessones mannas e in sos mi-nores, chi giai essende criduras tenent su DNA modificadu dae s’incuinamementu. Cun bona paghe de chie at impromìntidu un’incràs sustenìbile. n

AMBIENTE

Ange

lo Ca

nu

15·2014

PÒPULOS

ARMÈNIA 2015: 100 annos dae su «Metz Yeghern», su Male Mannu, su genotzìdiu

Sa note de su 24 de abri-le de su 1915 cumintzaiat su segundu istermìniu orrorosu e sistemàticu de su pòpulu armenu in sos territòrios de s’Impèriu otomanu. Su primu istermìniu antiarmenu, difatis, fiat istadu cumandadu dae su sultanu otomanu Abdul-Ha-mid II in sos annos 1894-1896.

Su movimentu de sos Giòva-nos Turcos, nàschidu in su cumintzu de su sèculu 20, te-niat sa finalidade de formare un’istadu mononatzionale de etnia “turca”. S’idea fiat de una Turchia chi aeret aunidu sos pòpulos de limba turca de s’Àsia tzentrale. Mescamente sos armenos, cristianos e indo-europeos, fiant un’impèigu chi nche cheriat catzadu pro tèn-nere unu territòriu “turcu” dae su Mediterràneu finas a s’Ui-guristan o Turkestan Orientale, su Xinjiang tzinesu.

Ma finas sos àteros pòpulos cristianos de s’Impèriu, gregos e assiros fiant istadas sas vìti-mas de s’istermìniu.

A sa prima, sos Giòvanos Turcos si fiant servidos finas de sos Curdos, de orìgine iràni-ca ma in parte mussulmanos, pro ispèrdere sos àteros pòpu-los! A dolu mannu pro issos, ca sos Curdos ant ocupadu dae tando territòrios ocupados dae sos Armenos, e pustis sunt istados e sunt oprimidos dae sos Turcos!

Nche sunt colados 100 an-nos. Est s’ocasione pro nde fa-eddare, pro lu reconnòschere e pro nde tirare profetu.

Sa letzione de custos eventos est chi sos istados nàschidos dae una natzione majoritària chi inglobat in intro de unu territòriu àteras natziones sena las reconnòschere, arriscat de las negare e ispèrdere. n

“Dae inoghe a pagos meses amus a ammentare sos 100 annos de su genotzìdiu de totu unu pòpulu cristianu, su de sos armenos. Unu crìmine contra a s’umanidade chi a dolu mannu no at tentu finas a como unu giudìtziu ècuu e una cundenna giusta. Non b’at alternativas. Custu giudìtziu una die o s’àtera at a bènnere e at a èssere craru e sena dudas”. L’at naradu Serž Sargsyan, presidente de sa Repùblica de Armènia, chi su 18 de cabudanni passadu at inaugu-radu in Roma sa mustra fotogràfica “Parabole d’Oriente. Il cristianesimo alla sfida del nuovo mil-lennio”. Sa mustra, organizada dae s’Ambasciada de sa Repubblica de Armènia in sa Santa Sede e dae sa Comunità di Sant’Egidio, est istada esposta in sa Gipsoteca de su Vitorianu, in Roma, e est durada finas a su 1 de santugaine de su 2014.

Su cristianèsimu oramai est una religione minoritària pròpiu in sos logos in ue est essidu a laghe. Sas comunidades, totus a pare, rapresentant dae 10 a 13 milliones de fideles e duncas rapresentant dae su 2 a su 5 pro chentu de sa populatzione. Sos cunflitos de sos ùrtimos annos e sas violèntzias patidas dae sas minorias religiosas, nd’ant minimadu galu su nùmeru. In sos annos ‘50 intre su Tigri e s’Eufrate b’istaiant chimbe millione e mesu de cristianos; oe bi nd’at abbarradu petzi mesu millione.

Pro tres annos su fotògrafu Michele Borzoni at documentadu sa vida de sos cristianos de Egitu, Turchia, Israele, Iraq, Cisgiordània, Giordània e Lìbanu, presentes in sa Mustra.

Su Cristianèsimu, religione semper prus minoritària in s’Oriente Probianu

Oratzione in limba armena

Sa frama perenne chi brùsiat in su Mausoleu de su Genotzìdiu, Erevan

Su Presidente de sa Comunità di Sant’Egidio Marco Impagliazzo e su presidente armenu Serž Azati

15·2014

LITERADURAS

Dublinesos ponet in pare contos curtzos iscritos dae James Joyce e publicados in su 1914.Sos bìndighi contos rapresentant, a bias in manera satìrica, sas classes mèdia e bassa irlandesas, in sa tzitade de Dublinu de sos primos annos de su sèculu 20. Joyce iscriet custas istòrias cun tonu realista, in un’època in ue si fiat isvilupende meda su natzionalismu irlandesu, in cherta de fundare un’istadu lìberu e soberanu.

❝James JOYCE «Dublinesos»

Sas sorresNon b’aiat isperu custa bia pro isse: fiat su de

tres atacos. Cada sero colaia a curtzu a domo sua (fiat tempus de vacàntzias) e abbaidaia bene su cuadru illuminadu de sa ventana: e cada sero lu bidia illuminadu in sa matessi manera, dèbile e aguale. Si isse esseret mortu, pessaia, dia bìdere su riflessu de sas candelas in sa cortina abbas-sada, ca deo ischia chi si ponent duas candelas in cabitza a su mortu. Isse mi naraiat a s’ispissu: non b’apo a abbarrare meda in custu mundu, e deo aia pessadu chi fiant paràulas sena cabu. Co-mo ischia chi fiat a beru. Cada sero, fissende sa ventana, ripitia a bellu a mie matessi sa paràula “paràlisi”. Aiat tentu semper unu sonu curiosu pro mene, che a sa paràula “gnomone” in Eucli-de e sa paràula “simonia” in su catechismu. Ma como mi sonaiat che a su nùmene de un’èssere

15·2014

❝

LITERADURAS

malèficu e pecaminosu. Custu èssere mi prena-iat de terrore, e macari gasi disigiaia de l’istare a curtzu e de assìstere a s’òpera sua mortale.

Cotter su betzu fiat sèidu a curtzu a su fogu, pipende, cando so faladu pro chenare. In s’interi chi tzia mea mi fiat ponende sa minestra in su pratu, isse aiat naradu, comente torrende a leare un’argumentu chi aiat lassadu:

«Nono, non dia nàrrere chi esseret pròpiu... ma b’aiat carchi cosa de curiosu... carchi cosa de misteriosu in isse. Bos apo a nàrrere su pàrrere meu...».

Isse at cumintzadu a tirare bucadas de fumu dae sa pipa, sena duda ordinende mègius custas ideas in sa mente. Macu! In sos primos tempos chi l’aiamus connotu pariat finas interessante, faeddende de limbicos e serpentinas; ma deretu mi nde fia istracadu de isse e de sos contos suos sena agabbu subra de sas distillerias.

«Apo sa teoria mea in propòsitu. Pesso chi fiat unu de cuddos... casos particulares... Ma benit male a lu nàrrere...».

At cumintzadu torra a tirare bucadas dae sa pipa sena nos crarire sa teoria sua. Tziu meu, bi-dende chi fia abbaidende a fissu, m’aiat naradu:

«Tando, s’amigu tuo si nch’est mortu, t’at a di-spràghere a l’ischire».

«Chie?» apo naradu.«Padre Flynn.«Mortu est?».«Su sennor Cotter nos lu fiat pròpiu narende.

Est coladu a domo sua».Eo l’ischia chi mi fiant osservende, duncas

apo sighidu a mandigare comente chi no m’aeret importadu nudda de sa noa. Tziu meu at craridu a Cotter su betzu:

«Isse e su pitzocu fiant amigos corales. Su tziu l’imparaiat unu muntone de cosas, mi devet crèere; e nat chi li cheriat bene a beru».

«Chi Deus apat piedade de s’ànima sua», at naradu tzia mea cun devotzione.

Cotter su betzu m’at abbaidadu pro un’i-scuta. Deo intendia cuddos ogritos nieddos imperelados chi mi fiant osservende cun s’a-tentzione prus manna, ma no li dia àere dadu su cuntentu pesende·nche sos ogros meos dae su pratu. Isse est torradu a sa pipa sua; pustis, cun rustighesa, at gruspidu in sa cardiga.

«No mi diat agradare chi fìgios meos», aiat naradu, «apant meda de ite fàghere cun un’òmine gasi».

«Ite cherides nàrrere, su sennor Cotter?» - at pregontadu tzia mea.

«Su chi chèrgio nàrrere», at naradu Cotter su betzu, «est chi no andat bene pro sos pitzinnos. S’idea mea est chi sos giòvanos devent giogare e iscurrigiare cun sos fedales issoro e no èsse-re...

JAMES JOYCE

Dublinesos

Papiros

Sèrie de Literadura universale in collaboratzione CONDAGHES & PAPIROS

Podides lèghere totu su libru:JaMeS JoYCeDublinesosBortadu dae Sarvadore Serranùgoro 2012 / Papiros editzionespp. 282 /16,00 €www.papiros.it

DUBLINERS de James Joyce.

Editzione Viking Press

1958-1960

Coberta de Ellen Raskin.

15·2014

AJÒ, viàgios e turismu

ti nche giughimusnois a su corode islovènia,Ljubljana

07100 tÀtari, pratza de Fiume 1 / tel. 079-2064300, fax 079-238311/postel: info@ajo.it / situ internèt: www@ajo.it

a SerVÌtziu de SoS CLienteS dae 30 annoS / Billeteria aèrea, Marìtima, Ferruviaria / Prenotatzionesalberghieras – Crotzeras – autonolègiu / Viàgios organizados, Cungressos / turismu aziendale e iscolàsticu

15·2014

ÀTERA POESIA

Àtera poesia, àtera limba: Rrom

Raјko Đurić, nàschidu su 3 de santugaine de su 1947 in Malo Orasje, Belgradu, Sèrbia, est un’iscri-tore rromanì. Est finas unu polìticu ativu comente esponente màssimu de sa Roma Unione de Sèrbia e de campagnas dedicadas a su pòpulu suo.

At istudiadu filosofia in s’U-niversidade de Belgradu. In su 1986 at otentu unu Dotoradu de Sotziologia cun sa tesi “Cultura de sa populatzione rromanì in sa RSF de Jugoslàvia”. In su 1991 si nch’est tramudadu a Berlinu pro s’istesiare dae sas gherras jugoslavas.

At iscritu prus de 500 artìculos e

unos 34 libros. At traballadu finas in tzìnema, collaborende in sa pellìcula Apo connotu finas zìngaros ditzosos (Skupljaci perja) de Aleksandar Petrović e est istadu finas coisce-negiadore in Tempus de sos gitanos (Dom za vešanje) de Emir Kusturica. Finas a cando si nch’est andadu dae Jugoslàvia, a fatu a redatore capu de sa setzione culturale de su cuotidia-nu Politika in Belgradu. Est istadu Presidente de s’Unione Romanì Internatzionale, e est Segretàriu Generale de su Tzentru Rromanì de su PEN Internatzionale. Sas òperas literàrias suas las ant bortadas in prus de chimbe limbas.

Rajko ĐuricćLimba Rromanì

Sa limba rromanì est limba [de fogu e de bentu;est su levante e s’arbèschida, [est s’interlughes,est s’ùrulu de su lupu.In cue bi creschent àrbores e padentes:galu bi retumbant annos canudos.Est una limba in ue si bident, [comente frutos cumpridos,corpos ruende dae sos àrbores,e sennores pranghende a su fritu, [agromerados in s’afràngiu de sa luna.Sa limba rromanì est limba [de terra, de ludu,de su chi at fatu s’òmine;sa terra de nudda,sa terra de Deus.Paràula chi aberit sas ghennas [de sos sacràrios,limbàgiu chi ponet a prànghere [sos isteddos.Non b’at limba in sa terraprus de sa nostra iscantzigheddada,

suspesa, brusiada, negada.Pro custu torrat a si nche pesare [dae s’inferru!Limba in subra de totu [sas limbas.Su chi no l’est mai tocadu [a peruna limba,su rromanì l’at connotu.Duncas faeddade, faeddade rromanì,isparghide sas alas de seda, non [timais sas ingiùrgias suas...Faeddade·la.Aberide·nde su coro, medide·nde [su tempus e su logu,e de su chi bos at nàrrere su coro, [nd’ais a fàghere su caminu bostru.Limba rromanì est limba de fogu [e de traschia;est su levante e s’arbèschida,[est sa chirca de s’òmine.

Poetas Rrom de sos Balcanos

Su cuidadu de custu libru l’at fatu Marcel Courthiade, uno de sos istudiosos e promotores prus mannos de sa limba rromani, nàschidu in Albania su 2 de austu de su 1953. At traballadu meda in progetos educativos pro sos rrom albanesos.In su 1995 est devènnidu professore assotziadu in sotziuIinguìstica rromanì in sa EPHE (École pratique des hautesétudes) e, dae su 1997, est professore assotziadu in s’INALCO (Institut national des langues et civilisations orientales )de Parigi. Marcel Courthiade est poliglota, pràticat su frantzesu, s’otzitanu, su gregu, s’albanesu e àteras limbas balcanicas.Pro prus de binti annos, at diretu e gestidu progetos de isvilupu pro sas minorias de unos cantos istados europeos: Albania, Polònia, Sèrbia, Kosovo, etc. Est istadu organizadore de sa International Rromani Summer School. Dae su 2011, est ativu in su progetu educativu Red-Rrom pro s’educatzione in rromani.

aa.VV. (cuidadu de M. Courthiade)Poeti rroM dei BaLCaniin romanì, otzitanu, italianupp. 144 • 12,00 €ed. Chambra d’ocwww.chambradoc.it

15·2014 14

unu donuest un’ammentu

ORO DI SARDEGNA Via Malta 13, Nuoro · tel.:+39 0784 39008 · orodisardegna@virgilio.it

GÙTIOSDE SOLE

15·2014

ARTESANIA

ARTIMANOS: “s’arte est in sas manos”de FrantziSCa SPiGGia

Artimanos est un’assòtziu, cun finalidades sotziales e cul-turales, chi punnat a promòve-re s’atividade artìstica de sos artesanos sardos.

S’assòtziu est nàschidu in su 2012, gràtzias a s’initziativa de 21 artesanos chi traballant in campos artìsticos diferentes manigende materiales de cada casta: dae su bidru a sa linna, dae s’oro a su ferru e a sa tze-ràmica.

Su traballu de s’artista nd’e-spressat sos sentidos. Est pro custu chi s’òpera no est petzi unu produtu de bèndere, ma finas e mescamente unu mèdiu de identidade e de unidade pro totu sos chi pòmpiant a sas traditziones de sos mannos no-stros cun interessu nou e mo-dernu.

Sa novidade manna de Arti-manos est s’idea de promòve-re formas de partetzipatzione ativa de sos artesanos a totu sos mamentos de su protzessu

produtivu, mescas a cussos de cunfrontu cun sas istitutziones. Est custa duncas una possibi-lidade de importu mannu, ca medas bias su singru non te-net sa fortza chi bisòngiat pro si fàghere finas intèndere —no ascurtare ebbia—, in unu cun-testu econòmicu in ue sa buro-cratzia lìmitat sa possibilidade de operare de s’impresa.

Artimanos punnat duncas a bogare a pìgiu su valore agiun-tu de s’atividade artìstica de sos artesanos chi no est petzi atividade econòmica ma finas espressione culturale de sas tra-ditziones de unu pòpulu.

In unu mamentu de dificul-tade manna, s’unidade est su mèdiu chi dat fortza e valore a sas punnas de sos singros, pro-ponende caminos noos de isvi-lupu e crèschida.

S’arte duncas est in sas ma-nos, ma finas in sas concas de chie resessit a pompiare a sa traditzione in manera moderna, sena pro custu pèrdere sa riche-sa e sa bellesa de s’arte sua. n

CUSSÌGIOSPRO S’IMPREUDE SU SARDU

Si cherimus afortire sa presèntzia pùblica de su sardu e cunsentire a sem-per prus gente de faeddare in sardu, devimus tirare profetu dae cale si siat ocasione, pro lu faeddare e l’iscrìere. Mescamente, si su babbu o sa mama non ant faeddadu in sardu a sos fìgios dae sa prima die de sa vida, at a èssere prus traballosu a imparare su sardu a pustis. Traballosu ma no “impossìbi-le”! Inoghe proponimus unos cantos cussìgios, giai isperimentados dae me-das pessones e chi podent tènnere efetu seguru, sighende cun sos puntos:

3 Si tenes àteros parentes o amigos chi ischint su sardu mègius de tene, pedi·lis de ti fa-eddare in sardu.

4 Frecuenta o promove, pa-ris cun àteros amigos, cursos de iscritura in sardu, ca s’iscritura cunfirmat sa limba, l’afortit e ti dat prus ocasiones de la praticare in pùblicu cun materiales iscritos dae tene. Est mègius a imparare a iscrìere in un’istandard comente sa LSC, chi non in sa variedade lo-cale. Bi cheret su matessi isfortzu a imparare sa LSC e una varieda-de locale, ma sa LSC est prus uni-versale e fàtzile e ti cunsentit de intrare in cuntatu cun unu pùbli-cu prus mannu.

5 Pone e cussìgia de pònnere carta intestada, billetes de vìsita, faturas, bullas de cunsinna, in- sinnas, cartellones, publitzidade in sardu.

6 Iscrie e pùblica in sardu lo-candinas, augùrios, invitos, ne-crològios, telegramas, annùntzios de nàschida, comunione, crèsi-ma, isposòngiu, làurea.

La Robbia · Laboratorio Tinture Naturali e Arti Applicate di Maurizio Savoldo · ATZARA

15·2014

LIMBA SARDA

Iscola “de” e “in” sardu: norma comuna e dialetos

de dieGu CorrÀine

Gràtzias a sas leges in vigore, mescamente sa 482/99, s’iscola dat sa possibilidade de imparare “su” sardu e sas matèrias (totus) “in” sardu.

In sas iscolas de sas biddas in ue su sardu l’allegant, bastat a si-ghire a praticare sa variedade de su logu, orale e iscrita, faeddada dae sos pitzinnos. Ca sos dialetos si podent iscrìere totus! Bastat a istabilire ite grafia bi cheret pro trascrìere fonemas particulares.

S’in casu, est su maistru chi devet fàghere cada isfortzu pro addatare su limbàgiu suo a su de sos iscolanos.

A cadaunu su limbàgiu suoSigomente su sardu est una

limba chi assegurat s’intercum-prensione a pare in su territòriu linguìsticu suo, maistros e isco-lanos ant a pòdere impreare ca-daunu su limbàgiu suo.

Siat comente si siat, su maistru devet fàghere imparare sa curri-spondèntzia de sa variedade lo-cale (orale e iscrita) cun sa norma iscrita generale, comente podet èssere sa Lsc.

Sa comodidade de sa normaIn biddas in ue s’italianu est

sa limba chi imparant in famìlia, a sos pitzinnos, e a sos babbos e mamas chi no ischint su sardu, lis at a pàrrere de comodida-de manna a imparare deretu sa norma iscrita generale, chi ant a pòdere pronuntziare cun pa-gas reguleddas de cunversione.

A imparare unu limbàgiu loca-le, difatis, bi cheret su matessi isfortzu chi bi cheret pro impara-re una norma generale.

Libros e materiales didàticosE sos libros e materiales di-

dàticos? Unos cantos materiales los podent ammaniare, finas in sas variedades locales, maistros e professores chi los podent im-prentare cun unu fotocopiadore o imprentadoras laser.

Cunforma a su dinare a dispo-nimentu e a su cumbèniu, b’ant a èssere libros iscritos in variedade locale (de matèrias locales) e in sa norma generale (sos àteros).

Ma, a su sòlitu, libros e entzi-clopedias in pabiru, pro resones econòmicas e de economia de iscala, no at a cumbènnere a los iscrìere in sa variedade locale, ma in sa norma generale.

In prus de su materiale in pa-biru, sas tecnologias de sa Rete internet podent cunsentire de iscrìere testos in cada varieda-de locale o sighende una norma iscrita ebbia, generale pro totus, ma cun sas pronùntzias locales.

Est craru chi, prus est generale e costante s’iscritura e prus at a crèschere s’intercumprensione e intercambiabilidade de sos do-cumentos, e sa lestresa pro los lèghere in totu sa Sardigna.

Totu ideas, custas, chi semus narende, iscriende e repitende dae dècadas, ma chi sa disinfor-matzione, interessada a ispartzi-nare benenu, cuat o deformat! n

G T NGestione

PISCINA

COMUNALE

GTN

carrera de Lombardia

08100 NÙGORO

segreteria 0784/230774

NADARE

pro nos

ispassiare,

NADARE

pro èssere sanos

15·2014

NATZIONES

Valeria TolaCursu Umberto I, 6408015 MACUMERE, NU, Sardignavaleriatolaceramiche@gmail.comTel.: +39 (0)785 72700+39 340 3555054www.facebook.com/pages/Valeria-Tola-Ceramiche

PRATICAMUS

S’ARTE

DE S’IDENTIDADE

Populatzione curda

Sa Lòira atlàntica (in brètonu: Liger-Atlantel), como in sa Regione de sos Paisos de sa Lòira. Sos Bretonistas la cherent aunire a sa Bretagna. Su guvernu la cheret lassare in sos Paisos de sa Lòira!

[CATALANOS]

Sos Catalanos mustrant sas ungras a Madrid chi proibit su referendum

Su referendum de su 9-N (9 de santandria) l’at suspesu su 30/09/2014 su Tribunale Constitutzionale (TC), a pustis chi su guvernu ispagnolu aiat presentadu unu ricursu contra a su de-cretu de cunvocatzione de sa votatzione emanadu dae sa Generalitat catalana.Su presidente de su guvernu catalanu, Artur Mas, insistit chi su referendum de su 9-N cheret fatu. Mas at naradu chi sa suspensione no ìmplicat s’annullamentu e chi su guvernu catalanu at a presentare ricursu.In unu documentu de trìulas de su 2013 in contu de referendum, su Cussìgiu de Consulèntzia pro sa Tran-sitzione Natzionale (CATN) at analizadu sas “alternati-vas” de su guvernu catalanu “in casu chi non si poderet fàghere sa consulta legale”. A pàrrere de su CATN, b’at bator alternativas: una votatzione “in manera alternativa”, “eletziones ple-biscitàrias”, una mediatzio-ne internatzionale o de sa UE e una decraratzione unilaterale de indipendènt-zia. Su CATN iscussìgiat sa prima idea, narende chi sas eletziones sunt prus addatas pro connòschere “su pessu de sos tzitadinos” subra de sa chistione de s’indipendèntzia. n

[BRÈTONOS]

Cherent sa Lòira atlàntica paris cun sa Bretagna

Su Guvernu frantzesu, cun paràulas de su Primu ministru Manuel Valls tenet s’idea de «reduire a su mesu su nùmeru de sas regiones» dae 22 a 14. Custu progetu est contrariadu dae sos bretonistas chi gherrant prosa riunificatzione de sos ba-tor dipartimentos brètonos chi como formant sa regio-ne ufitziale de Bretagna cun sa Lòira Atlàntica –chi format parte de sa regione de sos Paisos de sa Lòira–, ca la cunsìderant parte de sa natzione brètona.In sas ùrtimas dies de cabudanni, unas 35.000 pessones ant manifesta-du in sa capitale de sa Lòira Atlàntica, Nantes, pro sa riunificatzione. Sos manifestantes pediant chi su guvernu frantzesu tèngiat contu de s’identi-dade brètona de sa Lòira Atlàntica. n

[CURDOS]

Partzidos in chimbe istados ma una natzione

Su Kurdistàn sirianu, collo-cadu in su nord e nord-est de sa Sìria, cramadu finas Rojava, est sa pàtria de belle 2 milliones de Curdos, chi b’ant formadu unu guvernu autònomu.Sunt sos ùnicos chi gher-rant contra a sos giadistas de s’Isis chi ant ocupadu sa tzitade de Kobane, a probe de sa Turchia, ma nemos

paret intentzionadu a los agiuare a beru. Ca nemos lis cheret garantire un’istadu ùnicu e lìberu.Sos Curdos sunt unos 35 milliones. A pàrrere de s’Istitutu curdu de Parigi, diant èssere15 milliones in Turchia (su 20 % de sa populatzione de s’istadu), dae 6 a 7 milliones in Iran (dae s’8 % a su 10 % de sa populatzione), 2 milliones in Sìria (9 % de sa populatzione) e 5 milliones in Irak (22 % de sa popu-latzione). Si non pro àteru, sos atacos Isis sunt servidos a internatzionalizare sa chistione curda. n

Fogra

fias le

adas

dae:

www.

sarde

gnaa

rtigia

nato.

com

PROGETU BRETONISTA

SITUATZIONE ATUALE

15·2014

interViSta: S’ARMÈNIA,

Pregontas de Diegu Corràine

Pro cada libru chi essit a lughe, sos letores tenent sa curiosidade de ischire comente est nàschida s’idea. Inoghe faeddamus de JOR-GE, cun s’autore de su testu: Jeanne Perego.

◗ agradadu est su libru a sa gente?Meda! De s’editzione italiana ant bèndidu giai totu. L’ant bortadu in limbas medas, dae s’inglesu a su coreanu. In carchi logu, comente in Germània, ant fatu sa de duas editziones. Su 31 de maju, a su libru l’ant dadu unu prèmiu/mentzione ispetziale in Nàpule, in ocasione de su Prèmiu Cardinale Michele Giordano, pro su valore pedagògi-cu suo.

◗ e sos pitzinnos ite nde narant?Sos chi apo pregontadu ant naradu chi lis agradat meda: lis praghet siat su testu siat sas figuras galanas.

◗ e su Papa?A nàrrere sa veridade no nd’isco, pesso chi apat àteru ite de fàghere chi non lèghere libros pro pitzinnos. Isco chi l’est agradadu meda a su Papa emèritu, Beneditu 16: mi l’at fatu ischire Missennor Georg Gänswein, cun unu messàgiu in ue si mustraiat totu cuntentu.

◗ Comente t’est bènnida s’idea de custu libru?Sende chi aia giai iscritu sa biografia pro pi-tzinnos de un’àteru Papa, Beneitu 16, cando b’est istada sa fumada bianca fia dende ca-ra a beru a su chi fiat capitende. Pustis apo

…apo

intesu, che a

totus, cussu

“buonasera”…

e mi so

indeosada

dereta de su

papa nou.

Tando apo

leadu su

pessu de mi

“pònnere a

disponimentu”

suo comente

isco fàghere

deo: iscriende

pro pitzinnos.

JEANNEPEREGO

JORGE, s’amigu nostru Contos de sa vida de Papa Frantziscu

INTERVISTA A:

15·2014

INTERVISTA

intesu, che a totus, cussu “buona-sera”… e deretu mi so indiosada de su pontèfitze nou. Duncas apo detzisu de mi “pònnere a disponi-mentu suo” cun su pagu chi isco fàghere: a iscrìere pro sos pitzin-nos.

◗ Peleadu meda as pro agatare sa fòrmula giusta de su Libru? Comente bi ses resessida?A agatare sa fòrmula giusta de unu libru est belle semper sa parte peleosa de su traballu de un’autore. In custa ocasione apo cambiadu idea prus de una bia. Tando, a pustis chi so istada in Buenos Aires chirchende infor-matziones e sensatziones subra de Jorge M. Bergoglio, sa vida sua e sas òperas suas, mi so agatada, belle pro maghia, in dae antis de sa fòrmula chi apo impitadu.

◗ e su raportu cun s’illustradore?Est istadu bonu a beru, dae su primu mamentu chi nos semus connotos. Giovanni Manna est bravu meda, est istadu un’ ono-re a acumpangiare sas paràulas meas cun sas figuras suas.

◗ de cambiare s’istòria t’at cussigiadu?Nono, pro nudda. De seguru, apo dèvidu fàghere carchi mutzadura pro guvernare s’ispàtziu in sa mè-gius manera, ma est normale in custu traballu.

◗ in ue e comente as collidu su materiale? testimonias as collidu o documentos biogràficos giai publicados b’aiat?Apo collidu totu su materiale in Buenos Aires, cando bi so istada pro duas chidas e apo bidu colla-boradores suos, amigos, paren-tes. Apo lèghidu meda de su chi ant publicadu in Argentina sas dies a pustis chi l’ant elèghidu, e apo chircadu meda in internèt. Ma no apo agatadu nudda pro pitzinnos, francu sas omelias suas in ocasione de sas missas archi-

diotzesanas pro sos minores, am-maniadas cada annu in un’istàdiu mannu de sa tzitade. Sos collabo-radores suos m’ant dadu contos e materiales informativos. Pustis apo bidu logos in ue est istadu, dae cando fiat piseddu a cando est bènnidu a Roma e apo ascur-tadu cun cuidadu su chi teniant de riferire bighinos e connos-chentes. Totu contos “minores”, elementares, umanos meda, chi testimòniant sa coerèntzia e sa seriedade de una pessones chi a mannu at dedicadu totu sa vida sua a sa Crèsia.

JEANNE PEREGO, (Jeanne Perego (Milanu, 1958) est una giornalista e iscritora italiana. Si interessat de libros pro pitzinnos, de arte , de turismu culturale. At iscritu in il Tirreno, L’Eco di Bergamo, La Provincia di Como/Weekend, Topolino, Madre, Carnet, Dove e Giardinaggio. At collaboradu finas cun Radio Popolare, faeddende de viàgios e tratende argumentos culturales. Istat unu pagu in Baviera e unu pagu in Toscana. At iscritu sa biografia originale de Papa Beneitu 16, cun su tìtulu “Joseph e Chico”. Pustis, cun Edizioni San Paolo, at publicadu “Il nostro amico Jorge”. Su libru l’ant bortadu in limbas medas. In sardu l’ant publicadu sas Editziones Papiros.

15·2014

INTERVISTA

◗ Connotu in pessone l’as a Jorge, cando galu non fiat Papa?Nono.

◗ e como?A dolu mannu, nono!

◗ Pro contare sos mamentos de importu de sa vida de Jorge, t’est tocadu a girare unu pagu in totue! Calicunu t’at agiuadu in custu caminu?L’apo giau naradu: sos collabo-radores suos, sos amigos suos, e finas sa sorre Maria Elene chi apo bidu pro duas oras in sa domo sua de provìntzia de Buenos Ai-res. M’at agiuadu meda s’amigu e sòtziu professionale meu Clau-dio Marchiondelli, ìtalu -argenti-nu, nàschidu e pàschidu pròpiu in Flores, su bighinadu de Papa Frantziscu. M’at semper “iscorta-du” cando fia in Buenos Aires. Sa capitale argentina oe cheret vìvi-da cun unu pagu de cuidadu dae chie benit dae foras e no la con-noschet.

◗ C omente podes sintetizare sa personalidade de Jorge e, pustis, de Papa Frantziscu?Forte, sèriu, coerente e determi-nadu. Elementare e diretu in su cumprimentu de su ministèriu satzerdotale.

◗ nos at meravigiadu s’eletzione sua, pustis semus istados cuntentos, cuntentos mannos. a pàrrere tuo, pro ite?Forsis ca est unu papa bènnidu

“dalla fine del mondo”, chi nos est faghende torrare a una visione originale de sa Crèsia.

◗ Pesso chi, finas como chi su libru nch’est agabbadu, tue ses sighende s’acuntèssida umana e religiosa de Jorge Bergoglio. Su Papa giustu in su mamentu giustu?Eja. Est una figura chi dat segure-sas in tempos de dudas mannas.

◗ a pàrrere tuo, comente est rispondende sa periferia de sa Crèsia a s’atzione sua e a sas paràulas suas?Dia nàrrere chi est rispondende comente si tocat, cun entusiasmu e cuidadu mannu a su messàgiu chi cada die Papa Frantziscu nos annoat. Nudda de nou, ca isse, in sa vida argentina, est semper is-tadu unu “preìderu de periferia”, semper dende cara a sos bisòn-gios de chie nch’istat a tesudae su tzentru de su sistema.

◗ ite est ammaniende Papa Frantziscu pro sa Crèsia, pro comente lu connosches?Ite nos est ammaniende?Dia pòdere proare aintzertare narende“ispantos mannos!”.E, dia agiùnghere,“ditzosias mannas”,comente cheretsa fide nostra. n

Jorge, s’amigu nostru

… Jorge, a bias ischit a torrare unu pagu

pitzinnu. Forsis est pro custu chi ischit

faeddare gosi bene cun pitzinnos che a tie de

cantu est mannu s’amore de Deus …

Jorge, s’am

igu nostru

JEA

NN

E PE

RE

GO · G

IOV

AN

NI M

AN

NA

Figuras deGIOVANNI MANNA

Istòria deJEANNE PEREGO

Contos de sa vida de Papa Frantziscu

Sas figuras de su Libru e de custu artìculu sunt de Giovanni Manna

15·2014

FIG

UR

A D

E P

IA V

ALE

NTI

NIS

Finas a mie...

...m’agradantsas PARÀULAS

GIUSTAS

s’origra

s’ogru

sa conca

su nare

su murrusa buca

sos mustatzos

sa bentre sa branca

«ISCRIE SU SARDU CUN SA NORMA»

sa coa

su cùmeru

s’ischina

s’anca

su Gatu

SLS Sotziedade pro sa Limba Sarda Iscola in sardu

15·2014

VIÀGIOS

EUSKADI: LIMBA BASCA UNIFICADA IN SA SOTZIEDADE E IN SU TERRITÒRIUde Giuanne LuiSu StoCHino

A fàghere unu viàgiu est a bias un’esperièntzia chi servit a chircare rispostas, a imparare cosas noas o a intèndere cunfirmas. In Europa, mescamente in s’Istadu ispagnolu, su dibàtitdu e su livellu de isvilupu de sas polìticas pro sas natzione sena ista-du est unu modellu pro chie, che a sos Sardos, est

proponende custa prospe-tiva de polìtica linguìstica.

Pro cumintzare a im-parare sas mègius ideas de sos Bascos, sa Sotzie-dade pro sa limba sarda,

rapresentada dae Diegu Corràine, paris cun duos istudiosos de sardu, su professore de iscola mèdia Giuanneluisu Stochino e su funtzionàriu de sa co-muna de Carbònia, Nigo-la Merche, at organizadu unu viàgiu de istùdiu a Paisu Bascu dae su 21 a su 27 de trìulas. Tapas fun-damentales de su viàgiu sunt istadas Bilbo (in isp. Bilbao) e Donostia (in isp. San Sebastian), sedes de sas istitutziones prus de importu pro sa limba ba-sca.

EUSKALTZAINDIA.Sa prima vìsita est ista-

da a sa Euskaltzaindia (Acadèmia de sa limba basca), in ue su segretàriu generale Xabier Kintana at contadu comente est nàschida s’istitutzione, cales sunt sas finalidades e sos setores de atzione: toponomàstica, filologia, chirca dialetològica e di-fusione de materiale de divulgatzione pro s’aforti-mentu de s’euskara.

Su segretàriu at crari-du chi s’Acadèmia òperat cun dinare pùblicu e tenet ùndighi pessones assuntas e collaboradores medas, cunforma a su bisòngiu e a sa casta de traballu chi devet fàghere.

S’Acadèmia est deposi-tària de sa norma iscrita de

sa limba basca, su euskara batua [bide ●].

UZEI, tzentru bascu de terminologia.

S’incràs de sa vìsita a Euskaltzaindia, semus an-dados a Donostia/San Se-bastian, a visitare sa sede de Uzei.

Sa vìsita a Uzei l’at ghia-da Paulo Agirrebaltzategi, unu padre frantziscanu chi in sos annos ‘70, cun pagu dinare e passione manna, s’at leadu s’incàrrigu, pa-ris cun àteros cumpàngios, de creare s’ente Uzei, pro ammodernare sa limba basca donende·li sa termi-nologia sientìfica chi non teniat.

In su Tzentru Bascu de Terminologia e Lessico-grafia, chi como s’est isti-tutzionalizadu cun acor-dos cun su Guvernu bascu e àteros entes, Miriam Urkia e sos chircadores e espertos de s’Uzei ant ammustradu totu sos si-stemas informàticos apli-cados a sa terminologia e a sa lessicografia e sas pu-

Xabier Kintana

15·2014

VIÀGIOS

blicatziones fatas finas a oe, in contu de termino-logia de fìsica, biologia, chìmica, matemàtica, re-ligione, etc. Un’ispantu a beru.

Su traballu termino-lògicu est a disponimen-tu in sas bases de datos postas finas in su web. In Uzei totu sos resurta-dos tentos finas a oe sunt istados su frutu de su vo-luntariadu de pagos pio-nieris e una professione pagada pro sos giòvanos de oe.

Redazione de JAKIN. Crèsia e limba basca.

Pustis de sa vìsita a Uzei, padre Agirrebaltza-tegi nos at acumpangiadu in sa residèntzia de sa ri-vista Jakin, in ue istat fi-nas issu paris cun àteros religiosos chi ant tentu sa dispensa dae sa Crèsia a sas atividades eclesiàsti-cas pùblicas pro si dedi-care totora a sos istùdios culturales e linguìsticos bascos.

In custa ocasione, pa-

dre Agirrebaltzategi e Joseba Intxausti, unu de sos pensadores catòlicos prus nòidos de sa cultura basca, ant aprofundidu un’argumentu de impor-tu mannu: s’impreu de su bascu in sa Crèsia. Agir-rebaltzategi e Intxausti ant ammustradu comen-te est istadu possìbile chi custa limba oe siat ufit-ziale pro nàrrere missa e pro sas àteras funtziones. Una limba moderna, di-fatis, non podet fàghere a mancu de èssere “norm-le” finas in sa Crèsia.

BERRIAA merie de sa matessi

die, padre Agirrebaltza-tegi at acumpangiadu su grupu a su “Tzentru de sa cultura basca” in An-doain, in ue at visitadu sa sede de su giornale Berria. In ie, pro prima cosa, una giornalista at intervistadu a Diegu Cor-ràine. A pustis, su grupu at addoviadu su diretore Martxelo Otamendi.

Sa redatzione de Ber-ria s’agatat in unu fràigu modernu, nou e mannu inghiriadu de giardinos e prados birdes. Bi trabal-

lant prus de 60 giornali-stas fissos chi s’òcupant de totu sos setores de s’informatzione: cròna-ca locale, èstera, cultu-ra. Berria essit ses dies sa chida, dae annos. Sa presèntzia de un’orga-nismu de informatzione gasi dat unu podere istre-menadu a sa limba. Ber-ria est unu cuotidianu normale ma totu in bascu unificadu, s’euskara ba-tua. Sa cosa importante est chi sa gente lu còm-porat, sas impresas po-nent sa publitzidade e si bendet in totue. Duncas est una mustra de una visione militante de sa limba chi a nois Sardos mancat!

KONTSEILUAIn su matessi merie,

b’at àpidu unu addòviu de su grupu de sa SLS cun Paul Bilbao diretore de Kontseilua, coordi-namentu de prus de 40 entidades culturales e linguìsticas de su Paisu Bascu, pro s’afortimentu de su bascu in sa sotzie-dae e in su territòriu.

MINTZALAGUNAgabbada sa vìsita a

San Sebastian, s’incràs in Bilbao, su grupu at con-notu sos fundadores de su situ internet pro impa-rare sa limba basca in su web Mintzalagun, duos giòvanos de 26 e 27 an-nos chi s’ant imbentadu un’atividade punnende a s’afortimentu de sa limba issoro. Su cursu in lìnia est nàschidu in freàrgiu e tenet giai prus de 700 iscritos. Su cursu est a pagamentu, 50 èuros e

Paulo Agirrebaltzategi

Joseba Intxausti

Paul Bilbao

Miriam Urkia

Totu paris, sos Bascos, cun coerèntzia, continuidade e disciplina in sa defensa de sa limba ede s’identidade dae manca: G. L. Stochino, N. Merche, P. Agirrebaltzategi, D. Corràine, M. Otamendi

15·2014

VIÀGIOS

lu “frecuentat” gente de totu su mundu.

Paragones e cunsiderosIn Bilbao, su grupu SLS at

tentu ocasione de bìdere su bascu in totue, butegas, car-tellos istradales. In su museu Gugghenheim gasi etotu, totu sas didascalias sunt trilìngues: bascu, ispagnolu e inglesu. Su bascu lu podimus intèndere semper de prus in buca de sa gente, mescamente giòvana, chi at leadu cussèntzia de su valo-re de sa limba. Lu faeddant cun sos fìgios a manera chi non si perdat e sigat in su venidore.

Su grupu at leadu profetu mannu dae custu viàgiu, cun ideas chi inoghe in Sardigna istentant a intrare. Pro prima cosa, est istadu craru chi, sena

un’istandard iscritu, totu su chi ant fatu sos Bascos in con-tu de ufitzialidade de sa limba non diat èssere istadu possìbi-le, nen sa publicatzione de unu cuotidianu, nen de unu libru de

sièntzia o de unu romanzu.In Paisu Bascu, nemos tenet

dudas subra de una règula ùni-ca, rapresentativa e autorèvole.

Comente Sardos in Euskadi, nos est partu chi, si est beru chi in Sardigna non podimus tor-rare in palas dae su camminu de ufitzialidade de su sardu, bi chèrgiat galu un’isfortzu man-nu pro arribbare a resurtados paragonàbiles a sos bascos. B’at bisòngiu de militàntzia, volun-tariadu e voluntade de pònnere sas bases pro chi su sardu non mòrgiat e pro chi sas istitutzio-nes cumprendant chi su sardu est una richesa e unu motore pro megiorare sa cunvivèntzia tzivile de sas culturas e de sos pòpulos.

In Sardigna non podimus prus andare in fatu a sos loca-lismos chi arriscant de privare sa limba de s’istrumentu primu pro s’ufitzialidade: s’istandard.

Como non tenimus prus iscu-sas: b’at sas leges, tenimus un’i-standard iscritu, ma bi cheret una polìtica linguìstica coeren-

te e forte de su guvernu sardu, chi cheret controllada, puntor-giada, integrada dae sas ideas de sa gente, de sos intelletuales, de sos militantes, de su movi-mentu. n

Martxelo Otamendi, in sa redatzione de BERRIA

Finas sas cassas automàtica de sas Bancas impreant sa limba basca.

Tratoria KebaberiadaL roSSo

Via Salaris 1508100 nuoro (nu)P.i. 01295270910

http://www.trattoriadalrosso.itinfo@trattoriadalrosso.it

15·2014

LIMBAS SARDU

Iscrìere in sardu cun Règulas

de DIEGU CORRÀINE

n ····························································“sièntzia” NON “scienza”

In sardu tenimus unas cantas pa-ràulas, medas, chi non benint deretas dae su latinu ma benint dae su cata-lanu e dae su castiglianu, pro more de su domìniu e sa colonizatzione issoro, pustis de sa derrota sarda de su 1409 in Seddori.

Unu de custos faeddos est siènt-zia, addatamentu dae su cast. ciencia (chi benit dae su lat. scientĭa).

Un’àteru addatamentu, chi moet dae sièntzia, est sientziadu.

In sardu, b’at finas s’addatamentu modernu dae s’ita. scienza: iscièntzia.

Duncas non b’at bisòngiu de im-preare s’italianismu scienza.

Addatamentos che custu bi nd’at finas àteros, comente passièntzia dae isp. paciencia, cussièntzia dae isp. conciencia.n ····························································“in contu de...”

Custa espressione sarda andat bene pro bortare s’ita. “per quanto riguarda...” o “a proposito di...”, es.: “in contu de polìtica, in democratzia, est giustu chi cada unu tèngiat s’idea sua”.n ····························································“cumpartzire, cumpartzidu” NON “cundividere, cundivisu”

In sardu tenimus “cumpartzire, cumpartzidu” pro s’italianu “condivi-dere, condiviso”.

Non b’at perunu bisòngiu, duncas, de nàrrere “cundividere, cundivisu”, a s’italiana.n ····························································sìndigu NON sìndacu

In sardu, sa pessone incarrigada de ghiare sa Comuna, est su “sìndi-gu”, dae s’isp. “síndico” o dae s’it. ant. “sindico” (in càmbiu de s’atuale “sin-daco”). Totus derivant dae su lat. tar-du syndĭcus, dae gr. sýndikos, cump. de σύν, “cun”, e δίκη, “giustìtzia”.

EUSKARA BATUA, “bascu unificadu”: sa norma orale e iscrita de su bascu

S’euskara batua, in sardu “bascu unificadu”, est sa nor-ma istandard orale e iscrita de su bascu. Su EB est una norma elaborada, cumplementare a sos dialetos, promòvida dae sa Real Academia de la Lengua Vasca - Euskaltzaindia, fundada in su 1918, comente Istitutzio-ne Acadèmica ufitziale chi “dat cara”, guvernat, sa limba basca, s’euskara.

Est basadu in sos dialetos tzentrales de s’euskara: su na-varresu, su navarresu-labor-tanu e su dialetu tzentrale de s’euskara. Duncas, si tratat de una mediatzione ùnica intre sas variedades de sos dialetos classificados (dae 5 a 7) dae sos dialetòlogos bascos.

Est adotadu dae s’ammini-stratzione pùblica, dae s’iscola e dae sos mèdios de comuni-

catzione, televisione, ràdiu, in-ternet.

Su Euskara Batua est su re-surtadu unificadu de propostas diferentes chi, in su 1968, sa Euskaltzaindia (in ocasione de sos 50 annos de sa nàschida sua), in sa riunione de su San-tuàriu de Aranzazu, aiat detzìdi-du de agiuare e promòvere.

Finas in Euskadi, sa proposta de istandard de s’EB aiat pesadu, a sa prima, totu una cuntierra, in ue sos contràrios naraiant chi su EB diat àere fatu dannu a sos dialetos, “ochiende·los”. Ma iscri-tores comente Koldo Mitxelena e Koldo Zuazo aiant naradu, giai dae tando, chi su EB no est àteru si no una norma destinada a im-preos formales (iscola, televisio-ne, etc.), cumplementare a sos dialetos, sena los esclùdere. An-tis, pro issos, su “batua” fiat —e est— unu mèdiu pro afortire sos dialetos, ca cunsentit de afortire “totu” sa limba basca.

Bascu e sardu, su matessi caminu in sa norma

Comente si podet cumprèn-dere, intre su caminu de su Euskara Batua e su de sa LSU (2001) e LSC (2006) nostras, b’at assimìgios mannos, ca sos critèrios e sas modalidades pro arribbare a una norma “comuna” sunt belle sos matessi in totu su mundu, in s’època nostra. Eja

     dialetu otzidentale     dialetu tzentrale     dialetu navarresu     dialetu navarresu-labortana     dialetu suletinu     zonas vascòfonas in su sèc. 19 e como ispanòfonas

EUSKARA

Sa base dialetale reale (cunforma a su chi iscriet Koldo Zuazo, 2008) de su

“euskara batua”: sa variedade dialetale, cumplementare a sa norma iscrita.

Membros de Euskaltzaindia riunidos in su Santuàriu de Arantzazu en 1972. In artu, dae manca a dereta: Koldo Mitxelena, Iratzeder, Jean Haritxelhar, Alfonso Irigoien, Luis Villasante, José María Satrustegi, Patxi Altuna e Imanol Berriatua. In bassu: Juan San Martín, José Luis Lizundia, Joseba Intxausti e Xabier Kintana (segretàriu atuale de Euskaltzaindia)

15·2014

n ascurta a Djivan Gasparyan e a Ara Dinkjian in: http://grooveshark.com

MÙSICAS

Djivan Gasparyan .................Nàschidu in su 1928 in Armènia, est unu

mùsicu e cumposidore. Sonat su duduk, un’i-strumentu de bentu a duos limbeddos chi as-simìgiat a s’òboe.

Su primu cuntzertu l’at fatu in Mosca in su 1947! Ma s’at giradu su mundu sonende mùsica populare armena.

At collaboradu cun artistas mannos che a Erkan Oğur, Sting, Peter Gabriel, Brian May, Lionel Richie, Derek Sheri-nian, Ludovico Einaudi, David Sylvian, Hans Zimmer e Andreas Vollenweider.

At bìnchidu bator medàllias UNESCO (1959, 1962, 1973 e 1980) pro sas mùsicas suas.

Gasparyan, dae tando, cumintzat a collabo-rare finas in sas colunnas sonoras, comente in “S’ùrtima tentatzione de Cristos” (1988) e in “Su Gladiadore” (2000). n

Ara Dinkjian ............................Nàschidu in su 1958, est unu mùsicu armenu-

americanu. Ara Dinkjian est cunsideradu unu de sos sonadores prus mannos de ud in su mundu, at cumpostu mùsica in limbas medas (comente su pluripremiadu “Dinata”), at sonadu in sa tzeri-mònia finale de sos Giogos Olìmpicos de Atene in su 2004.

A sa prima, at cumintzadu s’esperièntzia mu-sicale sua acumpangende su babbu Onnik Din-kjian, unu cantante armenu famadu.

Dinkjian at imparadu a sonare istrumentos otzidentales e orientales (pianoforte, chitarra, darbuka) e in su 1980 s’est laureadu in su Hartt College of Music.

Est su fundadore, in su 1986, de su cumples-su Night Ark, chi at propostu a sos ascurtadores unu misturu de mùsica anatòlica e de jazz.

Su primu discu cun sos Night Ark est istadu “Picture” essidu in su 1986.In su 2002, a Dinkjian l’ant isseberadu pro rapresentare s’Armènia in su

Primu Addòviu Internatzionale de Ud, in ue ant leadu parte dòighi de sos mègius sonadores de su mundu, in Salonicu, Grètzia

Su primu CD comente solista, in su 2006, est istadu “Un’armenu in Amèri-ca” , cumpostu dae 12 mùsicas.

In su Festival Ud 2008 in Israele, at registradu su discu “Paghe in sa Terra “, cun Sokratis Sinopoulos (Grètzia), Tamer Pinarbasi (Turchia), Rimon Haddad (Palestina) e Zohar Fresco (Israele).

Ara Dinkjian at iscritu cantzones pro Eleftheria Arvanitaki, grega, e Sezen Aksu, turca.

In prus, sos cantantes turcos Gülsen, Kibariye, Miniera Kosan, Ahmet Kaya, Coşkun Sabah, Burcu Gunes ant registradu cantzones suas. n

Limbeddu de dudùk

Creazioni Maestrodascia Corso Cattedrale, 39 09091 ABAS/Ales, OR, Sardignapost.el: info@maestrodascia.com o maestrodascia@yahoo.it.https://www.facebook.com/federico.g.coniTel.: +39 (0)783 91811+39 340 0939318www.maestrodascia.com

15·2014

literadura universale

in sardu?COMO SI PODET!

Sèrie noa in collaboratzioneCONDAGHES&PAPIROS

IN SAS MÈGIUS LIBRERIAS O IN LÌNIAwww.saribs.it

Àteros autores:JOHANN WOLFGANG VON GOETHE – MIGUEL DE UNAMUNO I JUGO – JOSÉ SARAMAGO – GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ – EDUARDO MENDOZA – LUIS SEPÚLVEDA – JAMES JOYCEwww.papiros.it

JAMES JOYCE

Jam

es Jo

yce

Dub

lines

os

Dublinesos

Papiros

€ 16,00

JAMES JOYCE est nàschidu in Dublinu su duos de freàrgiu

de su 1882. Fiat su prus mannu de oto frades in una

famìlia chi, a pustis de pagos annos de ditzosia, �at

torrada a pòvera. Belle gasi, at pòtzidu istudiare in sas

mègius iscolas gesuitas e, pustis, in su “University

College” de Dublinu, in ue at dadu proa de su talentu suo

istraordinàriu. In su 1902, a pustis laureadu, est andadu a

Parigi, cun s’idea de sighire s’iscola de dutore, ma deretu

at lassadu de frecuentare sas letziones e s’est dedicadu a

iscrìere poesias e contos curtzos, formulende unu

“sistema estèticu”. Ghiradu a Dublinu ca sa mama �at

malàida grave, a bellu a bellu s’est incaminadu chirru a sa

carrera literària. In s’istade de su 1904 at connotu una

giòvana de Galway, Nora Barnacle, e l’at cumbinta a

andare cun isse a Continente, in ue �at pessende de

insinnare inglesu. Sos duos nch’ant coladu duos meses

in Pola, pustis, in su 1905, sunt mòidos a Trieste, in ue,

francu pagos meses colados in Roma e carchi viàgiu a

Dublinu, sunt istados �nas a su mese de làmpadas de su

1915. Ant tentu duos fìgios, un’òmineddu e una fèmina.

Su primu libru, sas poesias de “Mùsica de càmera”, l’ant

publicadu in Londra in su 1907, e “Dublinesos”, unu libru

de istòrias, in su 1914. S’intrada de s’Itàlia in sa prima

gherra mundiale at custrintu a Joyce a si nche mòere a

Zurigu, in ue est abbarradu �nas a su 1919. In custa

època at publicadu “Unu ritratu de s’artista cando �at

giòvanu” (1916) e “Disterrados”, un’òpera de teatru

(1918). A pustis de s’armistìtziu est torradu a Trieste, ma

deretu at detzìdidu de mòere a Parigi, ca li pariat chi li

beniat prus bene pro sa publicatzione de “Ulysses”, unu

libru in ue aiat cumintzadu a bi traballare in su 1914. E

difatis su libru est istadu publicadu in Parigi in su 1922,

pròpiu sa die chi at cròmpidu sos annos, e l’at dadu

deretu fama internatzionale. In su matessi annu at

cumintzadu a traballare a “Su bigiadòrgiu pro

Finnegans”, e macari aeret cumintzadu a tènnere proble-

mas a ogros, e esseret dispràghidu meda pro sa maladia

mentale de sa fìgia, est resessidu a l’agabbare e a lu

publicare in su 1939. A pustis chi est cumintzada sa

segunda gherra mundiale, Joyce est andadu a istare in sa

Frantza no ocupada e, in su mese de nadale de su 1940,

est tzucadu a Zurigu. Si nch’est mortu ses chidas a pustis,

su 13 de ghennàrgiu de su 1941. L’ant interradu in su

“Fluntern Cemetery”.

Sos libros de sa sèrie “SenaLàcanas”:

– PERE COROMINES I MONTANYA, Sa morte austera

– JOHANN WOLFGANG VON GOETHE, Sos patimentos de unu giòvanu

– MIGUEL DE UNAMUNO I JUGO , Donna Berta

– ROBERT LOUIS STEVENSON, S’acontèssida istrana

– de Dr. Jeckyll e Sr. Hyde

– JOSÉ SARAMAGO, Su contu de s’ìsula disconnota

– GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ, Nemos iscriet a su coronellu

– EDUARDO MENDOZA, Su labirintu de sas olias

– LUIS SEPÚLVEDA, Istòria de unu cau marinu

– e de su gatu chi l’aiat imparadu a bolare

– JAMES JOYCE, Dublinesos

– DAVID HERBERT LAWRENCE, Mare e Sardigna

Dublinesos ponet in pare contos curtzos iscritos dae James Joyce e publica-

dos in su 1914.

Sos bìndighi contos rapresentant, a bias in manera satìrica, sas classes mèdia

e bassa irlandesas, in sa tzitade de Dublinu de sos primos annos de su sèculu

20. Joyce iscriet custas istòrias cun tonu realista, in un’època chi si �at isvilu-

pende meda su natzionalismu irlandesu, in cherta de fundare un’istadu

lìberu e soberanu. Sos contos de Joyce proponent una visione de sas tensio-

nes in sa vida de sa gente de Dublinu, provocadas dae su cun�itu patriòticu

irlandesu.

Sos protagonistas de sas primas istòrias sunt pitzinnos, chi creschent in

edade cunforma a comente andat a dae in antis su libru.

Dae s’ùrtimu contu, Sos mortos, in su 1987, ant bogadu una pellìcula

tzinematogà�ca cun sa regia de John Huston.

GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ

Gab

riel G

arcí

a M

árqu

ezN

emos

iscr

iet a

su

coro

nellu

Nemos iscrieta su coronellu

Papiros

€ 9,00

GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ , naschet in Aracataca, Colòmbia, su 6 de martzu de su 1927. In su 1947 andat a Bogotà, la capital de Colombia, in ue istùdiat leges e giornalismu in s’Universidade Natzionale e cumintzat sas primas collabo-ratziones cun su giornale El Espectador.A bintisete annos pùblicat su primu romanzu, La hojarasca

(Fògias mortas), in ue cumintzat a bogare a campu una de sas caraterìsticas de sas òperas suas, sa fantasia istremenada.Gabriel García Márquez, chi tirat a sos moimentos de manca, sighit sa rivolutzione cubana �nas a su triunfu de su 1959, est amigu de Fidel Castro e leat parte in sa fundatzione de Prensa Latina, s’agentzia de noas de Cuba. In su 1961, iscriet s’òpera presente, Nemos iscriet a su

coronellu.Petzi in su 1967, però, García Márquez resessit a agatare un’editore, in Argentina, chi li pùblicat su cabuòpera suo e unu de sos romanzos prus importantes de sa literadura universale de su sèculu 20, Chentu annos de soledade. S’òpera contat s’istòria familiare de sos Buendías e duncas de Macon-do, bidda de fantasia in ue ponet in pare sa vida de sa bidda sua e, in su matessi tempus, de Colòmbia e de su continente americanu. In custa òpera e in sas àteras contat, in manera mìtica, su mundu reale de Amèrica Latina. Una manera de iscrìere e de contare, chi ant a cramare «realismu incantado-re», ca si b’addòviant elementos realistas cun pessonàgios e eventos fantasiosos. A pustis de un’època colada in Parigi, in su1969 si nche

tràmudat a Bartzellona, in ue si cun�rmat comente unu de sos mègius rapresentantes de sa literadura ispanuamericana.In su 1972, otenet su Prèmiu Internatzionale de Romanzu Rómulo Gallegos. Pustis de pagos annos, torrat a Amèrica Latina, e andat a istare a Cartagena de Indias e a Ciudad de México. In su 1982, otenet su Prèmiu Nobel pro sa Literadura.At iscritu romanzos e contos medas. Sos prus connotos sunt: Contu de unu nàufragu, 1955; S’ora mala, 1962; S'atùngiu de su patriarca, 1975; Crònaca de una morte annuntziada, 1981; S'amore a s’època de su colera, 1985; De s'amore e de àteros dimònios, 1994.

Sos libros de sa sèrie “SenaLàcanas”:– PERE COROMINES I MONTANYA, Sa morte austera– JOHANN WOLFGANG VON GOETHE, Sos patimentos de unu giòvanu– MIGUEL DE UNAMUNO I JUGO , Donna Berta– ROBERT LOUIS STEVENSON, S’acontèssida istrana – de Dr. Jeckyll e Sr. Hyde– JOSÉ SARAMAGO, Su contu de s’ìsula disconnota– GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ, Nemos iscriet a su coronellu– EDUARDO MENDOZA, Su labirintu de sas olias– LUIS SEPÚLVEDA, Istòria de unu cau marinu – e de su gatu chi l’aiat imparadu a bolare– JAMES JOYCE, Dublinesos– DAVID HERBERT LAWRENCE, Mare e Sardigna

Nemos iscriet a su coronellu, est s’istòria de unu coronellu giai betzu, chi est

isetende de retzire s’avisu chi l’ant cuntzèdidu sa pensione chi li diat tocare

pro more de àere servidu, a giòvanu, in s’esèrtzitu rivolutzionàriu cumanda-

du dae Aureliano Buendía (su matessi pessonàgiu ammentadu in Chentu

annos de soledade). Su coronellu e sa mugere, malàida de asma, si sunt bidos

custrintos a bèndere sa paga cosa de valore chi teniant pro poderent campa-

re, issos e su puddu gherreri chi lis aiat lassadu su fìgiu Agustín, mortu a balla

pròpiu in s’arena de sa gherra de sos puddos, cando �at ispainende propa-

ganda rivolutzionària. Però, a isetare sas gherras de puddos, in ue tenent

s’isperu de balangiare dinare meda, bi cheret galu tempus, e maridu e

mugere sunt pessamentados, ca cada die in prus est una pelea pro campare.

Cando su coronellu cumprendet chi, si si nche bendet su puddu, bi balàngiat

�nas noighentos pesos, si disponet a lu bèndere. Pero cando lu bidet

gherrende in sas proas, li dolet a si nche lu dare e si lu mantenet...

EDUARDO MENDOZA

Edua

rdo

Men

doza

Su la

biri

ntu

de s

as o

lias

Su labirintude sas olias

Papiros

€ 16,00

EDUARDO MENDOZA naschet in Bartzellona in su 1943.Dae su 1973 a su1982 traballat in Noa York comente intèrpre-te de sas Natziones Unidas. In su 1975 pùblicat su primu romanzu, Sa veridade de su casu Savolta, chi l’at cunsentidu de otènnere su in su 1976 su prèmiu de sa crìtica.In su 1979 essit su primu libru de una sèrie chi tenet a protagonista s’investigadore Ceferino: Su mistèriu de sa cripta ammajada. Sighit in su 1982 Su labirintu de sas olias, e, in su 2001, S’aventura de sa piluc heria sennoras.In prus, Mendoza est �nas autore de un’òpera teatrale in catalanu, Restauració (1990), sende chi at decraradu chi “sa prima limba mea e mescamente sa limba literària mea est su castiglianu. Finas si faeddo in catalanu, mi diat costare meda a beru a iscrìere unu romanzu in custa limba”.In su 1986 pùblicat Sa tzitade de sos ispantos, cunsiderada dae sa crítica comente s’òpera sua mègius.Sas òperas de Mendoza, in prus de su grandu èsitu literàriu, tenent �nas presèntzia e popularidade in su mundu de su tzìnema. E gasi, tres romanzos suos: Sa veridade de su casu Savolta, Su mistèriu de sa cripta ammajada e Sa tzitade de sos ispantos sunt essidos in pellìcula.Mendoza, dae 1995 a su 2001 est istadu �nas professore in as facultade de Tradutzione e Interpretariadu de s'Universidade Pompeu Fabra de Bartzellona.

Sos libros de sa sèrie “SenaLàcanas”:– PERE COROMINES I MONTANYA, Sa morte austera– JOHANN WOLFGANG VON GOETHE, Sos patimentos de unu giòvanu– MIGUEL DE UNAMUNO I JUGO , Donna Berta– ROBERT LOUIS STEVENSON, S’acontèssida istrana – de Dr. Jeckyll e Sr. Hyde– JOSÉ SARAMAGO, Su contu de s’ìsula disconnota– GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ, Nemos iscriet a su coronellu– EDUARDO MENDOZA, Su labirintu de sas olias– LUIS SEPÚLVEDA, Su contu de unu cau marinu – e de su gatu chi l’aiat imparadu a bolare– JAMES JOYCE, Dublinesos

– DAVID HERBERT LAWRENCE, Mare e Sardigna

Su labirintu de sas olias est una parodia satìrica de su romanzu sentimentale e politziescu, chi contat de s’aventura de un’ investigadore chi devet parare fronte a una rete segreta de bandidos chi est in cherta de una valigedda prena de dinare, pèrdida in tzircustàntzias curiosas.Su protagonista abbandonat su sanatòriu mentale in ue est abbarradu inserradu pro ses annos pro cumprire una missione: leare a Madrid sa valigedda prena de dinare. Ma s’investigadore tenet di�cultades mannas a beru: dae Bartzellona, cun s’agiudu de Emilia Corrales, àlias "Suzanna Trash", e de su pessonàgiu istrambòtigu don Plutarquete Pajarell, intrat in unu contu totu intritzidu in ue essint a campu atores frustrados, bendidores mannos de olia, unu padre e ses ingenieris ispatziales...

232 pp.72 pp.

232 pp. 16€9€

16€

15·2014

LIMBAS

Prèmiu PINTORE de Giornalismuin sardu · ed. 2014

In ammentu de s’iscritore e giornalista Giuanne Frantziscu Pintore (Irgoli 1939 - Nùgoro 2012)

• Iscadit su 30·11· 2014PAPIROS editziones e sa COMUNA DE IRGOLI bandint su Cuncursu de giornalismu in limba sarda, ed. 2014, chi at a premiare tres artìculos iscritos in sardu, in LSC (Limba sarda comuna), dae autores finas a 45 annos de edade.Pro ocannu sos artìculos podent tratare de polìtica internatzionale relativa a sas natziones sena istadu, de informàtica e de turismu.Sos artìculos devent èssere inèditos, de 4200 caràteres (includende tretos biancos).Ant a èssere premiados cun 200 € cada unu e sa publicatzione in sa rivista EJA.Sos artìculos cherent imbiados, intro de su 30 de santandria de su 2014, a: PAPIROS, c. de Lombardia 46, 08100 NÙGORO, in una busta, cun pseudònimu, e, in intro, un’àtera busta cun nùmene e sambenadu de s’autore, indiritzu e telèfonu, logu e data de nàschida.Cada autore podet imbiare petzi un’artìculu.Idea e organizatzione de PAPIROS ed., cun su Patronadu de sa COMUNA DE IRGOLI e de sa Sotziedade pro sa limba sarda.

info: papiros.ed@gmail.com

[GALITZIANU]

“Su Galitzianu est un’oportunidade”

Su campus de Lugo de s’Universidade de Santiago de Compostela at propostu sa prima die de santugaine sa campagna ‘O galego é unha oportunidade’ pro sensibilizare e pònnere in evidèntzia sas oportuni-dades chi dat su de pòdere comunicare in galitzianu.S’idea naschet dae José Ramom Pichel e Valentim Fagim, autores de su libru ‘Su galitzianu est un’opor-tunidade’.Unu de sos cumbènios prus mannos de faeddare in “galego”, est chi si tratat de una limba chi aberit sas ghennas desa lusofonia e de sos 250 milliones de faeddadores suos.Sa projetzione mundiale de su galitzianu (de sa matessi famìlia linguìstica de su portughesu) est nòida.In custa ocasione, sos duos autores ant cunfirmadu cantu est de profetu pro sos galitzianos a faeddare duas limbas pro sos profes-sionistas, sos espertos culturales, audiovisivos, turìsticos.

[CATALANU]

In catalánu belle 900 longumetràgios e 2700 curtzos

Dae su 2008 a su 2013 ant sutatituladu in catalanu 3694 pellìculas, presenta-das in totu sos festivales de tzìnema de Catalugna. De custos, 880 sunt longume-tràgios e 2614 sunt curtzu-metràgios. Custa atividade est istada possìbile gràtzias a un’acordu intre su Dipar-timentu de sa Cultura e su Coordinamentu de Festiva-les e Mustras de Tzìnema e Vìdeo de Catalugna (CI & VI) pro promòvere sa sutatitulatzione in catalanu de produtos audiovisivos.

[BASCU]

Sa Banca Terminològica Basca in dispositivos mòbiles

Su Guvernu Bascu at isvilu-padu un’aplicatzione noa pro cunsentire s’intrada cun sos dispositivos mòbiles a sa Banca Terminològica Pùblica Basca Euskalterm.Custu est mèdiu in-formàticu chi collit a pare tèrmines ispecializados de informàtica, economia, amministratzione e deretu, e incluit definitziones e sa tradutzione de custas paràulas in euskara a àteras limbas.EuskalTerm lu podimus lèghere intrende in web:www.euskadi.net/euskal-term, o cun iOS e Android.

[GALLESU]

Versione gallesa de FIREFOX

Mozilla Firefox, navigadore impreadu dae unu 20 % de sos internàutas de totu su mundu, tenet como una versione in gallesu pro utentes de telèfonos intelligentes. Firefox at a èssere a disponimentu finas

in armenu, fula, gaèlicu iscotzesu, bascu e islandesu.

[BRÈTONU]

Nono a sos cartellos in frantzesu

Membros de su colletivu pro sa limba brètona Ai’ta ant torradu simbolicamente a su Cussìgiu Generale de su Dipartimentu de Morbihan una chentina de cartellos istradales iscritos petzi in frantzesu pro pedire “una polìtica linguìstica bera pro sa limba brètona”.{g

15·2014

iSCoLa e LiMBa: S’ISCOLA ELEMENTARE E SU SARDU

15·2014

noVidade

CRÈSIA

Xavier Novell, pìscamu catalanu pro s’autodeterminatzione

Su pìscamu de Solso-na, Xavier Novell, at de-fensadu in s’ùrtima lìtera parrochiale su deretu de detzìdere de sos catala-nos e sa legalidade de su referendum. In s’iscri-tu suo, Novell assegu-rat chi “cando afirmant chi Catalugna non tenet deretu a s’autodetermi-natzione e chi diat èssere illegale su referendum, sunt impreende sa lege pro impeigare unu dere-tu fundamentale chi est anteriore e superiore a s’ordinamentu giurìdicu vigente”. A pàrrere suo, “sende chi in sos ùrtimos sèculos sunt medas sos episòdios istòricos in ue ant intentadu de elimi-nare o limitare s’identi-dade natzionale sua, cu-stu pòpulu no at sessadu mai de la defensare e, oe prus chi non mai, cheret praticare sos deretos chi li tocant”.

Missennore Novell as-segurat chi “mi tocaiat

de nàrrere una paràula indiritzada a totu sos fi-deles de sa diòtzesi subra de sa chistione funda-mentale chi nos pertocat: a tenimus o no su deretu de detzìdere su tempus venidore nostru?”. Issu pessat chi sa dotrina ca-tòlica subra de su deretu a s’autodeterminatzione de sos pòpulos e de sas natziones est “crara”, e tzitat a papa Giuanne Pàulu II, chi in dae in antis de s’assemblea de s’ONU aiat afirmadu chi “nemos est legitimadu a afirmare chi una natzio-ne determinada no est dinna de esistire”.

Sa dotrina sotziale de sa Crèsia

In s’iscritu, Novell si-ghit narende chi sa Ca-talugna “cumprit sos elementos chi sa dotrina sotziale de sa Crèsia indi-tat in contu de realidade de sa natzione: cultura, limba e istòria”. E pedit

Manifestu de una sessantina de preìderose diàconos pro su “deretu de detzìdere”Una sessantina de preìderos e diàconos ant postu sa firma issoro in unu mani-festu in favore de su deretu de detzìdere e ant pedidu sa libertade de sos re-sponsàbiles de sa Crèsia pro ca le si siat positzione polìtica. In su testu, preìde-ros e diàconos afirmant: “Non nos cherimus pònnere in dae in antis de sa gente de sas biddas nostras ma non cherimus mancu abbarrare a unu chirru”. Narant finas chi unos cantos de issos ant leadu parte a sa «V» de Bartzellona in favore de sa consulta del 9-N e cherent “cumintzare unu protzessu chi cunduat a s’in-dipendèntzia de Catalugna”.

Nàschidu in su 1969 in Montfalcó d’Agramunt, comuna de Ossó de Sió (Lèrida). In sos annos 1987-1990 devenit Ingenieri Tècnico Agrìcula in s’Universidade de Lèrida. Leat sa làurea in Teologia dae sa Universidade Pontifìtzia Gregoriana in su 1997 e su Dotoradu in su 2004. Ordinadu preìderu in su 1997, in Tàrrega (Lèrida). Papa Beneditu XVI lu nòminat pìscamu in su 2010.

IN SAS MÈGIUS LIBRERIAS O IN LÌNIAwww.saribs.it

Su pantasma de Canterville

Osc

ar

Wild

eS

u p

an

tasm

a d

e C

an

terv

ille

Oscar Wilde nacque a Dublino il 16 ottobre 1854 .

Nel 1878 silaureò e vinse l'Oxford Newdigate Prize

per il poema Ravenna. Nello stesso anno si trasferì a

Londra.Divenne presto un esponente dell'Estetismo, il

movimento inglese di �ne '800 che sosteneva un'arte

�ne a sé stessa. Lavorò come critico d'arte (1881),

tenne conferenze negli Stati Uniti, in Canada (1882) e

in Gran Bretagna (1883-1884). Dalla metà degli anni

'80 divenne collaboratore �sso per il Pall Mall Gazette

e il Dramatic View.

Nel 1881, Wilde pubblicò il volume intitolato Poesie

che in un anno ebbe cinque edizioni.

Nel 1884, sposò Constance Lloyd, morta nel 1898.

Nel 1887, pubblico Il fantasma di Canterville, una delle

sue opere più conosciute; nel 1888, Il principe felice e

altri racconti, una raccolta di �abe scritte per i suoi due

�gli; nel 1890, Il ritratto di Dorian Gray.

Wilde divenne celebre nel mondo del teatro negli

anni tra il 1892 e il 1895 con una serie di opere di

grande successo: Il ventaglio di Lady Windermere

(1892), Una donna senza importanza (1893), Un

marito ideale (1895), L'importanza di chiamarsi Ernesto

(1895).Prima del successo teatrale Wilde produsse diversi

saggi, molti dei quali furono scritti in maniera anoni-

ma. I suoi maggiori lavori furono i dialoghi The Decay

of Lying (1889) e The Critic as Artist (1890).

Morì di meningite il 30 novembre 1900, povero, a

Parigi, all'età di 46 anni.

Su *senyor *Hiram *B. *Otis, un'*ambaixador nord-americanu, comporat unu

*castell inglesu *anomenat *Canterville *Chase, *prop de *Ascot. Su *venedor,

s'atuale *Lord *Canterville, s'*avisa chi sa domo istat *encantada e chi #lu abitat su

*fantasma de *Sir *Simó, un'*avantpassat de *lord *Canterville. Su *Sr. *Otis non

crèet in su *fantasma e detzìdet *ignorar sas avertèntzias de su *lord inglesu. Pagu

poi de *traslladar-*se a sa domo cun sa famìlia sua, sa *Sra. *Lucrecia, Washington,

su fìgiu mannu, Virginia, sa fìgia, e sos *bessons, "*Estrelles e Bandas", imbetzant a

sentire *sorolls de *cadenes, *apareix una *taca de *sang *prop de sa *llar de fogu

e bidint diversas appariziones pro sa domo. A parte de issos, a sa domo bidia

s'antiga *majordoma, sa *Sra. *Umney. Sos *Otis non si assustant de custos fatos,

*sinó chi detzìdent *netejar sa *taca de *sang una e àtera *vegada, giai chi *reapa-

reix die *rere die, su *sr. *Otis *ofereix *lubricant pro sas *cadenes a su *fantasma,

pro ite non fatzat tantu de *soroll de note, sos *bessons li *llencen cosas e sa *sra.

*Otis li *ofereix *xarop pro su *coll. Su *fantasma si *enrabia e si *desespera, �nes

chi sa fìgia, Virginia, si *apiada de issu e s'agiudu a passare a s'àteru mundu.

Sos libros de sa sèrie “SenaLàcanas”:

– PERE COROMINES I MONTANYA, Sa morte austera

– JOHANN WOLFGANG VON GOETHE, Sa morte austera

– MIGUEL DE UNAMUNO I JUGO , Donna Berta

– ROBERT LOUIS STEVENSON, S’acontèssida istrana

de Dr. Jeckyll e Sr. Hyde

– JOSÉ SARAMAGO, Su contu de s’ìsula disconnota

– GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ, Nemos iscriet a su coronellu

– EDUARDO MENDOZA, Su labirintu de sas olias

– LUIS SEPÚLVEDA, Su contu de su cau marinu

– e de su gatu chi l’aiat imparadu a bolare

– JAMES JOYCE, Sos Dublinesos

– DAVID HERBERT LAWRENCE, Mare e Sardigna

– FEDERICO GARCÍA LORCA, Isposòriu de sàmbene

– FRANZ KAFKA, Sa metamòrfosi

– OSCAR WILDE, Su pantasma de Canterville

Sèrie noa in collaboratzioneCONDAGHES&PAPIROS

15·2014

LIBROS

Sos Bèrberos e su fràigu de s’Istadu algerinu

S’Algeria tenet un’istòria cumplicada: a pu-stis de sa colonizatzione frantzesa e una gherra de liberatzione “natzionale” longa, est colada in su monopòliu de su partidu ùnicu, su multi-partidismu e sa vitòria de una fortza polìtica de base religiosa, su radicalismu islàmicu e sa gherra tzivile.

Su libru proponet, un’istùdiu de una parte “minoritària”, sos Bèr-beros, de custu cumplessu presentadu comente esclusivamente àra-bu. Custa minoria linguìstica e culturale, est manna e currispondet a su 30% de sa populatzione algerina. Sende chi sunt sa populatzione originària, sunt istados semper postos a unu chirru e ismentigados in s’istòria algerina. Petzi in custos ùrtimos annos ant cumintzadu a nde tratare. Pro custu, su libru est intituladu “sa minoria insesistente”.

Fois istùdiat s’istòria de comente est nàschidu s’istadu algerinu, s’identidade sua e sos cuntrastos polìticos. Dae su cumintzu de sos “beranos àrabos” in su 2011, sa pretesa de su movimentu berberista de una “Algeria algerina”, contra a una Algeria “àrabu-islàmica”, ra-presentat una chistione emblemàtica e de atualidade manna. Eja

Sos Bèrberos oe ◗ EJA > Prus de 35 milliones de

Bèrberos ma su mundu non si nd’interessat!Marisa FOIS* > Sunt cunsiderados una minoria numèrica, ma custa tzifra mustrat comente non potzant èssere cunsiderados una minoria culturale.

◗ EJA > i berberi, grandi vittime dell’arabizzazione?Su protzessu reghente de arabiza-tzione in Algeria, cumintzadu dae sos annos ‘70, lu podimus sinteti-zare in una paràula: totalizante. Sos Bèrberos s’ant dèvidu riserva-re e balangiare logos e ocasiones pro sighire a impreare sa limba issoro. In custu sunt vìtimas: in sa tutela mancada de su patrimòniu linguìsticu e culturale issoro.

◗ EJA > Pro ite sunt parende fronte cun totu custa fortza?Su sentimentu forte de apar-tenèntzia e su ligàmene transna-tzionale intre totu sas comunida-des, presentes in Marocu, Algeria, Tunisia, Lìbia, sunt istados de se-guru elementos chi ant afortidu e ismanniadu sa resistèntzia

◗ EJA > e cale est su ruolu de sa limba tamazight in sa gherra issoro?Fundamentale. Sa limba servit pro marcare s’identidade e pro si reconnòschere . Est, in su matessi tempus, su collante e sa finalida-de de sas pretesas polìticas. n

Marisa Fois • La minoranza inesistente / i berberi e la costruzione dello Stato algerinoed. Carocci, 2013 • pp. 120 • preju € 14,00

* Universidade de Casteddu, Dipartimentu de Sièntzias Sotziales e de sas Istitutziones: Istòria e istitutziones de s’Àfrica.Preìderos e diàconos manifestant in Montserrat

a sos tzitadinos a manera chi “no abbarrent in foras de custu protzessu” e chi “cun ispìridu democràri-cu e patzìficu” issèberent “cun trancuillidade de cussèntzia s’optzione in su referendum chi bos paret mègius pro su bene de Catalugna”. In prus, Novell at finas defensadu sa libertade de sa Crèsia “a cunfrontu de cale si siat positzionamentu polìticu, comente sa le-gitimidade morale de su deretu de detzìdere de sos tzitadinos de Catalu-gna”.

Identidade natzionaleNovell est su primu

pìscamu in favore de su 9-N. A pàrrere suo, “sa Costitutzione de su 1978 diat chèrrere aplicada in manera de assegurare sa possibilidade chi sas natziones chi formant s’I-spagna potzant detzdire liberamente su tempus venidore issoro”. Eja

Sìmbulu de su pìscamu de Solsona

15·2014

INFORMÀTICA

EVERNOTE

Evernote cunsentit de ammentare cosas mannas e minores de sa vida tua de cada die, impreende s’elaboradore, su telefoneddu, sa tauledda e su web.Sas caraterìsticas fundamentales de Evernote: • Creat testu, fotografias e notas àudiu.Sa comodidade manna est chi sincronizat sas notas tuas in totu sos dispositivos.• Chircat unu testu in intro de istantàneas e de imàgines.• Totu sos datos e documentos sunt immaga-sinados in remotu (notas in intro de cartellas “tucuinos”), in sa Nue, in unu tretu personale e gratùitu de prus de 40MB su mese.Tenet versiones pro su prus de sos dispositivos mòbiles: iPad, iPhone, iPod Touch, Android, Windows Phone, Blackberry, WebOS.Pro elaboradores eletrònicos: Mac OS X, Win-dows Desktop, Windows 8 (Touch). In prus, cun Evernote Web Clipper (e sas estensiones pro Chrome, Safari, Opera, Firefox), podimus sarvare in su contu personale Everno-te sas pàginas Web de totu su chi est visìbile in Internet, cun unu clic.Nois l’impreamus pro iscrière testos, pro modificare sos chi importamus cun programas comente TEXTGRABBER (iOS o Android) o pro memorizare pàginas web. Iscriimus in iPhone e nos agatamus su testu aberende·lu in Mac, atualizadu a s’ùrtima vìrgula inserida!

Si cherimus crèschere sa memòria e sas abilida-des de EN, podimus pagare € 5,00 su meseo € 40,00 s’annu.https://www.evernote.com

TEXTGRABBER

TextGrabber + Translator est un’aplicatzio-ne chi cunsentit de nche tirare partes de testu imprentadu dae rivistas, libros, documentos.Su testu reconnotu podet èssere modificadu deretu, bortadu, publicadu in Facebook, Twitter o EVERNOTE, o imbiadu in posta el. o SMS, moende dae s’aplicatzione.Àteras caraterìstiche fundamentales:• Reconnoschimentu de su testu in prus de 60 limbas;• Tradutzione dae prus de 40 limbas (ma cun cunnessione Internet)• Possibilidade de modificare o copiare in sos apuntos su testu in pessu tiradu, pro l’incollare a pustis in àteras aplicatziones.• Archiviatzione de fotografias de su testu in s’iPhone o in s’iPad.• Su testu “reconnotu” est memorizadu in una cartella e podet èssere abertu e modificadu in cale si siat mamentu.• Caràteres mannos e avertèntzias sonoras pro sos elementos de s’interfaghe, a disponimentu de sos utentes ipovidentes.

Preju: iOS 8,99 € / Android 5,99€http://www.abbyy.com/textgrabber/

Jorge, s’amigu nostru

… Jorge, a bias ischit a torrare unu pagu

pitzinnu. Forsis est pro custu chi ischit

faeddare gosi bene cun pitzinnos che a tie de

cantu est mannu s’amore de Deus …

Jorg

e, s’am

igu n

ostru

JEA

NN

E PE

RE

GO

· GIO

VA

NN

I MA

NN

A

Figuras deGIOVANNI MANNA

Istòria deJEANNE PEREGO

Contos de sa vida de Papa Frantziscu

Jorge, s’amigu nostruContos de sa vida de Papa Frantziscu

iscritu dae Jeanne Peregofiguras de Giovanni Manna

Totu a coloresF.du cm 21,5 x 32Pàgg. 4820 figuras12.50 €

www.papiros.it

NOVIDADEin Libreria

Testu reconnotuElencu de sos “tacuinos”

Elencu de sas notas Nota Fotografia de su testu

Coberta a coloresFiguras internas de colorare e testos in BNF.du cm 22 x 24Pàgg. 16010.00 €

COLORA SAS FIGURAS

COLO

RA SA

S FIGU

RAS

160 PÀGINAS DE COLORARE E PINTARE

PRO INTRARE CUN LAPIS E PASTELLOS

IN SU MUNDU DE PIMPA E DE SOS AMIGOS SUOS

© 2008 Francesco Tullio-Altan/Quipos S.r.l.

© 2008 Franco Cosimo Panini Editore S.p.A.

© 2013 Papiros Editziones, Nùgoro, pro s’editzione in sardu

www.papiros.itBortadu in sardu dae Diegu Corràine

Imprentadu in Itàlia dae Gruppo Editoriale Zanardi s.r.l. - Pàdua

10,00 èurosIVA assòlvida dae s’Editore

DARE CARA! No est addatu a piseddos chi tenent

prus pagu de 3 annos. Cuntenet partigheddas chi

arriscant de afogare chie las ingurtit.

COLORA SAS FIGURAS

COLO

RA SAS FIGURAS

160 PÀGINAS DE COLORARE E PINTARE

PRO INTRARE CUN LAPIS E PASTELLOS

IN SU MUNDU DE PIMPA E DE SOS AMIGOS SUOS© 2008 Francesco Tullio-Altan/Quipos S.r.l.

© 2008 Franco Cosimo Panini Editore S.p.A.

© 2013 Papiros Editziones, Nùgoro, pro s’editzione in sardu

www.papiros.it

Bortadu in sardu dae Diegu Corràine

Imprentadu in Itàlia dae Gruppo Editoriale Zanardi s.r.l. - Pàdua

10,00 èuros

IVA assòlvida dae s’Editore

DARE CARA! No est addatu a piseddos chi tenent

prus pagu de 3 annos. Cuntenet partigheddas chi

arriscant de afogare chie las ingurtit.

15·2014

Franco Maritato

artista de s’identidadei S C u L t o r e d e C a r a t z a S t r a d i t z i o n a l e s d e s u c a r r a s e g a r e d e o t z a n aPratza de Santu Antoni 6, 08020 OTZANA (NU) / 346.2146234 / maritato.franco@tiscali.it

foto

© Ma

ria La

ura P

utzu