EGZOTİK

EVCİL HAYVANLAR

BİYOLOJİLERİ, BAKIMLARI, BESLENMELERİ VE HASTALIKLARI

Yard. Doç. Dr. Serdal UĞURLU

NOBEL TIP KİTABEVLERİ

İ. Ü. Veteriner Fakültesi Histoloji & Embriyoloji Anabilim Dalı

© 2013 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.

EGZOTİK EVCİL HAYVANLAR

Yard. Doç. Dr. Serdal Uğurlu

ISBN: 978-975-420-961-7

5846 ve 2936 sa yı lı Fi kir ve Sa nat Eser le ri ya sa sı ge re ği her han gi bir bö lü mü, res mi ve ya ya zı sı, ya zar la rın ve ya yın la yı cı sı nın ya zı lı iz ni alın ma dan tek rar la na maz, ba sı la maz, kop ya sı çı ka rı la-maz, fo to ko pi si alı na maz ve ya kop ya an la mı ta şı ya bi le cek hiç bir iş lem ya pı la maz.

Dü zen le me: Nobel Tıp Kitabevleri Cenk AkayBas kı / Cilt: No bel Mat ba acı lık, Ha dım köy-İS TAN BUL

NOBEL TIP KİTABEVLERİ LTD. ŞTİ.

ANKARA

Sağlık Sokak No:17/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: (0312) 434 10 87

ANTALYA

Meltem Mahallesi Dumlupınar BulvarıBaşkent Sit. B Blok. No: 4 Meltem-Antalya Tel: (0242) 238 15 55

BURSA

Sakarya Mah. Bahriye Üçok Cad. Menekşe Sok. No: 21/18 Görükle, Nilüfer-BursaTel: (0224) 224 60 21

ELAZIĞ

Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) 233 43 43

İZMİR

Kazım Dirik Mahallesi, 186 Sokak No: 2/ F Bornova-İzmir

SAMSUN

Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) 435 08 03

ÇAPA

Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) 632 83 33 Fax: (0212) 587 02 17

CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) 586 17 58

KADIKÖY

Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: (0216) 336 60 08

Sevgili eşime...

v

ÖNSÖZ

Doğal hayatın milyonlarca yıldır bir parçası olan kaplumbağa, iguana, bukale-mun ve axolots gibi canlılar günümüzde evlerde beslenir hale gelmiştir.

Bu omurgalı hayvanlar hakkında bilgilerimizin gözden geçirilerek;yeni bilgi ve deneyimlerin eklenmesiyle meydana getirilmiş bu eser kuşkusuz veteriner hekim-lere ve bu hayvanlara ilgi duyanlara önemli katkılar sağlayacaktır.

Ayrıca deniz kaplumbağaları hakkında önemli bilgiler veren bu kitap Marin Ve-terinerlik alanında çalışacak olan meslektaşlarımız için iyi bir yol haritası çizmekte-dir.

Kitap, yazılışındaki sade ve pratik anlatım,şemalar ve orijinal fotoğrafl arla des-teklenerek okuyucunun ilgisini çekecek şekilde hazırlanmıştır.Belki de insanların bu konulara merak salmasına etki edecektir.

Değerli meslektaşımı bu çabasından dolayı kutluyorum.

Prof. Dr. Cem VURUŞANERİ.Ü.Veteriner Fakültesi

Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

vii

İÇİNDEKİLER

Giriş ................................................................................................................................ 3

KAPLUMBAĞALARIN BİYOLOJİSİ ................................................................................. 3

MORFOLOJİLERİ ............................................................................................................ 5

KARA KAPLUMBAĞALARI ............................................................................................ 6

TATLISU KAPLUMBAĞALARI ........................................................................................ 7

DENİZ KAPLUMBAĞALARI ........................................................................................... 8

ANATOMİLERİ ................................................................................................................ 9

FİZYOLOJİLERİ ............................................................................................................. 11

KAPLUMBAĞALARIN YAŞININ BELİRLENMESİ .......................................................... 11

KAPLUMBAĞALARDA CİNSİYET VE ÜREME .............................................................. 11

YUMURTA VE KULUÇKA ............................................................................................. 13

KAPLUMBAĞALARIN VÜCUT ISILARI......................................................................... 14

Biyokimyasal değerler ........................................................................................... 14

KAPLUMBAĞALARDA SOLUNUM .............................................................................. 14

DUYULARI ................................................................................................................... 15

GÖRME......................................................................................................................... 16

İŞİTME .......................................................................................................................... 16

REPTILELERİN KAN YAPISI .......................................................................................... 16

DENİZ KAPLUMBAĞALARINDA TUZ DENGESİ .......................................................... 17

KIŞ UYKUSU ................................................................................................................. 17

Evde beslenen kaplumbağalar için kış uykusu ..................................................... 17

Kış uykusundan uyandırma .................................................................................. 18

KAPLUMBAĞALARIN BAKIM YERLERİ ....................................................................... 18

Evlerde Bakım ........................................................................................................ 19

KAPLUMBAĞALARIN BESLENMELERİ ........................................................................ 20

KAPLUMBAĞA HASTALIKLARI ................................................................................... 23

KAPLUMBAĞALARIN TUTULMASI VE TAŞIMASI ....................................................... 25

Kaplumbağaların tutulması .................................................................................. 26

Taşıma .................................................................................................................... 26

KAPLUMBAĞA MUAYENESİ ........................................................................................ 26

Kaplumbağa bakanların dikkat etmeleri gerekli önemli noktalar ...................... 26

BELİRTİLERİNE GÖRE KAPLUMBAĞA HASTALIKLARI ............................................... 27

Sulu gaita (İshal) .................................................................................................... 27

Konsipasyon (kabızlık) .......................................................................................... 27

Bağırsak çıkması ................................................................................................... 27

Göz kapaklarının şişmesi ve kapanması .............................................................. 28

ÖZEL HASTALIKLAR .................................................................................................... 29

Akciğer Yangısı ...................................................................................................... 29

Böbrek Yetmezliği .................................................................................................. 30

Kabuk kalınlaşması ve şekil bozuklukları ............................................................ 31

Kabuk dökülme ve aşırı boynuzlaşma .................................................................. 31

Parakeratoz ........................................................................................................... 32

Belirtileri ................................................................................................................ 32

Tedavisi .................................................................................................................. 32

Kabuk mikozu ........................................................................................................ 32

viii

İrinli kloaka yangısı ............................................................................................... 32

Salmonella ............................................................................................................. 33

Kaplumbağalarda virüslerin sebep olduğu bazı hastalıklar ............................... 33

Kabuk yaralanmaları ve kırılmaları...................................................................... 34

Legenot .................................................................................................................. 34

KAPLUMBAĞALARIN GENEL BAKIMLARI .................................................................. 35

Pratik Anestezi ....................................................................................................... 35

Ötenazi .................................................................................................................. 35

KAPLUMBAĞALARDA ENJEKSİYON YERLERİ VE KAN ALMA YÖNTEMİ ................... 36

Sürüngenler Günlük Sıvı İhtiyacı .......................................................................... 37

KAPLUMBAĞALARDA GÖZ OPERASYONU ............................................................... 37

Operasyon tekniği ................................................................................................. 37

Apse ....................................................................................................................... 38

Hipervitaminoz A .................................................................................................. 38

Ağızda ve dilde Stomatitis ..................................................................................... 38

Orta kulak iltihabı ................................................................................................. 39

ÇEVREMİZDE ÇOK TANINAN KAPLUMBAĞA

ÇEŞİTLERİNİN ÖZELLİKLERİ ....................................................................................... 39

KARA KAPLUMBAĞALARI .......................................................................................... 39

Yunan Kara Kaplumbağası .................................................................................... 39

Kuzey Afrika Kara Kaplumbağası ......................................................................... 40

TATLISU KAPLUMBAĞALARI ...................................................................................... 41

Rotwangen (Kırmızı Yanak) ................................................................................... 41

Çin Kaplumbağası ................................................................................................. 41

Benekli Kaplumbağa ............................................................................................. 42

Çin Kaplumbağası ................................................................................................. 42

DENİZ KAPLUMBAĞALARI ......................................................................................... 43

Leatherback (Dermochelys coriacea) ................................................................... 43

Green Turtle (Chelonia mydas) ............................................................................. 43

Loggerhead (Caretta caretta) ............................................................................... 44

Hawksbill (Eretmochelys imbricate) ..................................................................... 44

Kemp’s Ridley (Lepidochelys kempii) .................................................................... 45

Olive Ridley (Lepidochelys olivacea) ..................................................................... 45

Flatback (Natator depressus) ................................................................................ 46

Deniz Kaplumbağalarının Biyolojileri .................................................................. 47

Deniz Kaplumbağalarının Dünyada ve Türkiye’deki durumları .......................... 48

Deniz Kaplumbağalarını Bekleyen Tehlikeler ...................................................... 49

Çevre Sorunu ......................................................................................................... 49

Avlanma ve Yaralanma ......................................................................................... 51

Kültürler ve Predasyon .......................................................................................... 54

Koruma (önlemler) ................................................................................................ 55

Caretta caretta ...................................................................................................... 58

Chelonia mydas ..................................................................................................... 58

Rehabilitasyon Merkezi ......................................................................................... 60

İGUANALAR ................................................................................................................. 63

Hayvanlar Alemindeki Yeri (sistematik) ............................................................... 65

İguanalara Genel Bakış ......................................................................................... 65

Genel Bilgiler ......................................................................................................... 68

ÜREME ......................................................................................................................... 68

Cinsiyet Ayırımı ...................................................................................................... 69

ix

Yaşam Ortamları ................................................................................................... 69

Beslenme ............................................................................................................... 70

HASTALIKLARI ............................................................................................................. 71

Pire ve Kene ........................................................................................................... 71

İç Parazitler ............................................................................................................ 71

Salmonella ............................................................................................................. 71

Mantarlar .............................................................................................................. 71

Böbrek Yetmezliği .................................................................................................. 72

Karaciğer Hastalıkları ........................................................................................... 72

Yaralanmalar ......................................................................................................... 72

Kuyruk Kopmaları ................................................................................................. 73

Kırıklar ................................................................................................................... 73

BUKALEMUN ............................................................................................................... 75

AXOLOTLS (Ambystoma mexicanum) ....................................................................... 79

Kaynaklar .................................................................................................................... 81

İndeks ............................................................................................................. 83