การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 170 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ผลของโปรแกรมสนบสนนและใหความรตอการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย

Effect of Supportive-Educative Program on Perceived Caregivers’ Capability for Intracranial Hemorrhage Monitoring in Patients with Mild Head Injury

ขวญใจ ลอเมอง1* ,ขนษฐา นาคะ2 ,หทยรตน แสงจนทร3 Kwanjai Leumaung1, Kanittha Naka2, Hathairat Sangchan3

1นกศกษาปรญญาโท สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2ผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลศลยศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

3อาจารย ภาควชาการพยาบาลศลยศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

E-mail: nom-pung@windowslive.com, kanittha.n@psu.ac.th, hathairat.s@psu.ac.th

Abstract This quasi-experimental study aimed to examine the effect of supportive-educative program on perceived

caregivers’ capability for intracranial hemorrhage monitoring in patients with mild head injury. 40 caregivers of mild head injury patients were purposely selected from the emergency department of Lamtub hospital, Krabi. Subjects 20 were assigned to the control group that received conventional care and the other 20 to the experimental group to participate in the supportive-educative program. The instruments for data collection consisted of 1) demographic data and caregivers’ capability questionnaire. 2) the experimental program included the supportive-educative program and 3) a procedure manual for caregivers on intracranial hemorrhage monitoring in patients with mild head injury developed base on Orem framework. All instruments and program content were validated by 3 experts. The reliability of the capability questionnaire was examined, yielding a Cronbach,s alpha coefficient of 0.98. Data were analyzed by using frequency and mean. Compare the difference of perceived caregivers’ability in monitor intracranial hemorrhage in patients with mild head injury. 1) before teaching, 2) Immediately after teaching, 3) after using the manual in the care of patients at home for 3 days between the control group and the experimental group by using analysis of variance with repeated measures, and statistical independence t-test. The results revealed that:

1. Mean total scores of perceived caregivers’ capability for intracranial hemorrhage monitoring in patients with mild head injury after teaching and after using the manual in the care of patients at home for 3 days were different significantly (F = 19.72, p < .001, effect size .34, power = .99). Mean total scores of perceived caregivers’ capability in the experimental group immediately after teaching and using a manual in the care of patients at home for 3 days was significantly higher than in the control group (t = 2.66, p < .05 and t = 6.60, p < .001 respectively).

บทความวจย เสนอในการประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 วนท 10 พฤษภาคม 2556 (729) 170

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 171 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

2. Mean total scores of perceived caregivers’ capability for intracranial hemorrhage monitoring in patients with mild head injury of control and experimental groups immediatel after teaching and after using the manual in the care of patients at home for 3 days was significantly higher than before teaching (MD = 92.10, MD =175.60 and MD = 119.25, MD =240.25, p < .001 respectively).

3. Mean total scores of perceived caregivers’ capability for intracranial hemorrhage monitoring in patients with mild head injury of control group after using the manual in the care of patients at home for 3 days was significantly higher than immediately after teaching (MD =64.65, p < .01), but not significantly different in the control group

(MD = 27.15, p> .05). Keywords: Supportive-educative program, Perceived caregivers’ capability, Caregivers, Usual care

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมสนบสนนและใหความรตอความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย คดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงจากผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยทเขารบการรกษาทแผนกอบตเหตฉกเฉน โรงพยาบาลล าทบ จงหวดกระบ จ านวน 40 ราย แบงเปนกลมควบคม คอผดแลทไดรบการพยาบาลตามปกต จ านวน 20 ราย และกลมทดลอง คอผดแลทไดรบโปรแกรมสนบสนนและใหความรในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย จ านวน 20 ราย เครองมอทใชประกอบดวย 1) เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบบนทกขอมลสวนบคคลของผปวยและผดแล 2) เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก โปรแกรมสนบสนนและใหความร แบบประเมนการรบรความสามารถของผดแล และคมอในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยทพฒนาจากกรอบแนวคดของโอเรม ซงผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาของโปรแกรมและเครองมอทงหมด โดยผทรงคณวฒ 3 ทาน และทดสอบความเทยงของแบบประเมนความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย โดยหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค ไดเทากบ 0.98 วเคราะหขอมลโดยใชคาความถและคาเฉลยรวมทงเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยกอนการสอน หลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ระหวางกลมควบคมและกลมทดลองดวยการวเคราะหความแปรปรวนแบบวดซ า และสถตทอสระ ผลการศกษาพบวา

1. คาเฉลยคะแนนการรบรความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยหลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (F = 19.72, p < .001, effect size .34, power = .99) โดยคาเฉลยคะแนนการรบรความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยของกลมทดลองหลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน สงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต ( t = 2.66, p < .05 และ t = 6.60, p < .001 ตามล าดบ)

2. คะแนนเฉลยการรบรความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยของกลมควบคมและกลมทดลองหลงการสอนทนทและหลงการใชคมอทบาน 3 วน สงกวากอนการสอนอยางมนยส าคญทางสถต (MD = 92.10, MD =175.60 และ MD = 119.25, MD =240.25, p < .001 ตามล าดบ)

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 172 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

3. คะแนนเฉลยการรบรความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย หลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ของกลมทดลองสงกวาหลงการสอนทนทอยางมนยส าคญทางสถต (MD =64.65, p < .01) แตในกลมควบคมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (MD = 27.15, p > .05)

ค าส าคญ:โปรแกรมการสนบสนนและใหความร, การรบรความสามารถในการดแล, ผดแล, การดแลตามปกต

บทน า การบาดเจบศรษะเลกนอย (Mild traumatic brain injury) เปนการบาดเจบทไมรนแรงและมปญหา

ไมซบซอน อยางไรกตามพบวา ผบาดเจบศรษะเลกนอย ประมาณรอยละ 0.8-3.3 มภาวะแทรกซอนทรนแรงเกดขนในภายหลง [1] จากการศกษาเกยวกบภาวะแทรกซอนภายหลงการบาดเจบศรษะเลกนอย ภาใน 3 สปดาหหลงการบาดเจบและไดรบการดแลรกษาดวยการสงเกตอาการทบานเพยงอยางเดยว พบวา รอยละ 5.51 เสยชวต รอยละ 13.39 เขารบการรกษาดวยการผาตด รอยละ 66 เกดภาวะแทรกซอนภายในสปดาหท 1 หลงการไดรบการบาดเจบ รอยละ 21 เกดภายในสปดาหท 2 รอยละ 13 เกดภายในสปดาหท 3 ส าหรบสาเหตทท าใหผปวยกลบมารกษาซ าในโรงพยาบาล คอ รอยละ 80.37 มภาวะเลอดออกในสมอง และรอยละ 19.63 สมองชอกช า [2] ดงนนผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยจงจ าเปนตองมการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองอยางตอเนองภายหลงการบาดเจบ

การบาดเจบศรษะเลกนอยเปนการบาดเจบจากการไดรบการกระทบกระเทอนหรอการเกดอาการบาดเจบ ทศรษะ โดยผบาดเจบไมรสกตวภายหลงการบาดเจบนอยกวา 20 นาท หรอจ าเหตการณขณะเกดเหตไมได) [3] [4] จากการศกษาของจายเจอสแตน และบรทตน [4] ผปวยบาดเจบศรษะทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลชมชน สวนมากเปนผปวยทไดรบการบาดเจบศรษะเลกนอย ผปวยกลมนเปนกลมทถกละเลยจากการเฝาระวง จากพยาบาลหรอแพทยมากทสดเมอเทยบกบผปวยบาดเจบศรษะปานกลางและรนแรง เนองจากอาการแสดงไมรนแรงหรอไมพบอาการผดปกตทางระบบประสาทและสมองในระยะแรก [5] สถตของหนวยงานอบตเหตฉกเฉนโรงพยาบาลระดบทตตยภมแหงหนง พบวา มจ านวนผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยกลบบานโดยไมไดรบการประเมนโดยละเอยดถงภาวะเสยงทจะท าใหเกดอาการรนแรงขน เมอผปวยกลบบานจงท าใหกลบมารกษาซ าดวยอาการทแยลง [6] แตเนองจากโรงพยาบาลมจ านวนเตยงผปวยและจ านวนบคลากรทางการแพทยจ ากดไมเพยงพอตอจ านวนของผปวย ผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยจงอาจนอนรกษานอนรกตวในโรงพยาบาล ประมาณ 48 ชวโมง เทานน (national Electronic Library for Health, 2001 อางใน[7] โดยเฉพาะแพทยจะรบผปวยไวนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลเฉพาะผปวยทตองสงเกตอาการทยงยากซบซอน หรอผปวยทไมมผรบผดชอบดแลทบาน [8] [9] ถาผบาดเจบรสกตวด สญญาณชพปกต ตรวจไมพบความผดปกตของระบบประสาท ผบาดเจบกลมนจะสามารถออกจากโรงพยาบาลได

การเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองเปนสงจ าเปนในการดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในขณะอยทบาน เนองจากผบาดเจบศรษะเลกนอยอาจมอาการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา นอกจากนผบาดเจบศรษะเลกนอยสวนใหญไมสามารถจดจ าค าแนะน าในการปฏบตตวทไดรบกอนการจ าหนายออกจากโรงพยาบาลไดทงหมด ทงนเนองจากผบาดเจบมความจ าลดลง สมาธสน รวมถงมอาการมน [8][10] ผดแลจงมบทบาทส าคญในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมอง เพราะภาวะเลอดออกในสมองซงเปนการบาดเจบทซอนเรนอาจท าใหเกดอนตรายตอชวตผบาดเจบ การคนพบความผดปกตตงแตระยะแรก และน าผบาดเจบกลบมาพบแพทยไดอยางรวดเรว จะชวยให

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 173 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ไดรบการรกษาอยางทนทวงทกอนเขาสภาวะวกฤตจะชวยลดอตราการเสยชวตและทพลภาพได[11] จากการศกษาของวอส [12] พบวาญาตหรอผดแลผปวยจ านวนมากไมสามารถใหการชวยเหลอผปวยเมอกลบไปอยบาน เนองจากขาดความรความเขาใจ และพบวาผดแลผปวยบาดเจบศรษะมความวตกกงวลทสมพนธกบการรบรภาวะคกคามจากการประเมนเหตการณวาเปนอนตรายและอาจเกดการสญเสยในอนาคต[13] [9]

จากการศกษางานวจยเกยวกบการพฒนาความสามารถในการดแลผบาดเจบศรษะเลกนอย ยงไมมการประเมนวาหลงการสอนทนทผดแลมการรบรเกยวความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองอยในระดบใด มความมนใจทจะกลบไปดแลผปวยทบานหรอไม และจากการศกษาของ อรอนงค [14] พบวา กลมผบาดเจบและผดแลมการเฝาระวงภาวะเลอดออกในระดบสง ทงนเนองจากผปวยและผดแลไดรบค าแนะน าเกยวกบการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองจากแพทยและพยาบาล อยางไรกตามการศกษาดงกลาวพบวา มผดแลทปลอยใหผบาดเจบอยคนเดยวถงรอยละ 35.56 และกลมผดแลไมปลกผบาดเจบทก 2 ชวโมง ในขณะทผปวยหลบถงรอยละ 37.78 ซงการเฝาระวงทงสองขอเปนการเฝาระวงทส าคญทสดในระยะ 2 วนแรกหลงการบาดเจบ เนองจากภาวะเลอดออกในสมองจะสงผลใหผบาดเจบมระดบความรสกตวลดลง ผดแลจงควรปลกผบาดเจบทก 2 ชวโมงในขณะทผบาดเจบหลบ และตองท าการทดสอบการตอบสนองตางๆ เชน การพดคย การท าตามสง เปนตน เพอเปนการทดสอบการเปลยนแปลงระดบความรสกตว ซงจะท าใหสามารถใหการชวยเหลอไดทนเวลาเมอผบาดเจบมอาการเปลยนแปลงเลวลง[6] [15][16] นอกจากนการศกษาของอรอนงค[14] ยงพบวา กลมผบาดเจบศรษะเลกนอยไมมาตามแพทยนดถงรอยละ 28.9 ซงมความจ าเปนทผบาดเจบจะตองมาพบแพทยตามนดเพอตดตามอาการและคนหาความผดปกตทหลบซอน[6] [15][16] ผวจยจงเหนความส าคญในการพฒนาโปรแกรมสนบสนนและใหความรตอการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย โดยใชการพยาบาลระบบสนบสนนและใหความร (supportive-educative nursing system) ซงเปนสวนหนงของทฤษฎระบบการพยาบาล (theory of nursing system)ตามทฤษฎการดแลตนเองของโอเรม [17] ซงโปรแกรมสนบสนนและใหความรน เปนการพยาบาลทเหมาะสมส าหรบผทสามารถเรยนรการปฏบต การดแลตนเองหรอผอนได แตยงขาดการพฒนาความรและทกษะทจ าเปนเพอสามารถดแลตนเองหรอบคคลทตองพงพาไดอยางตอเนองและมประสทธภาพโดยการสนบสนนและใหความร ในการเฝาระวงอาการเปลยนแปลงของผปวย เพอใหผดแลมความมนใจในการเฝาระวงอาการเปลยนแปลงทเกดขนกบผปวยไดอยางรวดเรว และใหการชวยเหลอไดอยางทนทวงท

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาเปรยบเทยบการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของ

ผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยระหวางกลมทดลองทเขารวมโปรแกรมสนบสนนและใหความรกบกลมควบคม ทไดรบการดแลตามปกต

2. เพอศกษาเปรยบเทยบการรบรความสามารถของผดแลกลมทดลองทไดรบโปรแกรมสนบสนนและใหความรในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในระยะกอนการสอน หลงการสอนทนท และหลงใชคมอดแลผปวยทบาน 3 วน

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 174 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

3. เพอศกษาเปรยบเทยบการรบรความสามารถของผดกลมควบคมทไดรบการดแลตามปกต ในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในระยะกอนการสอน หลงการสอนทนท และหลงใชแผนพบดแลผปวยทบาน 3 วน

แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคด การวจยครงน ผศกษาใชทฤษฎการพยาบาลของโอเรม [17] ซงเชอวา บคคลทใหการดแลมโอกาสเกด

ความพรองในการดแลบคคลทตองพงพา เมอความสามารถของผดแลไมเพยงพอทจะตอบสนองตอความตองการทงหมดของบคคลทตองพ งพา ว ธการชวยเหลอของพยาบาลในการพฒนาความสามารถของผดแล ตามแนวความคดของโอเรม [17] คอ การพยาบาลระบบสนบสนนและใหความร (supportive-educative nursing system) เปนสวนหนงของทฤษฎระบบการพยาบาล (theory of nursing system) ซงเปนการพยาบาลทเหมาะสมส าหรบผทสามารถเรยนรการปฏบตการดแลตนเองหรอผอนได แตยงขาดการพฒนาความรและทกษะทจ าเปนเพอสามารถดแลบคคลทตองพงพาไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ ในระบบนผดแลจะเรยนรก าหนดความตองการของตนเองและความสามารถในการดแลผปวย โดยผดแลจะไดรบการสอนการชแนะ การสนบสนนรวมทงการสรางสงแวดลอมจากผวจย เปนการสงเสรมใหผดแลไดพฒนาความสามารถทจะสนองตอบตอความตองการ การดแลทงหมดของผปวย

วธการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi-experimental research) แบบการศกษาสองกลม วดผลกอนการสอน หลงการสอนทนท และหลงการดแลผปวยทบาน 3 วน

ประชากรและกลมตวอยาง คอ ผดแลผปวยบาดเจบทศรษะเลกนอย ทแพทยอนญาตใหผปวยกลบบานภายหลงการเขารบการรกษาในแผนกงานอบตเหตและฉกเฉนของโรงพยาบาลชมชน ในจงหวดกระบ

เกณฑคดเลอกกลมตวอยางแบบจ าเพาะเจาะจง กลาวคอ เปนผดแลหลกอยางนอย 3 วน เมอผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยอยทบาน อาย 18 ป ขนไป เปนสมาชกในครอบครวทมสายสมพนธใกลชดกบผปวย ไดแก สาม ภรรยา บดา มารดา บตร พหรอนอง ทอาศยอยในบานเดยวกนกบผปวย และไมไดรบคาจางในการดแลผปวย สามารถสอสาร พดอานภาษาไทยได และผบาดเจบศรษะเลกนอย เปนผบาดเจบทศรษะทเขารบการรกษาทแผนกอบตเหตและฉกเฉนของโรงพยาบาลชมชน วนแรกของการบาดเจบและแพทยใหการวนจฉยวาเปนบาดเจบศรษะเลกนอย มผลรวมคะแนน GCS ขณะแรกรบเทากบ 14 – 15 คะแนน และแพทยจ าหนายกลบบานภายหลงการตรวจรกษาในแผนกอบตเหตและฉกเฉนของโรงพยาบาลชมชน ค านวณกลมตวอยางจากการทบทวนวรรณกรรมงานวจย ผวจยไดเลอกใชการศกษาของนภาภทร, ทพาพร และพวงพะยอม [18] ซงศกษาเกยวกบผลของการพยาบาลระบบสนบสนนและใหความรตอความสามารถในการดแลของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ค านวณหาขนาดกลมตวอยาง โดยใชวธเปดตารางอ านาจการทดสอบ (power analysis) ของโคเฮน [19] โดยก าหนดระดบความเชอมน ท .05 อ านาจการทดสอบ (power) เทากบ .80 ซงเปนคามาตรฐานทใชกนทวไปทมอ านาจเพยงพอในการทดสอบทางสถต โดยขนาดอทธพลคาความแตกตาง (effect size) เทากบ 2.16 ซงมากกวา .80 นนแสดงวา ผลทเกดจากการทดลองมคาสง (effect size ระดบสง) เมอเปดตาราง power of T-test (2 – tailed, p – value = .05) พบวากลมตวอยาง

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 175 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ทตองการคอ กลมละ 9 ราย แตในการวจยครงนผวจยจ าเปนตองใชกลมตวอยางใหเพยงพอทจะสามารถน าไปวเคราะหขอมลดวยสถตพาราเมตรกตอไป จงก าหนดกลมตวอยางทตองการศกษาเปนกลมละ 20 ราย น าขอมล ทไดมาทดสอบขอตกลงเบองตน โดยการทดสอบการแจกแจง (test of normality) พบวาขอมลทไดมการแจกแจงเปนโคงปกต (normal distribution) และวเคราะหความแปรปรวนภายในกลมดวยสถต Levene’s test พบวา ชดขอมลทกชดมความแปรปรวนภายในกลมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p>.05) จงสามารถใช Univariate ในการวเคราะหความแปรปรวนได จากนนน ามาทดสอบสมมตฐานโดยใชสถตท t-test สถตความแปรปรวนทางเดยวแบบวดซ า (one-way repeated measures ANOVA) และสถตความแปรปรวนสองทางแบบวดซ า(two-way repeated measures ANOVA) เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย

1. เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบบนทกขอมลสวนบคคลของผปวยและผดแล 2. เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก โปรแกรมสนบสนนและใหความร คมอในการเฝาระวงภาวะ

เลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยทพฒนาจากกรอบแนวคดของโอเรม [17] และแบบประเมนการรบรความสามารถของผดแล ซงประกอบดวย คาการรบรความสามารถในการคาดการณและตดสนใจการกระท าในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย จ านวน 6 ขอ และคาการรบรความสามารถในการลงมอปฏบตของผดแลเพอเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผ ปวยบาดเจบศรษะเลกนอย โดยแบงเปนการชวยเหลอดานกจวตรประจ าวน จ านวน 9 ขอ การชวยเหลอเมอเกดอาการผดปกต จ านวน 31 ขอ การหาขอมลแหลงทปรกษาเพอขอความชวยเหลอ 1 ขอ และความมนใจในการดแลผปวยทบาน 1 ขอ รวม 48 ขอ โดยมคะแนนรายขอตงแต 1 – 10 คะแนน 1 หมายถง ระดบการรบรความสามารถของทานในขอนนมนอยสด 10 หมายถง ระดบการรบรความสามารถของทานในขอนนมมาก

วธการเกบรวบรวมขอมล กลมควบคม เปนกลมผดแลทไดรบการสอนตามปกตจากพยาบาลแผนกงานอบตเหต-ฉกเฉนโดยผวจยจะ

ชแจงเกยวกบขอมลและขนตอนการศกษาวจย หลงจากนนใหผชวยวจย 1 คน ซงเปนเจาหนาทเวชกจฉกเฉนไดรบการเตรยมความพรอมจากผวจย เปนผประเมนการรบรความสามารถของผดแลกอนการสอน ตอมาใหพยาบาลแผนกงานอบตเหต-ฉกเฉนสอนผดแลตามปกต พรอมแจกแผนพบในการดแลผปวยทบาน เมอสนสดการสอนตามปกตใหผชวยวจยคนเดมประเมนการรบรความสามารถหลงการสอนทนท หลงจากนนจงใหผดแลและผปวยกลบบานไดและท าการนดผดแลพรอมกบผปวยกลบมาโรงพยาบาลอกครงในวนท 3 ของการบาดเจบ เพอตรวจความผดปกตของผปวย และ ประเมนการรบรความสามารถของผดแลหลงจากทไปดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน โดยมผชวยวจยเปนผท าการประเมนการรบรความสามารถของผดแลอกครง

กลมทดลอง เปนกลมทไดรบโปรแกรมสนบสนนและใหความรจากผวจย โดยรบการประเมนการรบรความสามารถของผดแลกอนการสอนจากผชวยวจย ผวจยท าการสอนผดแลตามโปรแกรมสนบสนนใหความร ซงจะใชเวลาประมาณ 20 นาท อกทงสนบสนนคมอใหแกผดแลน าไปใชในการดแลผปวยทบาน เมอสนสดการสอนผชวยวจย

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 176 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

คนเดมประเมนการรบรความสามารถหลงการสอนทนท หลงจากนนจงใหผดแลและผปวยกลบบานไดและท าการนดผดแลพรอมกบผปวยกลบมาโรงพยาบาลอกครงในวนท 3 ของการบาดเจบ เหมอนกลมควบคม

ผลการวจย

สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง จากการศกษาขอมลสวนบคคล โดยกลมควบคมและกลมทดลองมรายละเอยดตามล าดบ คอ ดานอาย กลม

ควบคมมอายระหวาง 20-36 ป อายเฉลย 27.40 ป (SD = 4.47) กลมทดลองมอายระหวาง 22-37 ป อายเฉลย 32.75 ป (SD = 7.02) สวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 90, รอยละ 80) นบถอศาสนาพทธ (รอยละ 75, รอยละ 95) ดาน มสถานภาพสมรสค (รอยละ 55, รอยละ 75) ไดรบการศกษาระดบสงกวามธยมปลาย (รอยละ 55) ประกอบอาชพอสระ (รอยละ 65, รอยละ 70) ดานรายไดมากกวา 10,000 บาท/เดอน (รอยละ 70, รอยละ 65) สมพนธภาพกบผปวยเปนญาตสายตรง (รอยละ 65, รอยละ 70) เปนตน โดยพบวาเมอเปรยบเทยบความแตกตาง โดยใชสถตไคสแควร (chi-square) หรอการทดสอบฟชเชอร (Fisher,s Exact test) กลมตวอยางทงสองกลมมคณสมบตไมแตกตางกนทางสถต (ตารางท 1)

ตารางท 1 จ านวน รอยละ คาคะแนนต าสด คาคะแนนสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของผดแล จ าแนกตาม ขอมลสวนบคคล และเปรยบเทยบความแตกตางของกลมควบคมและกลมทดลอง (N = 40)

ขอมลทวไป กลมควบคม (n = 20) กลมทดลอง (n = 20) Statistics

Value P-value

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

อาย (ป) Min = 20, Max = 36 = 27.40, SD = 4.47

Min = 22, Max = 37 = 32.75, SD = 7.02

2.87a 3.27

เพศ ชาย หญง

2

18

10 90

4

16

20 80

.66b

.33

ศาสนา พทธ อสลาม

15

5

75 25

19

1

95

5

.18b .09

สถานภาพสมรส โสด สมรส

9

11

45 55

5

15

25 75

1.76c .19

ระดบการศกษา ต ากวามธยมปลาย สงกวามธยมปลาย

9

11

45 55

9

11

45 55

.00c 1.00

อาชพ รบราชการ อาชพอสระ

7

13

35 65

6

14

30 70

1.00b .50

รายได ต ากวา 10000 บาท/เดอนมากกวา 10000 บาท/เดอน

6

14

30 70

7

13

35 65

1.00b .50

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 177 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ตารางท 1 (ตอ)

ขอมลทวไป กลมควบคม (n = 20) กลมทดลอง (n = 20) Statistics

Value P-value

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ สมพนธภาพกบผปวย

คสมรส ญาตสายตรง

7

13

35 65

6

14

30 70

1.00b .50

a = t-test, b = Fisher ,s exact-test, c = Chi-square

สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐานการวจย สมมตฐาน 1 คะแนนความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย

ในกลมทดลองภายหลงเขารวมโปรแกรมสนบสนนและใหความรสงกวากลมควบคมทไดรบการดแลตามปกต ผลการศกษา พบวา คาเฉลยคะแนนการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของ

ผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย ของกลมควบคมและกลมทดลอง กอนการสอน หลงการสอนทนท และหลงการดแลผปวย ทบาน 3 วน เพมขน ( ตารางท 2)

ตารางท 2 คาเฉลยคะแนนการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบ ศรษะเลกนอยในกลมควบคมและกลมทดลอง กอนการสอน-หลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการ ดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน (N = 40)

การรบรความสามารถ กลมควบคม (n=20) กลมทดลอง (n=20)

min max X SD min max X SD กอนการสอน 98.00 462.00 233.80 98.78 72.00 452.00 215.40 103.47 หลงการสอนทนท 202.00 472.00 325.90 77.89 173.00 469.00 390.55 75.69 หลงการดแลผปวยทบาน 3 วน

247.00 472.00 349.55 68.57 399.00 480.00 455.70 21.62

เนองจากคะแนนเฉลยความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะ

เลกนอยกอนการสอนไมแตกตางกน ผวจยจงไมน ามาเปนตวแปรรวมในการวเคราะห ดงนนในการศกษาครงนจงประเมนความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยรวม 2 ครง คอ หลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนความสามารถของผดแลในการเฝา ระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย ระหวางกลมควบคมและกลมทดลองดวยสถตความแปรปรวนแบบวดซ า (repeated-measures ANOVA) พบวา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตอยางนอย 1 ค (F = 19.72, p < .001, effect size .34, power = .99) (ตารางท 3)

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 178 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ตารางท 3 ตารางเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในระหวางกลม ควบคมและกลมทดลองในระยะหลงการสอนทนทและหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน โดยใชโดยใชสถตความแปรปรวนสองทางแบบวดซ า (two-way repeated measures ANOVA)

แหลงความแปรปรวน SS df MS F Effect size Power

ระหวางกลม ภายในกลม รวม

145863.20 281107.35 426970.55

1 38 39

145863.20 7397.56

153260.76

19.72*

.34

.99

Note. *** = p < .001, SS = Sum of Square, MS = Mean Square และเมอทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะ

เลกนอย หลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ระหวางกลมควบคมและกลมทดลองดวยสถตทอสระ (Independent t-test) พบวา คะแนนเฉลยการรบรความสามารถหลงการสอนทนทและหลงการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วนของกลมควบคม และกลมทดลอง แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (t = 2.66, p < .05 และ t = 6.60, p < .001 ตามล าดบ) (ตารางท 4)

ตารางท 4 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยระหวาง กลมควบคมและกลมทดลองในระยะหลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ดวยสถตทอสระ (Independent t-test)

ระยะเวลา กลมควบคม (n=20) กลมทดลอง(n=20)

t p-value (2-tailed) X SD X SD

หลงการสอนทนท 325.90 77.89 390.55 75.69 2.66 .011 หลงการดแลผปวยทบาน 3 วน 349.55 68.57 455.70 21.62 6.60 .000

สมมตฐาน 2 คะแนนเฉลยการรบรความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยกลมทดลองภายหลงเขารวมโปรแกรมสนบสนนและใหความรสงกวากอนไดรบโปรแกรมสนบสนนและใหความร เมอเปรยบเทยบคาการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในกลมควบคมกอนการสอน-หลงการสอนทนท และหลงการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ดวย repeated-measures RANOVA แบบ one way ANOVA พบวา คาความสามารถในการดแลผปวยของผดแล แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตอยางนอย 1 ค (F = 11.57, p < .001) (ตารางท 5)

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 179 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ตารางท 5 เปรยบเทยบคาความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในกลมควบคมกอนการสอนและหลง การสอนทนท และหลงดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน โดยใชสถตความแปรปรวนทางเดยววดซ า (N=20)

แหลงความแปรปรวน Sum of Square df Mean Square F ระหวางเวลา 156267.30 2 78133.65 11.57*** ระหวางภายในกลม 384967.95 57 6753.82

รวม 541235.25 59 ***p<.001 เมอเปรยบเทยบคาการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในกลมทดลองกอนการสอนและหลงการสอนทนท และหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน ดวย repeated-measures RANOVA แบบ one way ANOVA พบวา คาการรบรความสามารถในการดแลผปวยของผดแล แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตอยางนอย 1 ค (F = 54.77, p <. 001) (ตารางท 6)

ตารางท 6 เปรยบเทยบคาการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในกลมทดลองกอนการสอนและ หลงการสอนทนท และหลงการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วนโดยใชสถตความแปรปรวนทางเดยววดซ า (N=20)

แหลงความแปรปรวน Sum of Square df Mean Square F ระหวางระยะเวลา 618233.66 2 309116.82 54.74*** ระหวางภายในกลม 321855.35 57 5646.59 รวม 940088.98 59 ***p<.001

และเมอเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของกลมควบคมและกลมทดลอง กอนการสอน หลงการสอนทนท และหลงการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน เปนรายค โดยวธ Multiple Comparisons พบวา คะแนนเฉลยการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของกลมควบคมและกลมทดลอง หลงการสอนทนทและหลงการดแลผปวยทบาน 3 วน สงกวากอนการสอนอยางมนยส าคญทางสถต (p<.01) และ คะแนนเฉลยการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของกลมทดลองสงกวาหลงการสอนทนทอยางมนยส าคญทางสถต (p<.01) แตในกลมควบคมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) (ตารางท 7)

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 180 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ตารางท 7 ตารางเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะ เลกนอยในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของกลมควบคมและกลมทดลอง กอนการสอน- หลง การสอนทนท และหลงการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วน เปนรายค โดยวธ Multiple Comparisons

ระยะเวลา

กลมควบคม (N=20) กลมทดลอง (N=20)

คะแนน ความสามารถ

Mean

Different

p-value

คะแนน ความสามารถ

Mean

Different

p-value

SD SD กอนการสอน หลงการสอนทนท

233.80 325.90

98.80 77.89

92.10 .002 215.40 390.55

103.47 75.69

175.60 .000

หลงการสอนทนท หลงการดแลทบาน 3 วน

325.90 349.55

77.89 68.57

27.15 .552 390.55 455.70

75.69 21.62

64.65 .004

กอนการสอน หลงการดแลทบาน 3 วน

233.80 349.55

98.80 68.57

119.25 .000 215.40 455.70

103.47 21.62

240.25 .000

อภปรายผลการวจย การทผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยมคะแนนการรบรความสามารถในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองเพมขนหลงไดรบโปรแกรมสนบสนนและใหความรทนท และหลงการใชคมอดแลผปวยทบาน 3 วน และยงสงกวากลมควบคมทไดรบการดแลตามปกต เนองจาก การศกษาครงนไดจดโปรแกรมการสนบสนนและใหความรแกผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย สงผลตอการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองซงสอดคลองกบทฤษฎของโอเรม ทกลาววา ความสมพนธระหวางการพยาบาลระบบสนบสนนและใหความรกบการเพมความสามารถในการดแลของผดแลผปวย [17] และหากวเคราะหตามกลยทธภายในโปรแกรมทมทง การสอน การชแนะ สนบสนน และการสรางสงแวดลอมนน ผวจยด าเนนกจกรรมการสอนโดยใหความรแกผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยตามสถานการณของผปวย ไดแก การใหความรเกยวกบการบาดเจบศรษะเลกนอย อาการและอาการแสดงของการเกดภาวะเลอดออกในสมองขนกบผปวย การปฏบตการดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย อกทงมการชแนะแนวทางและวางแผนการแกไขปญหารวมกบผดแลในการชวยเหลอผปวยหากมอาการผดปกตเกดขนกบผปวย โดยการสรางสถานการณสมมตและใหผดแลลองแกไขสถานการณทเกดขนพรอมทงมการชแนะวธการแกไขทถกตองตามความเหมาะสม ซงการใหความรนนจะสอดคลองกบความตองการและความพรอมของผดแล ท าใหผดแลมความสนใจในการเรยนรเพมขน [20] อกทงโปรแกรมยงประกอบดวย การสอนโดยใชสอการสอนประกอบ การสนบสนนโดยการใหคมอแกผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยเพอใหอานและทบทวน ท าความเขาใจไดเองภายหลงเมอกลบ ไปดแลผปวยทบาน ท าใหผดแลเกดความเขาใจมากขน เปนการพยาบาลระบบหนงทเปนวธการชวยเหลอของพยาบาลในการพฒนาความสามารถของผดแลในการดแลผปวย ซงการใหคมอผดแลกลบไปใชในการดแลผปวยทบาน โดยการจดท าคมอเปนรปเลม อานงาย สามารถท าความเขาใจไดดวยตนเองเมอตองกลบไปดแลผปวยทบาน ชวยท าใหผดแลมความสามารถในการดแลผปวย และสามารถเฝา

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 181 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

ระวงภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนกบผปวยไดมากขน ซงสอดคลองกบการศกษาของสเตนและลอควด [21] พบวา รปแบบการใหขอมลโดยการใชคมอ แผนพบและวดทศนท าใหผปวยมความร ความเขาใจและมทกษะเพมขน ดงนนการใหขอมลโดยวธการใชแผนการสอน และการใหคมอในการดแลผปวยแกผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยจงเปนวธทเหมาะสมทจะชวยใหผดแลมการรบรความสามารถในการดแลผปวยเพมมากขนกวาการสอนแบบปกตทวไป อกทงการชแนะแนวทางในการปฏบตการดแลผปวย ลกษณะของขอมลซงประกอบดวยเนอหาและรายละเอยดทจ าเปนและสนองตอความตองการดานขอมลของสมาชกในครอบครวผปวยทบาดเจบศรษะ โดยไม ตองรอใหสมาชกรองขอ [22] ประกอบกบการใชสอประกอบการสอนเปนภาพทเขาใจงายจะชวยผดแลมความเขาใจและจดจ าไดมากขน นอกจากนยงมการสรางสงแวดลอมท เหมาะสมตอการเรยนร เอออ านวยตอการพฒนาความสามารถของผดแล รสกเปนสวนตวไมมสงรบกวน ผดแลสามารถแสดงความรสกสอบถามขอสงสยจากผวจยไดอยางอสระ [23] ซงการสรางสงแวดลอมเปนวธเพมแรงจงใจของผดแลในการวางเปาหมายทเหมาะสม และปรบเปลยนพฤตกรรมเพอใหไดผลตามทตงเปาหมายไว [17] จะเหนไดวากระบวนการของโปรแกรมสนบสนนและใหความร มผลใหผดแลไดเรยนรการปฏบตการดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอย เพอเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองไดอยางเตมท เกดความมนใจ สงเสรมใหเกดกระบวนการเรยนรและการพฒนาความสามารถของผดแลเพมขนจงท าใหคาคะแนนเฉลยความสามารถหลงการสอนทนทของกลมทดลองสงกวากลมควบคม สอดคลองกบการศกษาของ นภาภทร, ทพพาพร และพวงพยอม [18] ซงพบวา ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทไดรบการพยายาบระบบสนบสนนและใหความรมความสามารถในการดแลผปวยสงกวาผดแลทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยส าคญทางสถต (p < .01) จากการศกษาครงนยงพบวาคะแนนการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออก ในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกตหลงการสอนทนทสงกวากอนการสอนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .01) แตยงนอยกวาคะแนนการรบรความสามารถของผดแลในกลมทดลอง ซงอธบายไดวาการทผดแลผไดรบความรทางสขภาพจากเจาหนาท ซงเปนผทมความรทกษะ มประสบการณ ท าใหเกดการเรยนรในการดแลผปวย จงท าใหคะแนนความสามารถของผดแลกลมควบคมและกลมทดลอง หลงการสอนเพมมากขนซงสอดคลองกบทฤษฎของโอเรม [17] เกยวกบปจจยพนฐานทเกยวของกบความสามารถของผดแล ในกลมควบคมและกลมทดลอง ไดแก ดานอายของผดแล (ตาราง 1) เปนวยผใหญทมวฒภาวะ มความรบผดชอบสง ดานเพศ ซงในการทดลองครงนผดแลรอยละ 80 เปนเพศหญง (ตาราง 1) ซงลกษณะของผดแลดงกลาวอาจมผลตอความสามารถของผดแล เนองจากความเชอทางสงคมและการปลกฝงคานยม ทมกคาดหวงใหสมาชก ในครอบครวทเปนเพศหญงท าหนาทในการดแลสมาชกในครอบครวและสมาชกทเจบปวย [24] ดานความสมพนธระหวางผดแลกบผปวยในกลมควบคมและกลมทดลอง ซงผดแลเปนบตร รอยละ 58 และ 62 (ตาราง 1) ท าใหผดแลมความรสกมคณคาไดท าประโยชนทดแทนบญคณ เกดสมพนธภาพทดระหวางผปวยกบผ ดแล ผดแลเกดความภมใจ ท าใหเพมความสามารถและทกษะในการดแลผปวย ดานการศกษากลมตวอยางรอยละ 55 มการศกษาสงกวาชนมธยมปลาย (ตาราง 1) เนองจากการศกษาเปนสงจ าเปนตอการพฒนาทกษะและทศนะคตทดตอการดแลสขภาพ [17] ผดแลมระดบการศกษาสงสามารถประเมนสถานการณไดตรงกบความเปนจรง มทกษะในการแสวงหาขอมล เขาใจวธการรกษาตลอดจนใชแหลงประโยชนตางๆ ไดดกวาผทมระดบการศกษาต า (Muhlenkamp

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 182 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

& Sayles, 1986 อางตาม[18]) ดงนนการศกษาจงมผลใหคะแนนความสามารถของผดแลสงขน ดานรายไดของผดแลรอยละ 70 มรายไดมากกวา 10,000 บาท/เดอน(ตาราง 1) ซงเพยงพอกบการใชจายรายไดของครอบครวเปนปจจยพนฐานดานแหลงประโยชนทมตอความสามารถของผดแลในการดแลผปวยทตองพงพา ผดแลทมรายไดต าจะมความวตกกงวลเกยวกบคาใชจายในการรกษามากกวาบคคลทมรายไดสง ผทมรายไดสงจะมแหลงประโยชนชวยใหบรรลเปาหมายของการดแลบคคลทตองการการดแล ในการศกษาครงนผดแลไมมปญหาเรองคาใชจาย ท าใหมความสามารถในการดแลผปวยไดเพมขน และจากการศกษายงพบวาคะแนนการรบรความสามารถของผดแลผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของกลมทดลองหลงการใชคมอในการดแลผปวยทบานเปนเวลา 3 วนสงกวาหลงการสอนทนทอยางมนยส าคญทางสถต (p < .01) แตในกลมควบคม ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > .05) ซงอธบายไดวา การใหความรทมแบบแผนจะชวยสงเสรมใหการรบรความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยเพมมากขน ซงสอดคลองกบการศกษาของ ปรมาภรณ [7] ซงไดศกษาผลของโปรแกรมการสอนของผดแลตอการปฏบตการดแลผปวยบาดเจบศรษะระดบเลกนอย พบวา การสอนทมแบบแผนโดยการใชสอการสอน และคมอในการดแลผปวย มผลใหการปฏบตการดแลผปวยบาดเจบศรษะระดบเลกนอยอยในระดบสง เชน การปองกนอบตเหต การเฝาระวง และการประเมนอาการแทรกซอน ซงสงผลใหลดภาวะแทรกซอนจากการบาดเจบศรษะเลกนอยได [25] ทงนเนองจากการแจกคมอการดแลจะชวยสงเสรมความเขาใจของผดแล และลดความวตกกงวลในเรองการจดจ าเนอหา [27] ท าใหความสามารถของผดแลในการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยเพมมากขน

เอกสารอางอง [1] Livington, D.H., Lavery, R.F., passannante, M.R., Skurnick, J.H., Baker, S., Fabian, T.C, et al. 2000.

Emergency department discharge of patients with negative cranial computed tomography scan after minimal head injury. Annals of Surgery 232: 126-132.

[2] Boussard, C.N., Bellocco, R., Geijerstam, J.L., Borg, J.; and Adami, J. 2006. Delayed intracranial complication after concussion. The Journal of Trauma 61, 557-581.

[3] Evan, R.W. 2006. Concussion and mild traumatic brain injury. Retrieved October 20, 2010, From http://www.plin.exteen.com/20060625/concussion.htm [4] Geijerstam, J.L.; and Britton, M. 2003. Mild head injury-mortality and complication rate: Meta- analysis.of

finding in a systematic literature review, Acta Neurochirurgica 145: 843-850. [5] สงวนสน รตนเลศ. 2546. บาดเจบทศรษะ: การดแลตามระบบคณภาพ HA. กรงเทพมหานคร: โอ เอส พรนทตงเฮา. [6] กรรณการ กาศสมบรณ. 2550. แนวปฏบตการประเมนผปวยบาดเจบศรษะเลกนอยทเขารบการรกษาในหอง

อบตเหตฉกเฉน. เขาถง 24 กรกฎาคม 2551, สบคนจาก http://www. ns.mahidol.ac.th

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 183 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

[7] ปรมาภรณ นรมล. 2548. ผลของโปรแกรมการสอนผดแลตอการปฏบตการดแลผปวยบาดเจบทศรษะเลกนอย. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการพยาบาลผใหญทบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

[8] Allina Hospital & Clinic. 2004. Minor Head Injury. Retrieved August 22, 2008, from http://www. Medformation.com/ac/mm_qdis.nsf/qd/nd7145g.htm

[9] Hickey, J. V. 2003. The clinical practices of neurological and neurolosurgical nursing (5th ed.). Philadephia: Lippincott William & Wilkin.

[10] Heng, K.W.J.; Tham, K.Y., Foo, J.. S.; Lau, Y. H.; and Li, A.Y.K. 2007. Recall of discharge advice given to patients with minor head injury presenting to a Singapore emergency department. Singapore Medicine Journal 48, 1107-1110.

[11]จเร ผลประเสรฐ. (2549). Head Injury. ใน ชาญวทย ตนตพพฒน และธนต วชรพกก (บรรณาธการ), ต าราศลยศาสตร (หนา 801-818). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

[12] Vos, P.E. 2002. Guideline on minor traumatic brain injury. EFNS European Journal of Neurology 9, 207-219. [13] รตนา อยปลา. 2543. ผลการสนบสนนขอมลและอารมณตอความวตกกงวลของสมาชกในครอบครวผปวย

บาดเจบศรษะ. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร มหาวทยาลยชยงใหม

[14] อรอนงค โกเมศ. 2552. ความสมพนธระหวางการรบรโอกาสเสยงและการรบรความรนแรงกบการเฝาระวงภาวะเลอดออกในสมองของผบาดเจบศรษะเลกนอยและผดแล. วทยานพนธพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยสงขลานครนทร. [15] ทพพาพร ตงอ านวย. 2545. การพยาบาลผปวยบาดเจบทศรษะ. เชยงใหม: ภาควชาการพยาบาล ศลยศาสตร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. [16] นครชย เผอนปฐม. (2546). Minor head injury. ใน Clinical practice guidelines (หนา 433-445). กรงเทพมหานคร: โอเอส พรนตงเฮาส. [17] Orem, D.E. 2001. Nursing: Concepts of practices (6th ed.). St. Louis: Mosby Year Book. [18] นภาภทร ภทรพงศบณฑต, ทพาพร วงศหงสกล, และพวงพยอม ปญญา. 2550. ผลของการพยาบาลระบบ

สนบสนนและใหความรตอความสามารถในการดแลของผดแลผปวย โรคหลอดเลอดสมอง. พยาบาลสาร 14(1), 121-130.

[19] J. Cohen, “Statistical power analysis for the behavioral sciences”, New Jersey: Lawrece Erebaum

Associated, 1988.

[20] สมจต หนเจรญกล. 2543. การพยาบาล: ศาสตรของการปฏบต. กรงเทพมหานคร: ว.เจ. พรนตง. [21] Stern, C.; and Lockwood, C. (2005). Knowledge retention of preoperative patient information. International Journal of Evidence-Based Healthcare 3, 45-63.

การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 184 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย”

[22] Chien, W-T., Chiu, Y. L., Lam, L-W., and Ip, W-Y. (2006). Effect of a needs-base education programmefor family cares with a relative in an intensive care unit: A Quasi-experimental study. International Journal of Nursing Studies, 43(1), 39-50.

[23] Boyd, J. 2001. A process for delivering bad new: Support family when a child is diagnosed. Journal of Neuroscience Nursing 33, 14-19.

[24] จอม สวรรณโณ. 2541. ญาตผดแล: แหลงประโยชนทส าคญของผปวยเรอรง. วารสารการพยาบาล 47(3), 147-157. [25] โสพน ศรสมโภชน. 2548. ผลการสอนรายบคคลตอความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนและ

ภาวะแทรกซอนในผปวยบาดเจบศรษะระดบไมรนแรง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล

[26] วมล มากขนทด. 2555. ผลของโปรแกรมการเตรยมความพรอมในการจ าหนายผปวยบาดเจบศรษะระดบเลกนอยและผดแลตออาการทเกดภายหลงการบาดเจบศรษะและการกลบรกษาซ า. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยบรพา