EFEKTYWNOŚĆ STUDIÓW DOKTORANCKICH

Józef E. Sienkiewicz

wykład inauguracyjny 16 października 2012

Celem studiów doktoranckich jest wypromowanie nowego doktora

Bycie słuchaczem studiów doktoranckich, zaliczanie obowiązkowych i nadobowiązkowych przedmiotów, aktywne i bierne uczestnictwo w seminariach, publikowanie prac naukowych, zdobywanie grantów na swoje projekty, pisanie wniosków o stypendia itp. to są tylko środki prowadzące do tego celu.

Moja definicja efektywności studiów doktoranckich:

( LD / LS ) x 100%,

gdzie LD jest liczbą słuchaczy studiów doktoranckich uzyskujących doktorat w ciągu czterech lat trwania studiów,

natomiast LS jest liczbą słuchaczy studiów doktoranckich rozpoczynających studia doktoranckie.

Obecnie, w zależności od studium doktoranckiego na PG ten wskaźnik waha się od 1% do 15%.

Dlaczego warto zrobić doktorat ?

Czym kierują się kandydaci na studia doktoranckie ?

Skąd czerpią motywację do czekającego ich co najmniej czteroletniego wysiłku ?

Nie ma jednoznacznych odpowiedzi na tak postawione pytania. Odpowiedzi może być tyle, ile w tej chwili przebywa na tej sali kandydatów na studia doktoranckie.

Motywacja czysto naukowa:

• chęć zaspokojenia naturalnej ciekawości,• chęć sprostania intelektualnym wyzwaniom,• niewymuszona potrzeba prowadzenie badań i zajmowania się

nowymi, dotychczas nieporuszanymi tematami.

Motywacja pragmatyczna:

• podwyższenie swojego statusu społecznego,• traktowanie stopnia naukowego doktora jako nie tylko przepustki

do świata nauki i badań, ale również jako swojej szansy w znalezieniu ciekawej i dobrze płatnej pracy,

• odsunięcie przynajmniej na jakiś czas różnych życiowych decyzji, przedłużenie znanego już statusu bycia studentem.

Jak zostać doktorem w ciągu czterech lat ?

• należy traktować swój wybór bardzo poważnie,• mieć szczęście w wyborze dobrego opiekuna naukowego

i przyszłego promotora, • planować swoje działania z dużym wyprzedzeniem, rzetelna praca

naukowa wymaga dużo czasu i poświęcenia,• prowadzić otwarte dyskusje naukowe na nurtujące nas tematy, • cieszyć się z własnych sukcesów i chwalić się nimi,• otworzyć przewód doktorski najpóźniej na IV lub V semestrze, • zdobywać stypendia naukowe, aby się utrzymać bez świadczenia

prac pozanaukowych (o tym w drugiej części wykładu).

Doktorant może ubiegać się o pomoc materialną w formie:

• stypendium ze środków własnych wydziału,• stypendium w projekcie InterPhD,• stypendium dla najlepszych doktorantów z Funduszu Pomocy

Materialnej,• stypendium z dotacji projakościowej,• stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych,• stypendium socjalnego,• zapomogi losowej,• stypendia ze źródeł zewnętrznych, np. MNiSW, FNP, fundowane

przez przemysł, z programów unijnych, • wynagrodzenie za udział w realizacji grantów.

Stypendium ze środków własnych wydziału dla studentów studiów stacjonarnych wypełniających obowiązki:

• realizacji obowiązującego programu studiów doktoranckich, • uczestnictwa w zajęciach i praktykach,• zaliczenia z przedmiotów objętych programem studiów

doktoranckich,• prowadzenia badań naukowych, • składania semestralnych i rocznych sprawozdań z przebiegu

pracy naukowej,• odbywania praktyki zawodowej w formie prowadzenia zajęć

dydaktycznych.

Powyżej 60% pensji asystenta czyli ponad 1 131 zł miesięcznie.

Stypendium dla najlepszych doktorantów z Funduszu Pomocy Materialnej dla studentów i doktorantów

Przyznawane jest dla doktorantów:• na pierwszym roku za bardzo dobre wyniki w postępowaniu

rekrutacyjnym,• na pozostałych latach za:

- bardzo dobre lub dobre wyniki egzaminów,- postęp w pracy naukowej i przygotowaniu pracy

doktorskiej,- szczególne zaangażowaniem w pracy dydaktycznej.

Wysokość: 300-600 zł miesięcznie przez 10 miesięcy.

Stypendium projakościowe

Obejmuje 30% najlepszych doktorantów na poszczególnych latach studiów doktoranckich.

Jest przyznawane doktorantowi:• na pierwszym roku studiów doktoranckich za bardzo dobre

wyniki w postępowaniu rekrutacyjnym,• na kolejnych latach studiów za nienaganną postawą etyczną,

zaliczenie wszystkich wymaganych programem studiów przedmiotów oraz wyróżniające się osiągnięciami w pracy badawczej.

Wnioski należy składać do 22.10.2012 do Kierowników Studiów Doktoranckich

Wysokość: powyżej 800 zł miesięcznie

Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych wypłacane z Funduszu Pomocy Materialnej

Wysokość pomocy zależy od stopnia niepełnosprawności:• lekki 150 zł miesięcznie, • umiarkowany 300 zł miesięcznie,• znaczny 450 zł miesięcznie.

Stypendium wypłaca się przez 10 miesięcy.

Stypendium socjalne:

• uprawnione są osoby z niskim miesięcznym dochodem przypadającym na członka rodziny,

• kwota stypendium może zostać zwiększona z tytułu zamieszkania w domu studenckim,

• uprawnieni są doktoranci każdego roku.

Wysokość: 850 zł wypłacane przez 10 miesięcy.

Zapomoga losowa

Może być przyznane doktorantowi, który z przyczynylosowej przejściowo znalazł się w trudnej sytuacji

materialnej.

Może być przyznana tylko dwa razy w roku.W ramach rozliczenia należy przedstawić rachunki.

Wysokość: 300-500 zł

Stypendium ministra za wybitne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe

Stypendium może być przyznane doktorantowi, który spełnił łącznie następujące warunki:

• wykazał się postępami w pracy naukowej,• uzyskał wyniki egzaminów objętych programem studiów

doktoranckich w poprzednim roku akademickim, klasyfikujące go wśród 5% najlepszych doktorantów w danej dziedzinie,

• uzyskał wybitne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe w okresie od dnia rozpoczęcia studiów doktoranckich do dnia 30 czerwca roku ubiegania się o stypendium.

100 stypendiów rocznie o wysokości powyżej 2 000 zł miesięcznie.

Wynagrodzenie w grantach badawczych

PRELUDIUM 4 (NCN) - Konkurs na finansowanie projektów badawczych, realizowanych przez osoby rozpoczynające karierę naukową, nieposiadające stopnia naukowego doktora (skuteczność ok. 20 %).

Program JUVENTUS PLUS (MNiSW) - konkurs na podstawie prowadzonych projektów i opublikowanych wyników badań w wiodących światowych czasopismach (skuteczność ok. 50 %).

Stypendia MNiSW dla wybitnych młodych naukowców (skuteczność ok. 50 %).

Ok. 3 000 zł miesięcznie.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

Program LIDER:

• wsparcie osób rozpoczynających karierę naukową w zakresie zdobycia doświadczenia w samodzielnym planowaniu, zarządzaniu oraz kierowaniu zespołami badawczymi poprzez realizację projektów badawczych,

• czas realizacji projektu do 36 m-cy,

• członkami zespołu badawczego pełniącymi funkcje naukowe

i badawcze mogą być wyłącznie osoby w wieku do 35 lat.

Wysokość grantu: max 1,2 mln zł

Stypendium wypłacane w projekcie InterPhD

ze środków projektu POKL„Rozwój Interdyscyplinarnych studiów doktoranckich na

Politechnice Gdańskiej w zakresie nowoczesnych technologii”.

Obecnie obejmuje Wydział Chemiczny,Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej,

Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki,Instytut Maszyn Przepływowych PAN.

Wysokość: 1 500 zł miesięcznie przez 10 miesięcy.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej

Program START - stypendia za dotychczasowe osiągnięcia naukowe, wymagany dorobek publikacyjny.

Wysokość: ponad 2 300 zł miesięcznie.

Program VENTURES - stypendia za dotychczasowe osiągnięcia o potencjale wdrożeniowym, wymagany dorobek publikacyjny.

Wysokość ok. 3 000 zł miesięcznie.

Program POMOST – grant dla rodziców wracających do pracy badawczej po urlopie macierzyńskim, przewiduje stypendia dla 3 doktorantów.

Wysokość: ok. 3 000 zł miesięcznie.

Stypendia podmiotów zewnętrznych wspomagających prace wdrożeniowe

Stypendium InnoDoktorant - wypłacane z Projektu POKL prowadzonego przez Departament Rozwoju Gospodarczego, Urząd Marszałkowski Woj. Pomorskiego. Wspiera prace badawcze, które mają potencjał wdrożeniowy.

5 000 zł miesięcznie przez 6 miesięcy

Stypendium Pomorskiego Parku Technologicznego w Gdańsku i Wolnej Strefy Ekonomicznej- dla prac badawczych mających duży potencjał wdrożeniowy

5 000 zł miesięcznie przez 6 miesięcy

Inne źródła: Grupa Lotos, Energa itp.

Podsumowanie

Efektywność studiów doktoranckich jest niska. Na najlepszym studium doktoranckim PG zaledwie co piąty student otrzymuje stopień naukowy doktora w ciągu czterech lat trwania studiów doktoranckich.

Potrzebny jest wspólny systematyczny wysiłek doktorantów i ich opiekunów naukowych. W szczególności potrzebna jest świadoma, silna motywacja samych doktorantów.

Istnieją różne formy pomocy materialnej skierowanej do doktorantów. Należy z nich korzystać zamiast świadczyć pracę pozanaukową.