1/2

EFEKTIVNE TEMPERATURE U literaturi je poznat veoma veliki broj različitih efektivnih temperatura. Neke od njih su: 1. američka efektivna temperatura 2. belgijska efektivna temperatura 3. ruska efektivna temperatura i ekvivalentno-efektivna temperatura. Američka efektivna temperatura Zbog većih nedostataka kod registrovanja klimatskih prilika pomoću specijalnih instrumenata, u SAD se još prije II svjetskog rata krenulo drugim putem. Tamo su u klimatskim komorama vještački mijenjani pojedini faktori koji utiču na rudničku klimu, pa se taj uticaj ispitivao na ljudima pri radu. Tako dobijeni rezultati izraženi su u vidu tzv. američke efektivne temperature (tefA). Efektivnom temperaturom je izražen osjećaj koji izaziva zajednički uticaj temperature, vlage i brzine vazdušne struje, odnosno samo tri najvažnija klimatska faktora. Efektivna američka poklapa se sa temperaturom vazduha za slučaj kada vazduh stagnira (w=0) i kada je istovremeno potpuno zasićen vlagom (φ=100%). Do američke fektivne temperature došlo se empirijski polazeći od činjenice da klimatske prilike mogu biti podjednake i pored toga što se faktori koji utiču na njih mijenjaju. Na slici je prikazan dijagram američke efektivne temperature:

Dijagram omogućuje da se odrede neki karakteristični klimatski faktori pri kojima su klimatske prilike iste.

2/2

Efektivna američka temperatura je rezultat istraživačkog rada američkog društva inženjera za grijanje i ventilaciju (ASHVE). Kao granica pri kojoj se još mogu postići normalni radni učinci postavljeno je 25 efektivnih stepeni. Rashladno dejstvo vazduha izraženo američkom efektivnom temperaturom utvrñeno je dosta objektivno na osnovu mnogobrojnih praktičnih eksperimenata, pri čemu su pojedini subjektivni osjećaji eliminisani uporeñivanjem i izravnjavanjem. Američka efektivna temperatura ne uzima u obzir uticaj pritiska i toplotnog zračenja, što bi moglo da se ubroji u njene nedostatke. Osim toga, efektivna temperatura zavisi i od nekih drugih faktora kao što su, na primjer, vrsta odjeće, rasa ljudi, klimatskih zona i geografskih širina, itd. pa bi u vezi s tim bilo bilo neophodno izraditi posebne dijagrame. Meñutim, i pored svega ova klimatska vrijednost smatra se danas najobjektivnijim i najrealnijim mjerilom za utvrñivanje jamskih klimatskih prilika. Belgijska fektivna temperatura U belgijskog rudarskoj praksi uveden je pojam belgijske efektivne temperature koji odražava zajednički uticaj samo dva klimatska faktora: temperature i vlage, a koji je u literaturi poznat pod nazivom belgijske efektivne temperature. Ova klimatska vrijednost data je relacijom:

tefB=0,1 ts + 0,9 tv Belgijska efektivna temperatura uopšte ne uzima u obzir brzinu vazdušne struje za koju je dokazano da ima nesumljivo veliki uticaj na klimu. Granica pri kojoj se može postići normalan efekat rada postavljena je na vrijednost od 31 efektivnog stepena. Ova se vrijednost može postići: ako je temperatura 31°C i vlaga 100%, zatim ako je temperatura 37°C a vlaga 60% i konačno ako je temperatura 40°C a vlaga 48%. Iz izloženog se vidi da belgijska efektivna temperatura nije objektivno mjerilo za ocjenu klimatskih prilika, njena granica je postavljena isuviše visoko na štetu zaposlenih radnika.