Gewenst gedrag en sanctiebeleid.

Een 4 lademodel

Monique D’aes

monique.daes@g-o.be

monique.daes@g-o.bemonique.daes@g-o.bemonique.daes@g-o.be

Klassiek sanctiebeleid

Lineair stappenplan:

mondelinge waarschuwingen

opmerkingen in de agenda

strafstudie (met taak) / alternatieve werkstraf

gesprekken / contract

tijdelijke uitsluitingen

definitieve uitsluiting:

‘Alles geprobeerd!’

‘Consequent zijn!’

Geen consensus: ‘hard’ versus ‘soft’

•Leraren onderling

•Leraren versus directeur / leerlingenbegeleider

•Leerlingen versus leraren

•Ouders versus directeur en leraren

Persoonlijk geweten gemeenschap

Behoefte aan eenduidigheid én aan aan flexibiliteit

Behoefte aan consensus én aan individuele autonomie

Sleutelwoord: RECHTVAARDIGHEID

EENDUIDIGHEID: overtredingen in categorieën

ERNSTIG 1-MALIG

ERNSTIG FREQUENT

NIET ERNSTIG INCIDENTEEL

NIET ERNSTIGFREQUENT

Incidenteel, maar ernstig

Een heel ernstig feit, zelfs als het gedrag uitzonderlijk is, en ook als er verzachtende omstandigheden zijn.

Voorbeeld: een valse bommelding

Incidenteel en niet ernstig

Fundamenteel veel lichtereovertredingen dan de eerste categorie.

Voorbeeld: 2 x te laat op school in de loop van een schooljaar

Niet ernstig maar frequent

Overtredingen uit de tweede categorie die een gewoonte zijn geworden.

Voorbeeld: 4 x taak te laat in de loop van 1 trimester.

Ernstig én frequent

Ernstige overtredingen die frequent voorkomen. Uitingen van een negatieve houding ten aanzien van volwassenen of medeleerlingen.

Voorbeeld: pesten

Categorieën: objectief, transparant

1.Linkerkant: eenmalig, incidenteel, ‘toevallig’

2.Rechterkant: ‘gewoonte’, ‘houding’, ‘ingesteldheid’

3.Bovenkant: zware feiten

4.Onderkant: lastig pubergedrag

Standpunt van de camera = objectieve feiten, zonder context

Oefening 1: de categorieën invullen

1.Individueel

Voor elke categorie: 3 overtredingen (+ frequentie).

2.In groepjes

Op een groot blad in 4 vakken de voorbeelden waarover consensus is.

Incidenteel, maar ernstig

Een heel ernstig feit, zelfs als het gedrag uitzonderlijk is, en ook als er verzachtende omstandigheden zijn.Voorbeelden:een valse bommelding, een zware vechtpartij, vandalisme, diefstal, filmen, gevaarlijk gedrag, dealen, wapenbezit, spieken op een examen …

Incidenteel en niet ernstig

Fundamenteel veel lichtereovertredingen dan de eerste categorie.Voorbeelden: 1 of 2 (of …) xte laat, gsm-gebruik, agenda niet bij zich, taak niet op tijd, materiaal vergeten, boterham eten, kauwgom, hoofddeksel, babbelen, binnensmonds vloeken, blikje niet in de afvalbak, spieken op een toets …

Niet ernstig maar frequent

Overtredingen uit de tweede categorie die een gewoonte zijn geworden.

Voorbeelden: 3 of 4 (of …) xte laat op school, materiaal niet in orde, speels gedrag, ongepaste taal, instructies niet opvolgen …

Ernstig én frequent

Ernstige overtredingen die frequent voorkomen. Uitingen van een negatieve houding ten aanzien van volwassenen of medeleerlingen.Voorbeelden: (cyber)pesten, de klas op stelten zetten, zware beledigingen, bedreigingen, spijbelen, straffen niet uitvoeren, geen gezag aanvaarden …

EENDUIDIGHEID: overtredingen in categorieën

ERNSTIG 1-MALIG

ERNSTIG FREQUENT

NIET ERNSTIG INCIDENTEEL

NIET ERNSTIGFREQUENT

Oefening 2: dezelfde aanpak voor A en B?

GEBROKEN NEUS (1 x)

• A: woedeaanval• B: mislukte grap

WEGLOPEN

(2 x)

• A: plezier maken• B: angst voor

pesten

TE LAAT OP SCHOOL (2 x)

• A: verstrooid• B: schuld van

ouders

TAKEN TE LAAT(4 x)

• A: ‘vergeetkop’• B: faalangst

Dilemma

ALGEMENE REGELS

INDIVIDUELE AANPAK

DUIDELIJK GENUANCEERD

VOORSPELBAAR FLEXIBEL

HANDIG MENSELIJK

RECHTVAARDIG RECHTVAARDIG

RISICO: RIGIDITEIT

RISICO:ONBEREKENBAAR

PEDAGOGISCHE INTERVENTIES

VEEL DISCIPLINEWEINIG ONDERSTEUNING

STRAFALS SIGNAAL

VEEL DISCIPLINEVEEL ONDERSTEUNING

HERSTEL EISEN GOEDMAKEN

WEINIG DISCIPLINEWEINIG ONDERSTEUNING

WAARSCHUWENKREDIET GEVEN

WEINIG DISCIPLINEVEEL ONDERSTEUNING

GEWENSTGEDRAG TRAINEN

Het 4 lademodel

ERNSTIG1 MALIG

STRAF-ALS-SIGNAAL

ERNSTIGFREQUENT

HERSTEL EISEN

NIET ERNSTIGINCIDENTEEL

WAARSCHUWEN

NIET ERNSTIGFREQUENT

GEWENST GEDRAG TRAINEN

STRAF ALS SIGNAAL bij 1 x ERNSTIG

STERK SIGNAAL IS NOODZAKELIJK (niet enkel definitieve uitsluiting!)

•Krediet geven = ongepast•Gewenst gedrag voordoen = onnodig •Herstel vragen = mogelijk

WAARSCHUWEN bij INCIDENTEEL + NIET ERNSTIG

VAAK VOLSTAAT CONTACT LEGGEN (een klein verbaal of non-verbaal signaal)

• Straffen = onredelijk• Gewenst gedrag trainen = onnodig• Herstel vragen = overdreven

GEWENST GEDRAG TRAINENbij NIET-ERNSTIG maar FREQUENT

EEN NIEUWE GEWOONTE AANLEREN, VRAAGT EEN PERSOONLIJKE AANPAK (op maat en ook positief!)

•Uitsluitend straffen = inefficiënt•Blijven krediet geven = nutteloos•Herstel vragen = overdreven

HERSTEL EISEN, HET GOEDMAKEN bij ERNSTIG én FREQUENT

STERK SIGNAAL + HERSTELALLEBEI NOODZAKELIJK

• Enkel straffen ≠ schadeherstel• Krediet geven = totaal ongepast• Enkel nieuw gedrag aanleren = onvoldoende

Categorieën en lades

1. Elke lade bevat verschillende passendemaatregelen voor 1 categorie van overtredingen.

2. Elke categorie verbonden met 1 lade: geen maatregelen uit andere lades.

3. Een 1 op 1-relatie tussen een overtreding en een maatregel is mogelijk maar niet noodzakelijk.

4. Overtredingen uit verschillende categorieën niet optellen!

Straffen en beloningen

1. Zware straffen – bijvoorbeeld tijdelijke of definitieve uitsluiting –enkel voor ernstige overtredingen.

2. Geen straffen in de tweede lade (incidenteel, niet ernstig).

3.In de tweede en derde lade (niet-ernstig) ook beloningen bij gewenst gedrag.

Oefening 3: de laden vullen

1.Rangschik bestaande maatregelen -(alternatieve) straffen / gesprekken / beloningen / … - in de passende lades. Sommige maatregelen kunnen in meer dan 1 lade zitten.

2.Voeg maatregelen toe en zorg voor voldoende variatie in elke lade.