ECONOMISCHE KRONIEK.

De actie inzake de 40-urige werkweek. Van verschillende zijden wordt in den laatsten tijd een voort-

durende actie gevoerd voor de invoering van de 40-urige werk- week. Het N. V. V. heeft eerst op haar crisiscongres van 3 October 1931 te Rotterdam en daarna op haar 22 Juni en volgende dagen gehouden 3-jaarli]ksch congres resoluties aangenomen, waarin op invoering van een wettelijlke internationate 40-u. w.w. wordt aangedrongen.

Oc~k het R. K. W~erkliedenverbond heeft zich in zijn voorjaars- vergadering in 1932 voor de bevordering der 40-u.w.w. uit- gesproken.

Op de internationale arbeidsconferenties der laatste jaren wer- den eveneens maatregelen bepleit welke tot een invoering der 40-u. w.w. zouden kunnen leiden, terwijl op initiatief van ltali~ is besloten een speciale internationale conferentie aan dit vraag- stuk te wijden.

De invoering der 40-u. w.w. wordt gemotiveerd door de groote werkloosheid. Men gaat er daarbij van uit, dat de beschikbare l~oeveelheid werk over zoo reel mogelijk arbeiders moet worden verdeeld. Reeds dit uitgangspunt is echter onjuist. Er is algemeen economisch gezien geen beschikbare hoeveelheid werk die ver- deeld kan worden. De hoeveelheid, werk, ~ de productie, is afhankelijk van de waardeering van den consument en van den kostprijs van den producent. De omvang der productie wordt steeds bepaald door het evenwicht d a t e r tusschen de vraag van den consument en her aanbod van den producent bestaat. Hoe goedl~ooper de producent zijn goederen kan aanbieden, hoe grooter de vraag daarnaar zal zijn. De bezwaren, die tegen in- voering van de 40-u. w.w. worden aangevoerd, berusten dan ook, -afgescheiden van her bezwaar, dat deze de persoonlijke vrijheid van her individu om te werken te zeer zou aantasten, waarover straks, allen op de overweging, dat door de invoering der 40-u. w.w. de kostprijszou worden verhoogd, terwijl voor de oplossing

710

van her werkloosheidsvraagstuk juist een verlaging van den kost- prijs noodzakelijk is.

Als bezwaren kunnen worden genoemd:

le. Ook al zou hat loon van den individueelen arbeider even redig met de verkorting van den w~rktijd dalen, dan nog zouden de algemeene onleosten niet in dezelfde mate een vermindering ondergaan en zou de kostprijs per eenheid van product dus,zeker stijgen. Dit zou veroorzaakt worden door: a. Er zou een relatieve vermeerdering plaats vinden van de

z.g. onproductieve arbetdskrachten. b. De s0ciale verplichtingen zouden zwaarder gaan drukken,

aangezien deze voor een belangrijk deel niet nitsluitend op het loon zt!n gebaseerd,

c. De tijd die steeds door alterlel oorzaken bi] her begin en de be~i.ncligiog w n de.n arbeidstijd verloren gaat, zou op e e.n ge.ringer aantal uren per week dus zwaarder drukken.

2e. Er zou een lgapitaalsvermeerdering moeten plaats vinden om de verschillende arbetders steeds te vcerk te kunnen stellen.

3e, H e, t zou zee.r de vraag zijn of er voldoende vaklieden en toezichthouden.d pe.rs0nee.] zou z ijn.

4e. Door de beperking van den arbeidstijd wordt de noodzake- !ijkhejcl va.n ¢~rl z.ek~ere elasticiteit in dozen werk~ijd grooter, zoodat in meerdere mate. ove.rwe.rk noodig Zou zijn.

5e. Een zoer helangrijk bezwaar, dat vooral voor Nederland goldt, is hot volgond,e"

Warmeer men op hot s.tandpunt staat, dat de. lo0nen in ve.rb~.nd, met de 0oodzakolijke k ostprijsverlaging, niet on- .aangotast Runne.n blijven~ e.n er dus !o00svorlaging za! m o b ten plaat8 virlden, is hat reel minder b~.zwaarlijk de ze l o0ns- v~rl0gil!g .d.oor te vo~ren hij 0on 48-u. w.w., dan bij con 40-.u. v~.w., o rodat de arbeider8 er zich dan op zuUen be- roe.pc.n, .dat hot. we.ok!q on door de.z:e we.rktijdverkorting toch a,1 goo sterk g edaald i~. Do verkorti.ng ~,an den werktijd zal dus de noodzakelijke uurloonsvorlaging be.moeilijken,

Vooropgesteld, dat de 40,u, w.w. dert kostprijs van her pro, duet verhoogt, zou een land als Nederland, dat zoozeer de intern.~tionale eoncurrentie te duchten heeft, er slechts toe over kunnen g.aan, wanneer dit internationaal zou geschieden.

6e.

711

Dit klemt ~e~ mee.r, omdat door de 0ntwi, kketing van de inter- nationate bed rijfseoneentratie de. industrie~n steeds meer geve-stigd zullen wordela, in die s, treken, waar h.et goedkoopst ge.prodtlceel'd Ran. worden, Wfl Ne.derland daaraan kunnen b!ijve_n meedoen, dan za! her z, eker geen maah'egeten mo ffen he.men dile de.-n Rostprija verhoQgen,~ zonder dat ook het bui- tenland dit minstens in dezetfde mate doer.

Ma.ar 0ok al zou me.n tot een e ve.ntuee!e, internationale a fspraa.k ,o,mtrent de. ve.rwezenlijking van de 40-u.w.w. komen, dan hog zou Ne-derland uiterst 0p zijn hoede moeten z~ijn, omdat het nu eenmaal een algemeen bekend feit iS, dat in ver~chilleade landen in de practijk de uitvoering van de sociale wetgeving veel minder sefieus wordt opgevat dan in errs land.

A1 deze bezwaren wordert door hen, die de actie voo, r cle 40-u. w.w. voeren, niet al te zwaar o~pgevat. 2i~ ~ien niet anders dan de groote rnassa werk!o.o.zen en de,ken, dat, al, s de thans nog werkende arbeide.r_s m~ar ee~ gede-elte van hu.rt arbei~sti~d zouden, wiilen afstaan, deze werkl, oo.ze~ we.! nan her werk gezet zouden kunnen worden. Zij~ z.~en geenszins in, dat her geheele v raagstuk van de produetle n,iet ande.rs is d.a~ ee,n vraagstuk van d~en l~ostprijs en dat men er met ee.n. eenvo~dige verdeeling van bet op een. bepaald moment voorhanden ~ijade werk over bet aantal beseh~kbare arbeiders niet komt.

Dit ne.o_mt aat, uudijk niet weg, dat ctoor indi.vid~ueele onder- nemiagen ieta ~.o.u kunnen worden_ gedaaa om ontslag van per-. so_ne¢t tegen t:e gaan. Her ste|s.el, v-~n de z.g~ wandelwekea kan ~a ve!:e geva.lle.a t~t gevotg hebben, dat ni:et de eene arbeider gehee[ werkl,oos wordt, terwij! de andere volledig kan bl~jven werken.

Men zal zieh daarbij echter wO ste.eds bew.ust moeten blij.v-en, d:at men, daarmede slechts een tijde.lijke v.oorzien:i, ng kan tre~e~, waa~rbij, rdet a[le.en de productie niet goedkoop.er wo:rdt gemaakt, ~o.eh i~a.t, egertdee:[ in .he:t a.lgemeen de ko.s~ten per ee~heid van prod..uct greeter zut!~a zijn. Meetat men ~i:ch de~e opofferingert in l~et bel~a.ng, van de. arbe.ider.s te kunner~ getro~os:tea, dan kan met~ cteze maateegelen ta¢men, doch h,e,t ~,ou geJaeel iets artde:~s zij:rt, wanrteer men dergelijke regel:ingen w.ettel, ijk algemeen zou gaan vo, orseh:fijven. In D,~itsch:l~ad hee~ m~a eert s:y.s~eem traehten te bevord'eren (he~ z.g, K~mpe~.sy.,s.teem), waar~i~, de arbeiders

712

bij toerbeurt werken en over den tijd, dat zij dan werkloos zijn, een zekere ondersteuning van de overheid krijgen. In zekeren zin is dit ook in Nederland reeds ingevoerd, door bet felt, dat bij verkorting van den werktijd met 1/3 uitkeefing uit de werk- loozenkas kan worden gegeven en dat ook krachtens de verschil- lende gemeentelijke steunregelingen bij gedeeltelijke werkloos- held steun kan worden verleend.

Op deze wijze kan men uiteraard de verlaging van her inkomen van den arbeider tot een minimum beperken, doch her is duidelijk, dat, ook al betaalt niet de werkgever, doch de belastingbetaler dezen steun, maatschappelijk besch,ouwd de noodzakelijke ver- laging van den productiefactor arbeid er door wordt tegengegaan en de kapitaalvormJng er door wofdt belemmerd.

Tot zoover de meer economische zijde van de 40-u. w.w. Thans nog een enkel woord over een bezwaar, dat m.i. van reel grooter, principieele beteekenis is.

Wanneer het gaat om de verplichte toepassing der 4~u . w.w., l~omt de persoonlijke vrijheid om te werken in her geding. Bij verkorting van ,,onmenschelijken" arbeidstijd kan men er vrede mede hebben, dat deze persoonlijke vrijheid aan banden wordt gelegd. Zelfs kan men dat, hoewel veel moeitijker, bij vraagstuk- ken als de verplichte winkelsluiting, bet verbod van nachtarbeid voor bakkerspatroons, verbod van nachtarbeid in het algemeen en het verbod van Zondagsarbeid (m.i. niet voor een algemeen verbod tot arbeid op Zaterdagmiddag). Hier moet men bewust de persoonlijke vrijheid van bepaalde groepen aan banden leggen om die van andere, veel grootere groepen, mogelijk te maken. Bij de 40-u. w.w. is dit echter gehee! anders. Wat zou er van de zelfverantwoordelijkheid, waarop per slot van rekening bet menschelijke leven is gebaseerd, overblijven, wanneer het Staats- gezag onder her motto: ,,Oij hebt thans genoeg gewerkt, geef een ander nu ook de gelegenheid iets te verdienen", de sch-eppings- drang van bet individu aan banden zou leggen in dien zin dat na een bepaald, in sociaal opzicht betrekkelijk gering, aantal uren per dag niet meer gewerkt zou mogen worden ? Want natuurlijk z o u men oonsequent moeten zijn en elke z.g. beunhazerij of Schwarzarbeit ook moeten verbieden. En dan niet alleen voor arbeiders, doch voor iedereen, ook voor de voor eigen rekening werkende personen zou bet moeten zijn 40 uur per week en dan Schlusz. Waarom toch zou, vooral ook omdat het geschiedt ter

713

bestrijding van de werkloosheid, alleen de arbeider her offer moeten brengen ? Maar dan kan men vragen: mag men iemand, die, om welken reden dan ook, langer wil werken, dit recht ont- nemen omdat de statistieken nu eenmaal uitgemaakt hebben, dat bij een 40-u.w.w. een redelijke algemeene behoeftenbevrediging mogelijk is en bij een algemeene 40-u. w.w. uiteraard meer per- sonen werkzaam gesteld zouden kunnen worden dan wanneer men in het algemeen langer zou werken ?

Zelfs in een volkomen communistische samenleving z~.u een dergelijke aantasting van de persoonlijke vrijheid binnen den kortst mogelijken tijd alle energie, die er in de bevolking leeft, verstikken.

De groote meerderheid der menschen zal, zoodra her blijkt, dat met 40 uur per week te werken redelijke behoeften bevredigd kunnen worden, er niet aan denken langer te werken, maar het zou onverantwoord zijn de minderheid, die, hetzij om het werk zelve, hetzij omdat haar behoeften nu eenmaal boven de gemid- deld redelijke uitgaan, aan deze 40 uur niet genoeg heeft, in de pers,oonlijke vrijheid aan te tasten.

Dit is .bet grootste bezwaar tegen de 40-u. w.w., een moreel gevaar van reel grootere beteekenis dan de bestrijding der werk- loosheid, die men meent met de 40-u. w.w. te kunnen dienen. Een bezwaar, dat ver uflgaat boven elke partijpolitieke ideologie, omdat de grondslagen van ons bestaan erdoor in her hart zouden worden aangetast.

B.B.