Ecclesiologie 2 Eccle Occident 6 Filioque

8/18/2019 Ecclesiologie 2 Eccle Occident 6 Filioque

1/7

Z. Παραρτήματα

Δυτική Θεολογία

• Περιορισμοί που οδηγούν σεπαρανοήσεις

• Η ιστορία του Φιλιόκβε • Η ψυολογική !ε"ρηση της

#ριαδικότητας από τον $γιο%υγουστίνο

• %υγουστίνια ψυολογική στήρι&ητου Φιλιόκβε

• Η δι$κριση Θεολογίας και'ικονομίας στην %νατολή

• (γκλ)βισμός του Προτεσταντισμούστην 'ικονομία

• Πρότα&η της 'υσίας στη Δύση • #αύτιση Θεού και Πατρός στην

%νατολή • *οναρία και *ονο!ε+α • #αύτιση Πατρός και 'υσίας από

τους (υνομιανούς • ' ,νας Θεός )ς η μία πηγή

-. #ο πρόβλημα του /0/1234

Εξετάσθηκε ήδη η σχέση Θεού και κόσμου και το πρόβλημα τηςσχέσεως μεταξύ θεολογίας στην κυριολεξία και οικονομίας !ηςσχέσεως δηλ που έχει ο λόγος περί Θεού όταν ε"αρμό#εται στιςενέργειες$ στις πράξεις του Θεού στην ιστορία και στην δημιουργίακατά μέρος$ και στην ύπαρξη του Θεού αυτή καθ% αυτή ανεξάρτητααπό την ιστορία & 'υτική θεολογία υπήρξε πάντοτε δέσμια του

ενδια"έροντος για την οικονομία Επειδή είναι "υσικό της δυτικήςσχέσεως να έχει ένα έντονο ενδια"έρον για την ιστορία$ γι% αυτό τολόγο δεν ήταν δυνατό ν% αποδεσμευτεί η 'υτική θεολογία από τηνοικονομία$ από τις πράξεις του Θεού στην (στορία

)τη συνέχεια$ θα εξετασθεί πιο συγκεκριμένα$ π*ς αυτή ηδέσμευση στην οικονομία$ οδήγησε την 'υτική θεολογία σε μιατοποθέτηση ως προς το δόγμα περί Θεού !οποθέτηση$ η οποία έ"ερερήξη μεταξύ 'υτικής και +νατολικής θεολογίας$ το γνωστό ,-.-/012

!ο ,-.-/012 δημιουργήθηκε για δύο λόγους 3 ένας ήταν η αδυναμία

της μετα"οράς των λεπτ*ν εννοι*ν που εξέ"ρα#ε η ελληνικήγλ*σσα στην λατινική & αδυναμία αυτή εκδηλ*θηκε ειδικά ως προςτο ρήμα 4εκπορεύεται5 !ο 6γιο 7νεύμα εκπορεύεται εκ του 7ατρός

http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#1%231http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#1%231http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#2%232http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#3%233http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#3%233http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#3%233http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#4%234http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#4%234http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#5%235http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#5%235http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#6%236http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#6%236http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#7%237http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#8%238http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#8%238http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#9%239http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#10%2310http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#10%2310http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#11%2311http://www.oodegr.com/oode/orthod/therapy2.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#2%232http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#3%233http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#3%233http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#3%233http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#4%234http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#4%234http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#5%235http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#5%235http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#6%236http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#6%236http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#7%237http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#8%238http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#8%238http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#9%239http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#10%2310http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#10%2310http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#11%2311http://www.oodegr.com/oode/orthod/therapy2.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#1%231http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/P3.htm#1%231


2/7

+λλά αυτή η αδυναμία να μετα"έρει ο λατινό"ωνος 8ριστιανισμόςστα 9ατινικά τη λεπτή αυτή έννοια$ συνοδευόταν και απ% αυτό τοχαρακτηριστικό που ανα"έρθηκε$ την δέσμευση του ενδια"έροντοςτης 'υτικής σκέ:εως στην (στορία 'εν μπόρεσε δηλαδή να

ξεχωρίσει την παρουσία του +γίου 7νεύματος στην ιστορία από τηνπαρουσία$ την υπόσταση$ το τρόπο υπάρξε*ς !ου στην αιωνιότητα$στον αι*νιο Θεό +υτά τα δύο πάνε μα#ί$ η αδυναμία του λεξιλογίουκαι η κατά κάποιο τρόπο νοητική αδυναμία$ γιατί χρησιμοποιήθηκετο ίδιο ρήμα$ για να μετα"ραστεί το 4εκπορεύεται5$ το ρήμα4;2


3/7

διάκριση μεταξύ οικονομίας και θεολογίας$ δεν μπορούσε ναπροβληματιστεί κατά κάποιο τρόπο$ γιατί άλλη πρέπει να είναι ηθέση του +γίου 7νεύματος στον αCδιο Θεό κι% άλλη στην οικονομία

Aπάρχει λοιπόν και πάλι αυτή η αδυναμία προ"ανής

5ίνεται το /0/1234 μ,ρος της διαμ$ης πλ,ον μετα&ύΦρ$γκ)ν και 6υ7αντιν"ν με τον 8αρλομ$γνο9 ο οποίος τοκ$νει σημαία κατ$ τ)ν 6υ7αντιν"ν. 3 πάπας για λόγουςπολιτικούς$ γιατί δεν θέλει να ενισχύσει αυτή την εκστρατεία του?αρλομάγνου$ δεν επιτρέπει την εισαγωγή του ,-.-/012 στο σύμβολοτης 7ίστεως Hτάνοντας στις αρχές του IIου αι εισάγεται επισήμωςστη G*μη και τότε πλέον γενικεύεται στη 'ύση

Jέχρι τότε γίνονται θεολογικές διεργασίες$ οι οποίες έχουνάμεση σχέση με τη 'υτική θεολογία & βασική διεργασία που γίνεται

είναι η α"ομοίωση πλέον του +υγουστίνου από τη 'ύση & θεολογίατου +υγουστίνου είναι καθαρά 'υτική ως προς τα εξής σημείαK'υσκολεύεται πάλι κι% αυτός να κάνει τη διάκριση μεταξύ θεολογίαςκαι οικονομίας και επειδή έχει έντονο ενδια"έρον για τη :υχολογία$τη βίωση της σχέσεως με το Θεό από τον άνθρωπο 7ροσπαθεί νακατανοήσει το μυστήριο του Θεού$ να το εκ"ράσει με τη βοήθεια:υχολογικ*ν εικόνων ?αι οι :υχολογικές αυτές εικόνες είναιγνωστές Είναι παρμένες μεν από την 7λατωνική "ιλοσο"ία$ αλλάπροσαρμοσμένες στο ενδια"έρον του 'υτικού ανθρ*που μετά τον+υγουστίνο +πό τον 7λατωνισμό παίρνει ο +υγουστίνος την έννοιατου Lοός και την ε"αρμό#ει στο Θεό 3 Θεός είναι ο κατ% εξοχήνLους και χρησιμοποι*ντας την έννοια αυτή κατά τρόπο :υχολογικό$καταλήγει στο συμπέρασμα$ με τη βοήθεια του 7λατωνισμού καιπάλι$ ότι ο Lους περιέχει τρία βασικά στοιχείαK τη μνήμη$ η οποίαείναι πηγή απ% όπου αντλείται η σκέ:η και η γν*ση & γν*ση πουπηγά#ει από τη μνήμη και που είναι ο λόγος με τον οποίο ο Lουςγνωρί#ει τον εαυτό του ?αι το τρίτο στοιχείο είναι η θέληση ή ηαγάπη$ με την οποία ο Lους αγαπά τον εαυτό του$ γιατί ο Lουςαυτός$ ο Θεός$ ταυτί#εται και με το απόλυτο αγαθό του 7λάτωνος$το οποίο απόλυτο αγαθό έλκει προς τον εαυτό !ου Είναι απαραίτητοστοιχείο του ορισμού του αγαθού$ της ιδέας του αγαθού$ ότι έλκει

+υτή η έλξη είναι ο έρωτας που δημιουργεί το αγαθό$ το καλό$ καισυνεπ*ς$ επειδή ακόμα δεν υπάρχει τίποτα άλλο έξω από τον εαυτότου$ το αγαθό ή το καλό αγαπά τον εαυτό του & μνήμη λοιπόν σανπηγή όλης της υπάρξεως$ ο λόγος σαν η γν*ση του εαυτού του$ μετον οποίο ο Lους νοείται$ και η αγάπη σαν ο δεσμός αυτός πουεν*νει και κάνει το Lου ν% αγαπά τον εαυτό του με το λόγο$ αυτάδημιουργούν το βασικό πλέγμα σχέσεων με τη βοήθεια του οποίουμπορούμε να κατανοήσουμε την +γία !ριάδα @τσι μετα"έρονταιστην +γία !ριάδα :υχολογικές εμπειρίες και αυτό είναι το μεγάλοολίσθημα της 'υτικής θεολογίας με τον +υγουστίνο$ το οποίο πάλισυνδέεται με αυτή την άμβλυνση της διακρίσεως μεταξύ θεολογίας

και οικονομίας 7ροβάλλονται λοιπόν μέσα στον αι*νιο Θεόενέργειες και :υχολογικές καταστάσεις τις οποίες δανει#όμαστε

http://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/orthod/therapy2.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/orthod/therapy2.htm


4/7

βασικά από την εμπειρία την (στορική +υτό δημιουργεί αμέσως τοεξής ερ*τημαK εάν ο λόγος είναι η γν*ση του Θεού$ αυτό με το οποίοο Θεός γνωρί#ει τον εαυτό !ου$ και το 7νεύμα είναι η αγάπη με τηνοποία αγαπά ο Θεός τον εαυτό !ου$ είναι δυνατό να αγαπά ο Θεός

κάτι το οποίο δεν γνωρί#ει προηγουμένωςM !ίθεται αμέσως τοερ*τημα της προτεραιότητας της γν*σεως έναντι της αγάπης Είναιένα πάρα πολύ απο"ασιστικό ερ*τημα !ο θέτει ήδη ο +υγουστίνοςκαι δίνει την απάντηση την οποία επαναλαμβάνει αργότερα ο Θωμάςο +κινάτης στην επιχειρηματολογία του υπέρ του ,-.-/012

3 +υγουστίνος θέτει το ερ*τημαK είναι δυνατό ν% αγαπά κανείςκάτι που δεν γνωρί#ειM & απάντηση βεβαίως κατ% αυτόν είναιαρνητική Nια ν% αγαπάς κάτι πρέπει να το γνωρίσεις πρ*τα Εάνείναι έτσι τα πράγματα$ τότε ο Θεός αγαπ*ντας τον εαυτό !ου διαμέσου του +γίου 7νεύματος που είναι +υτός ο :; ?@AB;>9 ο

δεσμός της αγάπης$ δεν είναι δυνατό να ενεργεί$ ν% αγαπά$ εάν δενμεσολαβήσει η γν*ση που είναι η γν*ση του 9όγου και Aιού 'ια του

Aιού και 9όγου ο Θεός γνωρί#ει τον εαυτό !ου )υνεπ*ς η αγάπη τουΘεού η οποία ταυτί#εται με το 7νεύμα$ δεν είναι δυνατόν παρά ναπροέρχεται από τη γν*ση προηγουμένως$ ή α"ού προηγουμένωςπραγματοποιηθεί η γν*ση του Θεού δια του Aιού και 9όγου 6ρα έχειπροτεραιότητα ο 9όγος$ και μόνο από τη σχέση 7ατρός και Aιούμπορεί να προέλθει το 7νεύμα Επομένως το ,-.-/012 στηρί#εται στηναρχή ότι προηγείται η γν*ση της αγάπης )τους )χολαστικούς πουαναλύουν αυτά τα πράγματα περισσότερο όλο αυτό "έρει τη μορ"ήτων λογικ*ν σκέ:εων$ των σχέσεων των αντιθέτων και σημαίνει ότιεπειδή τα πρόσωπα είναι σχέσεις και το 7νεύμα είναι και αυτό μιασχέση$ δεν μπορεί η μια σχέση να προέλθει από ένα πρόσωπο$ αλλάγια να προέλθει μια σχέση πρέπει να προέλθει από μια άλλη σχέση7ατρός και Aιού για να μπορέσει να δειχθεί το 7νεύμα ως σχέση

+υτό που έχει σημασία$ είναι ότι σ% όλη την προσπάθειαδικαι*σεως του ,-.-/012$ η 'υτική θεολογία δούλε:ε με την αρχή ότιοι :υχολογικές εμπειρίες του ατόμου$ μπορούν να μετα"ερθούν στηνύπαρξη του Θεού 'εν μπόρεσε δηλαδή να δουλέ:ει με τον πλήρηαπο"ατισμό ως προς τις :υχολογικές εμπειρίες$ τον οποίο βλέπουμε

στην +νατολή

Cτην %νατολή οι ψυολογικ,ς εμπειρίες9 δεν μπορούσαννα μεταDερ!ούν στην αι"νια ύπαρ&η του Θεού. 3ι @λληνες7ατέρες γι% αυτόν το λόγο δεν έδωσαν ποτέ θετικό περιεχόμενο σταπρόσωπα της +γίας !ριάδος άλλο πλην του να πουν ότιK 3 7ατήρείναι 7ατήρ$ διότι δεν είναι Aιός$ είναι αγέννητος$ ο Aιός δεν είναι7ατήρ$ διότι είναι γεννητός$ το 7νεύμα δεν είναι 7ατήρ για τον ίδιολόγο$ αλλά δεν είναι και Aιός διότι δεν είναι γεννητό αλλά είναιεκπορευτό 7οιο είναι το θετικό περιεχόμενο$ τι σημαίνει να είναιεκπορευτό και να μην είναι γεννητό$ δεν επέτρε:αν στον εαυτό τους

ν% ασχοληθεί 'εν επέτρε:αν να δοθεί άλλο περιεχόμενο$ διότι αν τοέκαναν αυτό$ θα ήταν υποχρεωμένοι να δανειστούν αναλογίες από

http://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htmhttp://www.oodegr.com/oode/dogmat2/dogmatic-5.htm


5/7

την :υχολογική εμπειρία$ όπως έκανε ο +υγουστίνος και ναμετα"έρουν συνεπ*ς στο Θεό ανθρωπομορ"ικές καταστάσεις 3ι7ατέρες λοιπόν της +νατολής σταμάτησαν σ% αυτή την απλήδιαπίστωση της !ριαδικής υπάρξεως του Θεού και ξεχ*ρισαν τις

σχέσεις που έχει η !ριαδική ύπαρξη του Θεού αι*νια$ από τις σχέσειςπου παίρνει με μας στην οικονομία & 'ύση με τον +υγουστίνο καιτους )χολαστικούς στη συνέχεια$ μη έχοντας την ευαισθησία τηςδιακρίσεως οικονομίας και θεολογίας$ έκανε αυτή τη σύγχυση +υτόείναι ένα από τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν το οποίο είναιχαρακτηριστικό 'υτικό$ γιατί βλέπουμε ότι συνεχί#εται και μετά τοτέλος του )χολαστικισμού στη 'ύση$ όταν η Jεταρρύθμιση θέτεινέες βάσεις για το θέμα περί Θεού & Jεταρρύθμιση ξαναγυρί#ει στηOίβλο και αρνείται να μιλήσει περί Θεού$ έξω απ% τα πλαίσια μέσα σταοποία εμ"ανί#εται ο λόγος περί Θεού στη Oίβλο$ γιατί η Oίβλος κάνειλόγο για πράξεις και ενέργειες του Θεού στην οικονομία$ στην

(στορία

@τσι η 7ροτεσταντική θεολογία$ βά#ει σαν α"ετηρία της τηνοικονομία και κατά ένα άλλο τρόπο τ*ρα δικαι*νει το ,-.-/012$ διότιδεν είναι δυνατό να συλλάβει άλλες σχέσεις !ριαδικές$ εκτός απ%αυτές που βλέπει στην οικονομία ?ι% αυτό που βλέπει στην οικονομία$είναι βέβαια η εξάρτιση του +γίου 7νεύματος από τον Aιό$ γιατί ο

Aιός δίνει το 7νεύμα +"ού λοιπόν ο Aιός δίνει το 7νεύμα στηνοικονομία και α"ού όλα όσα μπορούμε να κατανοήσουμε για το Θεόείναι αυτά που έχουμε στην οικονομία$ ο 7ροτεσταντισμός$ οδηγείταιστο συμπέρασμα ότι το ,-.-/012 είναι απαραίτητο και δεν τοαπορρίπτει Nια άλλους λόγους λοιπόν δια"ορετικούς$ αλλά στηνουσία$ στο βάθος$ για το ότι είναι 'υτικός ο 7ροτεσταντισμός$ καιτο ότι είναι 'υτικός έχει σχέση με το ότι ξεκινάει από την οικονομίακαι δεν μπορεί να την εγκαταλεί:ει όταν "θάνει στον αCδιο Θεό$ γι%αυτό το λόγο προσκολλάται και ο 7ροτεσταντισμός στο ,-.-/012+υτό είναι σα"ές όταν μελετήσει κανείς νεότερους 7ροτεστάντεςθεολόγους @τσι το ,-.-/012 αποκαλύπτει βασικές ιδιομορ"ίες τηςδυτικής σκέ:εως )% αυτές τις ιδιομορ"ίες υπάρχει ως προς το,-.-/012 και το όλο πρόβλημα της μονοθεCας Επειδή οι !ριαδικέςσχέσεις συνελή"θησαν από τον +υγουστίνο κυρίως$ με τη βοήθεια

:υχολογικ*ν εννοι*ν$ εκείνο που έμεινε σαν τρόπος δηλ*σεως τηςυπερβατικότητας του Θεού ήταν πλέον βασικά η ουσία του Θεού

?αι η ουσία συνδέθηκε με το Θεό$ εν* οι :υχολογικές εμπειρίεςμε την +γία !ριάδα & +γία !ριάδα επομένως έγινε δευτερεύονστοιχείο στην ύπαρξη του Θεού 3 ένας Θεός είναι η μια ουσία$ ηοποία προηγείται της !ριάδος +υτό ευκολύνει πολύ τη 'υτικήθεολογία ως προς το ,-.-/012 διότι της επιτρέπει να διατηρήσει τομονοθεCσμό διατηρ*ντας το ,-.-/012 7ράγμα που δεν μπορούσε νασυμβεί στη +νατολική θεολογία$ γιατί αυτή ταύτι#ε τον ένα Θεό μετον 7ατέρα και όχι με την ουσία

& μοναρχία ήταν ο 7ατήρ και συνεπ*ς$ εάν εδέχετο το ,-.-/012$ θα


6/7


7/7

δυνατό να δια"υλάξουμε τη μοναρχία στο Θεό εάν δεχθούμε το,-.-/012M ?αι οι 3ρθόδοξοι επιμένουμε ότι ο ένας Θεός είναι ο 7ατήρΕμείς δεν είναι δυνατόν να δεχθούμε το ,-.-/012 γι% αυτό το βασικόλόγο )υνοπτικά$ αυτό σημαίνει ότι η πηγή της Θεότητας9 τοαπ"τατο σημείο αναDορ$ς στο Θεό είναι για την %νατολή ο

Πατήρ κι όι η ουσία.

Documents

Ecclesiologie 2 Eccle Occident 6 Filioque