E DREJTA CIVILE Pjesa e Pergjithshme

7/26/2019 E DREJTA CIVILE Pjesa e Pergjithshme

1/38

NOCIONI I S DREJTES CIVILE

E drejta civilezakonisht defnohet si deg pozitive e s drejts qprshin trsin e dispozitave juridike q rregullojn marrdhniet

shoqrore me karakter pasuror. Lidhur me t drejtn civile proesor Finzhgarshkruan se lnd e s drejts civile jan marrdhniet pasurore q lindin nlmin e qarkullimit t mallrave dhe nn ndikimin e ligjit t vlers, pastaj disaveti juridike personale t subjekteve juridike q marrin pjes nmarrdhniet pasurore t caktuara, si dhe t drejtat e personalitetit tdrejtat presonale jo pasurore! q mbrohen me metodn dhe mjetet e sdrejts civile".

# drejta civile n kuptimin objektiv sht deg e s drejts private e cila sitrsi e rregullave juridike i rregullon ato marrdhnie pasurore n t cilat

njerzit pr objekt t marrdhnies civile$juridike kan sendet, prestimet osepasurin".

%a. E dretja civile si disiplin shkencore& studimi shkencor ' t drejtscivile sht m ' vjetri midis disiplinave shkencore$juridike. #dhe n (omshkenca juridike sht identifkuar nj koh t gjat me shkencn civilejuridike. ) mesjet n t vrtet n kuadrin e s drejts s kanonevekishtare!, u paraqitn edhe pikpamje t reja mbi t drejtn penale.*egjithkt, theksi kr+esor u vi mbi studimin shkencor t s drejts civile.etm m von u ndan dhe u bn t pavarura disiplinat shkencore n

degt tjera t s drejts. # n kt kuadr h+n edhe e drejta civile si disiplinshkencore e cila prshin studimet q ' reerohen marrdhnieve shoqroreme karakter pasurore.

-. ERTII I S DREJTS CIVILE

#mrtimi i s drejt civile n nj mn+r rrjedh prej jals latine ius civiles qrregullonte marrdhniet midis q+tetarve romak. #mrtimi e drejtapasurore e ka burimin nga marrdhniet shoqrore me karakter pasuror,ndaj prkrahsit e ktij emrtimi theksojn se, kjo deg e s drejts duhet

t quhet e drejt pasurore, si emrtim m ' drejt me subjektin emarrdhnies juridiko$civile.

#mrtimi e drejta private, sht mjat ' prhapur dhe sht ' lidhurdrejtprdrejt me ndarjen e t drejts n ius privatum dhe ius publicum qishte karakterisitk e s drejts romake. *e t drejt thuhet se juristt qmerren me t drejtn civile quhen civilist

%


2/38

andajedheemrtimi'edrejtcivilesht'drejt.

/.O!JE"TI# ETOD$ D%E SISTEI I S DREJTS CIVILE

/a. O&jekti I s drejts civile' # drejta civile studion marrdhnietjuridiko$civile. 0ra sht trsi normash juridike civile me t cilat rregullohenmarrdhniet shoqrore me karakter pasuror. ) teori thueht se, objekti ' sdrejts civile jan raportet shoqrore me karakter pasuror, si dhe raportettjera shoqrore q fllimisht nuk kan karakter pasurorm, por n instanc t

undit edhe atom und t shprehen n vler pasurore. # drejta civile sht deg e s drejts dhe si e till ajo rregullonmarrdhniet shoqrore me karakter pasuror si dhe disa marrdhnieshoqrore q fllimisht jan jo pasurore por n instanc t undit shprehen ispasurore.

# drejta civile edhe pse shpesh identifkohet me t drejtn private, ajo nuksht e njjt. # drejta private sht deg e s drejts e cila rregullon edheobjektin e s drejts civile por edhe objektin e disa degve tjera t pavarurat s drejts. # drejta civile sht n lidhmni t drejt me ndarjen e

prgjithshme t s drejts private dhe publike, pra ius publicum dhe iusprivatum.

/b. etodat e s drejts civile ) teorin juridike si metoda t s drejtscivile zakonisht numrohen katr metoda parime!, t cilat jan tprbashkta pr tr objektin e t drejts civile. 1to parime t s drejtscivile jan2 3arabarsia e palve dhe barabarsia e vullneteve t t+re nraportin juridiko$civil4 iniciativa e lir e palve n lidhjen e punve juridiko$civile4 sanksioni pasuror, dhe qarkullueshmria e t drejtave subjectivecivile.

5( )ari*i I &ara&arsis s palve dhe &ara&arsis s v+llnetevet t+re sht parimi ' par q na bn me dije se, palt n raportin juridiko$civil jan t barabarta dhe vullneti ' t+re sht ' barabart. 1+ parimnnkupton se, n t drejtn civile midis palve gjithmon ekziston koordinimi' vullneteve t t+re, 6ka nuk sht karakteristike pr t drejtnadministrative, ku kemi subordinimin e vullneteve t palve.

-


3/38

7. Iniciativa e lir e palve& q disa e quajn parimi ' dispozivitetitnnkupton se, krijimi ' marrdhnies juridiko$civile lind n baz t iniciativss lir t palve, respektivisht me vullnetin e lir t palve. utonomia e lire vullnetit q maniestohet prmes iniciativs s lir t palve, nnkupton,se palt me vullnetin e vet krijojn, ndr+shojn dhe ' shuajn t drejtat eveta subjektive.

8. Sanksioni pas+rorsht parimi ' tret ' t drejts civile & nnkuton sen rastet kur nuk prmbushet raporti juridiko$civil n pajtim me vullnetet epalve kontraktuese, ather si mas paraqitet sanksioni pasuror, q dmth,goditet masa pasurore e debitorit, e jo siq sht n rastet tjera, personaliteti.) t drejtn penale, si dnim ishte privimi nga liria, n t drejtn amiljaredo t ishte shkurorzimi, ndrsa n t drejtn civile do t ishte prbushja eobligimit t marr nga masa pasurore e debitorit prmes rrugs gj+qsore.

9. ,ark+ll+esh*ria -&arjta. e t drejtave s+&jektive civile&nnkupton parimin se t drejtat civile mund t barten nga nj subjekt ' sdrejts n subjektin tjetr. 0ra t drejtat civile$subjektive jan t drejta q

jan t qarkullueshme. :itullari ' s drejts mund t bart vetm ato t drejtasubjektive civile t cilat ' ka edhe vet. 1jo sht e njohur q nga e drejtaromake, kur thuhej2 "nemo ad alium plus iuris transerre poest quam ipsepossidat;, q dmth " askush n tjetrin nuk mund t bart m shum t drejtanga ato t drejta t cilat vet ' disponon;, n qarkullimin ekonomik dhejuridik nga nj titullar n tjetr.


4/38

prejardhjen e ka nga e drejta romake, sepse lidhet drejtprdrejt me emrin e?ustinianit. =ipas ktij sistemi e drejta civile ndahet n katr pjes2%. 0jesa e drejta! sendore-. 0jesa e drejta! e obligacioneve/. 0jesa e drejta! amiljare dhe5. 0jesa e drejta! e trashgimit.

=istemi i s drejts civile nnkupton trsin e dispozitave dhe rregullavejuridike q jan t prbashkta pr t gjitha degt e s drejts civile.)dr+she kt pjes e quajm pjesa e prgjithshme e s drejts civile, ose

h+rje n t drejtn civile.

@. INSITIT/CIONET T%EELORE T S DREJTS CIVILE) t drejtn civile ekzistojn shum institute juridike. *e institute juridikkuptojm trsin e normave juridike q rregullojn nj lmi t caktuar.'nstitucionet themelore n t drejtn civile konsiderohen2 pronsia, q shtkarakteristik pr t drejtn sendore, kontrata, q sht karakteristike pr tdrejtn e det+rimeve, testamenti pr t drjtn trashgimore!.

%A. E DREJT$ D%E E"ONOI$

# drejta dhe ekonomia kan ndikime reciproke. Bdo marrdhnie shoqrorebhet raport juridik kur ajo marrdhnie rregullohet n mn+r juridike dhesanksionohet juridikisht. 0ronsia si institute juridik titullarit sendit q shtobject ' pronsis ' oron edhe vlera ekonomike. 0ronsia si e drejt absolutedhe nocion juridiko$abstrakt paraqitet pr qllime ekonomike. 1ur ktoqllime ekonomike normohen me norma t caktuara, ather pronsia shtpushtet rakti dhe juridik mbi sendin e caktuar, e k+ pushtet titullarit ' sjallvlera pasurore n mn+r t drejprdrejt apo trthorazi.

%%. E DREJT$ CIVILE D%E "ODI0I"IET T RNDSIS%E N!OT # drejta civile si deg e ve6ant e s drejts q rregullonte nj lmi juridikeshum t gjer, shprehte nevojn pr nj kodifkim t saj. =htetet me njsistem juridik t zhvilluar kaluan nga rregullimi parcial ' s drejts civile mligje t ve6anta, n rregullim t trsishm prmes kodeve civile.1odet m t rndsishme n bot numrohen2 1odi Civil Francez ' vitit %


5/38

1odi ' 0rgjithshm ' ustris ' vitit %jerman ' vitit %@AA, 1odi civilDviceran ' vitit%@9A, 1odi civil =ovjetik ' vitit %@-- etj.

%-. "odi civilCode Civile! sht kodi m ' rndsishm ' t drejts civil.Esht njerr n Franc. Esht aprovuar n vitin %


6/38

=hqipris sht miratuar n vitin %@@5 dhe h+ri n uqi me [email protected].%@@5.

R$)ORTI I S DREJTS CIVILE E DE1T E TJER$ T S DREJTS

%9. E Drejta civile dhe e Drejta 4a*iljareJeri sa n t kaluarn e drejta amiljare ishte pjes e s drejts civile tanikto jan t ndara ndrmjet t+re. # drejta civile ka si objekt raportet emallrave. # drejta amiljare ka objekt studimi nj lmi krejt tjetr tmarrdhnieve shoqrore, kto marrdhnie jan jeta bashkshortore dheamilja, t cilat ekzistojn n 6do shoqri njerzore.)drsa e drejta civile ekziston n shoqrin n t ciln ekziston nj sistem icaktuar ekonomik, gjegjsisht n sistemin ku ekzistojn raportet e mallrave,

ndrsa e drejta amiljare ekziston n 6do shoqri, 6ka do te thot se e drejtaamiljare i paraprin t

drejts civile p.sh # drejta civile n kohen e eudalizmit sht e nj vllimi tngushtuar p.sh n 3izant, ndrsa e drejta amiljare n eudalizm sht degshum e rndsishme. 0rveq objektit q i dallon kto d+ lmi t s drejtskto kan dallime t tjera p.sh ) t drejtn amiljare nuk ekziston sanksioniekonomik pasuror! por atje sht sanksionoi tipik shkputja e dhunshme e

lidhjes juridike martess! shkurorzimi, prvetsimi, t marrurit e pushtetitatror.

%


7/38

%@. E drejta civile dhe e drejta e p+nsJikur marrdhniet e puns i rregullonte e drejta civile. =ot e drejta e punssht deg e pavarur e s drejts e cila sht ormuluar n fllim t shek H'Hsi rezultat i intervenimit m t madh t shtetit n rregullimin emarrdhnieve t puns. *arrdhniet e puns dikur rregulloheshin nga edrejta civile sepse kjo i konvenonte klass sunduese$kapitaliste, nga shkakuse i mundsonte t shr+tzonte m leht klasn punonjse & sepse nukekzistonte kurrar marrveshje n baz t barazis s palve, sepse mjetete prodhimit gjendeshin n duart e nj personi dhe kjo mundsonteeksploatimin e puntorit.1shtu q, te ne marrdhniet e puns i rregullon e drejta e puns si deg eve6ante e drejtsis.

-A. E drejta civile dhe e drejta tre5tare# drejta tregtare paraqet nj tersi t pavarur q ka buruar nga e drejta civile.# drejta ekonomike n t kaluarn sht quajtur e drejt tregtare.) kushtet e sodit e drejta tregtare sht lnd q rregullon marrdhnietpasurore n mes personave juridik$shoqror. # drejta ekonomike n at pjesme t ciln rregullohen marrdhniet kontraktuese, edhe prgjegjsiamateriale n esence sht e drejt det+rimore. 0r kt konsiderohet se edrejta ekonomike kishte pr t qen pjes e t drejts civile.

-%. E drejta civile dhe e drejta ndrko*&tare private# drejta ndrkombtare private sht deg e pavarur e drejtsis e cilamerret me zgjidhjen e kontesteve t lmis pasurore$juridike ku ktomarrdhnie prmbajn elementin e huaj. # drejta ndrkombtare private

nuk jep dispozitat e veta t ve6anta materialo$juridike pr rregullimin emarrdhnieve, por vendos prcakton se cilat prej normave ekzistuese t sdrejts civile, t njrit apo shtetit tjetr do t zbatohen n rastin konkret,gjegjsisht n marrdhnien e dhn.

--( E drejta civile dhe e drejta e proced+rs civileLidhjet dhe kufjt e s drejts civile me degt tjera t drejtsis & # drejta

9


8/38

civile ka lidhje edhe me disa deg t drejtsis, por pr ars+e t zhvillimitshoqror, sidomos gjat shekullit HH disa deg t s drejts publikedeprtuan n at civile, duke ndr+hsuar mjat shum disa institucione t saj,nga ana tjetr paraqitn deg t reja t drejtsis.

--a. E drejta tre5tare& n drejtsin borgjeze ekziston e drejta tregtaresi deg e ve6ant e s drejts civile. jo trajton marrdhniet civile & juridiken tregti, pozitn juridike t tregtarve, pastaj alimentimin dhemarrdhniet nga kambiali e 6eku. :ek ne dhe n disa drejtsi t tjera, edrejta civile dhe tregtae jan d+ deg t ndara t drejtsis.

-/. E drejta private ndrko*&tare& *und t ndodh q nj raport civil$juridik t ket ndonj element t huaj, kshtu q t mos e rregulloj vetm edrejta e nj shteti por e drejta e d+ apo m shum shteteve p.sh nse

primusi blen ndonje send prej sekundusit, n ish ?ugosllavi me kusht q tbhet, edhe pagimi, edhe dorzimi i sendeve.

-5. !/RIET E S DREJTS CIVILE!+ri*et e s drejts civile ndahen n6 %. !+ri*e *ateriale -. !+ri*e 4or*ale !+ri* *aterial& sht uqia shoqrore q prcakton normat, gjegjsishtvullneti ' klass sunduese n secilin shtet. 0ara luts e drejta civile si dhedrejtsisa prgjithsisht u shrbente klass borgjeze. Jrejtsia jon esotshme e edhe e drejta civile sht shprehje e vullnetit t te gjithpunuesve t entit.3urimet Formale & ato orma n t cilat paraqiten normat ' quajm burime

ormale t s drejts. 3urimet ormale t s drejts jan2 ligji, zakoni,praktika gj+qsore dhe shkenca juridike.

-7. Li5ji$ Bndrimi ' Ligjit ndaj burimeve tjera t s drejts civile$) t drejtn civileve burime t drejtsis nuk jan vetm ligjet n kuptimine vrtet, d.m.th aktet normative q ' njerr kuvendi si organ legjislativ. :ek


9/38

ne ngjet shum shpesh q jo vetm dekretligjet, por edhe aktet tjeranormative me uqi m t ult se ligji, t ashtuquajturat akte nnligjore, siurdhresat, e madje edhe rregulloret, vendimet, udhzimet e kr+etarve e tpleqsive t ndr+shme, drejtorive etj, t prmbajn dispozita materiale$juridike nga e drejta civile.) teorin sovjetike sht konsideruar se ligji sht burim ' vetm 'drejtsis e edhe ' s drejts civile. 1+ qndrim sht mekanik dhe nuk 'prgjigjet realitetit. 0raktika jon prgnjeshtroi pohimin se ligji sht ' vetmiburim ' s drejts civile. 0raktika civile$juridike zhvillohet para gj+qeve. 1tojan ato organe shtetrore prmes t cilave bhet zbatimi ' normave civile$juridike. =htohet p+etja a gj+kojn gj+qet tona n baz t dispozitave ligjoreK1saj p+etje ' prgjigjemi negativisht, para se gjithash pr ars+e vetm njmaterie e vogl nga e drejta civile rregullon me ligj edhe akte t tjerannligjore.

-8. Retroaktiviteti I li5jeve civile& ) drejtsi ekziston parimi q ligjett mos veprojn n mn+r retroaktive. 0alt kur vihen n ndonj raportjuridike, kan paras+sh drejtsin pozitive, q n at moment sht n uqi.0r kt ars+e sht q ligji t mos veproj n mn+r retroaktive. #kzistojnsituate kur k+ parim nuk mund t zbatohet me konsekuenc. 1jo ndodhe ms shpeshti kur nj pun juridike sht prcaktuar gjat kohs kur ligji 'vjetr ka qen n uqi, por prodhon veprime pr t ardhmen kur ligji m ' rih+n n uqi.

-8a. E drejta 7akonore& n vendet moderne e drejta e shkruar ligji! po esht+n n plan t d+t t drejtn zakonore. #kzistojn disa vende si6 shtnglia ku ligje n t drejtn civile nuk ka, dhe sipas mendimit t disave,mbretron vetm e drejta zakonore. ) kontinentin evropian n vendetborgjeze, e drejta zakonore zbatohet n munges t dispozitave ligjore.-9. /7ansat& Dakonet tregtare t tubuara dhe t sistematizuara n

prmbledhje quhen uzansa. ) vendet borgjeze uzansat ' publikojnkorporacionet e tregtarve dhe t industrialistve. 0ra ato jan t nat+rsdispozitive dhe palt me vullnetin e vet mund ti ndr+shojn. Izansatparashohin p.sh se si ndonj prodhim drgohet, paketohet, sa guon t ketmbeturina si dhe ku ruhet. 0rve6 kt+re uzansave t ve6anta ekzistojnedhe uzansat e prgjithshme. to n nj pjes t madhe nuk jan zakonejuridike, e as zakone juridike relevante, n tregti n trsi, por kto jan

@


10/38

rregulla juridike q ' prmbajn ligjet civile dhe tregtare.

-


11/38

interpretimin q e bn gj+qtari duke e kr+er det+rn e tij nuk sht qllim prvetveten por pr ars+e t zbatimit t s drejts. 1+ zbatim ' s drejts quhetpraktik gj+qsore. ) qot se praktika gj+qsore do t nirret si burim ' sdrejts, vendimet e gj+qtarit n disa raste do t vlenin si rregull eprgjithshme edhe pr rastet e tjera e jo vetm pr rastin konkret.

/Aa. Shkenca j+ridike& s autort borgjez nuk e konsiderojn shkencnjuridike si burim t drejtprdrejt, por vetm si burim indirekt t drejtsis.#dhe tek ne shkencn juridike mund ta marrim si burim indirekt t drejtsis.Juke kritikuar t drejtn ekzistuese dhe duke propozuar shkencn juridike,kjo ndikon shum edhe n krijimin e s drejts s shkruar.

/%. $RRD%NI$ CIVILO 9 J/RIDI"E

$ E drejta n k+pti*in o&jektiv dhe s+&jektiv=i6 dim e drejta sht tubim i normave juridike q rregullojn marrdhniet caktuara shoqrore. E drejta o&jektive& t gjitha normat t cilat rregullojn nj raport tcaktuar shoqror i quajm institut juridik p.sh kemi institutin juridik tpronsis q prshin t gjitha normat q kan t bjn me pronsin. 1emiinstitutin e praqsis, testamentit, kontrats etj. E drejta s+&jektive& to t drejta q individi ose grupi i individve d.m.thsubjektet e s drejts, e njerrin prej norms prej t drejts obligative, equajm t drejt subjektive. 0.sh mija ose prindi sht i paat pr pun,krkon mbajtjen e tij, ai ka t drejt subjektive q t njerr nga dispozita q erregullojn det+rimin pr mbajtjen e s drejts obligative.

/%a. 0+3ia j+ridike& ekziston ather kur nuk ekziston e drejta t cils iprgjigjet ndonj det+rim, por ekziston mundsia e nj personi q medeklarimin e vullnetit t tij ndikon n krijimin, ndrrimin e ndonj t drejtsubjektive, p.sh kur dikush sht trashgimtar e deklarohet se nuk e pranon

trashgimin. /%b. 1jendja j+ridike& >jendja juridike ekziston ather kur ekzistojndisa elemente, rrethana juridikisht relevante, t cilat n t ardhmenshndrrohen n t drejtn subjektive p.sh prindrit jan n gjendje tve6ant juridike ndaj mijs q duhet ti mbaj, nse nuk mund t mbahenvet. /%c. )o7ita j+ridike ose stat+si& sht grumbull i rrethanave lidhur me

%%


12/38

nj person q ndikon n realizimin dhe mbrojtjen e t drejtave t tijsubjektive.

/-. E drejta s+&jektive e shik+ar si raport j+ridik& Esht e ditur se edrejta subjektive sht gjithmon raport midis shum personave, raportshoqror, raport midis njerzve e jo raport midis njerzve dhe sendeve. )sekt raport e shikojm, jo vetm nga pikpamja e bartsit t ksaj t drejtesubjektive, por edhe nga pikpamja e bartsit t obligimeve, ather do tkemi raportin juridik n t drejtn civile p.sh pronsia sht e drejtsubjektive nse shikohet nga pikpamja e titullarit t asaj t drejte. (aportijuridik mund t jet i ndr+shm pr nga lloji, mn+ra e krijimit sipas veprimit,pr kah koha q zgjat etj. =a i prket raportit juridik ato jan2a! 0ersonat q jan barts t te drejts dhe obligimeve dheb! vet kto t drejta dhe obligime.

//. S/!JE"TET E S DREJTS=ubjekti i s drejts sht bartsi i t drejtave dhe det+rimeve. =ubjekte ts drejts mund t jen personat e ndr+shm fzik ose kolektivitet, grupetbashksit e personave fzik t shikuar si trsi. tsia e personave fzik osejuridik q t jen barts t s drejtave dhe det+rimeve quhet atsi juridike.*e jal t tjera atsia juridike don t thot t jesh subjekt n t drejtn,kjo sht mundsi q t kesh t drejta dhe det+rime. tsia pr t vepruarsht atsi q me deklarimin e vullnetit t vet t ftoj t drejta dhe det+rimedhe prgjithsisht t ndrmarrin veprime juridike.

//a. $4tsia j+ridike dhe e vepri*it& tsia e personave fzik dhejuridik, q t jen barts t s drejts dhe det+rimeve quhet atsi juridike.)drkaq atsia pr t vepruar sht atsi q me deklarimin e vet tvullnetit t ftojn t drejta e det+rime dhe prgjithsisht t ndrruarinveprime juridike. =ecili subjekt me vet at q sht subjekt, ka atsijuridike, por nuk sht e thn se ai duhet t ket patjetr edhe atsi pr tvepruar. 1shtu p.sh. miu i porsalindur sht juridikisht i at. i p.shmenjher mund

t trashgoj, t marr si dhurat ndonj send dhe me kt t ftoj t drejtnsubjektive, n rastin konkret t drejtn e pronsis. 0or ai akoma nuk sht 'vetdijshm, nuk mund t ftoj t drejtn subjektive me veprimin e vet, porme veprimin e ndonj personi tjetr$t praqsuesit prindit, kujdestarit! etj.

%-


13/38

/5. )ersonat :7ik1uptimi & =ipas t drejts son t sotshme t gjith personat fzik posa lindinbhen subjekt t s drejts. =hikuar historikisht, personat fzik nuk jankonsideruar subjekt i s drejts p.sh n t drejtn romake skllavet nuk kanqen subjekt i s drejts por objekt i s drejts res &send!

Vepri*i i personit :7ik& B personi fzik t jet juridikisht i at,nevojitet t lind i gjall, gjegjsisht t jep shenja jete. )drkaq miu i lindurparakohe, q sipas rregullave mjeksore gj+qsore nuk mund te jetoj,megjithse me rastin e lindjes jep shenja jete, nuk duhet t konsiderohet ndrejtsi. B personi fzik t ftoj atsin juridike, nevojitet t ket ormn enjeriut d.m.th t mos ket lindur si i ashtuquajtur monstrum.0ushimi i atsis juridike & tsia juridike vazhdon deri sa personi fzik tjet i gjall dhe ndrprert me vdekjen e tij ose shpalljen i vdekur.

/7. $4tsia pr t vepr+ar e personave :7ik&=ipas t drejts sonpersonat fzik veprojn sipas rregullit madhor kur mbushin %< vjet, apo kurmiju para mbushjes s moshs madhore martohet. 0ersonat deri nmoshn %< quhen t mitur dhe t paat pr t vepruar. 0or paatsia e t+repr t vepruar nuk sht e njjt. 0ersonat q jan n moshn %5 vje6areapo t miturit e rijn jan krejtsisht t paat pr t vepruar, kurse personatprej moshs %5 vje6 gjer n moshn %< vjet ose t miturit m t vjetr jant at pr t vepruar n mn+r t kufzuar.

/8. $tri&+tet e personit :7ik& 0ersonat fzik kan disa atribute qshrbejn pr identifkimin, shnimin, caktimin juridik t at+re personave.1to atribute jan nganjher disa t drejta subjektive t lidhura prpersonin fzik p.sh emri, nganjher gjendja juridike por n 6do rast jan tlidhura sidomos pr subjektivitetin juridik t personave fzik. =i atribute tpersonit fzik jan2 emri, vendbanimi, vendqndrimi, shtetsia, librat egjendjes civile.

/9. )ersonat j+ridik

& 1rijesat e tilla t cilave iu sht njohur cilsia e subjektit juridik quhenpersona juridik. 0.sh kur blejm ndonj send prej primusit midis nesh krijohetraporti juridik. =ecili prej net d+ve n kt raport ka t drejta dhe det+rime.

%/


14/38

) jetn ton t prditshme takojm shum shpesh persona juridik. )se nmngjes blejm gazetn, vihemi n raport juridik me praqsuesin endrmarrjes pr shprndarjen e sht+pit q gjithashtu sht person juridik,vozitemi me trenin q ' prket ndrmarrjes elektrike komunikative etj. 0ersonjuridik sht vetm ai kolektiv njerzish t cilt kan nj ar pasurie dhemas pasurore d.m.th tubim t vlerave ekonomike me qllim t kr+erjes sndonj veprimtarie ekonomike. ) t drejtn borgjeze ekzistojn d+ llojethemelore t personave juridik2 shoqatat dhe institucionet.

/9a. Sho3atat & #kzistojn ather kur kemi shum persona dhebashkohen me qllim t arritjes s ndonj qllimi ekonomik, kulturor,sportive. 3ashkimi ' ktill ' individve paraqet ather nj organizim tve6ant q n t drejtn civile njihet si trsi nj subject unik. =hoqata kaantart e vet, qndrimin e t+re ngaj shoqats si trsi si dhe marrdhnietreciproke midis shoqats si trsi si dhe marrdhniet reciproke midisshoqats ' caktojn rregullat themelore ose statusi ' shoqats.

/9b. Instit+cioni$ :ek institucioni ekziston nj mas e caktuar pronsored.m.th tubim ' vlerave ekonomike, q ka qllim t caktuar. jo gjithashtu 'sht kushtuar arritjes s qllimeve dhe interesave t disa njerzve por atanjerz t cilt plotsojn disa qllime, interesa t veta nprmjet ksaj masenuk jan organizativisht aq t uqishm sa shoqata. 1jo mas pasuroreshr+tzohet n baz t aktit t caktuar mbi themelimin.

/9c. "riji*i I personit j+ridik& q personi juridik t ekzistoj e drejtapozitive duhet t njoh kto marrdhnie shoqrore2 uniteti organizativ dhemasn pasurore q prbjn personin juridik. 1jo njohje nga ana e s drejtspozitive sht e mundshme n d+ mn+ra2 nprmjet t paraqitjes dhenprmjet lejes. =istemi ' paraqitjes ekziston ather kur pr njohjen epersonit juridik nga ana e s drejts pozitive nevojitet q ai person juridik tiparaqitet pushtetit prkats administrative. rganet e pushtetit kan prdet+r t marrin n dijeni ekzistimin e personit juridik, prve6 ather kurqllimet e tij jan antiligjore ose prgjithsisht t pa lejueshme.

/9 q. &ari*i I personit j+ridik& 0araqitet ather kur zhduken atoelemente q jan t domosdoshme pr ekzistimin e tij. J.m.th n qot se

%5


15/38

zhduket uniteti organizativ, n qot se zhduket edhe pasuria e personitjuridik si dhe n qot se veprimtaria e personit juridik nuk kr+het sipasrregullave t paraqitura ose t lejuara, prandaj ai bhet anti juridikgjegjsisht organ administrative q ka dhn lejen ather heq at leje dhendalon punn e personit juridik.

/9d. Sho3atat si persona j+ridik& :e shoqata jan esenciale antarsiadhe qllimet e caktuara n rregullat themelore q ajo antarsi me ndihmne mass pasurore t shoqats dshiron t realizoj. rgan karakteristik 'shoqats sht kuvendi ' antarve si organ m ' lart. i mbahet t paktnnj her n vit dhe jep s+nimet e prgjithshme pr punn e t+re. ) qot seshoqata sht e madhe pr kuvend zgjedhn delegatt t cilt praqsojnantart. 1uvendi sipas rregullit zgjedh nj organ operativ ' cili udhheqpunn e prditshme t shoqats, zakonisht sht kolektive dhe quhet kshill

drejtues ose ekzekutiv dhe nj organ mbikq+rs. 1uvendi mund t zgjedhedhe organin individual & kr+etarin, e kr+etari mund t zgjedh edhe vetkshilli drejtues prej antarve t vet. >jithmon duhet t caktohet ndonjperson, zakonisht kr+etari apo m shum persona t caktuar, t ciltpraqsojn shoqatn n pikpamje civile juridike sipas vet statusit dhe nemr t shoqats kr+ejn veprime dhe pun juridike.

/


16/38

5%. Sendet$ jan objekt m ' rndsishm ' s drejts civile. =endet janpjes materiale t nat+rs mirpo q nj pjes materiale e nat+rs t jet

send n kuptimin juridik &teknik t s drejts civile nevojiten d+ kushte2kushti fzzik dhe kushti shoqror. "+shti :7ikqndron n at q ajo pjes e nat+rs t jet aktikisht apo nmn+r vizuale n pushtetin ton fzik, pr kt ars+e hapsira e lir ajrore,ujrat n oqeane planett, meteort nuk jan sende. 0or ajri ' komprimuarpr prdorim teknik gjithashtu sht send, ai gjendet n pushtetin ton fzik.

"+shti sho3ror& J t thot se pjesa e nat+rs q konsiderohet si sendn drejtsi duhet t jet njkohsisht mall nga pikpamja ekonomike. tomund t jen object t degve tjera t drejtsis p.sh t s drejts

administrative, por pr nga pikpamja e t drejts civile jan jashtqarkullimit, p.sh varrezat nuk jan sende n t drejtn civile dhe nuk mundt jen objekt ' qarkullimit civil$juridik etj.

' Ndarja e sendeve$ sht n t patundshme dhe t tundshme. 'patundshm sht ai send q nuk mund t transerohet prej nj vendi nvend tjetr. # patundshme sht toka dhe krejt ajo q sht e ndrtuar ntok. =endet tjera jan t tundshme.=endet e hargjueshme jan ato sende qllimi ' t cilave sht q me njprdorim t shpenzohen ose tjetrsohen. 1to jan p.sh lndt e para,

ushqimi, t hollat etj. 0r nga lloji, sendet mund t jen t caktuara ose gjenerike, jan ato sendeq caktohen dhe shnohen sipas llojit, numrit dhe sasis p,sh drithi i gjinis,dhe lloji prkats.

5-. Sendet e patr+p& Jisa autor konsiderojn edhe sende patrup. )darjene sendeve pa trup e gjem pr her t par n t drejtn romake. >aji mesende paturp nnkupton2 t drejtn e trashgimit, t gzuarit e r+tevemadje edhe t drejtn e obligacionit. 0r ars+e praktike nuk sht e

nevojshme t konsiderojm t drejtn si send t patrup.

5/. Vepri*et e njer7ve& ?an gjithashtu pr kah struktura e vetekonomike mallra, por ato drejtsia prap se prap nuk i konsideron sende.)uk sht qdo veprim njerzor lnd e s drejts civile, por vetm ai qndonj mn+r shprehet n mn+r monetare, t kufzohet me t holla p.shpuna n organizimin e piknikut vullnetar nuk sht lnd e s drejts civile,

%8


17/38

pastaj nse dikush kndon n piknik ather as k+ nuk sht objekt i sdrejts civile.#dhe mosveprimi i ndonj personi domethn rezervimi nga ndonjveprimtari q prndr+she sht lejuar, n qot se k+ rezervim ka ndonjinteres ekonomik pr paln tjetr mund t jet lnd e s drejts civile.

5/a. Vlerat personale& nderi, shndeti, dija, liria personale, integritetifzik, shpirtror dhe moral, sekreti personal, liria e vetdijes etj, jan vleratm t mdha n jet. lerat ekonomike jan baz e t+re e domosdoshme,kusht i domosdoshm pr ekzistimin e t+re por vetm kusht. leratpersonale jan t lidhura me personalitetin fzik dhe jan pjes integrale ektij personaliteti. 0or edhe personat juridik mund t ken disa vlerapersonale p.sh frma e ndrmarrjes, zri i mir i personit juridik etj.

5/b. )rod+ktet e shpirtit njer7or& sht krejt ajo q krijon apoprmes s cils shprehet shpirti njerzor, mendja, jeta emocionale e njeriut.1to jan t arriturat ose realizimet shkencore apo artistike n prodhimtarinmateriale. 0roduktet e shpirtit njerzor duhet ti dallojm prej vleravepersonale, sepse ato nuk paraqiten n vet jetn e brendshme shpirtrore tnjeriut por objektivizohn.

"RIJII D%E !$RII I $RRD%NIEVE J/RIDI"E

55. 0aktet j+ridike& et dispozita vet norma nuk sht e mjatueshmepr krijimin e raportit juridik. Mdo raport jetsor dhe shoqror prbhet ngadisa rrethana, akte q jan reciprokisht t lidhura. Faktet juridike ndahen nn5jarje dhe vepri*e.

55b( N5jarjetsi akte juridike mund t jen t ndr+shme p.sh lindja,vdekja, kalimi i kohs s atkeqsis elementare, smundja psikike et.(rueja e mb+t kalin me vet kt mbaron e drejta e pronsis mbi kalin. )

kt pikpamje rrueja sht akt juridik55c( Vepri*et e njer7vesi akte juridike$ si akte juridike jan shum mt rndsishme, ato ndahen n veprime t lejuara dhe t palejuara. eprimete palejuara quhen Jelikte dhe ato krijojn obligimin q t kompensohetdnimi q dikush e ka shkaktuar. eprimet e lejuara i ndajm n pajtim medrejtsin dhe veprimet t vullnetit. eprim n pajtim me drejtsin sht aiveprim njerzor q nuk sht ' ndaluar por pr kah drejtsia sht ' lejuar,

%9


18/38

por nuk sht ndrmarr me qllim q t krijohet, ndrrohet ndonj e drejt.eprime t vullnetit jan ato q ndrmirrn pikrisht me qllim q tprodhohet ndonj eekt objektiv juridik ' lejuar nga drejtsia. eprimet evullnetit jan n t vrtet deklarim ' vullnetit. Jeklarimi ' vullnetit me qllimt krijimit, ndrrimit ose mbarimit t raportit juridik sht akti m 'rndsishm dhe m ' shpesht.

58. T+&i I 4akteve& Esht ' rrall rasti q vetm nj akt juridik t shkaktojkrijimin, mbarimin, ose ndrrimin e ndonj t drejt objektive gjegjsisht traportit juridik, megjithse ka edhe raste t tilla, pr shembull gjetja esendeve. Dakonisht krkohen m shum akte. : gjitha aktet q duhet t

mblidhen pr krijimin, mbarimin ose ndrrimin e ndonj t drejt prbjntubin e akteve.

59. S+po7i*et dhe :ksionet& =upozimet jan mjet shum ' dobishm 'tekniks juridike, sidomos asaj procese$juridike p.sh mirbesimi ' posedimitsupozohet dmth nga akti se dikush sht posedues nirret akti se ai shtposedues me mirbesim gjersa t argumentohet e kundrta. :e fksionet prdallim nga supozimet merret se ekziston nj akt q n t vrtet nukekziston, kjo bhet pr ars+e q t lehtsohet teknika juridike p.sh ekziston

fksoni se miu ' flluar sht ' lindur nse sht jala pr interesat e ti

5


19/38

nga marrdhniet amiljare si dhe statuset personale, legjitimiteti, moshamadhore, atsia juridike dhe e puns etj. -! t drejtn e personalitetit ose tdrejtn n kuptim m t ngusht. 1to jan t drejta object ' t cilave shtprona personale. /! t drejtn personale object ' s cis sht produkti 'shpirtit dhe mendje s njeriut. 1t grup t drejtave ' quajm edhe t drejt tautorit.

5@c. T drejtat e personalitetit& ose t drejtat n kuptim t ngusht jant drejta, objekt ' t cilave sht prona personale. : drejtat e personalitetitjan2 vlera morale dhe ideore. : marrim shembull integritetin fzik. )sedikujt ' shkaktohet lndim fzik, ' lnduari sigurisht ka psuar dm moral,sepse ' sht cenuar nj vler morale. 0or nga k+ lndim shkaktohet edhenj dm pasurie, sepse nuk ka mundur t punoj nj koh t

caktuar ose sht paksuar atsia pr pun.

5@d. E drejta e a+torit& 0rshin t gjitha produktet e shpirtit q quhenedhe vepr e autorit. 1tu h+jn2 librat, broshurat, artikujt dhe shkrimet etjera t muziks, drams etj. : drejtn e autorit e prbjn ato t drejtaobjekti i t cilave nuk sht ndonj vler personale por ndonj produkt imendimit, mendjes, r+ms s njeriut. 1to t drejta kan t bejn mendonj pun shkencore, vepr letrare, piktur skulptur etj.

5@e. E drejta e shpikjes& mund t bj me shpikjen dhe me prpariminteknik. =hpika sht zgjidhje e re e problemit teknik, q mund t zbatohet nveprimtari industriale apo n ndonj veprimtari tjetr ekonomike. 0rparimiteknik sht zgjidhje teknike e arritur me prdorimin racional t mjeteve tnjohura teknike dhe veprimeve teknologjike.

7-. T drejtat REL$TIVE-o&li5ative.& =istemi i t drejtave relative apo edrejta obligative si deg e s drejts civile prbn degn m t gjer dheteknikisht m s shumti t prpunuar t s drejts civile pasurore. 1jo e

drejt quhet edhe e drejt e obligacionit sepse qdo e drejt relative iprgjigjet nj obligimi prkats. ) t drejtn e obligacionit ekzistojn d+pal2 pala e autorizuar q quhet kreditor dhe pala e obliguar q quhetdebitor. bligimi i debitorit shikuar nga ana e kreditorit quhet krkes. 0raobligimi dhe borgji jan kuptime korelative & ajo q pr debitorin shtobligim, pr kreditorin sht borgj.

%@


20/38

7-a. )ersonat n raportin e o&li5acionit$ ) obligacion ekzistojn d+pal2 pala e debitorit dhe kreditorit. Dakonisht n ann e debitorit dhekreditorit gjendet nga nj person & debitori dhe kreditori. )drkaq n secilnan mund t ket m shum persona p.sh m shum debitor dhe mshum kreditor p.sh bashkshortt blejn nj tok. 1tu blersit &bashkshortt jan kreditor duke pasur paras+sh tokn e bler, kurse shitsisht debitor. ) qot se n raportin e obligacionit ka m shum personaobligimi mund t jet i ndar ose solidar. Esht ' ndar kur secili prejdebitorve ka borgj n pjes t caktuar t borhit ose kur kreditort krkojnpjes t caktuar t borgjit. bligimi sht solidar ather kur secili prejdebitorve ka borgjin n trsi, kreditori mund t kerkoj realizimin n trsinga cili do qot prej kreditorve p.sh mija mund t krkoj shumn embajtjes ose prej babait ose prej nns.

7-b. Llojet e o&li5acioneve&O&li5acioni I thjeshtsht kur raporti ' obligacionit prbhet prej njobligacioni p.sh bartja e ndonj sendi, t knduarit n ndonj koncert, marrjame qesim e ndonj toke tj.O&li5acioni I ndrlik+ar& sht kur prphet prej m shum

obligacioneve p.sh kur ndrrmarja hoteliere obligohet q m+safrit ti orojpansion t plot. ) obligacionin e ndrlikuar nj obligim mund t jetkr+esor e k+ sht ai me t cilin arrihet qllimi kr+esor ' raportit tobligacionit, kurse t tjert jan t dors s d+t.7-c. !+ri*et e o&l5acioneve& kemi lloje t ndr+shme t obligacionevekshtu p.sh n qotse nj vler pasurore pa baz dhe pa ars+etim ligjorkalon prej pasuris s nj personi n pasurin e nj tjetri, themi se ai personsht pa baz. 0ersoni q sht pasuruar pa baz, duhet ti kthej sendinpersonit t par. 1to grupe t obligacioneve quhen obligacione nga

pasurimi ' pabaz.

7/. )S/RI$& sht tubim i t drejtave q i prkasin nj personi. )drkaqktu nuk h+jn t gjitha t drejtat, por vetm t drejtat civile subjektive. :drejtat personale jo civile nuk h+jn n pasuri. : gjitha sendet q prbjnlndn e pasuris si trsi, quhen mas pasurore. *asa e pasuris prbhetprej sendeve prkatse, por ajo n trsi mund t prqendrohet dhe

-A


21/38

shprehet n nj send t ve6ant, n para.0asuria ndahet ne aktiv dhe pasiv. *asa pasurore si e till ajo rritet osezvoglohet mirpo kualitivisht nuk ndr+shon asgj n identitetin e pasuris,ajo i takon dhe sht lidhur pr bartsin e saj.

75. $ktiva dhe pasiva& 0asuria ndahet n aktiv dhe pasiv. ktiven eprbjn t drejtat, pasiven obligimet. 0or n aktiv h+jn edhe t drejtatreale dhe absolute, derisa n pasiv h+jn vetm obligimet nga t drejtat eobligacionit.

75a( S+&jekti dhe pas+ria& 1uptimi ' pasuris sht ' lidhur ngusht mekuptimin e personit n t drejtn civile. 0ersonin n qarkullimin civil & juridiknuk mund ta marrin me mend pa pasuri ashtu si6 ai pasurin nuk mund tamerr me mnd pa masn e pasuris. :r qarkullimi juridik midis personave

n drejtsi bhet nprmjet t kategoris s drejtsis, sanksioni ' t gjithat drejtave civile realizohet n masn e pasuris.

77. )as+ria dhe t trash5+arit& *e vdekjen, personi ndahet ngapasuria. 0or pasi pasuria nuk mund t ekzistoj pa persona, ather n vendt personit t vdekur paraqitet trashgimtari. ) trashgimtarin kalojn tgjitha t drejtat q e prbjn pasurin reale dhe obligative, si dhe obligimetnga t drejtat e obligacioneve.

78( "on:ski*i& Esht e ditur se pasuria nuk mund t ekzistoj pa subjektdhe se subjekti ndahet nga pasuria vetm me vdekje. *irpo n drejtsinton ka raste kur prej personave pasuria ndahet para vdekjes s t+re. 1+sht rast ' konfskimit. 1onfskimi nuk sht identik me trashgimin.

79. Nacionali7i*i& Esht ' ndashm me konfskimin, me at dierenc qktu merret pasuria. ) rastin e procedurs, ka disa ngjashmri mekonfskimin pr at q edhe ktu likuidohen n mn+r t ngjashme borgjetdhe obligimet q shteti ' merr mbi vete.

7


22/38

7@. ,$R"/LLII J/RIDI"& Esht bartje e t drejts prej nj subjekti ntjetrin, prej n bartsi & titullari n tjetrin. 1jo dukuri ekziston vetm n tdrejtn civile. Barkullimi juridik nuk sht asgj tjetr ve6se superstruktur eqarkullimit t mallrave. Barkullimi juridik nuk sht dukuri identike meqarkullimin ekonomik. 0.sh nse vjedhsi, gjetsi ose jopronari shet orn evjedhur apo t gjetur, kemi vetm aktin e qarkullimit ekonomik, sht barturvetm vlera ekonomike, e jo edhe aktin e qarkullimit juridik, sepse nuk shtbartur e drejta mbi at vler.

7@a. T drejtat s+&jektive 3 &arten n 3ark+lli*in j+ridik& ?an tdrejtat absolute2 pronsia, servituti, marrja me qesim, pengu, e drejta eshr+tzimit, licence etj. *jetet e qarkullimit juridik me t cilat bhet kjo

bartje jan t drejtat e obligacionit. 0or kto nuk jan t gjitha t drejtat eobligacionit, por vetm ato t cilat palt ' krijojn me vullnetin e vet meqllim t bartjes t s drejtave. 0ra t drejtat absolute mund ti shikojm siobjekt ' qarkullimit juridik, e punt juridik si mjet t qarkullimit juridik.

8A. "a+7a & sht qllim ekonomik ose eekt ekonomik t ciln paltdshirojn ta arrijn me pun juridike. Mdo pun juridike n t drejtn civileka njar qllimi ekonomik. 1+ qllim ekonomik t cilin palt dshirojn taarrijn sht kauza e kontrats dhe puns juridike prgjithsisht. 1ur nuk kakauz, nuk ka as pun juridike. )se p.sh d+ njerz merren vesh se do tjen miq, ekziston qllimi ' vullnetit, por megjithse nuk ka kontrate.

)se nj njeri ' premton tjetrit se do t ndihmoj, prsri nuk ka pun civilejuridike. 0or nse premton me kusht q pr kt kndim t marr honorar,ather kjo sht pun civile juridike. 1auza pra sht qllim ekonomik tcilin palt dshirojn ta arrijn me pun juridike.

8%. !a7a j+ridike& 1ur vjedhsi shet orn, kemi nj akt t qarkullimitekonomik. 1jo nuk sht pun juridike, sepse nuk bartet e drejta subjektiveme sendin, por sendi bartet vetm aktikisht. *e kt rast kemi kauzn, kurnjra pal dshiron t holla pr orn, e tjetra orn. 0ra nuk kemi qarkullimjuridik, nuk kemi pronsin mbi orn. )se djali trashgon babn dhe fton tdrejta nga pasuria e tij, baz pr kt do t jen vetm dispozita ligjore mbitrashgimin.

--


23/38

8%a. Seksioni sin5+lar& Esht bartje e ndonj t drejte apo m shum tdrejtave t caktuara, konkrete subjektive. =eksioni universal sht bartje epasuris si tubim ' t drejtave dhe obligimeve madje qot tr pasuris, eqot ndonj pjese t saj t caktuar.

8%b. VE)RIET J/RIDI"E& eprim juridik sht ajo deklarat e vullnetit tciln palt e ndrmarrin me qllim t krijimit t ndonj raporti juridik. 0ra meat raport juridik vullneti luan rolin m t madh, ai sht at+ akti m 'rndsishm juridik. Jeklarimi ' vullnetit sht ai akt juridik qnga pikpamja e qarkullimit juridik sht m ' rndsishmi. i nuk shtgjithmon m vendimtari n tubimin prkats t akteve, por ai nqarkullimin juridik sht akti juridik m karakteristik.

)prmjet tij shprehet qarkullimi juridik por vendin e tij mund ta kuptojmdrejt vetm n qot se jemi t vetdijshm se n t drejtn civile k+ vullnetprpiqet t arrij indirekt ose direkt ndonj qllim ekonomik, se si sht 'kushtzuar nga qarkullimi ekonomik. ullneti pa marr paras+sh kushtzimine vet prapseprap sht njkohsisht dukuri psikike dhe psikologjike.ullneti sht gjithashtu kategori flozofke sidomos lidhur me 6shtjen eliris s vullnetit dhe t determinizmit ose indeterminizmit t tij. ullnetisado q t jet ' kushtzuar, ' determinuar nga domosdoshmria shoqroren pik t undit ekonomike dhe n t drejtn civile sht enomenpsikologjik. 0r kt ars+e q ai n t drejtn civile t mund t prodhoj

veprim q t ket si pasoj ndonj raport juridik duhet t jet ' lir dhe 'deklaruar qart.

8%c. RNDSI$ E $"TIT $DINISTR$TIV& Jihet se akti administrativnuk sht akt juridik, por ai shpeshher i prin raportit civil$juridik dhe prkt ars+e sht supozim i kt+re raporteve, apo prcakton kufjt e t+re. )

pikpamje t thjesht juridike, raporti i aktit administrativ ndaj raportit civil$juridik mund t jet ' d+llojshm2 %!raporti civil$juridik mund ti jetnnshtruar aktit administrativ dhe -! raporti civil$juridik mund t ekzistojkrahas me aktin administrativ, pavarsisht nga raporti administrativ.

8-. V+llneti si 4akt j+ridik& ullneti sht akti m ' rndsishm dhe m

-/


24/38

' shpesht juridik q prodhon numrin m t madh t raporteve civile$juridike.ullnetin si akt juridik nuk duhet kuptuar si ndonj parim t pavarur, ' cili pamarr paras+sh dukurit tjera shoqrore cakton raporte civile$juridike.ullneti sht dukuri shoqrore. B+sh pandekistt kan krkuar q vullneti 'deklaruar t jet2 serioz dhe ' drejtuar nga diqka q n pikpamje fzike dhejuridike sht e mundshme.

8/. )R0$,SII & sht kr+erje e veprimeve juridike n emr ttjetrkujt dhe pr llogari t tjetrkujt. ) emr te tjetrkujt d.m.th seautorizimet dhe obligimet nga veprimi ' kr+er juridik p.sh nga puna e lidhurjuridike nuk krijohen pr at q ka kr+er veprim juridik por pr dikn tjetr.0r llogari t tjetrkujt do t thot se eekti ekonomik ' ktij veprimirealizohet jo n masn pronsore t tij q ka lidhur punn juridike port ndokujt tjetr. 0ersoni q kr+en veprim juridik quhet praqsues, e personi

n emr t t cilit dhe pr llogarin e t cilit kr+het vepra quhet 'praqsuari.

8/a. Llojet e pr4a3si*it& 1emi d+ lloje t praqsimit2 ligjor dhekontraktues. 0raqsimi ligjor ekziston pr personat q jan t paat prpun p.sh pr shkak t mungess, jan t penguar t ndrmarrin vetveprime juridike. 0raqsimi kontraktues sht ai q n baz t kontratsparaqitet midis praqsuesit dhe t praqsuarit.

8/b( $+tori7i*i& B praqsuesi t mund t praqsoj t praqsuarinatij ' nevojitet autorizimi. :e praqsimi ligjor autorizimin e jep vet ligji,kurse te ai kontraktues ' praqsuari.

8/c. Llojet e a+tori7i*eve& utorizimi mund t jet ' prgjithshmgjeneral! dhe ' ve6ant special!. utorizimi ' prgjithshm ekziston atherkur praqsuesi sht autorizuar t kr+ej t gjitha punt e t praqsuaritapo t paktn nj rreth t caktuar m t madh. utorizimi ' ve6ant ekzistonather kur ka t bj me kr+erjen e nj a po m shum veprimeve tcaktuara juridike.

8/d. Ndrprerja e pr4a3si*it& utorizimi nga praqsimi kontraktuesndrprehet2 ;.pr shkak t kalimit t aatit pr t cilin ka qen dhn,


25/38

>.me humbjen e atsis pr pun t te praqsuarit ose praqsuesit.

85. ODI0I"II I )/NVE J/RIDI"E$ *odifkimi ' punve juridike ka mundsi t bhet n lidhje me kushtin dhe

aatin 87. "+shti 9sht rrethan e ardhshme e pasigurt nga paraqitja osemosparaqitja e t cils varet krijimi ose ndrprerja e ndonj t drejt. 1jorrethan mund t jet e varur nga vullneti ' nj pale, e ather kushti quhetpotestativ dhe mund t mos varet nga vullneti ' palve, e ather quhetkauzual. 0or gjithashtu mund t varet edhe nga vullneti e edhe nga rastiather kushti sht ' przier.1ushti mund t jet pozitiv dhe negative, varsisht nga ajo se a varet krijimi 't drejts nga paraqitja ose mosparaqitja e rrethanave. 88. $4ati & sht kalim ' caktuar ' kohs ose moment ' caktuar n koh,moment pr t cilin sht ' lidhur krijimi ose ndrprerja e ndonj t drejte.ati si moment ' caktuar mund t jet ' sht+eshm ose ' shkputshm. 'sht+eshm sht kur prej paraqitjes s aatit varet krijimi ' t drejts p.shvdekja e trashgimlnsit pr trashguesin. ' shkputshm sht kurshkakton ndrprerjen e t drejts p.sh me vdekjen ndrpret e drejta ebashkshortit pr mbajtje.

89. Ndarja e p+nve j+ridike& bhet sipas kritereve t ndr+shme sipasdisave kemi2

;(0unt juridike kauzale dhe abstrakte(punt t njanshme dhe t d+anshme

8


26/38

rregullt. 0unt juridike n rast vdekje jan ato q ndrmerren n baz tdisponimit t nj personi me pasurin e vet n rast t vdekjes s vet. 0unjuridike midis t gjallve jan t gjitha kontratat dhe punt tjera juridike qndrmerren 6do dit. 0una juridike n rast t vdekjes ka rndsi t ve6antsepse sht ndrmarr pr situat t ve6ant.

8@b. )+nt j+ridike t njansh*e dhe t d8ansh*e& : njanshmejan ato pun juridike te t cilat mjaton deklarimi ' vetm ' nj vullneti q tkrijohet raporti juridik ndrsa t punt juridike t d+anshme nevoitetdaklarata e d+ a m shum vullneteve si dhe plqimi ' t+re q t mund tkrijohet raporti ' obligacionit.

9A. "ONTR$T$T 9 lidhja e kontratave O4erta2 kantatat krijohen n at mn+r q nj pal ' bn oert pals

tjetr. erta sht deklarim ' njanshm ' vullnetit ' drejtuar pals tjetr meqllim t pranimit. )se pala e pranon oertn, ather arrihet plqimi 'vullneteve, respektivisht kontrata.B t arrihet kontrata palt duhet t pajtohen mbi pjest esenciale tkontrats, pa t cilat kontrata nuk mund t merret me mend. to prshijneektet ekonomike q palt dshirojn ti arrijn nprmjet t kontrats. 0,sht shitblerja jan elemente esenciale sendi q shitet dhe 6mimi ' blerjes. 1topjes quhen pjest nat+rore t kontrats.

9Aa. )jest e kontrats& B t arrihet kontrata palt duhet t pajtohenmbi pjest esenciale t kontrats. 0jes esenciale jan ato pa t cilatkontrata nuk mund t merret me mend. to prshijn eektet ekonomike qpalt dshirojn t arrijn nprmjet kontrats. Barkullimi ekonomik diktondisa pun tipike juridike te t cilat q+sh m par jan caktuar elementetesenciale p.sh te shitblerja jan elemente esenciale sendi q shitet dhe6mimi ' blerjes.

9Ab. Ndarja e kontratave& : njanshme t obligueshme dhe td+anshme t obligueshme.

T njansh*et obligueshme jan ato t cilat obligimi ekziston vetm nnjrn prej palve kontraktuese T d8ansh*et obligueshme kemi autorizime dhe obligime si n njrnashtu edhe n ann tjetr.

-8


27/38

9Ac. "ontratat reale&. 1ontrat e ktill sht huaja dhe depozitivi. 1to

kontrata nuk jan reale n qot se jan lidhur me shkrim. 0ra me plqimin evullneteve kontrata akoma nuk sht perekt, nevojitet edhe nj akt juridik &dorzimi ' sendeve.

9Ad. "ontrata konsens+ale& 1rijohet vetm me plqimin e vullneteve tpalve.

9Adh. "ontratat k+*+tative& jan ato kontrata te t cilat kauzatreciproke, eektet reciproke ekonomike jan caktuar q+sh m par

9Ae. "ontratat aleatore& jan ato kontrata te t cilat eektet nuk jan tcaktuar q+sh m par por vetm prej rrethanave t ardhshme.

9%. O&li5i*i i kontrats& shtu si edhe n raportet tjera t obligacionitedhe n kontrata obligimi prbhet prej nj apo m shum llojeve tcaktuara2 dhnies, brjes. 0or menjher n kontrata obligimi mund t jetalternativ. Esht obligim alternativ ather kur debitori apo m rrallkreditori mund t zgjedh midis d+ apo m shum brjeve ashtu q n qotse zgjedhja sht br obligimi ngushtohet vetm me at brje t zgjedhur.

$bligimi mund t jet i individualizuar dhe gjenerike. bligim 'individualizuar sht ather kur sht borh individualisht nj sendprkats p.sh kali, radioaparati, etj. $$$$$$ bligimi gjenerik sht ather kurborhi ekziston sipas llojit t sendit prkats.

9-( 0orci*i dhe si5+ri*i I kontrats& nganjher palt prve6kontrats kr+esore lidhin disa kontrata t dors s d+t aksesore apo vetkontrats ' shtojn dispozita t ve6anta q kontrata t jet edhe m e ort.

9/. $vansi& sht vler pasurore t ciln njra pal ' jep tjetrs me rastin

e lidhje s kontrats. vansi duhet t dorzohet e jo vetm t premtohet. 1jopra sht kontrat e dors s d+t dhe njkohsisht reale.

95. Dni*i kontrakt+es& vlera pasurore t ciln debitori ia premtonkreditorit pr rastin e kontrats ose realizimit t parregullt t kontrats quhetdnim kontraktues ose penal.

-9


28/38

97( "la+7ola kasatore& ekziston ather kur palt konstatojn se debitorido t humb t drejtat dhe uqit juridike tani m t ftuara nga kontratakr+esore n qot se nuk realizon obligimin e vet, e kreditori n at rast nukmund t heq dor nga kontrata.

98. )lotsi*i I kontrats& : plotsosh ose t zbatosh kontratn do tthot t ndrmarrsh krejt 6ka sht e nevojshme q brja e kontrats trealizohet. 1ontrata duhet t realizohet dhe plotsohet ashtu si kan

dshiruar vet palt. ) qot se kontrata sht e pa qart d.m.th n qotse palt nuk kan shprehur qart vullnetin e vet ather paraqitetinterpretimi ' kontrats. 0r interpretimin e kontrats ekzistojn rregulla tve6anta. 0rej kt+re rregullave m e rndsishme sht ajo se duhet gjeturvullnetin e vrtet t palve pa marr paras+sh shprehjet eventuale t padrejta apo joreale. (regull tjetr e rndsishme sht ajo se dispozitat e paqarta t kontrats duhet interpretuar ashtu si kjo sht m e volitshme prdebitorin.

99. Vonesa e de&itorit$ n qot se aati nuk sht caktuar paraqitet pasi

q kreditori t ket trhequr vrejtjen debitorit q ta realizoj obligimin.0asojat e ksaj vonese jan kto2 kreditori mund t krkoj kompensimin edmit t shkaktuar nga vonesa, debitori prgjigjet edhe pr shkatrrimin erastsishm t sendeve, prve6 ather kur argumenton se sendi do tshkatrrohej edhe sikur kontrata t ishte plotsuar n aat, te obligimetmonetare fllon t rrjedh kamata e voness te kontrata d+palshe ngarkuesesipas rregullit, vonesa e debitorit ' jep kreditorit uqin juridike q t heq dornga kontrata.

9


29/38

krkoj zbatimin e dhunshm kontraktues.

9@. Novacioni& sht ndrprerje e kontrats s mparshme n at mn+rq n vend t saj h+n n uqi kontrata e re midis palve t njjta. 1jo d.m.thq palt dshirojn q kontratn e vjetr ta zvendsojn m t renanimus novandi!.


30/38

6ardo kontrate q dshirojn. Llojet kr+esore dhe m t shpeshta tkontratave ' ka krijuar qarkullimi ekonomik.


31/38

n gjendjen n t cilin e ka marr, duke zbritur amortizimin normal.


32/38

sendit.

@%c. Depo7iti& sht kontrat reale me t ciln marrsi ' depozititobligohet q t ruaj pr koh t caktuar sendin q dhnsi ' depozitit 'dorzon pr ruajtje. 1ontrata sht e njanshme dhe bmmirse. Jeitoringa kontrata sht marrsi ' depozitit, ' cili sht ' obliguar ti ruaj sendin dheme krkesn e lnsit ta kthej n vendin n t cilin sht dorzuar sendi.

@-. "ontrata *&i ortakllk+n& *e kontratn e ortakllkut osebashkimin e d+ apo m shum personave obligohen midis vete q tinvestojn vlera prkatse pasurore ose pun apo njrn dhe tjetrin prars+e t arritjes s ndonj qllimi t prbashkt.

@/. "ontrata e s drejts ekono*ike& 1ontratat e s drejts ekonomikedallojn nga kontratat e s drejts civile kr+esisht prkah ajo se i lidhinorganizatat ekonomike e me qllim t realizimit t ksaj veprimtarie. 0r ktars+e kto kontrata u jan prshtatur nevojave t shpejtsis s qarkullimitekonomik si dhe krkesave tjera t cilat ' shtron ekonomia.

@5. "ontratat aleatore& 3asti sht kontrata midis d+ palve sipas scils vlera prkatse pasurore m s shpeshti n para do ti prkas atij pohimit cilit ndonj rrethan t pasigurt realizohet. 1ontrata sht e lidhur vetmather n qot se shuma ose sendi q sht objekt ' bastit deponohet q+shm par.

@7. )+nt j+ridike jo t plota& 0una juridike duhet ti plotsoj disakushte q t krijohet dhe prodhoj veprime. 0una juridike prve6 ekzistimit takteve juridike2 deklarats dhe plqimit t vullneteve e orms eventualeduhet t ket edhe kauzn e vet dhe objektin e vet.) qot se prmbajtja ose objekti ' kontrats sht fzikisht apo juridikisht 'pamundshm nuk ka pun juridike. )uk ekziston puna juridike n qot seakoma nuk sht arritur plqimi ' vullneteve mbi prpjekjet esenciale.

/-


33/38

>jithashtu nuk ka pun juridike kur nuk ka orma t caktuara t ciln eprcakton ligji apo pr t ciln jan marr vesh palt se do t jet kusht prvlern e puns juridike.

@8. )+nt j+ridike t pavle4sh*e& t )IL#=O*# jan ato pun juridiket cilat nuk prodhojn aspak veprime juridike dhe konsiderohen se as nukjan lidhur. *osvlern e t+re gj+qi ose organi tjetr shtetror ' cili zgjidhkontestin e merr n konsiderim sipas det+rs z+rtare madje edhe ather kurpalt jan t interesuara q gj+qi mos t bj kt madje edhe n qot seata shehin shkakun e pavleshmris.: ((#DI#=O*# jan ato pun juridike t cilat vlejn gjersa pala e interesuarose organi tjetr ' autorizuar t mos paraqet ars+en pr pavleshmrin et+re. 1ur t paraqitet ars+eja pr pavleshmrin e puns juridike edhe puntjuridike t rrezueshme sipas rregullit konsiderohen sikur nuk jan lidhur.

@9. )+nt e n+lsh*e j+ridike& ?an ato t cilat me ligje, dekretligje,vendime, urdhresa, pra me normat pozitive t s drejts objektive janekskluzivisht t ndaluara. 1t ndalim mund ta shqiptojn qot dispozitatcivile & juridike, qot penale juridike, e qot ato administrative.

@jersa te punt e paligjshme gjegjsishtantiligjore juridike nj element ' puns juridike sht n kundrshtim medispozitn ekskluzive t ligjit, ndrkaq te puns imorale juridike prmbajtja epuns juridike sht n kundrshtim me botkuptimet morale t mesit ton. sht prmbajtja e nj pune juridike imorale, kt e prcakton gj+qtarisipas botkuptimeve t prgjithshme morale t bashksis son. 1shtu p.shn qot se ndokush ' jep gazetarit shprblim q ndoknd n ndonj artikulln gazet ta sulmoj puna juridike sht imorale dhe gj+qi nuk do ta mbrojat. #dhe ather kur me pun juridike utet ndonj parim ' +ni kushtetues,puna juridike sht imorale. 0.sh n qot se ndokush do t obligohej pr

shrbim q t mos ndjek ndonj shkoll t mos marr pjes n ndonjkonkurs, puna juridike nuk do t vlente.

@@. )+nt :ktive j+ridike& Fiktive jan ato pun juridike t cilat nesenc nuk lidhjen, vetm krijohet pamje sikur jan lidhur. Bllimi ' kt+repunve juridike sht vnia n loj e ndonj obligimi ligjor ose kontraktuespr shembull q t krijohen borhe t prkohshme me qllim t vnies n

//


34/38

leje t kreditorve juridik.

%AA. )+na j+ridike e si*+l+ar& 0una e simuluar juridike ekzistonather kur palt lidhin nj pun juridike por me at rast krijojn pamjenthuajse sht lidhur ndonj pun tjetr juridike p.sh primusi ' dhuronsekonduesit shtpin, por pr ti ikur pagimit t toks s madhe apo pr tvn n loj trashgimtarin e saj t domosdoshm, paraqesin punn juridikembi t dhuruarit si shitblerje, por ashtu q primusi t mos merr aspak6mimin e blerjes. 1tu pra kemi d+ pun juridike2 t simuluar e cila tregohetdhe t disimuluar e cila n t vrtet sht lidhur. ) rastin konkret shtsimuluar shitblerja e sht disimuluar dhurata. 0una e simuluar juridike nukvlen, ajo sht e nulshme, kurse puna e disimuluar vlen.

%A%. )+nt e rr?+esh*e j+ridike& jan t rrueshme ato punjuridike t cilat jan lidhur n lajthim, nn mashtrim dhun dhe krcnim kupra deklarimi ' vullnetit ka disa t meta, n t cilat vullneti nuk shtplotsisht ' lir.

%A-. Lajthi*i & sht pamja e pasakt mbi ndonj element t punsjuridike. Lajthimi mund t ket t bj me nat+rn e puns juridike p.shprimusi ' krkon sekundusit nj libr si oert pr blerje, e sekundusitmendon se sht dhurat, n lnd, p.sh primusi mendon se blen pikturorigjinale, e n t vrtet blen kopjen etj. n cilsin e lnds, p,sh primusi

mendon se blen sto anglez, e stof sht '

vendit, n motiv p.sh primusi blen drith duke menduar se do t ngitet6mimi e n t vrtet zbritet.

%A/. ashtri*i& sht shkaktim ' vetdijshm ' lajthimit t pjesmarrsittjetr n punn juridike. ) t drejtn civile ai duhet t prmbaj n veteelemente t mashtrimit penal juridik. i duhet t qndroj n ndonj veprim

aktiv t bashkkontraktuesit, por mund t jet dhe shehje e ndonjrrethane. ) qot se p.sh njri nga bashk kontraktuesit vn re lajthimin ebashk kontraktuesit tjetr dhe e shr+tzon n vend se ta eliminoj kemi nt vrtet rastin e mashtrimit.

%A5. "anosja & sht paraqitja e mundsis s ndonj t keqe n dm tpjesmarrsit tjetr n punn juridike me t ciln te k+ shkaktohet rika.

/5


35/38

Jeklarimi ' vullnetit pra nuk sht ' lir, ai bhet pr shkak t ksaj rike. Bt jet ars+e pr rrueshmrin e puns juridike kanosja duhet t jet %!.=erioze, -! e paevitueshme dhe /! anti e drejt.

%A7. Dh+na& dhuna orca, uqia! sht t shkaktuarit e vuajtjeve fzikeose morale t pjesmarrsit n punn juridike. 0rej kanosjes dallohet prkahajo se te kanosja e keqja paraqitet si mundsi, kurse te dhuna edhe zbatohetn momentin e puns juridike.

%A8. O%II I )/NVE J/RIDI"E& kreditori mund t dmtohet n atmn+r q nuk do t mund t inkasoj krkesat e veta, sepse debitroti katjetrsuar vlerat nga masa e vet e pasuris. B kjo t bhet e pamundshmeq+sh n t drejtn romake ka qen aplikuar ' ashtuquajturi C:' 0IL'),me t cilin bhet mohimi ' punve juridike.

%A9. /shtri*i t drejtave& t drejtat civile subjektive u jan pranuarsubjekteve q ti ushtrojn. *irpo ushtrimi ' t+re varet nga vet subjekti. imund t ushtroj por nuk sht ' det+ruar, prandaj edhe n kt t drejtatcivile dallojn nga ato publike. ) qot se ndokush ka pronsin mbi orn,nuk sht ' det+ruar q autorizimet e veta nga kjo pronsi ti ushtroj, ornmund t mos e prdor aspak. ) qot se ndokush ka nj krkes borhi,mund t krkoj inkasimit e tij, por nuk sht ' det+ruar. Esht pra parim qsubjekti t drejtat e veta ti prdor sipas bindjes s vet. 1jo rrjedh nga esencae lnds dhe metodat e s drejts civile.

%A


36/38

sipas det+rs z+rtare, si6 ngjet kjo p,sh n t drejtn penale, por sipasiniciativs s palve. 1+ quhet parim ' dispozicionit t palve dhe sht 'lidhur ngusht me vet ve6orit themelore t metods civile$juridike dhe medispozitivitetin e normave civile$juridike.

%%A. )adia & t drejtuarit e titullarit t s drejts quhet padi. .0adia nkuptimin material rrjedh nga vet e drejta subjektive, ajo rrjedh nga krkesa sielement prbrs ' t drejts subjektive, ajo sht n t vrtet krkes eparaqitur n procedurn e realizimit t dhunshm t s drejts.0adit ndahen n ekzekutive 1)J#*):(#! , konstatuese J#1L(:'#!dhe konstituive.:e padit ekzekutive krkohet realizimi i dhunshm i ndonj obligimi p.shpagimi i borhit. 1rkesa realizohet gjithmon me padin ekzekutive:e padit konstatuese sht konstatuar nprmjet t gj+qit se ndonj e

drejt ekziston apo nuk ekziston:e padit konstituive shqiptohet me aktgj+kim ekzistimi ' s drejts s re.

%%%. $r5+*enti*i& >j+qi n kontestin midis paditsit dhe t paditurit kanj parim real pasiv. i sipas rregullit nuk ndrmerr veprimet e procesit sipasdet+rs z+rtare por sipas propozimit t palve, n kundrshtim me p.shgj+kimin penal. *aterialin argumentues pr argumentimin e t drejtsgjithashtu e paraqesin m s shpeshti vet palt. rgumentimi sht veprimm ' rndsishm ' procesit. >j+qi njeh vetm at t drejt q shtargumentuar. : argumentosh do t thot t paraqessh t vrtetn endonj rrethane. Juhet t argumentoj ai q pohon di6ka & mbi t bie eashtuquajtura barra e argumentimit. *irpo ligji shpesh supozon se ndonjakt ose rrethan ekziston gjersa t mos argumentohet e kundrta. 1emikto mjete argumentimi2 dokumentet, dshmitart, ekspertt dhe marrjen np+etje t palve.

Dok+*entet& jan mjetet m t sigurta argumentuese. ) tregti shtzakon q 6do veprim juridik t vrtetohet me shkrim. Dsh*itart& jan mjet argumentues m pak t sigurt sepse praktikagj+qsore kan argumentuar se nganjher edhe dshmitari i ndershm dheinteligjent i vren dhe riprodukton dhe pa vetdije shtrembron sendet.=aktsin e t+re gj+qi e 6mon lirisht prej rastit n rast, duke u kujdesur pr t

/8


37/38

gjitha rrethanat. Ekspertt & japin mendime proesionale mbi aktet dhe rrethanat endr+shme, rndsia e t cilave sht n procedur konteste, p.sh mbindikimin e nj narkotiku apo smundje n vetdije t tij etj.*arrja n p+etje e palve & sht deklarimi i palve mbi aktet kontestuese.1+ mjet argumentues zbulohet n munges t mjeteve tjera, apo si plotsimi mjeteve tjera argumentuese. !eti*i ose deklarata sole*ne& duhet t vrtetoj saktsin dheseriozitetin e deklaratave t dshmitarve dhe palve.' plotuqishm quhet ai aktgj+kim q nuk mund t sulmohet m tutje memjete t rregullta juridike. # mjet juridik sht t drejtuarit e instancs m tlart gj+qsore me qllim t korrigjimit t gjoja gabimeve dhe padrejtsiven procedurn m t ult.)drkaq ekzekutiv sht ai aktgj+kim q mund t zbatohet me dhun.

0lotuqishmria dhe ekzekutiviteti zakonisht prputhen por nuk sht thnse kjo duhet t ngjas gjithmon. ktgj+kimi ' plotuqishm sht supozim 'pamohueshm, apo mund t thuhet edhe vrtet ormal.

%%-. $)ROCED/R$ E"2E"/TIVE

& ) qot se ekziston aktgj+kimi ' plotuqishm e nganjher madje edhepara plotuqishmris, kur ai sht ekzekutiv, e debitori ' paditur prsri nukdon t realizoj obligimin e vet, d.m.th t plotsoj krkesn sipas padismund t krkohet zbatimi ' dhunshm ' aktgj+kimit. 1+ zbatim ' dhunshm

zhvillohet sipas procedurs s ve6ant dhe ai ka pr qllim q ' padituri tsht+het me dhun q t realizoj obligimin e prcaktuar me aktgj+kim. i ms shpeshti prbhet nga tjetrsimi ' dhunshm ' sendeve e vlerave t tjeranga masa e tij pasurore, por nganjher edhe nga mohimi ' liris s tij prnj koh t shkurtr q t sht+het t zbatoj ndonj veprim, apo nga masat etjera t ngjashme t dhuns.

%%/( Llojet e personave sho3rore j+ridik& personat shoqrore juridikjan2 ;.(3ashksit shoqrore politike,


38/38

=.organizatat tjera vetqeverisse.

%%5. !ashksit sho3rore& politike si persona juridik & jan organet mt larta juridike$politike n t cilat pushteti politik, publik ' popullit punues, nbaz t vetqeverisjes dhe t pronsis shoqrore, shprehet n mn+rn mt organizuar dhe m konsekuente. =i6 tham ato jan persona civil$juridikvetm n masn n t ciln jan edhe barts t shprehjes civile$juridike tpronsis shoqrore. 3ashksit shoqrore sipas kushtetutave jan2ederate, republika, krahina autonome, q+teti dhe komuna.

%%7. Or5anet shtetrore si persona j+ridik& organet e ederats,republiks dhe bashksive tjera shoqrore & politike nuk jan persona juridikt s drejts civile. to jan organe administrative ose publike$juridike qrealizojn pikrisht pushtetin publik t cilin e ushtrojn kto bashksi

shoqrore &politike

%%8. $vokat+ra p+&like& shtetin dhe bashksit shoqrore & politike 'praqson n konteste civile juridike avokatura publike. Jet+ra kr+esore eavokaturave publike sht t praqsoj shtetin dhe bashksit tjerashoqrore & juridike si persona juridik t s drejts civile. 1shtu ekzistonavokatura ederative, republikane, krahinore e q+tetit dhe komuns.

%%9. Or5ani7atat ekono*ike$ personat shoqrore m t rndsishmdhe m t shumt jan organizata ekonomike. 1to jan subjekt t s drejtsekonomike, det+ra ekskluzive e t cilave sht t kr+es veprimtariekonomike. rganizatat ekonomike jan2 ndrmarrjet ekonomike dhekooperativat.10#(:': jan organizata vullnetare t q+tetarve t ndr+shm tormuara me qllim t kr+erjes dhe praqsimit t prbashkt t ndonjveprimtarie ekonomike.

0rgaditur nga2 $ss.

Ardrit GASHI

Documents

E DREJTA CIVILE Pjesa e Pergjithshme